Erzurum sevdası Basılacak

ile taçlanmıştır. Batı Medeniyetinin hümanist
bireyselliği'ne karşı bizim insan-ı
kamil kavramımız tartışmasız bir üstünlüğü
ifade eder. Erzurumlu kimliği insanı
kamili “dadaş” karakterinde yaşattı.
Eğer insan-ı kamil'den vaz geçmezse onu
dadaşlığı evrimleştirmek suretiyle yine
dadaşta yaşatabilir.”
BAYDAR Dadaşlığın temel argümanının
gençlik enerjisi olduğunu söylemektedir.
Dadaşın muhalif olma özelliğine
dikkati çeken Çetin BAYDAR, Dadaş
Risalesinde şunları söylemektedir.
“Dadaş'ta kalkış noktasını hep “aykırılık”
olarak görme temayülündeyim. Buna
“Topluma iyiye yönlendirecek “muhalif
duygular” da diyebilirsiniz. Dadaş içinden
çıktığı aile ve kabilesi dahil topluma
aykırı duran, onun rutininin dışına çıkan,
mesela uzlaşmadan önce dövüşmeyi,
ağlamadan önce naralanmayı, sema halkasına
girmeden evvel bar tutmayı tecrübe
etme yanlısı bir isyan adamıdır.” Baydar.,
bu aykırılığı mükemmel bir sosyal
çevre tasavvurundan kaynaklandığına
inanmaktadır. Çetin BAYDAR’a göre
Dadaşın muhalifliği ve isyanı kirletilmiş
kavramlara, oluşumlara, fikirleredir.
BAYDAR Dadaş Risalesinde konuyu bu
cümlelerle açıklıyor.” Gerçek Dadaş
kimliği; Millete, Vatana, Devlete, Bayrağa
hiç karşı olur mu? O, Kirletilmiş devlet,
kirletilmiş vatan, kirletilmiş millet,
kirletilmiş bayrak tablosuna karşıdır.
Kirletilmiş delikanlılığa, kirletilmiş mahalleye,
kirletilmiş çarşıya, kirletilmiş,
beşere isyan halindedir. Velhasılı nerede
fıtrat bozulmuşsa gerçek dadaş kimliği
orada mesaidedir. Bu isyanı, sözünü ettiğimiz
varlıkların ıslahı, fıtratına dönmesi,
zulmün ortadan kaldırılması, adaletin
iadesi noktasında son bulur.
Çetin BAYDAR; Dadaşlığı yiğitlik
boyutuna da ele alarak incelemiştir.
Yiğitliği fıtri ve spontane olduğunu ancak
tekerrürler sonucu kültürel bir mahiyet
kazandığını söylemiştir. Çetin BAY-
DAR; Dadaşlığın içinde barınan yiğitlik
ruhunun şer güçlerince her defasında
tahrip edilerek kötü amaçlar için kullanılabileceğine
ilişkin uyarılarda bulunmaktadır.
Dadaşlığın yiğitlik ruhunu ilk kez
kötüye kullanan ise 1906 vergi isyanında
can veren teşkilatını kuran ittihatçılardı
Dadaş Risalesine dönüp baktığımız zaman
BAYDAR’ın konuya ilişkin olarak
şu satırları dikkati çekiyor” Yiğitlik, ideolojik
muhtevası olan bir mefhum değildir;
belki, tekerrürler sonucu kültürel bir
mahiyet kazandığı söylenebilir. Onun
tabiatı daha çok, fıtri ve spontanedir. Bu
anlamlı enerji, ne yazık ki, yiğit ruhları
kötürümleştirmek için pusuya yatmış şer
güçlerince her defasında tahrib olunacaktır.
Hakiki dadaş işretini de, kavgasını da
yiğitliğini de gizleyen bir isyan adamıydı.
İttihatçı edepsizliği hakiki dadaş'ın
gizlediği bu vasıfları aleniyyete döktü.
Çetin Baydar dadaşlığın ahlaki
boyutuna vurgu yapmış ve her Erzurumlunun
Dadaş olamayacağını belirtmiştir.”
Gerçek Dadaşlık, bir ahlak mesleğidir.
Erzurum'lu bir ana babadan doğup
“Erzurumlu!” sıfatı kazanabilirsiniz.
Ama “Dadaş” sıfatını bu kadar kolaylıkla
elde edemezsiniz. Zira bu sıfat doğuştan
olduğu kadar sonradan kazanılan bir sıfattır.”
Çetin BAYDAR’DAN sonra Dadaşlık
üzerine en kapsamlı çalışmayı
yapanlardan biride Ömer Yaşar ÖZGÖ-
DEK tir. Erzurum Sevdası Dergisinin
yayın danışmanlığını yaptığı dönemde
Dadaşlığın şifreleri isimli deneme türünde
yazdığı yazısında Dadaşlık ile Erzurum’u
bir bütün olarak görmüştür. Bunu
Erzurum mu Dadaştır yoksa Dadaş mı
Erzurum dur belli değil şeklinde ifade
etmektedir. Dadaşlığın şifrelerinde Dadaşlık
kavramının Erzurum tarihi, sosyal
ve kültürel yapısından şekillendiğini belirtmiştir.
ÖZGÖDEK’e göre dadaşlık
kavramının gelişmesinde Erzurum coğrafyası,
stratejik önemi, ticari hayatı,
kadim medeniyetlerden gelen kültürel
birikim, aile, usta çırak ilişkisi, eğitim ve
ticari hareketliliktir. ÖZGÖDEK’te tıpkı
Çetin BAYDAR gibi Dadaşlığın Sünni
Akkoyunlu Türkmenlerle birlikte Erzurum’a
geldiğini ifade etmiştir. Tasavvufi
anlayış ve Ahilik teşkilatının Dadaşlık
kavramı üzerinde ciddi etkileri olduğunu
söyleyen ÖZGÖDEK, diğer yazarların
değinmediği bir konuya dikkat çekmiş
iklimin etkisi, ticari hareketlilik ve ma-