WiT 4-2017promo

MOBILE PROTECTED FIREPOWER DLA US ARMY ❙ WISŁA JESZCZE W TYM ROKU? ❙ T-X – CORAZ BLIŻEJ WYBORU 

Wojsko 

i Technika 

4/2017 

Kwiecień 

CENA 9,90 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Irańskie czołgi 

W lutym Iran oficjalnie 

zaprezentował nowy czołg 

podstawowy Karrar i ogłosił 

rozpoczęcie jego seryjnej 

produkcji. Z pewnością wywodzi 

się on z eksportowych odmian 

rosyjskiego T-90A, ale zakres 

współpracy pomiędzy oboma 

państwami w tym programie 

pozostaje dotąd niewiadomą. 

str. 8 

Okrętowe i lądowe 

wyrzutnie Hellfire’ów 

Niedawne pierwsze odpalenie 

pocisku AGM-114L Hellfire Longbow 

z pokładu okrętu typu LCS 

jest dobrą okazją do prezentacji 

innych niż lotnicze zastosowań 

tego pocisku. Na przestrzeni 

niemal 30 lat zebrało się ich 

całkiem sporo. 

str. 32

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie 

Prenumeratę można zamówić na naszej 

stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub wpłacając należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 9,90 zł 

Prenumerata roczna: 97,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

W lutym Iran oficjalnie 

zaprezentował nowy czołg 

podstawowy Karrar i ogłosił 

rozpoczęcie jego seryjnej 

produkcji. Z pewnością wywodzi 

się on z eksportowych odmian 

rosyjskiego T-90A, ale zakres 

współpracy pomiędzy oboma 

państwami w tym programie 

pozostaje dotąd niewiadomą. 

Niedawne pierwsze odpalenie 

pocisku AGM-114L Hellfire Longbow 

z pokładu okrętu typu LCS 

jest dobrą okazją do prezentacji 

innych niż lotnicze zastosowań 

tego pocisku. Na przestrzeni 

niemal 30 lat zebrało się ich 

całkiem sporo. 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

8 24 

Vol. III, nr4 (20) 

KWIECIEŃ 2017, Nr 4. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

MOBILE PROTECTED FIREPOWER DLA US ARMY ❙ WISŁA JESZCZE W TYM ROKU? ❙ T-X – CORAZ BLIŻEJ WYBORU 

Wojsko 

i Technika 

4/2017 

Kwiecień 

CENA 9,90 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Kwiecień 2017 

Nowości z armii świata 

Bartłomiej Kucharski, Łukasz Pacholski str. 4 


Tomasz Szulc str. 8 

Wzmocnić wojska lekkie – Mobile Protected Firepower 

Bartłomiej Kucharski str. 16 

Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft – kompetentny 

partner polskiego przemysłu obronnego 

Tomasz Wachowski str. 24 

Wisła jeszcze w tym roku? 

Andrzej Kiński str. 30 

Nie tylko z powietrza – okrętowe i lądowe 


Adam M. Maciejewski str. 32 

Konferencja Uzbrojenie 2017 

WITU str. 42 

CLAiO dla wojska i przemysłu obronnego 

Andrzej Kiński str. 44 

RGW – granatniki przeciwpancerne dostosowane 

do każdej sytuacji bojowej 


Zakłady Mechaniczne Tarnów – produkty utożsamione 

z potrzebami użytkownika 


Nadchodzi CZ P-10 

Česká zbrojovka a.s. str. 58 

Platforma Integracji Komunikacji z MindMade WB Group 

Maciej Szopa str. 60 

Nagrody I3TO rozdane po raz trzeci 


Wojskowe naczepy niskopodłogowe Grupy TII 

Jarosław Brach str. 66 

Nowości z sił powietrznych świata 

Łukasz Pacholski str. 72 

Śmigłowcowy poker 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 74 

Polskie VIP-y polecą Boeingami 737 

Łukasz Pacholski str. 78 

W oczekiwaniu na F-35 – Polska nie pójdzie śladem Rumunii 


Na Bałkanach drgnęło – Bułgaria i Rumunia 

modernizują siły powietrzne 


T-X – coraz bliżej do wyboru 


Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka str. 90 

Jaka będzie Orka? Odsłona pierwsza 

Robert Rochowicz str. 92 

Safety Forum Szczecin. O Orce i nie tylko 

Tomasz Grotnik str. 94 

Dierzkij – nowa rosyjska korweta wielozadaniowa 

Andrzej Nitka str. 96 

78 96 


str. 8 

Okrętowe i lądowe 


Na okładce: Wóz zabezpieczenia technicznego Wisent, 

zmodernizowany Bergepanzer 2 według koncepcji 

firmy FFG, ewakuuje z pola walki czołg podstawowy 

Leopard 2A5 DK. 

Fot. FFG. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2016 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

str. 32 

www.zbiam.pl Kwiecień 2017 • Wojsko i Technika 3

Wozy bojowe 

Czołg Karrar, na wieży stanowisko zdalnie sterowane z 12,7 mm wkm NSW. 


Tomasz Szulc 

Przed kilkoma tygodniami Iran oficjalnie 

ogłosił uruchomienie produkcji nowego 

czołgu podstawowego Karrar. 

Opublikowano także serię dobrej jakości 

zdjęć pokazujących szczegóły konstrukcji 

tego wozu. Już na pierwszy rzut oka widać, 

że Karrar oparty jest na rosyjskich 

eksportowych modyfikacjach czołgu T-90A, 

aczkolwiek nie jest jasny zakres współpracy 

między oboma państwami przy jego 

opracowywaniu. To dobry pretekst 

do prezentacji także innych czołgów lokalnej 

produkcji, czy też zmodernizowanych 

siłami irańskiego przemysłu obronnego, 

które pokazano publicznie na przestrzeni 

ostatnich kilkunastu lat. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Iranu, 

agencja IRNA, Internet. 

Iran to kraj o długiej historii, ale lata jego największej 

świetności przypadają na epokę państwa 

perskiego, czyli V wiek p.n.e. Przemysłu w nowożytnym 

Iranie niemal nie było, a broń – białą i strzelecką 

– produkowano w niewielkich warsztatach. 

Pierwszym zakładem, produkującym nowoczesną 

jak na owe czasy broń – 7,62 mm pistolety maszynowe 

PPSz – stała się fabryczka, uruchomiona 

w czasie II wojny światowej, po „prewencyjnym” 

brytyjsko-radzieckim zajęciu Iranu. 

Gdy ropa stała się cennym surowcem, a w Iranie 

władzę umocnił szach Mohammad Reza Pahlawi 

(na tronie od 1941 r.) – protegowany Londynu, 

a później Waszyngtonu – zaistniały warunki do 

unowocześniania kraju poprzez budowę przemysłu 

zbrojeniowego obok petrochemicznego. Iran 

rozmawiał o zakupie licencji z wieloma firmami zachodnimi 

(hojnie szafującymi łapówkami). Jednak 

do końca lat 70. uruchomiono tylko produkcję 

amunicji małokalibrowej, prostego wyposażenia 

i części zamiennych oraz pocisków kumulacyjnych 

do radzieckich granatników RPG-7 (niewykluczone, 

że w ramach „cichej licencji” od któregoś z legalnych 

producentów). 

W 1979 r. rewolucja wyniosła do władzy konserwatywnych 

duchownych z ajatollahem Chomeinim 

na czele. W 1980 r. wybuchła wojna z sąsiednim 

Irakiem, a międzynarodowe embargo doprowadziło 

po kilku latach do niemal całkowitego 

wyczerpania ogromnych zapasów uzbrojenia zgromadzonych 

za szacha. Uniezależnienie od importu 

stało się palącą kwestią. Jednak wielu wykształconych 

na Zachodzie inżynierów i wojskowych wyemigrowało 

po obaleniu szacha, inni byli represjonowani, 

ale i bez tego w Iranie brakowałoby 

kompetencji do projektowania i produkcji nowoczesnej 

broni. Konieczna była pomoc zagraniczna, 

ale państwa zachodnie oficjalnie nie chciały się angażować 

(znany wyjątek to tzw. afera Iran–Contras 

za prezydentury Ronalda Reagana), więc pozostały 

rozmowy z państwami dawnego bloku socjalistycznego 

(republiki poradzieckie, byłe państwa 

Układu Warszawskiego, a także ChRL i KRLD). 

Plany budowy przemysłu zbrojeniowego na początku 

lat 90. były ambitne – od rakiet balistycznych, 

przez okręty podwodne do broni strzeleckiej. W dziedzinie 

broni pancernej planowano kompleksową 

modernizację posiadanych wozów, licencyjną produkcję 

czołgów, a wreszcie konstruowanie i produkcję 

rodzimych pojazdów pancernych. Nawet jednak 

modernizacja była trudna z braku lokalnych komponentów 

i różnorodności modeli czołgów, w znacznej 

części kupionych jeszcze za szacha (amerykańskie 

M47, M48 i M60, brytyjskie Chieftainy/FV4030-1), 

zdobytego na Irakijczykach (T-54/-55/-62 i 72, chińskie 

Typ 59 i 69) lub kupowanego po 1979 r. 

