WiT 4_2024 (103) promo

KLTV 4×4 JUŻ W POLSCE ❙ ROSYJSKIE RAKIETOWE NOWOŚCI WOJNY NA UKRAINIE ❙ EMBRAER C-390 NA WZNOSZENIU 

Wojsko 

i Technika 

4/2024 

Kwiecień 

CENA 22,00 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Huta Stalowa Wola modernizuje 

moździerz Rak 

Moździerz samobieżny M120 Rak jest już 

konstrukcją dojrzałą i mającą za sobą 

chrzest bojowy w wojnie na Ukrainie. 

Obecnie dostarczany system wieżowy 

jest w seryjnej produkcji od ośmiu lat 

i choć jest systematycznie modyfikowany, 

przyszła kolej na poważniejszą modernizację, 

lepiej dostosowującą go do wymagań 

współczesnego pola walki. 

str. 14 str. 72 

Łada – gamechanger 

czy spóżniona premiera? 

20 lat temu w Sankt Petersburgu zwodowano 

pierwszy okręt podwodny czwartej 

powojennej generacji. Nowa konstrukcja 

– proj. 677 Łada – miała być jeszcze lepsza, 

niż bardzo udane jednostki proj. 877/636, 

i zarówno zastąpić je w rosyjskiej flocie, 

jak i skutecznie rywalizować na rynkach 

światowych z ofertą firm zachodnich, 

powtarzając sukces poprzednika.

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 4 

Z A M Ó W P R E N U M E R A T Ę P A P I E R O W Ą I U Z Y S K A J 

D O S T Ę P D O E - W Y D A Ń A R C H I W A L N Y C H 

Wojsko i Technika 

Prenumerata roczna: 264,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Lotnictwo Aviation International 

Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024. 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Prenumerata roczna: 300 zł | 12 numerów 

Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów 

specjalnych wydawanych w 2024 roku. 

Prenumeratę zamów najpóźniej do końca lutego 2024 r. na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub dokonaj wpłaty na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Moździerz samobieżny M120 Rak jest już 

konstrukcją dojrzałą i mającą za sobą 

chrzest bojowy w wojnie na Ukrainie. 

Obecnie dostarczany system wieżowy 

jest w seryjnej produkcji od ośmiu lat 

i choć jest systematycznie modyfikowany, 

przyszła kolej na poważniejszą modernizację, 

lepiej dostosowującą go do wymagań 

współczesnego pola walki. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

20 lat temu w Sankt Petersburgu zwodowano 

pierwszy okręt podwodny czwartej 

powojennej generacji. Nowa konstrukcja 

– proj. 677 Łada – miała być jeszcze lepsza, 

niż bardzo udane jednostki proj. 877/636, 

i zarówno zastąpić je w rosyjskiej flocie, 

jak i skutecznie rywalizować na rynkach 

światowych z ofertą firm zachodnich, 

powtarzając sukces poprzednika. 

Spis treści 

Vol. X, nr 4 (103) 

KWIECIEŃ 2024, NR 4. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

KLTV 4×4 JUŻ W POLSCE ❙ ROSYJSKIE RAKIETOWE NOWOŚCI WOJNY NA UKRAINIE ❙ EMBRAER C-390 NA WZNOSZENIU 

Wojsko 

i Technika 

4/2024 

Kwiecień 

CENA 22,00 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

10 

Spis treści WiT Kwiecień 2024 

Nowości z kraju i ze świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4 

Pierwsze KLTV 4×4 już w Rosomak S.A. 

Andrzej Kiński str. 10 

System wieżowy M69 

– Huta Stalowa Wola modernizuje moździerz Rak 

Tomasz Wachowski str. 14 

Druga umowa wykonawcza na system rakietowy K239 Chunmu 

Andrzej Kiński str. 18 

Hyundai Rotem – strategiczna współpraca z Siłami Zbrojnymi 

RP i polskim przemysłem obronnym 

Andrzej Kiński, współpraca Bartłomiej Kucharski str. 20 

Jaki będzie seryjny zestaw radiolokacyjny P-18PL? 

Tomasz Wachowski str. 24 

Nowości rosyjskiej techniki rakietowej w wojnie na Ukrainie 

Cz. 1 Pociski „ziemia-ziemia” 

Krzysztof Nicpoń str. 32 

Północnokoreańskie pociski balistyczne z głowicami o 

korygowanej trajektorii lotu 

Tomasz Szulc str. 38 

68 

38 

NGSW dla 101. Dywizji Powietrznodesantowej 

Przemysław Juraszek str. 44 

Długoterminowy plan obrony Norwegii na lata 2025–2036 

Bartłomiej Kucharski str. 46 

Rosyjski system walki radioelektronicznej z małymi 

bezzałogowcami Repellent 

Miroslav Gyűrösi str. 50 

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej 

– centrum innowacji w obszarze wozów bojowych 

i pojazdów wojskowych 

Edyta Sochoń str. 56 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 23 

Marcin Gawęda str. 60 

Przełomowy początek roku dla F-35? 

Łukasz Pacholski str. 66 

Embraer C-390 Millennium na wznoszeniu 

Łukasz Pacholski str. 68 

Łada – gamechanger czy spóźniona premiera? 

Tomasz Grotnik str. 72 

72 

Huta Stalowa Wola modernizuje 

moździerz Rak 

str. 14 str. 72 


czy spóżniona premiera? 

Na okładce: Prototypowy zestaw radiolokacyjny 

P-18PL. 

Fot. PIT-RADWAR S.A. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Marcin Wiącek 

marcin.wiacek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, 

Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa, 

tel. 22 119 48 47 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2024 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Kwiecień 2024 • Wojsko i Technika 3

Pojazdy wojskowe 

16 kwietnia do zakładów Rosomak S.A. w Siemianowicach Śląskich dotarły z Republiki Korei pierwsze egzemplarze lekkich wielozadaniowych pojazdów terenowych Kia 

Motors KLTV 4×4. 

Pierwsze KLTV 4×4 już w Rosomak S.A. 

Andrzej Kiński 

16 kwietnia do zakładów Rosomak S.A. 

w Siemianowicach Śląskich dotarły 

z Republiki Korei pierwsze egzemplarze 

lekkich wielozadaniowych pojazdów 

terenowych Kia Motors KLTV 4×4, które 

po doposażeniu staną się Lekkimi 

Pojazdami Rozpoznawczymi 

na platformie Legwan 4×4. 

Niemal 400 takich samochodów 

zamówiło w ubiegłym roku 

Ministerstwo Obrony Narodowej. 

Fotografie w artykule: Rosomak S.A., 

Andrzej Kiński. 

Trzy południowokoreańskie pojazdy, po kilkutygodniowej 

podróży na statku, dotarły 

w połowie kwietnia do portu w Gdańsku, 

gdzie zostały wyładowane z kontenerów i – na drogowym 

zestawie niskopodwoziowym – przewiezione 

na Śląsk. W najbliższych tygodniach dwa 

z nich zostaną doposażone do wyspecyfikowanego 

przez zamawiającego standardu. Potem wezmą 

udział w cyklu prezentacji dla przedstawicieli Sił 

Zbrojnych RP, a także innych formacji bezpieczeństwa 

i ochrony porządku publicznego, a później 

skierowane zostaną na badania i testy weryfikacyjne 

w Wojskowym Instytucie Techniki Pancernej 

i Samochodowej. Trzeci będzie początkowo wykorzystywany 

do wsparcia szkolenia fabrycznych instruktorów 

oraz techników, a potem zostanie poddany 

próbom odporności balistycznej. 

KLTV po doposażeniu staną się Lekkimi Pojazdami Rozpoznawczymi na platformie Legwan 4×4. Niemal 400 takich 

samochodów zamówiło w ubiegłym roku Ministerstwo Obrony Narodowej. Doposażenie obejmie m.in. montaż: adapterów 

na obrotnicy do zamocowania uzbrojenia, wyrzutni granatów dymnych, uchwytów na broń osobistą, zestawu 

radiostacji, a także dostosowanie do przewożenia wyposażenia dodatkowego. LPR otrzymają też różne warianty 

malowania kamuflażowego. 

❚ Koreański następca Honkerów 

Pojawienie się nowych pojazdów w Siemianowicach 

Śląskich jest wynikiem umowy, którą 14 sierpnia 

ub.r. Agencja Uzbrojenia zawarła z konsorcjum 

w składzie Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. i Rosomak 

S.A. Dotyczy ona dostawy „blisko 400” (nieoficjalnie 

385) Lekkich Pojazdów Rozpoznawczych 

(LPR) 4×4 na platformie Legwan, których przekazanie 

zaplanowano na lata 2024–2030. Obejmuje ona 

także pakiety, logistyczny i szkoleniowy, a jej wartość 

to ok. 1,2 mld PLN brutto. Bazą LPR jest Legwan 

4×4, czyli polska odmiana południowokoreańskiego 

lekkiego pojazdu terenowego Kia Motors KLTV 

4×4, znanego także jako Raycolt. Początkowo pojazdy, 

jako platformy bazowe, mają trafiać do Polski 

z fabryki Kia w Republice Korei, a w Siemianowicach 

Śląskich być modyfikowane do standardu LPR 

i innych wyspecyfikowanych przez użytkowników. 

Na przestrzeni kolejnych lat planuje się transfer 

technologii i stopniowe zwiększanie zakresu produkcji 

pojazdu w Polsce. W pierwszej kolejności 

planuje się uruchomienie produkcji nadwozia oraz 

uzyskanie zdolności do wprowadzania zmian konstrukcyjnych 

pod kątem wymagań Sił Zbrojnych RP. 

Obecnie trwają analizy dotyczące skali niezbędnych 

inwestycji związanych z uruchomieniem licencyjnej 

produkcji KLTV 4×4 w Rosomak S.A. zarówno 

jeśli chodzi o maszyny, jak i infrastrukturę 

budynków. Do połowy br. spółka planuje uzgodnić 

z Agencją Uzbrojenia zakres oraz harmonogram 

produkcji i polonizacji produktu. Rozpoczęcie produkcji 

pojazdów w Polsce planuje się w 2028 r. 

Pojazd Kia Motors KLTV 4×4 został wytypowany 

do zakupu na bazie przeprowadzonej przez 

Agencję Uzbrojenia analizy rynku dostępnych 

wojskowych podwozi w układzie 4×4 o dopuszczalnej 

masie całkowitej (DMC) w przedziale 

6–11 t pod kątem spełnienia wymagań taktyczno-technicznych 

dla LPR, określonych we Wniosku 

Dowódcy Generalnego Rodzaju Sił Zbrojnych 

w sprawie potrzeby pozyskania takiego pojazdu 

w ramach procedury pilnej potrzeby operacyjnej. 

