baskı için sardes aralık

İÇİNDEKİLER
Oğuz ATAY ............................................................................................................................................ 3
Oğuz ATAY Satırları Arasında: ................................................................................................................. 5
Tutunamayanlar ................................................................................................................................. 5
Tehlikeli Oyunlar ............................................................................................................................... 7
Oyunlarla Yaşayanlar .......................................................................................................................... 8
Korkuyu Beklerken ............................................................................................................................ 9
Bir Bilim Adamının Romanı ............................................................................................................... 10
Günlük .............................................................................................................................................. 11
Eylembilim ........................................................................................................................................ 11
Damla Ç. ÇİMENCİ ................................................................................................................................. 12
YOLCU - Adnan ERCAN .......................................................................................................................... 13
KIZ YAZANLAR - Raffi (Hagop Melik Hagopyan)..................................................................................... 14
YAĞMUR OL DUYGULARIMA - Ahmet GÜLER ....................................................................................... 18
Türk sinemasının "koca çınarı" Ömer Lütfi Akad ................................................................................... 19
'IŞIKLA KARANLIK ARASINDA' - Ömer Lütfü AKAD ................................................................................. 20
ÇIKMAZ SOKAK - Yusuf Ali RIZA ............................................................................................................. 24
ANADOLU TANRILARINDAN TARKHUN - Melek ALKA ........................................................................... 25
Şebnem SÖZERLİ .................................................................................................................................... 27
ANNE - Hatice DEĞİRMENCİ DİRGEN .................................................................................................... 28
YARI YARIYA’ dan - Hakan DİRGEN ........................................................................................................ 28
SARDES (SART) VE LİDYA İSMİNİN KÖKENİ - Hakan DİRGEN ................................................................. 29
AZ ÖTEDE DUR - Alper KILINÇ ................................................................................................................ 31
6. AŞIK PAŞA ŞİİR ŞÖLENİ VE KIRŞEHİR İZLENİMLERİ - Alim YAVUZ ....................................................... 32
GÖRMEK SENİ - Samet ALICI .................................................................................................................. 36
IŞIK VE RENK, ŞİİRSEL BİR İFADE, ve ZEKİ SERBEST ................................................................................ 37
Silmeyecek misin Gözlerimin Yaşını - Ayhan Yılmaz URLUDAĞ ................................................ 41
TİYATRO SANATININ DOĞDUĞU TOPRAKLAR - Yrd. Doç. Dr. Rasim AŞIN ............................................ 42
KIZIM - Ayşe YİĞİT ................................................................................................................................. 47
İKİ ŞAİR İKİ FİKİR ADAMI VE BİR TÜRKİYE FOTOĞRAFI - Hasan ULAŞ .................................................... 48
1

AŞKIN DİLİ GEÇİŞ ZAMANI - Fatma DUMAN SARIGEDİK ........................................................................ 54
ATATÜRK’ÜN ÇANAKKALE SAVAŞINA GELMESİ NEDEN VE KİM TARAFINDAN ENGELLENMEK İSTENDİ? -
Mehmet ŞAHİN ...................................................................................................................................... 55
DUMANLI DAĞIN ÇUCUKLARI - Recep METİN ....................................................................................... 56
Hüseyin AŞAN ........................................................................................................................................ 57
ESKİ ESER BİLİNCİ EKSİKLİĞİ: SARDES ÖRNEĞİ - Fuat UÇAR .................................................................. 58
GİT YA DA GİT - Muhlis COŞKUN ........................................................................................................... 60
ŞAİR, YAZAR ve SOSYAL HİZMET MERKEZ MÜDÜRÜ ALİM YAVUZ - Gülgün YALVAÇ ........................... 61
2

‘Boş yere mağ aramdan çıkarma beni.’
Oğuz ATAY
(12 Ekim 1934 İNEBOLU – 13 Aralık 1977 İSTANBUL)
12 Ekim 1934’te Kastamonu’nun İnebolu ilçesinde doğan sanatçı, ortaöğrenimini 1951’de
Ankara Maarif Kolejinde tamamlamış, 1957’de İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat
Fakültesini bitirmiştir. 1960’ta İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi İnşaat
Bölümü’nde, bugünkü adıyla Yıldız Teknik Üniversitesinde öğretim görevlisi olmuştur.
Doçentliğe kadar yükselen sanatçı mesleki bir kitap da yayınlamıştır. Beyninde çıkan bir
tümör nedeniyle bir süre Londra’da tedavi görmüş ama sağlığına kavuşamamış olan Oğuz
Atay, 13 Aralık 1977’de İstanbul’da yaşamını yitirmiştir.
Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan Tutunamayanlar, eleştirmen Berna Moran
tarafından, “hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırı” olarak
3

nitelendirilmiştir. Moran’a göre Tutunamayanlar’daki edebi yetkinlik, Türk romanını çağdaş
roman anlayışıyla aynı hizaya getirmiş ve ona çok şey kazandırmıştır.
Atay’ın büyük etki yaratan eseri Tutunamayanlar’ı 1973′te yayınladığı Tehlikeli
Oyunlar adlı ikinci romanı izlemiştir. Hikâyelerini Korkuyu Beklerken başlığı altında
toplayan Atay, 1911-1967 yılları arasında yaşamış Prof. Mustafa İnan’ın hayatı konu eden Bir
Bilim Adamının Romanı‘nı 1975 yılında yayımlamıştır. 1973 yılında yayımlanan Oyunlarla
Yaşayanlar adlı oyunu Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenmiştir.
Öldükten sonra 1987′de Günlük, 1998′de ise Eylembilim adlı kitapları yayımlanmıştır.
Sağlığında hiçbir kitabı ikinci baskı bile yapamayan Atay’ın kitapları ölümünden sonra büyük
ilgi gördü ve defalarca basıldı. Yıldız Ecevit’in hazırladığı Oğuz Atay biyografisi Ben
Buradayım… 2005 yılında yayınlandı. Türk edebiyatında yazdığı Tutunamayanlar ile postmodern
tarzda eser veren ilk yazar Oğuz Atay’dır.
Oğuz Atay, özellikle Tutunamayanlar romanında, modern şehir yaşamı içinde bireyin
yaşadığı yalnızlığı, toplumdan kopuşları ve toplumsal ahlaka,kalıplaşmış düşüncelere
yabancılaşan, tutunamayan bireylerin iç dünyasını anlatır. Yapıtları eleştiri, mizah ve ironi
barındırır.
fotoğraf: Hüseyin AŞAN
4

Oğuz ATAY Satırları Arasında:
Tutunamayanlar
‘…cennet muhallebiden duvarlar demek değildir sayın yetkili cennet insanların birbirlerini
dinlemeleri demektir, birbirlerine aldırmaları, birbirlerinin farkında olmaları demektir…’
‘Herkes birikmiş bizi seyrediyor. Dağılın! Kukla oynatmıyoruz burada. Acı çekiyoruz. Kapı
kapı dolaşıp dileniyoruz. Son kapıya geldik. İnsaf sahiplerine sesleniyoruz. Ey insaf
sahipleri! Ben ve Olric sizleri sarsmaya geldik.’
‘Kelimelerden önce de yalnızlık vardı kelimeden sonra da var olmaya devam etti
yalnızlık… Kelimenin bittiği yerden başladı. Kelimeler yalnızlığı unutturdu ve
yalnızlık kelimeyle birlikte yaşadı insanın içinde. Kelimeler, yalnızlığı anlattı ve
yalnızlığın içinde eriyip kayboldu. Yalnız kelimeler acıyı dindirdi ve kelimeler
insanın aklına geldikçe yalnızlık büyüdü, dayanılmaz oldu.’
‘Biz ihaneti çocukken öğrendik Olric!
Nasıl yani efendimiz?
O, kimseye vermediğimiz oyuncağın, yenisi geldiğinde bir köşeye fırlatarak !’
‘Çok şey vardı anlatılacak. O yüzden sustum.Birini söylesem diğeri yarım kalacaktı.Sen
duydun mu sustuklarımı?’
‘Kendime yeni bir önsöz yazmak istiyorum. Yeni bir dil yaratmak istiyorum. Beni
kendime anlatacak bir dil.’
‘Daha kaç kez ıskalayacağız hayatı Olric?
- Oklarımız bitene kadar efendimiz.’
‘Demek ki yolda durmak mümkün olmuyordu;böyle bir hürriyet yoktu.Sadece
sürüklenme,kalabalığın arasına kapılma hürriyeti vardı.’
5

‘Şu anda, sana güzel bir söz söyleyebilmek için, on bin kitap okumuş olmayı isterdim.’
‘Başkalarının yaptıklarını silmeye çalıştım: mürekkeple yazmışlar oysa. Ben kurşun
kalem silgisiydim. Azaldığımla kaldım.’
‘Alışkanlıklarımı, özellikle yalnızlığa alışkanlığımı kaybettirme boşuna. Tedirgin etme beni.
Bu sefer geride bir şey bırakmadım. Tasımı tarağımı topladım geldim. Neyim var neyim
yoksa ortaya döktüm. Beni bırakırsan sudan çıkmış balığa dönerim. Bir kere çavuş olduktan
sonra bir daha amelelik yapamayan zavallı köylüye dönerim. Beni uyandır.’
‘Kelimenin bittiği yerde başladı; kelime söylenemeden önce başladı.. Kelimeler,
yalnızlığı unutturdu ve yalnızlık, kelimeyle birlikte yaşadı insanın içinde.. Kelimeler,
yalnızlığı anlattı ve yalnızlığın içinde eriyip kayboldu.. Yalnız kelimeler acıyı dindirdi ve
kelimeler insanın aklına geldikçe, yalnızlık büyüdü, dayanılmaz oldu.’
‘Sen acıyı biriktirmeyi seversin Olric. Sen biriktirmeyi seversin.’
‘Çok yükseğe çıkamam; bende yükseklik korkusu var. Kimseyi yarı yolda bırakamam;
bende ‘alçaklık’ korkusu var.’
‘Hayatta silgim hep kalemimden önce bitti. Çünkü kendi doğrularımı yazacağım yere, tuttum
başkalarının yanlışlarını sildim. Beklenen hep geç geliyor; geldiği zaman da insan başka
yerlerde oluyor. Kimseye göstermem üzüntümü. Gündüz gülerim, geceleri yalnız ağlarım.’
‘Sevmek zor geliyor. Alışmamışım yoruluyorum. Her an sevdiğimi düşünemiyorum.
Bazen atlıyorum. Boşluklar oluyor. Bunları boş sözlerle doldurmaya çalışıyorum.’
‘Hayatım ciddiye alınmasını istediğim bir oyundu.’
‘Kötü bir resim asarım korkusuyla hiç resim asmadım; kötü yaşarım korkusuyla hiç
yaşamadım.’
‘Bana acımayın. Ben kötüyüm; sizlere karşı kötü duygular besledim içimden.
Beceriksizliğimden uygulayamadım kötü düşüncelerimi.’
‘Ben bir noktaysam… odanın ortasında durdu. Şu anda odanın köşegenlerinin kesim
noktasında bulunuyorum. Bütün köşelere sesleniyorum: içinizden birinde kalmış bir
tutunamayan var mı?’
6

Tehlikeli Oyunlar
‘Beni anlamalısın. Çünkü ben kitap değilim, çünkü ben öldükten sonra kimse beni
okuyamaz, yaşarken anlaşılmaya mecburum.’
‘Bazı insanların, bazı şeylere hiç hakları yoktu: ne var ki, insanlar da en çok, bu hiç
hakları olmayan şeyleri yapıyorlardı. Bu ülkede çocuklara yer yok. Başka ülkelerde
varmış, her tarafı yeşil ülkelerde. Biz, büyük bir sabırsızlıkla çocukların büyümelerini
bekliyoruz. Onların kafalarına vuruyoruz, adam olmaları için. Seniyezitseni olarak
görüyoruz onları. Kafalarını tıraş ediyoruz çabuk büyüsünler diye. Benim içimdeki
çocuk büyümedi. (Yirmi üç Nisan'da onu da bir saatlik başbakan yapsalardı belki
büyürdü. Hayır, büyümezdi.) Yıllardır taşıyorum içimdeki çocuğu; yaşamadığı için
büyümedi hiç, amcası.’
‘İnsanlık öldü. Belki de hiç yaşamamıştı. Belki de benim insanlığım diye bir şey yoktu.
Ben hücremde yanlış hayallere sürüklenmiştim. Korkaklığımı insanlık sanmıştım.
Yalnızlığı insanlık saymıştım.’
‘Her biri kendi kafasındaki dünyayı yaşadığı halde, hep birlikte oldukları için, aynı
nedenle duygulandıklarını, aynı şeylere güldüklerini sanıyorlardı.’
‘Kafam cam kırıklarıyla dolu doktor.Bu nedenle beynimin her hareketinde düşüncelerim
acıyor anlıyor musun?’
‘Biliyorum." dedi Bilge "Seni olduğun gibi görmek istiyorum" "-Oysa ben, istediğim
gibi görülmek isterim.’
‘Beklenen geç geliyor; geldiği sırada insan başka yerlerde oluyor.’
‘Bu ülkede çocuklara yer yok. Başka ülkelerde varmış, her tarafı yeşil ülkelerde. Biz,
büyük bir sabırsızlıkla çocukların büyümelerini bekliyoruz. Onların kafalarına
vuruyoruz, adam olmaları için. Seniyezitseni olarak görüyoruz onları. Kafalarını tıraş
ediyoruz çabuk büyüsünler diye. Benim içimdeki çocuk büyümedi. (Yirmi üç Nisan'da
onu da bir saatlik başbakan yapsalardı belki büyürdü. Hayır, büyümezdi.) Yıllardır
taşıyorum içimdeki çocuğu; yaşamadığı için büyümedi hiç, amcası.’
7

Oyunlarla Yaşayanlar
‘Ey zavallı milletim dinle! Şu anda, hepimiz burada seni kurtarmak için toplanmış
bulunuyoruz. Çünkü ey milletim, senin hakkında, az gelişmiştir, geri kalmıştır gibi söylentiler
dolaşıyor. Ey sevgili milletim! Neden böyle yapıyorsun? Neden az gelişiyorsun? Niçin bizden
geri kalıyorsun? Bizler bu kadar çok gelişirken geri kaldığın için hiç utanmıyor musun? Hiç
düşünmüyor musun ki, sen neden geri kalıyorsun diye durmadan düşünmek yüzünden, biz de
istediğimiz kadar ilerleyemiyoruz. Bu milletin hali ne olacak diye hayatı kendimize zehir
ediyoruz. Fakir fukaranın hayatını anlatan zengin yazarlarımıza gece kulüplerinde içtikleri
viskileri zehir oluyor. Zengin takımının hayatını gözlerimizin önüne sermeye çalışan
meteliksiz yazarlarımız da aslında şu fakir milleti düşündükleri için, küçük meyhanelerinde
ağız tadıyla içemiyorlar. Ey şu fakir milletim! Aslında seni anlatmıyoruz. Sefil ruhlarımızın
korkak karanlığını anlatıyoruz. İşte onun için sana yanaşamıyoruz. Senin yanında bir sığıntı
gibi yaşıyoruz. Hiç utanmıyor muyuz? Hiç utanmıyoruz.’
‘Ben de ölümcül bir hastalığa tutulsam dedim, bu hastalığa tutulduğumu bilsem dedim,
bu ölümcül hastalık yüzünden her şey birden önemini kaybetse dedim, korkularımdan
bile kurtulsam dedim... ve artık her şey bana vız gelse dedim.’
‘Önce şiirden anlamı kaldırdılar, sonra müzikte melodiyi öldürdüler...Sanatı öldürdüler!’
‘Önceleri çok korkuyormuş oyun yazmaktan. Tanıdıklarını ele vermekten
korkuyormuş. İlk yazdıklarını okumuştu bana; "Asıl sen kendini ele vermekten
korkuyorsun." dedim ona. Çok telaşlandı.’
‘İnsanlar arasındaki engelleri kaldıralım, bütün oyunları birlikte oynayalım, birlikte
seyredelim, kendimize isimler vermeyelim, yaptığımız işlerle varolalım, bunun dışında kalan
bütün sahte unvanları, kurumları, insanın kendini üstün bir şey sanmasına yol açan düzenleri
yok sayalım...’
‘' Oyunlar' dedi, ' Oğlum Hikmet, gerçeğin en güzel yorumlarıdır.’
‘Anlamıyorum. Oyun nerede bitiyor, hayat nerede başlıyor, hiç anlamıyorum...Ölümün bize
bu kadar yaklaşmasına neden izin veriyoruz anlamıyorum.’
8

