Сарыарқа самалы, 16 маусым, бейсенбі

SARYARQA

Павлодар облыстық газеті

1929 жылғы 15 ақпаннан шығады

SAMALY

16 маусым, бейсенбі

2022 жыл

№65 (15833)

ssamaly29@gmail.com www.saryarka-samaly.kz facebook.com/saryarqasamaly @saryarqa_samaly

@saryarqa_samaly

19 МАУСЫМ - МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ КҮНІ!

Бала денсаулығы -

басты назарда

Нақпа-нақ

Өңірде өсімдік

шаруашылығын

қолдауға

3,9 млрд

теңге субсидия

бөлінді

САУДА

ҰН НАРЫҒЫ:

БҮГІНГІ БАҒА ҚАНДАЙ?

5

бет

Суретті түсірген - Есенжол Исабек.

Бала – ұрпақ жалғастырушы, елдің болашағы. Ал балдырғандардың,

естияр сәбидің саулығын жіті қадағалау үшін дәрігерлерге біліктілік

пен сезімталдық қасиет аса қажет. Қазіргі уақытта осы бір ауыр жүкті

еңсеріп, сырқатын айтуға тілі жоқ бүлдіршіннің еміне шипа беріп,

қырағылық танытып жүрген облыстық балалар ауруханасының

рөлі орасан зор. «Балалар жылында» жасөспірімдерге көрсетіліп

жатқан игі қызметтер туралы кеңірек жазуды жөн көрдік.

Толығырақ 6-бетте

ОНЛАЙН ЖЕЛІ

ЖАЗУШЫҒА НЬЮТОННЫҢ

БАЙҚАМПАЗДЫҒЫ КЕРЕК!

7

бет

АЛАҢ

ОҚУШЫ БІЛІМІ ҚАНДАЙ

БОЛМАҚ?

8

бет

2

16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл АҚПАРАТ

SARYARQA SAMALY

ДЕНСАУЛЫҚ

Қазіргі таңда облыс көлемінде

сақтандыру жүйесінде жоқ

140 327 адам бар. Бұл өңір халқының

18,5 пайызын құрап отыр. Атап өтер

болсақ, әлеуметтік сақтандыруы жоқ

азаматтар Павлодар, Екібастұз, Ақсу

қалаларында тұрады. Ал ауыл-аймақ

бойынша Павлодар, Шарбақты және

Тереңкөл аудандары көш бастап тұр.

Сақтандыруы

жоқ адам

саны артты

ТУРИЗМ

Этноауылдар

құрылады

Биылғы туристік маусымда облыс тұрғындары мен

қонақтары Баянауыл баурайындағы қонақ үйлермен

қатар, Жасыбай көлінің жағасында қаз - қатар тігілетін

ақшаңқан киіз үйлерде демала алады. Ол үшін жергілікті

тұрғындар арнайы этноауыл құрмақ. Мұнда ұлттық

тағамдар мен сусындар да ұсынылады.

Бұл туралы «Әлеуметтік медициналық сақтандыру

қоры» облыс бойынша филиалының директоры Нұрлан

Қасымов Өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен

брифингте мәлімдеді.

- Медициналық сақтандырудың нәтижесінде

облыстық денсаулық сақтау жүйесінің бюджеті жылданжылға

ұлғаюда. Ал биылғы жылы азаматтар арасында

міндетті медициналық сақтандырылмағандардың санының

өсуі байқалуда. Өткен жылы павлодарлықтарға қор

қаражаты есебінен 27,6 млрд теңгеге, жалпы облыс

тұрғындарының медициналық көмек алуына 87,9 млрд

теңге жұмсалды. Бұл сомаға 24,2 млрд теңгеден асатын

коронавирустық инфекциясына қарсы күрес жөніндегі

іс-шараларды қаржыландыру бойынша шығыстар да енгізілді, -

дейді Нұрлан Қасымов.

Оның сөзінше, денсаулық сақтау саласына бөлінген

қаражаттың артуына байланысты МӘМС шеңберінде

медициналық көмекке қолжетімділік артты.

- Емханалар деңгейінде консультациялар мен

диагностикалық қызметтер саны 44 пайызға ұлғайды.

Жалпы, консультативтік-диагностикалық көмек 7,5 млрд

теңгеге көрсетілді. 139 мыңнан астам адам стационарлық

бөлімде ем алды. Көрсетілген стационарлық медициналық

көмектің құны 15,4 млрд теңгеден асса, ауыл халқына

стационарлық және стационарды алмастыратын көмектің

құны 2,4 млрд теңгені құрады, - деп атап өтті ол.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруды енгізудің

тағы бір артықшылығы - медициналық ұйымды және

дәрігерді еркін таңдау. Бүгінгі таңда бұл құқық сәтті

жүзеге асырылуда. Ол үшін емделуші учаскелік дәрігеріне

хабарласып, жетекші облыстық немесе республикалық

медициналық ұйымдарға жолдама ала алады. Бастысы,

медициналық сақтандыру жүйесінде тіркеліп, денсаулық

сақтау субъектілерінің дерекқорында медициналық ұйымның

болуы жеткілікті.

Сонымен қатар, спикер қазіргі таңда Павлодар қалалық

№1 емханасында орын алған жағдайға қатысты пікірін

білдірді.

- МӘМС облыстық қорында қаржы жеткілікті. Бәлкім,

аталмыш емханаға жүгінген емделушілердің көптігіне

байланысты, денсаулық ұйымы әлеуметтік сақтандыру

қорына құжаттарды дер кезінде жібере алмай отыр.

Соның салдарынан олқылықтар орын алуда. Алдағы

уақытта мәселе шешімін табады деп ойлаймыз. Келіссөз

жүргізілуде, - деді Н.Қасымов.

Махаббат ТӨЛЕБАЙ.

ҚОҒАМ

Қазақстанда неке қиюды тіркеудің ай

сайынғы мерзімін күнтізбелік 15 күнге

дейін қысқарту мәселесі қарастырылуда.

Сондай-ақ әртүрлі өмірлік жағдайларды

ескере отырып, мерзімді қысқарту мүмкіндігі

де сақталмақ.

Өтініш қарау

мерзімі қысқара ма?

Бұл туралы ҚР Әділет министрлігінің баспасөз қызметі

мәлімдеді. Жүктілік, баланың тууы, тараптардың бірінің

өміріне тікелей қауіп төнуі және басқа да ерекше жағдайлар

сияқты дәлелді себептер болған жағдайда некені тіркеу

мерзімін бір күнге дейін қысқартуға болады. Ол үшін

тиісті құжаттарды, медициналық мекемелерден, жұмыс

немесе оқу орындарынан анықтамаларды ұсыну керек.

Көптеген ерлі-зайыптылар тіркеу органдарына жүгінген

кезде той күнін алдын ала белгілеп, мейрамханаларға

тапсырыс береді. Содан соң ғана некені тіркеуге өтініш

береді. Алғаш үйленгелі отырған әрі баласы жоқ жастар

үшін құжаттардан тек жеке куәлік пен мемлекеттік баж

салығын төлеу талап етіледі.

Атап өтер болсақ, Қазақстанда соңғы 10 жылда тіркелген

некелер санының тұрақты өсуі байқалады. 2018 жылы

138 876 неке қиылса, 2019 жылы 139 735, 2020 жылы

129 165, 2021 жылы 140 762 жас отбасылар саны арттты.

Өз тілшіміз.

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА

Кеше Өңірлік коммуникациялар

қызметінде өткен брифинг барысында

облыстық кәсіпкерлік және

индустриялық-инновациялық даму

басқармасының басшысы Ернұр

Жәутікбаев алдағы туристік маусымға

дайындық барысы туралы баяндады.

Ернұр Бөкенбайұлының айтуынша,

өңірде туристерге арналған

111 демалыс орны бар. Олар бір

уақытта 8 мыңнан астам адамды

қабылдай алады. Айталық, Баянауыл

курорттық аймағында біржолғы

сыйымдылығы 4 700 төсек-орын

болатын 46 демалыс үйі бар. Бұл

аймақтағы биылғы жаңалық – алғаш

рет дәріхананың, Жасыбай мен

Павлодар, Қарағанды қалаларының

арасын жалғайтын сапаржайдың және

этноауылдың ашылуы.

Басқарманың бөлім басшысы

Салтанат Нұрмағамбетова бұл жаңашылдықтар

туралы толығырақ атап

өтті.

- Жасыбай көлінің жағасында

кәсіпкерлер 40 киіз үй тігіп, алтыбақан

құрады. Әрқайсысы шамамен 10 адамды

қабылдай алады. Мұнда туристердің

демалысты тиімді өткізуіне барлық

жағдай жасалады. Сондай-ақ, су

алатын резервуар, жеке санитарлықгигиеналық

торап қойылуы тиіс, -

деді С.Нұрмағамбетова.

Киіз үйлер Маралды көлінің

жағасында да құрылады. Қазірдің

өзінде көлдің жағасында 8 киіз үй

бар. Алдағы уақытта тағы төртеуі

қойылады. Сол арқылы меймандарға

көл басында түнеп шығуға мүмкіндік

болады. Жалпы, инвестор биыл

35 млн теңге қаржы бөліп, бұл

сомаға шатырлар, жазғы дәмханалар,

қазандықтар мен күркелер орнатты.

«Саят-Павлодар» компаниясының

басшысы әрі облыстық туристік

қауымдастық төрағасы Гүлмира

Отарғалиеваның айтуынша,

биыл курорттық аймаққа кіру

бағасы өзгерген жоқ.

- Осы жылы былтырғы

бағалар сақталды. Атап

айтқанда, ересектер кіру

үшін 1000 теңге, зейнеткерлер

700 теңге төлеуі керек.

12 жасқа дейінгі балаларға

т е г і н . С о н д а й - а қ , э к с к у р с и я -

мен келген лагерь балалары

мен оларды әкелген

жетекшілер Маралды аумағына

ақы төлемей-ақ келе алады. Ал

Аққулыдағы Тұзқалаға бару үшін

тұрғындар бір көлікке екі мың

теңге төлеуі керек. «Джип»

санатына жататын көліктерден

4 мың теңге ақы алынады, -

деді Г.Отарғалиева.

Сонымен қатар, Павлодар

қаласындағы сапаржайдан

Маралдыға дейін автобус

жүреді. Көл жағасына барыпқайту

үшін бір адам 2480

теңге төлеуі керек. Облыс

орталығынан сағат 9.40-та,

Маралдыдан 17.00-де шығады.

Осы орайда Салтанат

Нұрмағамбетова тамыз айында

Маралдыда «Мuzlike» музыкалық

фестивалін өткізу жоспарда

барын айтты. Сол кезде музыкалық

кешке 150 адамды тегін апаруға

мүмкіндік болады.

Биылғы жоспарланған туристік

шаралар қатарында Торайғыр бидің

250 жылдығына орай өтетін ұлттық

тағамдар фестивалі де бар. Оның

барысында әр аудан-қала киіз үйлер

тігіп, ұлттық тағамдар әзірлеп, олардың

дайындалу барысы мен ерекшеліктерін

туристерге көрсетуі көзделуде.

Бұл ретте Ернұр Жәутікбаев демалушыларға

толық ақпарат ұсынатын

бірыңғай сайтты іске қосу жоспарымен

де бөлісті. Өкінішке қарай,

бұған дейін басқарма, аудан-қала

әкімдіктері мен Торайғыров университеті

дайындаған мобильді қосымша туристер

арасында зор сұранысқа ие

бола қойған жоқ.

Айта кетейік, биыл өңірдегі демалыс

орындарына 200 мыңнан астам адам

келеді деген болжам бар. Облыс

тұрғындары мен қонақтарына ыңғайлы

болуы үшін туристік операторлардың

қызметіне жүгінуге болады. Мәселен,

«Бес жұлдыз» компаниясы туристерді

Баянауылға бір күндік турға апара

алады. Әйтсе де, жазғы уақытта

мұндағы демалыс үйлеріне сұраныс

жоғары болып, ине шаншар орын

қалмайтыны себепті кейбір демалыс

үйлері туроператорлармен бірге жұмыс

істеуге аса құлықты емес.

МЕЗГІЛ МӘСЕЛЕСІ

Жапырақтарды «жеп» жатыр

Соңғы күндері өңірде жұлдызқұрт атты зиянкестердің саны көбейіп кеткені байқалады.

Бұған дейін олар Павлодар ауданына қарасты бірнеше ауылдағы жолдың бойында

жайқалып тұрған ағаштардың жапырағын «жалмаса», енді Ертіс ауданындағы жасыл

желекке кесірін тигізіп жатыр.

Үрлітүп орман және жануарлар дүниесін

қорғау мекемесінің басшысы Ернұр

Шекеевтің айтуынша, зиянкестердің

бұл түрі былтыр да байқалған. Олар

ағаштың өсуіне кері әсерін тигізеді.

- Жұлдызқұрттың дернәсілдері ерте

көктемнің келуі мен жылы температураның

әсерінен көбейеді. Көбінесе ағашта

кездеседі. Зиянкестер жапырақтарды

«жеп», жердің астына кетеді. Одан соң

жапырақтар қайта жайқалып өскенімен,

ағаштың өзі жылдан-жылға әлсірейді, -

дейді Е.Шекеев.

Сондықтан мамандар дезинсекциялық

жұмыстарды қолға алды.

Ертіс ауданының әкімі Аян Бейсекин

ол үшін қазынадан қосымша қаражат

қарастырылғанын айтты.

- Соңғы үш күн аралығында 50 гектар

аумақта өңдеу жұмыстары

жүргізілді. Инсектицидтер аудандық

бюджет есебінен алынды. Біздің міндет

- құрттардың өздерін емес,

олардың дернәсілдерін жою, -

дейді А.Бейсекин.

Аудан басшысы жұлдызқұрттар

Қарақұдық ауылдық округіндегі

қайыңнан анықталғанын атап өтті.

Сондықтан бірінші кезекте осы аумақ

өңделуде.

Еске сала кетейік, бұған дейін

жұлдызқұрттар Павлодар ауданына

қарасты Григорьевка ауылдық округінен

байқалды. Сол тұста зиянкестер

жайылмадағы теректер мен жол

бойындағы қайыңдарды «жеп» кетті.

Қ.ТІЛЕКТЕСҚЫЗЫ.

SARYARQA SAMALY

АЙНА 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 3

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының мәлімдеуінше, облыс бойынша

көктемгі егіс жұмыстары толығымен аяқталды. Биылғы көктем мезгілінде

ауа райының тұрақсыздығынан жұмыс қарқыны жиі тежелді. Десе де, түрлі

қолайсыздықтарға қарамастан, шаруалар мен диқандар егін алқаптарында

қыруар жұмыс атқарылғанын алға тартады.

Егін алқабы –

астық қалқаны

ЗЕРТТЕУ

Ақтау

жұмыстары

жалғасын табуда

Бас прокуратура саяси қуғындауға байланысты

2 млн құжатты құпиясыздандырып жатыр. Мемлекет

басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың арнайы Жарлығынан

кейін саяси қуғын-сүргін құрбандарын

толық ақтау жөніндегі республикалық комиссия

құрылып, іске кіріскен болатын.

Ағымдағы жылы 1 млн 920,3

мың гектар алқапта агротехникалық

шаралар жүргізіліп, егіс алқабы

1 554,7 мың гектар немесе жоспардың

100 пайызын құрады. Облыс механизаторлары

көктемгі температуралық

қарама-қайшылықтарға қарамастан,

1 млн гектардан астам жердегі

ылғалдылықты жауып, 294,6 мың

гектар жерді соқалармен басып, 619

мың гектар алқапта егіс алдындағы

өңдеу жұмыстарын жүргізді.

Биыл көктемгі дала жұмыстарын

жүргізуге 4,1 млрд теңге қаражат

бөлінді. Ал, субсидиялауға бюджетте

1,8 миллиард теңге қарастырылған.

Егіс науқанына барлық модификациядағы

4 462 трактор және 245 егіс

кешені жұмылдырылды.

Павлодар облысы әкімінің орынбасары

Мейрам Өтешов өзінің Instagram

парақшасында биыл егіс алқабы

кеңейіп, өңірдегі ауыл шаруашылығының

әлеуеті артып келетінін

жазды. Оның ішінде дәнді дақылдар

19,2 мың гектарға, күнбағыс 6,0 мың

гектарға, картоп 1,7 мың гектарға,

сәбіз 0,2 мың гектарға, қырыққабат

0,1 мың гектарға және пияз

0,2 мың гектарға ұлғайтылды.

- Облыстың ауыл шаруашылығы

тауарын өндірушілері тыңайтқыштарды

сатып алуға 17,8 мың тоннаға

келісім шарт жасасты. Бүгінгі күні

16,1 мың тонна тыңайтқыштар

тиелді. Бұл бағыттағы жұмыс

әлі де жалғасуда. Қазіргі уақытта

«минералды тыңайтқыштардың

құнын субсидиялау» және «тұқым

шаруашылығын дамытуды қолдау»

бағдарламалары бойынша өтінімдер

қабылдау жүзеге асырылуда, -

деп жазды әкім орынбасары.

Үстіміздегі жылы егін алқаптарына

майлы дақылдар 268,3 мың гектарға,

оның ішінде күнбағыс 221,7 мың

гектарға егілді. Бұл - жоспарланған

МӘСЕЛЕ

Павлодар ауданына

қарасты Шақат

ауылының ішіндегі

жолдарда бұрын-соңды

асфальт жабындысы

болған емес. Биыл

алғаш рет сазды жол

тегістеліп, бұл елді

мекенге өркениеттің

игілігі жетті. Алайда

тұрғындардың қуанышы

көпке созылған

жоқ. Мердігер салған

жол сапасыз болып

шықты.

Шақат ауылының тұрғыны

Надежда Никитинаның сөзінше,

ауыл жұртшылығы асфальт жолдың

салынуын көптен күтті. Мәселе

биыл ғана шешімін тауып, елді

мекеннің ішінде жолдар салына

бастады. Бірақ оның сапасы мүлде

сын көтермейді.

- Жолдың беткі жабындысы тегіс

емес. Жиектері қазірдің өзінде

опырылып, жабындысы үгітіліп

жатыр. Жаңа жол ары кетсе бір

жылға ғана шыдас берер. Одан

соң қармен бірге еріп кететін

түрі бар. Көпшіліктің көптен бері

сұрағаны мұндай жол емес еді, -

көрсеткіштен бір пайызға артық.

Сонымен қатар, биыл мал азығы

дақылдары да жоспардағы көрсеткіштен

жоғары тұр. Өңірдегі

барлық жем-шөп дақылдары 102,9

мың гектарды құрады. Облыстың

көкөніс өсірушілері де көктемгі

егін егу науқанын аяқтап, күзгі

өнімді жинау жұмыстарына ертеден

қамданып отыр.

Ағымдағы жылы картоп 21,8

мың гектарға, яғни өткен жылдан

400 гектарға артық егілді. Көкөніс

7,5 мың гектарды, бақша дақылдары

2100 гектарды алып жатыр.

Айта кетерлігі, биыл аймақ

басшысы Әбілқайыр Сқақовтың

қолдауымен облыс бойынша азықтүлік

қауіпсіздігін қамтамасыз ету

және ауылшаруашылық дақылдарын

өсірудің тиімділігін арттыруға

қатысты бірқатар іс-шаралар қолға

алынған. Жыл өткен сайын Павлодар

облысының көкөніс, бақша және

Қуанышы көпке

созылмады

деп налиды ауыл тұрғыны.

Шақат ауылдық округінің әкімі

Ерболат Қанкиннің сөзінше, жақында

ғана төселген асфальт жабындысы

толығымен «кеуіп» үлгерген жоқ.

Сондықтан беткі қабаты жұмсақ

болып тұрған көрінеді. Ауылдың

басшысы жөнделген учаскелер

Павлодар облысы бойынша Жол

активтері ұлттық сапа орталығының

оң қорытындысын алған соң ғана

мердігердің жұмысы қабылданатынын

атап өтті.

Павлодар ауданының әкімі Ержан

Иманслям да жолдың сапасына

баса мән берілетінін айтты.

дәнді дақылдарды өсіретін егін

алқаптары кеңейіп келеді. Сондай-ақ,

егіншілікпен айналысатын шаруаларды

субсидиялауға бөлінетін

қаражат көлемі де ұлғайды.

Ауыл шаруашылығы басқармасы

мамандарының айтуынша, жанаржағармай

мәселесі де толығымен

шешілген. Тұқым, гербицитке, минералды

тыңайтқыштарға қаржы бөлініп,

ауыл шаруашылығы дақылдарының

егіс алаңы артуда. Бұл соңғы

жылдардағы жоғары көрсеткіш болып

отыр. Сол себепті, биылғы егіннен

диқандардың үміті зор. «Көктемгі

егу жұмыстары аяқталғанымен, күзгі

өнімді теру жұмыстары алдымызда»

дейді олар. Диқандар биыл әр

гектардан шамамен 10-15 центнерден

өнім алуды көздеп отыр.

Алтынбек ЕЛЕМЕСҰЛЫ.

Суретті түсірген -

Есенжол Исабек.

- Биыл «Ауыл – ел бесігі»

мемлекеттік бағдарламасы аясында

Шақат ауылындағы Әуезов,

Жамбыл, Мұхтаров, Абай, Мәншүк

Мәметова, Механизаторская, Мир

және Әбдіков көшелеріндегі жол

жөнделіп жатыр. Бұл жұмыстарды

атқару үшін Шақат ауылдық

округі әкімдігі мен «Амир-Строй

ПВ» ЖШС арасында 121 млн

111 мың теңгеге келісімшарт

жасалды. Соған сәйкес, жұмыстар

маусым айында аяқталуы тиіс. Жол

активтерінің ұлттық сапа орталығы

тиісті сынамаларды алды, - дейді

аудан басшысы.

Жергілікті билік мердігердің

жұмысын бақылауға алу туралы уәде

бергенмен, ауыл тұрғындарының

көңілі әлі де күпті. Олар ұзақ жыл

бойы күткен елді мекен ішіндегі

жолдар жайлылық сыйлаудың

орнына қолайсыздық тудыра ма

деп қауіптенеді.

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.

«Мемкомиссияның негізгі

міндеті – 1920-1950 жылдардағы

саяси қуғын-сүргін құрбандарын

толық, заңды және саяси ақтау», -

деп жазылған министрлік жауабында.

Яғни, бұл комиссияның

1920-1950 жылдардағы саяси

қуғын-сүргін құрбандарын толық

ақтау жөніндегі мемлекеттік

комиссия екенін түсіну маңызды.

Жалпы, еліміз тәуелсіздік

алғаннан бері бұл мәселеге

екінші рет мемлекеттік деңгейде

бет бұрып отыр. 1993 жылғы

14 сәуірде «Саяси қуғын-сүргін

құрбандарын жаппай ақтау

туралы» Заң қабылданып, бірталай

адам ақталған болатын.

