هزار راه نرفته ‌| مهرداد خامنه‌ای⁩⁩

ایراد دیگر این است که مطابق قانون عضویت فرد در انجمن هاي صنفی مختلف بلامانع است.‏ اما با
توجه به ساختار فعلی تئاتر ایران و وضعیت حل نشده ي کارگردانان که امروز عمدتاً‏ به عنوان کارفرما
عمل می کنند،‏ تعارض منافع به وجود می آید.‏ این موضوع ضرورت و فوریت تصویب نظام صنفی و
آیین نامه هاي ویژه اي را که بتواند این مسائل را روشن کند پررنگ تر می کند.‏
از سوي دیگر،‏ الزامات قانونی نظام صنفی همچون ماده 12 که افراد صنفی را موظف به اخذ پروانه
می کند،‏ در خصوص هنرمندان تئاتر پرسش برانگیز است و با در نظر گرفتن محدودیت هایی که پیش
از این نیز بر سر راه هنرمندان جوان بود،‏ نگران کننده نیز هست.‏
به علاوه،‏ با توجه به اینکه هنرمندان تئاتر تحت مقررات نظام صنفی در وضعیت جدیدي قرار
می گیرند،‏ با توجه به ماهیت متفاوت حرفه ي خود احتمالاً‏ درگیر موقعیت هاي تازه و بعضاً‏ متناقضی
خواهند شد.‏ از جمله اینکه اگر حرفه ي هنرمند تئاتري در زمره ي کسب وکار قرار گیرد،‏ در شرایط
تازه وضعیت مالیات او به چه شکل خواهد بود؟ تمام این ها مسائلی است که اگر امروز روشن نشود،‏
دوباره درگیر خلاءهاي قانونی خواهیم بود که کوچک ترین تغییرات را در وضعیت هنرمندان تئاتري
بیست سال دیگر به تاخیر خواهد انداخت.‏
خبر ‏«خوش»‏ تشکیل انجمن صنفی سراسري،‏ در واقع ما را به خانه ي اولی می برد که تمام آنها که
تاکنون پیش از ما صاحب حرفه ي به رسمیت شناخته شده از سوي وزارت کار بوده اند در آن
سرگردانند.‏ جایی که با این پرسش روبرو می شویم که آیا انجمن صنفی راهگشاي مشکلات امروز ما
خواهد بود؟
مسیري که مسئولان خانه ي تئاتر به سوي تبدیل این نهاد به انجمن صنفی سراسري در حال طی
کردن هستند،‏ شفاف نیست و نسبت به نهادي که هم اکنون چندهزار عضو دارد،‏ غیردموکراتیک و
غیرشفاف عمل می کند.‏ در همین راستا این پرسش هم پیش می آید که آیا سیاست انجمن صنفی
آینده در خصوص عضوگیري بازتر خواهد شد،‏ و یا درهاي آن به روي دانشجویان و جوانان کم تجربه
بسته تر از امروز می شود؟
مسئولان خانه ي تئاتر امروز در رابطه با تشکیل انجمن صنفی تئاتر،‏ بسیار بر قید سراسري تاکید
می کنند.‏ اما باید از خود پرسید وقتی یک نهاد به روشنی فاقد استقلال و قدرت عمل لازم است،‏
چنان که در حرفه هاي دیگر که تا امروز صاحب انجمن صنفی بوده اند می بینیم،‏ چه اهمیتی دارد که
چه تعداد از افراد را تحت پوشش قرار دهد؟ شاید امروز که تنها بحث بودجه اي در میان باشد که از
طریق صندوق هنر به افراد تعلق می گیرد،‏ اما راه حلی که ارائه شده،‏ مسکنی مقطعی است که نه تنها
کافی نیست و درمان هم نمی کند،‏ بلکه در ادامه ي راه مشکلات احتمالاً‏ بیشتري را خواهد افزود.‏ چرا
که نهاد تشکیل شده ي جدید شاید عنوان و ماهیت حقوقی دیگري به خود بگیرد،‏ اما از لحاظ
استقلال و گستره ي عمل،‏ برتري چندانی بر خانه تئاتر ندارد.‏
مواردي که مطرح شد،‏ عمدتاً‏ ناشی از مشکلی است که در وهله ي اول توسط قانون گذار ایجاد شده
است و آن بی اعتنایی نسبت به هنجارهاي جهانی فعالیت صنفی و بدعت گذاري به شیوه اي مغرضانه و
ناکارآمد است.‏ این بدعت گذاري اختراع چرخ از نو نیست،‏ بلکه پا گذاشتن در مسیري به کلی متفاوت
و در واقع چوب لاي چرخ فعالان صنفی گذاشتن است.‏ در پایان می توان به این نکته اشاره کرد که
صنف و سندیکا نه تنها نفی کننده ي یکدیگر نیستند،‏ بلکه یکدیگر را تکمیل می کنند؛ اما در این
میان،‏ انجمن صنفی قطعاً‏ برداشتی تحریف شده و ناقص از سندیکا است.‏
سندیکا به چه کار تئاتر می آید؟
طبق تعریف سازمان جهانی کار،‏ ‏«سندیکا سازمانی کارگري است که به منظور پیشبرد و دفاع از
منافع کارگران تشکیل می شود».‏ در منابع دیگر نیز کمابیش همین تعریف را ارائه کرده اند.‏ اما با در
نظر گرفتن حقوقی که همین سازمان براي کارگران در خصوص سندیکا تعریف کرده و نیز عملکرد
سندیکاهاي امروز،‏ این تعریف حداقلی را می توان چنین بسط داد که سندیکا،‏ یک سازمان صنفی،‏
مستقل،‏ دموکراتیک،‏ مشارکتی و اجتماعی و داراي شخصیت حقوقی است که به طور داوطلبانه و
فارغ از انواع تبعیض ‏(از جمله جنسیتی،‏ قومی،‏ نژادي،‏ مذهبی،‏ ملی و عقیدتی)‏ تشکیل شده و
13