Korkuyu Beklerken
‘Ben yoktum; hatta ben yokum, olmadım diyemeyecek bir yerdeydim; kelimeler bile yan
yana gelerek beni tanımlamak istemezlerdi. Ne olurdu benim de kelimelerim olsaydı; bana ait
bir cümle, bir düşünce olsaydı. Binlerce yıldır söylenen milyonlarca sözden hiç olmazsa biri,
beni içine alsaydı!’
‘Bir gün trenle bir gecekondu mahallesinin önünden geçerken, bahçelerin çokluğunu,
insanların ağaçlar ve çiçekler yetiştirdiğini şöyle bir görmüştüm; pencerelerin denizlikleri,
saksıların ağırlığından eğilmişti. Dünya, benim gibi insanlarla dolu mahallelerden meydana
gelseydi, bir beton çölüne dönerdi. İnsanlığın ve insansızlığın yüz karasıydım.’
‘Ben, yalnızlığı istemekle suçlanıp yalnızlığa mahkum edildim. Bana bir gün de küçük
bir saksı getirdi: İçinde ufak tefek, silik bir yeşillik vardı. Korkarak uzattım elimi.
Korkma ısırmaz, dedi. Yok ondan değil; ya bakamazsam? Sorumluluk bu. Ben bu
yüzden evlenmedim; çocuklarıma bakamam diye korktum.’
‘Başlayıp da yarım bıraktığım bir sürü teşebbüs, evin her tarafına dağılmıştı.’
‘Mesele, bir şeyleri, sıcak bir çorbanın kokusunu duyar gibi hissedebilmekti. Bense
bunu hiç becerememiştim. Ne tabiatı, ne insanları, ne de olup bitenleri hiç sevmemiştim;
kendimi bile, kendi yaptıklarımı bile.’
‘İnsanlara kızmaya başladım. Kimsenin doğru dürüst okuduğu yoktu. Doğru dürüst
hissetmesini bile beceremiyorlardı.’
‘Yalnız yaşayan insanların, kendi içlerinde başlayan ve biten eğlenceleri vardır.’
‘Sanki bazı şeyler nasıl anlatılırsa anlatılsın, insan yakınlık duymasa da anlar.’
9

Bir Bilim Adamının Romanı
‘Iyi yaşamak için neler yapmalı? Bunu bile öğretebiliriz insanlara. Çünkü iyi yaşamak da
'bilgi'ye dayanır. Bunu da göstermeliyim sizlere. Çünkü ülkemizin insanları daha yaşamanın
acemisidir. Onlara insan gibi yaşamak öğretilmemiştir henüz. Nasıl yaşamak gerektiği de
sezdirmeden öğretilebilir onlara. Hayatın yaşamaya değer olduğu öğretilebilir. Güzel
sanatların da, edebiyatın da 'büyük ve güzel şeylerin' de var olduğunu öğrenmeli insanlarımız.
‘Ah bu ayrıntıların önemini bir anlayabilsek. İnsanların iç dünyasına ancak ayrıntıları
bilerek girebileceğimizi bir öğrenebilsek. Canım bu kadar şeyi de bilmeye ne gerek var?
diyerek hemen yorulmasak.’
‘Aklın yanına hikmet dediğimiz yüksek bilgi kabiliyetine de yer vermek lazımdır. Hikmet, bu
alemin olaylarına, onun üstüne çıkarak mütevazı bir şekilde bakmak, aralarındaki iç ahengi
sezmek, aşk ile realitenin derinliğine nüfuz etmektir.’
‘Durmadan satın almaktan, yani elde etmekten, yani biriktirmekten ve satın
alınabilecek şeylerden söz eden ruhsuz bir kalabalık sarıyor çevremizi.’
‘Bilmem neden böyle insanlardan söz etmezler okulda? Çocukları Büyük İskender ya da
Napolyon olmaya özendireceklerine, neden onlara Gauss'tan, Paskaldan bir şeyler
anlatmazlar.’
‘Başarısızlıklarını bozuk düzenin sırtına yüklemen belki seni ferahlatır, fakat
kurtarmaz.’
Meselelere yukardan bakmayı bildikten sonra dünya gibi gezegenler insana çok küçük
görünür.Newton da 'Başkalarından daha ilerisini görebiliyorsam, bunu, devlerin sırtına
çıkmama borçluyum.' demiştir. Evet, Newton adlı dev bile başarıya ulaşmak için Descartes,
Kepler ve Galile gibi devlerin sırtına çıkmak zorunda kalmıştır.
‘Bazı insanlara, yani öğrenmek istemeyenlere, bir yerden sonra yardım
edilemez.Böylelerine bazen ben bile çaresiz kalırdım,onları ben bile
kurtaramazdım.Böyle bozuk seslilere karşı en iyi çare, onları sesleriyle
başbaşabırakmaktır.Bırakın kötü sesleri yalnız kendileri dinlesinler.!
10

Günlük
‘Ben buradayım sevgili okur, sen nerdesin?’
‘ İlerici-gerici her türlü akımların tekellerini ellerinde tutan bir küçük yarı-aydın çetesi,
yıllardır kendisini yenileme gereği duymadığı için, bugün artık yerini kaybetmemek için
ancak bezirgan oyunlarıyla ayakta durmaya çalışmaktadır.’
‘… kimse dinlemiyorsa beni -ya da istediğim gibi dinlemiyorsa- günlük tutmaktan başka çare
kalmıyor. canım insanlar! sonunda, bana, bunu da yaptınız.’
Eylembilim
‘Her balığın, içinde yüzeceği, ayrı bir denizi vardı.‘
‘Eve uğramalıyım. Karım gibi çocuklar gibi gerçek şeylere dokunmalıyım.’
‘Hadi ordan yalancı; acemi şair! Gurbete çıkışının tek nedeni, sefaletten kurtulma
içgüdüsüdür.’
‘Neden bazı insanlar, bazı şeyleri hiç bilmiyorlar? Duysalar, dinleseler, hatta
karşılarında görseler bile bilmiyorlar.’
‘İnsanların gözlerine bakamamak samimiyetsizlikse bende ondan çok vardı.’
‘İnsan... insan... kim bu insan ?’
11

Damla Ç. Çİ MENCİ
12

YOLCU
Adnan ERCAN
Sena uyanayım derken
Güneş tayfındaki bütün renklere boyadı
Seni...
Adını...
Ağzındaki sözünü.
Sözüne kuşlar kondu.
Nefesinden içtiler
Değmeden dudaklarına
Doymadılar.
Baktığın yere izlerini bıraktılar
Kaldı yelleri...
Yolcu!
Çektiğin, duygularının cefası.
Ruhunun rengini gizler gibi sakınıyorsun sözlerini.
Bekle dur!
Yorulmadın mı hasretini taşımaktan.
Aradığın sensin!
13

KİZ YAZANLAR1
Raffi 2 (Hagop Melik Hagopyan)
I
Çeviri: İbrahim Çağlar
On dokuzuncu asrın ortalarında bir Eylül sonuydu.
İran’da Ermenilerin yerleşik olduğu kazaların birinde S… köyü sonbahar etkisinden uzak
muhteşemliğiyle güzel bir manzara resmini gözler önüne seriyordu. Yeni ekilmiş tarlalarda
çimlenen buğday, yeşil bir kadife halı gibiydi. Bahçelerde tazeliklerini kaybeden ağaç
yaprakları bakır rengini almıştı. Üzüm asmaları ise hâlâ sık yapraklı dallarıyla ve olgunlaşmış
salkımlarıyla resim veriyordu. Akşam günbatımı güneş; ağaçların üzerinde safran rengi
yansımalarını bırakırken aynı dakikalarda, çocuk yaşta genç bir kızın tek başına çalıştığı
küçük dükkanın bulunduğu bahçenin birinde ayrı bir büyüleyici görüntü meydana getirmişti.
O genç kız bir orman perisine benziyordu. Eğer orada kendisiyle Apollon karşılaşsaydı
güzelliğine kapılmadan edemezdi.
O, kendi dükkanının önünde kurutulmuş olan kayısı, şeftali, armut ve erik kurularını ayrı ayrı
torbaların içine özenle dolduruyordu. O an “ben bunlardan ona kışlık gönderirim…” diye
düşünürken, tertemiz kalbi çok tatlı duygularla dolmuştu.
Güneş dağların doruklarında son ışıklarını toplayarak kayboldu. Karanlık giderek ağırlaşmaya
başladı. Genç kız birlikte eve gideceği ağabeyini bekliyordu. Birden çalıların arasından
kendine doğru yaklaşmakta olan bir hışırtı duydu.
“Melkom?” diye ağabeyinin adını seslendi.
“Benim.” diye başka bir ses cevap verdi ve karaltıların arasından bir genç belirdi.
Gerçi gelen ağabeyi değildi ama çok iyi bildiği o sesi duyunca genç kızın yüreği hızla
çarpmaya başladı. Bıyıkları yeni terlemeye başlayan o delikanlı karanlığın arasında parıldayan
silahlarıyla bir dev görüntüsü veriyordu.
“Sen misin Tomas? Ne oldu da böyle silahlanmışsın?” diye genç kız sordu.
“Çabuk ol Nazani! Konuşacak zaman değil! Çabuk, gidelim, kaçalım! Senin için büyük bir
tehlike yaklaşmakta.”
Kızcağızın yüreği titremeye başladı.
Şaşırmış şekilde “Ne tehlikesi?” diye sordu.
1 İran Şahı Ağa Muhammet Han (1742-1797) döneminde başlayıp uzun süre devam eden ve Nasrettin Şah
(1831-1896) zamanında sona eren adete göre valiler Şahı ziyaret edecekleri zaman çeşitli hediyelerle birlikte
güzel kızlar da götürürlerdi. Valilerin görevlendirdikleri hadımlar şehir şehir, köy köy gezerek değişik millet ve
dinlerden güzel kızları Şaha hediye edilmek üzere zorla götürürlerdi. Bu görevli hadımlara kız yazan denirdi.
2 Hagop Melik Hagopyan (1835-1888) Raffi takma adıyla bilinen Ermeni yazar.
14

“Yarın Han’ın kız yazıcıları Şah’a götürmek için güzel kızlar seçmeye bizim köye gelecekler.
Eğer seni görürlerse ben ebediyen seni kaybederim.”
“Vah benim başıma gelen!” diyen kızcağız bayıldı ve genç adamın kucağına düştü.
“Çabuk ol Nazani! Zaman bizim için çok kıymetli. Çabuk ol, gidelim! Bahçenin kapısında
bizi iki at bekliyor. Atlara binip bu diyardan kaçalım.”
Genç kız ne karar vereceğini bilmiyordu.
“Nereye kaçacağız?” diye sordu.
“Uzakta, dağda dayımın çobanlarının bırakmış oldukları çadırlar var. Gecenin karanlığı bize
yardımcı olacak ve sabaha kadar seni oraya götüreceğim. Sonrasında sen kurtulmuş
olacaksın.”
Ay gece lambası gibi yandı. Bahçenin ağaçları büyülü bir ışıkla parladılar. Genç adamın
solmuş yüzünü fark eden Nazani onun kederli yanaklarına akan gözyaşını gördü.
Delikanlı ona yalvarıyordu.
“Dinle Tomas, eğer birbirimize ait olduğumuzu Allah bizim anlımıza yazmışsa o asla bizi
ayırmaz, kız yazanların gözlerini kör eder ve onlar beni görmezler.”
“Bunlar hayali şeyler Nazani, sen ne diyorsam onu dinle!”
“Tomas, köydeki kızlar ‘Nazani yavuklusuyla kaçtı’ diye gülerek anlattıkları vakit ben
ailemin yüzünü yere düşüremem.”
Bu arada kızın ağabeyi Melkom’un ayak sesleri duyuldu ve kız kardeşiyle konuştuğunu
görmesin diye Tomas çalıların arasından kayboldu.
Tomas, Nazani’nin yavuklusuydu ve nişanlıydılar.
II
Ertesi günün sabahı Nazani’nin annesi Yeğisabet, kız yazıcıların karşısına çıkacak olan kızını
gözyaşları içinde hazırlıyordu. O, zavallı Nazani’yi beğenilmeyecek şekle sokuyordu. Çiçekli
basmadan ve kumaştan dikilmiş elbiseleri yerine ona eski püskü, yırtık elbiseler giydiriyordu.
Annesinin acımadan kestiği o upuzun saç örgüsü parçalarının Nazani’nin sırtına dökülüşünü
görüp de etkilenmemek elde değildi. Nazani’nin pembe yanaklarıyla oyun oynayan kehribar
siyahı kıvırcık zülüfleri kesilmekteydi. O narin ve körpe yanaklara kara sakız suyu sürülmüş
ve onun yüzü gri-bronz bir renge bürünmüştü. Nazani çirkinleşmişti, güzelliğinden eser
kalmamıştı.
O kahredici görevi yerine getiren annesi kızına baktı ve kederli ruhundan şu sözler taşarak
geldi:
“Neden Allah seni güzel yarattı ki? Neden sen kundağındayken ölmedin ki..?”
Akan gözyaşları sözlerini boğazında düğümledi. O, bu üzücü sözleri bırakarak kızının yüzüne
bakıp iç çekti:
“Ah, sen bu acayip halinle bile güzelsin.”
Fakat genç kızın kalbi sanki taşlaşmıştı. Onun alev gibi yanan gözlerinden tek bir damla
gözyaşı akmıyordu. Lakin bu dehşetli kargaşalık arasında onun saf kalbindeki endişe fark
ediliyordu. O, annesine dönerek şunları söyledi:
“Annem sen dedin ki ben kundaktayken ölseydim daha iyi olurdu. Öyle değil mi?”
15

Yeğisabet üzgün şekilde “Evet! Hiç olmazsa sen bugün insafsızlara kurban olmazdın.” diye
cevap verdi.
“O halde sen bana biraz müsaade et.”
“Neden?”
“Ben hemen bu arzunu gerçekleştireceğim. Çünkü bunu ben de istiyorum.”
“Ne söylüyorsun sen?”
Dehşetli şekilde gözleri parlayan genç kız “işte benim son umudum” diyerek koynunda
sakladığı küçük hançeri çıkardı.
Annesi kızının üzerine atılarak onun elinden hançeri kaptı.
Aniden kapı gürültüyle açıldı ve içeri Han’ın birkaç hizmetçisi ile birlikte köyün muhtarı
girdi.
Muhtar, “köyün tüm kızları toplandı. Nazani’yi geciktirmeyin.” dedi.
Onlar kadersiz kurbanı alnına yazılı olan sunağa doğru götürdüler. Gözleri yaş içinde
Yeğisabet ise yere çöktü ve dua etmeye başladı.
III
Köyün geniş meydanlarının birinde farklı milletten ve farklı dinden kızlar sıralanmıştılar:
Ermeni, Süryani ve Yahudi… Zavallı kurbanlar kederli ve asık suratlarla öylece duruyordular.
Öyle ki onlardan hiçbiri kendi vaziyetinden memnun değildi.
Kalabalık halk oraya doluşmuştu. Analar ağlamaklı şekilde Azize Meryem’e yalvarıyor,
babalar ise dişlerini gıcırdatarak içinde bulundukları durumu lanetliyorlardı.
Onlardan biri “böyle gün olmaz olsun!” diyordu.
Diğeri “bu ne biçim hayat? Evimiz, malımız, mülkümüz, hatta ailemiz, hepsi Han’a ait.” diye
konuşuyordu.
“Neden ölmüyoruz ki biz?” diyordu başka bir ses.
Bir diğeri “köleliktir bu” diye tamamladı.
Karşı sokaktan Han’ın Hadımağası ve hizmetçilerinin gözükmesi ile birlikte herkes sustu.
Hadımağa’nın yanında uzun boylu, uzun sakallı ve heybetli görüntüsüyle bir adam geliyordu
ki bu adam Ermenilerin melikiydi.
Melik, Hadımağa’ya “beyhude yere uğraşıyorsunuz ağa. Ermeniler arasında Şah’a hediye
götürmeye değer güzel kızın çıktığı nerde görülmüş?” diyordu.
Karşılık olarak Hadımağa “aksine, bu köyün güzelleri her yerde dillere destandır.” diye cevap
verdi.
“Yemin ederim ki bu yanlıştır.”
“Anlarız şimdi…”
Ne dese onu ikna edemediğini gören Melik, Hadımağa’nın kulağına yaklaştı ve bir şeyler
fısıldadı.
Hadımağa “Ben hiçbir şey için efendimin emrini yerine getirmezlik edemem.” diye olumsuz
cevap verince Melik ümidini kaybetti.
16