Бірақ ол кезде шаруалар

көтерілісі, бай-кулактарды жою,

олардың мүліктерін тәркілеу

және күштеп отырықтандыру,

жаппай коллективтендіру, 1920-33

жылдар аралығындағы саясатқа

қарсы көтерілген халыққа және

дін өкілдеріне қатысты жаппай

жазалау салдарынан құрбан

болғандар аталған заңнан тыс

қалған еді. Сол олқылықтың орнын

толтыру бұл жолғы мемлекеттік

комиссия жұмысының негізгі

бағыты болып белгіленген.

Комиссияның жұмысы қашан

аяқталатыны әзірге белгісіз.

Алайда, комиссия жұмысының

қорытындысы бойынша «Саяси

қуғын-сүргін құрбандарын толық

ақтау туралы» Заң жобасы

әзірленіп, ҚР Президентіне

мемкомиссияның жұмысы

туралы баяндама дайындалуы

керек. Бүгінде мемлекеттік

комиссия ақтауға жататын

азаматтардың 11 санаты

бойынша топ-топқа бөлінген.

Сондай-ақ, екі кіші комиссия

бар. Оның бірі саяси-қуғын сүргін

құрбандарын заң тұрғысында

ақтау мен есімдерін ұлықтау

бойынша әдістеме дайындауға

жұмылдырылған. Ал екіншісі

саяси қуғын-сүргін жөніндегі

жабық архив қорларын жан-жақты

зерделеу және оларды кезеңкезеңімен

құпиясыздандыру

бойынша құрылды. Бұл жұмыс

тобының құрамына ҚР Ұлттық

ғылым академиясының академиктерінен,

ғылыми-зерттеу

институттары мен жоғары оқу

орындарының ғалымдарынан

құралған 69 адам тартылды.

Ал 17 өңірде мәслихат депутаттарының,

ғалымдардың, өлкетанушылардың

қатысуымен

консультативтік-кеңесші органдар

форматында өңірлік комиссия

құрылып, олардың құрамына 265

ғалым алынды. ҚР Білім және

ғылым министрлігінің мәліметі

бойынша, 2021-2022 жылдар

аралығында азаматтардан

туыстары мен ата-бабасын ақтау

бойынша 156 өтініш түскен. Оның

42-сі қанағаттандырылса, 114

өтініш бойынша әлі іздестіру

жұмыстары жүріп жатыр. Былтыр

мемлекеттік комиссияның өкілдері

ел аумағында архив материалдарын

жинау үшін 30 ғылымиіздестіру

іссапарына шыққан.

Нәтижесінде архив құжаттарының

268 715 кадры жиналды. Олар

кейін құжаттар жинағы ретінде

көпшілікке қолжетімді болмақ.

«Сонымен қатар, ғалымдар

2020-2021 жылдары Мәскеу мен

Киев архивтерінде үлкен жұмыс

атқарды. Ресей Федерациясының

мемлекеттік архивінде КСРО-ның

еңбекпен түзеу лагерьлерінің

тарихы бойынша, соның ішінде

ҚазКСР аумағында орналасқан

лагерьлер бойынша архив құжаттары

анықталып, зерделенді.

Қазіргі уақытта, еліміздің

және шет мемлекеттердің

(Ресей, Қырғызстан, Тәжікстан

және т.б.) әртүрлі мұрағат

қоймаларынан келіп түсіп

жатқан архив материалдарының

мәтіндерін терудің белсенді

процесі жүріп жатыр. Өкінішке

қарай, жаһандық қолайсыз

эпидемиологиялық жағдайға

байланысты ғалымдардың

шетел архивтеріне іссапарлары

толықтай жүзеге асырылмады»,

- деп жазады вицеминистр

Қуаныш Ерғалиев.

Қазір саяси қуғын-сүргін

құрбандарының бірыңғай республикалық

деректер базасы

сақталатын арнайы сайт әзірленуде.

«Осы сайт негізінде ХХ

ғасырдың 20-50 жылдар арасында

қуғын-сүргінге ұшыраған

азаматтардың барлық санаттарын

(бай-кулактар, орташалар,

депортацияланған халықтар,

арнайы қоныс аударушылар,

дін қызметкерлері) қамтитын

жүйелендірілген электрондық

деректер базасы ұсынылады.

Бұл жұмыс ағымдағы жылдың

мамыр айында аяқталады

және интернет-ресурстарда

жалпыға қолжетімді болады», -

деп жазылған ведомство жауабында.

Саяси қуғын-сүргінге

ұшырағандардың құжаттары

ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті

мен Бас прокуратураның, Ішкі

істер министрлігінің арнайы

архивтерінде құпия режимде

сақталып келген еді.

Мемлекеттік комиссия

жұмысының аясында сол

құжаттарды құпиясыздандыру

процесі басталды. «Бүгінде

құпия құжаттардың сақталу

мерзімінің аяқталуына байланысты

құпиясыздандыру жұмыстары

жүргізілуде. Соның нәтижесінде

ҚР Бас прокуратурасы 2 миллионнан

астам құжат, ІІМ арнайы

архивтерінде 2 190, ҰҚК арнайы

архивтерінде 333 архив ісі және

1937-1938 жылдардағы КСРО Ішкі

істер халық комиссариатының

7 нормативтік-құқықтық актісі

құпиясыздандырылды. Қазіргі

уақытта өңірлік комиссиялардың

мүшелері ҚР Бас прокуратурасы,

ҰҚК, ІІМ, Қорғаныс

министрліктерінің жабық архив

қорларымен әлі де жұмыс

істеп жатыр», - делінген ресми

мәліметте.


4 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл ЖАЗ - 2022

SARYARQA SAMALY

БАС ТАҚЫРЫП

Оқушылар музейге

тегін барады

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылды

«Балалар жылы» деп жариялағаны белгілі. Бүгінде бұл

мақсатта Ертіс-Баян өңірінде балақайларды қорғауға,

сапалы біліммен қамтуға, денсаулықты нығайтуға, бос

уақытын тиімді пайдалануға түрлі шаралар атқарылуда.

Соның бірі – «Байтұрсынов картасы». Жалпы, бұл

жобаның мақсаты қандай? Арнайы карта кімдерге

беріледі? Аталмыш карта шалғай елді мекенде тұрып

жатқан балалар үшін қарастырылған ба? Осы және өзге

де сауалдар барысында облыстық мәдениет, тілдерді

дамыту және архив ісі басқармасы тарихи-мәдени

мұраны сақтау және археология бөлімінің басшысы

Шолпан Мұхаметжанова әңгімелеп берді.

- Шолпан Адамқызы, облыс

оқушыларына арналған

«Байтұрсынов картасының»

мақсаты қандай?

- Облыстық мәдениет, тілдерді

дамыту және архив ісі

басқармасының «Балалар жылы»

және Ахмет Байтұрсыновтың 150

жылдығы аясында өңіріміздегі музейлерге

ақысыз бару үшін мектеп

оқушыларына арнап карта дайындады.

Мұндағы басты мақсаты –

оқушыларды еліміздің тарихи–

мәдени мұрасымен кеңірек таныстыру.

Сонымен қатар, мәдени

сабақтастықтың маңыздылығы мен

қажеттілігін аша отырып, балаларды

музейлерге баруға ынталандыру

және тарихи әрі рухани азыққа

толы орда туралы түсініктерін

кеңейту болып табылады.

- Бұл карта кімдерге тиесілі

және қанша бала ие болады?

- «Байтұрсынов картасы» облысымыздағы

мектеп жасындағы

балаларға беріледі. Барлығы

113000-ға жуық карта әзірленіп

отыр. Нәтижесінде осы картамен

оқушылар 3 мәрте музейге тегін

бару мүмкіндігіне ие.

- Аталмыш жеңілдікпен

қандай музейлерге ақысыз

кіру қарастырылған? Ауылаймақ

балалары қамтылған

ба?

- Бұл картамен әр оқушы

өңіріміздегі музейлерге тегін кіре

алады. Мұның қатарында Г.Потанин

атындағы облыстық тарихиөлкетану

музейі мен бөлімшелері

БАЙҚАУ

Дарындылар жарысты

Павлодар қаласының жалпы білім беретін мектептерінде оқу жылы аясында

«Үлкен үзіліс - 2022» қалалық жобасын іске асыру бойынша жұмыстар жүргізілді.

Мақсаты - ұжымда жұмыс істей білу, өзін-өзі жүзеге асырудағы шығармашылықты

дамыту, шығармашылық іс-әрекет процесінде дарынды балаларды қолдау.

Жыл сайынғы жобада Павлодар

қаласындағы білім беру ұйымдары,

Кенжекөл орта мектебі, Жетекші

орта мектебі оқушыларының

30 сыныбы қатысты. Ұжым құрамында

7 бағыт бойынша 370-тен

астам оқушы қатысты.

Байқаудың бірінші кезеңінде

қатысушылар белгілі телевизияық

музыкалық-шығармашылық

«Дәлме-дәл» бағдарламасының

сахналық пародия конкурсына

қатысты. Екінші кезеңде «Біздің

мектеп елі» атты бейнематериалдарды

ұсынды.

«Ойлан! Ойла! Жаса!» атты

үшінші кезеңде балалар атааналармен

бірге вокалдық, би

байқаулары мен түрлі тағамдарды

дайындауға атсалысты. Төртінші

кезеңде «Біз әртүрліміз» фотоколлаж

байқауында сынып өміріндегі

бар. Оның ішінде «Ertis» музейі,

Майра Шамсутдинованың ән

шығармашылығы музей-үйі, Д.Багаев

музей-үйі, Әскери даңқ музейі,

Екібастұз қаласының тарихи-өлкетану

музейі, «Ақсу тарихи өлкетану

музейі», Шарбақты тарихи-өлкетану

музейі, Бұқар жырау әдебиет

және өнер музейі, облыстық

көркемсурет музейі қамтылған.

Сондай-ақ, академик Қ.Сәтбаевтың

Баянауыл мемориалдық музейі және

бөлімшелері, С.Торайғыровтың

мемориалдық музейі, М. Көпеевтің

мемориалдық музейі, Н.Шафер

музей-үйі, П.Васильев музейүйіне

де баруға болады. Еске

салайық, карта ағымдағы жылдың

соңына дейін жарамды. Алдағы

уақытта облысымыздың барлық

ауыл-аймақтарының

қамтылатын болады.

балалары

қызықты жағдайлар мен ұлттық

киімдердің таныстырылымы және

«Біздің жұлдыздар» презентациясы –

оқушылардың қызығушылықтары

бойынша жан-жақты шығармашылық

қабілеттерін көрсету мақсатында

өткізілді.

Бесінші және алтыншы кезеңдерде

тимбилдингтен және кедергілері

бар түрлі спорттық жарыстар,

қара жорға билеу бойынша

жарыстар өткізілді. Ең соңғы

«Шығармашылық жолмен» бейнефильмдер

көрмесінде финалдық

турға дейін жеткен №26, 29, 38,

43, Кенжекөл, М.Әуезов атындағы

орта мектептің қатысушылары өз

жұмыстарын көрсетті. Финалистер

«Үлкен үзіліс – 2022» жобасына

қатысудың барлық кезеңінде

өздерінің бейнефильмдерін таныстырды.

Қатысушылар бейнеролик

- Жалпы, бұл картаны

қайдан алуға болады?

- Облыстық мәдениет, тілдерді

дамыту және архив ісі басқармасы

Павлодар қаласындағы инновациялық

үлгідегі №34 орта мектебінің

базасында Ахмет Байтұрсыновтың

бонустық карталарын білім беру

басқармасына табыстады. Ендігі

кезекті облыстық білім беру

басқармасы қала мен аудандар

балаларына таратуды бастады.

Бүгінде картаны пайдаланып,

балалар музейлерге келіп жатыр.

- Ақпаратыңызға рахмет!

Әңгімелескен –


С

жанрын өздері анықтады.

2 маусым күні Орталық мәдениет

және демалыс саябағында жобаның

жеңімпаздары анықталып, марапатталды.

Жоба қорытындысы бойынша,

бас жүлдені №43 орта мектептің

9-сынып оқушылары иеленіп,

ауыспалы кубок иегері атанды.

1-дәрежелі дипломмен М.Әуезов

атындағы 5-сыныптың оқушылары,

2-дәрежелі дипломмен №26 орта

мектептің 6-сынып оқушылары

мен №29 орта мектептің 8-сынып

оқушылары, ал 3-дәрежелі дипломмен

Кенжекөл орта мектебінің 8-сынып

оқушылары марапатталды. Сондай-ақ,

барлық қатысушылар «Павлодар

дарыны» бос уақытты қамту және

балалардың дарынын дамыту

орталығының мадақтамаларына

ие болды.


БІЛІМ

Баянауыл ауданы білім беру бөлімінің әдістемелік

кабинеті «Оқу-тәрбие үрдісінің мазмұны мен

технологиялық жағынан модернизациялау»

тақырыбын басшылыққа алып жұмыс жасайды.

Баянауыл ауданы бойынша әдістемелік кабинетте

9 әдіскер жұмыс атқарады.

Әдіскерлер -

үнемі ізденісте

Әдістемелік кабинеттің

басты мақсаты - педагогикалық

ұжымдардың кәсіби

құзырлығын көтеру және

білім мекеме басшыларының,

орынбасарларының білім

теориясын дамыта отырып

тәжірибемен ұштастыру.

Жалпы орта білім берудің

мемлекеттік жалпы орта

білім беру стандарттарын

меңгеру және енгізу үшін

білім беру ұйымдарына қолдау

көрсету, оқу-тәрбиелік үдерісін

басқару және ұйымдастыру

арқылы білім беру ұйымдарының

педагогикалық

қызметкерлердің ақпараттық,

оқыту-әдістемелік, білім беру

талаптарын қамтамасыз ету

міндеттерін жүзеге асырамыз.

Әдістемелік кабинеттің эксперттік-аналитикалық

іс-әрекеті

төмендегідей - оқу-тәрбие

жұмыс жоспары, аттестатталушы

мұғалімдердің жұмысы,

пәндерді оқыту жағдайы, білім

сапасы, біліктілікті арттыру

курстары, әдістемелік бірлестік

іс-әрекеттері, дарынды балалармен

жұмыс, бастауыш пен орта саты

сабақтастығы, психологиялықпедагогикалық

зерттеулер, тақырыптық

мониторинг, әдістемелік

жұмыс рейтингісіне тоқталады.

Ресурстық орталық жұмысы

пандемиялық шектеулерден кейін

дәстүрлі форматта өткізілді.

Жұмыстың басты мақсаты - қала

мектептері мен ауыл мектептерінің

білімін теңестіру, қорытынды

аттестацияға дайындық пен

кәсіптік бағдар беру.

Әдістемелік қызметтің функцияларына

ақпараттандыру және

электрондық оқытуды жүзеге асыру,

педагог қызметкерлерінің мәртебесі

мен кәсіби шеберлігін көтеру,

«Дарынды бала» бағдарламасын

жүзеге асыру, эксперементалдықинновациялық

іс-әрекеттерді

әдістемелік жетілдіру, кітап қорын

жинақтау, кітапханашылардың

жұмысын ұйымдастыру, дене

шынықтыруда салауатты өмір

салтына сауықтыру, спорттықбұқаралық,

әскери-спорттық

шаралар ұйымдастыру мен баспа

іскерлігі жатады.

Барлық пән әдіскерлері аудан

мұғалімдерінің кәсіби шеберлігін

жоғарылату және педагог қызметкерлерінің

мәртебесін көтеру

мақсатында үнемі біліктілікті

арттыру жұмысына, аудандық,

облыстық, республикалық деңгейде

өткізілетін байқау мен конкурстарға

қатысуларын назарда

ұстаймыз.

Эксперименталдық-инновациялық

іс-әрекеттерді әдістемелік

жетілдіруге тоқталатын болсақ,

биылғы жылы ауданымызда Шәкен

Айманов атындағы жалпы орта

білім беру мектеп-интернатының

2-сынып оқушылары және Зейтін

Ақышев атындағы жалпы орта

білім беру мектебі 1-сынып

оқушыларына «Әліппе» оқулығына

апробация бойынша эскперимент

жұмысы жүргізілді.

Ауданымызда педагог қызметкерлерінің

мәртебесі мен кәсіби

шеберлігін көтеру жұмысы жүйелі

түрде жүргізілуде. Соның дәлелі

ретінде, «Өрлеу» біліктілікті

арттыру ұлттық орталығы мен

«Педагогикалық шеберлік» орталығының

қызметкерлерімен

«Жаңартылған білім мазмұны

жағдайында оқушылардың шығармашылық

дағдыларын дамыту»

тақырыбында көшпелі курстар

мен семинарлар өткізілді.

Қала мектебі мен ауыл

мектебінің білім сапасын теңестіру

мақсатында өзара серіктестік

жұмысы да іске асуда. Серіктестік

жұмысы аясында үздік тәжірибені

тарату арқылы тәжірибе алмасу,

жаңа әдіс-тәсілдерді енгізуде,

ортақ мәселелерді шешуде, ортақ

ұстанымдар қалыптастыруда тренингтер,

семинарлар, коучингтер

мен дөңгелек үстелдер өткізілді.

Біз, Павлодар қаласындағы «Жас

дарын» мамандандырылған мектебі,

Дарынды балаларға арналған

№8 лицей-мектебі, дарынды

балаларға арналған Абай атындағы

гимназия, Екібастұз қаласындағы

«Облыстық көп салалы дарынды

балаларға арналған көптілді

лицейімен» өзара ынтымақтастық

мақсатында ауқымды жұмыстар

атқардық. Атап өтетін болсақ,

десанттық сабақтар, алаңшалар,

«Зум» платформасында семинарлар

мен тәжірибе алмасу

мақсатында вебинарлар өткізілді.

Мұхтар Әуезов атындағы

жалпы орта білім беру мектебі

мен Павлодар педагогикалық

университетімен ынтымақтастық

жұмысын жүргізу мақсатында

педагогикалық сыныптар ашылды.

Адамның үйлесімді дамуы

ұлттық институтымен тығыз

жұмыс жасаудамыз. «Балалардың

жазғы демалысын рухани адамгершілік

тұрғыда ұйымдастыру»

тақырыбында облыстық семинар

өткізілді.

Білім бөлімінің әдістемелік

кабинеті облысымыздың жоғары

оқу орындарымен үнемі байланыс

жүргізуде. Оның дәлелі ретінде,

аудандық оқуларды өткізу барысында

әділ қазылыққа жоғары

оқу орындарының профессорлары

мен оқытушылары шақырылып

отырады.

Мәншүк ШУМАҚОВА,

Баянауыл аудандық білім

беру бөлімінің әдіскері.

SARYARQA SAMALY

16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл

5

САУДА

Соңғы бірнеше ай дересінде отандық нарықта бидайдың күрт азаюына әрі қымбаттауына

байланысты диірмендерге тықыр таянғаны рас. Ұнға айналдыратын шикізат таппай шарқ

ұрған шаруалардың кейбірі жұмысын тоқтатуға мәжбүр болды. Енді біріне бағасы шарықтап

тұрған астықты алудан басқа амал қалмады. Мұның барлығы ұнның да қымбаттауына әкеп

соқты.

Баға

құбылып тұр

Жергілікті ұн тарту орындарының

өңірде жиналған

бидайдың басым бөлігі шекараға

кетіп жатқанын айтып, дабыл

қаққанына бірнеше айдың жүзі

болды. Бұған себеп – көршілес

Ресей елінің өз шекарасынан

бидайды сыртқа шығаруға

шектеу қоюы. Соның салдарынан

бұған дейін ресейлік

астықты ұнға айналдырып келген

павлодарлық кәсіпорындардың

басым бөлігі шикізатсыз қалды.

Ал жергілікті нарықтағы астықтың

бір тоннасының бағасы 110

мың теңгеден бірден 150-160

мың теңгеге дейін өсті. Оның

өзінде өңірде жиналған өнімнің

дені Ауғанстан, Өзбекстан

мен Тәжікстанға жөнелтіледі.

Сөйтіп, аймақтағы диірмендердің

көпшілігі қазақстандық және

ресейлік бидайдан қағылып

қалды. Мұндай жайсыздықтың

салдары ұн бағасына әсер етпей

қоймады. Оған дәлел – сауда

сөрелеріндегі өнім бағасының

құбылуы.

Павлодар қаласының тұрғыны

Төлеу Әбдірахманованың айтуынша,

бұған дейін ол жергілікті

«Ұлан» фермерлік қожалығы

шығаратын «Снежинка», «Белоснежка»

ұнының екі келілік

қаптамасын 450-470 теңгеге

алып келген. Бүгінгі баға 570

теңгеден басталып, 700 теңгеге

дейін жетеді.

Ауыл-аудандардағы жағдайларды

да саралап көрдік. Айталық,

Баянауыл ауданында 25 келі ұн

7 мың теңге, 50 келісі 11 500

теңге тұрады. Аққулы ауданындағы

кей дүкендерде 50 келілік бір қап

ұнның бағасы 12 мың теңгеден

асып жығылады.

- Балаларға, немерелеріме

ара-тұра жылы-жұмсақ пісіріп

бергенді жақсы көремін. Қазақтың

ұлттық тағамдарының дені де

ұннан жасалады. Ет ассаңыз,

қамырын ұннан илейсіз, бауырсақ

пен бәліш те ұннан жасалады.

Сондықтан қаппен алып қоюға

тырысамыз. Сол әлдеқайда тиімді.

Әйтпегенде, екі келілік қаптама

қымбат әрі тез таусылады. Бірақ

соңғы кездері ұнның бағасы

қалтаға кәдімгідей салмақ сала

бастады. Осыдан бірнеше ай

бұрын 25 келілік қапты 4700

теңгеге алсақ, таяуда 7 мың

теңгеге алуға тура келді, - дейді

Аққулы ауданының тұрғыны

Бәтима Шаймарданова.

Өңдеушілердің

«өтірігі»

ашылды

Біз де облыс орталығындағы

бірнеше сауда орнына арнайы

Ұн нарығы:

бүгінгі баға қандай?

барып, бағаларды сүзгіден

өткіздік. Атап өтерлігі, дүкен

сөрелерінде ұнның сан алуан түрі

самсап тұр. Олардың қатарында

павлодарлық тауармен қатар,

Ресейден жеткізілген өнімдер

де бар. Бір қызығы, көршілес

мемлекет тұтынушыларға ұсынып

отырған ұнның байытылған

түрінің өзі «Қазақстанда

жасалған» таңбасы бар тауардан

айтарлықтай арзан.

Салыстырмалы түрде

айтар болсақ, павлодарлық

«Снежинка» ұнының бес келісі

1464 теңге, Нұр-Сұлтан қаласында

дайындалған «Цесна» 1930 теңге,

ал Ресейдің «MAKFA» компаниясынан

шығарылған ұнның

бес келісі 1675 теңге тұрады.

Оның себебін «Пахомовский»

сауда белгісімен ұн және ұн

өнімдерін дайындайтын «Группа

Интер» ЖШС басшысы Сергей

Рабков былай түсіндіреді:

- Ведомствоаралық комиссия

15 сәуір мен 15 маусым

аралығында елден шығарылатын

астық пен ұнға қатысты квота

белгіледі. Соған сәйкес, шекарадан

шығарылатын бидай көлемі

1 млн тоннадан аспауы тиіс.

