Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
coşkunun, mutluluğun ve yaşama sevincinin, sanatın, bitkilerin, hayvanların,<br />
öldükden sonra yeniden dirilişin tanrısıdır.Dionysosbağ bozumu tanrısı olarak da<br />
bilinir. Üzerinde durmamız gereken bir konuda tiyatro oyunlarıdır. Tiyatro oyunlarının<br />
aslında “Tanrı Dionysos” adına yapılan şenliklerden doğduğunu eminim pek<br />
çoğumuz bilmiyordur.PekiDionysos şenliklerinin yapıldığı şehir nerede? Cevap: Eski<br />
Yunanistan toprakları olarak belirtilen ve Lidya Krallıgının da baskenti Türkiye’nin Ege<br />
Bölgesinde olan Manisa ilinin Salihli ilçesindeki Sartköyü (Mahalle) sınırları <strong>için</strong>de<br />
olan SARDES şehri dir. (3)<br />
Tiyatro, Yunanca THEATRON (θέατρον), yani "görme yeri"<br />
sözcüğünden gelmektedir. Çünkü günümüzdeki anlamıyla çağdaş tiyatronun tarihi bağ<br />
bozumu tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlere dayanmaktadır. Batı kökenli bir<br />
sözcük olan ve bizimde benimsediğimiz “trajedi” sözcüğü, Yunanca’daki “tragodia”<br />
sözcüğünden kaynaklanıyor ve “teke şarkısı” anlamına geliyor. Dionysos adına<br />
düzenlenen bağ bozumu şenliklerinde tiyatronun temeli atılmıştır. Bu şenliklerde<br />
bir koro bulunmaktaydı; daha sonraları koronun önüne bir oyuncu, daha sonra ikinci bir<br />
oyuncu geçmiş, böylece tiyatronun temelleri atılmıştır. Antik Yunan tragedya ve<br />
komedyasının kaynağını araştıran bilim adamları, dram sanatının, tanrı Dionysos <strong>için</strong><br />
yapılan ritüellerden doğduğu savını benimsemişlerdir.(4)<br />
Antik Yunan'da doğa ile, bağ, bahçe, üzüm ilgili olan tanrı Dionysos <strong>için</strong><br />
yapılan ritüeller taklitli şarkı ve danslardan oluşur ki, bu da tiyatro sanatının doğuşunu<br />
hazırlamıştır. Girit Adası'ndaki Zeus tapınağında bulunan Kouretes ilahisinde şu<br />
gerçekler saptanmıştır: Kouretes ilahisi ile büyük "Kouros" denilen bir daimon<br />
çağrılmaktadır. Kouros'u çağırmak ve onu etkilemek <strong>için</strong> bir dans yapılır ve kurban<br />
verilir. Dionysos şenliklerinde tekeler kurban edilirmiş. Bu büyük dans (ritüel) bir<br />
yeniden doğuş oyunudur. Dromenon denilen dansı esrik dansçılar yaparlar. Dromenon<br />
ile doğal yaşam gücü, tanrısal güç yeniden doğar ve törene katılanların "işgücü" olarak<br />
belirir. Topluca duyulur ve paylaşılır. Büyü dansı bu gücü duymaya ve özümlemeye<br />
yaramıştır.<br />
Tanrı Dionysos <strong>için</strong> yapılan kutsal törenlerde de aynı özellikler bulunmaktadır.<br />
Dithrambos şarkıları ve dansları da bir dromenondur; yeniden doğma ve büyü ile<br />
Daimon'u paylaşma eylemidir. Dram bu hareketlerden Dromenon'dan, doğmuştur.<br />
Doğanın baharda yeniden canlanması <strong>için</strong> yapılan taklitli danslar ve kurban verme,<br />
dramın kökenini meydana getirmiştir. Dromenon'un çatışma, yenilgi, yas, yeniden<br />
doğma, sevinç ve kutlama öğeleri olduğu gibi dramın yapısında da korunmuştur.<br />
Dithrambos korosunun şarkı ve dansları giderek bir ağırbaşlılık kazanmıştır.<br />
Gerilim azalmıştır. Seyirci bu taklitli ve tartımlı dansı uzaktan seyreder. Koro, ortak bir<br />
ritme ayak uydurmakla ve kendi kişiliğini maske ardına saklayıp ufalmakla ritüellerdeki<br />
özelliğinin bir bölümünü korumuş olur. Bununla beraber artık, tanrıyı <strong>için</strong>de<br />
duymamaktadır. Heyecan içte olandan değil, dışta olandan gelmektedir. Koronun sesi<br />
dışa yöneliktir. (5)<br />
Yunan dininin en gizemli<br />
tanrılarından biri olan Dionysos,<br />
ölümsüz olmasına rağmen diğer<br />
Yunan tanrılarına kıyasla kıdemsiz<br />
tanrı olarak bilinir. On iki<br />
43
Change language