Onlar zavallı kızlara doğru yaklaştılar. Hadımağa dizilmiş kızların önünden geçerek onların
güzelliklerini teker teker incelemeye başladı.
O, kızların içinden yalnız iki tanesinde karar kıldı. Biri Yahudi, diğeri ise Ermeniydi. O
Ermeni, Nazani’den başkası değildi.
Bu sırada kalabalığın arasındaki kadınlardan birinin kalbi dayanamadı ve yere yığıldı. O
kadın Nazani’nin annesi Yeğisabet’ti.
Seçilen kızları Han’ın sarayına doğru götürmeye hazırlandıkları sırada, silahlanmış dört genç
adam at üzerinde bir kartal hızıyla aniden çıkageldiler. Kürt giysileri giymiş ve yüzlerine
mendil bağlamış olan bu adamlar kız yazanların üzerine saldırdılar. Han’ın hizmetlilerinin
karşı koymalarıyla kılıçlar havada parladı. İranlıların yere serilmelerinden sonra bu genç
adamların birkaçı Nazani’yi aldıkları gibi dağlara doğru kaybolup gittiler.
Çok geçmemişti ki Han öfkesini S… köyünün üzerine kustu. Zavallı köylülerin evleri ateşe
verildi ve köy dumanlar içinde yitip gitti.
◊◊◊
Bir ay sonra Türkiye’nin Mukus diyarı (Van-Bahçesaray) köylerinden birinin kilisesinde bir
nikah töreni vardı. Damadın adı Tomas, gelinin adı Nazani’ydi. Damadın sağdıçı onun yakın
dostu Sargis’ti. Ayrıca bu mutlu düğün töreninde gelinin cesur yürekli ağabeyi Melkom da
bulunuyordu.
RAFFİ (Hagop Melik Hagopyan (1835-1888))
17

YAĞ MUR OL DUYĞULARİMA
Ahmet GÜLER
Akıp giden
bir zaman Tüneli
gizlenen duygularım
Bazen
kendimi tanımakta zorlanırken
Bazen
kendi sesime yabancı olurum
Bazen
Fırtınalı bir günün Ardından
yağmur olur dökerim
Kimi kışta
tek başına bir kardelen
Kimi baharı yaşayan hercai
Kimi
Hüzünlü bir şarkıda
gecenin matemi
Kimi
Küstüm çiçeği olurum kırılgan!
Zamanın
Tüketemediği yalnızlıklarım olur
Islanır yanağım hüzün yağmurlarında
Bazen
İlgi bekler duygularım yeşermeye
başlar
Bir bahar sürgünü gibi
Filizlenir sevgilerim üreyip çoğalır
Ve sonra
Islanmak ister arzularım
yağmuru bekler
İçimde esen meçhul bir rüzgârın
dinmesini beklemeden çıkıp
geliver
Bir damla yağmur ol duygularıma
düşüver yeter...
18

Tü rk sinemasının "koca çınarı" O mer
Lü tfi Akad
Ömer Lütfi Akad, Türk sinemasının ilk ustalarından biriydi. Akad, 95 yıllık ömrüne pek çok
unutulmaz film sığdırdı.
1948 yılında Vurun Kahpeye ile başladığı yönetmenliğini halk masalları uyarlamalarıyla
sürdürdü, polisiye filmleriyle sinema dilini geliştirdi.
Kendinden önceki sinemacılardan farklı olarak sinema tekniği ve diline yeni bir anlayış
getirdi.
Belgeseller çekti, senaryo yazarlığı yaptı.Işıkla Karanlık Arasında adlı Deneme Biyografisini
yazdı.
Ömer Lütfi Akad Türk sinemasında tiyatro geleneğinden sinema tekniğine geçişi başlatmıştır.
Türk sineması tarihinde ‘Muhsin Ertuğrul’dan sonraki sinemacılar dönemi’ olarak
adlandırılan dönemin kuşkusuz en önemli, en üretken ve en unutulmaz yönetmenlerindendir.
Akad her zaman gerçekçi, güçlü ve kişisel eserler üreterek Türkiye’de sinemanın en büyük
kurucularından birisi olarak görülmeyi kesinle hak etmektedir.
Ödülleri
1967 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Dram Filmi Ödülü, 'Hudutların Kanunu'
1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Film Ödülü, 'Vesikalı Yarim'
1974 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen, 'Düğün'
19

'İŞİKLA KARANLİK ARASİNDA'
Ömer Lütfü AKAD
Işıkla Karanlık Arasında. ..Bunalımlı günler vardır. İnsan ne yaptığını, nereye gittiğini
bilemez. Öyle günlerden birini yaşıyordum. İki buçuk yıllık askerlikten yeni terhis olmuştum,
bir yerde çalışıyordum ve annem beni evlendirme telaşı içindeydi.
Lise yıllarında avcılarla dere tepe dolaşmayı çok severdim. Silah kullanmayı sevmezdim,
benimki avdan çok doğada yürümekti. Şimdilerde, İngilizce’den aktarılan "trekking”
dediklerinden... Kimi geceleri bir koyakta, çiçekli süpürge çalıları arasında, ayazda
birbirimize sokularak geçirdiğimiz olurdu. Bu yürüyüşlerden birinde aniden çöken bir bulutun
sisleri arasında yoldaşlarımı kaybettim. Ne yöne gittiğimi bilmeden önümde uzanan bir çığırı
izledim çaresiz. Zaman geçiyor, sisin etkisiyle kararan ortam, dönüş yolunu bilmeyişim, bir
açıklığa çıkma umudumu korkuya dönüştürmek üzereyken tatlı bir esintiyle sis dağılıyor,
kendimi bir tepede yalnız buluyorum. Karşı tepeden bağrışmalar geliyor, yoldaşlarım el
sallayarak yanlarına gitmemi istiyorlar. İki tepe arasında derin sayılabilecek dar bir vadi var,
karşı tepeye tırmanan yamaç dik ve çetin görünüyor.
İşte o gün olduğu gibi, bunalım sisleri arasından çabalayarak çıktığım açıklıkta tanıdık yüzler
görüyorum: Şakir Sırmalı, ilk gençlik yıllarımdan gelen dostum; Temel Karamahmut,
arkadaşlığımız yok ama birbirimizi liseden tanıyoruz; adının Ertuğrul Tokdemir olduğunu
öğrendiğim, Osmanbey caddelerinde sık sık karşılaştığımız, aynı semtin gençlerinden tanıdık
bir yüz... Evet yüzler tanıdıktı ama ortam
yabancıydı. 26 Haziran 1946 gününden söz
ediyorum. Sinemaya bulaş ı l tığım ilk günden,
Sislerden açığa çıktığım o yürüyüş gününde
karşı tepeye ulaşmak için yokuş aşağı, vadiye
nasıl uçtum, o çetin duvarı nasıl tırmandım,
araya giren bunca yılın tozu dumanı arasından
ayrıntıları anımsamak, seçmek zor.
Sinema işine girmeyi hiç ama hiç
düşünmemiştim, böyle bir iş de yoktu aslında.
Sinemayı tiyatrocular ek bir iş olarak
yapıyorlardı. Diyeceğim meslek değildi. Aslına
bakılırsa hiç bir zaman da meslek olmamıştır.
Olsa olsa bir tutkudur sinema. Akıllı uslu insan
işi değildir; tutkulu insan işidir.
Esintili günler vardır. İnsanın başını belaya
sokan günler... Durup dururken adamı kanat
20

takıp uçmaya özendirir, Ağrı dağında Nuh’un gemisini aratmaya zorlar. İşte böyle bir gün,
Şakir Sırmalı film çevirmeye koyuluyor. Birden! Ertuğrul Tokdemir adında bir arkadaşıyla
ortaklık kurmuş, anlaşmalar yapmış, oyuncular, görüntü yönetmeni, ışıkçılar, tam takını işe
koyulmuştu. Ben o sıralar Osmanlı Bankası’nda çalışıyordum. Şakir Sırmalı ile mahalle
arkadaşıydık.
Hayal kurmamış insan yoktur. En kendi halinde, pısırık insanların bile alabildiğine zengin,
kendilerine özgü dünyaları vardır; olmadık olayları, kimsenin o güne kadar göze alamadığı
işleri düşlerler. Kim bilir kaç kişi uçakla okyanusu bir solukta geçmeyi yalnızca düşte
yaşamakla yetinmişti zamanında, ama bunlardan biri her şeyi göze alıp, olmayacak gibi görünen
işi olur kılmıştı...
İşte Şakir Sırmalı bu tür insanlardan biriydi. Hepimiz gibi hayal kurmakla yetinmez, bunları
eyleme koyardı. Özel yaşamında, bizi artık şaşırtmayan birçok örneğini görmüştük bu tür
eylemlerinin. Ama bu iş özel yaşamı aşıyordu. Toplumsal bir boyutu vardı. Alışkın olmamıza
rağmen Şakir’in böyle bilişe karışması biz arkadaş çevresini şaşkına çevirmişti. Bu şaş
kınlığın nedenleri vardı elbet. Önce, bugün olduğu gibi bir sinema ortamı yoktu. Yılda ancak
üç, dört film çevriliyordu. Bundan başka Şakir sıradan bir sinema seyircisiydi, yani hepimiz
gibi, haftada ya da on beş günde bir sinemaya gidenlerden... O günlerde ne gazetelerde
sinemayla ilgili yazılar, ne de sinema bilgisi veren kitaplar vardı. Fransa’dan gelen
CalihierdttCtnema ile Yıldız vardı ki o da bir magazin dergisiydi. Stüdyo, laboratuvar, kurgu
gibi sinemanın mutfak işlerinden habersizdik. En fazla fotoğraf ilişkisi ile negatif filmi
biliyorduk, kaldı ki Şakir Sırmalı’nın öyle bir makinesi de yoktu. Şehir Tiyatrosu oyuncuları
ise erişilmez kalelerindeydi bizler için, onları ancak sahnelerde görebiliyorduk. Olsa olsa bu
olaydan çok önceleri bize anlattığı bir çocukluk anısı vardı Şakir Sırmalı’nın. Bir gün Şişli
civarında bir yangın haberini alınca babasının ona hediye olarak aldığı küçük kamera ile
sehpasını kaptığı gibi yangın yerine koşmuş, itfaiye arabalarının, Akad'ın Şakır Sırmalı'yla
çalıştığı sıralarda çekilmiş bir fotoğrafı. Karma
karışık hortumların arasına sehpayı dikip,
başında sömürgeci başlığı ile ona buna emirler
yağdırarak film çekmeye kalkışmış, itfaiyeciler
bu gereğinden fazla işgüzar çocuğu çalışma
alanından zorlukla çıkarmışlar. Anlaşılan o gün
yarım kalan işi yıllar sonra tamamlamaya karar
vermiş ve böyle, hiçbir hazırlığı olmadan,
donanımsız ve bilgisiz ama güvenilir bir
sağduyu ile işe girişmişti Şakir Sırmalı. “Onlar
yapı yorsa ben de yaparım,” demiş ve yapmıştı.
Dahası, adı Unutulan Sır olan filmi o yıl “Yerli
Film Yapanlar Cemiyeti”nin düzenlediği “
1947-1948 senesi Türk Filmleri Sanat Mükâfatı
Müsabakası”nda en iyi film seçilmişti.
Ortaklığın yapım sorumluluğunu Temel
Karamahmut yüklenmişti. Aynı lisede
21

okumuştuk onunla, ama aynı sınıflarda olmadığımız için bir dostluğumuz yoktu. Orada, adı
“Sema Film” olan ortaklığın yazıhanesinde tanıştık. Anımsamadığım bîr nedenle ayrılmak
istiyordu. Şakir Sırmalı işi sürdürmeyi bana önerdi. Yapacağım işin sinemayla bir ilişkisi yok
görünüyordu. Bir işletme örgüsü kurulacak, hesap kitap işleri görülecekti. Gördüğüm eğitime
yabancı bir tarafı yoktu. İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu’ndan mezundum. Ama o
sıralar, dediğim gibi, Osmanlı Bankası’nda çalışıyordum. Tutarlı bir işim vardı. İşte sorun da
burada idi. Tutarlı bir işi olmak beni boğuyordu.
Aslında kendimi bildim bileli, özellikle yapmak istediğim bir meslek olmadı. Dönem dönem
bir sürü merakım oldu: Mimarlık, resim, tarih, tiyatro, marangozluk ve daha birçokları...
Kendimi her şeye alabildiğine açık tutmuştum. Çevremde ise birçok insanın, yapısına aykırı
olduğunun bilincinde olmadan rastgele bir mesleğe, işe yapışıp kaldıklarım görüyordum.
Kimi Mülkiye’de okuduğu için kaymakam, kimi ticaret odasında kâtip, kimi sigortacı ve daha
akla gelebilecek her türlü tutarlı iş... Tutarlı iş deyince de akla gelen şu oluyordu: Her sabah
belli bir saatte evden çıkılıyor, aynı yollardan geçerek belli bir saatte işyerinde olunuyor...
Akşam gene belli bir saatte çıkılıyor, zamanla gelişmiş çok ince bir alışkanlıkla aynı
yollardan, ezberlenmiş tabela ve reklam levhalarını, 14 Tanrı bilir kaçıncı kere okuyarak, belli
saatte eve dönülüyordu. Sonraları, evlilik ve çoluk çocuğa karışmış saygın bir aile reisi olarak,
yaşam, değişmez aralıklarla damlayarak tükeniyordu. İşte kendimi böyle bir sürecin başında
görüyordum. Elim kolum bağlıydı, yapılacak bir şey yoktu. Eğitim ve askerlikten sonra bir işe
girilir (tutarlı bir iş!) ve bir kısır döngü içinde hiçbir şeyin beklenmediği yeni bir yaşam süreci
başlardı.
Evet, Osmanlı Bankasında çalışıyordum ve yaptığını iş gereği topallıyordum da. Ruhsal bir
topallıktı bu... Bankanın açtığı sınavı kazanmış ve işe alınmıştık. Dediklerine göre bizi değişik
bölümlerde çalıştırdıktan sonra bir yıl Paris’te, bir yıl da Londra’da bankacılık eğitimine
göndereceklerdi. Bunun için sırayla, her serviste bir ay çalıştırılıp bankacılık üzerinde genel
bir bilgi edinmemiz sağlanıyordu. Kambiyo
servisinde bir ay çalıştıktan sonra muhabere
servisine geçmiştim. İşte topallığım burada
başladı. Günde en az yirmi otuz mektup
yazmam gerekiyordu. Her mektupta en az beş
altı kere geçen bir sözcüktü beni topallatan. Şu
anda bile yazmaya zorlandığım bu sözcüğü
durup dururken yüksek sesle tekrarlıyor, ya da
parmaklarımı daktiloda yazar gibi vuruyordum.
Kimi zaman kocaman ışıklı bir levha olarak
gördüğüm de oluyordu. Günde yüz elli kereye
yakın daktilo ile müdürlüğünüzün yazdığınız
olmadıysa bu topallama duygusunu anlamanız
zor.
Muhabere servisine geçeli on beş gün olmuştu
ve topallığım her gün biraz daha artıyordu. Bir
22

ayın sonundaysa ne olacağını bilmiyordum. İşte Şakir Sırmalı’nın önerisini tam o sırada
aldım. Bir işten çıkıp avare avare dolaşmak başka, iş değiştirmek başka şeydi. Babam “sinema
işini yadırgamadı. Ona göre yeni bir alandı, gelişmeler olabilirdi, denemeye değerdi. Annem
ise tedirgindi, tutarlı bir iş olarak görmüyordu. Sözü uzatmayacağım. Aile çevresinde sorunu
çözümledikten sonra Şakir Sırmalı’ya bir “ kere ev e t ” dedim. 1946 yılında Haziran ayının
yirmi altıncı gününde idik. Tam elli yedi yıl önce... Dün kadar yakın, ışık yılınca uzak... Bu
elli yedi yıl boyunca çok şeyler oldu elbet. O günler farkında olmasak bile yeni bir sinemanın
kuruluş sürecinin başlangıç günlerinde idik. Her şey bir deneme, arama havası içindeydi.
Serüven dolu, sancılı, ateşli, iyimserlikle dolu coşkulu günlerdi. O günlerin sinema
yapanlarını ne parasızlık, ne teknik eksiklik, ne de işteki bilgi yetersizliği yıldırıyordu.
Yapımcısından en küçük işçisine kadar gözü kara bir kuşaktı. Sinema yıllar önce Amerika’da
olduğunca yeni baştan keşfediliyordu. Yeni kuşak eskiyle tüm köprüleri atmış, el yordamı ve
sağduyusuyla kendi birikimini oluşturma yolunu seçmişti. İşe başlarken tümüyle yabancı bir
ortama giriyordum. O dönemi sinema tarihçileri yazdılar. Gün ışığına çıkacak yeni bilgilerle
daha da ayrıntılı olarak yazacaklardır.
Olaylar, sözler, davranışlar fotoğrafta ışığın gümüşlü duyar katmanı etkilediği gibi
belleğimizde izler bırakır. Bu izler kişilerin ruhsal durumlarına göre değişik olur. Kiminde
keskin bir aydınlıkta pırıl pırıldır dün olmuşçasına, kiminde açık seçik, belirgin bir renk söz
kalmıştır, kiminde bulanık, belirsiz karaltılar yalnızca... Bugün fotoğrafta bile nesnelliğin su
götürür olduğu göz önüne alınırsa, bellekte kalmış “im’lere dayanarak anılarda nesnel olmaya
özenmek boş bir çabadan öteye gitmeyecektir. Yapılacak şey hiçbir zorlama yapmadan, bir
yoruma kalkmadan (silik söz, bulanık yüz, belirgin davranış) bellekte ne izlenim bırakmışsa
kâğıda aktarmak... Ben dc öyle yapacağım. Bellek denen seksen altı yıllık o tıkış tıkış istiften
sinema ile ilgili silinmemiş anları ayıklayıp yazmaya çalışacağım. Bunlardan bir sonuç
çıkarmak, bir yoruma varmak işim olmayacak. Söyleyebileceğim tek şey şu: “İşte elli yedi
yıllık sinema serüvenimin, yaşamımda ışıkla
karanlık arasında bıraktığı izlenimler bunlar.”
23