Prowadząc wspomnianą analizę, zapytania ofertowe 

skierowano do: Polskiej Grupy Zbrojeniowej 

S.A. (Kia Motors), Polskiego Holdingu Obronnego 

Sp. z o.o. (Navistar Defense), AMZ-KUTNO S.A. 

(Ford Polska) i Auto Podlasie Sp. z o.o. (Toyota 

Central Europe). W toku prac za najkorzystniejszą 

uznano ofertę PGZ, w związku z tym 21 czerwca 

2023 r. wszczęto postępowanie o udzielenie zamówienia 

publicznego na pozyskanie pojazdów 

LPR 4×4 w trybie negocjacji z jednym wykonawcą, 

z wyłączeniem stosowania przepisów ustawy 

z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych 

(Dz.U. z 2023 r. poz. 1605). Efektem negocjacji 

było podpisanie wspomnianej umowy 14 sierpnia 

ub.r. Wcześniej, 9 sierpnia 2023 r. w Seulu, 

10 Wojsko i Technika • Kwiecień 2024 

www.zbiam.pl

Artyleria 

System wieżowy M69 – Huta Stalowa Wola 

modernizuje moździerz Rak 

„Zmodernizowany System Wieżowy Moździerza Samobieżnego 120 mm M69” na finalnym etapie montażu w lutym br. 

Tomasz Wachowski 

Moździerz samobieżny M120 Rak 

jest już konstrukcją dojrzałą i mającą 

za sobą chrzest bojowy w wojnie 

na Ukrainie. Obecnie dostarczany 

system wieżowy jest w seryjnej produkcji 

od 2016 r. Na mocy umów zawartych 

w 2016, 2019 i 2020 r. Huta Stalowa 

Wola S.A. wraz ze swymi partnerami 

dostarczyła już 106 seryjnych 

moździerzy w wersji M120K, a więc na 

podwoziu kołowego transportera 

opancerzonego Rosomak. Oczywiście, 

w toku produkcji system wieżowy 

był stale modyfikowany – przede 

wszystkim na podstawie uwag 

użytkowników, ale także w związku 

z wdrażaniem nowych typów amunicji. 

Obecnie jednak przyszła kolej 

na poważniejszą modernizację, 

lepiej dostosowującą system wieżowy 

do wymagań współczesnego pola walki. 

Ilustracje w artykule: Huta Stalowa Wola S.A., 


Pierwsze studia nad autonomicznym systemem 

wieżowym ze 120 mm moździerzem 

ładowanym od tyłu, cechującym się znacznym 

stopniem automatyzacji i współpracującym 

ze współczesnymi systemami kierowania ogniem, 

zainicjowano w Hucie Stalowa Wola S.A. jeszcze 

w 2004 r. Wówczas zakładano, że będzie on montowany 

na kołowym transporterze opancerzonym 

Rosomak, ale brano pod uwagę także inne nośniki, 

w tym gąsienicowe. Początkowo realizowane były 

one ze środków własnych przedsiębiorstwa, a od 

kwietnia 2007 r., dzięki umowie z Ministerstwem Nauki 

i Szkolnictwa Wyższego na realizację projektu 

celowego „120 mm samobieżny moździerz na podwoziu 

kołowym lub gąsienicowym”, także ze środków 

budżetu państwa. Jego celem było opracowanie 

i przetestowanie prototypu systemu wieżowego, 

a następnie jego integracja z demonstratorem podwozia 

gąsienicowego (na bazie haubicy 2S1 Goździk). 

Projekt miał się zakończyć w 2009 r., ale ostatecznie 

termin ten przesunięto na marzec 2010 r. 

Jeszcze w czasie prac związanych z projektem 

celowym, 30 września 2009 r. Huta Stalowa Wola 

S.A. podpisała z Departamentem Polityki Zbrojeniowej 

MON umowę na pracę rozwojową „Kompanijny 

moduł ogniowy 120 mm moździerzy samobieżnych, 

kryptonim Rak”. W jego ramach miały 

powstać prototypy moździerza samobieżnego 

M120K na podwoziu kołowym (KTO Rosomak) i gąsienicowym 

M120G (zmodyfikowane podwozie 

LPG), a także: wozów dowodzenia dowódcy kompanii 

i dowódcy plutonu ogniowego na podwoziu 

kołowym AWD-K (KTO Rosomak) oraz gąsienicowym 

AWD-G (LPG), artyleryjskiego wozu rozpoznania 

(AWR), artyleryjskiego wozu amunicyjnego 

(AWA, Jelcz 8×8) i artyleryjskiego warsztatu remontu 

elektroniki i uzbrojenia (AWRU, Jelcz 6×6). Ustalony 

pierwotnie na listopad 2012 r. termin realizacji pracy 

był kilkakrotnie przesuwany – z powodu zmian 

przedmiotu i wymagań, problemów z wyborem 

i dostępnością nośników poszczególnych elementów, 

przedłużenia procesu badań kwalifikacyjnych, 

a także kwestii formalnych. Ostatecznie w maju 

2015 r. zakończono pomyślnie badania kwalifikacyjne 

elementów bojowych kompanijnego modułu 

ogniowego (KMO) – moździerzy M120K i M120G, 

a także wozu dowodzenia AWD (lato 2015 r.). Pozostałe 

elementy zakończyły badania w późniejszym 

terminie: AWRU w 2017 r., AWA pod koniec 2018 r., 

zaś AWR (po zmianie nośnika z AMZ Żubr na KTO 

Rosomak) na początku 2021 r. 

Pomimo niezakończenia badań kwalifikacyjnych 

wszystkich elementów KMO, Ministerstwo 

Obrony Narodowej zdecydowało się na 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Andrzej Kiński 

25 kwietnia, podczas wizyty polskiej 

delegacji rządowo-przemysłowej 

w Republice Korei, została podpisana 

druga umowa wykonawcza związana 

z zakupem modułów wyrzutni 

wieloprowadnicowego systemu 

rakietowego K239 Chunmu w ramach 

programu Homar-K. 

Fotografie w artykule Hanwha Aerospace. 

Druga umowa wykonawcza na 

system rakietowy K239 Chunmu 

Son Jae-il, prezes i dyrektor generalny Hanwha Aerospace, gen. bryg. Artur Kuptel, szef Agencji Uzbrojenia, gratulują 

sobie po złożeniu podpisów na drugiej umowie wykonawczej na zakup przez Polskę elementów systemu rakietowego 

K239 i pocisków rakietowych do niego. 

Umowę podpisali w zakładach Hanwha Aerospace 

w Changwon – z ramienia firmy 

Hanwha Aerospace, jej prezes i dyrektor 

generalny Son Jae-il, zaś w imieniu Ministerstwa 

Obrony Narodowej, szef Agencji Uzbrojenia gen. 

bryg. Artur Kuptel. Na uroczystości obecni byli 

m.in.: sekretarz stanu w MON Paweł Bejda; sekretarz 

stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych 

Marcin Kulasek; minister Seok Jong-gun z Administracji 

Programów Zakupów Obronnych Republiki 

Korei (DAPA, Defense Acquisition Program Administration) 

i szef Agencji Rozwoju Technologii Obronnych 

(ADD, Agency for Defense Development) 

Park Jong-seung. 

Przedmiotem umowy jest dostawa kolejnych 

72 modułów wyrzutni systemu K239 Chunmu 

wraz z pakietem logistycznym i szkoleniowym, 

kilku tysięcy pocisków kierowanych CGR-08 

i CTM-290, a także transfer technologii produkcji 

modułów wyrzutni do Polski. Wartość umowy to 

ok. 1,6 mld USD netto (ok. 6,5 mld PLN/ok. 8 mld 

PLN brutto). Spośród wspomnianych 72 modułów 

wyrzutni, z zakładów firmy Hanwha Aerospace 

dotrze do Polski pierwszych 12, zaś pozostałych 

60 zostanie wyprodukowanych przez Hutę 

Stalowa Wola S.A. i jej kooperantów. Umowa ma 

zostać zrealizowana w latach 2026–2029. 

Podobnie jak 218 wyrzutni zamówionych w ramach 

pierwszej umowy wykonawczej z 4 listopada 

2022 r., zostaną one zintegrowane z podwoziami 

Jelcz P882.57 TS T45 K-MLRS i wyposażone 

w polskie środki łączności oraz system kierowania 

ogniem ZZKO TOPAZ. Wspomniana umowa z 4 listopada 

2022 r. miała wartość 3,55 mld USD netto 

i, poza dostawą modułów wyrzutni (oraz integracją 

trzech pierwszych w Republice Korei z podwoziami 

przywiezionymi z Polski) w latach 2023–2027, 

obejmowała dostarczenie kilkunastu tysięcy pocisków 

kierowanych precyzyjnego rażenia CGR-080 

o średnicy 239 mm (zasięg 80 km) i 600 mm 

CTM-290 (zasięg „ponad 290 km”) i wsparcie techniczne 

producenta. Dostawy w jej ramach już się 

rozpoczęły. Pod koniec ubiegłego roku 18. pułk artylerii 

z Nowej Dęby, podporządkowany 18. Dywizji 

Zmechanizowanej z dowództwem w Siedlcach, 

przejął pierwszych 15 wyrzutni Homar-K. 

Realizacja obydwu umów zapewni wdrożenie 

do Wojsk Rakietowych i Artylerii 290 wyrzutni Homar-K, 

co umożliwi sformowanie 16 dywizjonów 

rakietowych, a więc liczby zapisanej w umowie ramowej 

z 19 października 2022 r. Warto podkreślić, 

że inne elementy dywizjonowych modułów 

ogniowych (DMO) wieloprowadnicowych wyrzutni 

rakietowych Homar-K zostaną dostarczone 

przez polski przemysł obronny. Będą to m.in. pojazdy 

amunicyjne i warsztatowe, a także cały system 

dowodzenia oraz kierowania ogniem. 

Druga umowa wykonawcza obejmuje także 

opracowanie we współpracy polsko-koreańskiej 

nowego wymiennego pakietu do wyrzutni, 

umożliwiającego wykorzystanie rakiet kalibru 

122 mm systemu BM-21 Grad/WR-70 Langusta. 

Z polskiej strony w projekcie uczestniczyć miałyby 

Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2 S.A. z Bydgoszczy 

i MESKO S.A. ze Skarżyska-Kamiennej. 