Күні кеше бұл шектеудің мерзімі

аяқталды. Ол күшіне енген

тұста да жағдайды реттеуге

айтарлықтай әсер ете қойған

жоқ. Себебі бидай экспорттау

тоқтаған жоқ. Сәйкесінше,

жергілікті нарықтағы шикізат

көлемі азайды. Бұл ретте ресейлік

тарап өз елінен бидай сатуға

тыйым салғанмен, дайын өнімді

шетел нарығына жөнелтуге

қатысты ешқандай шектеу қойған

жоқ. Сондықтан көршілес мемлекетте

дайындалған ұн біздің

дүкендерден ойып тұрып орын

алды. Нәтижесінде ресейде

жеткілікті көлемдегі әрі арзан

бидайдан өндірілген ұнның бағасы

қымбат астықты тарту арқылы

жасалған қазақстандық ұнның

бағасынан әлдеқайда төмен

болып шықты, - дейді ол.

Күні кеше бидайдан ұн

алатын кей кәсіпкерлердің де

былығының беті ашылды. Еліміздің

астық одағы бірқатар өңдеу

кәсіпорындары ұнды жергілікті

халыққа қымбатқа, ал шетелге

арзанға сатып келгені туралы

мәлімдеме жасады. Айталық,

былтыр өзіміздегі сауда орындарына

ұнның бір тоннасын 428 АҚШ

долларына сатса, Түркіменстан,

Тәжікстан және Өзбекстан елдеріне

ұнның бірінші сұрпының тоннасы

357 АҚШ долларына экспортталған.

Яғни, айырмашылық -

71 доллар. Теңгеге шақсақ,

бұл - 30 мың теңге. Дегенмен,

астықты өңдеушілердің мұндай

әрекетке не себепті барғаны

әзірше белгісіз.

Сұраныстан

артық

дайындайды

Жалпы, облыстың сұранысын

саралайтын болсақ, бір жылда

Павлодар өңірінің азаматтары

56,3 мың тонна ұнды алады екен.

Облыстық ауыл шаруашылығы

басқармасы ұсынған ақпаратқа

сенсек, былтыр өңірдегі 10-нан

астам диірмен 91,7 мың тонна

дайын өнім шығарып, аймақ

тұтынушыларының сұранысынан

шамамен екі есеге асып түсті.

Осы жылдың алғашқы төрт

айының өзінде сұраныс 18,7

мың тонна болған тұста ұн тарту

орындары 51,5 мың тоннасын

шығарды. Сондықтан басқарма

өкілдері «Облыста ұннан тапшылық

болмауы тиіс» деп топшылайды.

«Павлодар» әлеуметтік-кәсіпкерлік

корпорациясы да алаңдауға

негіз жоқ екенін алға тартып отыр.

Өйткені, 13 маусымдағы жағдай

бойынша тұрақтандыру қорында

1687 тонна бірінші сұрыпты ұн

бар. Әлеуметтік тауарлар санатына

жататын ұнның бұл түрі

«Жандос КZ» кәсіпорнында дайындалады.

Кейін қордың серіктес

дүкендеріне келісі 141 теңгеден

жеткізіледі. Сатушылар оған ары

кеткенде 10 пайыз үстемеақы

қосуы қажет. Атап өтерлігі, баға

саясатына жауапты органдар

сауда орындарындағы бірінші

сұрыпты ұнның бағасын ғана

бақылайды.

Осы орайда бағаға қатысты

статистикалық деректерге зер

салып өтсек. Біздің елде бір

жыл аралығында ұн бірден

23 пайызға қымбаттады. Тек сәуір

айының өзінде бір келі өнімнің

бағасы 7,5 пайызға өсті. Сөйтіп,

жоғары сұрыпты ұнның бағасы

301 теңгеге, бірінші сұрыпты

түрі 200 теңгеге дейін жетті.

energyprom.kz сайтының

мәліметінше, ең қымбат жоғары

сұрыпты ұн Нұр-Сұлтан қаласында

сатылады. Мұндағы орташа баға –

369 теңге. Ал ең арзаны –

біздің өңірде. Мамандардың

саралауы бойынша, Павлодар

облысындағы жоғары сұрыпты

ұнның бір келісі орта есеппен

205 теңге тұрады. Өнімнің бұл

түрінің бағасы сәуір айынан

бері өзгеріссіз тұр. Ал бірінші

сұрыпты бидайдан дайындалған

ұнның бір келісі сәуірде 165

теңге, мамырда 167 теңге болды.

Павлодар облысындағы ұн басқалардан арзан

болғаны жақсы-ақ. Алайда соның өзі кейбір

сатып алушыларға ауыртпалық салып тұр.

Сондықтан диірмендерді арзан астықпен қамтудың

жолдары қарастырылып, ұн тарту

орындарының бағаны негізсіз өсірмеуі қадағаланса,

құба-құп. Әйтпегенде ұнның қымбаттауына

одан дайындалатын нан мен макарон

өнімдерінің, басқа да азық түрлерінің қымбаттауына

әсер етері анық.

С

БІЛЕ ЖҮРІҢІЗ!

Елімізде шағын кәсіпкерлік

нысандарын тексеруге үш

жылдық мораторий жариялануына

байланысты

құзырлы органдардың

бизнес өкілдерін негізсіз

тексеруіне тыйым салынды.

Сондықтан қарапайым

тұтынушылар кәсіпкерлер

әрекетінің дұрысбұрыстығын

бақылауға

ала алады.

Азаматтық

бақылау

Осы мақсатта 2019 жылдан бері

«Азаматтық бақылау» жобасы жүзеге асып

келеді. Ол азаматтардың қырағылығын

ұштап, кәсіпкерлердің жауапкершілігін

арттыруға бағытталған. Атап айтқанда,

бүгінгі күні қызмет көрсететін нысандар

онлайн кассалық-бақылау машиналары

арқылы сатып алынған әр тауарға түбіртек

беруі тиіс. Дегенмен, кей кездері шын

мәніндегі табысын жасырып, түбіртек

шығарудан жалтаратын бизнес өкілдері

кездеседі. Осындай жағдайда «көлеңкелі»

экономикаға тосқауыл болу үшін қарапайым

тұтынушылардың көмегі керек.

Егер кәсіпкер сатылған өнім, көрсетілген

тауарға түбіртек беруден бас тартса,

дүкеннің атауын, орналасқан мекенжайын,

сауда үйіндегі дүңгіршектің

нөмірін фотоға немесе бейнежазбаға

түсіріп, салық органдарына жолдауға

болады. Материалдарды жіберу үшін

«Wipon» мобильді қосымшасы жасалды.

Мемлекеттік кірістер органдары барлық

шағымды мұқият қарап, електен өткізеді.

Егер сатушының әрекеті бұрыс екені

дәлелденсе, шағым білдірген тұрғынға

ақшалай сыйлық қарастырылады. Ол

ұялы телефон нөміріне бірлік ретінде

толтырылады.

Сонымен қатар, облыстық мемлекеттік

кірістер департаменті салық төлеушілермен

байланысты нығайтып, олардың талаптілектеріне

құлақ түру үшін кері байланыс

орнатуға бейілді. Облыстың тұрғындары

1 шілдеге дейін жергілікті департаменттің

әлеуметтік желілердегі парақшалары мен

+7 705 645 75 56 нөміріне тіркелген

WhatsApp мессенджері арқылы ұсыныспікірлерін

жібере алады. Олардың

әрқайсысы қаралып, орындалу барысы

туралы ақпарат беріледі.

Сондықтан салық төлеу, оның сомасын

есептеу және тағы басқа мәселелерге

қатысты ой-пайым, шағым-өтініштеріңіз

болса, алдағы екі апта аралығында

жоғарыда көрсетілген байланыс құралдары

арқылы хабарлама жіберуге

мүмкіндік бар.

Бетті әзірлеген -

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.

6 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл КЕЛЕШЕК

SARYARQA SAMALY

Басы 1-бетте

19 МАУСЫМ - МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ КҮНІ!

Бала денсаулығы –

басты назарда

Бүгінгі күні балақайларға

мамандандырылған амбулаторлық-емханалық,

стационарды

алмастырып, медициналық көмек

көрсететін көп бейінді профилактикалық

ұйым жоғары көрсеткіштерге

қол жеткізіп те отыр.

Барлық

мүмкіндіктер

ұсынылады

Бала дәрігері болуға көптің

батылы жете бермейтіні шындық.

Әсіресе, мазалап тұрған

дертін жеткізуге жағдайы жоқ

балақайлармен жұмыс істеу

үшін маманның білімі жоғары

болғанымен қатар, бала жаны мен

тәнін түсіну білуі шарт. Осы жолда

облыстық балалар ауруханасы үлкен

ұйымдастырушылық-әдістемелік

жұмыс жүргізеді. Аймағымызға

қарасты қала мен аудандарға

барып, кішкентай сәбиден

жасөспірімдерге дейін жоспарлы

және шұғыл консультациялар

өткізуде. Аурухананың сыйымдылығы

460 орынға лайықталған. Сонымен

қатар, 40-50 орынға шақталған

хирургиялық, травматологиялық,

отоларингологиялық, офтальмологиялық,

соматикалық, кардионефрологиялық,

неврологиялық

бөлімшелер бар. Сондай-ақ,

4 инфекциялық, 6 төсектен тұратын

2 реанимациялық бөлімше де

жасақталған.

Облыстық балалар ауруханасының

директоры Ардақ Күзековтің

айтуынша, ауруханада балаларға

медициналық көмек көрсету деңгейі

өсуде.

- Мұнда балалар амбулаториялық

хирургия орталығы жұмыс істейді.

Оның ішінде хирургия, оториноларингология,

офтальмология, травматология

және ортопедия, жақ-бет

хирургиясы бейіндері бойынша

медициналық көмек көрсетіледі.

Консультациялық емхана жанынан

балалар онкогематологының

диспансерлік бақылау кабинеті

ашылған. Яғни, патологиясы бар

балаларды бақылауды және емдеуді

жоғары санатты педиатр дәрігер,

ОДБ соматикалық бөлімшесінің

меңгерушісі, облыстың штаттан

тыс бас онкогематолог дәрігері

О.Ким жүзеге асырады. Ауруханада

«Диабет» мектебі бар. Мұнда

науқас балалар мен олардың атааналарына

көрнекі құралдарды

пайдалана отырып оқыту сабағын

жоғары санатты дәрігер Б.Саматова

жүргізеді. «Диабет» мектебінің

тиімді жұмысының нәтижесінде

соңғы жылдары ауыр асқынулары

бар балалардың саны айтарлықтай

төмендеді. Ал күйік патологиясы бар

балаларға шұғыл және жоспарлы

түрдегі көмек травматологиялық

бөлімше базасында көрсетіледі.

Бұл тұста комбустиологиялық

көмек көрсетудің барлық кезеңінде

ауруханада өлім жағдайлары

тіркелген жоқ екенін атап өтуге

болады, - дейді Ардақ Мүбәракұлы.

Директордың сөзінше, онкологиялық

науқастардың тізімі

жүргізілген. 2021 жылы онкогематологиялық

орында 270 бала

емделген екен. Облыстық балалар

ауруханасының консультативтік емханасында

онкологиялық патологиясы

бар және онкологиялық патологияға

күдікті 480, гематологиялық патологиясы

бар 1019 емделуші

қабылданды. Астана және Алматы

қалаларындағы республикалық

емханаларға 81 науқас жіберілгенін

атап өтті.

- Облыстық балалар ауруханасында

жаңа туған нәрестелерге

арналған хирургиялық төсектердің

ашылуы сәби өлімінің көрсеткішіне

белсенді ықпал жасады. Дамуында

ақауы бар бүлдіршіндердің

отадан кейінгі өлімі 90,9 пайыздан

күні бүгінге дейін 4,3 пайызға

дейін төмендеді. 2020 жылдың

қорытындысы бойынша аймағымызда

нәресте өлімі 5,6 промиллені

құрады. Бұл ел бойынша үздік

көрсеткіш болып танылды.

Білікті маман –

дені сау ұрпақ

Бүгінгі таңда кез-келген

мекеменің жоспарларының жүзеге

асуы, оның сәтті өтуі кадрға

байланысты екені жалпыға белгілі.

Ұжымның ұйымшылдығы, өзара

тәжірибе алмасып, келешек жас

дәрігерге кеңестерімен бөлісіп,

білгенін үйретуде аурухананың

қызметкерлері жұмыла жұмыс

атқаруда.

- Жалпы, 55 жылға жуық еңбек

өтілі бар қызметкерлер мен аурухана

әкімшілігінің ұйымдастырушылық

мәселелерінің жауапкершілігі

арқасында науқастарға қажетті

медициналық көмек көлемі үнемі,

біркелкі, үзіліссіз атқарылып

келеді. Жыл сайын ауруханаға

медицина саласы бойынша

жас мамандар келеді. Ауруханамызда

резидент дәрігерлер

оқытудан өтеді. Дәрігерлеріміз

Қазақстанда ғана емес, сондай-ақ

Ресей, Израиль, Беларусь, Литва

елдерінде біліктіліктерін арттыруға

мүмкіндік қарастырылған, - деді

облыстық балалар ауруханасының

директоры А.Күзеков.

2019 жылы Литваның Каунас

қаласында «Литва денсаулық сақтау

ғылымдары университеті» базасында

«Балалар нейрохирургиясындағы

жедел тактика, оның ішінде гидроцефалия»

тақырыбында 2 нейрохирург

дәрігер, 1 хирург дәрігер оқудан

өткен. 2021 жылы Ресейдің Санкт-

Петербург мемлекеттік педиатриялық

медициналық университетінің

«Жоғары білім берудің федералды

мемлекеттік бюджеттік білім беру

мекемесінің» базасында 2 реаниматолог

дәрігер, инфекциялық

стационар директорының орынбасары

білімін молайтты. Спикер

аталған оқытудың барлығы ауруханада

жоғары білікті мамандарды

даярлау стационарлық көмек

көрсету сапасын жақсартуға,

балалар денсаулығы сапасының

көрсеткіштерін жақсартуға әкелетінін

де айтты.

2020 жылғы наурыз айында

Сovid-19 пандемиясының басталуымен

карантиндік шараларды

енгізуге байланысты күрделі

эпидемиологиялық жағдай орын

алды. Осы сәтте облыстық балалар

ауруханасының инфекциялық

стационарында КВИ бөлімшесі

жұмыс істеді. Алдымен мұнда

вирус анықталған науқастарға

медициналық көмек көрсетілді.

Қабылданған дұрыс ұйымдастырушылық

шешімдердің нәтижесінде

денсаулық мекемесі

стационар бойынша ҚР-да жалпы

өлім-жітімнің төмен көрсеткішін

көрсетті.

- Бұл эпидемиологиялық жағдай

уақытында стационардағы балалар

арасындағы өлім-жітімнің төмен

көрсеткіші біздің мекемеде орын

алды десем, артық айтқандығым

емес. Себебі, жалпы пандемия

кезіндегі қызметкерлердің 6 пайызы

ғана вирус жұқтырған болатын.

Осылайша, КВИ бойынша профилактикалық

және эпидемияға

қарсы іс-шараларды уақытылы

және сапалы жүргізу пандемия

жағдайында облыстық балалар

ауруханасының тұрақты жұмыс

істеуін қамтамасыз етті. Бастысы

бұл балалар арасында аурудың

таралу қарқынын тежеуге ықпалын

берді, - деді А.Мүбәракұлы.

Республикада -

үздіктер

қатарында

Соңғы бес жыл ішінде, атап

өтер болсақ, 2017 жылы республика

бойынша 28 балалар ауруханасы

арасында облыстық балалар ауруханасы

5 жұлдыз алған 3 стационар

санатына енді. 2018 жылы

5 жұлдыздың ішінен 4 жұлдыз

иеленсе, 2019 жылы еліміздегі

14 облыстық және 11 қалалық,

жалпы саны 25 балалар ауруханасы

ішінде 5 жұлдыз иемденіп,

жоғары рейтингке қол жеткізді.

2020 жылы ҚР медицина

саласындағы шаруашылық

жүргізуші субъектілерінің қызметін

рейтингтік талдау бойынша

қазақстандықтардың денсаулығы

үшін табысты жұмыс, қызметінің

елеулі нәтижелері және мемлекет

дамуына қосқан қомақты үлесі үшін

«Денсаулық сақтау мақтанышы»

құрметті атағымен марапатталды.

Оған қоса, ҚР Үздік мемлекеттік

кәсіпорындарының «Үздік жүздігіне»

кірді. Өткен жылы Дүниежүзілік

іскерлік бедел қорының халықаралық

талдау тобы облыстық

балалар ауруханасын тауарлар

мен көрсетілетін қызметтерді

өндірушілердің орташа іскерлік

беделімен мінсіз кәсіпорын

ретінде белгілесе, әлемдік

кәсіпорындар арасында өтетін

дәстүрлі халықаралық байқаудың

лауреаты болып жарияланды.

«Мінсіз іскерлік бедел» номинациясы

бойынша халықаралық

марапатқа ұсынылды.

Облыстық балалар ауруханасы

бір реттік қолданыстағы

медициналық бұйымдармен толық

жабдықталған. Қазіргі уақытта

Аурухананың материалдық-техникалық

базасын жақсарту, оның

ішінде медициналық жабдықтарды

сатып алу бойынша жұмыстар

жүргізілуде.

Ендігі кезекте балаларға

көрсетілетін медициналық көмектің

сапасын арттыру, аурухананың

материалдық-техникалық базасын

одан әрі нығайту, медициналық

технологиялардың жаңа жетістіктерін

енгізумен қатар мамандарды

тұрақты және үздіксіз оқытумен

қамтамасыз етілу жолға қойылуда.

Сондықтан аурухана ұжымының

бүгінге дейін қол жеткізген толағай

табыстары артып, жылдан-жылға

отандық медицинаның қарыштап

дамуы мен бала денсаулығы үшін

қалтқысыз еңбек ететініне сенім

білдіреміз.

М.БАЯНБЕКҚЫЗЫ.

Суреттерді түсірген –

Есенжол Исабек.

SARYARQA SAMALY

БЕТПЕ-БЕТ 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 7

ОНЛАЙН ЖЕЛІ

Жазушыға Ньютонның

байқампаздығы керек!

Әдебиет – ардың ісі. Бүгінгі таңда біздің қоғамға қандай әдебиет керек? Осы хақында ортада

сөз қозғалса, әдебиет сүйер көпшіліктің де айрықша назар тігері анық. Себебі, әдебиетті

халық өзінің жан-жүрегі деп біледі. Әдебиет пен әдебиетті жасаушылардан бүгінгі күнге сай

сөз күтеді. Бірақ бізге алдымен басты мәселені айқындап алған дұрыс. Қоғамға не керек?

Жазушы неге зәру? Біз қандай әдебиетке мұқтажбыз? Қазіргі таңда бізге қандай әдебиет

керек деген тәуелсіздіктің табалдырығындағы сұрақ бүгін де күн тәртібіне сұранып тұр.

Осы орайда, бұл сауалдарға жауап іздеп, әдебиет жайлы «Saryarqa samaly»-ның Instagram–

дағы парақшасында «Онлайн желі» ұйымдастырдық. Тікелей желі қонағы - Торайғыров

университетінің профессоры, жазушы Серік Елікбай.

- Әңгімемізді әдебиеттің

бүгіні мен ертеңінен бастасақ...

- Әр халық үшін әдебиеттің

алатын өз орны бар. Бүгінгі

әдебиет тікелей сіз бен бізге

байланысты. Яғни, оқырман

мен қаламгер арасында көпір

болуы керек. Әдебиет талас пен

тартыстан тұрады. «Абай жолы»

романының эпилогы «Өмірден

Абай өтті» деп аяқталады. Бірақ,

бұл арада бір нәрсе жоқ. Ол

- анықтауыш. Өмірден қандай

Абай кетті? Енді сол анықтауышқа

жауап беру үшін, бүтіндей төрт

кітаптың үшеуін қайта оқып

шығу керек. Жапон елі жазушы

Муракамиді авангардтық дәрежеге

көтеріп, әдеби культ жасайды.

Мураками - ортаңқол жазушы.

Ал неге оқырман Муракамиға

құмартады десек, оған оның

бойындағы маргиналдығы себеп

шығар. Сондай-ақ, оның батыстық

дүниетанымы. Біз әдебиетке сұрақ

қоя алмай жүрміз. Әдебиет бізге

не береді? Бізде ақсақалдылық

басым. Жазушылар одағында бедел

деген бар. Ал, шын әдебиет бедел

дегенді мойындамайды. Мысалы,

Мағжан кемелденген шағында

«тар жол тайғақ кешті». Қарсы

шыққандардың қарасы қалың болды.

Оның ұлтшылдығы, қазақшылдығы

ешкімге керек болмай қалды.

Себебі формат өзгерді. Ұлтты

емес, кеңесті жырлайтын әдебиет

қажет болды. Жалпы, адамзат

билік ауысқан шақта, әдебиетті

де ауыстырғысы келеді. Бірақ

олай болмайды. Мәселен, кеңес

үкіметін насихаттаған әдебиет қазір

том-том болып, шаң басып жатыр.

Заманымен бірге кетті. Патшаның

кезіндегі әдебиеттің тағдыры да

сондай. Демек, әдебиеттің атқаратын

функциясы өзге. Біз әдебиеттің

пәлсапасын ұға алмай жүрміз.

Бірінші сұрақ, әдебиет не үшін

қажет? Әдебиет бізге не береді?

Бұл ішуге жарайтын нәрсе ме?

Жеуге жарайтын нәрсе ме? Жоқ

әлде, киім қылып киюге бола ма?

Жалпы, қандай да бір істің алға

басуы - сол іске тікелей сұрақ қоя

алуында. Сол кезде оның функционалды

еңбегі еленеді. Бұл -

оқырманға берер жауап. Жазушы

да: «атақ-даңқ үшін жазып жүрмін

бе? Ұлт үшін жазып жүрмін бе?»

деген сауалды қоя алуы керек.

Бұл ертеңгі әдебиеттің жолын

ашады. Әдебиет еш уақытта ұлттан

алыстамауы керек. Бірақ қазіргі

әдебиет елден жырақ. Айтуға

ауыр болғанымен, мойындамасқа

шарамыз жоқ. Мысал үшін, дүниеге

келіп жатқан нәрестелердің есіміне

қарасаңыз, арасында Алпамыс

жоқ, Ер Төстік жоқ, Ертарғын

жоқ, Ақжүніс жоқ, Құртқа жоқ,

Гүлбаршын жоқ. Бұл дегеніміз

әдебиеттің елден алыстағанын

көрсетсе керек. Ертеңгі әдебиет

бүгін емес, кеше жазылуы тиіс

еді. Осы тұстан ақсап тұрмыз.