ÇİKMAZ SOKAK
Yusuf Ali RIZA
Günden güne
Bu sokak
Bana mı benziyor ne
Ne saklanacak bir yeri var
Ne de ele veriyor
İçinde olup biteni
Fotoğraf: Şebnem Sözerli
24

ANADOLU TANRİLARİNDAN TARKHUN
Melek ALKA
Üzerinde yaşadığımız Anadolu topraklarının kültür, dil, gelenek görenek ve inanışlar
açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından bir tanesi olduğunu düşünüyorum. Ben,
sizlere “Sardes Kültür Sanat Dergisi”nin bu sayısında, Anadolu inanışlarında çok eski, belki
de adını pek azınızın duyduğu bir tanrıdan kısaca bahsetmek istiyorum.AnadoluluTarkhun’u
biraz inceleyelim mi, ne dersiniz? O, Luwi halkının yüce tanrısıydı. Onu daha yakından
tanımak istersek Yunan mitolojisindeki Zeus’a benzer özellikler gösterdiğini söyleyebiliriz. O
da tıpkı Zeus gibi yıldırımlara sahipti. Önce Orta Asya’da daha sonra Anadolu inanışlarında
gördüğümüz bu tanrının adı çağlar boyunca çok az değişiklik göstermiştir. Bu heybetli
tanrının sembolleri, yıldırımları ve “T” şeklindeki çift ağızlı baltasıydı. Baş Tanrıça Hepat’ın
hem oğlu hem de aşığıydı. Bu birliktelik, yeri gelmişken merak edenler için söyleyeyim
Kybele ve Attis ilişkisine benzer. Toprak, Tarkhun’un yağmuru getirmesiyle bereketlenir.
Onun “T” şeklindeki baltası gök ile yerin kutsal evliliğinin de simgesidir. Gökyüzünden
yıldırımlarını gönderen göğün efendisi, yağmur yüklü bulutları toplayarak yağmur yağdırır;
böylece toprak ana onun sayesinde canlanırdı. Aynı tanrıyı yüzyıllar sonra Etrüsklerde de
görürüz. Bu sefer adı “Tarkhon”dur. Etrüsk halkının kurucu atasıdır o artık. Etrüsk halkı,
25

onun beyaz saçlı doğduğuna inanır. Eski inançlarda şimdiki ilahi dinlerden farklı olarak
doğum, ölüm, cinsellik, vb. insana ait ne özellik varsa olduğu gibi tanrılara atfedilmiştir. Bu
durumu, hep çok ilginç bulmuşumdur. Kimbilir, belki de böyle yapmakla o dönemin insanları,
tanrı ve tanrıçalarla aralarına sınır koymuyorlardı. O yüzden de daha samimi daha saf
inançlara sahiptiler belki de. Neyse konumuza geri dönelim biz. Etrüsk halkı onun beyaz saçlı
doğduğu için şanslı olduğuna ve şans getirdiğine inanır. Hatta söylenceye göre, Etrüsk halkını
Lydia’dan İtalya’ya o getirmiştir. İtalya’da “Tarqunia” şehrini kurmuş ve şehre adını
vermiştir.
Aldığı adların zaman içerisinde değişimine isterseniz bir bakalım. Tarkhun, Orta Asya
Türkleri içinde daha çok komutan, han-han oğul olarak karşımıza çıkar. Tarkan’dan Türkün’e
oradan da Türkan’a kadar çeşitli fonetik değişimlerle adının varlığı günümüze kadar gelmiştir.
Evet! Artık Hun Türklerinin büyük savaşçısı, Altar’ın oğlu Tarkan’ın adının nereden geldiğini
biliyorsunuz. Kartal Tibet canlandırdığı karakterin ya da “Kuzu Kuzu” diyen şarkıcı Tarkan
adının bir tanrıdan geldiğini biliyor mudur
acaba? Tarkhun’un kendisi çoktan unutulup
gitse de adı hâlâ yaşamakta.
Başka bir efsanede ya da mitolojide
görüşmek dileğiyle. Sağlıcakla kalın sevgili
okurlar.
NOT: Buradaki bilgiler, NefrinTokyay’ın 100
Tanrı adlı kitabına sadık kalınarak
hazırlanmıştır.
26

Şebnem SO ZERLİ
27

ANNE
Hatice DEĞİRMENCİ DİRGEN
Yüreğim yaralı geldim ben bu dünyaya
Acı nedir dediler ,sensizlik dedim anne
Yaram çok derin, sensiz hep kanıyor içim
Susuz kalmış çöller gibiyim sensiz anne
Senin kokunu duymadan büyüyeceğim
Soğuk mezar taşını sen bileceğim anne
Yaram çok derin, sensiz hep kaynıyor içim
Kanadı kırılmış bir kuşum sensiz anne
YARİ YARİYA’ dan
Kapatıyorum bu gece
Hakan DİRGEN
Bekarlık sayfamı
…
Sen nefes ol, ben kalp
Bir bedende yaşayalım
…
Ben bir dağın zirvesinde kar olayım
Sen bende açan kardelen
…
Yarısı biten ömrü
Paylaşır mısın benimle, yarı yarıya…
28

SARDES (SART) VE LİDYA İSMİNİN KÖKENİ
Mehmet ŞAHİN
Lidya’nın adının geçtiği en eski metin olan Asur Bannipal’ın yazısında ülkenin adı Lu-ad-du
şeklinde geçiyordu. 3
Sardes ismi Kral Krezus döneminde açıkça görülen Helenleşme modasına uyularak
birden bire karşınıza Sardes veya Sardis olarak çıkıyor. Fakat birçok araştırmacı Lidya ve
Sardes isimlerinin Kral Gygesten sonra kullanıldığını ileri sürer.
Antik Çağda Nikodores adlı bir yazar, demir çağı başlarında şehrin adının “Hyde”
olduğunu söylemektedir.
Mısır hiyerogliflerinde ise; Sardana diye geçer. Hiç şüphesiz bu isim Luwiceden
geçmiştir. M.Ö.1.Yüzyıl Lydia halkının kullandığı dilde kentin adı Sfardaya dönüşmüştür. 4
SAPPHO’NUN ŞİİRİNDE SARDES İSMİ
Niye giyeyim diye sorma, Kleis
Bir zamanlar başıma bağladığım
Sardes’ten gelme, işlemeli
mendilim yok sana verecek
Hep söylerdi anam
mor kurdele bağlarmış
gençliğinde
alımlı kızlar
ama biz esmerdik:
senin gibi
saçları saman sarısı bir kızın
mendil değil, çiyle ıslak
çiçekler yaraşır başına
Sappho (Çeviri:Cevat Çapan)
3 National Geographic, OCAK,2010, Lidya, s.53,(Kocaeli Ü. Arkeoloji Bölümü Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Şengün
Aydıngün)
4 Mustafa Uçar, Antik Kral Yolunda Zümrüt Bir Kent Salihli, Salihli Belediyesi Kültür Yay., S.11., Salihli, 2010.
29

SARDES (SART) COĞRAFYASI GENEL GÖRÜNÜMÜ
Sardes, Güneyindeki Aydın Dağları ile Kuzeyindeki Bozdağlar arasında kalır.
Bozdağların Lidya’daki ismi Tmolos dağıdır. Sardes bulunduğu alan bakımından asırlardır
dağlar ve ovalar arasında köprü vazifesi görmüştür. Aynı zamanda Gediz nehri de Lidya
topraklarında bulunmaktadır.
Lidyalılar için önemli olan bu nehirden eski çağlarda da oldukça yararlanılmıştır.
Gediz nehri geçtiği ovaya ismini de vermiş ve Gediz ovası ismini almıştır. Lidya döneminde
Gediz nehrine Hermos ismi veriliyordu. 5 Bu coğrafyada Gediz nehrinin hemen yanında bugün
Marmara gölü dediğimiz Giges Gölü bulunmaktadır. Lidyalılar bu gölden hiç kurumayan göl
diye bahsederler. Lidya için çok önemli olan bu göl Homeros’un İlyada’sında Gyges
(Marmara gölü) gölünden şöyle bahsetmektedir:
Yıkıldın Otrynteus oğlu, erlerin en korkuncu buralarda oldu ölümün,
Oysa Gyges Gölü’nün(Marmara gölü) kıyılarında doğmuştun,
Orada babanın toprakları vardır,
Balığı bol Hylos (Gördes) ırmağının orda,
Burgaçlı Hermos ırmağının kıyılarında. 6
Sardes şehri ve sarayı; antik çağda güçlü surlar ve geçilemez yarları, uçurumlarıyla
meşhurdur. Bir efsaneye göre Meles isminde bir kral, bir aslanı Akropolis’in güçlü surlarının
etrafında gezdirerek kale surlarını güçlendirmişti. Fakat kral Meles bu gezdirme sırasında bazı
kısımların güçlü ve aşılamaz olduğunu düşünerek oralara aslanı götürmemiştir. İşte ünlü Pers
savaşında da Pers askerlerinin kaleye girdiği yer burası olmuştur.
5 Teoman Ergül, Anadolu Uygarlığının Görkemli Simgesi Sardis, s.23, Ankara, 2007.
6 Homeros, İliada, Çev. A. Erhat / A. Kadir, XX 390, İstan
bul, 1975.
30

AZ O TEDE DUR
Seni ilgilendirmez
Benim seni sevdiğim.
O, benim aramda.
Az ötede dur!
Gözlerine nasıl baktığım,
Saçlarını nasıl oksadığım,
Seni nasıl düşlediğim,
Seni ilgilendirmez.
Az ötede dur!
Az ötede dur.
Rüzgar geçmesin aramızdan.
Ellerin kopmasın ellerimden,
Saçların benimle kalsın.
Az ötede dur!
Fısıldayarak yolla kokunu.
Yağmurla yolla yaşlarını.
Rüzgara anlat sevdanı,
Sevdan uzaktan dokunsun
Kalbime
Az ötede dur.
Alper KILINÇ
31

6. AŞİK PAŞA Şİ İ R ŞO LENİ VE KİRŞEHİ R
İ ZLENİ MLERİ
Alim YAVUZ
…
“Yamalı asfaltları bir ağustos susuzluğu ile içen
Cesur otobüs pencerelerinden
Bilinçsiz bir bas kayması ile görülen”
…
Erdem BEYAZIT
(Sana, Bana, Vatanıma ve Ülkemin İnsanlarına Dair)
Kırşehir’i hep otobüs pencerelerinden görmüştüm bu zamana kadar. Malatya’ya
yaptığım otobüs yolculuklarında, şairin dediği gibi, zaman zaman bilinçsiz bir baş kayması,
zaman zaman meraklı bakışlarımla toplayabildiğim izlenimlerden ibaretti Kırşehir benim için.
O izlenimlerin çoğunu da, dinlenme tesislerindeki sıradanlıklar oluşturuyordu.
Kırşehir Şair ve Yazarlar Derneği Başkanı sevgili Zübeyde GÖKBULUT hanımefendi, 6.
Aşıkpaşa Şiir Şöleni için davet ettiğinde, doğrusu şehir hakkındaki görüşümün bu kadar
değişeceğini tahmin bile edemezdim. Meğer Kırşehir, kendi kültür ve medeniyet azametini
nazarlardan korumayı başarmış tevazu sahibi bir kral gibi orada duruyormuş. Farklı inanç ve
kültür imbiğinden damıttığı kadim mesaj: sevgi, attığınız her adımda sarmalıyordu sizi.
Aşıkpaşa Türbesinde, Neşet Ertaş Kültür ve Sanat Müzesinde, Cacabey Müzesinde, Kaman
Japon bahçesinde, Hacı Bektaş-ı Veli’nin manevi atmosferinde, hatta katıldığımız şiir
meclislerinde hep aynı güzel mesaj yankılandı. Duyana ömür, görene yürek gerek.
HAYRAN KALDIKLARIM
CACABEY MEDRESESİ: Sözüme hiç hilaf katmadan, toz zerresi kadar abartma eklemeden
belirtmek isterim ki: bu medreseyi bence her Türk öğrencinin görmesi gerekir. Üçyüzyılı
aşkın, halet-i ruhiyesinden kurtulamadığımız o kaybedenler klubünün asli bir üyesi
olmadığımızı en iyi bu medrese anlatıyor. 1200’lü yıllarda, yani henüz Osmanlı devleti
kurulmamışken dahi, gökyüzüne bir roket göndermeyi, bu roketin ateşlenmesi ve fırlatılması
aşamalarını anlatan dört farklı figürün, tarihe bir işaret olsun diye sütunlara işlediğini görmek
ruhuma iyi geldi. Gören herkese de iyi gelecektir. 900 yüzyıl öncesinden, medresenin
duvarlarına işlenmiş güneş sistemini görünce küçük dilinizi yutmamak için şimdiden
hazırlıklı olun derim ben.
AŞIKPAŞA VE BÜYÜK ESERİ GARİPNAME: Anlatmak istediklerime güzel bir ölçü
olacağı için onunla başlayayım. Mevlana Hazretleri, Mesnevisi ile Farsça’da ne yapmışsa,
Aşık Paşa’da Garipname’si ile Türkçe’de onu yapmıştır. 12.000’i bulan beyit sayısıyla dev bir
eser olan Garipname, herkesin farsça konuştuğu yazdığı bir dönemde, Türkçe’ye en büyük
hizmet olarak tarihe geçmiştir.
32

“Türk dahi bilmez idi ol dilleri
İnce yolu ol ulu menzilleri
Bu kitap anunçin geldi dile
Kim bu ehli dahi mani bile”
Dikkat buyurun lütfen okurken: “Türk dahi bilmez idi ol dilleri” diyor Aşık Paşa. Garipname
bundan dolayı, dilimiz için dolayısıyla da kültürümüz için çok büyük bir hizmettir.
Konuştuğumuz dilin her harfinde bu büyük eserin emeği ve etkisi vardır diye düşünüyorum.
KALEHÖYÜK ARKEOLOJİ MÜZESİ VE JAPON BAHÇESİ: Gezdiğim en güzel ve en
etkileyici müzeydi diyebilirim. Teknoloji ile geçmişin ayak izleri öyle ustaca harmanlanmış
ki, insan bunu ancak Japonlar yapar diyor. Müze gezmekten seven kişiler eğer burayı
görmemişse, gezmemişse bence eksik bıraktıkları bir yanları vardır derim. Müzenin etrafında
bulunan ve müzeyi de içine alan, Japon Bahçesi için bu kadar övgü dolu konuşamayacağım.
Ama oradan alınacak dersler daha çok. İnsanlar kilometrelerce öteden gelip benim
bozkırımda, yeşil bir cennet oluşturmuşlar. Bizim insanımız kendi memleketini
ağaçlandırmaktan imtina ediyor. Japon bahçesini gezerken doğrusu bu düşünceler ekseninde
biraz utandım.
DADALOĞLU’nunKABRİ : Devrinin bu tok sesli ozanı ne güzel söylemiş:
“AğlayıağlayıDadal'ım söyler
Vefasız dünyayı şu insan n'eyler
Bir yiğidi bir kötüye kul eyler
Şimd'en sonra yaşaması güç oldu”
33