Safir-74 

Jako pierwszy opracowano pakiet modernizacyjny 

do T-54, 55 i Typ 59. Przyczyn było kilka: wozy były 

relatywnie mało zużyte, proste konstrukcyjnie i niezawodne, 

wiele krajów wcześniej je modernizowało 

i można było przetestowane za granicą rozwiązania 

albo skopiować, albo kupić. Kluczowe komponenty 

importowano – silniki W-46 o mocy 573 kW/780 KM 

z Ukrainy, a system kierowania ogniem Fotona 

EFCS-3 ze Słowenii. Czołgi uzbrojono w 105 mm armaty 

M68 zdemontowane z tych egzemplarzy 

M60, które uznano za nienadające się do dalszej eksploatacji. 

Część otrzymała nowe gąsienice z gumowymi 

nakładkami. Metalowe, przetłaczane błotniki 

zastąpiono gumowymi, podobnymi jak w czołgach 

T-80. Co ciekawe, część wozów zachowała reflektory 

Łuna, co oznacza, że kanał nocny ich celownika co 

8 Wojsko i Technika • Kwiecień 2017 

www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Propozycja General Dynamics Land Systems w programie MPF – Griffin. Jego główne uzbrojenie stanowi „lekka” 120 mm armata XM360, opracowana w ramach 

programu Future Combat Systems. 

Bartłomiej Kucharski 

Wzmocnić wojska lekkie 

Przez długi czas w Stanach Zjednoczonych 

dominował pogląd, że US Army toczyć będzie 

walki przede wszystkim z przeciwnikiem 

o wiele słabszym pod każdym względem, 

do czego „skrojono” wojska lądowe. 

Nie tylko globalne zmiany geopolityczne, 

ale też konflikty asymetryczne wymusiły 

weryfikację błędnych założeń. 

Fotografie w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej: 

US Army, BAE Systems, Oshkosh, GDLS, FMC/United 

Defence, McDonnell Douglas, Royal Thai Army, 

MO Federacji Rosyjskiej, TRADOC, 

Tim Fish/Shepard Media, Internet. 

– Mobile Protected Firepower 

Koniec zimnej wojny doprowadził do militarnego 

„rozprężenia” w państwach NATO, arną, ale także ogromnymi ilościami nowoczesnenych 

stron, dysponujących nie tylko bronią nukle- 

w tym także w Stanach Zjednoczonych. Po go uzbrojenia konwencjonalnego. Jedną ze stron 

upadku ZSRS i „zadyszce”, w jaką wpadła gospodarka 

japońska, wydawało się, że amerykańska cjant”, niekiedy wspierane przez sojuszników, drugą 

miało być mocarstwo, czyli USA jako „globalny poli- 

militarna i gospodarcza hegemonia jest niezachwiana. 

Oczywiście, nikt nie łudził się, że nastał żenie dla interesów hegemona i grupy współdomi- 

zaś stroną kraj lub grupa państw stwarzająca zagro- 

koniec wszelkich wojen. Do historii przejść miały nujących państw. Po stosunkowo szybkim pokonaniu 

„państwa bandyckiego” (patrz operacja Iraqi 

jednak wielkie konflikty z udziałem równorzęd- 

Freedom) siły zbrojne mocarstwa miały płynnie 

przechodzić do tzw. misji stabilizacyjnej. W praktyce 

oznaczało to „instalowanie” całkowicie zależnych 

od sobie nowych władz i okupację podbitego 

kraju, mającą na celu utrzymanie nowych elit rządzących. 

Równolegle prowadzone działania, miały 

nieść za sobą niewielkie koszty i straty. 

JLTV i inne lekkie pojazdy stanowiące podstawę wyposażenia brygad piechoty US Army są zbyt „delikatne”, 

by stanowić samodzielną siłę na polu walki. 

Wojska lekkie zbyt lekkie 

Zasadniczymi narzędziami prowadzenia takiej polityki 

miały być lekkie i średnie brygadowe zespoły 

bojowe US Army – IBCT i SBCT (więcej w artykułach 

Armored Brigade Combat Team – koncepcja oddziałów 

pancerno-zmechanizowanych US Army w WiT 

2/2017 oraz Droga ku transporterowi Stryker Dragoon 

w WiT 3/2017), dzięki ich dużej mobilności strategicznej 

i operacyjno-taktycznej. Miały one dzięki 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft 

– kompetentny partner polskiego przemysłu obronnego 

Chociaż wóz zabezpieczenia technicznego Wisent powstał na bazie Bergepanzera 2, a zatem pojazdu na podwoziu czołgu Leopard 1, wprowadzone w nim przez FFG modyfikacje 

pozwalają na zabezpieczenie działań także Leopardów 2, w tym najnowszych wersji. Na zdjęciu Wisent Wojsk Lądowych Królestwa Danii holuje Leoparda 2A5 DK. 

Tomasz Wachowski 

Niemiecka firma FFG Flensburger 

Fahrzeugbau Gesellschaft mbH 

to jedno z wiodących europejskich 

przedsiębiorstw specjalizujących się 

w kompleksowym wsparciu cyklu życia 

gąsienicowych i kołowych pojazdów 

wojskowych. Realizuje ich obsługi 

i naprawy, opracowuje i przeprowadza 

ich modernizacje, produkuje i dostarcza 

części zamienne, specjalistyczne 

narzędzia oraz oprzyrządowanie 

diagnostyczne. Od niedawna w jej ofercie 

znajduje się także samodzielnie 

skonstruowany gąsienicowy 

opancerzony pojazd wielozadaniowy. Od 

kilku lat FFG szeroko współpracuje także 

z podmiotami z Polski i istnieje szansa 

na rozszerzenie współpracy 

w najbliższych latach o kolejne 

wspólne projekty. 

Fotografie w artykule: FFG, Andrzej Kiński. 

Historia Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft 

mbH sięga roku 1872, kiedy we 

Flensburgu powstała stocznia pod nazwą 

Flensburger Schiffbau-Gesellschaft (FSG), mająca 

budować żaglowe i parowe statki handlowe o stalowych 

kadłubach. W kolejnych latach w FSG zaczęto 

budować także pływające doki oraz żurawie, a na 

początku XX wieku stocznia została poważnie zmodernizowana 

i rozbudowana. Omawianie stoczniowej 

działalności firmy, prowadzonej zresztą pod 

tradycyjną marką także obecnie, nie jest jednak celem 

tego artykułu. Na początku lat 60. XX wieku, 

w związku z szybką rozbudową Bundeswehry, Federalne 

Ministerstwo Obrony z jednej strony zaczęło 

intensywnie wspierać odbudowę zachodnioniemieckiego 

przemysłu obronnego, który mógłby 

dzięki temu stać się głównym dostawcą uzbrojenia 

i sprzętu dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych, 

z drugiej zaś poszukiwać firm, które mogłyby świadczyć 

usługi serwisowe na rzecz Bundeswehry, 

w tym w zakresie obsług i napraw wozów bojowych 

oraz pojazdów wojskowych. 

Propozycję włączenia się do obsług pojazdów 

wojskowych i innego wyposażenia Bundeswehry 

otrzymała także firma z Flensburga, która stosowne 

kompetencje mogła zbudować w oparciu o swoje 

warsztaty remontowe wyposażenia okrętowego 

i przemysłowego. Działalność w tej sferze rozpoczęto 

w 1963 r., a od jej pierwszych dni nową specjalizacją 

firmy stało się wsparcie eksploatacji 

pojazdów gąsienicowych Bundeswehry – od transporterów 

opancerzonych M113, przez czołgi 

Leopard 1 i pojazdy specjalistyczne na ich bazie, 

bojowe wozy piechoty Marder, po czołgi Leopard 2 

i wozy zabezpieczenia technicznego Bergepanzer 3. 

W 1980 r. skoncentrowano ją w samodzielnej 

firmie, która otrzymała nazwę FFG Flensburger 

Fahrzeugbau Gesellschaft mbH. 