- Жақында баспасөз бетінде

математик Асқар Жұмаділдаев:

«Ендігі жерде жазушы, ақын

керек емес. Олар сырқат, ауру

адамдар» деген пікірді айтты.

Ақын-жазушы кеңес кезінде

сөзі өтімді, ықпалды үлкен

тұлға болып саналатын.

Бүгінде олардың қоғамдағы

орны әлсіреп кеткен сияқты.

Сіз қалай ойлайсыз?

- Асқар Жұмаділдаев - қазақтың

ғалымы. Ол - Эйнштейн, Паскаль,

Исаак Ньютон емес. Әрине, оның

математика саласында атқарған

еңбегін жоққа шығара алмаймын.

Мысалы, Асқар Жұмаділдаевтың

математикалық еңбектерімен қатар

Қабдеш Жұмаділовтің, Ілияс

Есенберлиннің кітаптарын қатар

қоялық. Әркімнің атқаратын өз

функциясы бар. Асқар ағамыз математика

саласындағы «плюс» пен

«минусты» айтса, оған келісемін.

Жалпы, жазушы көбейгеннен

әдебиет кемімейді. Үлгі ретінде

айталық, жаңағы Эйнштейні бар,

мықты ғалымы бар өркениетті

елдердің бәрі жазушысын тастап

кеткен жоқ. Ги де Мопассанның,

Гюгоның, Байронның, Бальзактың

да алған өз орындары бар.

Біздің елге елеулі азаматтардың

әдебиетке араласуы заңды. Асқар

Жұмаділдаевтың да, кез келген

әкімнің де әдебиет жайлы айтуға

құқы бар. Себебі әдебиет - ұлттың

жаны. Әдебиет - түсінікті. Мен

қазір дедукциялық алгебра туралы

айтып жатқаным жоқ. Ол белгілі бір

топқа ғана қызық болуы мүмкін.

Әдебиет байқампаздықты қажет

етеді. Тағы да сол Ньютонды

мысалға келтіре кетейін. Оның

ашқан тартылыс күшінде ешқандай

ұлылық жоқ. Біз оның басына

түскен алмадан басқа, өзге де

алмаларды білеміз. Жұмақтағы

алма, троян соғысындағы алма,

сондай-ақ, талай суретшілерге

арқау болған қаншама алмаларды

білемін. Алайда Ньютон

басына құлаған алмасына сұрақ

қоя білді. «Бұл неге менің басыма

құлады?» деді. Ол дегеніміз -

байқампаздық. Ал байқампаздық

дегеніміз - суретшінің бірінші

қасиеті. Демек, Исаак Ньютон -

жазушы. Детальмен көріп отыр.

Сұрағыңызға оралайын. Асқар

ағамыздың жазушы не ақынның

«сырқат, ауру» деген пікірімен де

келісемін. Себебі ұлттың мүддесін,

елдің жағдайын ойлап, тарихын

қанымен жазып жүрген жазушының

шат-шадыман күйде болуы мүмкін

емес. Абайдың «моласындай

бақсының, жалғыз қалдым, тап

шыным» деуі, Шәкәрімнің «аулақта

өзім кестім кіндігімді» дегені -

заңдылық. Себебі ұлтты ойлайтын,

жұртты ойлайтын ақын жазушының

сау болуы мүмкін емес. Ал физик,

математиктердің қаншалықты

ауыратынын білмеймін.

- Жазушы Тынымбай

Нұрмағамбетов: «Әдебиетте,

өнерде атмосфера жасайтын

тұлғалар қалмай барады» деді.

Ал жазушы Дулат Исабеков

ағамыз: «Мен бүгінгі заманның

кейіпкерін таба алмай жүрмін»

деді бір сұхбат барысында.

Қазір мүйізі қарағайдай

біраз жазушыларымыздың

шығармасына арқау болатын

кейіпкер жоқ па шынымен?

- Жалпы, кейіпкерін таппаған

жазушының жағдайы нашар.

Бұл жерде Дулат ағамызды

айтып жатқаным жоқ. Ол кісі -

барлығымыздың рухани әкеміз,

жазушы. Олай деуіне де бір себеп

бар шығар. Ал енді Тынымбай

ағамыздың тұлғалар жоқ дегенімен

келісе алмаймын. Тұлғалар да әдеби

кейіпкерлерде жетерлік. Тек сол

Ньютонның байқампаздығы қажет.

Мысал үшін, біздің үйде ауламызды

сыпырып жүретін орта жастағы

бір келіншек бар. Көп қабатты

үйдің тұрғындарынан қалған

небір түнгі сұмдықты таңертең

сыпырып жүреді. Кейіпкер емес

пе? Кейіпкер. Өзі біліп тұрып,

жауабын сорлатып, боздатып сұрап

тұрған оқытушы да - кейіпкер. Ал

тұлғаға келетін болсақ, тұлғаны

жағдай жасайды. Қазір бейбіт

заманда біздің әдеби кейіпкерлеріміз

саудагерлер мен әкімдер.

Соғыс болса, батыр шығады.

- Нобель сыйлығына

қатысты әңгіме болғанда,

кейбір мемлекеттердің

өздерінің талантты жазушыларына

осы сыйлықты

алып беру үшін мүдделі саясат

жүргізгендігі айтылады. Бізге

де осындай саясат керек пе?

Әлде, қазақ қаламгерлеріне

бұл сыйлық аударма саласымен

қолбайлау боп тұр ма?

- Нобель сыйлығынан бастайық.

Жуырда иесі атанған Орхон

Памуктың туындысын түркі елі

алғашқыда қабылдамады. Себебі

онда саяси шындықтар айтылады.

Ал енді өзімізге қарай ойысайық.

Біздің қоғам ойлы азаматтарға зәру

емес. Оған «атқарушы азаматтар»

қажет. Бізде саяси өмірді, бүгінгі

күннің шындығын жазып жүрген

қаламгерлер некен-саяқ. Бар.

Алайда, олардың аудиториясы

бар ма? Ол - бір дүние. Үлкен

әдебиеттің бойында күрес-керлер

мен бунтарьлардың қаны болады.

Ақынның арқалана өлең оқуы да,

оның «ішкі әлемінің жарылыстары»

да содан. Жазушының екі түрі

болады: бірі - өзін ұмытады, бірі

- өзгені шығарады. Бізде Нобель

сыйлығын алу үшін талпынып тұрған

бір жас талант үшін арманын

лақтырып тастауға дайын жүз

ақсақал бар екеніне кәміл сенемін.

- Жаңағы өзіңіз айтқан Орхон

Памуктың Нобель сыйлығы

берілген «Қызыл қар» романы

Түркияның қоғамдық-саяси

өмірін суреттесе, жазушы Франц

Кафканың атақты «Қорған»

романы сол кездегі Австрияның

бет-бейнесін ашады.

Қазақ халқының бүгінгі

өмірі қазіргі жазушылардың

шығармаларынан орын ала

алды ма?

- Жақында Ырысбек Дәбейдің

«Қоңыз» дейтін кітабын оқып

шықтым. Тәуір дүние! Бүгінгі

қоғамды сипаттайтын шығарма.

Сол қоғам туралы жазылған туынды

«қоғамға керек пе?» деген тағы

да сұрақ туады. Өкінішке қарай,

бүгінгі қоғам хақында жазылып

жатқан әдебиет пессимистік бағытқа

кеп тіреледі. Мен қазір қазақ

әдебиетінде романистердің тартысын

көрмеймін. Роман жазып жүргендер

аз. Арыз жазып жүргендер көбейді.

Әдебиет бәсеке болған жерде

дамиды. Француз әдебиеті ренессанс

кезінде дами түсті. Өйткені

олардың кардиналының өзі пьеса

жазған. Ол пьеса сахналанды

да. Наполеон Гетенің елін басып

кіргенде алдымен жазушының үйіне

кіріп сәлем берген. Ал қазір қай

әкім жазушыға кеп сәлем береді.

Біздің қоғам «анау бір жазушы,

не ақын көлік мініпті, коттедж

салыпты» деп бас ауыртады. Ал

оның жазған дүниесінің мәңгілік

екеніне бас қатырғымыз келмейді.

Бұл - қазіргі қоғамның дерті.

- «Кітаптың тиражы –

әдебиеттегі ситуацияны

айна-қатесіз көрсететін барометр

сияқты» дейді жазушы

Таласбек Әсемқұлов. Бұрынғы

және бүгінгі кітаптардың

тиражы жайында не дейсіз?

- Оқылатын кітап өз оқырманын

қалай да болсын табады. Оқылады.

Мыңдаған тиражбен шығып, шаң

басып жатқан қанша кітаптардың

да тарихын білеміз. Іздеп жүріп

оқылған кітаптың құны жоғары

болады.

Түйін:

Ақын-жазушыны құдасындай қадірлейтін,

қаламынан туған дүниені ғаламдай қабылдайтын

халықтың сенімін алдамау үшін не істеу керек?

Мұндай сауалға әрқайсымыздың ішкі дауысымыз:

«Жақсы жазу қажет», – деп жауап береді. Алайда, жазу

оқудан басталады. Жақсы жазуға ешқандай қаулықарармен

қол жеткізе алмаймыз. Әр қаламгердің

өз бойындағы табиғи дарыны, жүрек философиясы,

яғни, өмірге деген пәлсәпалық көзқарастар жиынтығы

ғұмыр концепциясындағы күнделікті өмірмен тығыз

байланыста болуы шарт. Әдебиет сүйер қауымның

үмітін ақтауға бағытталған қадам сонда ғана нақты

көрініс табады.

«Онлайн желіні» жүргізген – Алтынбек ЕЛЕМЕСҰЛЫ.

Суреттерді түсірген - Есенжол Исабек.

8 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл АЛАҢ

SARYARQA SAMALY

МӘДЕНИЕТ

Үздік

кітапхана

атанды

ҚР үздік мектеп кітапханасын

анықтауға арналған «Jaṅa

Kitaphana – 2022»

ІІ республикалық байқауы

ағымдағы жылдың 15 сәуірі мен

15 мамыр аралығында онлайн

режимінде өткен болатын.

Қатысушылар «Облыс», «Қала»,

«Бір қала», «Аудан орталығы»,

«Ауылдық кітапхана», «Университет

кітапханасы», «Колледж

кітапханасы», «Мектеп

кітапханасы» санаттары

бойынша бақ сынады.

Байқаудың мақсаты – кітапхана қызметкерлерінің

шығармашылық әлеуетін қолдау және

шығармашылық бастамаларын ынталандыру,

инновациялық қызметті дамыту, жалпыға қолжетімді

кітапханалардың жаңа идеялары мен жұмыс

түрлерін ілгерілету, кітапханалардың беделін,

олардың әлеуметтік мәртебесі мен маңыздылығын

арттыру. Байқаудың ұйымдастырушысы - Нұр-Сұлтан

қаласының «Өрлеу» білім беру және мәдениетті

дамыту қоры».

Облыстың іріктеу кезеңінде қатысушылар

кітапхана кеңістігінің ұйымдастырылуын,

материалдық-техникалық базасының жай-күйін,

ғимараттың фотосуреттерін, кітапхана интерьерлерін,

ақпараттық стендтерді, безендіру элементтерін,

кітапхана туралы пайдаланушылар мен әлеуметтік

серіктестіктердің «Бір ел – бір кітап» республикалық

акциясы», «Заманауи кітапхана», «Қазақстандағы

балалар жылы», «Атаулы және есте қалатын

күндер күнтізбесі», «Өлкенің тарихи тұлғалары»,

«Еркін номинация», «Біздің кітапханаға қош

келдіңіз» номинациялары бойынша пікірлерін

сипаттайтын көрнекі материалдарды ұсынды.

Республикалық екінші турда үздік өткізілетін

іс-шаралардың шығармашылық жаңалығы мен

өзектілігін, жұмыстың инновациялық нысандары мен

әдістерін қолдануды, жұмысты ұйымдастырудағы

жүйелілікті, бағдарламалар мен байқауларға

табысты қатысуды, кітапхананың жобалық және

бағдарламалық қызметін, БАҚ-пен жұмысты

ұйымдастыру бойынша байқау жұмыстарын

бағалау бойынша өткізілді.

Павлодар қаласының жалпы білім беретін

мектептерінің кітапхана қызметкерлері байқауға

белсенді қатысып, мектептегі кітапхана жұмысының

қызметін жоғары деңгейде көрсете алды.

Байқау қорытындысы бойынша өңіріміздегі

кітапхана қызметкерлері 4 номинациядан

6 жүлделі орынға ие болып, тиісті үлгідегі

«Өрлеу» білім беруді және мәдениетті дамыту

қорының Алғыс хаттарымен және дипломдарымен

марапатталды.

«Біздің кітапханаға қош келдіңіздер!» номинациясы

бойынша бас жүлдені М.Әлімбаев

атындағы орта мектептің кітапхана меңгерушісі

Тәттігүл Әлкенова, 1-орынды М.Әуезов атындағы

орта мектептің кітапхана меңгерушісі Гүлзира

Жүнісова, 2-орынды №37 орта мектептің кітапхана

меңгерушісі Сәуле Әмренова алды.

- Менің оқырмандарым үшін – бүгінгі кітапхана –

шығармашылық және ғылыми жұмыс үшін барлық

жағдай жасалған нағыз ақпараттық орталық.

Кітаптар шабыттандырады және ынталандырады

және бұрын болжанбаған әлемді қабылдаудың

жаңа қырларын ашуға көмектеседі. Оқуға деген

сүйіспеншілік балалық шақтан басталуы керек.

Дәл сол кездегі оқуға деген қызығушылық

адаммен өмір бойы болады. Балалар мұнда

кітап оқу үшін, сабақ қарау үшін, кейде өз

әңгімелерімен достарымен бөліскенді ұнатады.

Оларға бұл жер ыңғайлы, - дейді бас жүлденің

иегері Тәттігүл Әлкенова.

«Өлкенің тарихи тұлғалары» номинациясы

бойынша 2-орынды №40 орта мектептің кітапхана

меңгерушісі Бақытгүл Байкенова және сол орданың

кітапханашысы Нағима Жақсыбаева иеленді.

«Бір ел – бір кітап» номинациясы бойынша

2-орынды №40 орта мектептің кітапхана меңгерушісі

Ақбота Шахманова ие болды.

«Еркін» номинациясы» бойынша 1-орынды

№34 орта мектептің кітапхана меңгерушісі

Марина Ануфриева иеленді.

Балжан ӘДІЛХАНОВА,

Павлодар қаласы.

Білім саласын әлемдік дамыған инновациялық технологиялармен

жабдықтау, сапалы білім беруге қол жеткізу,

сұранысқа жауап беретін білікті маман даярлау – білім

жүйесіндегі басты талап. Десек те, соңғы уақытта заманауи

елдердің оқыту тәсілінің еліміздегі білім саласына

енуінің нәтижесінде мәселелер пайда болуда. Оның

бірі – үш тілді оқыту. Сонымен қатар, оқулықтардың саны

ғана жеткіліксіз емес, жаңартылған бағдарлама негізінде

жасалған кітаптардың сапасы сын көтермейтін тұсы тағы

бар. Егерде оқулықта олқылық болса, білім беру жүйесі

бірізділікке түспесе, оқушы білімі қандай болмақ? Осы

мәселені «Алаң» қатысушыларының талқысына салып

көрген едік.

Жанат ҚАМЫСБАЙҚЫЗЫ,

дарынды балаларға арналған Абай

атындағы №10 мектеп-лицейінің бастауыш

сынып мұғалімі:

Алтынбек ЕЛЕМЕСҰЛЫ

Екінші Павлодар шағын ауданының

тұрғындары қала басшылығына Литвинов

көшесіндегі бос аумақты ретке келтіруді

бірнеше рет өтінген болатын. Себебі

қаланың бұл бөлігінде балаларымен

қыдыратын жер жоқ. Тұрғындардың өтініші

ескеріліп, қазіргі уақытта «Еңбек-Павлодар»

республикалық мемлекеттік кәсіпорны

2 100 шаршы метр аумаққа кеспе тастарын

төсеу жұмыстарын жүргізуде.

Мердігер ұйым ағымдағы жылдың

тамыз айының соңына дейін барлық

Оқушы білімі

қандай болмақ?

- Зерттеулер мен талдаулар жүргізгеннен

кейін біз бірінші сынып оқушысына

бірден 3 тілді меңгеру қиын екенін

көрдік. Бұл – тиімсіз. Мәселе дидактика

мен физиологияда. Біз бұл мәселеге

қатысты шешім қабылдадық. Енді қазақ

тілінде оқитын мектептерде 1-сынып

оқушысы бір ғана тілді, яғни қазақ

тілін меңгереді.

Баланың алдымен өз ана тілінде оқуды

және жазуды үйренуі үшін тиісті жұмыс

жүргізіп те жатырмыз. Бүлдіршіндер

алдымен ана тілінде оқып және жазып

үйренеді.

- Биылғы оқу жылында жарыққа шыққан «Әліппе» оқулығын

тексерістен өткізген сарапшылардың құрамында болдым. Жалпы,

1 жыл ішінде оқулық құрастыру мүмкін емес. Оның үстіне, оқулықты

сүзгіден өткізу үшін де 2 ай ғана уақыт беріледі. Бұл – тым аз

мерзім. Соның салдарынан баспадан шыққан кітаптарда қате жиі

кетіп жатады. Сондай-ақ, жаңартылған мектеп бағдарламасындағы

жүйеде шикілік бар. Мысалы, әр сабақ сайын жаңа тақырып бекітілген.

Сабақты қорыту мәселесі шетке ысырылған. Кей тұстарда оқулық

- Қазақты қазақ етіп таныту үшін ең

әуелі тіліміз түзу, құнарлы болуы абзал.

Әрине, ана сүті арқылы бойымызға сіңген

ана тілімізде сөйлеу, құрмет білдіру,

мектеп қабырғасында, әсіресе бастауыш

сыныптарда қаланатыны сөзсіз. Сондықтан,

осы орайда үш тілді оқытуға қатысты

өзгеріс жұртшылыққа үлкен сүйінші әрі

қуанышты жаңалық дер едім.

Бүгінде зейнеткер ұстазбын. Ұзақ

жылдар бойы балаларға әріп танытып,

жазуды үйреттім. Білімнің кілті бастауышта

қалыптасатынына көзім жетті. Бастапқы

білім тек қана ана тілде жүргізу, өзге

тілдермен шұбарламау – тіл тазалығының

жұмыстарды аяқтап, қараусыз қалған жерді

абаттандырылған саябаққа айналдыруға

уәде беріп отыр. Саябақтың ауданы бір

гектардан асады. Барлық жерге шамдар

ілініп, 20 орындық пен қоқыс жәшіктері

орнатылады. Спортпен шұғылданатын

жандарға workout алаңы мен шағын футбол

алаңы салынады. Сондай-ақ, кішкентай

бүлдіршіндер үшін ойын алаңқайы да

қарастырылған.

Болашақ «жасыл аймақтың» эскизі

қазірдің өзінде қала әкімдігінің Instagramдағы

ресми аккаунтында жарияланған.

Асхат АЙМАҒАМБЕТОВ,

ҚР Оқу-ағарту министрі

(пікір интернеттен алынған):

Екінші сыныпта бағдарламаға орыс тілі, үшінші

сыныпта ағылшын тілі қосылады. Орыс тілінде оқитын

мектептерде 1-сыныпта орыс тілі мен мемлекеттік

тіл, ал 3-сыныптан бастап ағылшын тілі

болады. Әдістеме тұрғысынан алып қарағанда,

бұл – дұрыс бағыт. Мұндай зерттеулер мен ұсыныстар

бұрын да болған, енді оны енгізуді жоспарлап отырмыз.

тапсырмаларындағы есепте

қате табылады. Сол себепті,

мұғалімдер әр сабаққа екі-үш

есе тыңғылықты әзірленеді.

Қазіргі таңда бүлдіршіндердің

басым бөлігі қ,

ғ сынды дыбыстарды анық

айта алмайды. Сондықтан,

бастауыштан бастап ана тілінде

және сауатты кітаптан білім

алған оқушының болашаққа

деген арман-мақсаты айқын

боларына сенемін. Бастысы

– оқулықтағы қатенің орын

алуына жол бермеу керек.

Баян ЖҰМАҚАЕВА,

зейнеткер ұстаз, Баянауыл ауданы:

кепілі. Дана халқымыз «Тіл тазалығы – жан тазалығы»

деп бекер айтпаса керек.

Ал оқулық – бүлдіршіннің білім алатын, бет түзейтін

айнасы. Алдымен оқулықты ретке келтіруді бастауыш

сыныптың кітаптарынан бастау қажет. Мұндағы басты

олқылық қателікте емес, сол қателіктің орнын толтыруда.

«Алаңды» үйлестірген – Махаббат ТӨЛЕБАЙ.

КОММУНАЛДЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ

Жаңа сквер бой көтермек

Биыл облыс орталығында павлодарлықтардың сүйікті демалыс орнына айналатын

тағы бір саябақ пайда болады. Жасыл желектермен көмкеріліп, спорт жабдықтарымен

жарақтанған демалыс орны екінші Павлодар шағын ауданында орналаспақ. Аталмыш

жұмыстарға бюджеттен 159,3 млн теңге қаражат бөлінді.

SARYARQA SAMALY

ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 9

20 маусым, дүйсенбі

02:42 Таң намазының кіруі, 04:25 Күннiң шығуы, 12:59 Бесiн намазы,

18:38 Екiнтi намазы, 21:23 Ақшам намазы, 23:06 Құфтан намазы.

QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 «Másele».

7:00 «TAŃS H O L P A N » .

10:00 AQPARAT

10:10 «Гүлдер құпиясы»

11:50 «Бақытсыздар бағы»

13:00 AQPARAT

13:10 «Қызық екен...»

13:50 «ТЕЛЕДӘРІГЕР»

15:00 AQPARAT

15:15 «Apta»

16:10 «Bizben birge...».

17:00 AQPARAT


18:00 «ГҮЛДЕР ҚҰПИЯСЫ»

20:00 AQPARAT

20:35 «ASHYQ ALAŃ»

21:20 «БАҚЫТСЫЗДАР

БАҒЫ»

22:30 «ЖАТ МЕКЕН»

23:20 «1001 ТҮН»

0:30 AQPARAT

1:05 «Ashyq alań»

1:50 «Теледәрігер»

ERTIS

8:00 Арнаның ашылуы.

Әнұран.

8:02 "Өнертапқыш"

8:20 "Расулдың

хикаялары"

9:00 «ЖАҢА КҮН»

11:05 "Шебер"

11:30 "ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН"

12:15 "Күйеу бала"

13:00 «ERTIS AQPARAT»


13:30 «ЕЛГЕ ҚЫЗМЕТ»

13:50 "Келін әні"

14:40 "Сақалар"

15:00 - 18:00 дейін

ТЕХНИКАЛЫҚ ҮЗІЛІС




19:45 «SPORT TIME»

20:00 «AQPARAT»

20:40 "112"

20:50 "Жаңа Қазақстан:

жаңару мен

жаңғыру жолы"

21:05 "Елшінің қызы"



23:00 "Замандастар"



ХАБАР

5:00 Мегахит.