Şimdiden sonrası yaşamak güç oldu deyip, ruhunu teslim ettiği, Kırşehir’in Kaman ilçesinde
onun kabrini ziyaret etmek benim gibi bir şiirsever için çok büyük bir mutluluktu. Kabrinin
bulunduğu mekan biraz daha özen ve düzenlemeyi hakkediyor düşüncesiyle ayrıldım oradan.
Umarım yetkililer, kendi topraklarının bağrında yatan bu yiğit sesin kabrini ve çevresini, onun
büyüklüğüne uygun şekilde mamur ederler. Dadaloğlu bazı kişiler tarafından bir isyan şairi
olarak bilinse de, O Osmanlı Devletinin çürüyen yanlarına isyan eden ve mazlumdan yana
olan yiğit bir sesti. Bu yiğide gereken değer verilmeli diye düşünüyorum.
NEŞET ERTAŞ KÜLTÜR VE SANAT EVİ: Kırşehir büyük ozanlar diyarı. Bu ozanların son
temsilcilerinden birisi de, kimsenin şüphesi yoktur ki Neşet ERTAŞ’tır. Onun izlerini taşıyan,
onun nefesleriyle demlenen şehrin caddelerinde gezerken bir yandan hayıflandım, dünya
gözüyle bir kez göremedim, dünya kulağıyla bir dinleyemedim diye. Sonra kendimi şanslı
hissettim: İbrahim Düger hocam gibi, bizzat bu büyük ozanla anıları olan bir değerle sohbet
ediyor ve birebir anıları dinliyordum. Bu da büyük bir talihti benim için.
34

Ve o muazzam hizmeti gezdim. Neşet ERTAŞ Kültür ve Sanat Evi. Ne ince
düşünülmüş, ne güzel yapılmıştı. Hayran kaldım. Anadolu’nun binbir çiçeğini sergileyen
muhteşem bir bahçe gibiydi. Ve tabi sonundaki sürprizi yaşamak ayrı bir güzellikti. Bu
satırları okuyanlar, kendileri gidip görsünler diye çok ayrıntı vermek istemiyorum orada
gördüğüm sürprize. Fakat şunu bilin ki, kesinlikle gidip gördüğünüze değecek. O büyük
ustaya, tıpkı bu satırları okuduğunuzda yaptığınız gibi bol bol Fatihalar göndereceksiniz.
TEŞEKKÜRLER
6. Aşık Paşa Şiir şöleni, katılmaktan büyük keyif aldığım ve onu duyduğum, tam
anlamıyla bir şiir ziyafetiydi. Davet edilen şairlerin seçiminde gösterilen titizlik sahnede
okunan şiirlerde kendini belli ediyordu. Sözün burasında size bir de magazin kulisi yapayım:
şölenin yıldız şairi davet edilen şairler arasında değildi. O Kırşehir’den katılımcı bir şairdi.
Zülf-i Siyahım isimli muhteşem kitabından okuduğu 2 şiir bizi mest etti.
“Yârin eşiğine varsam, utanarak hâlin sorsam,
Onu sımsıkıca sarsam, kollarımdan utanırım.”
Dizelerinin sahibi olan bu büyük şair, Kırşehir Valisi sayın Necati ŞENTÜRK’tü. Kendisiyle
aynı sahneyi paylaşmak büyük mutluluktu. Şehirde onun misafiri olduğumuzu hissettiren
yakın ilgisini daima yanımızda duyduk.
Ve attığımız her adımda, şehrinde bizim rahat etmemiz için çabalayan Kırşehir Belediye
Başkanı sayın Yaşar BAHÇECİ ile tanıştık. Sohbet ettik. Güler yüzüyle, Neşet babanın
toprağında olduğumuzu bize hissettirdi.
Kırşehir Şairler ve Yazarlar Derneği Başkanı sayın Zübeyde GÖKBULUT ve Başkan
Yardımcısı sayın İbrahim DÜGER, muhteşem bir çabayla bizi davet ettiler, ağırladılar, yeni
dostlukların kurulmasına köprü oldular. Teşekkürlerimizin, alkışlarımızın, gönül dualarımızın
muhatabı oldular.
Teşekkür etmeye girişmek biraz da yel değirmenleriyle savaşmak gibi. Muhteşem bir şölen ve
muhteşem bir şehir geride kaldı. Her dakikası emek, her anı bir güzel hatıraydı bizim için.
Emeği geçen her gönül dostuna teşekkür ediyoruz. Kırşehir’i görmeyen ve buna fırsat
bulamayan herkese de diyoruz ki, ilk fırsatta bu kültür şehrini gezme fırsatını oluşturun
dostlar.
35

ĞO RMEK SENİ
Samet ALICI
Yağan her bir kar taneciğinde seni görüyorum
Seni görüyorum her akan suda
Açan her çiçekte, açacak her tomurcukta
Seni görüyorum baktığım her duvarda
Bastığım her kaldırım taşında seni görüyorum
Kullandığım her kelimede, dinlediğim her şarkıda
Açtığım her kitapta, okuduğum her satırda
Yaptığım her seyahatte, yaşadığım her anda
Gezdiğim her şehirde, gördüğüm her yüzde
Öyle doluyum ki seninle
Bakışım, fikrim, algım, ruhum, düşüncem
Artık fiziksel varlığını görme arzum bile yok
Çünkü sen her yersin, her şeysin
Varlığımın nedeni görmek seni
36

İŞİK VE RENK, Şİ İ RSEL Bİ R İ FADE, ve
ZEKİ SERBEST
1946 yılında Samsun-Ladik’te doğdu. İlk, Orta ve İlköğretmen Okulu öğrenimini
Ladik’te yaptı. 1968 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nü bitirdi.
Mezun olduğu Akpınar İlköğretmen Okulu’na kura ile atandı ve 12 yıl orada, daha sonra
İzmir’de iki değişik orta öğretim kurumunda öğretmenlik yaptı ve emekli oldu.
B.R.H.D. üyesi olan sanatçı 85 kişisel sergi açtı, 143 yarışmalı ve karma sergilere
katıldı.1990 yılında ESBANK YUNUSEMRE RESİM YARIŞMASINDA ÖDÜL aldı
Yapıtları yurtiçi-yurtdışı özel ve resmi koleksiyonlarda yer almaktadır.
Fizikötesel değil de insanca bir anlayışı muştulayan, yaşanılan güzelliklerin günümüze
yansıması. Işık ve renk oyunlarıyla, görsel etkiyi canlı tutan, çekici kılan öznel yorumlar,
Serbest’in iç yaşantısında ki düşlemleri özlemleri anlatırken, nitelik ve niceliği sergiler. Kış
günlerinin ürperten soğuğu, kar fırtınalarının devamında, o sıcacık kiremitleri, dostluğu
simgeleyen atları, kızakları ağaçları, insan figürleri ile varsıl bir armoniye dönüşür. Issız ve
sınırsız bir doğa kesitinde çok, kompozisyonun kuruluş serüvenindeki hızlı, coşkulu, spontan
kuruluş ritmi izleyici’yi içine alır. Kendi yaşamındaki serüvene izleyici de dahildir artık. Mavi
gökyüzünün, beyazla buluşmasında turuncular, sarılar da söz sahibidir. Sanatın düşünsel alt
yapıya oturan yaratıcı ve yorumsal bir anlatım biçimi olduğunu kavramış ve özgür biçem
arayışların sürdüren Serbest, doğadaki değişimleri akıcı ve hızlı fırça vuruşları ile
yakalamakta. Saydam yansıtıcı yüzeyler üzerinde oluşan görüntü yanılsamaları, resmin
bütününe renk, ışık ve leke olarak değe katmaktadır. Düne dair özlemlerde Zeki Serbest, sanki
biraz içimizdeki çoraklığı, soğuk soyutlamayı, kar beyazı ile kapayıp, yerine sevgiy ve
birlikteliği yerleştirdiği kompozisyonları olarak sunuyor. Yalınlık ve akıcılık onun
vazgeçilmezi. Doğayı özümseyip, renklerle konuşması, özgünlük ve bireysellikle bütünleşen
37

ı eylem olarak varlığını hissettiriyor. İnsan ve doğa arasında paylaştığı şiirsel anlayış, onun
yaşam felsefesindeki izleri duyumsamamıza neden oluyor.
Rengi, biçimi türkü söyler gibi kullanan, hünerli bir usta: Zeki Serbest.
‘Hepimiz kendimizce önemli olanın peşindeyiz. Çağın değerleri ve daha bir sürü etken ve
onları kavrayışımız nedeniyle, öz değerlerimiz ve de aradıklarımız değişiyor. Aradığımızla
bulduğumuz örtüştüğünde keyiften çıldırıyoruz belki ama, ya içinden çıkılmaz bir çatışmaya
dönüşmüşse, işte o zaman sanatçının hali içler acısı. Kimsenin anlamadığı bir dert. Ne
doktoru var ne ilacı. Aradığınız gözünüzün önündedir de görmezsiniz bazen. Sonra hiç
beklemediğiniz bir zamanda gelir bulur sizi. RolloMay’ın ‘Bilincin yırtılması’ dediği an.
Bazen de öyle ulaşılmaz bir şeyi ararsınız ki, kaç Kaf dağı gezseniz boşunadır. Sanatçılar
sessizce dünyayı değiştirmeye çalışan kahramanlardır gerçekte. Durmadan yeni değerler
üretirler. Usulca fısıldarlar kulaklara yeni dünyanın sesini. Sanatçı bir aşıktır sözün özü.
Kimi sevdiğini dizinin dibinde bulur, kimi olmadık peri padişahının kızına tutulur. Burada
önemli olan aşık olma becerisini gösterebilmektir.’
38

‘Aşk uğruna bir ömrü anlamlı kılabilmektir. Aşk sanattır. Şimdilerde sanatı anlamsız hale
getiren, düşünsel içeriği ve buluşu kuşkulu, yani ‘ilginç’ demekte bile zorlandığımız o kadar
işin içinde bir tür yürek dökümüyle çalışanın içtenliğini ciddiye almalıyız. Güneş altında
söylenmedik söz kalmadı. Ne bir buluntu, ne anlam yüklendiği düşünülen bir nesne, ne de
tuval üzerinde gerçekleşen eylem yeni değil. Artık manifestoların da anlamı yok. Sanat olarak
algıladıklarımızda kafamızı karıştıranların arkasındaki ferk edildiğinde sanat yapıtını
görebiliriz belki: Eli yüreğinde bir insan. Zeki benim için onlardan birisidir. Rengi, biçimi
türkü söyler gibi kullanan, malzemeyle barışık, hünerli bir ustadır Zeki Serbest.’
Prof. Bedri KARAYAĞMURLAR
39

‘İnsan ve onun içinde yaşadığı ortam, canlı ve cansız varlıkların toplamı olarak, ayırıcı
boyutlarıyla Zeki Serbest’in resimlerine, bir kompozisyon dizisi halinde yansıyor.
Kompozisyonların, birbirini izleyen ve birbirleriyle bütünleşen yaşam ve doğa sahnelerinden
oluşması, sanatçının bu diziye, panoramik bir ilişkiler değeri açısından baktığını
kanıtlamaktadır. Resimleri yan yana koyup baktığınızda, bir yaşam şeridiyle yüz yüze
geliyorsunuz. Öyle ki peyzajı yukardan kesen ve gökyüzü ile toprağın arakesitini oluşturan
ufuk çizgisi, ‘diptik’ ya da ‘triptik’ kompozisyonlara özgü bir kesintisizliği vurguluyor çoğu
zaman.’
Prof. Kaya Özsezgin
40

Silmeyecek misin Ğo zlerimin Yaşını
Ayhan Yılmaz URLUDAĞ
Bak tüm güller sana açtı
Sana soldu bu akşam
Gülmedim bu aşkın sonunda da
Silmeyecek misin gözlerimin yaşını
Bak tüm yollar sana çıktı
Sana geldim bu akşam
Yorgunsun sen sevilmekten
ben sevmekten
Silmeyecek misin gözlerimin yaşını….
Fotoğraf: Hüseyin AŞAN
41

Tİ YATRO SANATİNİN DOĞ DUĞ U
TOPRAKLAR
Yrd. Doç. Dr. Rasim AŞIN *
Tarihdebir çok ilklere imza atmış tarihe öneme sahip, Lidya krallığının
başkenti, kral yolunun başlangıç noktası Sardes... Son yüzyıl içinde Sardes daha çok
paranın bulunduğu ve ticaretde ilk kez değiş-tokuş yerine alışverişlerde altın sikkeler
halinde kullanılan yer olarak dile getirilen topraklar..Paranın doğduğu kent. Tarihdebir
çok alanda ilklerin bulunup insanlığın hizmetine sunulan antik topraklar. (1)
Ama nedense bölge insanımızın ve ilgililerin “tiyatro” tarafını çok da öne
çıkartmadıkları şehir. Benim için en önemlisi, çok sevdiğim ve mesleğim olan
“Tiyatro”nun doğduğu yerler. Tiyatro kelimesinin ilk kez kullanıldığı topraklar.
(Tiyatro, Yunanca THEATRON (θέατρον), yani "görme yeri" sözcüğünden gelmektedir.
Çünkü günümüzdeki anlamıyla çağdaş tiyatronun tarihi bağ bozumu tanrısı Dionysos
adına yapılan dinsel törenlere dayanmaktadır. (2) Bu gerçeğin Türkiye`de çok da fazla
bilinmediğini düşününce üzüldüğüm topraklar.
Anneminde bir Sardes`li olması, birçok akrabamın halen yaşadığı topraklar..
Çocukluğumun ilk yılları, tiyatronun doğduğu topraklarda, tiyatro gösterilerinin
yapıldığı Dionysos Şenliklerinin yapıldığı tarihi mekanlardageçmişdir. Tiyatro sanatına
vurgun olmama sebeb olan, Antik çağlarda eğlence ve tiyatro tanrısı olarak kabul edilen
Dionysos için yapılan şenliklerin yapıldığı “Gimnazium” alanında yaşayıp büyümüş
olmam ve SardesGimnazium alanında kurulan sahnelerde 1985-1995 yılları arasında
İzmir Devlet Tiyatrosu ve özel tiyatrolarından izlediğim oyunların etkisi.. Tiyatro
sanatına vurgunluğumun sebebini (biraz da gülümsemek için) Dionysos un ruhunun
hala o topraklarda geziyor olması ile benim de ruhuma açılan bir yol mu oldu acaba
diye düşünmeye başladım son yıllarda. Anne ve babamın ailesinde hiç sanatçı
olmadığına göre, sanatçılığın genetiksel olmadığına göre tiyatro isteğim ve yeteneğim,
Dionysos`un ruhu çocukluk oyunlarımda beni yönlendirmiş olabilir.. Sadece beni mi..
Salihli ve çevresinde yaşayan profesyonel sanat yaşamını sürdüren bir çok sanatçının
olmasına da şahit olabiliriz küçük bir araştırma yapılırsa.. Öldükten sonra yeniden
dirilişin de tanrısı olan DionysosacabaSartlı insanımıza sık sık etkisini göstermiş
olabilir mi? Şakası bir yana.. İnancımı besleyen o kadar kuvvetli bulgulara rastladım ki
son yıllarda. Sardes topraklarının, tiyatronun doğup geliştiği topraklar olduğunu
bilmeyen Türkiye`min insanlarına anlatmak ve ispatlamak amaçlarımdan biri oldu.
Dionysos Kimdir? - Dionysos Hakkında
Dionysos veya Dionysus (Yunanca: Διώνυσος
veya Διόνυσος; hem Roma ve Yunan mitolojisinde
Bacchus olarak da bilinir) Bazı mitolojik eserlerde ve
özellikle tragedyalarda Bromios, Euhios, Dithyrambos,
İakkhos, İobakkhos olarak da adlandırılır. Dionysos ile
ilgili asıl bilgiler, M.Ö. 5 yy.da yaşayan ünlü yazar
Euripides’in “Bakkha’lar” adlı tragedyasından
edinilmektedir. Yunan mitolojisine göre Dionysos,
42