Od M113 do PMMC G5 

Zdobyte doświadczenia pozwoliły pod koniec lat 

80. XX wieku przystąpić do modernizacji transporterów 

M113 według własnego projektu. Najpierw, 

na zlecenie Bundeswehry, firma współuczestniczyła 

w programie Nutzungsdauerverlängerung 1 (NDV1, 

Wydłużenie Okresu Użytkowania etap 1), który objął 

remont generalny pojazdów i montaż nowego 

dwuobwodowego układu hamulcowego i układu 

sterowania, a także nowych taśm gąsienic. Do takiego 

standardu, oznaczonego w Bundeswehrze G2, 

doprowadzono w FFG od 1997 do 2003 r. 421 pojazdów 

wersji M113A1G i na niej bazujących. Potem, już 

samodzielnie, zrealizowano modernizację pojazdów 

rodziny M113, których masa bojowa przekraczała 

12,5 tony, w ramach programu przedłużenia 

okresu eksploatacji Nutzungsdauerverlängerung 2 

(NDV2). Poza modyfikacjami z zakresu NDV1 objął 

on także wymianę zespołu napędowego na 

zupełnie nowy. Oryginalny silnik wysokoprężny 

Detroit Diesel 6V53, współpracujący z hydromechaniczną 

automatyczną skrzynią biegów Allison 

TX100, zastąpiono power-packiem integrującym 

silnik wysokoprężny MTU 6V 183TC22 Euro 2 o mocy 

220 kW/300 KM i hydrostatyczną automatyczną 

przekładnię ZF typu LSG 1000, zainstalowano także 

nowy układ chłodzenia. Zmiany objęły także system 

sterowania – dźwignie sterowania planetarnymi 

mechanizmami skrętu zastąpił wolant, wzmocniono 

także zawieszenie oraz zainstalowano generator 

elektryczny większej mocy i dodatkowe zbiorniki 

paliwa. To wszystko przyczyniło się nie tylko do poprawy 

własności trakcyjnych pojazdu i uproszczenia 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Wisła jeszcze w tym roku? 

Andrzej Kiński 

W czasie konferencji prasowej, która odbyła 

się 31 marca, minister obrony narodowej 

Antoni Macierewicz poinformował 

o aktualnym stanie realizacji programu 

systemu obrony przeciwlotniczej 

i przeciwrakietowej średniego zasięgu, 

znanego pod kryptonimem Wisła. Według 

ministra Macierewicza zakończenie negocjacji 

z rządem Stanów Zjednoczonych 

i dostawcami elementów systemu mogłoby 

nastąpić jeszcze w tym roku, 

co umożliwiłoby zawarcie umowy 

pod koniec 2017 r. Oczywiście, 

jeśli amerykańscy dostawcy skłonni 

będą spełnić stawiane im wymagania, 

szczególnie dotyczące offsetu. 

Ilustracje w artykule: Raytheon, Lockheed Martin, 

Northrop Grumman, US Army, MO Izraela. 

Optymizm ministra obrony narodowej wynikał 

z faktu, że pod koniec marca br. zakończony 

został ważny etap negocjacji 

z koncernem Raytheon, a także rządem Stanów 

Zjednoczonych, dzięki czemu Ministerstwo Obrony 

Narodowej mogło wysłać 31 marca do amerykańskiej 

administracji skorygowane zapytanie ofertowe 

(LOR, letter of request). Poprzednie zostało 

wysłane we wrześniu 2016 r., ale nie doczekało się 

formalnej odpowiedzi ze względu na brak możliwości 

spełnienia wymagań postawionych przez 

polską stronę i w związku z tym nieprzyjęcia tego 

dokumentu. Według informacji przekazanych podczas 

konferencji, LOR dotyczy warunków dostawy 

ośmiu baterii systemu Patriot, skonfigurowanych 

według opracowanych przez MON wymagań. Jeśli 

wniosek uzyska wszystkie niezbędne akceptacje 

w Stanach Zjednoczonych, w tym Kongresu, biorąc 

pod uwagę zaawansowanie rozmów z koncernem 

Raytheon, umowa mogłaby zostać podpisana jeszcze 

pod koniec bieżącego roku. 

Wizja docelowych elementów systemu Patriot dla Polski sprzed kilku miesięcy według Raytheona. Dziś jedynym 

potwierdzonym składnikiem jest pocisk SkyCeptor, pocisków GEM-T nie będzie, a typ radaru okrężnej obserwacji 

i naprowadzania rakiet również pozostaje niewiadomą. 

Konfiguracja 

Zawarta w LOR konfiguracja systemu stanowi logiczną 

kontynuację wcześniejszych informacji 

płynących z MON o odrzuceniu propozycji dotyczących 

rozwiązania przejściowego w postaci dostawy 

dwóch pierwszych baterii w aktualnej konfiguracji 

produkcyjnej, jedynie z zastosowaniem 

niektórych polskich komponentów (ciągniki, elementy 

systemu łączności itp.), a także z pociskami 

GEM-T i PAC-3MSE (ewentualnie tymi ostatnimi 

zastąpionymi/uzupełnionymi przez „niskokosztowe” 

SkyCeptory). W aktualnym LOR zawarto zapis, 

że dwie pierwsze baterie miałyby zostać dostarczone 

jeszcze ze stacjami radiolokacyjnymi zdolnymi 

wyłącznie do obserwacji sektorowej, czyli 

AN/MPQ-65. Pierwsza z nich miałaby zostać dostarczona 

po 24 miesiącach od zawarcia kontraktu. 

Kolejne baterie miałyby otrzymać stacje radiolokacyjne 

zdolne do okrężnej obserwacji i naprowadzania 

rakiet, a także anteny aktywne wykonane 

w technologii azotku galu (GaN). Równolegle 

z dostawami systemów w docelowej konfiguracji, 

także dwie pierwsze baterie otrzymałyby nowe 

radary. Nie wskazano, czy nowy radar miałby być 

konstrukcją oferowaną przez Raytheona, czy też 

radarem wybranym przez US Army w ramach programu 

Lower Tier Air and Missile Defense Sensor 

(LTAMDS), oczywiście zwycięzcą w nim może stać 

się stacja koncernu z Waltham. 

Ujawnioną po raz pierwszy informacją jest to, 

że już od pierwszej baterii, polskie Patrioty miałyby 

otrzymać – obecnie nadal znajdujący się w fazie 

rozwoju – sieciocentryczny system zarządzania 

walką obrony przeciwlotniczej IBCS koncernu 

Northrop Grumman. Według deklaracji MON, 

uzyskano zgodę na jego równoległe wdrażanie 

w Siłach Zbrojnych RP i w US Army, co podkreśla 

znaczenie współpracy wojskowej z Polską dla Stanów 

Zjednoczonych. IBCS nie zakończył jeszcze 

fazy rozwoju EMD i nie może z tego powodu być 

oferowany w ramach programu Foreign Military 

Sales. Zastosowaną w przypadku polskiego programu 

Wisła procedurę określa się jako „Yockey 

Waiver”, aczkolwiek nieco złagodzoną, ponieważ 

raczej nie ma wątpliwości, że IBCS osiągnie status 

produkcyjny i wejdzie do wyposażenia US Army. 

Nowością jest także rezygnacja Polski z pocisków 

GEM-T na rzecz „niskokosztowych” SkyCeptorów, 

bazujących na amerykańsko-izraelskim Stunnerze 

do systemu David's Sling, które przejęłyby od 

GEM-T zwalczanie celów aerodynamicznych, 

ale mogłyby także stanowić pomocniczy oręż 

przy niszczeniu pocisków balistycznych. A zatem 

Patriot PL wykorzystywałby wyłącznie pociski 

PAC-3MSE (zapewne w niewielkiej liczbie) 

i SkyCeptor. 

Koszty i ich kompensacja 

Minister Macierewicz poinformował, że MON planuje 

zamknąć budżet zakupowej fazy programu 

Wisła kwotą nie przekraczającą 30 mld PLN. Co 

byłoby znacznym postępem w stosunku do szacunkowej 

wyceny kosztów programu dokonanej 

przez stronę amerykańską przed kilkunastoma miesiącami 

– miały one wynosić ponad 50 mld PLN. 

Według kierownictwa MON, cenę udało się obniżyć 

w toku kilkumiesięcznych rozmów z Raytheonem 

i amerykańską administracją, ale zapewne w dużej 

mierze przyczynił się do jej redukcji wybór pocisku 

SkyCeptor zamiast GEM-T i części PAC-3 MSE. 

Spośród tej kwoty co najmniej połowa miałaby 

zostać w Polsce. Polski przemysł, czyli przede 

wszystkim firmy skupione w Polskiej Grupie Zbrojeniowej 

S.A., miałyby realizować co najmniej 50% 

wartości zlecenia, a potem świadczyć także usługi 

serwisowe w całym cyklu życiowym systemu. 

W ramach planowanych porozumień offsetowych, 

w Polsce uruchomiona miałaby zostać produkcja 

pocisków SkyCeptor – także na eksport. Właściciele 

praw intelektualnych do Stunnera nie widzą problemu 

w przekazaniu licencji na produkcję jego 

„zamerykanizowanej” wersji do Polski. Niewiadomą 

pozostaje „tylko” zakres tego transferu. 


www.zbiam.pl

Broń rakietowa 

Moment odpalenia pocisku Hellfire II z LRSAV. 