W przygotowaniu jest trzecia umowa wykonawcza, 

której przedmiotem miałoby być ustanowienie 

w Polsce potencjału do produkcji pocisków 

kierowanych CGR-080. 

Ten kontrakt oznacza nasze zaangażowanie 

we wspieranie bezpieczeństwa w Polsce i regionie, 

niezależnie od zmian politycznych i społecznych. 

Hanwha Aerospace jest dumna z naszego ciągłego 

zaangażowania w dostarczanie rozwiązań 

odstraszających regionom mającym pilne potrzeby, 

podkreślił prezes Son Jae-il. 

Dzień wcześniej, 24 kwietnia, polska delegacja 

odwiedziła ośrodek badawczy ADD w Anheung, 

gdzie obserwowała pierwsze odpalenie eksportowego 

pocisku CTM-290 (opracowanego na bazie 

KTSSM Block I) z wyrzutni Homar-K pozostającej 

w celu dokończenia prób na terenie Republiki Korei. 

Lot pocisku trwał ok. 200 sekund i trafił on 

w wyznaczony cel. 

n 

Odpalenie pocisku balistycznego CTM-290 z wyrzutni Homar-K w ośrodku badawczym 

ADD w Anheung, które obserwowali 24 kwietnia członkowie polskiej delegacji 

rządowo-przemysłowej. 

Pocisk CTM-290 odpalony z wyrzutni Homar-K po ok. 200 sekundach lotu trafił 

w wyznaczony cel. Biorąc pod uwagę długość pocisku, kołowy błąd trafienia nie 

przekracza 10 metrów. 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Hyundai Rotem – strategiczna współpraca z Siłami 

Zbrojnymi RP i polskim przemysłem obronnym 

Dziś w Wojskach Pancernych i Zmechanizowanych Wojsk Lądowych SZ RP jest już 46 czołgów K2GF. W przyszłym roku dostawy pierwszej zamówionej partii, liczącej 180 wozów, 

mają się zakończyć, co pozwoli na przezbrojenie trzech batalionów 16. Dywizji Zmechanizowanej. 

Andrzej Kiński, 

Bartłomiej Kucharski 

Podczas zorganizowanej przez 

Zarząd Targów Warszawskich S.A. 

XIX Międzynarodowej Konferencji 

i Wystawy – Nowoczesne Technologie 

dla Bezpieczeństwa Państwa, która 

odbyła się 17 kwietnia w warszawskim 

hotelu Novotel Warszawa Airport, 

gen. bryg. rez. Eui-Seong Lee, 

starszy wiceprezes Hyundai Rotem 

Company ds. systemów obronnych, 

potwierdził wcześniejsze deklaracje 

dotyczące planów strategicznej 

współpracy z Siłami Zbrojnymi RP 

i polskim przemysłem obronnym, 

w tym licencyjnej produkcji 

w naszym kraju czołgów K2PL 

oraz wspólnego rozwoju wozów 

bojowych nowej generacji. 

Ilustracje w artykule: Andrzej Kiński, 

str. kpr. Paweł Sadoch/18. DZ, Hyundai Rotem, 

Wojska Lądowe Republiki Korei. 

27 

lipca 2022 r. firma Hyundai Rotem 

Company (HRC) zawarła z Agencją 

Uzbrojenia umowę ramową na dostawę 

do Sił Zbrojnych RP 1000 czołgów podstawowych 

K2 od roku 2022 do początku lat 30. Porozumienie 

stanowiło, że w pierwszym etapie miałoby 

zostać dostarczonych 180 wozów K2 (sprzęt trzech 

batalionów czołgów plus wozy szkolne), wyprodukowanych 

w Republice Korei i generalne reprezentujących 

standard czołgów dostarczanych Wojskom 

Lądowym Sił Zbrojnych Republiki Korei. 

Czołgi te, wraz ze 116 Abramsami (dwa bataliony) 

w wersji M1A1FEP, pozwolić miały na wypełnienie 

luki powstałej w jednostkach Wojsk Pancernych 

i Zmechanizowanych Wojsk Lądowych po przekazaniu 

po wybuchu wojny Siłom Zbrojnym Ukrainy 

kilkuset czołgów T-72M/M1/M1R i PT-91 Twardy. 

W drugim etapie miałoby zostać pozyskanych 820 

czołgów (sprzęt 14 batalionów) w dostosowanym 

do polskich wymagań standardzie K2PL, część których 

wyprodukowanych miałaby zostać w Republice 

Korei, ale przy rosnącym udziale dostaw realizowanych 

przez polski przemysł, a docelowo ich 

licencyjną produkcję opanować miałby nasz przemysł 

obronny. Przyjęty wówczas harmonogram 

zakładał, że dostawy tych wozów miałyby się rozpocząć 

w 2026 r. i potrwać mniej więcej do 2034 r. 

Sukcesywnie, począwszy od 2026 r., do standardu 

K2PL miałyby zostać doprowadzone także wozy K2 

dostarczone w ramach pierwszego etapu programu. 

W bardziej odległej perspektywie, we współpracy 

placówek naukowo-badawczych i przemysłów 

obydwu partnerskich państw, miałby zostać 

opracowany i wdrożony do produkcji czołg nowej 

generacji, obecnie umownie oznaczony Next 

Generation MBT (K3/K3PL). Wozy takie wytwarzane 

byłyby w obydwu krajach zarówno na potrzeby 

Sił Zbrojnych Republiki Korei, jak i Wojska 

Polskiego, a także na eksport, w zakładach na 

terytorium obydwu państw. 

W miesiąc od zawarcia umowy ramowej, 26 sierpnia 

2022 r. polski resort obrony narodowej podpisał 

z HRC pierwszą umowę wykonawczą, dotycząca 

dostawy 180 czołgów K2GF (od Gap 

Filler, dosłownie wypełniacz luk), o wartości 

3,37 mld USD netto. Realizacja dostaw tych wozów 

miała nastąpić w latach 2022–2025. Pojazdy 

miały pochodzić z bieżącej produkcji (pierwszych 

10 miało być czołgami zamówionymi 

przez Wojska Lądowe Republiki Korei w ramach 

III serii produkcyjnej, a pozostałe – także w standardzie 

III serii – skompletowane kosztem 

opóźnienia dostawy wozów IV serii do południowokoreańskich 

jednostek). 

Czołgi te odpowiadają swym standardem wozom 

dostarczanym Siłom Zbrojnym Republiki Korei, 

różnice polegają na montażu standardowych 

dla Wojska Polskiego środków łączności zewnętrznej 

i wewnętrznej (instalacja sprzętu następuje na 

terenie Polski), a także przystosowania do zabudowy 

terminali systemu zarządzania polem walki 

(BMS) SitaWare FrontLine, jaki otrzymują także polskie 

czołgi Abrams. Jeszcze w Republice Korei na 

czołgi nanoszony jest polski kamuflaż. 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Jaki będzie seryjny zestaw radiolokacyjny P-18PL? 

Prototypowy zestaw radiolokacyjny P-18PL rozwinięty w terenie. Po lewej stronie wóz wskaźnikowy WW-18 w tej konfiguracji wykorzystujący trójosiowe podwozie 

Jelcz P662D.43 6×6 z przyłączoną jednostką zasilania JZ-18 na dwuosiowej przyczepie. Po prawej wóz antenowy WA-18 na czteroosiowym podwoziu Jelcz P882.53 8×8. 

Tomasz Wachowski 

W latach 2027–2035 przedsiębiorstwa 

polskiego przemysłu obronnego 

skupione w konsorcjum PGZ-NAREW 

mają dostarczyć do Sił Zbrojnych RP 24 

zestawy radiolokacyjne wczesnego 

ostrzegania P-18PL. To sprzęt 

o unikatowych w skali Polski i całego 

Sojuszu Północnoatlantyckiego 

możliwościach, zapewniający nie tylko 

wykrywanie z dużej odległości celów 

o zredukowanej powierzchni odbicia 

radiolokacyjnego, ale także pocisków 

balistycznych, choć ta ostatnia zdolność 

jest jedynie dodatkowa wobec 

zasadniczego przeznaczenia urządzenia. 

Dziś, na bazie doświadczeń wyniesionych 

z zakończonych w grudniu 2022 r. 

badań kwalifikacyjnych prototypu, 

a także z uwzględnieniem postępu 

technicznego i dostępności bazy 

elementowej, trwają prace nad 

produkcyjną wersją systemu. 

Ilustracje w artykule: PIT-RADWAR S.A., 


19 

grudnia 2023 r. Agencja Uzbrojenia opublikowała 

komunikat o podpisaniu 

umowy wykonawczej z konsorcjum 

PGZ-NAREW na dostawę i wsparcie eksploatacji 24 

zestawów radarów wczesnego wykrywania (RWW) 

P-18PL. Wartość kontraktu wynosi ponad 3,1 mld PLN 

brutto. Bazę do jego zawarcia stanowi umowa ramowa 

z 7 września 2021 r., określająca warunki udzielania 

i realizacji zamówień wykonawczych na dostawę elementów 

zestawu rakietowego obrony powietrznej 

krótkiego zasięgu (ZROP-KZ) Narew. Zamówienie na 

stacje P-18PL jest umową nr 10 (UW-10) spośród 15 

planowanych w ramach programu Narew. 

Jak wspomniano, przedmiotem dostawy są 24 

zestawy radarów wczesnego wykrywania (RWW) 

P-18PL wraz z pakietem szkoleniowym i usługa 

asysty technicznej w ramach pakietu logistycznego. 

Umowa ma zostać zrealizowana w latach 

2027–2035, a dostawa pierwszych zestawów ma 

rozpocząć się najpóźniej w 2027 r. 23 zestawy trafić 

mają do baterii zestawów rakietowych obrony powietrznej 

krótkiego zasięgu Narew, a jeden na potrzeby 

szkolnictwa wojskowego. Oczywiście, spodziewane 

jest zamówienie kolejnych urządzeń 

tego typu do współpracy z innymi środkami OPL. 

Wykonawcą umowy będzie konsorcjum PGZ- 

-NAREW w składzie: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. 