coşkunun, mutluluğun ve yaşama sevincinin, sanatın, bitkilerin, hayvanların,
öldükden sonra yeniden dirilişin tanrısıdır.Dionysosbağ bozumu tanrısı olarak da
bilinir. Üzerinde durmamız gereken bir konuda tiyatro oyunlarıdır. Tiyatro oyunlarının
aslında “Tanrı Dionysos” adına yapılan şenliklerden doğduğunu eminim pek
çoğumuz bilmiyordur.PekiDionysos şenliklerinin yapıldığı şehir nerede? Cevap: Eski
Yunanistan toprakları olarak belirtilen ve Lidya Krallıgının da baskenti Türkiye’nin Ege
Bölgesinde olan Manisa ilinin Salihli ilçesindeki Sartköyü (Mahalle) sınırları içinde
olan SARDES şehri dir. (3)
Tiyatro, Yunanca THEATRON (θέατρον), yani "görme yeri"
sözcüğünden gelmektedir. Çünkü günümüzdeki anlamıyla çağdaş tiyatronun tarihi bağ
bozumu tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlere dayanmaktadır. Batı kökenli bir
sözcük olan ve bizimde benimsediğimiz “trajedi” sözcüğü, Yunanca’daki “tragodia”
sözcüğünden kaynaklanıyor ve “teke şarkısı” anlamına geliyor. Dionysos adına
düzenlenen bağ bozumu şenliklerinde tiyatronun temeli atılmıştır. Bu şenliklerde
bir koro bulunmaktaydı; daha sonraları koronun önüne bir oyuncu, daha sonra ikinci bir
oyuncu geçmiş, böylece tiyatronun temelleri atılmıştır. Antik Yunan tragedya ve
komedyasının kaynağını araştıran bilim adamları, dram sanatının, tanrı Dionysos için
yapılan ritüellerden doğduğu savını benimsemişlerdir.(4)
Antik Yunan'da doğa ile, bağ, bahçe, üzüm ilgili olan tanrı Dionysos için
yapılan ritüeller taklitli şarkı ve danslardan oluşur ki, bu da tiyatro sanatının doğuşunu
hazırlamıştır. Girit Adası'ndaki Zeus tapınağında bulunan Kouretes ilahisinde şu
gerçekler saptanmıştır: Kouretes ilahisi ile büyük "Kouros" denilen bir daimon
çağrılmaktadır. Kouros'u çağırmak ve onu etkilemek için bir dans yapılır ve kurban
verilir. Dionysos şenliklerinde tekeler kurban edilirmiş. Bu büyük dans (ritüel) bir
yeniden doğuş oyunudur. Dromenon denilen dansı esrik dansçılar yaparlar. Dromenon
ile doğal yaşam gücü, tanrısal güç yeniden doğar ve törene katılanların "işgücü" olarak
belirir. Topluca duyulur ve paylaşılır. Büyü dansı bu gücü duymaya ve özümlemeye
yaramıştır.
Tanrı Dionysos için yapılan kutsal törenlerde de aynı özellikler bulunmaktadır.
Dithrambos şarkıları ve dansları da bir dromenondur; yeniden doğma ve büyü ile
Daimon'u paylaşma eylemidir. Dram bu hareketlerden Dromenon'dan, doğmuştur.
Doğanın baharda yeniden canlanması için yapılan taklitli danslar ve kurban verme,
dramın kökenini meydana getirmiştir. Dromenon'un çatışma, yenilgi, yas, yeniden
doğma, sevinç ve kutlama öğeleri olduğu gibi dramın yapısında da korunmuştur.
Dithrambos korosunun şarkı ve dansları giderek bir ağırbaşlılık kazanmıştır.
Gerilim azalmıştır. Seyirci bu taklitli ve tartımlı dansı uzaktan seyreder. Koro, ortak bir
ritme ayak uydurmakla ve kendi kişiliğini maske ardına saklayıp ufalmakla ritüellerdeki
özelliğinin bir bölümünü korumuş olur. Bununla beraber artık, tanrıyı içinde
duymamaktadır. Heyecan içte olandan değil, dışta olandan gelmektedir. Koronun sesi
dışa yöneliktir. (5)
Yunan dininin en gizemli
tanrılarından biri olan Dionysos,
ölümsüz olmasına rağmen diğer
Yunan tanrılarına kıyasla kıdemsiz
tanrı olarak bilinir. On iki
43

Olympostanrısından biri olan Dionysos, Zeus ile Semele’nin oğludur. Bütün efsaneleri
bir tek motif üstüne kuruludur: Neşe, Eğlence, Kaos, Tepki ve Direnç. Sembolü olan
asma ağacı gibi ölüp yeniden doğar, haz ve acı arasında iki uçta gider gelir. Genel
olarak Zeus ile Semele'nin oğlu olarak geçse de, bazı kaynaklarda Zeus ile
Persephone'nin oğlu olarak gösterilir.
Medeniyetin destekçisi ve barış aşığıdır.Dionysos kültünün, hıristiyanlık dinini de
doğrudan etkilediği iddia edilmektedir. (6)
Sardes ve Dianysos`un tiyatro kaynağı olduğu
gerçeğini tiyatro eğitimi aldığım son yıllarda daha çok
önemsedim. Gürcüstan, İran, Rusya, Brezilya ve
Türkiye`de katıldığım tiyatro festivallerinde tanışdığım
tiyatro dünyasının çok önemli akademisyen sanatçıları ile
yaptığımız sohbetlerde Türkiye`den ve Egeli olduğumu
öğrenince, ilk söyledikleri Tiyatro`nun atası ve hamisi
olan Dionysos`un yaşadığı Sardes`e gidip “tiyatro hacısı”
olup olmadığımı sorunca şaşkınlığım artmışdır.
Tanıdığım ünlü tiyatro insanları Türkiye ye festivaller nedeni ile geldiklerinde
nerede olurlarsa olsun mutlaka Sardes`e gidip Dionysos`un ruhuna dualar okuduklarını
ve kutsal saydıkları mekanlarda gezerek adeta “tiyatro hacısı” olduklarını söyleyince
şaşkınlığım tamamen artıyordu.. Onlara benim Sardes topraklarında doğup
büyüdüğümü söylediğimde bu sefer de onlar şaşırıyorlar ve bana ilgileri artarak adımın
önüne “Mister Dionysos” ekleyerek bana hitapları ile festival süresince dostluk
gösterisinde bulunuyorlardı. Bu sayede tiyatro camiasındaki dostluklarım arttı ve hala
da artarak sürmektedir. Her fırsatda Türkiye`ye gelişlerinde ve bazı sanatçı dostlarını
bana yönlendirerek onları Dionysos topraklarına
gezdirmem konusunda ricalarda bulunuyorlar..
Son üç yıl içinde özellikle festivaller için
yurtdışından gelen tiyatro sanatçısı dostlarım benimle
geldikleri tiyatro turneleri sırasında mutlaka Sardes`e
gidip hacı olmak istediklerini söyleyince onları
Dionysos topraklarında gezdirdim.
Kültür Bakanlığının inanç turizmi kapsamına
aldığı Sart Kasabasında antik döneme ait özelliklerden
bir yenisini daha gün yüzüne çıkarmak için tiyatro sanatı ve sanatçıları için “tiyatronun
kabesi” olarak kabul edilen tarafı öne çıkartacak bir çalışma yapılabilinir..
Mitoloji de çok vurgulanan eğlence tanrısı
Dianisos’un yaşadığı yerlerden olan Tumulos dağı
eteklerinde yerleşen Lidya Kralllığının başkenti Sardes de
tiyatro sanatı eğitimi verilecek SardesDionysos Tiyatro
Köyü ve Dionysos Tiyatro Şenlikleri olarak adlandırılacak
bir mekanın oluşumu için Tiyatro dünyasının da desteği ile
resmi
süreç
başlatılabilinir.
44

Sart kasabasında İzmir-Ankara istikametinde, sit alanı olmayan yola ve harabelere
yakın bir yerde en az 5-10 dönümlük arazi (alan ne kadar büyük olursa o kadar
geliştirmeye müsait olacakdır.) üzerine antik dönemi çağrıştıran evler görünümde özel
bir tiyatralmekan oluşturarak tiyatro sanatı eğitimi ve gösterileri yapılması
planlaştırılmaktadır. Sart’ta kurulacak Tiyatro Köyü’nde tiyatro alanında özel
araştırmalar yapılacaktır. Yıl içersinde ulusal ve uluslararası kapsamda her yıl kasım ayı
içersinde çocuk tiyatroları festivali ve nisan ayı içersinde de yetişkinler için tiyatro
festivali yapılması düşünülmektedir..
“SardesDionysos Tiyatro Köyü ve Dionysos Tiyatro şenlikleri” Projesi`nin
hayata geçmesi ile hedeflenen :
* Bölge insanımızın tiyatro sanatına olan ilgisini artırmak,
* Özellikle çocukları ve gençleri tiyatro sanatına olan merakını artırıcı etkinlikler
yapmak,
* Tiyatro ve eğlence tanrısı olarak kabul edilen DİONYSOS etkinliklerini
simgesel
olarak canlandırarak turistik amaçlı çalışmalar yapmak,
* Değişik yaş grupları için tiyatro kursları düzenlemek,
* Bölge insanına ek kazanç sahibi olabilecekleri çalışma alanları kazandırmak,
* Bölgenin turizm potansiyelini artırmak,
* İnanç turizmi kapsamında özel etkinlikler düzenlemek,
Sart kasabasının Türkiye ve Dünyada
tanınabilirliğini artıracak etkinlikler ile tiyatro
sanatı çalışmalarımı kuracağımız tiyatro köyünde
sürdürmek heyecan verici olsa gerek. Bunu zaman
gösterecek.. Ben çok umutluyum.. El ele verirsek
çok güzel etkinlikleri hayata geçirebiliriz. Sart
Tiyatro Köyü kuruldukdan sonra yapılması
düşünülen Sart Dionysos Tiyatro Şenlikleri ve
Tiyatro Eğitim Merkezi yöre insanımızın ufkunu
açarak geleceğe taşıyacaktır.
Sardes Kültür Sanat Merkezi çerçevesinde SART ve yöresinin tanıtımında
büyük öneme sahip, prestij olarak da görülebilecek DİONYSOS TİYATRO
ŞENLİKLERİ ve SARDES TİYATRO KÖYÜ düşüncesinin
hayata geçirilmesi konusunda, yerel yönetimlerinde desteği ile
bir girişim başlatılması ve kamuoyu oluşturulmasının önemi bu
festivalin sonuçları içersinde somutlaştırılabilecek bir çalışma
olacağı düşüncesiyle Tiyatro Sanatının Doğduğu Topraklar
Salihli, Sardes ve çevresinin yerli yabancı tiyatro adamlarının
buluşma yeri olması sağlanarak bilimsel-sanatsal çalışmalar
açısından oldukça önemli olduğuna inananlardanım. Tünelin
sonundaki ışığı görebilenlerin çoğalması inancımla
Salihli’lihemşehrilerimi sanat etkinliklerimiz içinde görebilmek
arzusu ile…
45

Kaynak :
(1) - Teoman Ergül, “Bir Kentin Özgün Tarihi - Sardes”
( 2) - Prof. Dr. Şevda Şener, “Oyundan Düşünceye”
(3 - 6 ) Prof. Dr. Şadan Gökovalı, “Söylencebilim
Tarihi”
(4) - Prof. Dr. Özdemir Nutku, “Dram Sanatı”
(5) - (Jane Harrison, "Themis".)
Yrd. Doç.Dr. Rasim AŞIN
Pedagog rejisor
DİONYSOS “OYUN Çocuk Tiyatrosu Genel Sanat
Yönetmeni
Çocuk Tiyatrosu Araştırmaları Laboratuarı Koordinatörü
Dionysos Tiyatro Şenlikleri Koordinatörü
46

KİZİM
Ayşe YİĞİT
Yüreğimin tozlu raflarından çıkan,
Bir çift tabanı eskimemiş pabuçlar.
Hayal edip binilmemiş,
Lastiği patlamamış bisiklet.
Evimin odalarında hiç duyulmayan ayak sesleri.
Topukları delinmemiş,
Dizleri yırtılmamış çekmece dolusu çoraplar.
Elimi tutup arşınlanmamış park yolları.
Cıvıl cıvıl çocuk sesleri
Yükselirken sokakta,bizim içimize akıttığımız göz yaşlarımız.
Siz çok dağıttılar diye şikayetlenirken,
Bizim bir oda dolusu dağılmayan oyuncaklarımız.
Ben hep açtım kollarımı,
Bana koşup gelemeyen kızıma.
Kimileri ezerken cenneti dünyada,
Ben cenneti ekmeye çalıştım rüyama.
Gülüşüne adadım ömrümü,
Gülüşün de gizli cennetim.
Ben engelli annesiyim,İKRANUR un annesi.
Tüm engelleri bir gülüşe aşmaya çalışan.
47

İ Kİ ŞAİ R İ Kİ Fİ Kİ R ADAMİ VE Bİ R
TU RKİ YE FOTOĞ RAFİ
Hasan ULAŞ
Bu soruşturmamızda iki şair ve fikir adamı üzerinden bir Türkiye fotoğrafı çekmeye,
İslâm ve siyasal İslâm ayrışmasına bu iki isim üzerinden bakmaya çalışacağız.
Bunlardan biri İstiklâl şairi Mehmet Akif ERSOY. Diğeriyse şairler sulatanı olarak ünlenen
Necip Fazıl KISAKÜREK. Türk edebiyatında ve düşünce hayatında mevki ve mevzi tutmuş
görüş, düşünce ve şiirleri ağırlıklı olarak muhafazakâr ve milliyetçi kesim tarafından
önemsenip, benimsenmiş bu iki önemli şahsiyetin fikir, zikir ve fiil eksenindeki tutarlılıkları/
tutarsızlıkları üzerinden günümüz Türkiyesine katkılarına ve bunların yankılarına değinmeye
çalışacağız.
Sanırım söze Hz. Mevlana'nın şu güzel ve derin sözüyle başlamak yerinde olacaktır.
"Ya göründüğün gibi ol. Ya olduğun gibi görün."
Kanaatimce M. Akif ile Necip Fazıl arasındaki en temel fark bu cümlenin altıda yatıyor. Bu
iki ismin hayatlarına baktığımızda da göreceğimiz şey bu sözün açılımı olacaktır. M. Akif
Hayatının sonuna kadar bu sözün hakkını vermişken, Necip Fazıl da bu tutarlılığı her zaman
göremiyoruz. Bu cümleden kastettiğim N. Fazıl'ın AbdülhakimArvasî ile tanışana kadar
ki İçki, kumar, kadın ve uyuşturucuyla geçen hayatı değil. Necip Fazıl'ı hayatında yok saydığı
bir dönem üzerinden tenkit edip eleştirecek değiliz. Tövbesi tövbemizdir. Asıl o tanışmanın
sonrasındaki derin kırılma ve değişimden sonraki yaşantısı, yazıp, söyledikleri üzerinden
konuşacağız.
Bu tanışmanın Necip Fazıl'ın hayatına, fikirlerine dolayısıyla da yazılarına büyük tesiri
olduğu yadsınamaz bir gerçek. Günah çıkartırcasına yazdıklarından bunu görüyoruz. Ama
48

yine de Fikir, zikir ve fiil ekseninde yerli yerine oturmayan sakil duran insanı rahatsız eden
bir tutarsızlık göze çarpmıyor mu?
Bunun belki de en bariz ve açık örneği, Necip Fazıl'ın 'Büyük Doğu' dergisini çıkartabilmek
ve geçimini temin edebilmek için, o dönem hükümette olan Adalet partisine ve Adnan
MEMDERES'e kalemini kiralaması, eğer kendilerinden gerekli maddi yardım ve teveccühü
göremedikleri taktirde kendilerine ve hükümetlerine methiyeler düzen bu mahir ve marifetli
kalemin tam tersi istikamette de raks edebileceğini açık açık beyan eden tehditkâr
mektuplarla, değişik başlıklar altında ödenek talebinde bulunduğunu mahkeme zabıtlarından
biliyoruz.
İşte o mektuplardan bir bölüm:
14 Haziran 1958
'10 BİN LİRA LÜTFEDİLİRSE'
Reklam ve sair ihtiyaçlarım için 10 bin lira lütfedilirse... Ayda 6 bin lira tahsis
olunursa... Akis, Kim, Form gibi mecmuacıklarla bütün muhalefet matbuatını saf
fikirle çürütücü, muazzam bir içtimai ve edebi, ideoloji, bina edici ve yüreklere nüfuz
edici bir mecmua kuracağıma emin olunabilir. Bu da olmazsa tam altı aydır bir tek
yardım görmeyen beni vazife günüme kadar her ay muayyen ve mukarrer bir mikyas
altında kurmaktan ve göz yaşları içende yalnız ibadet ve mücerret eserler kaleme
almaya terk etmekten başka iş kalmaz."
Bu durum birçokları gibi çağdaşı ve yakın dostu Nazım Hikmet'i de rahatsız etmiş olacak ki
Nazım, Necip Fazıl 'a hitaben şu mektubu yazma ihtiyacı hissetmiştir.
"Sevgili Necip,
İsmin temiz demek, necîb temiz demektir benden iyi bilirsin. Necip'i necis yapma. Sen
en cihanşumül eserlerini beş parasız Paris sokaklarında dolanırken vermiş bir şairsin,
cebin para para olacak diye ruhun pare pare olmasın. Bilirim kalemin kıvraktır lisanın
çeviktir, bilirim üç satırda ruh üflersin kağıda, bilirim bir yazsan parçalarsın edebiyatın
Çin Seddi'ni, o lisan-i mücerret dilinle Babali yokuşunun yollarını yalaman beni
kahrediyor Necip.
Sevgili Necip, inandığın Allah'ın aşkına, o kudretli kalemini iktidara payanda
yapacağım diye camii direğine çevirme, o kudretli kelimelerini üç kurusa parselleme üç
tanesi üç kuruş etmeyecek ciğersizlere. Sevgili necip, elinde sur-u israfil var, onu
49

orazana çevirme.
Eski dostun
Nazım."
Nazım'ın da dediği gibi Necip Fazıl karatında bir şairin para ve şöhret için kalemşörlük
yapması ne kadar etik ve ahlâkidir? Organ mafyaları maharetli ellere sahip cerrahlar kullanır.
İnsanları ölüme sürükleyen uyuşturucuları işinde en usta kimyagerler üretir. Terör örgütleri
ve din tüccarları insanları kandırmak için en iyi hatipleri sahneye sürer... Bir işi iyi yapmak
yetmez. Asıl önemli olan doğru ve eşref-i mahrukat'a yani insan onuruna yakışır bir şekilde
yapmak değil midir? Bunu sağlayacak etik ve ahlâki değerlere sahip olmak değil midir?
M. Akif'in de dediği gibi:
"Girmeden tefrika bir millete düşman giremez.
Toplu vurdukça yürekler onu top sindiremez"
Aslında tefrika millete tamda böyle giriyor, hiç beklenmedik yerden, itimat ve iltifat edilen
şiiringasını dimağımıza ustaca batırabilen maharetli kalemlerden zerkediliyor.
M. Akif'in hayatında ise bu gibi yalpalamalar fikir, zikir ve fiil ekseninde kaymalar ve
tutarsızlıklar görmüyoruz. Aşağıdaki kısa alıntıdan da anlaşılacağı üzere M. Akif Akılcı,
bilimle barışık, analitik düşünebilen, çağın ve zamanın istikametini görebilen bunun için
çareler aramaktan geri kalmayıp elini taşın altına sokmaktan çekinmeyen bir aydın portresi
çizmektedir.
....
Ümmetin hâline baktım ki:
Yürekler yarası!
Ne bir ekmek yedirir iş; ne de ekmek parası.
Kışla yok dâire yok, medrese yok mektep yok;
Ne kılıç var, ne kalem...
Her ne sorarsan, hep yok!
50