7:00 "Оян!"

10:00 Кино.

12:00 Жаңалықтар

12:10 "Детектив әже"

13:00 Новости

13:10 "Рауза. Сакураның

гүлдеуі"

15:00 "Бүгін"

16:00 Кино.


20:00 Қорытынды

жаңалықтар

20:30 "Негізінде"

20:35 "Народный контроль"

21:00 Итоги дня

21:30 "По сути"

21:35 "Шымкент - менің

махаббатым"


гүлдеуі"

0:00 "Егіз жүрек"

АСТАНА

06:00 «Фазилет ханым»

07:00 «Маша и Медведь»

09:20 «Кекеш келін»

11:20 «Қызғалдақ»

12:20 «Қорғансыз

ханшайым»

13:30 «Астана кеші көңілді»

14:40 «Қағаз кеме»

15:10 «Айнұрдың арманы»

15:45 «Каникулы

в Тайланде»

17:35 «Кішкентай келін»

18:30 «ЕНЕ»

19:25 «Есіктер»

20:00 «Astana times»

21:00 «Әйел тағдыры»



ханшайым»

01:00 «ЕНЕ»

02:00 «Ой мен ойын»

02:45 «SarapTimes»


ЕВРАЗИЯ

6:00 «ТАМАША CITY»

6:45 «ТОЙ ЗАКАЗ»

7 : 1 5 « Ж И Т Ь З Д О Р О В О ! »

8:00 «ҚАЙЫРЛЫ ТАҢ,

ҚАЗАҚСТАН!»

9:00 «ДОБРОЕ УТРО,

КАЗАХСТАН!»

10:25 «НЕ БЫЛО БЫ

СЧАСТЬЯ 2»

14:00 «НОВОСТИ»

14:15 «ЖАҢАЛЫҚТАР»

14:30 «QOSLIKE»

18:30 «БАСТЫ

ЖАҢАЛЫҚТАР»

19:00 «KÖREMIZ»

20:00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ»

20:40 «МЕНТОВСКИЕ

ВОЙНЫ 11»

0:15 «ТОТ, КТО ЧИТАЕТ

МЫСЛИ»

1:15 «В КЛЕТКЕ»


2:20 ЖАҢАЛЫҚТАР»

2:35 «П@УТINA»

3:20 «БАСТЫ


СТВ

06.00 «Ән шашу»

08.00 «Жұлдыз FM» радиосында

«Таңғы шоу»


11.20 «Экипаж».


14.25 «Квартирник ТENGRI»


17.35 «Надежда

Румянцева.

Неподдающаяся».

18.25 «Қазақстан -

байтақ өлке»

19.05 «Татьяна Конюхова.

Я не простила

предательства».

20.00 «ПАНОРАМА ДНЯ».

20.25 «Олег Ефремов.

Последнее

признание»

21.30 «TӘУЛІК ТЫНЫСЫ»

21.55 «Күзгі әуен»

00.00 «Хроники

московского быта»

00.45 «Квартирник

ТENGRI»

02.00 «Ән - көңілдің

ажары»

КТК-7+НОВОЕ ТВ

06.00 «Жүректен-жүрекке»

07.15 Жаңалықтар

07.20 «Подкасты»

08.00 - 09.00

ПРОФИЛАКТИКА

09.00 «Три Товарища»

11.50 Новости

12.00 «Зеленая волна»


14.00 Т/с

15.00 «Сәтті күн»




1 8 . 0 0 « Ж ү р е к т е н - ж ү р е к к е »


20.00 Т/с

21.00 Т/с







КТК

07.05 “ДАУ-ДАМАЙСЫЗ”

07.30 “СЕН МЫҚТЫСЫҢ,

ТЕК АЛҒА”

09.00 “МҰҢДЫ ЫЗҒАР”

10.50 “ЖАҚЫНЫМ АЛЫС”

12.20 “СЕМЬЯНИҢ”

14.00 “ЮМОРИНА”

15.30 “БЫЛО ДЕЛО”

17.30 “МЕЧ”

19.30 КЕШКІ

ЖАҢАЛЫҚТАР

20.00 “АСТАРЛЫ

АҚИҚАТ”

21.00 ВЕЧЕРНИЕ

НОВОСТИ

21.40 “БОЛЬШОЕ НЕБО”

23.50 “ЛОВУШКА”

01.20 “МОЙ МУЖЧИНА,

МОЯ ЖЕНЩИНА”


03.40 - 04.10 КЕШКІ


ИРБИС

07.00 «Құлыншақ»

09.00 «и Я...»

10.00 «Әселдің құрбықұрдастары»

12.00 «Жибек»

15.00 «Болашақ»

15.40 «Иман нұры»

16.00 Документальный

фильм

18.00 «New old qazaqtar»


19.40 «Айтарым бар»


20.40 «Павлодар

облысының

көрікті орындары»

21.00 «Жаным 2»






НТК

07.00 «Разминка»

07.15 «Джеки Чанның

о қ и ғ а с ы »

08.00 «Бүлдір-күлдір»

08.30 «РЕВЮ»

08.35 «OZMZ ғой»

09.00 «Екі езу»

09.40 «ФИКСИКИ»

10.00 «СМЕШАРИКИ»

10.15 «ПРИКЛЮЧЕНИЯ

ДЖЕКИ ЧАНА»

11.00 «ОРЁЛ И РЕШКА.

ЧУДЕСА СВЕТА 3»

12.00 «БІР БОЛАЙЫҚ»


16.25 «РЕВЮ»

16.30 «Кішкентай

мемлекет»

17.30 «ЗАПРЕЩЁННЫЙ

ПРИЁМ»



20.30 «ПРИЗРАЧНЫЙ

ГОНЩИК»

2 2 . 3 0 « С У Д Н Ы Й Д Е Н Ь »


00.45 «РЕВЮ»

00.50 «CENTRAL ASIA`S

GOT TALENT»

02.20 «Жұлдызды

Weekend»


7 АРНА

06:00 «Қуырдақ»

06:30 ОЯН, QAZAQSTAN

Music

07:00 «Серт пен сезім»

08:00 «Аяла мені»

09:00 «Женский доктор»

10:00 «Горячая точка»

12:00 «Зың-зың Күлпәш»

13:00 «SanTaram»

14:00 «Құтты қонақ»

14:30 «Гадалка»

15:30 «ИП Пирогова»


17:00 Няняman»

18:30 «Aibat»

19:00 «Студия 7»

19:30 «Случайный кадр»

21:30 «Қанатсыз құстар»


23:20 «Әкесінің баласы»

00:20 «Aibat»

00:50 «Студия 7»




Music

03:30 «Тамаша»

04:30 «Япырай»


21 маусым, сейсенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 AQPARAT

7:00 «TAŃS H O L P A N » .

10:00 AQPARAT



13:00 AQPARAT



15:00 AQPARAT

15:15 Деректі фильм

15:40 «ҚАЗАҚТАР»


17:00 AQPARAT



20:00 AQPARAT



БАҒЫ»


23:20 «1001 ТҮН»

0:30 AQPARAT



ERTIS


Әнұран.




11:05 "Шебер"





13:30 «SPORT TIME»


14:40 «Сақалар»

15:00 - 18:00 дейін





19:45 «AİBYN»

20:00 «AQPARAT»

20:40 "Ұмытпаймыз"






0 : 3 0 « E R T I S A Q P A R A T »

ХАБАР


7:00 "Оян!"

10:00 Кино.





гүлдеуі"

15:00 "Большая неделя"

16:00 Кино.





20:35 "Бір туынды тарихы"






гүлдеуі"


АСТАНА






ханшайым»

13:30 «Айтарым бар»



15:35 «Ду-думан»

16:50 «Өрмек»


18:30 «ЕНЕ»






ханшайым»

01:00 «ЕНЕ»




ЕВРАЗИЯ



7 : 1 5 « Ж И Т Ь З Д О Р О В О ! »





10:00 «НА САМОМ ДЕЛЕ»

11:00 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ»


МЫСЛИ»

13:05 «ЛИНИЯ МАРТЫ»



14:30 «QOSLIKE»

18:30 «БАСТЫ


19:00 «KÖREMIZ»

20:00 «ГЛАВНЫЕ

НОВОСТИ»


ВОЙНЫ 11»


МЫСЛИ»




2:35 «П@УТINA»

3:20 «БАСТЫ



4:35 «ТОЙ ЗАК АЗ»

СТВ



07.30 «ПАНОРАМА ДНЯ»




11.20 «Большие деньги

советского кино».


14.25 «АБЕKEY»


17.35 «Мимино».



19.05 «Александр Михайлов.

В душе я всё

ещё морской волк».


20.25 «Юрий Гальцев.

Обалдеть!».


21.55 «Қазағым»

00.00 «Знак качества».



ажары»









14.00 Т/с







20.00 Т/с

21.00 Т/с







КТК

07.05 КЕШКІ


07.30 “АСТАРЛЫ АҚИҚАТ”


ТЕК АЛҒА”






17.30 “МЕЧ”

19.30 КЕШКІ




НОВОСТИ






03.40 - 04.10 КЕШКІ


ИРБИС






10.40 «Айналайын»


12.40 «Жаным 2»



16.20 «Риясыз әңгіме»


фильм





20.40 «Жаным 2»






НТК





08.30 «РЕВЮ»











16.25 «РЕВЮ»

16.30 «Кішкентай

мемлекет»

17.30 «ПРИЗРАЧНЫЙ

ГОНЩИК»



20.30 «ПРОПАВШАЯ»

22.30 «ПОСЛЕДНИЙ

БЕСПРЕДЕЛ»


01.05 «РЕВЮ»


GOT TALENT»


Weekend»


04.00 – 05.00 «Екі езу»

7 АРНА



Music






13:00 «SanTaram»





17:00 Няняman»

18:30 «Aibat»

19:00 «Студия 7»





00:20 «Aibat»

00:50 «Студия 7»




Music




16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

10 SARYARQA SAMALY

22 маусым, сәрсенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 AQPARAT

7:00 «TAŃS H O L P A N » .

10:00 AQPARAT

(


1 1 : 5 0 « Б а қ ы т с ы з д а рб а ғ ы »

13:00 AQPARAT



15:00 AQPARAT

15:15 Деректі фильм

15:40 «Ауылдастар»


17:00 AQPARAT

17:15 «Қызық екен...».


20:00 AQPARAT



БАҒЫ»


23:20 «1001 ТҮН»

0:30 AQPARAT


1 : 5 0 « Т е л е д ә р і г е р »

ERTIS


Әнұран.




11:05 "Каһарман қыздар"





13:30 «AİBYN»



15:00 - 18:00 дейін




19:00 «ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН»

19:45 «АРНАЙЫ

РЕПОРТАЖ»

20:00 «AQPARAT»

20:40 "Бауыржан

Момышұлы"







ХАБАР


7:00 "Оян!"

10:00 Кино.





гүлдеуі"

15:00 "Бүгін"

16:00 Кино.





20:35 "Біздің назарда"





22:30 "Не ХАБАР?"


гүлдеуі"


АСТАНА






ханшайым»





16:50 «Өрмек»


18:30 «ЕНЕ»






ханшайым»

01:00 «ЕНЕ»




ЕВРАЗИЯ



7 : 1 5 « Ж И Т Ь З Д О Р О В О ! »








МЫСЛИ»




14:30 «QOSLIKE»

18:30 «БАСТЫ


19:00 «KÖREMIZ»

20:00 «ГЛАВНЫЕ

НОВОСТИ»


ВОЙНЫ 11»


МЫСЛИ»




2:35 «П@УТINA»

3:20 «БАСТЫ



4:35 «ТОЙ ЗА К АЗ»

СТВ






23 маусым, бейсенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 AQPARAT

7:00 «TAŃS H O L P A N » .

10:00 AQPARAT



13:00 AQPARAT



15:00 AQPARAT

15:15 «БІР ХАЛЫҚ - БІР

ЕЛ - БІР ТАҒДЫР»



17:00 AQPARAT



20:00 AQPARAT



БАҒЫ»


23:20 «1001 ТҮН»

0:30 AQPARAT



ERTIS


Әнұран.




11:05 "Шебер"





13:30 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ»



15:00 - 18:00 дейін





19:45 «МОЙ КАЗАХСТАН»

20:00 «AQPARAT»

20:40 "Ұмытпаймыз"






0 : 3 0 « E R T I S A Q P A R A T »

ХАБАР


7:00 "Оян!"

10:00 Кино.


12:10 "31 бөлімше"



гүлдеуі"

15:00 "Большая неделя"

16:00 Кино.





20:35 "Үкімет"



21:35 "Келінжан"


гүлдеуі"


АСТАНА





12:20 «Қорғансыз ханшайым»





16:50 «Өрмек»


18:30 «ЕНЕ»





23:50 «Қорғансыз ханшайым»

01:00 «ЕНЕ»



ЕВРАЗИЯ



7 : 1 5 « Ж И Т Ь З Д О Р О В О ! »








МЫСЛИ»




14:30 «QOSLIKE»

18:30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР»

19:00 «KÖREMIZ»



ВОЙНЫ 11»


МЫСЛИ»




СТВ




08.00 «Жұлдыз FM» радио-

(сында «Таңғы шоу»


11.20 «Прощание. Леонид

Филатов»


12.30 «Шаңырақ»


14.25 «АБЕKEY»


11.20 «Осторожно,

мошенники!».


14.25 «Жүрек тынысы».


17.35 «Хроники

московского быта».



19.05 «Легенды

советской эстрады.

Звездные гастроли»


20.25 «Смех с доставкой

на дом»


21.55 «Соғады жүрек»

00.00 «Расписные

звезды»


ТENGRI»

02.00 - 06.00 «Ән -

көңілдің ажары»









14.00 Т/с







20.00 Т/с

21.00 Т/с







КТК

07.05 КЕШКІ




ТЕК АЛҒА”


17.35 «Алексей Жарков.

Эффект бабочки».



19.05 «Сергей Филиппов.

Есть ли жизнь

на Марсе...»


20.25 «Евгений Евстигнеев.

Мужчины не плачут».


21.55 «Құс жолы»

00.00 «Охотницы

на миллионеров»


02.00 - 06.00 «Ән -








12.00 «Твое Кино»


14.00 Т/с







20.00 Т/с

21.00 Т/с

22.00 «МyasSAGAn»






02.45 Ночной

музыкальный канал

КТК

07.05 КЕШКІ ЖАҢАЛЫҚТАР



ТЕК АЛҒА”







17.30 “МЕЧ”

19.30 КЕШКІ




НОВОСТИ






03.40 - 04.10 КЕШКІ

Ж АҢ А ЛЫҚТАР

ИРБИС








12.40 «Жаным 2»




фильм





20.40 «Ой толғау»

21.10 «Жаным 2»






НТК





08.30 «РЕВЮ»








17.30 “МЕЧ”

19.30 КЕШКІ ЖАҢАЛЫҚТАР


21.00 ВЕЧЕРНИЕ НОВОСТИ





0 2 .1 0 “ М Ұ Ң Д Ы Ы З Ғ А Р ”

ИРБИС








12.40 «Ой толғау»

13.10 «Жаным 2»



16.20 Д/ф





20.40 «Интересно знать...»

21.10 «Жаным 2»






НТК



о қ и ғ ас ы»


08.30 «РЕВЮ»












16.25 «РЕВЮ»

16.30 «ПРОПАВШАЯ»

18.30 «ОДНАЖДЫ В

РОССИИ»



20.30 «ДЕЛО ХРАБРЫХ»

23.00 «БОЙСЯ СВОИХ

ЖЕЛАНИЙ»


01.00 «РЕВЮ»


GOT TALENT»


Weekend»


04.00 – 05.00 «Екі езу»

7 АРНА



Music






13:00 «SanTaram»





17:00 Няняman»

18:30 «Aibat»

19:00 «Студия 7»





00:20 «Aibat»

00:50 «Студия 7»




Music










16.25 «РЕВЮ»

16.30 «ДЕЛО ХРАБРЫХ»


РОССИИ»



20.30 «ПОСЛЕ

НАШЕЙ ЭРЫ»

22.30 «ВЗРЫВНАЯ

БЛОНДИНКА»


01.05 «РЕВЮ»


GOT TALENT»

7 АРНА



Music






13:00 «SanTaram»





17:00 Няняman»

18:30 «Aibat»

19:00 «Студия 7»


21:30 «Қанатсыз кұстар»



00:20 «Aibat»

00:50 «Студия 7»




Music




SARYARQA SAMALY





QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 AQPARAT

7:00 «TAŃS H O L P A N » .

10:00 AQPARAT



13:00 AQPARAT



15:00 AQPARAT

15:15 «Мұра»

15:40 «Kelbet»


17:00 AQPARAT



20:00 AQPARAT



БАҒЫ»


23:20 «Көңіл толқыны»

0:00 «PARASAT MAIDANY»

0:35 AQPARAT



2:55 «Жәдігер»

ERTIS


Әнұран.




11:05 "Шебер"








15:00 - 18:00 дейін







ханшайым»

01:00 «ЕНЕ»




ЕВРАЗИЯ



7:15 «ЖИТЬ ЗДОРОВО!»






1 1 : 0 0 « П У С Т Ь Г О В О Р Я Т »


МЫСЛИ»




14:30 «QOSLIKE»

18:30 «БАСТЫ


19:00 «KÖREMIZ»


20:40 «ПОЛЕ ЧУДЕС»

21:55 «ПРИГОВОР

ИДЕАЛЬНОЙ ПАРЫ»



2:15 «П@УТINA»


3:45 «БАСТЫ


4:15 «П@УТINA»


СТВ







11.20 «10 самых…»





QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р »

6:25 AQPARAT

7:00 «Көңіл

толқыны»

8:05 «Дәуір

даналары»

8:50 «Күміс

көмей»

9:30 «Үміт

үзілмесін»

10:00 «Гүлдер

құпиясы»

12:00 «Qazaqstan

дауысы.

Балалар»

14:00 «Әзіл әлемі»

16:05 «РОБИНЗОН

КРУЗО»

17:25 «КҮЙ-КЕРУЕН»

18:00 «ГҮЛДЕР

ҚҰПИЯСЫ»

20:00 AQPARAT

20:20 «MÁSELE»

21:00 «QAZAQSTAN

ДАУЫСЫ.

БАЛАЛАР»


0:10 «Тағылымгер»

2:10 AQPARAT

2:30 «Másele».

ERTIS

8:00 Арнаның

ашылуы.

Әнұран.


8:20 "Расулдың

хикаялары"


11:05 "Шебер"

11:40 "ЖАҢА

ҚАЗАҚСТАН"

12:25 "Ашаршылық"

13:00 "Ақжауын"

24 маусым, жұма

19:45 «RUHANIAT»

20:00 «AQPARAT»

20:40 "102"







ХАБАР


7:00 "Оян!"

10:00 Кино.


12:10 "31 бөлімше"



гүлдеуі"

15:00 "Бүгін"

16:00 Кино.





20:35 "Үкімет"





гүлдеуі"


АСТАНА






ханшайым»





16:50 «Өрмек»


18:30 «ЕНЕ»




25 маусым, сенбі


14:05 "Қара таңба"

15:00 - 18:00 дейін

ТЕХНИКАЛЫҚ

ҮЗІЛІС

18:00 «ERTIS

AQPARAT»

18:30 «ERTIS

AQPARAT»

19:00 «ARMANDASTAR»

19:40 "Астана күзі

ызғарлы"

21:20 "Ғажайып

өлке"

21:50 "Мазаламайын"

23:35 "Ұлт қазынасы"

0:00 "Арманға

20 қадам"

ХАБАР

5:00 Кино.

7:00 "Өз үйім"

8:45 "Өзін-өзі тану"

9:00 Тарих. Тағдыр.

Тұлға

10:00 "Tangy fresh"

10:30 "Ән әлемі"

11:00 Кино.


16:00 Кино.

18: 0 0 " М е н ж а й л ы ..."

21:00 "7 күн"

22:00 "Отдел

журналистских

расследований.

Ближе к делу."

23:30 Концерт

АСТАНА

06:00 «Фазилет

ханым»

07:00 «Маша и

Медведь»


11:20 «ДиНаЗаур»


17:00 «Шаншар»

20:00 «Астана кеші

көңілді»

21:00 «Әйел

тағдыры»



01:30 «Осторожно,

корова!!!»

ЕВРАЗИЯ

6:00 «ТОЙ БАЗАР»


7:05 «П@УТINA»

8:00 «КРАСАВИЦА»

12:25 «Я НЕ ВЕРНУСЬ»

14:35 «ПРИГОВОР

ИДЕАЛЬНОЙ

ПАРЫ»

18:30 «АЙНА»

19:30 «ДВЕ ЗВЕЗДЫ.

ОТЦЫ И ДЕТИ»

21:20 «СТЕКЛЯННАЯ

КОМНАТА»

1:00 «ОТРЫВ»

2:30 «П@УТINA»


4:4 5 «ТОЙ ЗАК АЗ»

СТВ



07.30 «ПАНОРАМА

ДНЯ»

08.00 «Неизведанный

Казахстан»

08.35 «Юрий Гальцев.

Обалдеть!»


10.00 «АБЕKEY»

10.40 «Күміс көмей,

жез таңдай»


14.45 «ҰЛЫ ДАЛА

ЖАНҰЯСЫ»

(«Молодожёны»)

ТENGRI»


17.35 «Берегись

автомобиля»



19.05 «Тайные дети

звёзд»


20.25 «Жанна

Прохоренко.

30 лет одиночества»


21.55 «Терме деген өсиет»

00.00 «Солнечный удар»


ТENGRI»

02.00 - 06.00 «Ән -











14.25 «Қазақ даласының

құпиялары»







20.00 «Қазақ даласының

құпиялары»

20.40 «ОБЗОР МИРОВЫХ

НОВОСТЕЙ»

21.00 «Еленген есім»







КТК

07.05 КЕШКІ




ТЕК АЛҒА”


17.35 «Айдыны шалқар

аққумын»




НЕДЕЛИ».

20.30 «Закулисные

войны. Балет»

21.30 «АПТАЛЫҚ

ШОЛУ»

22.30 «Бір заман»


ЖАНҰЯСЫ»


00.35 «Тайные

дети звёзд»


ажары»


06.00 «Жүректенжүрекке»

08.30 «Зерде»

09.00 «Он саусақ»

09.10 «Ғажайыпстанға

саяхат»

09.25 «Бала тілі бал»

09.50 «Кибермен»

10.00 «QOSALQA»

10.45 «Зеленая

волна»



13.00 Т/с

15.00 «Еленген

есім»



20.00 Т/с


22.30 «Своими

руками»


00.00 «Твое Кино»

00.30 «Три

Товарища»


волна»



10.50 “ҚИЫН ШАҚ”




17.30 “МЕЧ”

19.30 КЕШКІ


20.00 “KTKweb”


НОВОСТИ

21.40 “УБИЙСТВО ПО

ПЯТНИЦАМ-2”




03.40 - 04.10 КЕШКІ


ИРБИС








12.40 «Интересно знать...»