(lider konsorcjum), Huta Stalowa Wola S.A., Jelcz 

Sp. z o.o., MESKO S.A., Ośrodek Badawczo Rozwojowy 

Centrum Techniki Morskiej S.A., PCO S.A, 

PIT-RADWAR S.A., Wojskowe Zakłady Łączności Nr 1 

S.A., Wojskowe Zakłady Uzbrojenia S.A., Wojskowe 

Zakłady Elektroniczne S.A. i Zakłady Mechaniczne 

Tarnów S.A. Liderem technicznym programu będzie 

spółka PIT-RADWAR S.A., dla której umowa na 

dostawę RWW P-18PL jest największą w dotychczasowej 

historii. 

Długi okres dzielący podpisanie umowy od dostawy 

pierwszych stacji jest związany z koniecznością 

opracowania wersji produkcyjnej P-18PL, 

znacząco różniącej się od prototypu. Wynika to 

m.in. z postępu technicznego i dostępności bazy 

elementowej. Podobna sytuacja zaistniała wcześniej 

w przypadku Zdolnej Do Przerzutu Stacji 

Radiolokacyjnej Bystra (szerzej w WiT 4/2023), która 

zakończyła badania kwalifikacyjne w połowie 

2016 r., zaś pierwsze seryjne egzemplarze, zamówione 

na mocy umowy z 3 września 2019 r., przekazane 

zostały w 2023 r. Pierwszy seryjny zestaw 

P-18PL będzie z tego powodu musiał przejść próby 

w poszerzonym zakresie. 

Zanim jednak zasygnalizujemy, możliwe do 

przekazania opinii publicznej w tym momencie, 

informacje na temat zestawu produkcyjnego, warto 

pokrótce przypomnieć historię rozwoju RWW 

P-18PL i, po raz pierwszy tak obszernie, charakterystykę 

techniczną prototypu. Tym bardziej, że od 

momentu publikacji na łamach „Wojska i Techniki” 

poprzedniego artykułu na temat polskiego radaru 

pasma VHF (WiT 8/2023) udostępniono wiele nowych 

informacji. 

❚ Rozwój i charakterystyki prototypowego 

zestawu RWW P-18PL 

Zestaw radiolokacyjny P-18PL powstał w ramach 

projektu badawczo-rozwojowego „Opracowanie 

prototypu mobilnego radaru wstępnego wskazywania 

celów, pracującego w paśmie metrowym, ze skanowaniem 

fazowym wiązki w dwóch płaszczyznach 

dla zestawów rakietowych Obrony Powietrznej”, realizowanego 

przez konsorcjum: PIT-RADWAR S.A. (lider) 

i Wojskowa Akademia Techniczna. Projekt był 

współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań 

i Rozwoju w ramach konkursu nr 3/2012 na wykonanie 

projektów w zakresie badań naukowych lub prac 

rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa 

państwa. Wartość projektu miała pierwotnie wynosić 

49,7 mln PLN, w tym 42,3 mln PLN dofinansowania, 

a ostatecznie – po aneksowaniu – wzrosła do 

54,4 mln PLN, zaś wysokość dofinansowania do 

46 mln PLN. Umowa nr DOBR/0042/R/ID1/2012/13 

została podpisana 19 grudnia 2012 r., a jej termin wy- 


www.zbiam.pl

Broń rakietowa 

Nowości rosyjskiej techniki rakietowej w wojnie 

na Ukrainie. Cz. 1 Pociski „ziemia-ziemia” 

Krzysztof Nicpoń 

Tocząca się już trzeci rok pełnoskalowa 

faza wojny na Ukrainie pokazuje, 

podobnie jak większość współczesnych 

konfliktów, że jest to nie tylko starcie 

ideologii, ale też wojna techniki 

i technologii. Obydwie strony oceniają 

i analizują jej przebieg, wyciągają 

wnioski, starając się poprawić swoje 

zdolności oddziaływania na przeciwnika. 

Jednym ze sposobów jest użycie coraz 

nowocześniejszych systemów czy typów 

uzbrojenia. Rosja, od lat postrzegana 

jako potęga w technice rakietowej, 

unowocześnia znane już typy, wprowadza 

nowe, a nawet – ku zaskoczeniu 

zachodniego świata – kupuje niektóre za 

granicą od mniej zaawansowanych w tej 

sferze państw. W tym materiale zostaną 

omówione wybrane wzory kierowanego 

uzbrojenia rakietowego, z pominięciem 

polowych, zaliczanych do artylerii, 

których premierowe użycie miało 

miejsce w tym roku. 

Fotografie w artykule: Koreańska Centralna Agencja 

Prasowa, Prokuratura Obwodu Charkowskiego, 

Anatolij Fedoruk/Burmistrz Buczy, Biuro Prokuratora 

Generalnego Ukrainy, Ministerstwo Obrony Federacji 

Rosyjskiej, US Air Force, Kijowski Instytut Naukowo- 

Badawczy Ekspertyz Sądowych, Czernichowska 

Obwodowa Administracja Państwowa. 

Wspomniane wielkie poruszenie wywołało 

wykorzystanie przez Rosję do ataku 

na ukraińskie cele północnokoreańskich 

pocisków balistycznych klasy „ziemia-ziemia”, 

uważanych początkowo przez wielu zachodnich 

analityków za klony rosyjskich rakiet do systemu 

Iskander. Jest to wydarzenie o tyle zastanawiające, 

że Rosja jest rakietową potęgą, jej aerobalistyczne 

pociski 9M723 systemu Iskander/-M są powszechnie 

uważane za wzór do naśladowania, są poza tym 

nadal udoskonalane i produkowane. Użycie broni 

tej samej klasy, ale wyprodukowanej poza Rosją, jest 

więc zaskakujące. 

Pierwsze informacje o wykorzystaniu przez Rosję 

pocisków balistycznych produkcji północnokoreańskiej 

podał John Kirby, rzecznik Rady Bezpieczeństwa 

Narodowego Stanów Zjednoczonych, na konferencji 

w Białym Domu 4 stycznia br. Według 

przekazanych przez niego informacji po raz pierwszy 

Rosja użyła koreańskich rakiet 30 grudnia 2023 r. 

Co najmniej jeden pocisk został wtedy odpalony, 

a jego detonacja nastąpiła w „szczerym polu” 

gdzieś w obwodzie zaporoskim. Kilka kolejnych 

Start pocisku Hwasong-11Ga (KN-23). Podobieństwo samego pocisku i jego wyrzutni do odpowiedników wchodzących 

w skład rosyjskiego systemu Iskander-M jest tak uderzające, że ochrzczono go nieoficjalnie „Kimskanderem”. 

miało zostać odpalonych 2 stycznia w ramach kolejnego 

zmasowanego ataku rakietowego. Tego właśnie 

dnia duże szczątki takiego pocisku znaleziono 

w Charkowie. Początkowo zidentyfikowano je jako 

resztki pocisku 9M723 systemu Iskander-M, lecz 

drobne szczegóły konstrukcji zachowanych elementów 

wskazywały, że mogą to być szczątki rakiety 

produkcji północnokoreańskiej – KN-23/KN-23B 

lub KN-24 (oznaczenia zachodnie) bądź Hwasong-11. 

Dokładniejsza identyfikacja typu pocisku 

jest w zasadzie niemożliwa ze względu na brak wiarygodnych 

informacji o północnokoreańskich rakietach, 

w tym tak podstawowych, jak masy i wymiary 

konkretnych typów. Ba, nawet ich lokalne oznaczenia 

budzą wątpliwości. Nie podano ich w żaden, 

mniej czy bardziej oficjalny sposób np. w komunikacie 

telewizyjnym, lecz są „uzyskiwane” z opisów, czy 

tablic na oficjalnie publikowanych zdjęciach lub filmach. 

Po drugie, oznaczenie Hwasong-11 (화성-11) 

odnosi się do pięciu lub nawet sześciu różnych pocisków 

i systemów w zależności od literowego sufiksu, 

występującego po liczbie 11 lub jego braku: 

Hwasong-11\ -11Ga\ -11Da\ -11Na\ -11Ra\ -11S. 

Informacje o osiągach pocisków rodziny Hwasong-11 

funkcjonujące w przestrzeni medialnej 

(zasięg maksymalny, apogeum trajektorii) są oparte 

głównie na analizach torów lotu, zarejestrowanego 

przez japońskie i południowokoreańskie 

radary, śledzące północnokoreańskie pociski podczas 

prób, przy czym dane podawane przez media 

obydwu państw niekiedy różnią się dość znacznie 

od siebie. Dane gabarytowo-masowe bazują z kolei 

na ocenach oraz szacunkach dokonanych na podstawie 

dostępnych fotografii i również są rozbieżne. 

Dla przykładu, opierając się na danych dostępnych 

w Internecie, pocisk Hwasong-11Ga (oznaczenie 

zachodnie KN-23), potocznie zwany „Kimskanderem”, 

z racji dużego podobieństwa pocisku 

i wyrzutni do tych z rosyjskiego systemu 9K720 

Iskander, należałoby uznać za konstrukcję znacznie 

lepszą niż pierwowzór, ponieważ przy masie startowej 

3415 kg, z półtonową głowicą bojową, osiąga 

on cele oddalone nawet o 600 km, podczas gdy 

rosyjski pocisk 9M723 przy masie startowej większej 

o 400 kg (3800 kg), z głowicą o podobnej masie, 

może dolecieć zaledwie na 280 km (wersja eksportowa) 

lub ok. 500 km wersja dla Sił Zbrojnych Federacji 

Rosyjskiej. Jest to oczywiście mało prawdopodobne, 

a więc albo pocisk jest większy i cięższy niż 

Iskander, albo ma znacznie lżejszą głowicę. 

Szczątki z Charkowa, to pierwsza okazja do fizycznego 

zbadania i zapoznania się z rozwiązaniami 

i technologiami, wykorzystanymi w północnokoreańskich 

pociskach. Do tej pory (artykuł 

powstał w pierwszej połowie kwietnia br.) z upublicznionych 

wyników badań zachowanych 

szczątków wiadomo jedynie, że większość komponentów 

elektronicznych pochodzi od czołowych 

producentów ze Stanów Zjednoczonych, 

Europy i państw azjatyckich. Zmierzono też i pokazano 

średnicę obu zakończeń silnika rakietowego 

na stały materiał pędny – pokrywy górnej z gniazdem 

zapłonnika i dna z resztkami dyszy. Dno ma 

średnicę większą niż pokrywa górna – 110 cm 


www.zbiam.pl

Broń strzelecka 

NGSW dla 101. Dywizji Powietrznodesantowej 

Przemysław Juraszek 

28 marca br. Dowództwo [Programów] 

Przyszłości Wojsk Lądowych Stanów 

Zjednoczonych (US Army Futures 

Command) poinformowało o przekazaniu 

do testów operacyjnych 

żołnierzom 1. batalionu 506. pułku 

piechoty 101. Dywizji Powietrznodesantowej, 

stacjonującego w Fort 

Campbell w stanie Kentucky, pierwszej 

partii karabinków SIG Sauer XM7 

i lekkich karabinów maszynowych 

XM250 na nabój 6,8×51 mm wraz 

z systemami celowniczymi XM157 Fire 

Control. Zostały one pozyskane 

w ramach programów NGSW 

(New Generation Squad Weapon) 

i M157 Next Generation Squad Weapon 

– Fire Control (NGSW-FC). 

