Ἡ Χωροταξία ὡς μέσον Ἀρχαιογνωσίας: Ἡ περίπτωση τῆς Λευκάδας καί ὁ συσχετισμός της μέ τήν Ὁμηρική Ἰθάκη.

Ἔκταση
Ἑνότητα
ς (Ηa)
Μέσος
Συντελεστή
ς
Δομήσεως.
Κ:μ3
Δομημένη
επιφάνεια ανά
κατοικο
U:μ3
Γήπέδου
ανά
κάτοικο
Πληθυσμός
Κορεσμοῦ
α β γ δ ε=α : (
+δ)
65 0.5 - 0.7 20 30 9 285κατ.- 11016
κατ.
Πυκν.Κορεσμ.
κατοικ. ατ/Ηα
ζ = ε:α
170- 142
Πιν.1: Ὑπολογισμός χωρητικότητας
Ὁ ὑπολογισμός μέ βάση τά δεδομένα αὐτά δείχνει ὅτι δέν μποροῦσε νά χωρέσει περισσότερους ἀπό
11.000 κατοίκους. Καί αὐτό σέ κατάσταση ἀπολύτου κορεσμοῦ τῆς κατοικίσιμης περιοχῆς. Αὐτό
σημαίνει ὅτι ἡ πόλις σίγουρα ἐκτεινόταν καί ἐκτός τῶν τειχῶν 29 . Τά εὑρήματα καλύπτουν τόσο τήν
νότια τῆς πόλεως περιοχή ἀλλά καί τήν βοριοδυτικῆ περιοχή μέχρι καί τό λιμάνι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου
τοῦ Ἀντζούζη. Καί φυσικά ἡ δόμηση ἐκτεινόταν καί στήν ἔναντι ἀκτή. 30
Καί στούς χρόνους αὐτούς τό λιμάνι τῆς Λευκάδας ἐξακολουθεῖ νά βρίσκεται πάνω στόν θαλάσσιο
δρόμο πού διασχίζει τήν Μεσόγειο. «Μασσαλιῶτες ἔμποροι κασσιτέρου ἄφησαν τά ἴχνη τους στήν
Πάνορμο,στήν Λευκάδα, στόν Πειραιᾶ, στήν Ρόδο καί στίς Θῆβες τῆς Αἰγύπτου στίς ἀρχές τοῦ 5 ου αἰῶνα». 31
Τό 344 π.Χ. ὁ Τιολέν κατέλαβε τίς Συρακοῦσες καί ἀνάγκασε τόν Διονύσιο, τύραννο τῶν Συρακουσῶν
νά φύγει. Ὁ Διονύσιος στό ταξίδι του πρός τήν Κόρινθο πέρασε ἀπό τήν Λευκάδα ὅπου καί ἔμεινε για
λίγο. Εἶπε δέ σέ ὁρισμένους ὅτι εὐχαρίστως θά ἐμενε στήν Λευκάδα, κάτι πού μαρτυρεῖ ὅτι ἡ πόλις τῆς
ἐποχῆς ἐκείνης δέ ὑστεροῦσε σέ ἀνάπτυξη. (Πλούτ.Τιμολ.2,15,100) 32
Ἕνα ἐνδιαφέρον στοιχεῖο, τό ὁποῖο δείχνει ὅτι ἡ Λευκάδα διατηρεῖ καί στούς μετέπειτα χρόνους τήν
σπουδαιότητα τῆς στρατηγικῆς της θέσεως, εἶναι τό γεγονός ὅτι τό 250 π.Χ. γίνεται κέντρο τοῦ Κοινοῦ
τῶν Ἀκαρνάνων 33 καί τόπος κοπῆς τῶν κοινῶν τους νομισμάτων 34 . (Εἰκ. 12). Οἱ πόλεις δέ πού μετέχουν
σ᾿ αὐτό εἶναι ἑπτά: Λευκάς, Φόκρεα, Κορόντη, Ἀνακτόριο, Θύρρειο, Μεδεών, Ἀλυζία, Οἰνιάδες, Δήριον,
Στράτος καί Φοιτίς, πόλεις τῆς δυτικῆς ἀκτῆς τῆς Ἀκαρνανίας. Χαρακτηριστική ἐπίσης, γιά τήν παρουσία
τῆς Λευκάδας, τήν ἐποχή αὐτή, εἶναι ἡ ἀναφορά ἀπό τόν Πλίνιο τόν πρεσβύτερο, κατά τήν ὁποία ὁ
ἰατρός Ἀπολλόδωρος (3 ος αἰ. π.Χ.) συνιστοῦσε τό κρασί τῆς Λευκάδας στόν Πτολεμαῖο, ὡς ἕνα ἀπό τά
καλλίτερα πού ὑπῆρχαν.
