Ἡ Χωροταξία ὡς μέσον Ἀρχαιογνωσίας: Ἡ περίπτωση τῆς Λευκάδας καί ὁ συσχετισμός της μέ τήν Ὁμηρική Ἰθάκη.

Τρίτο σημαντικό στοιχεῖο, εἶναι ἡ θέση τοῦ νησιοῦ σέ σχέση μέ τά λοιπά νησιά τοῦ Ἰονίου πελάγους. Τό
σημεῖο πού ἐφάπτεται σχεδόν μέ τήν Στερεά εἶναι στήν οὐσία τό γεωμετρικό μέσο τῶν Ἰονίων Νήσων
(Εἰκ.:4). Τά νησιά ἀπό τήν Κέρκυρα μέχρι τήν Ζάκυνθο δείχνουν νά συγκλίνουν ἀπό βορρά καί ἀπό
νότο σέ ἕνα σημεῖο πρός τήν Στερεά Ἑλλάδα καί αὐτό εἶναι τό βορειότερο ἄκρο τῆς Λευκάδας. Ὅπου
σήμερα ἡ πρωτεύουσα τοῦ νησιοῦ.
Εἶναι πολύ εὔστοχη ἡ παρατήρηση τοῦ Κ. Μαχαιρᾶ, ἱστορικοῦ τῆς Λευκάδας, ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζει τήν
Λευκάδα ὡς «κλεῖδα τῆς Κερκύρας, τῆς Κεφαλληνίας καί τῆς Ζακύνθου», 6 σέ σχέση μέ τίς πολεμικές
ἐπιχειρήσεις πού κατά καιρούς ἔγιναν ἐκεῖ, ἀλλά καί μέ τόν κομβικό της χαρακτῆρα. Ἐκ τῶν πραγμάτων
λοιπόν πρῶτον λόγω τῆς ἄμεσης γειτνιάσεως μέ τήν ἠπειρωτική ἀκτή, δεύτερον δέ λόγω τῆς μορφολογίας
τῶν ἀκτῶν της, ἡ Λευκάδα ἔχει ἕνα πολύ δυνατό χωροταξικό πλεονέκτημα. Ἡ ἐπαφή μέ ἀνθρώπους
ἀπό διαφορετικούς πολιτισμούς, πρέπει νά προσέφερε στήν Λευκάδα μεγάλη ἀνάπτυξη τόσον
στόν ἐμπορικό ὅσο καί στόν διαπολιτιστικό τομέα. Τό νησί «πολλῶν ἀνθρώπων τόν νόον ἔγνω». Κάτι
πού ἔπαιξε καταλυτικό ρόλο στήν ἐξέλιξη τῆς μελλοντικῆς του πορείας στόν χρόνο.
Ἐποχή τοῦ Χαλκοῦ (3 000 π.Χ. – 1100 π.Χ.)
Τήν ἐποχή τοῦ Χαλκοῦ ἡ σημασία τῆς Λευκάδας παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. ἰδίως κατά τήν Πρωτοελλαδική
Ἐποχή (3.000 π.Χ –2.000 π.Χ.) μέ βάση τίς σημαντικές ἀνακαλύψεις τοῦ W. Dörpfeld στό
Στενό τῆς Λευκάδας, 7 τῆς πρώτης πρωτεύουσας, ὅπως φαίνεται τοῦ νησιοῦ (Εἰκ.:5). «Οἱ τριάντα τρεῖς
ταφικοί τύμβοι πού ἀνακάλυψε στήν θέση Στενό τοῦ Νυδρίου ὁ W. Dörpfeld εἶναι ἕως τώρα μοναδικοί
γιά τήν πρώϊμη ἐποχή τοῦ Χαλκοῦ στήν Ἑλλάδα. Μέ τήν ἀρχιτεκτονική μορφή τους μᾶς βοηθοῦν νά
ἑρμηνεύσουμε παρόμοιες κατασκευές στήν Σαρδηνία
Εἰκ.: 5. Περιοχή Νυδρίου - Πρώτη Πρωτεύουσα
τοῦ νησιοῦ.
Οἱ ἄνθρωποι πού εἶχαν ταφεῖ στό Στενό, συμμετεῖχαν
στό ἐμπόριο μετάλλων τῆς πρωτοχαλκῆς ἐποχῆς, ὅ-
πως φανερώνει καθαρά ἡ ἀρχαιολογική ἐρμηνεία τῶν
εὑρημάτων. Τόν πλοῦτο τους χρωστοῦσαν στήν γεωγραφική
τους θέση μεταξύ τῆς Τρωάδος καί τῶν Κυκλάδων,
μέ τήν Δ. Σικελία, τήν Σαρδηνία καί τμῆμα
τῆς Δυτικῆς Ἰταλίας, «περιοχές μέ πλούσια κοιτάσματα»,
ὅπως ἐπίσης παρατηρεῖ ὁ Klaus Killian 8 .
Kατά δέ τόν Ν. Hammond: «Ναυτικοί οἱ ἄνθρωποι τοῦ
Νυδρίου εἶχαν μιά καλή θέση γιά πειρατεία ἤ ἐμπόριο,
καθώς ἤλεγχαν τόν δρόμο μεταξύ Ἀνατολικῆς Μεσογείου,
Ἀδριατικῆς καί Κεντρικῆς Εὐρώπης. Στό Νυδρί
ἔφθανε πυκνή κίνηση πού ξεκινοῦσε ἀπό τήν Κόρινθο
καί τίς γύρω περιοχές γιά τό Ἰόνιο καί τήν Ἀδριατική».
9
6
Κ. Μαχαιρᾶς: Ἡ Λευκάς ἐπί Ἑνετοκρατίας 1684 - 1797, 1951, σ. 7 – 10.
7
W. Dörpfeld: Alt –Ithaka, 1927
8
Klaus Kilian: «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ», Ἑταιρεία Λευκαδικῶν Μελετῶν, Ἐπετηρίς Ε,’
(1982), σ. 49.
9
Βλ. N. Hammond: “HISTORY OF MACEDONIA”, σ. 282. Παρατίθεται ὑπό Π. Ροντογιάννη στήν «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
ΝΗΣΟΥ ΛΕΥΚΑΔΟΣ», τ. Α´, σ. 42.
5