Erzurum sevdası Basılacak

halle yapısının Dadaşlık kavramı üzerine
etkilerinden bahsetmiştir.
İsmail Habib Sevük yurttan yazılar
isimli eserinde yer alan Erzurum
anılarında Dadaşlığı şu şekilde anlatır”
Erzurum’dayız, şehirden önce şehirliyi
konuşalım. Gövde içinde ruh var; beldeler
ruh olan halkın gövdeleridir, kalıplı
gövdeden ne çıkar. Eğer içindeki ruh
kalpse, alevli ruh, asil ve coşkun ruh,
büründüğü gövde o kadar gösterişli değil
mi? Ne zarar? İçteki ruh dıştaki maddeye
bir ışık gibi vurduysa o madde ne
olsa güzeldir.” İsmail Habib SEVÜK
Dadaşlığı “ külhanbeyliği değil kabadayılık”
olarak yorumlamış ve Dadaşlığı
“Bir davranış biçimi bir yaşama şekli,
bir ahlak anlayışıdır” şeklinde tanımlayarak
şöyle devam etmiştir.” Dadaşlık
bir mezheptir. Bu mezhebin ibadetleri
iyi silah kullanmak, güzel cirit oynamak,
milli oyunları iyi bilmek ve paraya
ehemmiyet vermemektir. Mezhepte en
esaslı iki kaide kimseden korkmayacak
ve kimseyi öldürmeyeceksin korkmak
en büyük ayıp, öldürmek ondan daha
büyük ayıp… Maksat hayat değil galebedir.
Yiğitsen, yen hatta yenil gene
öylesin. Öldürdün ise yenmedin yiğitliği
lekeledin.” Sevük, bu mezhebi” nesilden
nesille aktarılarak biriktirilmiş bir kabiliyetin
mirası olarak görmektedir.”
Dadaşlığın yiğitlik ve kahramanlık
özelliklerine ilişkin bir değerlendirme
ise Alev ALATLI’DAN gelmektedir.
Galile Etkisi Dedikleri isimli makalesinde
kahramanlık ve yiğitlik kavramları
üzerinde dururken“ Erzurumluluk
Haysiyetliliktir, erdemliliktir. Cesarettir,
mertliktir; samimiyettir, sadakattir, vefadır;
mükemmel ahlâktır; tükenmez bir
sevgi ve kârsız bir saygıdır. Erzurumlu,
olay ve fikirleri araştırır; insanların
ayıplarını asla araştırmaz. Erzurumlu,
söylenene bakar, satır aralarının peşinde
olmaz. Merttir ama patavatsız değildir.
Cömerttir ama müsrif değildir. Yüreklidir
ama saldırgan değildir. Samimidir
ama ahmak ve aptal değildir. İnançlıdır
ama yobaz değildir.
Hasılı Erzurumluluk, Hazreti Kur'anı'n
eşrefi mahlûkat olarak tarif ettiği insan
olmaktır." İfadelerini alarak yiğitlik ve
kahramanlık üzerinde bir değerlendirme
yapmaktadır. ALATLI Dadaştan samuraya
isimli makalesinde bu tanımı üzerinden
yola çıkmakta ve asıl kavganın
insanın kendini bilmesi olduğunu söylemektedir.”
"Kendini bil!” İslâm’dan,
Zen’e kadar tüm dini inançların ortak
emridir; “yiğit,” benliğinde var olduğundan
kuşkulandığı korkaklıkla yüzleşendir.
Korkuyu Allah inancı yok ederken,
“yiğit,” yüreğindeki savaşçıyı uyandırır,
umutsuzluğu ve korkuyu ilkesel olarak
reddeder. Özü sözü bir olanın yanında
yer alır. Sayısız hasımla tek başlarına
halleşebilecekleri şeklindeki fıtri bilgilerini
güçlendirenler, kendilerinde var
olduğunu keşfettikleri gücü, itiraf, teslim,
ikrar, kabul ve ilân ederken, türdaşlarının
güçlenmelerine de yardımcı
olurlar.” Demektedir. Hasılı Erzurumluluk,
Hazreti Kur'anı'n eşrefi mahlûkat
olarak tarif ettiği insan olmaktır." İfadelerini
alarak yiğitlik ve kahramanlık
üzerinde bir değerlendirme yapmaktadır.