Fotografie w artykule: SIG Sauer, PEO Soldier, 

US Army/Mark Scovell. 

Żołnierz 2. batalionu 502. pułku piechoty 2. Brygady 101. Dywizji Powietrznodesantowej z karabinkiem XM7 podczas 

testów w Fort Cambell w grudniu ubiegłego roku. 

Przekazanie nowej broni do operacyjnego 

pododdziału stanowi finalny etap wieloletniego 

procesu projektowania i testowania 

NGSW (Next Generation Squad Weapon, 

Broń Drużyny Nowej Generacji) rozpoczętego 

oficjalnie w 2017 r. Droga do tego wydarzenia 

nie przebiegała bynajmniej bez problemów, jak 

powiedział w swym oświadczeniu płk Jason Bohannon, 

zajmujący się zagadnieniem Soldier Lethality 

w biurze programowym PEO Soldier. 

Nowa broń zastąpi w jednostkach operacyjnych, 

znany od dekad, tandem 5,56 mm karabinków 

M4A1 i lekkiej broni wsparcia M249 SAW (amerykański 

wariant FN Minimi na nabój 5,56×45 mm 

NATO). Warto jednak zaznaczyć, że karabinki 

M4A1 będą dalej stosowane, ale przede wszystkim 

w jednostkach pomocniczych. 

Obowiązująca umowa ramowa, zawarta 

w kwietniu 2022 r., zakłada dostawy broni 

i amunicji przez 10 lat i ma wartość maksymalną 

4,7 mld USD, a potencjalne potrzeby US Army 

wynoszą aż 250 000 egzemplarzy broni i 150 mln 

sztuk amunicji. Analogiczny kontrakt zawarto 

z konsorcjum firm Vortex Optics i Sheltered Wing, 

które na przestrzeni dekady ma dostarczyć 

250 000 celowników XM157 za 2,7 mld USD. Z oficjalnej 

informacji na temat budżetu amerykańskiego 

Departamentu Obrony na rok podatkowy 2025, 

opublikowanej 11 marca, wynika, że zamówionych 

zostanie w tym okresie 39 836 egzemplarzy nowych 

broni i systemów celowniczych za 367 mln USD, 

w tym: 1772 lekkich karabinów maszynowych 

XM250 NGSW-AR i 18 019 karabinków automatycznych 

XM7 NGSW-R oraz 20 045 systemów kierowania 

ogniem XM157. Program miał wówczas 

nadal kod identyfikacyjny „B”, co oznacza, że systemy 

pozyskiwane w jego ramach wciąż są na etapie prac 

rozwojowych oraz testów i nie zostały jeszcze przekazane 

do użytku w linii (stąd oznaczenia XM). 

Podpułkownik Mark Vidotto, menadżer programu NGSW w Army Futures Command wraz z ppłk. Erickiem Evansem, 

dowódcą 1. batalionu 506. pułku piechoty (z karabinkiem XM7), starszym doradcą dowódcy (CSM) – najstarszym podoficerem 

pododdziału Ryanem Jeffersem (z XM250) i mjr. Erickiem Forsgrenem, menadżerem NGSW w PEO Soldier 

podczas przekazania pierwszych egzemplarzy NGSW żołnierzom 101. Dywizji Powietrznodesantowej 28 marca br. 

❚ NGSW – klasyka wsparta 

nowoczesnymi rozwiązaniami 

Program Next Generation Squad Weapon (szerzej 

w „Wojsku i Technice” 5/2022) zaowocował wyborem 

przez US Army najbardziej konserwatywnej 

opcji następcy M4/M249, zaproponowanej przez 

SIG Sauera. Nowa rodzina obejmuje dwa rodzaje 

broni – karabinek XM7, a drugi to lekki karabin maszynowy 

XM250. Obydwa są zasilane nowym nabojem 

6,8×51 mm, znanym też jako .277 SIG Fury, 

charakteryzującym się maksymalnym ciśnieniem na 

poziomie 80 000 psi. Tak wysokie ciśnienie jest podyktowane 

dążeniem do uzyskania bardzo dobrej 

efektywności działania stosunkowo ciężkich pocisków 

6,8 mm o masie 8,75 g (135 gr), przy zastosowaniu 

lufy o długości 13 cali (330 mm), poprzez 


www.zbiam.pl

Siły zbrojne 

W miejsce fregat typu Fridtjof Nansen Norwegia pozyska co najmniej pięć nowych okrętów tej klasy. 

Bartłomiej Kucharski 

5 kwietnia Ministerstwo Obrony 

Królestwa Norwegii opublikowało 

dokument „Forsvarsløftet – for Norges 

trygghet” (pol. Zobowiązanie obronne 

– dla przyszłości Norwegii), opisujący 

plany Oslo w obszarze obronności 

w perspektywie kolejnej dekady. 

Ilustracje w artykule: Ministerstwo Obrony Królestwa 

Norwegii, Forsvaret, NATO. 

Podstawą realizacji planów obronnych ma 

być spełnienie rekomendowanego przez 

NATO celu w postaci przeznaczania 2% PKB 

na obronność. W przypadku Norwegii cel ten zostanie 

osiągnięty w bieżącym roku – 2,07% PKB, 

co oznacza wydatki rzędu ok. 94 mld NOK 

(ok. 8,75 mld USD). W 2030 r. mają one sięgnąć nawet 

2,68% PKB, co według dzisiejszych prognoz 

przełoży się na ponad 160 mld NOK, a więc niemal 

15 mld USD (wg aktualnego kursu). W perspektywie 

do 2036 r., Oslo zamierza przeznaczyć na zakupy 

dla Norweskich Sił Zbrojnych (Forsvaret) łącznie 

Przyszłość norweskich Sił Morskich rysuje się raczej w jasnych barwach. Szczególnie interesująco, jak również ryzykownie, 

wyglądają „okręty standardowe”. 

Długoterminowy plan obrony 

Norwegii na lata 2025–2036 

ok. 600 mld NOK (ok. 56 mld USD lub 52 mld EUR). 

Sumaryczne wydatki obronne mają sięgnąć 

ok. 1,626 bln NOK (ok. 151,3 mld USD). 

❚ Pieniądze to nie wszystko 

W dokumencie szeroko omówiono zmiany, jakie 

w ostatnich latach zaszły w środowisku bezpieczeństwa 

Norwegii. Wśród zagrożeń wskazano 

na m.in. rosnącą potęgę Chińskiej Republiki 

Ludowej, która ma „wywierać presję na panujący 

porządek światowy”, zaś Federacja Rosyjska 

ma wprost „rzucać wyzwanie architekturze bezpieczeństwa 

regionu euroatlantyckiego”. Autorzy 

dokumentu oceniają, że sytuacja w sferze 

bezpieczeństwa pogarsza się, co wymaga dostosowania 

się do nowych wyzwań. Sytuacja 

nie jest oczywiście bez wyjścia – norweska strategia 

obronna, wpisana graficznie w trójkąt, ma 

opierać się na współpracy cywilno-wojskowej, 

siłach zbrojnych i sojusznikach. W tym ostatnim 

zakresie doceniono szczególnie dołączenie do 

NATO Szwecji i Finlandii. Zaznaczono jednak, że 

o ile „zjednoczenie Skandynawii” w ramach 

NATO jest zjawiskiem jednoznacznie pozytywnym, 

o tyle pełne wykorzystanie nowego potencjału 

wymaga dalszej pracy i czasu. Tym niemniej, 

przemiany geopolityczne wymagają 

zwiększenia możliwości obronnych państwa. 

Wobec rosnącego ryzyka wybuchu konfliktu 

zbrojnego z udziałem Norwegii i konieczności 

realizacji zobowiązań sojuszniczych, Oslo zamierza 

wziąć na siebie, większą niż dotychczas, 

odpowiedzialność oraz zwiększyć wykorzystanie 

dostępnych zasobów materiałowych i ludzkich. 

Posłużenie się nimi z kolei wymaga jasnego 


www.zbiam.pl

Walka radioelektroniczna 

Rosyjski system walki radioelektronicznej 

z małymi bezzałogowcami Repellent 

Miroslav Gyűrösi 

Walka z bezzałogowymi statkami 

powietrznymi wszystkich klas i kategorii 

stała się jednym z głównych wyzwań 

dla współczesnych sił zbrojnych. Z całą 

ostrością problem ten pokazała obecna 

faza konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, 

ale już wcześniej potrzebę uzyskania 

zdolności skutecznej walki z nowymi 

środkami ataku i rozpoznania 

z powietrza uwidoczniły wojny w Syrii, 

Jemenie, czy konflikt karabachski. 

Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi, 

Ministerstwo Obrony Republiki Serbii, 

NTC REB, Rosoboroneksport, Internet. 

Dziś specjaliści z ośrodków naukowo-badawczych 

i firm praktycznie z całego 

świata poszukują skutecznych oraz efektywnych 

kosztowo metod wykrywania powietrznych 

bezzałogowców i przeciwdziałania 

im. W formułowanych przez użytkowników wymaganiach 

wobec systemów wykrywania 

i ostrzegania oraz zakłócania bezzałogowych 

statków/systemów powietrznych (BSP) priorytet 

mają zdolność selekcji (czułość) i skuteczność 

przeciwdziałania przy jak najprostszej obsłudze, 

a – w ramach możliwości – także jak 

najniższe koszty zakupu oraz wsparcia eksploatacji 

w cyklu życiowym. 

Również przeciwdziałanie (unieszkodliwianie) 

jest wielkim wyzwaniem. Doświadczenia pokazują, 

że najefektywniejszym rozwiązaniem jest fizyczna 

eliminacja bezzałogowca będącego dużym 

zagrożeniem. Problem pojawia się jednak, 

gdy przestrzeń powietrzna jest nasycona tego 

typu aparatami, np. działającymi w rojach, i zrealizowanie 

takiego kroku w przypadku każdego wykrytego 

oraz zaklasyfikowanego jako zagrożenie 

jest po prostu niemożliwe. Stąd też rozwiązania 

służące do ochrony i obrony przed BSP przybierają 

postać systemów wielowarstwowych, tak samo 

jak tych do walki z klasycznymi środkami napadu 

powietrznego – poszczególne warstwy wzajemnie 

się przenikają i uzupełniają. 

