01 тамыз, 2019 жыл №86 (15406)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ҚАМқорлық 1 <strong>тамыз</strong>, бейсенбі, 2<strong>01</strong>9 <strong>жыл</strong> 7<br />
Бас тақырып<br />
Кімнің несиесі «кешіріледі»?<br />
Елімізде тұрғындардың тұтынушылық несиелерінің жалпы сомасы 3 трлн. теңгеден асып<br />
жығылады. Қазақстандықтар қар<strong>жыл</strong>ық жағынан қиын-қыстау кезеңдерде тығырықтан шығу<br />
үшін, өзге де қажеттіліктеріне дәл осындай көлемдегі қарызды екінші деңгейлі банктерден алған.<br />
Олардың қатарында әлеуметтік әлжуаз топ өкілдері де бар. Олар үшін ай сайын несиені өтеу<br />
тіпті қиын. Сондықтан осы <strong>жыл</strong>дың 26 маусымында ҚР Президенті «ҚР азаматтарының борыш<br />
жүктемесін азайту» туралы Жарлыққа қол қойған еді. Бұл жаңашылдық қалай жүзеге асады?<br />
Мұндай мүмкіндік кімдерге беріледі? Осы және өзге де сауалдарға ҚР Ұлттық банкі Павлодар<br />
филиалының директоры Баян Мергенбаева жауап берді.<br />
- Баян Төлегенқызы, Мемлекет<br />
басшысының Жарлығы нақты<br />
қандай қадамдарды қамтиды?<br />
Кімдердің несиелері «кешіріледі»?<br />
- Бірінші бағыт әлеуметтік осал<br />
топ өкілдерінің несиелік жүктемесін<br />
азайтуды көздейді. Көпбалалы,<br />
асыраушысынан айырылған,<br />
мүмкіндігі шектеулі балалары бар,<br />
атаулы әлеуметтік көмек алатын<br />
отбасылар мен жетім, ата-анасының<br />
қамқорлығынсыз қалған азаматтар<br />
(29 жасқа дейінгі) екінші деңгейлі<br />
банктен жалпы сомасы 3 млн.<br />
теңгеден аспайтын несие алған<br />
болса, негізгі борыш пен сыйақы,<br />
барлығы 300 мың теңге мемлекет<br />
тарапынан өтеледі. Бұл ретте 1 маусымға<br />
дейін алған қарыз сомасы<br />
ғана ескеріледі. Акцияның бірреттік<br />
қана екенін ерекше атап өту керек.<br />
Тағы бір ескерер жайт – несие<br />
кепілсіз болуы тиіс. Яғни, акцияға<br />
ипотекалық несиелер, кепілді несиелер<br />
қатыспайды.<br />
- Мұндай мүмкіндікті иелену<br />
үшін тұрғындар банктерге барып,<br />
өтініш жазуы керек пе?<br />
- Жоқ. Екінші деңгейлі банктерге<br />
де, микроқар<strong>жыл</strong>ық ұйымдарға да<br />
бармайды. Барлық жұмысты кредитор<br />
өзі жүргізеді. Алдымен ҚР Еңбек<br />
және халықты әлеуметтік қорғау<br />
министрлігі қолдау көрсетілетін<br />
азаматтардың тізімін жасайды.<br />
Кейін бұл тізім мемлекеттік<br />
несиелік бюродағы мәліметтермен<br />
сәйкестендіріліп, екінші деңгейлі<br />
банктерге жолданады.<br />
2 қыркүйекке дейін<br />
қаржы институттарына<br />
тиісті қаражат аударылып,<br />
9 қыркүйекке<br />
дейін банктер мен<br />
микроқар<strong>жыл</strong>ық ұйымдар<br />
несиелік бюроға қарыз<br />
сомасының төмендегені<br />
немесе жабылғаны туралы<br />
ақпаратты жолдайды.<br />
Тұрғындар да хабарламалар,<br />
қоңыраулар<br />
арқылы хабардар<br />
етілуі тиіс. Оған қоса,<br />
«е-халық» порталында акцияның<br />
қорытындылары жарияланады.<br />
Сол арқылы қарыз алушы өз<br />
несиесінің «кешірілу» жүйесі туралы<br />
толық ақпаратты біле алады.<br />
Байқағаныңыздай, тұрғындарға<br />
банктердің табалдырығын тоздырып,<br />
құжаттарды толтырудың қажеттілігі<br />
жоқ.<br />
- Бұл ретте тұрғындарды<br />
«ерлі-зайыптылардың екеуінің<br />
де несиесі өтеле ме?» деген сауал<br />
мазалайды...<br />
- Тізімді ҚР Еңбек және халықты<br />
әлеуметтік қорғау министрлігі<br />
дайындады. Әр адамның несиесі<br />
жеке қарыз болып есептеледі.<br />
Сондықтан отбасының бір ғана<br />
емес, екі өкілінің де борышы өтелуі<br />
әбден мүмкін.<br />
- Бір адамның бірнеше несиесі<br />
болса, қайсысы өтеледі?<br />
- Несие кепілсіз әрі тұтынушылық<br />
болуы тиіс. Оған қоса, банктен<br />
алған қарыздың барлық сомасы<br />
1 маусымдағы жағдай бойынша<br />
3 млн. теңгеден аспауы керек.<br />
Оның бір немесе бірнеше банктен<br />
берілуі маңызды емес. Ал қайсысы<br />
бірінші кезекте «кешірілетініне»<br />
келер болсақ, алдымен <strong>жыл</strong>дық<br />
пайыздық мөлшерлемесі ең көп<br />
несие ескеріледі. Кейін қай несиенің<br />
сомасы көп екені және қайсысының<br />
өзгелерден бұрын берілгені назарға<br />
алынады. Мемлекет қазынасынан<br />