13.10 «Жаным 2»




фильм




фильм


20.40 «Жаным 2»






НТК



о қ и ғ ас ы»


08.30 «РЕВЮ»


КТК

07.05 “КТК”

ҚОРЖЫНЫНАН”

08.00 “СУДАҒЫ ІЗ”

08.50 “КӨҢІЛДІ

ОТБАСЫ”

09.35 “KTKweb”

10.00 “СЛЕДСТВИЕМ

УСТАНОВЛЕНО”

11.00 “УБИЙСТВА

ПО ПЯТНИЦАМ-2”

15.00 “ҚАЙСАР

ҒАШЫҚТАР”

17.00 “ҚАДАМДАР”

18.50 “АЙХАЙ 25”

2 1 . 0 0 “ Т ЫТ О Л Ь К О М О Й ”



03.00 “КӨҢІЛДІ

ОТБАСЫ”

03.50 - 04.30 “КТК”


ИРБИС




09.40 «Павлодар

облысының

көрікті орындары»


11.00 «New old

qazaqtar»


12.40 «Жаным 2»




фильм


20.00 «и Я...»

20.30 «Жибек»

22.00 «Головой

об лёд»



НТК











16.00 «ЧЕРНИЛЬНОЕ

СЕРДЦЕ»

18.10 «ПОСЛЕ

НАШЕЙ ЭРЫ»


РОССИИ»

20.30 «8 ПОДРУГ ОУШЕНА»

22.40 «ОНО»


GOT TALENT»


Weekend»


04.00 – 05.00 «Екі езу»

7 АРНА


06:30 ОЯН,

QAZAQSTAN Music





12:00 «Зың-зың

Күлпәш»

13:00 «SanTaram»





17:00 Няняman»

18:30 «Aibat»

19:00 «Студия 7»


21:30 «Қанатсыз

кұстар»



00:20 «Aibat»

00:50 «Студия 7»



03:00 ОЯН,

QAZAQSTAN Music




Weekend»

09.20 «TIK TOQ»






11.05 «ЧЕРНИЛЬНОЕ

СЕРДЦЕ»

13.20 «РЕАЛЬНАЯ

БЕЛКА 2»

15.00 «Джеки

Чанның

оқиғасы»

16.10 «ДОСТЫҚ 99»

17.10 «ҚЫЗЫҚ LIVE»

18.05 «8 ПОДРУГ

ОУШЕНА»

20.10 «ДВОЙНОЙ

ФОРСАЖ»

22.10 «ИДЕНТИФИКАЦИЯ

БОРНА»

00.30 «ВЕДЬМА»

01.50 «TABOO»


GOT TALENT»

04.10 «ЕҢ КҮЛКІЛІ

ӘРТІСТЕР»

04.40 – 05.00 «Екі езу»

7 АРНА


06:30 «Салем,

Қазақстан!»

08:30 «Құтты

қонақ»

09:30 «Орёл и

решка»

10:30 «Свадебные

хлопоты»

14:30 «Моя игра»

15:00 «Регина+1»

16:00 Няняman»


құстар»

21:00 «Виражи

судьбы»

00:50 «Ну-ка,

все вместе»

02:50 «Салем,




12 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

SARYARQA SAMALY

26 маусым, жексенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6 : 0 5 « Ж ә д і г е р » .

6:25 AQPARAT

6:45 «Мұра»


7:30 «Күйкеруен»

8:00 «AQSAÝYT»

8:25 «Зинһар»

9:10 «Сағындырған

әндер-ай»

10:00 «Гүлдер

құпиясы»

12:00 «Qazaqstan

дауысы.

Балалар»

14:20 «Робинзон

Крузо»

15:40 «Айналайын

халқымнан

еркелеткен»

17:25 «ӘЙЕЛ

ӘЛЕМІ»

18:00 «ГҮЛДЕР

ҚҰПИЯСЫ»

20:00 «APTA»

20:50 ДЕРЕКТІ

ФИЛЬМ.

(«АҚПАРАТ

МАЙДАНЫ»)

21:20 Қанат

Үмбетовтің

концерті

22:30 «ЖАТ

МЕКЕН»

23:30 «Көңілашар»

0:30 «Apta»

1:20 «Aqsaýyt»

1:45 «Күйкеруен»

2:15 «Жәдігер»

ERTIS

8:00 Арнаның

ашылуы.

Әнұран.


8:20 "Табиғат

сақшылары"


11:05 "Мазмұндама"

11:30 "ЖАҢА

ҚАЗАҚСТАН"

12:15 "Қазақтар"

13:00 "Ақжауын"

13:50 «АРНАЙЫ

РЕПОРТАЖ»

14:05 "Қара таңба"

15:00 - 18:00 дейін

ТЕХНИКАЛЫҚ

ҮЗІЛІС

18:00 «ERTIS

AQPARAT»

18:30 «ERTIS

AQPARAT»

19:00 «ARMANDASTAR»

19:40 "Жан ана"

21:30 "Домалақ

ана"

23:30 "Ақтобе -

алтын

бесігім"

0:00 "Арманға

20 қадам"

ХАБАР

5:00 Кино.

7:00 "Өз үйім"

8:45 "Самопознание"

9:00 Концерт

11:00 Кино.

12:45 "Рауза.

Сакураның

гүлдеуі"

16:00 Кино.


20:00 Хит жазамыз

21:00 "7 күн"

22:00 "Большая

неделя"

23:30 "Шымкент -

менің


АСТАНА

06:00 «Фазилет

ханым»

07:00 «Маша и

Медведь»

09:20 «Кекеш

келін»

11:20 «The Spirit

of BATYR»

12:00 «Айнұрдың

арманы»

14:00 «Алдараспан»

17:45 «Осторожно,

корова!!!»


21:00 «Әйел

тағдыры»

21:55 «Кекеш

келін»

23:35 «Я пышка»

01:00 «Өрмек»

ЕВРАЗИЯ


7:30 «П@УТINA»

8:30 «ВОСКРЕСНЫЕ

БЕСЕДЫ»

8:45 «КРАСАВИЦА»

13:05 «ПУСТЬ

ГОВОРЯТ»

14:50 «СТЕКЛЯННАЯ

КОМНАТА»

18:20 «QAЙMAҚ»

18:55 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР,


20:00 «ГРАНИ»

21:00 «СЕЗОН

ЛЮБВИ»

1:10 «ЧТО? ГДЕ?

КОГДА?»

2:25 «П@УТINA»


4:40 «ТОЙ ЗАК АЗ»

СТВ


07.00 «АПТАЛЫҚ ШОЛУ»



08.30 «Всадник

без головы»


НЕДЕЛИ».

10.00 «АБЕKEY»


13.30 «Жүрек тынысы».



ЖАНҰЯСЫ»



17.35 «Асыл-Ана»

«Мақсат-Мақсат»



19.35 «В гостях у смеха»

21.30 «Сырнаймен егіз

сырлы әнім»


ЖАНҰЯСЫ»


00.35 «Александр

Михайлов.

В душе я всё ещё

морской волк»

01.20 - 06.00 «Ән -




08.30 «Зерде»

09.00 «Он саусақ»


саяхат»


09.50 «Кибермен»

10.00 «QOSALQA»


волна»



13.00 Т/с



20.00 Т/с


22.30 «Своими

руками»





волна»


КТК

07.05 “МЕРЕКЕЛІК

КОНЦЕРТ”

07.30 “ӘНДЕР МЕН

ЖЫЛДАР”


12.10 “СЧАСТЬЕ

ПО ДОГОВОРУ”

16.00 “ҚАРТТАР ҮЙІ”

18.00 “ДОСТЫҒЫМЫЗ

ЖАРАСҚАН”

21.00 “ПОРТРЕТ

НЕДЕЛИ”

22.00 “СЕМЬЯНИҢ”

23.20 “МОЙ

МУЖЧИНА,


02.40 “ҚАРТТАР ҮЙІ”

04.00 - 04.30

“МЕРЕКЕЛІК

КОНЦЕРТ”

ИРБИС



11.00 «Головой

об лёд»

12.00 «Жибек»


16.00 «Легенды

сцены»

16.15 Концерт

симфонической

музыки


саяхат»

20.00 «Риясыз

әңгіме»

20.30 «Жибек»



НТК

07.05 “КТК”


07.30 “ДОСТЫҒЫМЫЗ

ЖАРАСҚАН”


12.20 “ТЫ ТОЛЬКО

МОЙ”

16.00 “ӘКЕ”

17.20 “МЕРЕКЕЛІК

КОНЦЕРТ”

18.30 “ЖҮРЕГІМ СЕН

КЕЛГЕЛІ

БАҚЫТТЫ”

21.00 “ПОРТРЕТ

НЕДЕЛИ”

22.00 “АҒА”

23.30 “ТАЙНЫ И ЛОЖЬ”

02.50 “ӘКЕ”

03.50 - 04.30

“МЕРЕКЕЛІК

КОНЦЕРТ”

7 АРНА


06:30 «Салем,



09:00 «Виражи судьбы»

13:00 «Музыкальная

интуиция»

15:00 «Регина+1»

16:00 Няняman»

17:10 «Салем,



кұстар»

21:00 «Алиса против

правил»

00:40 «Музыкальная

интуиция»

02.30 «Салем,




БӘРЕКЕЛДІ!

Күміспен күптелді

Павлодарлық «Qagan» этно-фьюжн тобы Моңғолия елінде өткен халықаралық

«Asia Folk 2022» байқауында үздіктер қатарынан көрініп, жүлделі

2-орынға ие болды.

«Qagan» этно-фьюжн тобының

музыкалық жетекшісі әрі мүшесі

Ерасыл Әділбековтің айтуынша,

бұл байқау онлайн форматта

өткен. Шарада Азия елдерінен

40-қа тарта үздік топтар өнер

көрсетті.

- Бұл байқау екі жылда бір

Тиімді жарнама!

өтеді. Байқау екі кезеңнен

тұрды. Онда біз «Шашу» мен

«Тұран даласы» атты шығармаларын

орындадық. Соңғы аталған

«Тұран даласы» туындысы

жуырда ғана дүниеге келді.

Байқауда тұсаукесері кесілді, -

дейді топтың музыкалық жетекшісі

Ерасыл Әділбеков.

Топта 7 адам өнер көрсетеді.

Олар 30 түрлі қазақ фольклорлық

аспабында ойнай алатынын

атап өтуге болады. Ол қатарда

домбыра, сазсырнай, жетіген,

барбыт, дабыл, шіңкілдек, дауылпаз,

қылқобыз, нарқобыз, сыбызғы

бар.

«Qagan» этно-фьюжн тобы

бұған дейін көптеген республикалық,

халықаралық байқаулардың

үздіктері атанған еді.

Айдана БОРАНБАЕВА.

«HALYQ RADIOSY» - 100.5 FM толқыны өз жарнамаңызды «Бизнес FM»

бағдарламасында орналастырудың ерекше мүмкіндігін ұсынады.

Дыбыс роликтерін әзірлеу және жалға беру бағасы 3000 теңгеден бастап, ал

хабарландырудың әрбір сөзі үшін 100 теңге, 10 сөзден асса, бағасы 80 теңге болады.

Жарнамаңыз күніне 24 рет шығып, тыңдаушылардың 90%-дан астамын қамтиды.

Бұл жарнама беруші үшін ең тиімді де нәтижелі болатыны сөзсіз!

«HALYQ RADIOSY» толқынындағы «Бизнес FM» бағдарламасы

Сізді міндетті түрде естиді!

Телефондарымыз: 66-15-40, 66-15-42.

«Халық радиосының» хабарлары

20 - 26 маусым

20 маусым - дүйсенбі

7.00 Радиостанцияның ашылуы.

Қазақстан Республикасының Әнұраны

8.00 - 10.00 «Таң.кз»

10.15 «Концерт»

11.15 «Айбын»

12.10 - 14.00 «Тілек Тime»

14.15 «Тілім тірегім»

15.15. «Денсаулық»

16.15 «Бүгінгі күн тақырыбына»

17.15 – 18.00 «Әнім шарықта»

18.00 – 19.00 «Час Аргына»

19.15 «Туған жер – төрім мәңгілік»

20.15 «Даналардан қалған сөз»

21.00 «Волшебная книга»

21.15 «Кітаптар сөйлейді»

23.55 Бағдарламаның 100,5 FM жиілігінде

жалғасуы туралы роликтер

21 маусым – сейсенбі



8.00 - 10.00 «Таң.кз»

10.15 «Аймақ тынысы»

11.15 «Пульс региона»

12.10 - 14.00 «Тілек Тime»

14.15 «На тему дня»

15.15 «Резонанс»

16.15 «Халық сөзі»

17.15 – 18.00«Әнім шарықта»

18.00 – 19 00«Час Аргына»

19.15 «Айқын»


21.00 «Кітаптар сөйлейді»



22 маусым – сәрсенбі



8.00 - 10.00 «Таң.кз»

10.15 «Салт сыры»

11.15 «Концерт»

12.10 - 14.00 «Тілек Тime»

14.15 «Человек и закон»

15.15 «Басты міндеттер»

16.15 «На тему дня»

17.15 - 18.00 «Әнім шарықта»

18.00 – 19.00 «Час Аргына»

19.15 «Айқын»




23 маусым – бейсенбі



8.00 - 10.00 «Таң.кз»

10.15 «Денсаулық»

11.15 «Территория здоровья»

12.10 - 14.00 «Тілек Тime»

14.15. «Тәлімгер»

1 5 .1 5 . « К е л , б а л а л а р , о қ ы л ы қ ! »

1 6 .1 5 « Т р е т и й с е к т о р »

17.15 – 18.00 «Әнім шарықта»

18.00 – 19.00 «Час Аргына»

19.15 «Тәлімгер»


23.55 Бағдарламаның 100,5 FM

жиілігінде жалғасуы туралы

роликтер

24 маусым - жұма



8.00 - 10.00 «Таң.кз»

10.15 «Имандылық мектебі»

11.15 «Агропро»

12.10 - 14.00 «ТілекТime»

14.15 «Путь к успеху»

15.15 «Бүгінгі күн тақырыбына»

16.15 «Руханият»

17.15 – 18.00 «Әнім шарықта»

18.00 – 19.00 «Час Аргына»

19.15 «Жалынды жастар»




роликтер

25 маусым – сенбі



9.00 Қазақтың халық әндерінен

10.00 «Арена Павлодара»

11.00 «Салт сыры»

12.10 - 14.00 «Тілек Тime»

16.00 «Аламан»

17.00 «Смарт поколение»

19.15 «Поэзия минуттары»




роликтер

26 маусым – жексенбі



9.00 «Мәңгілік сарын»

10.00 «Академия детства»

11.00 «Алтын қор»

12.00 - 14.00 «Тілек Тime»

14.10 «Wonderland»

15.00 «Сөзсандық»

16.00 «Ашық студия»

17.00 «Имандылық мектебі»

19.45 «Айқын»

21.00 «Поэзия минуттары»



роликтер

Жаңалықтар - 7.10-нан бастап 22.00-ге дейін әр сағатта. Бағдарламада

өзгерістер болуы мүмкін.

SARYARQA SAMALY

QAZAQ TV


BALAPAN

QAZSPORT


ABAI TV

ЕL ARNA

ДҮЙСЕНБІ, 20 МАУСЫМ

0:05 Жаңалықтар 0:20 Сәлем, Қазақстан 0:55 Шартарапқа

танылған өнер 1:10 Өнер тарландары 1:35 Қазақстанға

қош келдіңіз 1:45 Рахат - саяхат! 2:15 Сәулет өнері 2:45

Байтақ ел 3:10 Халықтар дәм-тұзы 3:40 Ұлттық ойындар.

4:00 Жаңалықтар 4:15 Жаңа буын 4:35 Қазақстанға қош

келдіңіз 4:45 Қазақстанда жасалған 5:15 Алтын Орда 5:40

Казарт 6:05 Бұл қалай жасалған? 6:30 "Акылдың кілті,

Өмірдастан-1" 8:00 Жаңалықтар 8:10 Сәлем, Қазақстан

8:45 Шартарапқа танылған өнер 9:05 Өнер тарландары

9:35 Қазақстанға қош келдіңіз 9:50 Рахат - саяхат!

10:20 Сәулет өнері 10:45 Байтақ ел 11:10 Халықтар

дәм-тұзы 11:40 Ұлттық ойындар. 12:00 Жаңалықтар 12:10

Жаңа буын 12:30 Қазақстанда жасалған 13:00 Алтын

Орда 13:25 Отандастар 14:00 Казарт 14:25 Бұл қалай

жасалған? 14:55 Тарих. Тағдыр. Тұлға 15:15 Ұлттық

ойындар. 15:40 Отандастар 16:00 Жаңалықтар 16:10

Сәлем, Қазақстан 16:45 Шартарапқа танылған өнер

17:05 Өнер тарландары 17:35 Қазақстанға қош келдіңіз

17:50 Рахат - саяхат! 18:20 Сәулет өнері 18:45 Байтақ

ел 19:10 Халықтар дәм-тұзы 19:40 Ұлттық ойындар.

20:00 Жаңалықтар 20:15 Қазақстанда жасалған 20:45

Отандастар 21:15 Алтын Орда 21:40 Сәлем, Қазақстан

22:20 Тарих. Тағдыр. Тұлға 22:40 Өнер тарландары

23:05 Халықтар дәм-тұзы 23:40 Отандастар

СЕЙСЕНБІ, 21 МАУСЫМ

0:05 Жаңалықтар 0:20 Көкпар.Жылқы малдың патшасы.

0:55 Мәңгілік мұра 1:25 Көшпенділер мектебі 1:55

Қазақстанға қош келдіңіз 2:05 Азия өрнегі 2:35 Әдеби

клуб 2:50 Алтын тар 3:20 Қазақ квест 4:00 Жаңалықтар

4:15 Шетелдіктің бір күні 4:50 Қазақстанға қош келдіңіз

5:00 Сырлы сұқбат 5:25 Сынақ 6:05 Көне Шығыс өнері

6:30 "Акылдың кілті, Өмірдастан-1" 8:00 Жаңалықтар

8:10 Көкпар.Жылқы малдың патшасы. 8:45 Мәңгілік

мұра 9:15 Көшпенділер мектебі 9:45 Қазақстанға қош

келдіңіз 10:05 Азия өрнегі 10:35 Әдеби клуб 10:50

Алтын тар 11:20 Қазақ квест 12:00 Жаңалықтар 12:10

Тоғысқан мәдениет 12:30 Шетелдіктің бір күні 13:05

Ортақ шаңырақ 13:25 Қазақстанға қош келдіңіз 13:35

Сырлы сұқбат 14:00 Сынақ 14:40 Көне Шығыс өнері

15:05 Адам болу - парызым 15:20 Тылсым дүние 16:00

Жаңалықтар 16:10 Көкпар.Жылқы малдың патшасы.

16:45 Мәңгілік мұра 17:15 Көшпенділер мектебі 17:45

Қазақстанға қош келдіңіз 18:05 Азия өрнегі 18:35

Әдеби клуб 18:50 Алтын тар 19:20 Қазақ квест 20:00

Жаңалықтар 20:15 Тоғысқан мәдениет 20:35 Шетелдіктің

бір күні 21:10 Ортақ шаңырақ 21:30 Қазақстанға қош

келдіңіз 21:50 Сырлы сұқбат 22:15 Сынақ 22:55 Көне

Шығыс өнері 23:20 Тылсым дүние

CӘРСЕНБІ, 22 МАУСЫМ

0:05 Жаңалықтар 0:20 Жаңа буын 0:35 Байтақ ел 1:05

Алтын Орда 1:30 Көшпенділер мектебі 2:00 Саятшылық

өнері 2:25 Шетелдіктің бір күні 3:00 Муражайға саяхат

3:20 Тылсым дүние 4:00 Жаңалықтар 4:15 Біздің Жеңіс

4:40 Қазақстанды көктен қарағанда 5:00 Жеті қазына

5:25 Шетелдіктің бір күні 6:00 Құмсағат 6:30 "Акылдың

кілті, Өмірдастан-1" 8:00 Жаңалықтар 8:10 Жаңа буын

8:30 Біздің Жеңіс 9:00 Алтын Орда 9:25 Көшпенділер

мектебі 9:55 Саятшылық өнері 10:20 Шетелдіктің бір

күні 10:55 Муражайға саяхат 11:20 Тылсым дүние 12:00

Жаңалықтар 12:10 Салауатты ұлт 12:35 Қазақстанды

көктен қарағанда 12:55 Біздің Жеңіс 13:20 Отандастар

13:45 Бабалар ізімен 14:05 Құмсағат 14:35 Жеті

қазына 15:00 Шетелдіктің бір күні 15:35 Ұлы дала

құпиялары 16:00 Жаңалықтар 16:10 Жаңа буын 16:30

Біздің Жеңіс 17:00 Алтын Орда 17:25 Көшпенділер

мектебі 17:55 Саятшылық өнері 18:20 Шетелдіктің бір

күні 18:55 Муражайға саяхат 19:20 Тылсым дүние 20:00

Жаңалықтар 20:15 Салауатты ұлт 20:40 Қазақстанды

көктен қарағанда 21:00 Біздің Жеңіс 21:25 Отандастар

21:50 Бабалар ізімен 22:10 Құмсағат 22:35 Жеті қазына

23:00 Шетелдіктің бір күні 23:35 Ұлы дала құпиялары

БЕЙСЕНБІ, 23 МАУСЫМ

0:05 Жаңалықтар 0:20 Тылсым дүние 1:00 Бабалар ізімен

1:25 Қазақстанды көктен қарағанда 1:45 Сырлы сұқбат

2:20 Ұлы дала құпиялары 2:45 Біздің Жеңіс 3:10 Ортақ

шаңырақ 3:30 Халықтар дәм-тұзы 4:00 Жаңалықтар 4:15

Адам болу - парызым 4:35 Қазақстанда жасалған 5:05

Отандастар 5:40 Қандастар 6:20 Қазақстанға қош келдіңіз

6:30 "Акылдың кілті, Өмірдастан-1" 8:00 Жаңалықтар 8:10

Сәлем, Қазақстан 8:45 Ортақ шаңырақ 9:05 Халықтар

дәм-тұзы 9:35 Бабалар ізімен 10:00 Қазақстанды көктен

қарағанда 10:20 Сырлы сұқбат 10:50 Көкпар.Жылқы

малдың патшасы. 11:25 Қазақстанға қош келдіңіз 11:35

Ұлы дала құпиялары 12:00 Жаңалықтар 12:10 Адам

болу - парызым 12:25 Қазақстанда жасалған 13:00

Отандастар 13:30 Рахат - саяхат! 14:00 Кен дала 14:30

Қандастар 15:10 Қазақстанды көктен қарағанда 15:30

Казарт 16:00 Жаңалықтар 16:10 Сәлем, Қазақстан 16:45

Ортақ шаңырақ 17:05 Халықтар дәм-тұзы 17:35 Бабалар

ізімен 18:00 Қазақстанды көктен қарағанда 18:20 Сырлы

сұқбат 18:50 Көкпар.Жылқы малдың патшасы. 19:25

Қазақстанға қош келдіңіз 19:35 Ұлы дала құпиялары 20:00

Жаңалықтар 20:15 Интервью 20:40 Қазақстанда жасалған

21:15 Отандастар 21:45 Кен дала 22:15 Қандастар 23:00

Рахат - саяхат! 23:30 Қазақстанды көктен қарағанда

23:50 Қазақстанға қош келдіңіз

ЖҰМА, 24 МАУСЫМ

0:05 Жаңалықтар 0:20 Жаңа буын 0:40 Бабалар ізімен

1:05 Қазақ квест 1:45 Қазақстанға қош келдіңіз 2:00

Қазақстанда жасалған 2:30 Азия өрнегі 3:05 Әдеби

клуб 3:20 Алтын тар 3:45 Құмсағат 4:00 Жаңалықтар

4:15 Тоғысқан мәдениет 4:35 Қандастар 5:15 Сынақ 5:55

Өнер тарландары 6:20 Қазақстанға қош келдіңіз 6:30

"Акылдың кілті, Өмірдастан-1" 8:00 Жаңалықтар 8:10 Жаңа

буын 8:30 Бабалар ізімен 8:55 Қазақстанда жасалған

9:25 Әдеби клуб 9:45 Алтын тар 10:10 Қазақстанға

қош келдіңіз 10:20 Әсем әуен 12:00 Жаңалықтар 12:10

Тоғысқан мәдениет 12:30 Қандастар 13:10 Муражайға

саяхат 13:35 Сынақ 14:20 Өнер тарландары 14:45 Байтақ

ел 15:10 Қазақстанға қош келдіңіз 15:20 Қазақ квест

16:00 Жаңалықтар 16:10 Жаңа буын 16:30 Бабалар

ізімен 16:55 Қазақ квест 17:35 Қазақстанға қош келдіңіз

17:50 Қазақстанда жасалған 18:20 Азия өрнегі 18:55

Әдеби клуб 19:10 Алтын тар 19:35 Құмсағат 20:00

Жаңалықтар 20:15 Тоғысқан мәдениет 20:35 Қандастар

21:15 Муражайға саяхат 21:40 Сынақ 22:25 Өнер тарландары

22:50 Байтақ ел 23:15 Қазақ квест

СЕНБІ, 25 МАУСЫМ

0:05 Мәңгілік мұра 0:40 Өнер тарландары 1:10 Көкпар.