Oprócz systemów przeznaczonych do fizycznej 

eliminacji (niszczenia) bezzałogowców, działających 

na różnych zasadach fizycznych, do środków 

przeciwdziałania należą urządzenia do zakłócania 

ich aparatury pokładowej o różnej mocy, stopniu 

złożoności, rozmiarach i mobilności. Często systemy 

zakłócające są integrowane ze środkami przeznaczonymi 

do wykrywania i klasyfikacji zagrożeń, 

a niekiedy także do ich niszczenia. 

W pełni rozwinięty seryjny system walki radioelektronicznej Repellent podczas moskiewskiego salonu MAKS. Dobrze 

widoczna jest platforma podnoszona za pomocą mechanizmu nożycowego i maksymalnie wysunięty teleskopowo 

rozsuwany maszt stabilizowany odciągami linkowymi. Opory stabilizujące na pozycji bojowej platformę MAMP-2.1 

z aparaturą są wysunięte. 

Małe bezzałogowe statki powietrzne, dzielone 

są zwykle na dwie główne kategorie, mini-BSP 

i mikro-BSP. Niekiedy z klasy mikro wydziela się 

wielowirnikowce, nazywane potocznie dronami. 

Mini-BSP o konstrukcji klasycznej mają masę od 

5 do 50 kg, długość 1,5–2,5 m, rozpiętość 3–4 m, 

a ich prędkość lotu zawiera się w przedziale 

40–200 km/h. Typowy czas przebywania w powietrzu 

wynosi od dwóch do dziewięciu godzin, 

a pułap od 2500 do 5000 m. Promień bojowy to 

od 25 do nawet 200 km. Napęd zapewnia zwykle 

silnik spalinowy, ale wśród mniejszych BSP tej kategorii 

spotyka się także napęd elektryczny. Ładunek 

użyteczny stanowią zazwyczaj głowice 

optoelektroniczne, integrujące barwne kamery 

dzienne i kamery termowizyjne, czasem również 

wskaźniki, dalmierze, a nawet podświetlacze laserowe. 

Mogą być też uzbrojone w specjalnie skonstruowane 

minibomby bądź pociski kierowane, 

a także amunicję improwizowaną. 

Do mikro-BSP zalicza się aparaty o długości rzędu 

0,5 m i rozpiętości 1,0 m oraz masie ok. 0,5 kg. 

Ich prędkość lotu to od 45 do 65 km/h, a w powietrzu 

mogą przebywać do 45 minut. Wysokość lotu 

nie przekracza 300 m, a promień bojowy 2 km. Napęd 

zazwyczaj jest elektryczny, a ładunek użyteczny 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej – centrum 

innowacji w obszarze wozów bojowych i pojazdów wojskowych 

Edyta Sochoń 

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej 

i Samochodowej to wiodąca instytucja 

badawcza w polskim sektorze 

obronnym, skupiająca się głównie 

na prowadzeniu zaawansowanych badań 

w obszarze gąsienicowego oraz 

kołowego sprzętu pancernego 

i pojazdów wojskowych. 

Fotografie w artykule: Wojskowy Instytut 

Techniki Pancernej i Samochodowej, Andrzej Kiński. 

Od chwili swojego utworzenia, a swój rodowód 

wywodzi z powstałego w 1927 r. 

Biura Badań Technicznych Broni Pancernej, 

Instytut stał się nieodłącznym elementem 

polskiej sfery badawczej, wnosząc istotny wkład 

w rozwój nowoczesnych rozwiązań technicznych 

dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. 

❚ Misja 


(WITPiS) koncentruje swoje wysiłki 

na szerokim spektrum badań naukowych, mających 

na celu doskonalenie istniejących 

technologii i opracowywanie innowacyjnych 

rozwiązań w zakresie pojazdów gąsienicowych 

oraz kołowych i systemów obrony przeciwpancernej. 

Na przestrzeni kilkudziesięciu 

lat działalności, Instytut zdobył uznanie jako 

wiodąca jednostka badawcza, prowadząca 

prace nad zwiększaniem wydajności, niezawodności 

i efektywności bojowej wozów bojowych 

oraz pojazdów wojskowych znajdujących 

się w wyposażeniu Sił Zbrojnych 

Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP). 

Dzięki zaangażowaniu w projekty badawcze 

o kluczowym znaczeniu dla obronności kraju, 

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej koncentruje swoje wysiłki na badaniach naukowych, 

mających na celu doskonalenie istniejących technologii i opracowywanie innowacyjnych rozwiązań do wozów 

bojowych i pojazdów wojskowych oraz systemów ochrony przeciwpancernej. 

WITPiS przyczynia się do rozwoju nowoczesnych 

technologii w obszarze techniki pancernej i motoryzacji 

wojskowej. Jego eksperci, korzystając 

z najnowocześniejszych metod i narzędzi badawczych, 

poszukują innowacyjnych rozwiązań 

mających na celu zwiększenie zdolności bojowych 

oraz zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony 

żołnierzy na współczesnym polu walki. 

WITPiS nie tylko prowadzi badania na rzecz 

obronności kraju, ale także aktywnie uczestniczy 

w międzynarodowej współpracy naukowej, 

wymieniając wiedzę i doświadczenie z partnerami 

z innych krajów. W ten sposób Instytut nie 

tylko wzmacnia swoją pozycję krajowego lidera 

w dziedzinie techniki pancernej, ale również 

wspiera budowę partnerstw naukowych na 

rzecz bezpieczeństwa globalnego. 

❚ Cele i zadania 


to jednostka nadzorowana przez Ministra 

Obrony Narodowej, pełniąca istotną rolę 

w realizacji potrzeb SZ RP. Głównym celem działalności 

placówki jest rozwój oraz prowadzenie 

badań nad nowymi i modernizowanymi wojskowymi 

pojazdami lądowymi, ich podzespołami 

oraz wyposażeniem, które są wprowadzane 

do użytku w SZ RP. 

Analizując potrzeby i kierunki rozwoju wyposażenia 

Wojska Polskiego w obszarze pojazdów 

lądowych oraz uwzględniając wzrostową dynamikę 

w pozyskiwaniu tego rodzaju sprzętu, WITPiS 

włącza się aktywnie w proces tworzenia strategii 

na kolejne lata. Tylko w ostatnim czasie Instytut 

uczestniczył w realizacji kluczowych dla 

WITPiS systematycznie rozbudowuje możliwości badawcze swoich laboratoriów, co 

pozwala na maksymalnie efektywne testowanie pojazdów i sprzętu wojskowego użytkowanego 

przez SZ RP. Na zdjęciu badania układu jezdnego samochodu ciężarowego 

na torze testowym… 

… i testy pokonywania przeszkody wodnej w basenie doświadczalnym. 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Marcin Gawęda 

W okresie od połowy marca do połowy 

kwietnia, podobnie jak w minionych 

miesiącach, inicjatywa strategiczna 

pozostawała po stronie rosyjskiej, która 

kontynuowała równoczesne działania 

zaczepne na kilku kierunkach 

operacyjnych, głównie w Donbasie. 

Najwięcej ataków, w tym grup 

szturmowych, piechoty zmotoryzowanej 

i broni pancernej, wspieranych 

lotnictwem i artylerią, zanotowano 

m.in. na kierunku łymańskim, 

bachmuckim i awdijiewskim. 

Fotografie w artykule: Sztab Generalny Sił Zbrojnych 

Ukrainy, Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, 

ArmyInform, texty.org.ua Internet. 

Po chwilowej stabilizacji frontu, którą Siły 

Zbrojne Ukrainy wykorzystały m.in. na rotacje 

najbardziej wyczerpanych jednostek 

frontowych, nastąpiło ponowne zaostrzenie sytuacji, 

o czym informował głównodowodzący 

SZU gen. płk Ołeksandr Syrski 13 kwietnia. Syrski 

sugerował, że związane jest to z zakończeniem 

wyborów prezydenckich w Rosji (15–17 marca), 

poprawą pogody, która pozwala na szersze wykorzystanie 

broni pancernej, oraz wprowadzeniem 

do walki nowych rosyjskich związków taktycznych. 

Nie zważając na ogromne straty w ludziach 

i sprzęcie, siły agresora kontynuowały działania 

zaczepne, korzystając z osłabienia SZU, np. z chronicznego 

niedoboru amunicji artyleryjskiej. 

„Głód amunicyjny” jest od wielu miesięcy 

palący i pogłębia się z tygodnia na tydzień. Na 

ten temat wypowiedział się nawet dowódca 

Dowództwa Stanów Zjednoczonych w Europie 

i Naczelny Dowódca Sił Sojuszniczych 

w Europie (SACEUR), gen. Christopher Cavoli, 

który podczas przesłuchania w Kongresie 10 

kwietnia stwierdził, że szacuje się, iż obecnie 

przewaga rosyjska w liczbie wystrzeliwanej 

amunicji artyleryjskiej to 5:1, a może być to 

wkrótce 10:1, jeśli Kijów nie otrzyma dalszego 

wsparcia, przede wszystkim od Stanów Zjednoczonych 

Ameryki. 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 23 

Przekazany przez Polskę czołg T-72M1R doposażony w moduły pancerza reaktywnego Kontakt-1. 

Systemowe problemy SZU na froncie: brak 

strategicznych rezerw operacyjnych, kończące 

się zapasy kierowanych pocisków przeciwlotniczych, 

niedostatek amunicji artyleryjskiej itd., stały 

się tak poważne, że głos w tej sprawie zabrali 

najwyżsi dowódcy ukraińskiego wojska. I tak, 

gen. por. Jurij Sodol, dowódca Połączonych Sił 

Zbrojnych i Operacyjno-Strategicznego Ugrupowania 

Wojsk (ukr. OSUW) „Chortyca”, podczas 

przemówienia 11 kwietnia w Radzie Najwyższej 

Ukrainy, przed głosowaniem nad projektem ustawy 

o mobilizacji, stwierdził, że jest ona konieczna, 

bowiem przeciwnik zwiększa zasoby osobowe 

uzyskując przewagę liczebną, podczas gdy brygady 

SZU są niekompletne. Sodol odniósł się do 

zdekompletowanych ukraińskich związków taktycznych, 

które z braku ludzi, zdolne są bronić 

odcinka frontu o szerokości 5 km, zamiast regulaminowych 

15 km. W efekcie na froncie rozwijane 

są trzy brygady zamiast jednej o etatowych stanach. 