ALATLI Dadaştan samuraya
isimli makalesinde bu tanımı üzerinden
yola çıkmakta ve asıl kavganın insanın
kendini bilmesi olduğunu söylemektedir.”
"Kendini bil!” İslâm’dan, Zen’e
kadar tüm dini inançların ortak emridir;
“yiğit,” benliğinde var olduğundan kuşkulandığı
korkaklıkla yüzleşendir. Korkuyu
Allah inancı yok ederken, “yiğit,”
yüreğindeki savaşçıyı uyandırır, umutsuzluğu
ve korkuyu ilkesel olarak reddeder.
Özü sözü bir olanın yanında yer
alır. Sayısız hasımla tek başlarına halleşebilecekleri
şeklindeki fıtri bilgilerini
güçlendirenler, kendilerinde var olduğunu
keşfettikleri gücü, itiraf, teslim, ikrar,
kabul ve ilân ederken, türdaşlarının
güçlenmelerine de yardımcı olurlar.”
Demektedir.
ALATLI “dadaşlık kanunlarının
aslında tüm dünyadaki yiğitlik kanunu
ile aynı olduğunu şu cümleleri ile belirtmektedir.
“ Öte yandan, “insan olmak”
muradının, güncel hal ve şeraitten, dost
ve müttefiklerimizden, genelde kabul
gören değerlerden, sağlıklarından, ailelerinden,
kınanmak hatta nefret edilmekten
üstün tutuluyor olmasının, akıl kârı
ya da felsefi olmayan, bir tarafı vardır.
“Erzurum Forumu”ndaki
“tükenmez bir sevgi ve kârsız bir saygı”
gibi söylemler, ihtiyat sahibi entelektüellerde
kuşku uyandırmazsa bile,
“Don Kişotluk” olarak algılanacaktır.
Yeri gelmişken, İspanyollar, Don Kişot’a,
“cüneyt”ten bozma “el jinete”
derlermiş: “şövalye.” Orta Çağ Avrupa’sının
şövalyesinin Uzak Doğu’daki
karşılığı, “samuray.” “Samuray”ın
yasası, Buşido, Dadaş’ınkinden farklı
değildir: “Sadakat, fedakârlık, adalet,
utanma duygusu, edep, iffet, tevazu,
kanaatkârlık, cesaret, ciddiyet, onur ve
sevgi. Yardımseverlik, içtenlik, dürüstlük,
kendine hakimiyet, ciddiyet.”
Samuray yasasında hile ve haksızlık,
aşağılık ve insanlık dışı sayılırken,
sevgi ve yardımseverlik erdemlerin en
yücelerinden, asil duygular sayılır.
“Buşino içi-gon,” samuray sözü, her
türlü yasal dokümanı aşan senettir. Bir
samuray için, senet imzalamak, aşağılanmakla
eşdeğer. İyiyi de, kötüyü de
sükûnetle karşılamak. Varlığa sevinmemek,
yokluğa yerinmemek. Tutkuların
esiri olmamak. Azla yetinmek,
servet ve meta için değil, onur ve gurur
için yaşamak.”
Yapmış olduğumuz bu kısa
çalışmada dadaş ve dadaşlık üzerine
yazılan sistematik denemeleri ve gezi
notlarını dikkate aldık. Maalesef dadaş
ve dadaşlık üzerine yazılan sistemli ve
bilimsel bir çalışma bulamadık. Dadaşlık
üzerine yazılan şiirlere hem
sayfa sınırlaması nedeniyle hem de
dergi içerisinde yer verileceği için
tekrara düşmemek nedeniyle değinmedik.
Bu çalışmanın daha kapsamlı
yapabilmek en büyük arzumuz olmakla
birlikte, dadaşlık üzerine yapılan
çalışmaların azlığı ve yetersizliği konusunda
yapılabilecek olan çalışmanın
hacminin ne kadar olacağı konunun
erbaplarınca malumdur.
DADAŞ; öyle birkaç satırla
anlatılabilecek bir insan değildir.
DADAŞLIK öyle birkaç sayfaya
da sığdırılamaz.
Ciltler dolusu kitap okuyan,
sayfalar dolusu kitap yazan Erzurumlu
araştırmacı ve yazarlarımızın dadaş ve
dadaşlık üzerine ciddi bir şekilde eğilmeleri,
çalışmaları ve yazmaları gerekmektedir.