Nie tylko z powietrza – okrętowe 

i lądowe wyrzutnie Hellfire'ów 


Pierwsze odpalenie kierowanego pocisku 

rakietowego AGM-114L Hellfire Longbow 

z okrętu typu LCS, przeprowadzone 

w lutym tego roku, to rzadki przykład użycia 

Hellfire'a z wyrzutni innej niż lotnicza. 

Wykorzystajmy zatem to zdarzenie jako 

pretekst do krótkiego przeglądu przypadków 

zastosowania pocisków rodziny Hellfire 

jako broni rakietowej klasy 

„powierzchnia–powierzchnia”. 

Fotografie w artykule: Boeing, 

Christianne Witten/NSWCDD, Forsvaret 

(Jonny Karlsen, Mats Grimsӕth), Försvarsmakten, 

Lockheed Martin, Redstone Arsenal, 

US Army, US Navy. 

Temat tego artykułu skupia się na dość wycinkowym 

aspekcie historii przeciwpancernego 

pocisku kierowanego Lockheed Martin 

AGM-114 Hellfire, zatem pomija wiele zagadnień 

związanych z rozwojem tego pocisku, jako broni 

lotniczej. Niemniej warto przypomnieć, że AGM-114 

skonstruowano jako element wyspecjalizowanego 

systemu przeciwpancernego, którego głównym 

komponentem był śmigłowiec AH-64 Apache – nosiciel 

Hellfire'ów. Miały być one skuteczną bronią 

przeciw czołgom sowieckiej konstrukcji. Jednak 

w swym oryginalnym zastosowaniu użyte zostały 

w zasadzie tylko podczas operacji Desert Strom. Dzisiaj 

Hellfire'y są kojarzone głównie jako broń bezzałogowców 

MQ-1 i MQ-9 – „pogromców” półciężarówek 

japońskiej produkcji oraz narzędzie do 

przeprowadzania tzw. extrajudicial killings (egzekucje 

pozasądowe) przez władze Stanów Zjednoczonych 

poza ich terytorium. 

Jednak oryginalnie AGM-114 był bronią przeciwpancerną 

o bardzo dużym potencjale, czego 

być może najlepszym przykładem była właśnie, 

samonaprowadzająca się za pomocą aktywnego 

radiolokatora pracującego w paśmie milimetrowym, 

wersja AGM-114L. 

Tytułem wstępu warto też odnotować przekształcenia 

w przemyśle zbrojeniowym Stanów 

Zjednoczonych związane z historią AGM-114 (zob. 

kalendarium). Pod koniec lat 80. zaczęła rozpadać się 

na mniejsze spółki korporacja Rockwell International, 

a w grudniu 1996 r. jej oddziały branży aeronautyczno-zbrojeniowej 

wykupił Boeing Integrated 

Wyrzutnia pocisków Hellfire (odpalony ppk to najprawdopodobniej 

AGM-114B) na transporterze M113 z 1989 r. 

Jak widać pojemniki przed startem były unoszone. 


www.zbiam.pl


CLAiO dla wojska i przemysłu obronnego 

1947 - 2017 

1947 - 2017 

Rodzina baterii termicznych IMN CLAiO. 

Andrzej Kiński 

Dla obchodzącego w tym roku 70-lecie 

swego powstania poznańskiego 

Centralnego Laboratorium 

Akumulatorów i Ogniw prace 

na rzecz wojska oraz przemysłu 

obronnego nie są co prawda 

podstawową sferą działalności, 

ale z pewnością jedną z najbardziej 

innowacyjnych. To właśnie tu 

powstają m.in. baterie termiczne 

do naziemnych bloków zasilania 

przenośnych przeciwlotniczych 

zestawów rakietowych Grom i Piorun, 

bloków sterowania celów powietrznych 

SRCP-WR, a także akumulatory lotnicze. 

CLAiO przygotowuje się 

do uruchomienia baterii do zasilania 

bloków sterowania środków bojowych 

precyzyjnego rażenia, a także 

wyposażenia systemów 

żołnierza przyszłości. 

Fotografie w artykule: IMN CLAiO, 

MESKO, Andrzej Kiński. 

Centralne Laboratorium Centralne Laboratorium Akumulatorów Akumulatorów i Ogniw w Poznaniu, i Ogniw w oddział Poznaniu, zamiejscowy oddział zamiejscowy Instytutu Instytutu 

Metali Nieżelaznych, Metali Nieżelaznych, jest wyspecjalizowaną jest wyspecjalizowaną jednostką realizującą jednostką realizującą od ponad 70 od lat ponad prace 70 lat prace 

naukowo-badawcze naukowo-badawcze i aplikacyjne i aplikacyjne z zakresu chemicznych z zakresu chemicznych źródeł prądu. źródeł prądu. 

Realizujemy Realizujemy prace R&D prace związane R&D przede związane wszystkim przede wszystkim z: 

z: 

akumulatorami akumulatorami kwasowo-ołowiowymi, kwasowo-ołowiowymi, litowymi, niklowo-wodorkowymi 

litowymi, niklowo-wodorkowymi 

hybrydowymi hybrydowymi układami zasilania układami zasilania 

bateriami rezerwowymi bateriami rezerwowymi i specjalnymi i specjalnymi 

ogniwami paliwowymi 

ogniwami paliwowymi 

kondensatorami kondensatorami elektrochemicznymi elektrochemicznymi 

nowymi materiałami nowymi materiałami i nowymi układami i nowymi prądotwórczymi 

układami prądotwórczymi 

technologią technologią procesów produkcji procesów chemicznych produkcji chemicznych źródeł prąduźródeł prądu 

ochroną środowiska ochroną środowiska przed substancjami przed substancjami szkodliwymi szkodliwymi zawartymi w zawartymi zużytych w chemicznych 

zużytych chemicznych 

źródłach prądu źródłach prądu 

Świadczymy Świadczymy również usługi również dla branży: usługi dla branży: 

wykonujemy wykonujemy ekspertyzy ekspertyzy i określamy i przyczyny określamy awarii przyczyny chemicznych awarii chemicznych źródeł prądu źródeł łącznie prądu łącznie 

z analizą uszkodzeń z analizą konstrukcyjnych 

uszkodzeń konstrukcyjnych 

opracowujemy opracowujemy i dobieramy i optymalne dobieramy źródła optymalne zasilania, źródła wykonujemy zasilania, wykonujemy modele ogniw modele ogniw 

lub magazynów lub magazynów energii energii 

organizujemy organizujemy szkolenia z dziedziny szkolenia budowy, z dziedziny obsługi budowy, i eksploatacji obsługi i eksploatacji wszelkich układów wszelkich układów 

prądotwórczych prądotwórczych 

opracowujemy opracowujemy technologie technologie nowych i modernizowanych nowych i modernizowanych wyrobów oraz wyrobów dokumentację oraz dokumentację 

techniczną procesów techniczną produkcyjnych 

procesów produkcyjnych 

Jesteśmy jedynym Jesteśmy polskim jedynym producentem polskim producentem akumulatorów akumulatorów lotniczych oraz lotniczych baterii oraz o zastosowaniu 

baterii o zastosowaniu 

specjalnym. specjalnym. 

Zapraszamy do współpracy. 

Zapraszamy do współpracy. 

Centralne Laboratorium Zjednoczenia Przemysłu 

Akumulatorów i Ogniw w Poznaniu 

powołano do życia w lipcu 1947 r., jako odpowiedź 

na palącą potrzebę zorganizowania zaplecza 

badawczo-rozwojowego dla, odbudowującego 

się po zniszczeniach II wojny światowej, 

krajowego przemysłu akumulatorów i baterii elektrycznych. 

Nikomu nie trzeba chyba wyjaśniać, jak 

ważne znaczenie produkcja tego typu źródeł 

energii elektrycznej miała dla gospodarki narodowej, 

wojska, a także gospodarstw domowych. 

29 grudnia 1956 roku, na mocy zarządzenia Ministra 

Przemysłu Maszynowego, powstało Centralne 

Laboratorium Akumulatorów i Ogniw (CLAiO), jako 

resortowe zaplecze naukowo-badawcze polskiego 

przemysłu chemicznych źródeł prądu – jedyna 

tego typu placówka w Polsce. Została wówczas powołana 

Rada Naukowa placówki, nastąpił jej znaczący 

wzrost potencjału kadrowego i dokonano 

zakupów nowego wyposażenia, co umożliwiło 

rozwój działalności badawczej i wdrożeniowej. 

W 1961 r. CLAiO uzyskało uprawnienia instytutu naukowo-badawczego, 

a w następnych latach stało 

się placówką wiodącą w branży chemicznych źródeł 

prądu i uzyskało zgodę na przyznawanie chemicznym 

źródłom prądu znaków jakości. W 1964 r. 

rozszerzono działalność o produkcję doświadczalną 

nowych rodzajów akumulatorów i baterii pierwotnych. 