Stwierdzenie gen. Sodola jest oczywiste 

dla każdego kto śledzi na mapie rozmieszczenie 

sił SZU na froncie, gdzie poszczególne brygady 

faktycznie bronią pojedynczych miejscowości, 

rozmieszczone jedna obok drugiej. Z drugiej 

strony, mimo oczywistych braków kadrowych 

w istniejących związkach taktycznych, formuje 

się nowe, czasami o nieoczywistym przeznaczeniu. 

Przykładowo formowany jest pułk „rangersów”, 

podczas gdy istnieją już wielozadaniowe 

bataliony rozpoznawcze czy specjalne, o podobnym 

przeznaczeniu, przy czym 120. samodzielny 

batalion rozpoznawczy „Flamberge” rozwijany 

jest właśnie w pułk. 

Nowy dowódca Wojsk Lądowych gen. por. 

Ołeksandr Pawluk wypowiedział się publicznie 

o konieczności ogłoszenia mobilizacji w kraju, ale 

też odniósł się do nowego problemu społecznego, 

jakim jest zniechęcenie społeczeństwa do 

służby wojskowej i wysychającego od pewnego 

czasu strumienia ochotników. Pawluk nazwał po 

imieniu wielki problem społeczny – po dwóch latach 

wojny traktowania wrogo przez społeczeństwo 

komend uzupełnień, jako aparatu represji 

i przymusu, a wspieraniu moralnym tzw. uchylantów, 

np. opowiadaniu o „nieszczęsnych topielcach 

w Cisie”. Cytat odnosi się do ważnego szlaku ucieczek 

mężczyzn z Ukrainy przez rzekę Cisę do Mołdawii 

i aktywności w obwodzie odeskim Państwowej 

Służby Granicznej Ukrainy (DPSU), która tropi 

ich z zastosowaniem bezzałogowców z kamerami 

termowizyjnymi i psów służbowych. 

155 mm armatohaubica Archer z 45. Brygady Artylerii SZU na pozycji bojowej, na chwilę 

przed otwarciem ognia. 

Jeden z dwóch śmigłowców UH-60A Blackhawk, pozyskanych z rynku cywilnego, z grupy 

lotniczej HUR, w czasie marcowej operacji w rejonie Kozinki, w obwodzie biełgorodzkim. 

Na zdjęciu dowódca batalionu rozpoznawczego HUR „Soneczko”. 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Przełomowy początek roku dla F-35? 

Łukasz Pacholski 

19 marca korporacja Lockheed Martin 

zorganizowała dla branżowych 

dziennikarzy z całego świata briefing 

w formule online, poświęcony 

aktualnemu statusowi programu 

wielozadaniowego samolotu bojowego 

F-35 Lightning II. Nie należy zapominać, 

że poza informacjami producenta, 

drugim ważnym źródłem wiedzy 

na ten temat są także okresowe 

raporty U.S. Government 

Accountability Office, z których 

ostatni nosi datę 15 kwietnia. 

Fotografie w artykule: Lockheed Martin, 

US Air Force, NATO, Łukasz Pacholski. 

Marcowy briefing poświęcony był dwóm 

kluczowym zagadnieniom – realizacji 

programu produkcji i dostaw samolotów 

zamówionych przez Polskę (o czym dalej), 

a także kontynuacji rozwoju konstrukcji, a więc 

oczekiwaną certyfikacją programu TR-3 oraz 

nowego standardu Block 4. Jak już pisaliśmy na 

łamach „Wojska i Techniki” (nr 2/2024), jesienią 

ubiegłego roku odbiory samolotów zostały wstrzymane, 

co było związane z opóźnieniami wdrażania 

standardu Block 4, a więc zapewniającego w końcu 

obiecany zakres realizowanych zadań. Co podkreślali 

przedstawiciele producenta, montaż maszyn 

nieprzerwanie odbywa się na wszystkich 

trzech liniach produkcyjnych: w Fort Worth w stanie 

Teksas, w Cameri we Włoszech i w Nagoi w Japonii. 

W najbliższych miesiącach przekroczona zostanie 

symboliczna liczba 1000 dostarczonych 

samolotów, a dotychczas przekazane zrealizowały 

nalot przekraczający ponad 824 000 godzin w ponad 

500 000 lotach. Dwunastu użytkowników wdrożyło 

swoje F-35 do misji operacyjnych. Co zauważają 

Amerykanie, Lightning II jest dziś jednym 

z symboli polityki odstraszania. Wiąże się to m.in. 

z aktualną fazą konfliktu na Ukrainie, kiedy samoloty 

tego typu państw NATO rozpoczęły bądź zintensyfikowały 

wykonywanie zadań operacyjnych na 

północnej (Air Policing nad Islandią) i wschodniej 

granicy sojuszu (m.in. w rumuńskiej oraz polskiej 

przestrzeni powietrznej). Tylko w przypadku Polski 

w ciągu ostatnich 26 miesięcy F-35A kilkakrotnie 

stacjonowały w bazach lotniczych w naszym 

kraju – włoskie i niderlandzkie w 22. Bazie Lotnictwa 

Taktycznego w Malborku, a amerykańskie 

w 32. BLT w Łasku. Także brytyjskie F-35B 

wykonywały loty patrolowe w strefach przylegających 

do teatru, na którym trwa konflikt – 

z własnych baz, ale ze wsparciem wielozadaniowych 

samolotów tankowania powietrznego 

Voyager KC2/KC3 (Airbus A330MRTT). 

Obecnie F-35 uznawane są przez Amerykanów jako element NATO-wskiego systemu odstraszania. Od lutego 2022 r. maszyny 

tego typu są stale obecne w Europie Środkowej, wspierając m.in. Polskę w zabezpieczeniu przestrzeni powietrznej. 

Innym ważnym z perspektywy programu wydarzeniem 

było formalne zatwierdzenie przez 

decydentów z Departamentu Obrony Stanów 

Zjednoczonych fazy prób i ewaluacji programu. 

Zatwierdzenie tzw. Milestone C oznacza jednocześnie 

zapoczątkowanie wieloletniego programu 

zakupów, który zastąpi dotychczasowe corocznie 

odnawiane kontrakty w ramach 

kolejnych partii wstępnych. Z różnych względów 

maszyny produkowane w ich ramach różniły się 

standardem wyposażenia, który obecnie trzeba 

będzie, w miarę możliwości, ujednolicić (w przypadku 

samolotów starszych serii nie będzie to 

miało ekonomicznego sensu). Jak wskazuje najnowszy 

raport U.S. Government Accountability 

Office (GAO) z 15 kwietnia br., może ten proces 

pochłonąć ok. 16,5 mld USD (bez wskazania ile 

spośród ok. 630 już dostarczonych samolotów 

miałoby przejść tę procedurę). 

Jak informuje Lockheed Martin, certyfikacja 

programu TR-3 (Technical Refresh 3) ma nastąpić 

„do III kwartału bieżącego roku”, co może sugerować, 

że stosowne decyzje administracyjno-biurokratyczne 

zapadną w najbliższych tygodniach. 

Zgodnie z planami, powinno to odblokować dostawy 

seryjnych samolotów do użytkowników. 

Amerykanie zwracają uwagę na błędne myślenie 

części obserwatorów, że TR-3 jest tożsamy ze standardem 

Block 4. 

Przypomnijmy, TR-3 obejmuje zmiany tych elementów 

wyposażenia maszyn, które przestały być 

produkowane po 20 latach rozwoju F-35 i implementację 

nowej, otwartej architektury systemów 

pokładowych, procesorów o większej mocy obliczeniowej, 

nowego systemu optoelektronicznego 

EOTS, rozszerzenie możliwości systemu WRE czy 

zastosowanie nowego monitora wielofunkcyjnego 

w kabinie pilota, współpracującego z optoelektronicznym 

systemem zobrazowania sytuacji 

taktycznej, w sumie ponad 75 modyfikacji – 

w większości niejawnych. 

Z kolei standard Block 4 obejmuje m.in.: kolejne 

zmiany w składzie wyposażenia i nowe oprogramowanie 

systemów pokładowych, które umożliwia 

wykorzystanie ich w znacznie większym niż 

dotychczas zakresie. Dodatkowo Block 4 pozwoli 

na wykorzystanie większej liczby typów uzbrojenia 

podwieszanego. Z perspektywy Polski ważną 

nowością będzie zwiększenie możliwości zwalczania 

celów powietrznych w konfiguracji obniżonej 

skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego 

– zastosowanie nowych belek umożliwi 

zabranie sześciu pocisków kierowanych „powietrze-powietrze” 

AIM-120 AMRAAM w komorach 

kadłubowych (obecnie są to cztery). 

Oczywiście, obok wdrożenia TR-3 i Block 4, innym 

ważnym wyzwaniem jest modyfikacja układu 

napędowego i systemu chłodzenia – w tym 

przypadku będzie za to odpowiadać korporacja 

RTX, która jest właścicielem dwóch firm dostarczających 

te zespoły (Pratt&Whitney i Honeywell 

Aerospace). Zgodnie z deklaracjami złożonymi 

wiosną ub.r., poprawione jednostki napędowe 

i nowy układ chłodzenia mają pozwolić na bezproblemową 

eksploatację F-35 aż do końca planowanego 

okresu użytkowania. 

❚ F-35A dla Polski 

Ważnym wątkiem marcowego briefingu prasowego 

była realizacja programu produkcji i dostaw samolotów 

F-35A do Sił Powietrznych. Jak wskazali 

gospodarze, Lockheed Martin zamierza utrzymać 

harmonogram zawarty w umowie LOA zatwierdzonej 

przez Polskę na początku 2021 r., co oznacza 

iż pierwsze egzemplarze powinny opuścić zakłady 

w Fort Worth w tym roku. Zgodnie z zapisami 


www.zbiam.pl

Transport lotniczy 

Na przestrzeni najbliższych miesięcy Embraer liczy na podpisanie czterech umów eksportowych na samoloty C-390, które miały trafić do: Królestwa Niderlandów, Republiki Czeskiej, 

Republiki Austrii i Republiki Korei (na ilustracji). Opóźnienia w negocjacjach powodują, że może dojść do zmiany kolejności slotów produkcyjnych. 