Τό ὅτι ἡ Λευκάδα ἦταν κέντρο διαμετακομιστικοῦ ἐμπορίου καταφαίνεται καί ἀπό τις ἐπιτάφιες στῆλες
πού ἔχουν βρεθεῖ, στίς ὁποῖες ἐκτός τοῦ ὀνόματος ἀναγράφεται καί ἡ προέλευση τοῦ θανόντος. Ἔτσι
παρατηροῦμε: Διονύσιος Μιλήσιος, Θευπενεύς Ἀστυπαλαιεύς, Δίων Μιτυληναῖος, Μνησίκλεια Πελλαία,
Πυθιάδας Σικυώνιος, Φαλαρίς Στράτιος, Κλεινόμαχος Κορκυραῖος, Δημήτριος Μασσαλιώτης, Συρακόσιος,
κ.λπ. 35 Ἄνθρωποι δηλαδή ἀπό ὅλη τήν Μεσόγειο. Ἕνα φαινόμενο, τό ὅποῖο σέ αὐτές τίς διαστάσεις
ἐμφανίζεται μόνον στήν Λευκάδα μεταξύ τῶν Ἑπτανήσων. 36
29
Αὐτό φαίνεται ἐξ’ ἄλλου καί ἀπό τά ἀνασκαφικά εὑρήματα: Ἵδε Γ.Πλιάκου, Ἡ ἀρχαία πόλη «Λευκάς». Τό ἄστυ
τῆς εὑρύτερης περιοχῆς. Πρακτικά Δ΄Συμποσίου Ἑταιρείας Λευκαδικῶν Μελετῶν, Ἀθήνα 2001
30
Μιά ἀναλυτική προσέγγιση τῶν ροῶν τῆς ἀρχαίας πόλεως μέ τήν εὑρύτερη περιοχή της κάνει ὁ Π. Ροντογιάννης
στήν μελέτη του «ΟΙ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ». Ἑταιρεία Λευκ. Μελ. ΑΘΗΝΑ 1988.
31
ΙΕΕ τ. Γ2, σ. 144.
32
Π. Ροντογιάννης: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΥΚΑΔΟΣ», (1980), τ. Α’, σ. 155
33
Κ. Μαχαιρᾶς: «Η ΝΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ» (1962), σ. 22 (Titi Livii, Lib, xxxiii, p. 16-17).
34
Π. Ροντογιάννης: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΥΚΑΔΟΣ», (1980), τ. Α’, σ. 169.
35
Κ. Μαχαιρᾶς: «Η ΝΗΣΟΣ ΛΕΥΚΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ», ΑΘΗΝΑΙ 1962, σ. 56 - 61,
Π. Ροντογιάννης: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΛΕΥΚΑΔΟΣ», τ. Α, σ. 215 - 216.
36
Λ. Περάτη : «Ξένοι στά Ἰόνια Νησιά»ΣΤ΄Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο Ζάκυνθος 1997, University Stydio Press, Θεσσαλονίκη
2000:¨Η κ. Περάτη παρατηρεῖ σχετικά μέ ἐπιτύμβιες στῆλες ξένων στά Ἰόνια. «Ἀλλά ἡ Λευκάδα μᾶς έντυπωσιάζει
κυρίως μέ τό πλῆθος καί τή διασπορά τῶν ξένων της (στήν κυριολεξία ἀπό τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα.)
σ.196» καί ἐπίσης «στήν Ἰθάκη καί στήν Ζάκυνθο δέν έχουν βρεθεῖ ἐπιτύμβιες στῆλες ξένων, σ.193, στήν δέ
Κεφαλληνία ἔχουν βρεθεῖ μόνον δύο ἐπιτύμβιες στῆλες ξένων, σ. 1 94».
12