Жылқы малдың патшасы. 1:40 Көшпенділер мектебі

2:10 Халықтар дәм-тұзы 2:35 Шетелдіктің бір күні

3:10 Отандастар 3:30 "Сағындырған әндер-ай" 5:15

Қазақстанға қош келдіңіз 5:25 Беймәлім мекен 5:55

Табиғатпен тілдесу 6:30 "Акылдың кілті, Өмірдастан-1"

8:00 "Кыз Жибек" 9:35 Қазақстанға қош келдіңіз 9:45

Өнер тарландары 10:15 Көкпар.Жылқы малдың патшасы.

10:45 Көшпенділер мектебі 11:15 Халықтар дәм-тұзы

11:40 Кен дала 12:10 Шетелдіктің бір күні 12:45 Отандастар

13:05 Тарих. Тағдыр. Тұлға 13:25 Сынақ 14:10

Ұлы дала құпиялары 14:35 Қазақстанға қош келдіңіз

14:50 Ортақ шаңырақ 15:15 Байланыс аясынан тыс

жерде-2 16:15 Мәңгілік мұра 16:50 Өнер тарландары

17:20 Көкпар.Жылқы малдың патшасы. 17:50 Көшпенділер

мектебі 18:20 Халықтар дәм-тұзы 18:45 Кен дала 19:15

Шетелдіктің бір күні 19:50 Сынақ 20:30 Әсем әуен

22:10 Отандастар 22:30 Тарих. Тағдыр. Тұлға 22:50

Ұлы дала құпиялары 23:15 Қазақстанға қош келдіңіз

23:30 Ортақ шаңырақ

ЖЕКСЕНБІ, 26 МАУСЫМ

0:05 Қазақстанды көктен қарағанда 0:25 Қазақстанда

жасалған 1:00 Байтақ ел 1:25 Отандастар 2:00 Бабалар

ізімен 2:20 Қазақстанға қош келдіңіз 2:40 Сырлы сұқбат

3:10 Композитор Бауыржан Ақтаевтың шығармашылық

кеші "Көшпенділер Рухы" 4:55 Көнеден күні бүгінге

дейін 5:25 Беймәлім мекен 5:55 Табиғатпен тілдесу

6:30 "Мәдениет үйі" 8:00 Әсем әуен 9:35 Қазақстанды

көктен қарағанда 9:55 Қазақстанда жасалған 10:30

Байтақ ел 10:55 Отандастар 11:30 Бабалар ізімен

11:50 Рахат - саяхат! 12:20 Сырлы сұқбат 12:50 Сәлем,

Қазақстан 13:25 Салауатты ұлт 13:50 Ұлттық ойындар.

14:15 Қазақстанға қош келдіңіз 14:30 Қандастар 15:10

Тылсым дүние 15:50 Қазақстанды көктен қарағанда

16:10 Қазақстанда жасалған 16:45 Байтақ ел 17:10

Отандастар 17:45 Бабалар ізімен 18:05 Рахат - саяхат!

18:35 Қазақстанға қош келдіңіз 18:50 Сәлем, Қазақстан

19:20 Әсем әуен 21:00 Байланыс аясынан тыс жерде-2

22:00 Қандастар 22:40 Сырлы сұқбат 23:10 Салауатты

ұлт 23:35 Ұлттық ойындар.


7:00 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны 7:05

"Баданаму хикаялары" 7:35 "Клео мен Кукин" 7:55 "Суперкөлік

Самұрық" 8:40 "Еркетай" 8:55 "Күн сәулелі көжектер" 9:15

"Маймылдар мекені" 9:40 "Шахмат патшалығы" 9:55 "Қалалар

мен балалар" 10:20 "Топбасшы Юху" 10:35 "Әл-фараби"

11:05 "Qaitaliyq" 11:15 "Дуда мен Дада" 11:40 "Бал балалары"

12:05 "Дала ойындары" 12:40 "Кітап қана" 12:45 "Ойыншық

сақшылар" 13:05 "Ағаш ат" 13:15 "Miss Kaussar" 13:25 "Винкстер

клубы" 13:50 "Ауыл жұлдыздары" 14:30 "Алтын кілт"

14:40 "Суперкөлік Самұрық" 15:25 "Еркетай" 15:40 "Шебер

Мэнни" 16:05 "Құтқарушы ойыншықтар" 16:30 "Дала ойындары"

17:05 "Баданаму хикаялары" 17:30 "Маймылдар мекені"

17:50 "Бетперделі батыр" 18:15 "Клео мен Кукин" 18:40

"Топбасшы Юху" 18:55 "Шахмат патшалығы" 19:05 "Қалалар

мен балалар" 19:30 "Miss Kaussar" 19:40 "Бал балалары"

20:00 "Күн сәулелі көжектер" 20:20 "Шебер Мэнни" 20:45

"Су астындағы оқиға" 21:20 "Әсем әуен" 21:30 "Ойыншық

сақшылар" 21:50 "Дуда мен Дада" 22:20 "Сиқырлы бөлме"

22:35 "Винкстер клубы" 23:00 "Құтқарушы ойыншықтар"

23:25 "Тынымсыз шөжелер" 23:55 "Бесік жыры"



"Қайсар автобус" 7:35 "Клео мен Кукин" 7:55 "Трансформер

Тұлпар" 8:40 "Еркетай" 8:55 "Күн сәулелі көжектер" 9:15

"Маймылдар мекені" 9:40 "Қалалар мен балалар" 10:20

"Топбасшы Юху" 10:35 "Ер тарғын" 11:05 "Qaitaliyq" 11:15

"Дуда мен Дада" 11:40 "Бал балалары" 12:05 "Дала ойындары"

12:20 "Көңілді көліктер" 12:40 "Ежелгі қалаларға саяхат" 12:45

"Ойыншық сақшылар" 13:05 "Ағаш ат" 13:15 "Miss Kaussar"

13:25 "Винкстер клубы" 13:50 "Ауыл жұлдыздары" 14:30

"Пырақтар" 14:40 "Трасформер Тұлпар" 15:25 "Еркетай" 15:40

"Шебер Мэнни" 16:05 "Құтқарушы ойыншықтар" 16:30 "Дала

ойындары" 16:45 "Көңілді көліктер" 17:05 "Қайсар автобус"

17:30 "Маймылдар мекені" 17:50 "Бетперделі батыр" 18:15

"Клео мен Кукин" 18:40 "Топбасшы Юху" 18:55 "Қалалар



"Су астындағы оқиға" 21:20 "Ағаш ат" 21:30 "Ойыншық



23:25 "Тынымсыз шөжелер" 23:45 "Тоқты мен серке" 23:55

"Бесік жыры"



"Қайсар автобус" 7:35 "Клео мен Кукин" 7:55 "Суперкөлік



"Топбасшы Юху" 10:35 "Ер тарғын" 11:05 "Qaitaliyq" 11:15

"Дуда мен Дада" 11:40 "Бал балалары" 12:05 "Көңілді көліктер"

12:40 "Кітап қана" 12:45 "Ойыншық сақшылар" 13:05 "Ағаш

ат" 13:15 "Miss Kaussar" 13:25 "Винкстер клубы" 13:50 "Ауыл

жұлдыздары" 14:30 "Пырақтар" 14:40 "Суперкөлік Самұрық"

15:25 "Еркетай" 15:40 "Шебер Мэнни" 16:05 "Құтқарушы

ойыншықтар" 16:30 "Көңілді көліктер" 17:05 "Қайсар автобус"


"Клео мен Кукин" 18:40 "Топбасшы Юху" 18:55 "Қалалар



"Су астындағы оқиға" 21:20 "Ағаш ат" 21:30 "Ойыншық



23:25 "Тоқты мен серке" 23:55 "Бесік жыры"



"Қайсар автобус" 7:35 "Клео мен Кукин" 7:55 "Трансформер

Тұлпар" 8:40 "Еркетай" 8:55 "Күн сәулелі көжектер" 9:15


"Хайди" 10:45 "Ер тарғын" 11:05 "Ерекше білім алу қажеттілігі

бар балаларға арналған анимация мектебі" 11:15 "Дуда мен

Дада" 11:40 "Бал балалары" 12:05 "Дала ойындары" 12:20

"Көңілді көліктер" 12:40 "Ежелгі қалаларға саяхат" 12:45

"Ойыншық сақшылар" 13:05 "Ағаш ат" 13:15 "Miss Kaussar"

13:25 "Винкстер клубы" 13:50 "Ауыл жұлдыздары" 14:30

"Пырақтар" 14:40 "Трасформер Тұлпар" 15:25 "Еркетай" 15:40

"Шебер Мэнни" 16:05 "Құтқарушы ойыншықтар" 16:30 "Дала

ойындары" 16:45 "Көңілді көліктер" 17:05 "Қайсар автобус"


"Клео мен Кукин" 18:40 "Хайди" 19:05 "Қалалар мен балалар"

19:30 "Ерекше білім алу қажеттілігі бар балаларға арналған

анимация мектебі" 19:40 "Бал балалары" 20:00 "Күн сәулелі

көжектер" 20:20 "Шебер Мэнни" 20:45 "Су астындағы оқиға"

21:00 "Ержүрек сақшылар" 21:20 "Ағаш ат" 21:30 "Ойыншық


22:35 "Винкстер клубы" 23:00 "Құтқарушы ойыншықтар" 23:25

"Қызықты энциклопедия" 23:55 "Бесік жыры"



"Қайсар автобус" 7:35 "Клео мен Кукин" 7:55 "Суперкөлік


"Маймылдар мекені" 9:40 "Қалалар мен балалар" 10:20 "Хайди"

10:45 "Қаһарман" 11:05 "Ерекше білім алу қажеттілігі бар

балаларға арналған анимация мектебі" 11:15 "Дуда мен Дада"

11:40 "Бал балалары" 12:05 "Көңілді көліктер" 12:40 "Кітап

қана" 12:45 "Ойыншық сақшылар" 13:05 "Ағаш ат" 13:15 "Miss

Kaussar" 13:25 "Винкстер клубы" 13:50 "Ауыл жұлдыздары"

14:30 "Пырақтар" 14:40 "Суперкөлік Самұрық" 15:25 "Еркетай"

15:40 "Шебер Мэнни" 16:05 "Құтқарушы ойыншықтар" 16:30

"Көңілді көліктер" 17:05 "Қайсар автобус" 17:30 "Маймылдар

мекені" 17:50 "Бетперделі батыр" 18:15 "Клео мен Кукин"

18:40 "Хайди" 19:05 "Қалалар мен балалар" 19:30 "Ерекше

білім алу қажеттілігі бар балаларға арналған анимация

мектебі" 19:40 "Бал балалары" 20:00 "Күн сәулелі көжектер"

20:20 "QAZAQSTAN дауысы.Балалар." мега жобасы 22:20

"Сиқырлы бөлме" 22:35 "Винкстер клубы" 23:00 "Құтқарушы

ойыншықтар" 23:25 "Тоқты мен серке" 23:55 "Бесік жыры"



"Смайтиктер" 7:40 "Күшік" 8:20 "Ойыншықтар" 8:30 "Қызыл

мен күлгін" 8:45 "Еге мен Гага" 9:00 "Білгішбектер" 9:15

"Ғажайып әлем" 9:30 "Ботақаным" ойын-сауықтық 9:45 "Баданаму

қорғаушылары" 10:15 "Үкілі әуен" 10:45 "Зак дауыл"

11:10 "Тәжірибе алаңы" ойын-сауықтық 11:25 "Маймылдар

мекені" 11:50 "Томпи" 12:10 "Balapan әлемі" 13:10 "Теңбіл

доп" 13:50 "Сәби" 14:30 "Мумилер өлкесі" 14:50 "Алпамыс"

15:10 "Ежелгі қалаларға саяхат" 15:15 "Сақалар" 15:35 "Смайтиктер"

16:10 "Еге мен Гага" 16:25 "Толағай" 16:55 "Немене"

17:20 "Маймылдар мекені" 17:45 "Ойыншықтар" 17:55 "Күшік"

18:35 "Қызыл мен күлгін" 18:50 "Баданаму қорғаушылары"

19:20 "Ертемір" 19:55 "Тәжірибе алаңы" 20:05 "Сиқырлы

тас" 20:40 "Теңбіл доп" 21:20 "Қырық төрт мысық" 21:45

"Глобус" 21:55 "Зак дауыл" 22:25 "Сиқырлы бөлме" 22:40

"Аполлонның ерлігі" 23:05 "Үкілі әуен" 23:35 "Мумилер өлкесі"

23:55 "Бесік жыры"



"Смайтиктер" 7:40 "Тәп-тәтті хикая" 8:20 "Ойыншықтар" 8:30

"Қызыл мен күлгін" 8:45 "Еге мен Гага" 9:00 "Ғажайып

әлем" 9:30 "Көңілді жексенбі" 9:45 "Баданаму қорғаушылары"

10:15 "Үкілі әуен" 10:45 "Зак дауыл" 11:10 "Тәжірибе алаңы"

11:25 "Маймылдар мекені" 11:50 "Томпи" 12:10 "Екі дос"

12:20 "Balapan әлемі" 13:10 "Теңбіл доп" 13:50 "Сәби" 14:30

"Мумилер өлкесі" 14:50 "Алпамыс" 15:00 "Қобыланды батыр"

15:10 "Ежелгі қалаларға саяхат" 15:15 "Сақалар" 15:35

"Смайтиктер" 16:10 "Еге мен Гага" 16:25 "Толағай" 16:55

"Немене" 17:20 "Маймылдар мекені" 17:45 "Ойыншықтар"

17:55 "Тәп-тәтті хикая" 18:35 "Қызыл мен күлгін" 18:50 "Баданаму

қорғаушылары" 19:20 "Ертемір" 19:55 "Тәжірибе алаңы"

20:05 "Сиқырлы тас" 20:40 "Теңбіл доп" 21:20 "Қырық төрт

мысық" 21:45 "Екі дос" 21:55 "Зак дауыл" 22:25 "Сиқырлы

бөлме" 22:40 "Аполлонның ерлігі" 23:05 "Үкілі әуен" 23:35

"Мумилер өлкесі" 23:55 "Бесік жыры"


7:00 Әнұран 7:05 ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар

Лигасының шолуы 7:35 ФУТБОЛ.

УЕФА Ұлттар Лигасы. Польша - Уэльс

9:40 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. 1/4 финал.

«Жетісу-2» - «Жетісу» (Әйелдер) 11:00

«Мәртебесі артқан жарыс». Арнайы

репортаж 11:20 Грек-рим күресінен Азия

чемпионаты 13:55 «АУДАРЫСПАҚ». Ұлттық

ойын. 1-күн 16:20 Специальный репортаж

16:40 Қазақстан ұлттық құрамасының

Ұлттар Лигасындағы ойындарына шолу

17:05 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. «Атырау» -

«Ұшқын-Көкшетау» (Ерлер) 18:50 «SPORT

REVIEW» 19:25 ММА «OCTAGON 31» 23:25

ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар Лигасының

шолуы


7:00 Әнұран 7:05 «SPORT REVIEW» 7:40

ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар Лигасы. Болгария –

Северная Македония 9:50 ФУТБОЛ. УЕФА

Еуропа мен Конференция Лигасының шолуы

10:40 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. 5-8 орындар

үшін. «Алтай-2» - «Алматы» (Әйелдер)

12:00 Қазақстан ұлттық құрамасының

Ұлттар Лигасындағы ойындарына шолу

12:25 Грек-рим күресінен Азия чемпионаты

14:30 «СҰХБАТ» 15:10 «SPORT REVIEW»

15:45 «АУДАРЫСПАҚ». Ұлттық ойын. 2-күн

18:10 Специальный репортаж 18:30 «Боз

кілемге барын салған» 19:05 ВОЛЕЙБОЛ.

ҚР Кубогы. «Алтай» - «Маңғыстау» (Ерлер)

20:45 «SPORT REVIEW» 21:20 ФУТБОЛ.

Чемпионат Европы среди юношей U-19.

Словакия – Италия. Прямой эфир 23:20


журналы 23:50 ФУТБОЛ. Чемпионат

Европы среди юношей U-19. Румыния

- Франция. Прямой эфир


7:00 Әнұран 7:05 ФУТБОЛ. УЕФА Еуропа

мен Конференция Лигасының журналы 8:00

ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар Лигасы. Қазақстан –

Азербайджан 10:10 «SPORT REVIEW» 10:45

ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. 1-4 орындар үшін.

«Қарағанды» - «Жетісу» (Әйелдер) 12:00

Қазақстан ұлттық құрамасының Ұлттар

Лигасындағы ойындарына шолу 12:30

Әйелдер күресінен Азия чемпионаты 14:35

«SPORT REVIEW» 15:10 ФУТЗАЛ. Қазақстан

Чемпионаты. Плей-офф. Финал. «Қайрат»

- «Аят» 16:55 Специальный репортаж 17:15

«СҰХБАТ» 17:50 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы.

«Ұшқын-Көкшетау» - «Маңғыстау» (Ерлер)

20:00 «Қазақ футзалының шоқжұлдызы».

Дінмұхамбед Сүлейменов. 20:45 «SPORT

REVIEW» 21:20 ФУТБОЛ. Чемпионат Европы

среди юношей U-19. Израиль – Австрия.

Прямой эфир 23:20 ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар

Лигасының журналы 23:50 ФУТБОЛ.

Чемпионат Европы среди юношей U-19.

Англия - Сербия. Прямой эфир


7:00 Әнұран 7:05 ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар

Лигасы. Латвия - Андорра 9:05 «Мәртебесі

артқан жарыс». Арнайы репортаж 9:30


шолуы 10:20 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы.

1-4 орындар үшін. «Алтай» - «Қуаныш».

(Әйелдер) 11:45 «СҰХБАТ» 12:20 Әйелдер

күресінен Азия чемпионаты 14:20 ФУТЗАЛ.

Қазақстан Чемпионаты. Плей-офф. Финал.

«Қайрат» - «Аят» 16:05 Қазақстан ұлттық

құрамасының Ұлттар Лигасындағы ойындарына

шолу 16:30 Специальный репортаж

16:50 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. «Тараз» -

«Буревестник» (Ерлер) 19:00 «QAZSPORT

алаңы» ТОК-ШОУЫ 19:40 «Боз кілемге

барын салған» 20:15 КӘСІПҚОЙ БОКС.

Тайсон Фьюри – Диллиан Уайт 23:55


шолуы


7:00 Әнұран 7:05 ФУТБОЛ. УЕФА Еуропа

мен Конференция Лигасының шолуы

7:55 ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар Лигасы.

Франция – Дания 10:00 ВОЛЕЙБОЛ.

ҚР Кубогы. 5-8 орындар үшін. «Ертіс»

- «Жетісу-2» (Әйелдер) 11:30 Қазақстан

ұлттық құрамасының Ұлттар Лигасындағы

ойындарына шолу 12:00 Еркін күресінен

Азия чемпионаты 15:00 ДЗЮДО. Grand

Slam. Монголия 17:30 «QAZSPORT алаңы»

ТОК-ШОУЫ 18:10 «Боз кілемге барын

салған» 18:45 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы.

«Алтай» - «Атырау» (Ерлер) 21:00 Арнайы

репортаж 21:20 ФУТБОЛ. Чемпионат

Европы среди юношей U-19. Франция

- Италия. Прямой эфир 23:25 Специальный

репортаж 23:45 ФУТБОЛ. УЕФА

Чемпиондар Лигасының журналы


7:00 Әнұран 7:05 ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар

Лигасы. Бельгия - Нидерланд 9:15


журналы 9:40 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы.

5-6 орындар үшін. «Алматы» - «Ертіс»

(Әйелдер) 10:55 Еркін күресінен Азия

чемпионаты 14:00 Арнайы репортаж 14:20

«QAZSPORT алаңы» ТОК-ШОУЫ 15:00

ДЗЮДО. Grand Slam. Монголия 17:30 «Боз

кілемге барын салған» 18:00 Специальный

репортаж 18:15 ФУТБОЛ. «Доп дода»

18:55 ФУТБОЛ. OLIMPBET- Қазақстан

Чемпионаты. «Ақжайық» - «Ордабасы»


Чемпионаты. «Ақсу» - «Шахтер» 22:55

ЛЕГКАЯ АТЛЕТИКА. XXXI Мемориал

Гусмана Косанова 1:05 ФУТБОЛ. УЕФА

Чемпиондар Лигасының журналы


7:00 Әнұран 7:05 ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы.