W latach 70. i 80. ubiegłego wieku CLAiO 

było producentem różnego typu ogniw pierwotnych 

i wtórnych, jak: baterie braunsztynowo-alkaliczne 

LR-9 i LR-6; baterie układu tlenek srebra–cynk 

SR-41, SR-42, SR-43, SR-44 SR-54; akumulatory niklowo-kadmowe 

szczelnie zamknięte cylindryczne 

www.claio.poznan.pl 

www.claio.poznan.pl 

typu KRS; ogniwa rtęciowe MR-6, MR-7, MR-8; akumulatory 

niklowo-kadmowe KRH szczelnie zamknięte. 

Zasilały one szereg urządzeń, począwszy 

od ciężkiej aparatury przemysłowej, skończywszy 

na zegarkach naręcznych. Ciekawostką jest fakt, że 

powstała w CLAiO bateria SR trafiła nawet w kosmos 

– zasilała zegarek jedynego Polaka, który odbył 

lot w przestrzeni kosmicznej – mjr. pil. Mirosława 

Hermaszewskiego (obecnie gen. bryg. w st. 

spocz.). Zegarek działał bez zarzutu. 

W tym okresie sprzedano także za granicę liczne 

licencje, know-how, a także wyposażenie technologiczne 

do produkcji akumulatorów i baterii 

(m.in. do Bułgarii, Chin, Jugosławii, Węgier, Wielkiej 

Brytanii i Szwajcarii), a nawet fabryki akumulatorów 

(Indie, Niemiecka Republika Demokratyczna). 

Do końca lat 80. ubiegłego wieku w CLAiO nie 

realizowano poważniejszych prac na rzecz wojska 

i przemysłu obronnego, aczkolwiek niektóre z powstających 

w nim baterii i akumulatorów były wykorzystywane 

do zasilania urządzeń wojskowych, 

czy też używanych przez służby porządku publicznego 

(np. radiostacji, telefonów i radiotelefonów). 

Jeden z nielicznych typowo militarnych projektów 

dotyczył rezerwowych baterii ampułowych 

(kwasowo-zasadowych), służących do zasilania 

urządzeń pokładowych rakiet produkcji sowieckiej 

używanych w Wojsku Polskim i serwisowanych 

w kraju. Chodziło w nim o wyeliminowanie 

trudniejszego, wobec postępującego rozpadu 

ZSRS, importu. 

Konieczność działania od początku lat 90. 

w warunkach gospodarki rynkowej, a także, związana 

z przemianami ekonomicznymi w kraju 

70 lat 70 w lat służbie w służbie branży branży 


www.zbiam.pl

Broń strzelecka 

RGW – granatniki przeciwpancerne 

dostosowane do każdej sytuacji bojowej 

Jednorazowy bezodrzutowy granatnik RGW 90 HH z sondą ustawioną w trybie HEAT oferowany Wojsku Polskiemu przez spółkę Dynamit Nobel Defence GmbH. 


Wojsko Polskie stoi przed wyborem 

nowych ręcznych granatników 

przeciwpancernych. Dotychczas 

używane typy, wywodzące się 

z czasów Układu Warszawskiego, 

są dziś zupełnie przestarzałe 

i wyeksploatowane. Dobrymi 

kandydatami na ich następców 

mogą zostać nowoczesne granatniki 

jednorazowe, oferowane Polsce 

przez spółkę Dynamit Nobel 

Defence GmbH (DND). 

Fotografie w artykule: 

Bundeswehr/Marco Dorow, Dynamit Nobel 

Defence GmbH, Adam M. Maciejewski. 

Ręczne granatniki przeciwpancerne zadebiutowały 

na polach bitew II wojny światowej, 

kiedy w 1943 r. niemiecka piechota 

otrzymała jednorazowe granatniki Panzerfaust 30. 

Do końca wojny powstało kilka wersji rozwojowych 

tej broni (30 klein, 60, 100 i 150), różniących 

się coraz większym kalibrem głowicy kumulacyjnej. 

Tak rozpoczął się nowy etap w dziejach walki 

z bronią pancerną przeciwnika, w którym piechota 

nie musiała już polegać wyłącznie na holowanych 

armatach przeciwpancernych (ciężkich, bo 

o coraz większym kalibrze) i karabinach przeciwpancernych 

(o niskiej przebijalności, szybko taktycznie 

zmarginalizowanych). Panzerfausty okazały 

się zabójczo skuteczną bronią, tak w walkach 

miejskich, jak na górzystym Półwyspie Apenińskim 

czy pogrodzonej żywopłotami Normandii. 

Do końca wojny nie opracowano skutecznych 

osłon przeciw takiej broni. 

Mimo upływu kilku dekad, znaczenie ręcznych 

granatników przeciwpancernych piechoty nie zmalało. 

Wręcz przeciwnie. Stały rozwój broni pancernej 

(m.in. coraz odporniejsze pancerze – wielowarstwowe 

i reaktywne) oraz formacji pancerno-zmechanizowanych 

(coraz skuteczniejsze systemy obrony 

przeciwlotniczej, rozpoznania i dowodzenia, samobieżna 

artyleria) zwiększyły tempo oraz głębokość 

natarcia takich wojsk. Wymusiło to konieczność 

stworzenia wielowarstwowej obrony przeciwpancernej, 

której bardzo ważną częścią nadal są przenośne 

bezodrzutowe granatniki przeciwpancerne, 

w tym jednorazowego użytku. 

Należy zaznaczyć, że współczesne granatniki 

przeciwpancerne mogą być bardzo skutecznym 

orężem w przypadku walki także z pojazdami wyposażonymi 

w różnorodne systemy ochrony. 

Granatniki Dynamit Nobel Defence 

Niemiecka firma Dynamit Nobel Defence GmbH 

konstruuje i od wielu lat produkuje bezodrzutowe 

granatniki przeciwpancerne, a także systemy szkolno-treningowe 

do nich. Inne wyroby dla wojska tej 

spółki to m.in.: osłony przeciwpancerne (np. pancerz 

reaktywny do niemieckiego SPz Puma), zdalnie 

sterowane wieżowe systemy uzbrojenia (np. Dual 

FeWaS), systemy przeciwpożarowe do wozów bojowych 

(FES Dynameco) i napędy rakietowe. Produkty 

DND znalazły nabywców w ponad 20 krajach 

w Europie, Azji, Środkowym Wschodzie i Ameryce 

Południowej. 

Dotychczas, w wyniku własnych prac badawczo-rozwojowych 

i współpracy z odbiorcami swojej 

broni, Dynamit Nobel Defence GmbH skonstruował 

i wdrożył do produkcji kilka modeli 


www.zbiam.pl


Karabiny wyborowe 7,62 mm Bor (na zdjęciu) i 8,6 mm Alex mają długie lufy (660 mm) mimo małej długości całkowitej (odpowiednio 980 i 985 mm), co ułatwia transport i użycie, także w mieście. 

Zakłady Mechaniczne Tarnów 

– produkty utożsamione z potrzebami użytkownika 


Nowe zadania stawiane 

funkcjonariuszom Policji oraz innych 

służb podległych Ministerstwu 

Spraw Wewnętrznych i Administracji 

wymagają, z racji zmieniających się 

zagrożeń dla bezpieczeństwa 

publicznego w Polsce i na świecie, 

odpowiedniego uzbrojenia 

i wyposażenia. Na przeciw tym 

potrzebom wychodzą Zakłady 

Mechaniczne Tarnów S.A. 

Fotografie w artykule: ZM Tarnów S.A. 

Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. występują 

na Międzynarodowych Targach Techniki 

i Wyposażenia Służb Policyjnych oraz Formacji 

Bezpieczeństwa Państwa Europoltech 2017 

w szczególnych okolicznościach, gdyż w tym roku 

ZM Tarnów będą obchodziły swoje 100-lecie 

(1917–2017), od zawsze będąc związanymi z rozwojem 

myśli i infrastruktury technicznej Polski. 

ZM Tarnów są jednym z najstarszych polskich zakładów 

działających w branży przemysłu zbrojeniowego, 

a obecnie ważnym ogniwem wśród spółek skupionych 

w Polskiej Grupie Zbrojeniowej S.A., 

będącej własnością Skarbu Państwa, wzmacniając 

obronność Polski i potencjał Wojska Polskiego. 

Od pół roku ZM Tarnów notują zdecydowany 

wzrost, jeśli chodzi o wielkość produkcji, jak i jej 

zakres czy rozbudowę oprzyrządowania linii produkcyjnej. 

Oddają to takie wskaźniki, jak zatrudnienie 

czy przychody. Jak podkreśla z satysfakcją 

prezes zarządu ZM Tarnów S.A. Henryk Łabędź: 

260 osób zostało zatrudnionych w ciągu pół roku. 