Embraer C-390 Millennium na wznoszeniu 

Łukasz Pacholski 

Kwietniowe Międzynarodowe Targi 

Lotnictwa i Astronautyki FIDAE 2024, 

które odbyły się w dniach 9–14 kwietnia 

w chilijskim Santiago stały się areną 

intensywnych działań marketingowych 

brazylijskiej korporacji Embraer S.A., 

która po paśmie ubiegłorocznych 

sukcesów dąży do utrzymania trendu 

sukcesywnego wzrostu sprzedaży 

średnich samolotów transportowych 

C-390 Millennium i rozszerzenia 

grona ich użytkowników. 

Ilustracje w artykule: Embraer, Portugalskie Siły 

Powietrzne, Ministerstwo Obrony Węgier. 

Do końca marca tego roku na razie nieliczna, 

bo składająca się z siedmiu gotowych 

egzemplarzy seryjnych (pięć brazylijskich, 

jeden portugalski i jeden przeznaczony dla Węgier, 

choć nadal niedostarczony), flota maszyn 

C-390 wylatała blisko 12 000 godzin. Nadal nie doszło 

jednak do zawarcia nowych kontraktów produkcyjnych. 

Negocjacje toczą się z przedstawicielami 

czterech kolejnych państw – Królestwa 

Niderlandów, Republiki Austrii, Republiki Czeskiej 

i Republiki Korei – które ogłosiły wybór C-390 Millennium 

jako zwycięzcy w postępowaniach przetargowych. 

Brak umów budzi już niepokój m.in. 

w Wiedniu, gdzie pojawiają się sygnały mówiące, 

że wydłużające się negocjacje mogą skutkować 

zaburzeniem harmonogramu spodziewanych dostaw. 

A te, w przypadku Austrii, zaplanowane były 

na lata 2026–2027. Jest to o tyle istotne, że Embraer 

nadal prowadzi szeroko zakrojone działania 

marketingowe, które mogą doprowadzić do 

zmian w kolejności slotów produkcyjnych – w listopadzie 

ub.r. jeden z egzemplarzy uczestniczył 

w salonie lotniczym Dubai Airshow 2023, następnie 

był prezentowany w Arabii Saudyjskiej, a później 

odbył tournée po wybranych krajach Afryki. 

Na tym kontynencie zainteresowanie taką konstrukcją 

wyrażają m.in. Maroko (C-390 był tam demonstrowany), 

Republika Południowej Afryki, Angola 

czy Rwanda. 

Wizja C-390 w barwach brazylijskiej spółki pocztowej Correios. Pomimo upływu lat, Embraer nadal nie zdobył żadnego 

kontraktu na rynku cywilnym, który jest silnie nasycony maszynami bazującymi na samolotach pasażerskich. 

❚ C-390 najlepszym następcą Herculesów? 

Embraer liczy, że intensywna promocja konstrukcji 

na Środkowym Wschodzie i w Afryce może zaowocować 

zamówieniami na znaczną liczbę samolotów. 

Przykładowo, podpisany w listopadzie 2023 r., 

list intencyjny z saudyjskim Publicznym Funduszem 

Inwestycyjnym, otwiera drogę do ewentualnego 

uruchomienia w tym kraju regionalnego centrum 

obsługi i linii montażu C-390. Oczywiście tego 

typu rozwiązanie to wsparcie starań o zamówienie 

Królewskich Saudyjskich Sił Powietrznych, które 

poszukują następców obecnie eksploatowanych 

maszyn C-130H Hercules. Potencjalne zamówienie 

może opiewać nawet na ponad 30 samolotów nowej 

generacji (C/KC-130H jest ok. 40), a ewentualne 

pokonanie Amerykanów, na silnie zdominowanym 

przez nich obszarze, może stanowić istotny 

sygnał na globalnym rynku w segmencie średnich 

maszyn transportowych. 

Podobne porozumienie zostało podpisane z indyjską 

firmą Mahindra Defence Systems i również 

ma związek z potrzebami Indyjskich Sił Powietrznych, 

które w najbliższych latach planują zakup dużej 

liczby nowych samolotów transportowych. Program, 

znany jako MTA (Medium Transport Aircraft), 

może zaowocować zakupem od 40 do 80 egzemplarzy 

samolotów o ładowności 20–30 t, które miałyby 

zastąpić z jednej strony lekkie maszyny An-32, 

jak i większe Ił-76. 

Nie należy zapominać także o Europie. Na Starym 

Kontynencie także kilka państw chciałoby 

dokonać wymiany generacyjnej sprzętu bądź 

rozbudować potencjał wojskowego lotnictwa 

transportowego. Wśród nich można wymienić 

m.in. Grecję, Szwecję i Włochy. W przypadku dwóch 

pierwszych chodzi o zbliżającą się potrzebę wymiany 

starzejących się C-130 Hercules poprzedniej 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Stoczniowe zdjęcie Kronsztadta na Bałtyku. Mimo usunięcia większości usterek, ujawnionych w trakcie badań prototypu, Łady na pewno nie wejdą w znaczącej liczbie 

w skład rosyjskiego WMF. Wydaje się też, że na potencjalny eksport również jest zły czas. „Starzy klienci”, czyli Chiny i Indie, budują dziś samodzielnie okręty podwodne 

o podobnym lub wyższym stopniu zaawansowania, zaś wojna przeciwko Ukrainie na pewno utrudni poszukiwanie innych. Chyba, że staną się nimi Koreańska Republika 

Ludowo-Demokratyczna i Islamska Republika Iranu. 

Tomasz Grotnik 

20 lat temu w Sankt Petersburgu 

zwodowano pierwszy okręt podwodny 

czwartej, z rosyjskiego punktu widzenia, 

powojennej generacji, nazwany na cześć 

miasta narodzin. Nowa konstrukcja 

– proj. 677 Łada – miała być jeszcze 

lepsza, niż i tak bardzo udane 

jednostki projektów 877/636 Pałtus/ 

Warszawianka, i zarówno zastąpić je 

w Wojenno-Morskom Fłocie Federacji 

Rosyjskiej, jak i skutecznie rywalizować 

na rynkach światowych z ofertą 

czołowych firm zachodnich, 

powtarzając, a może i multiplikując 

sukcesy poprzednika. Coś poszło jednak 

nie tak, bo po dwóch dekadach 

prototypowy Sankt Pietierburg ma być 

złomowany (nieoficjalna wiadomość 

podana w lutym br. przez agencję TASS), 

zaś Kronsztadt, pierwszy okręt seryjny, 

podniósł banderę dopiero przed kilkoma 

tygodniami. Czy wydarzenia te wskazują, 

że rosyjska admiralicja ostatecznie 

„postawiła krzyżyk” na Ładzie, czy też 

mamy do czynienia z sytuacją przeciwną, 

a więc zażegnaniem kryzysu technicznego 

i finansowego oraz odrodzeniem 

rosyjskiego gamechangera 

w nowej odsłonie? 

Ilustracje w artykule: CKB MT Rubin, Admirałtiejskije 

Wierfi, Aleksandr Galpierin, TV Zwiezda, Aleksandr 

Karpienko, Tomasz Grotnik. 


czy spóźniona premiera? 

Prace projektowe nad nową jednostką rozpoczęły 

się w 1987 r. w Centralnym Biurze 

Konstrukcyjnym Techniki Morskiej Rubin 

pod kierownictwem Jurija Kormilicyna. Projekt 

jednostki otrzymał numer 677 i kryptonim Łada. 

Wraz z Rubinem pracowały nad nim ośrodki badawczo-rozwojowe, 

m.in. 1. Centralny Instytut 

Naukowo-Badawczy Ministerstwa Obrony 

i Centralny Instytut Naukowo-Badawczy im. 

Akademika Kryłowa (obecnie Państwowe Centrum 

Naukowe Kryłowa). Wymagania taktyczno-techniczne 

dla nowej jednostki zakładały 

liczne ulepszenia w stosunku do proj. 877 m.in.: 

dalszą redukcję pola akustycznego; instalację 

nowoczesnych systemów obserwacji technicznej 

i współpracującego z nimi zintegrowanego 

systemu przetwarzania informacji bojowych, 

gwarantujących wcześniejsze wykrycie oraz 

zniszczenie celu; wprowadzenie nowych typów 

uzbrojenia; wydłużenia zasięgu i prędkości podwodnej; 

redukcję liczebności załogi, poprzez 

dalszą automatyzację procesów sterowania 

okrętem; poprawę warunków bytowych załogi; 

uproszczenie konstrukcji i eksploatacji. Miano to 

osiągnąć przy jednoczesnym zmniejszeniu rozmiarów 

i wyporności jednostki. Realizację tych 

postulatów umożliwić mogło tylko zastosowanie 

nowych technologii i materiałów konstrukcyjnych, 

systemów oraz, niestosowana dotąd 

w realiach rosyjskich, konstrukcja jednokadłubowa. 

Równolegle do proj. 677 dla Wojenno- 

-Morskogo Fłota (WMF), Rubin opracował na 

jego bazie rodzinę okrętów o różnej wyporności 

(od 550 do 1850 t) dla odbiorców zagranicznych, 

pod wspólną nazwą Amur. W procesie 

tworzenia proj. 677 nie ograniczano się do 

adaptacji najlepszych osiągnięć poprzednich 

generacji okrętów podwodnych. Całkowicie 

nowa jednostka zawierała ponad 130 urządzeń, 

mechanizmów, materiałów itp., opracowanych 

na potrzeby Łady w ramach różnych 

OKR (opytno-konstruktorskaja rabota, praca 

badawczo-konstrukcyjna/rozwojowa), co stanowiło 

ok. 70% konstrukcji. 

❚ Miłe złego początki 

Projekt techniczny 677 został przedstawiony do 

akceptacji w 1996 r. Po jego aprobacie przez 

Dowództwo WMF, Ministerstwo Obrony FR złożyło 

w sierpniu 1997 r. zamówienie na jednostkę 

prototypową, której przydzielono wstępnie 

oznaczenie B-100, zmienione później na S-100. 

Do budowy okrętu wytypowano, doświadczoną 

w produkcji jednostek tej klasy, w tym i proj. 

877/636, stocznię Admirałtiejskije Wierfi z Sankt 

Petersburga. Decyzję o budowie Łady, bynajmniej 

nie priorytetowej z punktu widzenia floty, 

podjęto w ciężkich dla Sił Zbrojnych FR czasach, 


www.zbiam.pl

WiT 4_2024 (103) promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?