Chemia

2019
CHEMIA
1
42.
•
•
•
W reakcjach zachodzących w roztworach wodnych zwykle biorą udział jony. Z tego
względu jonowy zapis równań reakcji często lepiej odzwierciedla istotę tych procesów.
Wzory substancji niezdysocjowanych lub trudno rozpuszczalnych zapisujemy w formie
cząsteczkowej, a tych, które dysocjują, w formie jonowej. Wydzielający się gaz powinien
być oznaczony strzałką skierowaną do góry, a strącający się osad – strzałką skierowaną
w dół. Przy symbolach jonów należałoby umieszczać indeksy (aq) w celu podkreślenia,
że jony są hydratowane, czyli otoczone cząsteczkami wody, podobnie jak przy symbolach
lub wzorach substancji stałych czasem umieszcza się indeks (s). Na przykład reakcję,
która zachodzi po wprowadzeniu metalicznego cynku do roztworu zawierającego
jony miedzi, można opisać równaniem:
Zn (s) + Cu(a 2 + q) Zn(a 2 + q) + Cu (s)
W praktyce jednak najczęściej stosuje się uproszczony zapis, z pominięciem tych
indeksów:
Zn + Cu 2+ Zn 2+ + Cu
Laboratoryjna metoda otrzymywania wodoru polega na działaniu kwasem solnym
na metaliczny cynk. Z cząsteczkowego zapisu równania tej reakcji:
Zn + 2 HCl ZnCl 2 + H 2
nie wynika, czy polega ona na oddziaływaniu atomów cynku z atomami (lub jonami)
wodoru, czy z resztą kwasową tego kwasu. Jeżeli natomiast substancje zdysocjowane
przedstawi się w formie jonowej:
Zn + 2 H + + 2 Cl – Zn 2+ + 2 Cl – + H 2
to można zaobserwować, że jony chlorkowe nie biorą udziału w tej reakcji i poprawny
będzie zapis skrócony:
Zn + 2 H + Zn 2+ + H 2
Innym przykładem reakcji, w której wydziela się gaz, jest działanie mocnego kwasu
na sól słabego i nietrwałego lub lotnego kwasu. Takimi solami są np. węglan, siarczan(IV)
lub siarczek sodu. Przeprowadźcie takie doświadczenie z udziałem węglanu
sodu.
• dwie probówki;
H 2 SO 4
3 wody
Na
2 CO 3
3
3
W przeprowadzonym doświadczeniu zaszła reakcja opisana równaniem:
Na 2 CO 3 + H 2 SO 4 Na 2 SO 4 + H 2 O + CO 2
które możemy przedstawić w formie jonowej:
2 Na + + CO 3 2– + 2 H + + SO 4
2–
2 Na + + SO 4 2– + H 2 O + CO 2
Taki zapis równania reakcji pokazuje, że ani kationy metalu, ani aniony reszty kwasowej
nie biorą w niej udziału. Dlatego nie ma znaczenia, który z wymienionych węglanów
oraz kwasów został użyty w doświadczeniu. Istotę tej reakcji oddaje równanie zapisane
w formie skróconej jonowej:
CO 2– 3 + 2 H + H 2 O + CO 2
Znajomość rzeczywistego przebiegu reakcji chemicznych jest niezbędna do poprawnego
projektowania doświadczeń. Na przykład znana jest metoda laboratoryjnego otrzymywania
gazowego HCl przez wypieranie go z NaCl za pomocą H 2 SO 4 .
4