Obecnie mamy 900 pracowników, a było 640. Odnotowujemy 

stały wzrost zamówień i sprzedaży. W 2015 r. 

przychody ze sprzedaży wyniosły 65,6 mln, w ubiegłym 

niemal 87 mln PLN. A w tym, jubileuszowym 

roku sytuacja wygląda jeszcze lepiej, gdyż mamy już 

zamówienia i podpisane umowy o wartości ponad 

171 mln PLN. A większość z tej sumy – 110 mln PLN 

– stanowi eksport, co jest obiektywnym wskaźnikiem 

naszego rozwoju. 

Poza tym walka o terminowość dostaw, przy 

jednoczesnym zwiększaniu nowoczesności i innowacyjności 

własnych wyrobów, spowodowała, 

że ZM Tarnów odzyskały markę na rynku i świadomość 

u klienta, że wyrób z Tarnowa oznacza jakość 

i solidność wykonania. 

ZM Tarnów – niezawodność, funkcjonalność, 

powtarzalność 

Obecnie, biorąc pod uwagę swój potencjał, 

ZM Tarnów produkują bezpośrednio na sprzedaż, 

nie tworząc zapasów magazynowych wyprodukowanej 

broni. Minimalny czas realizacji zamówienia 

od chwili podpisania umowy nie przekracza 

sześciu miesięcy w przypadku broni wyborowej 

i granatników, oraz trzech–czterech miesięcy 

w przypadku systemów kontenerowych. 

Na dodatek wszystkie wyroby ZM Tarnów mają 

wymagane polskim prawem dopuszczenia i certyfikaty, 

a także spełniają normy międzynarodowe 

i krajowe, np. BHP czy ochrony środowiska. 

ZM Tarnów są właścicielem praw intelektualnych 

do skonstruowanej broni, więc nie jest ona obarczona 

ograniczeniami licencyjnymi. 

Natomiast wyzwania, jakim muszą dziś sprostać 

służby mundurowe, w tym podległe MSWiA, 

oprócz dysponowania adekwatnym uzbrojeniem, 

wymuszają też zintensyfikowanie szkolenia. 

I to ze szczególnym uwzględnieniem następujących 

czynników: właściwej oceny sytuacji; intuicyjnej 

umiejętności posługiwania się bronią; naturalnego 

działania, niewymagającego namysłu 

spowalniającego reakcję i działania bez szkody 

dla osób postronnych. Funkcjonariusz nie może 

być zaabsorbowany obsługą broni służbowej, tylko 

skupiony na jej skutecznym i przepisowym 

użyciu, aby zażegnać zagrożenie dla porządku 

publicznego. 

W przypadku uzbrojenia, ZM Tarnów S.A. proponują 

służbom podległym MSWiA przede wszystkim 

40 mm Ręczny Granatnik Powtarzalny RGP-40 

i rodzinę karabinów wyborowych Bor, Alex i Tor. 

Dodatkowo ZM Tarnów oferują swoje systemy 

kontenerowe – strzelnicę kontenerową jako pomoc 

szkoleniową i Lekki Obserwacyjno-Obronny 

Kontener (LOOK – więcej w WiT 9/2016) do działań 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Wojskowe naczepy niskopodłogowe Grupy TII 

Dzięki zastosowaniu dodatkowego własnego napędu, Kamag PTL 70-98 PB to niezwykle ciekawa koncepcja naczepy terenowej, niepogarszającej znacząco dzielności 

terenowej zestawu w trakcie pokonywania bezdroży. 

Jarosław Brach 

Niemiecka grupa przemysłowa 

Transporter Industry International GmbH 

(TII Group) powstała w 1995 roku 

w wyniku przekształceń i połączenia 

kilku podmiotów o dość wąskim, 

ale powiązanym ze sobą charakterze 

produkcji. W efekcie powstał europejski 

lider w dziedzinie wytwarzania niezwykle 

specjalistycznych pojazdów, nierzadko 

do niszowych zastosowań. 

Fotografie w artykule: TII Group, 

Jarosław Brach, Internet. 

Obecnie w skład grupy wchodzą następujące 

podmioty zależne: niemieckie 

Scheuerle Fahrzeugfabrik GmbH i Kamag 

Transporttechnik GmbH&Co. KG, francuska Nicolas 

Industrie S.A.S. oraz indyjska TRATEC TII (TIIGER) 

India Private Limited. Niektóre mogące się pochwalić 

bardzo długą, nawet ponad 150-letnią historią. 

W sumie oferują one szeroką paletę wyrobów, jakie 

mogą znaleźć zastosowanie w obszarach: przewozów 

ponadgabarytowych, transportu terminalowego 

i przewozów wewnątrzzakładowych. 

Wyrobami tymi są m.in.: naczepy i przyczepy 

niskopodłogowe oraz samojezdne moduły transportowe 

do przewozów ponadgabarytowych; ciągniki 

terminalowe; specjalistyczne ciężkie ciągniki 

balastowe i siodłowo-balastowe, zdolne tworzyć 

nawet kilkusettonowe zestawy, wykorzystywane 

m.in. w obsłudze sektora wydobywczego (kopalnie 

odkrywkowe) i przewozów ponadgabarytowych; 

pojazdy do obsługi lotnisk, w tym pojazdy załadowcze 

samolotów (tzw. aircraft cargo loader) 

o zdolnościach załadunkowych od 10 000 do nawet 

80 000 kg; pojazdy przemysłowe do obsługi 

sektora hutniczego – przewozu surówki; pojazdy 

do przewozu odpadów nuklearnych; samojezdne 

transportery elementów rakiet oraz mobilny sprzęt 

do testowania ciężkich pojazdów (np. czołgów) 

w warunkach polowych. W dziedzinie sprzętu do 

przewozów ponadgabarytowych, bardzo ciężkich 

ładunków Grupa TII pozostaje niekwestionowanym 

światowym liderem, ponieważ 70% wszystkich 

przemieszczeń ładunków, o masie ponad 3000 ton 

i 90% przemieszczeń ładunków o masie ponad 

5000 ton, odbywa się przy pomocy jej nośników. 

Część z wyrobów grupy znajduje także zastosowanie 

w obsłudze przemysłu zbrojeniowego, jak 

stoczniowe moduły samojezdne, a także sił zbrojnych. 

Tym ostatnim, poza m.in. ciągnikami terminalowymi, 

terminalowymi transporterami nadwozi 

wymiennych i kontenerów oraz mobilnymi 

pojazdami do testów innego sprzętu, w pierwszym 

rzędzie proponowane są niskopodłogowe 

specjalizowane i specjalistyczne naczepy do przewozów 

ponadgabarytowych. Naczepy te aktualnie 

pochodzą z dwóch filii TII – francuskiej Nicolas 

i niemieckiej Kamag. Są one przeznaczone do 

przewozu ciężkiego sprzętu gąsienicowego i kołowego, 

w tym czołgów, oraz sprzętu inżynieryjnego. 

Mogą zostać wykorzystane także do przewozu 

kontenerów i innych ładunków, w tym 

o znormalizowanych wymiarach, jakie mogą zostać 

zamocowane na pokładzie ładunkowym. W zależności 

od budowy i liczby osi ich dopuszczalna ładowność 

wynosi od 25 000 do 115 000 kg. 

Nicolas SR PC 50/70 Battle Tank Carrier 

Już w latach 60. ubiegłego wieku francuska, wówczas 

niezależna, firma Nicolas dostarczała swoje 

produkty na rynek militarny. Ich najważniejszym 

odbiorcą były oczywiście Siły Zbrojne Republiki 

Francuskiej. Głównie zamawiały one zestawy do 

transportu czołgów i innej ciężkiej techniki. Naczepy 

wykorzystywały najnowsze osiągnięcia techniki 

i cechowała je bardzo wysoka jakość wykonania. 

Dowiodły one swojej niezawodności i wszechstronności 

w codziennej, wieloletniej eksploatacji. 

Przedmiotem dostaw były specjalistyczne naczepy 

o ładowności nawet do 150 000 kg. 

Po przejęciu w latach 1994–1995 przez TII, 

Nicolas kontynuował produkcję i rozwój wariantów 

wojskowych swych naczep, stale je unowocześniając. 

Najnowszą generację tej kategorii produktów 

reprezentuje naczepa typu SR PC 50/70. 

Jest to, wywodząca się z konstrukcji komercyjnych, 

naczepa zmilitaryzowana i uterenowiona 

(bazowo szosowo-drogowa, ale o ograniczonej 

dzielności terenowej). Jak podaje TII, jest pierwszą 


www.zbiam.pl

Wiropłaty wojskowe 

Cały czas za najpilniejsze uznaje się wdrożenie ośmiu nowych śmigłowców w 7. EDS, jednostce Sił Powietrznych, do współpracy z Wojskami Specjalnymi. 