....
M.Akif Ersoy
İki şair ve fikir adamına 'Pürdikkat' baktığımızda göreceğiz ki M. Akif'in hayatını
şekillendiren İslâm inancı doğal ve tabii iken N.Fazıl'ın hayatını şekillendiren inanç adeta
doğal'a özdeş ve sentetik bir yapıya sahip. Onun için fikir, zikir ve fiil dairesi
tamamlanamamakta...
Bu üçlü saç ayağı tamamlanmadığı için üzerinde kaynayan kazan er yada geç devrilmeye
mahkum...
Bu nedenle muhafazakâr çevrelerin fikri ideolojilerini, gelecek kurgularını M. Akif yerine N.
Fazıl'a yaslamalarını hayli sakıncalı ve tehlikeli buluyorum.
Sistem kitleleri kullanmak ve yönlendirmek için; gün gelir bir şairi kullanır, gün gelir bir din
adamını, gün gelir bir bilim adamını, gün gelir bir siyasetçiyi...
M. Akif'in de Safahatın da yakındığı gibi: "Nebiye atf ile binlerce herze uydurdun.
Yıktın da dini mübini yeni bir din kurdun..."
'Doğal' ve 'Tabii' olan unutturulup 'Doğal'a özdeş, sentetik, afyon' bir inanç sistemi böyle
yavaş yavaş kitlelerin ruhlarına ve hayatlarına zerk ediliyor. Bu da İslâm/Siyasal İslâm diye
bir olguyu hayatımızın tam ortasına pimi çekilmiş bir bomba gibi bırakıveriyor... N.Fazıl,
Akif'in bu sözüne neden karşı çıktı tenkit etti bilinmez ama M. Akif'in deyimi ile,
"Doğrudan doğruya Kur’an’dan almalı ilhamı
Asrın idrakine söyletmeli İslâmı…"
Dünya özellikle de bu coğrafya ilhamı Kur'an'dan almadığı, asrın İdraki ile söyletmediği
sürece İslâmı, Müslüman zulmünden kaçan Müslümanların, gavur memleketlere sığınmaya
çalışırken kıyılarımıza vurduğunu görmeye devam edeceğiz... Müslüman, Müslümandan
kaçıp gavur'a sığınıyor! Bu ne demek? Bu durum bana M. Akif'in Avrupa'da kaldığı dönem
hakkında söylediği şu sözü hatırlattı. "İşleri var dinimiz gibi, Dinleri var işimiz gibi…"
Sanıyorum değinmemiz gereken bir mesele daha kaldı. Bu iki isim arasında belki de
en büyük görüş ve söylem ayrılığı Osmanlı'nın yıkılışı ve Cumhuriyetin ilanı üzerindedir.
M. Akif'in aksine Necip Fazıl'ın ve kimi takipçilerinin Cumhuriyet/ Atatürk aleyhtarı
söylemlerinin altında, Atatürk'ün bağlı olarak da Cumhuriyetin Osmanlıyı yıkan etmen
olduğu görüşü yatar. Oysa ki durum bunun tam tersidir. Son iki asırda yaptığı tüm reform ve
ıslahatlara rağmen gerilemiş çağı ve çağdaşı ülkeleri yakalayamamış bu sebeptenadeta
51

sömürge durumuna düşmüş, son on- on beş yılda topraklarını büyük ölçüde kaybetmiş, kronik
hastalıklarla boğuşan, devrin bulaşıcı hastalığı milliyetçiliğe yakalanmış yıpranmış ve hayli
yorgun düşmüş, kendini savunmaktan aciz bir bünye... Kötü beslenmiş kötü muamele görmüş
bir ana(Osmanlı). Atatürk ve silah arkadaşlarının kuvayimilliye ve kurtuluş savaşıyla
yaptıkları şey aslında ölmesi artık kesinleşmiş annenin karnındaki bebeği ustaca icra edilmiş
bir cerrahi bir müdahale ile kurtarmak... Böylece geride kalanlara yeni bir umut ışığı
yakmaktan başka birşey değildir... M. Akif çağı ve zamanı okumuş, milli mücadeleye gerek
teşkilatı mahsusa çatısı altında, gerek bu haklı davanın halka anlatılmasında, gerek birinci
mecliste mebusluk yaparak, daha sonra da halkın İslâm dini doğru öğrenip yaşaması adına
Atatürk'ün emri ile Elmalılı Hamdi YAZIR'la birlikte Kur'anın tefsir ve meal'i üzerinde
çalışarak Türk kurtuluş savaşının haklılığını ve gerekliliğini göstermiştir.
"Şeyh uçmaz mürid uçurur" Sözünden hareketle, şeytan pabucu diken kurnaz şeyhler(!)
mürid'in kaldırma kuvvetini bulduğundan beri zaman Müslüman'ın aleyhine işliyor. O
günden beri insan en çok ve en kolay Allah ile aldatılıyor... Size şah damarınızdan daha yakın
olan Allahla aranıza neden arzuhalci koyuyorsunuz? Münacatınızı direk Allah'a yapın.
Muaviyeden beri başımıza musallat edilmiş ve gerçek İslam'ın yerine ruhlarımıza ve
hayatlarımıza zerk edilen bid'at ve hurafeyle dolu bir siyasal İslam zehri var. Bu zehrin de
panzehiri Kur'an, sünnet ve akıl. Hemen hemen hepimiz birer "Playback" Müslümanıyız.
Kur'an'ın Arapça telaffuzunu öğrenmeyi Kur'an okumak sanıyoruz. Namazlarımızda
okuduğumuz daha doğrusu ezberlediğimiz dua, sûre ve ayetlerin anlamlarını biliyor muyuz?
Yoksa bu da her işimiz gibi "Miş" gibi mi? Bu sorulardan sonra Atatürk'ün parasını kendi
cebinden karşılayarak neden Kur'an meal ve tefsiri yaptırdığını binlercesini halka neden
ücretsiz dağıttığını anlamak daha kolay olsa gerek. Ölçü şudur, akla muhalif olan Kur'an'a
muhaliftir. Hz. Ali'nin de dediği gibi: "İlim bir noktaydı onu cahiller çoğalttı."
Yunus sûresi'nin 100.
Ayetinde:"Allah pisliği akıllarını kullanmayanların üzerineyağdırır"buyuruyor. Dünya
haritasına bir bakın dostlar kanın, zulümüm, göz yaşının, açlığın, hastalığın kol gezdiği hemen
hemen her yer Müslüman coğrafyası. Neden?
Bunda da en büyük sorumluluk daha önce de olduğu gibi bizlere ait. Çünkü ilk emri unuttuk!
OKUMUYORUZ! İki kitabı okumuyoruz! Birincisi inanıp iman ettiğimiz Kur'an'ı. İkincisi
Nutuk'u. Bu iki kitabı okuyup anlamadan İçine sürüklendiğimiz bu bataklıktan kurtulmamız
mümkün değil. Ama şunu da üzülerek söylemek gerekir ki tüm o zor ve çetin şartlara rağmen
52

dünyaya gelen Türkiye, altmış yılı aşkındır yetersiz besleniyor, sağlıksız büyüyor, ve kötü
arkadaşlıklar kuruyor, zaten az olan dostları daha da azalırken düşmanları çoğalıyor... Umarız
bu durum en kısa zamanda tersine döner ve bizler de yarınlara umutla bakabiliriz...
Bu yazıyı okuduğunuzda N. Fazıl'a karşı M. Akif'in tarafını tuttuğumu düşünenler
olacaktır. Ki bunda sonuna kadar haklılar. İnsan ancak doğru olduğuna inandığı şeyi
korkusuzca söylediği, yaptığı ve savunduğu ölçüde insandır. Ve böylesi bir mesele hakkında
kalem oynatan insanların tarafsız değil aksine taraf olmaları gerekir. O taraf nedir? Doğru
olduğuna inandığı şey. Ben de Necip Fazıl'ın kağıda ruh üfleyebilecek maharette yeri
doldurulamayacak bir kaleme sahip olduğuna inanıyorum. o ne muazzam dizeler! Ama
yukarıda saydığım nedenlerden dolayı bir fikir ve düşünce adamı olarak kendisini
tutmam.Kalem namustur, kiralanmaz, şantaj için kullanılamaz! Yine yukarıda değindiğim
nedenlerden M. Akif benim için hem yeri doldurulamayacak bir şair, hem fikir ve dava adamı
hem samimi bir Müslüman aydınıdır. Şükür ki M. Akif'in önce "Çanakkale Şehitleri" sonra da
"İstiklâl Marşı" ile ayaz ve alaz yangını gövdelerimize yaptığı kalem aşısı tuttu da askerine
"Ya istiklâl ya ölüm" diyen bir liderin önderliğinde vatanımızı ve istiklâlimizi kurtardık.
Şairlerimizin ve tüm şehitlerimizin kabirleri nur mekânları cennet olsun.
53

AŞKİN Dİ Lİ ĞEÇİ Ş ZAMANİ
Fatma DUMAN SARIGEDİK
Önceleri aşk var-dı… Gözler bir çarpıştı mı, yürekler bir kaynaştı mı o sarardı her yanı, her
anı.
İç sızlardı duymayınca, gönül isyan tutardı görmeyince, ten kahrederdi değmeyince.
Önceleri aşk var-dı. Ruh bedende kalamazdı., hapsolamazdı.. Konar göçer olur, kendini
yollara vurur, “o an” denizine dalar ve Onu hep Onu arar, anardı..
Önceleri aşk var-dı. Eller kalem tutar kalem aşk yazardı.Aşk yazılı kağıt O gibi kokardı.
Okuyan kalpte şimşekler çakar, okuyan gözde yağmurlar yağar ve ardından düşen
yıldırımlar ruhta mesken tutardı.
Önceleri aşk var-dı. Tabi hasret, özlem, vuslat da. Anlar günlere, aylar yıllara eklenir ama
olsun O yine de hep beklenirdi. Çünkü aşk kutsaldı ve kutsaldı Onu beklemek.
Önceleri aşk var-dı. Biz vardı. Yas-lanılacak omuz, baş koyulacak diz vardı. Şefkatle
yoğrulmuş kucak, dokunduğunda kalbini mancınığın yayına koyuverdiğin bir çift el vardı.
Önceleri aşk var-dı. Başta aşk dönmesi, ruhta titreme, nutukta tutulma, şuurda bulanıklık,
yudumda tıkanıklık, yürekte lezyon vardı.
Ve TANRI ikinci evre insanı yarattı.
Aşk şarkıların, şiirlerin, iletilerin, komplimanların, gibilerin, sankilerin ve gel-gitlerin malı
oldu. Aşk sev-er kişiye değil de her kişiye mâl oldu. Rüyalar yerine riyalarla hemhal oldu.
Gayrı Aşık’ın yüreğinden ziyade dilinde ikamet eden aşk, dilini yuttu. Geçmişini unuttu..
HEPİMİZE DİLİ GEÇMİŞ OLSUN...
54

ATATU RK’U N ÇANAKKALE SAVAŞİNA
ĞELMESİ NEDEN VE Kİ M TARAFİNDAN
ENĞELLENMEK İ STENDİ ?
Mehmet ŞAHİN
27 Ekim 1913’te Sofya Ataşemiliterliğine atanan Mustafa Kemal Paşa 1915 yılına kadar bu
görevde kalacaktır. 1915 yılında dünyanın ve Türklerin kaderini değiştirecek olan Çanakkale
Savaşı başlayacaktır. Bu büyük savaşın 2 önemli sebebi bulunmaktadır. İtilaf Devletlerinden
İngiltere ve Fransa’nın Karadeniz’deki Rusya’ya yardım götürmek amacıyla Çanakkale
boğazının geçilmek istenmesi ve 1071 Malazgirt zaferiyle Anadolu’ya gelen Türklerin
kurduğu 600 yıllık Osmanlı devletinin başkenti olan, İstanbul’un alınarak Türkleri tekrar
Anadolu’dan atma düşüncesi ile 19 Şubat 1915 yılında Çanakkale Savaşı başladı.
Türklerin kaderini belirleyecek olan böylesine büyük bir savaşta Osmanlı’nın en başarılı
komutanları Çanakkale’de görev alırken Mustafa Kemal Paşa’da Sofya Ataşemiliterliğinde
öylece durmayı kabul etmedi. Bu sebeple Başkomutan Vekili Enver Paşaya bir mektup yazdı.
Mustafa Kemal yazdığı mektupta “millet ve memleketin büyük bir savaşa hazırlandığı sırada
kendisinin Ataşemiliterlikte kalmak istemediğini ve herhangi bir kıtanın başında bulunmak
istediğini söylemişti.”
Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın cevabı içler acısı bir durumdu. Böyle bir düşüncede olmak
tam bir gafletten ibarettir. Cevap şu şekildedir: “Sizin için her zaman orduda bir görev vardır.
Ancak Sofya Ataşemiliterliğini daha önemli gördüğümüzden sizi orada bırakıyoruz.” (Kasım
1914) Bakın ne kadar saçma bir cevaptır. Bir tarafta Türk’ü bu topraklardan silmek için
Devlet-i Ali Osman’ı yıkmak için bir savaş var ve Sofya Ataşemiliterliği bu savaştan daha
önemli görülüyor. Böylesine saçma bir düşünce daha olamaz.
Atatürk bu cevap karşısında şok olur ve Atatürk asla vazgeçmez çok anlamlı 2. Bir mektup
daha gönderir ve şöyle der:
Başkomutan vekili Enver Paşa’ya: “Vatanın müdafaasına ait faal vazifelerden daha mühim ve
yüce bir vazife olamaz. Arkadaşlarım muharebe cephelerinde, ateş hatlarında bulunurken ben,
Sofya’da Ataşemiliterlik yapamam! Eğer birinci sınıf subay olmak liyakatinden mahrumsam,
kanaatiniz bu ise, lütfen açık söyleyiniz!” (Aralık 1914)
Mustafa Kemal Paşa 2. Mektubunun üzerine 20 Ocak 1915’te Esat (Bülkat) Paşa
komutasındaki 3. Kolorduya bağlı olarak Tekirdağ’da kurulan 19. Tümen komutanlığına
atandı. Bu olaya baktığımızda Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün böylesine önemli
bir savaşta yer almak için nasıl can attığını nasıl çabaladığını görmekteyiz. İşte vatanını ve
milletini sevmek budur. Ayrıca merak ettiğim bir şeyi de sormadan yapamayacağım. O Edirne
Fatihi(!) Enver Paşa neden böylesine mühim bir savaşta yer almaz? Sadece gelip siperleri
dolaşmakla bir ülkeye komutan olunmaz. Zaten tarih her şeyi açık açık göstermektedir.
55

DUMANLİ DAĞ İN ÇUCUKLARİ
Recep METİN
Dumanlı dağın çocukları
Bir türkü de bana söyleyin
Uğurlu bir türkü olsun
Şarlatanları sevindirmesin.
Kara kaşlı, kara gözlü kadınların emzirdiği
Ak pak çocuklar
Günaha ve denize uzak
Elleri eskimiş motor yağı kokan
Becerikli çocuklar
Kurtaramadığımız,
Bizleri türlü belalardan kurtaran çocuklar.
Çelimsiz babaların çocukları
Hepsi hepsi on yıl sonra gelecek, gelecek
Sınırlar ve sınıflar kalkacak
Güleceğiz ayı kılığına girmiş bir insan çocuğuna
Ağzımız mutluluk dolup taşacak
56