300 мың теңге аударылған күннің<br />
өзінде тұрғынның әлі банкке қайтарар<br />
қарызы болса, жаңадан келісімшарт<br />
пен несиені өтеу күні, сомасы<br />
белгіленеді. Ол бұған дейін ай<br />
сайын төлеген сомадан едәуір<br />
аз болатыны анық.<br />
- Бүгінгі күні кей тұрғындар<br />
оларға мұндай жеңілдіктің<br />
жасалғанын қаламайды. «Бұдан соң<br />
тағы несие ала алмай қаламыз»,<br />
«Бақытты отбасы» ипотекалық<br />
бағдарламасына қатыса алмаймыз»<br />
деп қауіптенеді. Шынымен, несиесі<br />
«кешірілген» азаматтар «қара<br />
тізімге» ене ме?<br />
- Бұл ретте борышкерлердің<br />
несиенің өтелгенін қалаймын<br />
немесе қаламаймын деген тілектері<br />
ескерілмейді. Жоғарыда атап<br />
өткенімдей, тізімді министрлік түзеді.<br />
Бұл орган қызметкерлері тұрмысы<br />
төмен, қиын жағдайға тап болған<br />
отбасылардың ешқайсысын назардан<br />
тыс қалдырмайды. Сондай-ақ,<br />
мүмкіндікке ие әлеуметтік топ<br />
өкілдерінің несиені уақытылы немесе<br />
кешіктіріліп өтелуі назарға алынбайды.<br />
Ал бұдан соң тағы несие<br />
ресімдеуіне болады. Мемлекеттік<br />
қолдау қайта соған жол ашып отыр.<br />
Тұрғындардың «қара тізімге»<br />
ілікпей, несиелік «тарихының»<br />
жақсаруы үшін 300 мың теңге<br />
көлемінде қарызын өтеу шарасы<br />
қолға алынды. Десе де, екінші<br />
деңгейлі банктерге қойылатын<br />
талап күшейтіледі. Азаматтардың<br />
берешекке белшесінен батпауы әрі<br />
айлық табысын жүйелі жұмсауы<br />
үшін несие күнкөріс деңгейі<br />
төмен азаматтарға берілмейтін<br />
болады. Яғни, бір айдағы кіріс<br />
көлемі 2<strong>01</strong>9 <strong>жыл</strong>ы 29698 теңгеден<br />
төмен болмауы тиіс. Бұл мәселе<br />
Президент Жарлығының үшінші<br />
бағытында қарастырылған.<br />
- Білуімше, бұл құжаттың<br />
екінші бағыты тұрғындардың<br />
барлығына бірдей қатысты.<br />
Осы туралы толығырақ айтып<br />
өтсеңіз...<br />
- Иә, Жарлықтың екінші<br />
бағытын жүзеге асыру барысында<br />
несие алушының әлеуметтік<br />
мәртебесі маңызды емес. Кепілсіз<br />
тұтынушылық несиелер бойынша<br />
айыппұлдар мен өсімпұлдар болса,<br />
яғни сіз несиені уақытылы төлемей,<br />
соның салдарынан банк күн сайын<br />
сіздің қарызыңызға қосымша сома<br />
белгілесе, бұл сома мемлекет<br />
тарапынан өтеледі. 1 шілдеге<br />
дейін есептелген өсімпұлдар<br />
мен айыппұлдарды төлемейсіз.<br />
Ал қарыздың қалған бөлігін<br />
өтеуге міндеттісіз. 30 шілдеге<br />
дейін екінші деңгейлі банктер<br />
мен микроқар<strong>жыл</strong>ық ұйымдар<br />
осындай айыппұлдарды арқалаған<br />
азаматтардың барлығының қарызын<br />
«кешірді». Енді ертеңге дейін несие<br />
алушыларға атқарылған операция<br />
туралы хабарлама жолдауы тиіс.<br />
- Бұл шара коллекторлық<br />
компанияларға берілген несиелерге<br />
де қатысты ма?<br />
- Қарыз сомасы коллектордың<br />
басқаруына өтсе, оған қатысты<br />
ешқандай жеңілдік қолданылмайды.<br />
- Аталмыш жаңашылдық<br />
туралы толығырақ ақпаратты<br />
қайдан, қалай алуға болады?<br />
- Егер тұрғындардың көкейінде<br />
жауапсыз қалған сұрақтар болса,<br />
Ұлттық банктің Павлодар филиалына,<br />
Павлодар қаласы, Ак.Сәтбаев<br />
көшесі, 44-үй мекенжайындағы<br />
ғимаратқа келуіне әбден болады.<br />
Біздің мамандар кеңес беріп,<br />
сауалдарға жауап беруге әзір.<br />
Сондай-ақ, тұрғындар кепілсіз<br />
тұтынушылық қарызды өтеу туралы<br />
ақпаратты алу үшін «Азаматтарға<br />
арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына<br />
немесе «электрондық<br />
үкімет» порталына жүгіне алады<br />
(жобалап алғанда ағымдағы <strong>жыл</strong>дың<br />
15 қыркүйегінен кейін).<br />
Мемлекеттік корпорация өз<br />
кезегінде «электрондық үкімет»<br />
шлюзі арқылы «Е-халық» ақпараттық<br />
жүйесіне өтініш жасап, тұрғындарға<br />
кепілсіз тұтынушылық қарыздың<br />
өтелуі жөнінде ақпарат ұсынады.<br />
Егер де тұрғындар «электрондық<br />
үкімет» веб-порталы арқылы өтінсе,<br />
онда ақпарат өтініш берушінің «жеке<br />
кабинетіне» жіберіледі.<br />
- Сұхбатыңызға рақмет!<br />
Сұхбаттасқан –<br />
Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.
Change language