Śmigłowcowy poker 

Łukasz Pacholski, 

współpraca Andrzej Kiński 

30 marca, podczas briefingu 

prasowego, wiceminister Bartosz 

Kownacki zaprezentował wstępne 

informacje dotyczące postępów 

w obu postępowaniach przetargowych, 

dotyczących zakupu nowych 

śmigłowców dla Sił Powietrznych 

i Marynarki Wojennej. Trzeba 

wyraźnie wskazać, że cały program 

przypomina rozdanie kart 

w teksańskim hold’em poker. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski. 

Przypomnijmy, że pierwotny termin nadsyłania 

zgłoszeń w obu postępowaniach (tj. mających 

wyłonić dostawcę wyspecjalizowanych 

śmigłowców CSAR dla 7. Eskadry Działań 

Specjalnych i wielozadaniowych w wersji zwalczania 

okrętów podwodnych z funkcją CSAR dla Brygady 

Lotnictwa Marynarki Wojennej) upływał 13 marca, 

jednak na prośbę jednego z oferentów, 

uwzględnioną przez Inspektorat Uzbrojenia, został 

przesunięty na 27 marca. Tego dnia poinformowano, 

że w pierwszym postępowaniu wpłynęły trzy 

oferty: konsorcjum Airbus Helicopters SAS wraz 

z lokalnym partnerem Heli Invest Sp. z o.o. Services 

Sp. K.A., konsorcjum PZL Sp. z o.o. wraz z Sikorsky 

Aircraft Co., a także WSK PZL-Świdnik S.A. Co ciekawe, 

w drugim złożono jedynie dwie oferty – konsorcjum 

PZL Sp. z o.o./Sikorsky Aircraft Co. zrezygnowało 

z uczestnictwa w nim. Taka decyzja 

właściciela obu podmiotów, czyli koncernu Lockheed 

Martin, może oznaczać, że wstępne wymagania 

strony polskiej na starcie przekreśliły szanse na 

zwycięstwo dla sztandarowego produktu w powyższym 

segmencie, czyli wielozadaniowego śmigłowca 

pokładowego S-70B lub MH-60R Seahawk. 

Z wielu zaś przyczyn, także formalno-administracyjnych, 

włączenie do oferty w Polsce wyspecjalizowanej 

wersji H-92 Superhawk (mogącej stanowić 

odmianę produkowanego dla Kanady CH-148 

Cyclone) nie było możliwe. Szkoda, gdyż wydaje się, 

że ta maszyna pasowałaby do koncepcji nowego 

wiropłata morskiego, mającego być przede wszystkim 

następcą dla Mi-14PŁ i Mi-14PŁ/R, stacjonujących 

na co dzień w 44. Bazie Lotnictwa Morskiego 

w Darłowie. Oczywiście, S-70B/MH-60R ma cały 

czas szansę trafić do wyposażenia lotnictwa morskiego 

ze względu na inne okoliczności. Bardzo 

poważnie rozważane jest przejęcie używanych 

fregat rakietowych typu Adelaide od Australii, 

przystosowanych (w przeciwieństwie do naszych 

fregat typu O.H. Perry) do współpracy właśnie 

z Seahawkami, co może wywołać pilną potrzebę 

zakupu nowych bądź używanych maszyn właśnie 

tego typu. W przypadku „rynku wtórego” mogłyby 

pochodzić także z Australii (gdzie realizowany 

jest proces wycofania starszych S-70B na rzecz 

MH-60R Seahawk) bądź Stanów Zjednoczonych, 

gdzie na składowisku AMARC znajduje się 

143 SH-60 Seahawk, które jak pokazuje przykład 

Hiszpanii czy Izraela nadal są atrakcyjne. 

Ministerstwo Obrony Narodowej na oba postępowania 

nałożyło tryb poufności – opinia publiczna ma 

wiedzieć tylko to, co przekażą na drodze oficjalnej 


www.zbiam.pl

Transport lotniczy 

Polskie VIP-y polecą Boeingami 737 

Boeingi 737 w standardzie BBJ2 mają winglety, autonomiczny trap oraz dodatkowe zbiorniki paliwa, a także są certyfikowane wg ETOPS 180. Wizja maszyny w barwach 

Sił Powietrznych według grafika Boeinga. 

Łukasz Pacholski 

Niemal w ostatnich godzinach 

dostępności funduszy celowych, 

31 marca, Ministerstwo Obrony 

Narodowej podpisało z Boeingiem 

kontrakt na zakup trzech samolotów 

Boeing 737-800, które będą 

wykorzystywane do przewozu rządowych 

VIP w klasie maszyn średniej wielkości. 

Oznacza to, że odbudowa wojskowego 

potencjału transportu najważniejszych 

osób w państwie, utraconego wraz 

z wycofaniem ostatnich samolotów 

Tu-154M i Jak-40, staje się realna. 

Fotografie w artykule: Boeing, MON, USAF, 

US Navy, ExecIndustries. 

Odbudowa wojskowego potencjału transportu 

rządowych VIP-ów, poprzez zakup małych 

i średnich samolotów pasażerskich, 

została zatwierdzona przez Radę Ministrów 30 czerwca 

2016 r. w uchwale nr 73 w sprawie ustanowienia 

wieloletniego programu „Zabezpieczenie transportu 

powietrznego najważniejszych osób w państwie”, 

który miał pochłonąć w latach 2016–2021 

1,7 mld PLN. Jego celem był zakup dwóch samolotów 

dyspozycyjnych (małych) i dwóch kategorii 

średniej – wszystkich fabrycznie nowych. Jeszcze 

latem ubiegłego roku wiceminister Bartosz Kownacki 

ogłosił, że planowany jest zakup jeszcze jednego 

samolotu kategorii średniej, który miałby pochodzić 

z rynku wtórnego. Jego szybka dostawa, do końca 

2017 r., miała pozwolić na płynne przejście od współpracy 

z Polskimi Liniami Lotniczymi LOT, które 

– w spadku po firmie EuroLOT – realizują umowę 

leasingu pary Embraerów ERJ-170-200, do przewożenia 

rządowych VIP-ów, a wygasa ona wraz z końcem 

tego roku. Owocem czerwcowych decyzji było 

ogłoszenie przez Inspektorat Uzbrojenia 2 września 

2016 r. dwóch postępowań przetargowych w sprawie 

zakupu maszyn obu kategorii. 

Już 14 listopada 2016 r. doszło do podpisania 

kontraktu związanego z postępowaniem IU/149/ 

IX-34/ZO/PN/DOS/Z/2016, czyli zakupem pary samolotów 

dyspozycyjnych. W ekspresowo przeprowadzonym 

postępowaniu (patrz m.in. WiT 2/2017) 

zwyciężyła firma Gulfstream Aerospace Corp. z samolotem 

G550. W połowie stycznia br. oba technicznie 

gotowe do wykonywania lotów samoloty 

przebazowano, w celu ostatecznego wyposażenia, 

z zakładów w Savannah do centrum obsługi w Appleton, 

gdzie znajdowały się przynajmniej do końca 

marca. Na początku ubiegłego miesiąca MON 

opublikowało zdjęcia pokazujące, że maszyny 

otrzymały już docelowe malowanie. Co ciekawe, 

Samoloty rodziny 737, służące do przewozu rządowych VIP, są eksploatowane 

m.in. przez Stany Zjednoczone. 

Po 2020 r. trzeba będzie zdecydować, co dalej z używanym 737-800. 

Jedną z ciekawszych opcji jest przebudowa do standardu combi. 


www.zbiam.pl

Szkolenie lotnicze 

Pomimo kilku modernizacji, Talon to samolot z poprzedniej epoki, obecnie pilnie potrzebujący następcy, szczególnie z powodu wdrażania w USAF samolotów bojowych 5. generacji. 

Maciej Szopa 

T-X – coraz bliżej do wyboru 

Ostatnie trzy miesiące przeszły pod 

znakiem kolejnych wydarzeń związanych 

z programem T-X, w ramach którego 

ma zostać wybrany nowy odrzutowy 

samolot szkolno-treningowy dla Sił 

Powietrznych Stanów Zjednoczonych. 

Z pięciu do niedawna rywalizujących 

o ten lukratywny i prestiżowy kontrakt 

konstrukcji, w grze pozostały obecnie 

trzy. Pozycja jednej z nich osłabła 

z uwagi na wycofanie się z konsorcjum 

wielkiego amerykańskiego partnera. 

Za to, dość niespodziewanie, 

dołączyły dwie kolejne firmy z dosyć 

niestandardowymi projektami, a kolejne 

zapowiadają swój udział. To niecodzienna 

sytuacja, biorąc pod uwagę, 

że rozstrzygnięcie konkursu 

ma nastąpić do końca 

bieżącego roku… 

Fotografie, jeśli nie zaznaczono inaczej: 

Saab Group, Freedom Aircraft, Stavatti Aerospace, 

Raytheon, Textron, Lockheed Martin, USAF. 

