Mæna 2015

Kort geta gefið
tilfinningu fyrir
stað sem er í órafjarlægð
eða stað
sem hefur jafnvel
aldrei verið til.
Kort og kortagerð hafa ætíð heillað mig þar sem
mér hefur alltaf fundist merkilegt hvað kort geta
geymt mikið af upplýs in gum sem settar eru fram
á myndrænan hátt. Í kortum koma saman ekki
aðeins upp lýsingar heldur einnig landa fræði,
hönnun, teikningar og saga. Kort geta
sagt okkur sögu, um land, þjóð eða
jafnvel ævin týri. Þau geta frætt okkur
og um leið kveikt á ímyndunar aflinu.
Kort geta gefið tilfinningu fyrir stað
sem er í óra fjarlægð eða stað sem hefur
jafn vel aldrei verið til. Það er kann ski
þaðan sem áhugi minn á kortum sprettur
en sem barn var ég sólgin í ævintýrabækur
sem gerðustí öðrum heimum og
þótti mér þá algjör lega nauð synlegt að
kort af þessum ævin týra heimi fylgdi
með. Þannig varð heimur inn raun veru legri og um
leið var hægt að stað setja sig í honum, þar sem
kortið veitti einhvers konar vissu um raunveruleika
heims ins. Það er einmitt í þessu sem mikil vægi
korta hefur falist í gegnum tíðina; mögu leikanum
á að staðsetja sig í heiminum.
Kortgerð hefur fylgt mann kyninu frá örófi alda.
Í sinni hrein ustu mynd er kort mynd af heim inum;
kerfi saman sett af graf ískum táknum sem tákna
umhverfið og fylgir þeim oftar en ekki lykill til að
lesa úr tákn unum – eins konar að gangur að kerfinu. 1
Ekki eru til neinar heim ild ir um fyrsta kortið en
víst er að frá önd verðu hefur maðurinn ferðast um
land ið og þurft að hafa yfirsýn með þessum ferðum
sínum. Bendir allt til þess að sjálfstæð þróun korta
hafi átt sér stað í öllum heims hornum fyrir árþúsunum
síðan, fyrir tíma ritaðs máls og áður en
maðurinn gerði sér grein fyrir víðfemi veraldarinnar.
2 Hlutverk korta snýst ekki bara um að
vísa fólki frá einum stað til annars, heldur einnig
að staðsetja manninn og setja hann í samhengi
við um heiminn. Kortið verður þannig að
einu mikil vægasta grunn sam skipta tóli mann -
kynsins. 3 Allt frá því er Grikkir komust að því
að jörðin væri hnöttótt 4 hefur helsta vanda mál
korta gerðar manna legið fyrir, en það er hægara
sagt en gert að kortleggja jörðina rétt – því
hvernig á að gera hnöttótt yfir borð jarðar innar
að flatri teikn ingu án þess að eitthvað skekkist?
Þetta hefur stundum verið kallað „app elsínu -
barkar vanda málið“ því auð velt er að ímynda
sér þá erfið leika sem upp koma þegar börkur
Sigríður Hulda Sigurðardóttir
7 Af kortum og Samúel Eggertssyni
Sigríður Hulda Sigurðardóttir