Hü seyin AŞAN
57

ESKİ ESER Bİ Lİ NCİ EKSİ KLİ Ğ İ : SARDES
O RNEĞ İ
Fuat UÇAR
"BU ESERLER KENDİ MALINIZDIR
DUVARLARA YAZI YAZMAYIN"
Bu yazımızda, Salihli’nin ve bölgenin turizmi açısından bir hayli önemli olan Sardes Antik
Kenti’nin mevcut durumu itibariyle bir değerlendirme yapılacaktır. Bu değerlendirmede
Sardes Antik Kenti’nin tarihî bilgilerinden ziyade, Sardes örneğinde ülkemizde eski eserlere
bakış açısı anlatılmaya çalışılacak ve mevcut sıkıntıların giderilmesi yönünde öneriler
sunulacaktır. İlçemizin Sart Mahallesi’nde bulunan Sardes Antik Kenti’ne her fırsatta
gidiyorum. O havayı solumak, bir tarihçinin vazgeçemediği anlardan biri olsa gerek. Ama,
tarihte paranın ilk basıldığı yer
olmasının yanında birçok
özelliği ile ilkleri barındıran
Lidyalıların başkenti Sardes’e
her gidişimde bir hüzün kaplıyor
içimi. Ülkemizde bu kadar çok
önemli eser bulunuyorken, eski
eserlere sahip çıkılmaması ve bu
konu ile ilgili çaba
gösterilmemesi üzüyor insanı.
Sardes topraklarında bulunan
Artemis Tapınağı içerisindeki
tabelalarda – yukarıdaki tırnak
içinde büyük harflerle yazılan
emir cümlesinde de yer aldığı
şekliyle- “Bu eserler kendi
malınızdır. Duvarlara yazı
yazmayın.” tarzında ifadeleri
görmenin verdiği hüznü
anlatacak kelime bulamıyor
insan.
Artemis Tapınağı içerisindeki eserlerin üzerine yazıların yazılmış olması böyle tabelaları
koyma zorunluluğu doğurmuş. Eski eser bilinci eksikliği ile ilgili olarak bu konuda bir örnek
teşkil ediyor Sardes.Sardes özelinde, ülkemizin maalesef bu konuda birçok eksikliği
bulunuyor ki bu eksikliklerden en önemlisi eski eser kaçakçılığı. Yine, maalesef bu şekilde de
sahip çıkamıyoruz eserlerimize. Anadolu'nun birçok yerinden kaçırılan birçok eser, bugün
Avrupa'da pek çok müzede sergilenmekte. Bu zamanlarda ülkemizin, bu eserlerin ülkemize
iadesi için vermiş olduğu mücadele güzel; ancak yeterli değil. Eski eserlerin değerinin
58

anlaşılması ve anlatılması açısından, bu değerli eserlerin üzerine yazı yazılmaması, kısacası
bu eserlerin korunması için neler yapılmalı ya da neler yapmalıyız? Öncelikli olarak
bugünden itibaren ilkokul öğrencilerinden başlanarak ortaokul-lise öğrencileri de dahil olmak
üzere okullarda eski eserlere sahip çıkılması yönünde dersler konulmalı diye düşünüyorum.
Yine okullarda, kültür merkezlerinde bu konuda verilen ve sayıca çok az olan konferansların
sayısı artırılmalı. Bu durum, okullarda yukarıda bahsettiğim şekliyle tüm öğrencilere
uygulanmalı; ama hedef kitle ilkokul öğrencileri olmalı. Eski eserler konusundaki bu algı ve
bilinç daha ilk yaşlardan itibaren verilmeli ki, birçok şeyi düzeltebilelim.Ayrıca, tarih ve
turizm açısından önemli olan böyle yerlere düzenlenen gezilerin sayısı artırılmalı ve bu
geziler gelişigüzel değil, rehberler eşliğinde öğretici nitelikte yapılmalı. Böylece, öğrenciler
için bu gibi önemli yerlerin değeri daha iyi anlaşılacaktır diye düşünüyorum.
Yazımızın son bölümünde kendimden bir örnek vermek gerekirse, gerek ilkokul, ortaokul ve
lise yıllarımda, gerekse üniversitede tarih bölümü okuduğum yıllarda böyle bir eğitim
verilmedi bize. Yüksek lisans eğitimi gördüğüm esnada kendi isteğimle eski eserler ile ilgili
bir ders seçmiştim. Ülke olarak bu konudaki eksikliğimizi bu örnekle de vurgulamak
istedim. Eski eser bilinci ile ilgili olarak Sardes örneğinde de görüldüğü gibi bu konu üzerinde
daha fazla düşünülmesi ve çalışmalar yapılması gerektiği bir gerçektir. Çocuklara küçük
yaşlardan itibaren eski eserlerin önemi anlatılmalı ve eski eser algısı kazandırılmalı diye
düşünüyorum. Böyle olduğu zaman, “Duvarlara yazı yazmayın!” gibi tabelaları koyma
zorunluluğu ortadan kalkacak ve eski eserlere sahip çıkılacaktır.
59

Ğİ T YA DA Ğİ T
Muhlis COŞKUN
Tuvalİim acı çekiyor
Ayaklanırken hasrete
Hüzün fırçalarını görmeden git
Git
Kavururken içimi hasretin
Harlanmış ateşinle
Susamışken sensizliğe
Sevgi pınarından içmeden git
Git
Yollar beyaz örtüye bezendiğinde
Ayak izlerini bırakmadan git
Git
Gece siyah perdesini asınca
Karalar bağladığımı
Görmeden git
Git
Git ya da git
60

ŞAİ R, YAZAR ve SOSYAL Hİ ZMET
MERKEZ MU DU RU ALİ M YAVUZ
BİYOĞRAFİNİZ?
Gülgün YALVAÇ
1975 Giresun doğumluyum. Giresun, Samsun, Sinop, Yozgat ve Ankara şehirlerinde
eğitimimi tamamlayarak 1994 yılında kamu hizmetine başladım. 2001 Yılında Manisa’nın
Turgutlu İlçesine sosyal hizmet uzmanı olarak atandım. 15 yıldır ilimizin değişik ilçelerinde
görev yaptım. Halen Salihli Sosyal Hizmet Merkezinde müdür olarak görevime devam
etmekteyim. Yayınlanmış iki kitabım bulunmaktadır. ŞATOM BENİM ÜZGÜN YURDUM:
Yetiştirme Yurdunda kaldığım yıllara ilişkin anılarımdan oluşan kitabım 2005 yılında Timaş
yayınevinden çıkmıştır. ARDIÇ TÜRKÜSÜ: 20 yıldır yazdığım şiirlerimi topladığım kitap
2013 yılında çıkmıştır. Hikâye dalında da çalışmalarım devam etmektedir. “Müebbet Hüzün”
isimli hikâyem, 2012 yılında Sağlık-Sen tarafından açılan hikâye yarışmasında ikinciliğe
layık görülmüştür.
Hayattaki temel prensibim faydalı olmak ve üretmektir. Bu prensibim gereği, kamudaki
görevim dışında değişik sivil toplum örgütlerinde yer almaya çalışıyorum. Sosyal
Hizmet Uzmanları Derneği Manisa Şubesi yönetim kurulunda bulunuyorum. Bir terapi
tekniği olan, EMDR (Göz hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Tekniği)
uygulayıcısı olarak travma yaşayan kişilere destek vermekteyim. Mesela son olarak,
Türkiye’de Travma konusunda oldukça etkin çalışmalar yapan EMDR HAP Derneğinin
çok değerli üyeleriyle birlikte Soma’da eşlerini kaybeden kadın ve çocuklara psikososyal
destek çalışmaları yaptık. Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün bir organizasyonu
olarak yaptığımız bu çalışmada pek çok yaralı yüreğe merhem olmaya çalıştık.
Şiir ve edebiyata olan merakım beni şiirin işçisi yapmıştır. Salihli’de bulunan Sanat
Dostları Topluluğunun bir üyesi olarak etkinliklerde ve antoloji çalışmalarında yer
aldım.
61

SALIHLI SOSYAL HIZMET BINASI NE ZAMAN HIZMET VERMEYE BAŞLADI. KAÇ
PERSONELLE NE TÜR HIZMETLERI VERIYORSUNUZ?
Kuruluşumuz merkezde, aile ve sosyal politikalar bakanlığına, yerelde Manisa Aile ve Sosyal
Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı olarak hizmet veren bir müracaat birimidir. Özellikle
dezavantajlı gruplara hizmet veren merkezimizde yaşlılara, engellilere, korunmaya muhtaç
çocuklara, kadınlara ve bunların hepsini kapsayan ailelere yönelik hizmetler vermekteyiz. 23
personelle hizmet veriyoruz. Evde bakım yardımı, evlat edinme ve koruyucu aile işlemleri,
korunmaya muhtaç çocuk işlemleri, sosyal ekonomik destek, engelli bakım ve rehabilitasyon
merkezi, huzurevi ve yaşlı bakım rehabilitasyon merkezi başvuru ve işlemleri, psiko-sosyal
destek gibi hizmetler vermekteyiz.
EVDE BAKIM HİZMETLERİ ALACAK VATANDAŞLAR NE GİBİ BELGELERLE
BAŞVURABİLİR? HANGİ ŞARTLARDA ÖDEME YAPILIYOR.
Evde bakım yardımı alacak vatandaşlar; engelli kişinin ‘’ engelli sağlık kurulu raporu ( ağır
engelli ibaresi bulunan ) ve başvuru dilekçeleri ‘’ ile müracaatta bulunabilirler, işlemler
sırasında ailenin gelir tespiti yaptırması istenmektedir. Ayrıca yardımı alacak kişi ve ailesinin
aylık geliri toplamı, ailedeki kişi sayısına bölündüğünde kişi başına düşen gelirin 784.56tl’yi
geçmemesi gerekmektedir.
ENGELLİ KİMLİK KARTLARI ALMAK İÇİN ENGELLİ KARDEŞLERİMİZ SİZE
NASIL BAŞVURACAK NELER GETİRECEKLER?
Engelli kimlik kartı almak isteyen müracaatçılarımızın; engelli sağlık kurulu raporunun aslı, 2
adet fotoğraf ve nüfus cüzdanları ile başvuru yapmaları gerekmektedir.
YENİ BEBEĞİ OLAN ANNELER ÇOCUK PARASI ALMAK İÇİN SİZE NE İLE NASIL
BAŞVURADA BULUNACAK?
Bu yardımı almak isteyenler; aile ve sosyal politikalar bakanlığı internet sayfasından ya da
müdürlüğümüzden edinebilecekleri doğum başvuru yardım dilekçesini doldurup bebeğin
nüfus cüzdanının fotokopisi ile birlikte müdürlüğümüze başvurabilmektedirler.
KORUYUCU AİLE OLMAK İSTEYEN VEYA EVLAT EDİNMEK İSTEYEN AİLELER
SİZE NASIL BAŞVURACAK. NE GİBİ KOŞULLAR ARANIYOR?
Öncelikle evlat edinme veya koruyucu aile kapsamında bir çocuğunun bakımını ve
sorumluluğunu üstlenecek ailelerin çocuk sevgisi ile dolu olması gerekmektedir. Bir çocuğun
hayatına ve geleceğine dokunacak olan ailenin psikososyal, ekonomik, sosyal güvence, sağlık,
güvenlik gibi bir takım kriterlere uymaları beklenmektedir. Evlat edinme veya koruyucu aile
talebi olan aileler müdürlüğümüze müracaat edebilmektedirler.
62

SİZ NERDE TOPLU BİR FELAKET OLSA NE ZAMAN BİR ŞEHİDİMİZ GELSE İLK
KOŞAN BİRİM OLUYORSUNUZ? NEDEN? NE GİBİ HİZMETLER VERİYORSUNUZ?
Türkiye Afet Müdahale Planına göre, bir yerde ihtiyaç duyulan psikososyal destek hizmetleri
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından verilmektedir. Dolayısıyla görev bölgemizde
bize ihtiyaç duyulan her alana yetişmeye çalışıyoruz. Soma Maden kazasında, Çökelek köyü
tarım işçileri trafik kazasında yapılan psikososyal destek çalışmalarında aktif olarak görev
yaptım. Yine hepimizin yüreğini dağlayan şehit haberleri geldiğinde, ailelerimizin yanında
olup, onların acısını paylaşmaya çalıştık. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, devletimizin
şefkatli elidir. Bizde Manisa Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü çatısı altında bu şefkatli
eli ne kadar çok vatandaşımıza hissettirirsek o kadar kendimizi başarılı sayıyoruz.
BİRÇOK VATANDAŞIMIZ ARACI KİŞİLER TARAFINDAN SİZLERİN VERDİĞİ
HİZMETİ ALABİLMEK ADINA DOLANDIRILIYOR. VATANDAŞLARIMIZA
ÖNERİLERİNİZ*
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının verdiği hizmetler genelde toplumun dezevantajlı
kesimlerine hitap etmektedir. Zaten muhtaç durumda olan vatandaşlarımızın bir de bu
hizmetlere ulaşabilmek için ekstra bir külfete girmemeleri gerekir. Hür Işık gazetesi ve sizler
aracılığınızla ifade etmek isterim ki, ihtiyaç duyan bütün vatandaşlarımız doğrudan gelsin
kendileri bize başvursunlar. Çalışma arkadaşlarım en açık ve anlaşılır şekilde
vatandaşlarımıza rehberlik ederek onların kolayca hizmetlerimize ulaşmalarını
sağlayacaklardır. Manisa Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün en önem verdiği
konuların başında gelen Toplam Kalite Yönetimi Sistemi sayesinde her müracaat için belirli
bir cevaplama süresi vardır. Bizler Salihli Sosyal Hizmet Merkezi olarak, sistemde
tanımlanan süreden daha kısa süre içinde vatandaşlarımızın taleplerini karşılamaktayız. Araya
giren ve sizlerden işlemlerinizi hızlandırmak için para isteyen aracılara kesinlikle ihtiyacınız
bulunmamaktadır.
UNUTAMADIĞINIZ BİR ANI VAR MI?
22 Yıllık bir kamu görevlisi olarak artık yavaş yavaş anılarımı yazmaya başladım. Bu
kitapta yer almasını düşündüğüm bir anımı paylaşayım sizinle. Bir sosyal hizmet
uzmanı olarak, çok değişik müracaatçılarla karşılaştım. Değişik dramlar, çok üzücü
olaylara şahit oldum. Kimisinde mesleğimden, kimisinde insanlığımdan utanır oldum.
Ama öyle güzel insanlarla karşılaştım ve öyle güzel olaylar yaşadım ki; dünya bu güzel
yürekli insanlar yüzünden ayakta diye düşündüm ve yeniden insanlığa dair umutlarımı
tazeledim. Yaşadığımız bu zor günlerde umuyorum böyle güzel bir anıyı anlatmak
herkese bir umut verecektir. Biliyorsunuz ilçemizin Çökelek mahallesinde geçtiğimiz
Temmuz ayında çok büyük acılara sebep olan bir trafik kazası yaşadık. Şimdi
kendisinden izin almadığım için isim veremeyeceğim bir kişi de çok sevgili eşini
kaybetmişti. Bir süre geçtikten sonra eşini kaybeden değerli abimiz, eşinin elbiselerinin
bir kısmını hayır olarak dağıtmayı uygun görmüş. Bir süre sonra içinde bir miktar para
63

olan bir zarf almışlar. İçinde de bir not: “Bize verdiğiniz elbiselerin cebinde şu kadar
para çıktı. Elbiseler için teşekkür ediyoruz. Parayı geri iade ediyoruz. Allah sabrınızı
arttırsın.”
Zaman zaman görüştüğümüz ve eşinin vefatından sonra hayat mücadelesini yiğit bir
şekilde sürdüren o abimiz bana bu olayı anlatınca dedim ki kendi kendime: iyi ki ben bu
güzel insanlarla dolu ülkede yaşıyorum ve şükrediyorum ki bu güzel insanlara hizmet
etme fırsatını verdi bana Allah’ım.
SON OLARAK NELER SÖYLEYECEKSİNİZ?
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının yereldeki hizmet ağı olan Manisa Aile ve Sosyal
Politikalar İl Müdürlüğü ve Salihli Sosyal Hizmet Merkezi olarak, ihtiyaç duyan her
vatandaşımızın yanında olmaya gayret ediyoruz. Sizler aracılığıyla bir kez daha
vatandaşlarımıza hizmetlerimizle ilgili bilgi verebildiğimiz için size ve Hür Işık gazetesine
teşekkür ediyoruz.
64

65