Swoistemu natłokowi chętnych do udziału 

w konkursie na T-X trudno się dziwić. „Próg wejścia” 

do programu samolotu szkolno-treningowego, 

jeśli chodzi o wymagania techniczne i zasoby 

finansowe, jest dużo niższy niż w przypadku np. wielozadaniowego 

samolotu bojowego. USAF eksploatuje 

dzisiaj ponad 500 odrzutowych samolotów 

szkolno-treningowych Northrop T-38A/C Talon, które 

planuje zastąpić co najmniej 350 nowymi maszynami 

(docelowo w grę w Stanach Zjednoczonych wchodzi 

nawet 700÷1000). Przewiduje się, że wieloletni kontrakt 

na 350 samolotów będzie kosztował amerykańskiego 

podatnika nawet 16,3 mld USD. Z kolei cały 

koszt wszystkich 350 samolotów, wliczając w to ich 

20-letni cykl życiowy, ma nie przekraczać 35,3 mld 

USD. Ten kto podpisze ten kontrakt nie tylko dobrze 

na nim zarobi, ale zapewni sobie tym samym pozycję 

światowego lidera, jeśli chodzi o segment odrzutowych 

samolotów szkolno-treningowych i szkolno- 

-bojowych, co z pewnością przełoży się na kolejne 

zamówienia na świecie. Przyszły T-X – zamówiony 

w setkach egzemplarzy – dzięki ekonomii skali będzie 

tańszy i zaawansowany w takim stopniu, aby spełniać 

wysokie wymagania USAF. Do tego jego zakup przez 

państwa trzecie, np. eksploatujące maszyny F-35, będzie 

oznaczał znaczną zgodność własnego systemu 

szkolenia z obowiązującym w USAF. 

Aby uświadomić sobie skalę programu T-X, 

trzeba spojrzeć na to, ile w ostatnich latach sprzedano 

na tzw. Zachodzie samolotów szkolno-treningowych 

nowego pokolenia. W przypadku Leonardo 

M-346 Master udało się do dziś zdobyć 

formalne zamówienia na 68 samolotów (30 dla 

Izraela, 18 dla Włoch, 12 dla Singapuru i 8 dla Polski), 

a KAI T-50 Golden Eagle na 116 (16 dla Indonezji, 

24 dla Iraku, 4 dla Tajlandii i ok. 72 dla Republiki 

Korei), nie licząc wersji bojowej FA-50 (na razie zamówienia 

oceniane są na 72 egzemplarze, z czego 

60 ma zamówić Republika Korei, a 12 zamówiły 

Filipiny). 

W cieniu wielkich programów 

Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych przymierzają 

się do wymiany floty Talonów niemal od początku 

obecnego milenium. W 2003 r. Air Education 

and Training Command (ATEC, Dowództwo 

Szkolenia i Treningu Sił Powietrznych) przedstawiło 

wstępne założenia wobec następcy T-38, którego 

wejście do służby planowano wówczas na 2020 r. 

Ten harmonogram, mimo braku konkretnych działań 

w tym kierunku, uważano z grubsza za obowiązujący 

do 2013 r., kiedy jeszcze zakładano rozstrzygnięcie 

przetargu w 2016 r. i osiągnięcie przez 

pierwsze samoloty wstępnej gotowości operacyjnej 

(IOC) w 2020 r. W październiku 2012 r. USAF 

przedstawiły zarys przyszłych wymagań co do 

osiągów, którymi powinna charakteryzować się 

nowa konstrukcja. Chodziło wówczas o to, żeby 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Wizja artystyczna korwety projektu 20386. Jej sylwetka przypomina bardziej amerykański niszczyciel Zumwalt, niż dotychczas jakikolwiek inny projekt rosyjskiego przemysłu stoczniowego. 

Andrzej Nitka 

28 października 2016 r. 

w petersburskiej stoczni 

Siewiernaja Wierf’, pod numerem 

stoczniowym 1009, położono stępkę 

korwety wielozadaniowej Dierzkij, 

prototypowej jednostki projektu 20386, 

przeznaczonej dla Wojenno-Morskowo 

Fłota Federacji Rosyjskiej. Będzie to 

najnowszy rosyjski okręt tej klasy. 

Według planów w WMF zajmie miejsce 

korwet proj. 20385 typu Griemiaszczij, 

czyli zmodyfikowanych i silniej 

uzbrojonych, m.in. w pociski skrzydlate 

systemu Kalibr-NK, już służących 

pod banderą z krzyżem św. Andrzeja 

korwet rakietowych 

proj. 20380/20381 typu 

Stierieguszczij. 

Ilustracje w artykule: Andrzej Nitka, 

Alieksandr Karpienko, CMKB Ałmaz. 

Budowa korwet proj. 20385, zainicjowana 

w 2011 r., od początku napotykała na problemy 

techniczne, na które dodatkowo nałożyły 

się trudności z finansowaniem tych stosunkowo 

drogich jednostek. Jednak „gwoździem do 

trumny” programu ich budowy stały się sankcje 

nałożone przez Unię Europejską na Rosję po aneksji 

Krymu, uniemożliwiające wyposażenie ich w silniki 

wysokoprężne napędu głównego firmy MTU 

(Rolls-Royce Power Systems AG), zamiast których 

instalowane będą krajowe zespoły napędowe 

1DDA12000 przedsiębiorstwa OAO Kołomienskij 

Dierzkij – nowa rosyjska 

korweta wielozadaniowa 

Zawod z Kołomny. Wszystko to spowodowało, że 

prototypowa jednostka serii – Griemiaszczij, której 

stępkę uroczyście położono 1 lutego 2012 r., a miała 

wejść do służby w 2015 r., jak dotąd nie została 

nawet zwodowana. Obecnie planuje się, że stanie 

się to w tym roku, zaś do służby wejdzie ona 

w 2018 r. Natomiast jedyna budowana dziś seryjna 

jednostka tego typu – Prowornyj (stępka 25 lipca 

2013 r.), ma pójść śladem prototypu w 2019 r. Budowa 

kolejnych korwet projektu 20385 stoi pod dużym 

znakiem zapytania. 

W ich miejsce Ministerstwo Obronny Federacji 

Rosyjskiej (MO FR) zdecydowało o opracowaniu 

nowego projektu korwet wielozadaniowych, które 

mają być zdolne do czasowej instalacji innych wzorów 

uzbrojenia lub wyposażenia, jeszcze bardziej 

rozszerzającego zakres wykonywanych zadań. Według 

założeń jednostki tego typu przeznaczone 

mają być do działań na akwenach morskich i oceanicznych 

w ramach ochrony szlaków żeglugowych 

czy instalacji wydobywczych, zaś ich wyposażenie 

elektroniczne oraz uzbrojenie pozwalać 

ma na zwalczanie celów powietrznych, nawodnych 

i podwodnych. 

Kontrakt na wykonanie pracy badawczo-rozwojowej 

„Projekt 20386” został zawarty pomiędzy 

MO FR a biurem konstrukcyjnym CMKB Ałmaz 

z Sankt Petersburga 17 kwietnia 2014 r. Oficjalna klasyfikacja 

jednostki to okręt wielozadaniowy, zaś 

podklasa to korweta. Głównym konstruktorem jest 

I. G. Zacharow, głównym budowniczym A. A. Ułaszew, 

zaś z ramienia WMF prace nadzoruje 

I. A. Sibilew. Publiczną premierę jednostka miała 

podczas targów IMDS 2015 w Sankt Petersburgu, 

gdzie pokazano jej model, z tym że wtedy prezentowany 

był on jako nowe wcielenie korwet 

proj. 20382 Tigr, będących eksportową odmianą 

okrętów proj. 20380, które jednak jak dotąd nie 

znalazły żadnego nabywcy. 

Dierzkij, którego koszt budowy szacowany jest 

obecnie na ponad 20 mld RUB, ma zostać przekazany 

rosyjskiej marynarce w 2021 r. Według słów 

wypowiedzianych podczas ubiegłorocznej październikowej 

uroczystości przez zastępcę dowódcy 

WMF FR, adm. Wiktora Bursuka, w programie budowy 

okrętów do 2050 r. zaplanowano serię korwet 

proj. 20386 liczącą co najmniej 10 jednostek. 

Opis techniczny 

W stosunku do swoich protoplastów, nowa jednostka 

cechuje się zupełnie innym kadłubem 

o ostrzejszych liniach, zoptymalizowanym do 

rozwijania dużych prędkości, przez co okręt ma 

„rozcinać” fale, zamiast na nie „wchodzić”. W celu 

poprawienia charakterystyk morskich kadłub wyposażono 

w dwie stępki przechyłowe i parę aktywnych 

stabilizatorów płetwowych. 

Zupełnie inaczej zaprojektowana została nadbudówka. 

Jest ona zdecydowanie krótsza i została podwyższona, 

dzięki czemu zyskała sporą kubaturę, a do 


www.zbiam.pl

WiT 4-2017promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?