3-4 орындар үшін. «Қуаныш» - «Қарағанды»

(Әйелдер) 8:25 ФУТБОЛ. УЕФА Еуропа

мен Конференция Лигасының шолуы 9:15

ФУТБОЛ. УЕФА Ұлттар Лигасы. Венгрия

– Англия 11:20 Специальный репортаж

11:35 «Боз кілемге барын салған» 12:05

ВОЛЕЙБОЛ. ҚР Кубогы. «Есіл» - «Pavlodar»

(Ерлер) 14:10 ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар

Лигасының шолуы 15:00 ДЗЮДО. Grand

Slam. Монголия 16:55 ФУТБОЛ. OLIMPBET-

Қазақстан Чемпионаты. «Қызыл-Жар СК»

- «Тобыл» 18:55 ФУТБОЛ. OLIMPBET-

Қазақстан Чемпионаты. «Тараз» - «Қайрат»


Чемпионаты. «Ақтөбе» - «Астана» 23:00

ФУТБОЛ. «Тур по туру». Прямой эфир

23:40 ЛЕГКАЯ АТЛЕТИКА. XXXI Мемориал

Гусмана Косанова 2:25 Қазақстан

ұлттық құрамасының Ұлттар Лигасындағы

ойындарына шолу


7:00 Әнұран 7:05 «Uly dala sazy»

8:05 "Көне дәуір құпиялары" 8:35

"Аrt профессии" 9:05 Деректі

фильм 10:00 «Сарасөз» 10:35

"Жәдігер" 11:00 "Күй-керуен"

11:35 "Түркі әлемі" 12:05 "Үркер"

12:35 "Премьеры" 13:00 "Сана"

14:15 "Ұстаз" 14:45 "Mazmundama"

15:10 "Қазба қазыналары"

15:35 "Bookwill" 16:00 Спектакль

18:00 «САРАСӨЗ» 18:35

"Сен де бір кірпіш дүниеге..."

19:00 "ҚҰДІРЕТТІ ҚЫЛҚАЛАМ"

19:30 «ТҰЛҒА» 20:00 «САНА»

21:05 "Шаңырақ" 21:30 "ИМЕНА"

22:00 «Parasat maidany» 22:35

"Мәдениет жауһарлары" 23:10

Концерт


7:00 Әнұран 7:05 «Uly dala

sazy» 8:10 "Қилы заман" 8:35

"Имена" 9:05 Деректі фильм

10:00 «Сарасөз». 10:35 "Құдіретті

қылқалам" 11:05 "Музыка

Великой степи" 11:35 "Күміскөмей"

12:30 "В поисках истины"

13:05 "Сана" 14:15 "Әйел

әлемі" 14:50 "Mazmundama"

15:10 "Беймәлім дерек" 15:40

"Сырлы саз" 16:10 Спектакль

18:00 «Сарасөз» 18:35 "Бір

туынды" 19:00 "Ұлт қазынасы"

19:35 "ҚАЗБА ҚАЗЫНАЛАРЫ"

20:00 «САНА» 21:05 "ҰСТАЗ"

21:35 "Парадный вход" 22:00

"КЕЙІПКЕР" 22:30 "Дәуір даналары"

Деректі фильм 23:20

"Мұра"



8:10 "Кейіпкер" 8:40 "Магия

звука" 9:05 Деректі фильм 9:55

«Сарасөз». 10:30 «Әндіground»

10:55 "Қазба қазыналары" 11:20

"Ұлт қазынасы" 11:40 "Ұстаз"

12:05 "Телеэссе. М.М.Ауэзов"

12:30 "Аrt профессии" 13:00

"Сана" 14:10 "Тұлға" Деректі

фильм 14:40 "Mazmundama"

15:10 "Асыл қазына" 15:45

"Ұмытпаймыз" 16:25 Спектакль

18:00 "САРАСӨЗ" 18:35 "Архивтегі

аманат" 19:00 "Түркі әлемі" 19:30

"МҰРА" 20:00 «САНА» 21:05 "Сөз

патшасы" 21:35 "BOOKWILL" 22:05

"В ПОИСКАХ ИСТИНЫ" 22:45

"Дәуір даналары" Деректі фильм



8:05 "Ғасырлар пернесі" 8:40

"Бір туынды" 9:15 Деректі фильм

10:05 «Сарасөз». 10:40 "Сен

де бір кірпіш дүниеге..." 11:05

"Сырлы саз" 11:35 "Сөз патшасы"

12:00 "Музыка Великой степи"

12:30 "Премьеры" 13:00 "Сана"

14:10 "Дәуір даналары" Деректі

фильм 14:55 "Mazmundama" 15:15

"Асыл қазына" 15:50 "Күй-керуен"

16:25 Спектакль 18:00 «Сарасөз»

18:35 «Әндіground» 19:05 "Тұлға"

Деректі фильм 19:30 "ШЕБЕР"

20:00 «САНА» 21:05 "Магия

звука" 21:25 "СӨЗТАНЫМ" 22:00

«ТЕЛЕЭССЕ. М.М.АУЭЗОВ» 22:20

Концерт 22:55 "Зинһар"


7:00 Әнұран 7:05 «Uly dala

sazy» 8:05 "Ғасырлар үні" 8:35

"Музейные истории" 9:05 Деректі

фильм 10:00 «Сарасөз» 10:35

"Ұстаз" 11:05 "Жәдігер" 11:35

"Сөзтаным" 12:10 "ПроТанец"

12:35 "Имена" 13:00 "Сана"

14:10 "Тұлға" Деректі фильм

14:45 "Mazmundama" 15:05

"Асыл қазына" 15:40 "Үркер"

16:15 "Сырлы сахна" 16:40

Спектакль 18:00 «САРАСӨЗ»

18:30 "Абайдың жолы" 19:00

"Тұлға" Деректі фильм 19:30

"МӘДЕНИЕТ ЖАУҺАРЛАРЫ"

20:00 «САНА» 21:05 "МУЗЫКА

ВЕЛИКОЙ СТЕПИ" 21:30 "Соңғы

муза" 22:15 «Уильям Тернер»


7:00 Әнұран 7:05 "Көшпенділер

әлемі" 7:30 Концерт 8:30

"Кейіпкер" 9:00 "Құдіретті

қылқалам" 9:30 "Телеэссе.

М.М.Ауэзов" 9:55 "Вечные

ценности" 10:30 "Шаңырақ" 11:00

Деректі фильм 11:30 "Зинһар"

12:20 "Қазба қазыналары"

12:55 "Мәдениет жауһарлары"

13:35 Концерт 15:15 "Сен де

бір кірпіш дүниеге..." 15:50

"Bookwill" 16:20 "В поисках

истины" 17:00 "Сөзтаным"

17:30 ШАРА ЖИЕНҚҰЛОВАНЫҢ

110 ЖЫЛДЫҒЫНА АРНАЛҒАН

"ҚАМАЖАЙ" І РЕСПУБЛИКАЛЫҚ

ХОРЕОГРАФТАР БАЙҚАУЫ 18:00

«ВЕЧНЫЕ ЦЕННОСТИ» 18:30

"СЫРЛЫ САЗ" 19:00 «PARASAT

MAIDANY» 19:30 "ҒАСЫРЛАР

ПЕРНЕСІ" 20:00 "Оркестровая

партитура" 20:30 «Әндіground»

21:00 «БІР ТУЫНДЫ» 21:30

«КҮЙ-КЕРУЕН» 22:00 "Антон

Чехов"


7:00 Әнұран 7:05 "Ғасырлар

пернесі" 7:35 Концерт 8:40

Деректі фильм. 9:35 "Оркестровая

партитура" 10:05

«Вечные ценности» 10:40

"Бір туынды" 11:10 "Сырлы

саз" 11:40 "Ұмытпаймыз" 12:15

"Шебер" 12:45 «Әндіground»

13:15 Концерт 14:20 "Имена"

14:50 "Сөз патшасы" 15:20

"Мұра" 15:45 "Ұлт қазынасы"

16:20 Балет 18:00 "ВЕЧНЫЕ

ЦЕННОСТИ" 18:40 "ДӘУІР ДАНА-

ЛАРЫ" Деректі фильм 19:25

"ҮРКЕР" 20:00 "ПРЕМЬЕРЫ"

20:30 "ЖӘДІГЕР" 21:00 "СЕН

ДЕ БІР КІРПІШ ДҮНИЕГЕ..."

21:20 "Ұлтжанды"


0:01 «Азамат» 0:35 «Qazaq

brand» 1:15 «Қазақтың сәндікқолданбалы

өнері» 1:40

«Человек и кино с Каримом

Кадырбаевым» 2:00 «Загадай

желание» 3:35 «Жайдарман»

5:05 «Әулиекөл және жеті

мың көл» 5:30 «Өмір жолы»

6:00 «Мелодии жизни» 7:00

«Көршілер» 9:00 «Comedy kids»

9:15 «Асыл арман» 12:00 «Ничего

личного» 13:20 «Шеберлік

дәріс» 13:40 «Линия судьбы»

14:10 «Секер» 15:30 «Көкжал

2» 18:00 «Абзал жан» 19:30

«Teens МВА» 19:45 «ИнфоSHARE»

20:00 «Қараш-қараш оқиғасы»

22:00 «Мұқағали»


0:01 «Абзал жан» 1:30 «Teens

МВА» 1:45 «ИнфоSHARE» 2:00

«Қараш-қараш оқиғасы» 3:40

«Мұқағали» 5:30 «Линия

судьбы» 6:00 «Әл-Фараби»

7:00 «Көршілер» 9:15 «Асыл

арман» 12:00 «Ничего личного»

13:25 «DIY» 13:40 «Өткеннің

өшпес өрнегі» 14:00 «Бақсы»

15:30 «Көкжал 2» 18:00 «Абзал

жан» 19:30 «Gamers.IT» 19:45

«TED талқы» 20:00 «Композитор»

22:00 «Долгий млечный

путь» 23:30 «Тағдыр жолы»


0:01 «Абзал жан» 1:30 «Gamers.

IT» 1:45 «TED талқы» 2:00

«Композитор» 3:45 «Тарих.

Тағдыр. Тұлға» 4:45 «Долгий

млечный путь» 6:00 «Нуркен

Абдиров. Самый младший из

моих сыновей» 7:00 «Шашу»

8:55 «Жаворонок» 9:15 «Асыл

арман» 12:00 «Репортер» 13:25

«Айбын» 13:50 «Өміршең өнер

туындылары» 14:10 «Атамекен»

15:30 «Көкжал 2» 18:00 «Абзал

жан» 19:30 «Freshman» 20:00

«Шырақшы» 21:50 «Жансебіл»

23:20 «Бір туынды тарихы»

циклі: «Әлия»


0:01 «Абзал жан» 1:30

«Freshman» 2:00 «Шырақшы»

3:35 «Жансебіл» 4:50 «Өмір

жолы» 5:20 «Qazaq brand» 6:00

«Крылатая душа джигита» 7:00

«Шашу» 8:55 «Ақ қаз» 9:05

«Comedy kids» 9:15 «Асыл


«Қиындықпен қызық кеш» 13:45

«Тағдыр жолы» 14:15 «Шаңырақ»

15:30 «Көкжал 2» 18:00 «Абзал

жан» 19:30 «Пифагор» 19:45

«Labs.kz» 20:00 «Саташ» 21:45

«МЕН» 22:00 «Потерпевшие

претензий не имеют» 23:50

«DIY»


0:01 «Абзал жан» 1:30 «Пифагор»

1:45 «Labs.kz» 2:00 «Саташ»

3:35 «МЕН» 3:45 «Потерпевшие

претензий не имеют» 5:25 «Өмір

жолы» 6:00 «Адай жылқысы»

7:00 «Шашу» 9:00 «Спорт –

менің таңдауым» 9:15 «Асыл


«Мәдениет мәзірі» 13:45 «Бауыр»

15:30 «Тұншыққан сезім» 18:00

«Абзал жан» 19:35 «Тарих Quiz»

20:00 «Сұлтан Бейбарыс» 22:40

«Проявление»


0:01 «Абзал жан» 1:30 «Тарих

Quiz» 1:50 «Сұлтан Бейбарыс»

4:15 «Проявление» 5:20 «Qazaq

brand» 6:00 «Басты рөлде

Димаш Ахимов!» 6:30 «Адамға

ілтифат» 7:40 «NE TED» 8:00

«KazNews» 9:30 «Тағдыр жолы»

10:00 «Бәйтерек» 11:05 «Серке

туралы жыр» 11:15 «Менің атым

Қозы» 11:50 «Comedy kids» 12:00

«Шеберлік дәріс» 12:20 «DIY»

12:35 «Айбын» 13:00 «Волки

и овцы» 14:20 «Өмір жолы»

14:55 «Махаббат бекеті» 16:20

«Жайдарман» 17:45 «Қиындықпен

қызық кеш» 18:00 «Абзал жан»

19:40 «Открытый показ» 20:00

«Больше, чем кино» 21:45

«Аңшы» 23:35 «Қазақстанның

жер жәннаты-Жетісу» циклінен

«Алакөл»


0:01 «Абзал жан» 1:30 «Открытый

показ» 1:50 «Больше, чем кино»

3:25 «Аңшы» 5:00 «Қазақстанның

жер жәннаты-Жетісу» циклінен

«Алакөл» 5:30 «Өмір жолы»

6:00 «Бірегей» 6:30 «Дала

дауысы» 8:00 «KazNews» 9:30

«ИнфоSHARE» 9:50 «DIY» 10:00

«Ер Төстік пен Айдаһар» 11:10

«Момын мен қарақшылар» 11:25

«Өмір бұлағы» 11:35 «Әлжан»

11:50 «Comedy kids» 12:00

«Мой спорт» 12:15 «Мәдениет

мәзірі» 12:35 «Катонқарағай

Қатынқарағай Катонқарағай»

13:00 «Волки и овцы» 14:35 «Үш

күн мереке» 16:00 «Медальдің

үшінші жағы» 17:30 «Линия

судьбы» 18:00 «Азамат»

18:30 «Qazaq brand» 19:10

«Бір туынды тарихы» циклі:

«Нурикамал» 19:40 «Человек и

кино с Каримом Кадырбаевым»

20:00 «Шыңырау» 21:45 «TED

талқы» 22:00 «Жайдарман»

23:45 «Өміршең өнер туындылары»

КАБЕЛЬДІК ЖӘНЕ СПУТНИКТІК ТЕЛЕДИДАР

14 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл ӨЛКЕТАНУ

SARYARQA SAMALY

Тарихта аты шыққан

тұлғалар қандай да бір

оқыс оқиғалар мен күрделі

бетбұрыс кезеңдерде

айқын көрініс табатыны

белгілі. Демек, қандай да

бір тарихи дамулардағы

ірі өзгерістерге белсене

араласа отырып,

құбылыстың жетегінде

кетпей, керісінше, өзекті

болған ірі өзгерістердің

дүмпуімен қоса, өрбу

бағытына өзіндік жеке

үлесін қосады. Қоршаған

ортаның, алайда қоғамның

биік шыңға көтерілуіне

неғұрлым серпін беріп,

сол жолда үлесі түпсіз

терең болса, соғұрлым

олардың есімі халықтың

жадында өшпестей болып

сіңіп, уақыт деген тарих

доңғалағында, тіпті

келешек ұрпақтар алдында

биікке көтеріле беретіні

хақ.

Бабаларымыздың өмірі мен өскен

ортасы және тұтастай алғанда қазақ елінің

шежіресі, сондай-ақ ауыз әдебиеті мен аңызәңгімесі,

ұрпақтан–ұрпаққа мирас болып

келе жатқаны ақиқат. Бүгінгі таңда бізге

жеткен деректерге қарағанда, сонау көшпелі

заманда халықтың басын біріктіріп, елі

мен жерін жау шапқыншылығынан қорғауда

ерекше ерлік көрсеткен аса ірі тұлғалар -

ел есінде. Бүкіл ғұмырын күреспен өткізген

яғни халық санасында дана қайраткер,

қаһарман қолбасшы ретінде жатталған. Тарих

ғылымында тарихи тұлғалардың алатын

орны мен атқарған миссиясы барынша

зерттеліп, ғылыми сараптамадан сүзілген

күйінде келешекке жол тартып отыр. Уақыт

өте келе өз замандастарының алды болған

ер есімді тұлғалар жазба тарих пен ауызша

тарихта сақталып, тіпті аңыз адамға айналып,

ел есінде қала беретіні сөзсіз.

Қазақ халқының тарихында өз артына

өшпестей із қалдырған көрнекті адамдар

өте көп, атап айтсақ, ғұлама-философ,

әулие, ақын, шежіре деген құнды дүниені

алғаш қағаз бетіне түсірген Мәшһүр Жүсіп

Көпеев өзінің бір жазбасында жарты әлемді

бағындырған Шыңғыс хан жайында былай

десе керек.

«...Сағымнан пайда болған

Шыңғыс ханды

Өскен соң балалары дүниені алды

Баласын әрбір жұртқа патша қылды

Тұқымы патшалардың

сонан қалды...».

«...Атасының аты білінбей, өз аты шыққан

ерлер» деген еңбегінде әуелі – Адам ата:

оның атасының атын білуші жоқ. Қайдан

білісін: первый (перуай) человек болып,

топырақтан жаратылды?! Екінші – хазірет

Ғайса пайғамбар, оның атасының атын білуші

жоқ, қайдан білсін?! Құдірет шеберлігін

көрсету үшін он үш жасар қыздан атасыз

туғызды. Үшінші - Хызыр пайғамбардың

атасының атын білуші жоқ. Атасы бар шығар,

бірақ атын анық біліп, сарт еткізіп айтушы

жоқ. Төртінші – Ескендір Зұлқарнайынның

атасының атын білуші жоқ. Бесінші – Шыңғыс

(Шыңғыз) ханның атасының атын білуші

жоқ. Бағзы бір: «Ата білемін» дегендер:

«Есугей Баһадүрдің баласы» дейді. Ол бекер:

Есугей (Писугей) – қалмақ. Бір қалмақтың

баласын осынша жұрт қалайша төбесіне

көтереді?! Стамбулдағы (Османи) нәсілінен

басқа, бұл Азиядағы хандардың көбі –

Шыңғыс нәсілінен. Россияда – граф, ноғайда

князь, қазақта төре, бәрі Шыңғыс нәсілінен.

Есугей баһадүрден қыз туып, ол қыз он

бес жасқа жеткенде, отырған үйінің ішіне

сағым түсіп, сол сағымнан буаз болып,

бір ұл тауыпты. Ол бала он үш жаста

жетімдікпен жиһан кезіп, жиырма жеті жаста

Алла тағала бақ-талайын өзгеден артылтып,

Шүршітке хан болып, жүріс (жүрдіс) қылып,

дүние жүзін алып, «Шыңғыс» деп атанды.

Мағынасы - «хандардың ханы». Сондай

атасыз, Құдайдың құдіретінің шеберлігімен

сағымнан пайда болғанына заманындағы

халықтың көзі жетіп, соның үшін тұқымтұқымын

жұрт басына көтеріп кетті» деп

жазады М.Ж.Көпеев.

Ал енді америкалық қаламгер, ғалым

Жак Уэтерфорд деген профессордың «Қазіргі

Дала даналары

Академик Әлкей Хақанұлы Марғұланның туғанына - 118 жыл

әлемнің негізін салушы ұлы император

Шыңғыс хан» атты туындысы 2011 жылы

жарық көрген еді.

Жак Уэтерфордтың бұл еңбегі көшпенділердің

мәдениеті мен дәстүрін, «хандардың

ханы» Шыңғыс ханның тарихи тұлға тұрғысында

жаңа бір қырымен оқырман қауымды өзіне

тартатынына еш күмәніміз жоқ. Ең бастысы,

жазушының жылқының жал-құйрығынан

жасалған Шыңғыс ханның шашақты туы

туралы қызықты мәлімет келтіреді. Шыңғыс

хан ақ айғырдың жал-құйрығынан жасалған

туды тыныш уақытта көтерсе, қара түстісін

жауға шапқанда ұстатса керек. Ақ түсті

ту сақталмапты, ал, қара түсті Шыңғыс

туын оның мұрагерлерінің бірі Занабазар

XVI ғасырға дейін арнайы ғибадатханада

сақтаған көрінеді. Алайда, XX ғасырдың

30-жылдарының соңында басталған сталиндік

зұлмат хан туын ғибадатханасымен қоса

өртеп жібергенін жазушы-ғалым өкінішпен

еске алады.

Көптеген ұлттар мен ұлыстардың басын

бір қазанның айналасына біріктіре отырып,

тегі мен дінін бөле-жара қараудан аулақ

болды. Арнайы шыққан жарғы, ережелерге

бағындырумен қатар, елі мен жерін

қастерлеуді қатаң түрде қадағалады.

Жазушының ерекше атап көрсеткен жері

Шыңғыс ханның сатқындықты кешпейтіні,

соғыс кезінде де елшіге, бітімгерге тиіспегені,

тіпті ерекше мәртебе танытқаны тарихи

шындық екендігін баса айтады.

Ұлан–ғайыр даланы аттың тұяғымен

дүбірлеткен көшпенділер негізін құрған

алып империя өзінен кейін аттай бір

жарым ғасырға жуық барша әлемге

құлашын сермеген болатын. Шыңғыс

ханның мұрагерлері ірі мемлекеттерді

атап айтсақ, Ресейді, Үндістанды, Қытайды

билеп, үстемдік жүргізген «император», «хан»,

«сұлтан», «шах», «әмір» деген тектіліктің

туын жықпаған еді. Тарихта ойып тұрып

орын алатын «Жібек жолы» бойындағы

сауда-cаттықты, қара халыққа салынатын

салық түрлерінен босата отырып, ағартушы,

ұстаз, емшілер мен діндар жандарға

қайырымдылықтың үлгісін танытса керек.

Шыңғыс хан билік жүргізген тұста алғаш

рет бүгінгі таңдағы пошта қызметінің

негізін қалаған. Америкалық жазушының

адам көңіл қоятын қызықты бір мәліметі, ол

бүгінгі таңдағы дербес мемлекетке айналған

Корея мен Үндістанның өз алдына ел болып

қалыптасуы Шыңғыс ханның ерен еңбегі

деп біледі. Алайда, профессор Шыңғыс

хан өлімінің осы уақытқа дейін жұмбақ

болғандығын тілге тиек етеді. Ұлы қаған

көз жұмғаннан соң, сүйегін соңында қалған

ұрпақтары мен сарбаздары туған жеріне

жеткізіп, құпия түрде жерлеген. Жазушығалымның

пайымдауынша, жерлегеннен кейін

қырық күнге тарта басын күзетіп, сол тұста

кезіккен адамдардың

көзін жойып отырған

деседі. Артынан жерленген

жерді 800 атты

әскер шауып өтіп тегістеп,

артынша сол сарбаздардың

да көздерін

жойған. Міне, осы

тарихи жұмбақ сегіз

ғасыр бойы бүгінгі таңға

дейін шешілмей келеді.

Төл тарихымыздың

тереңге тартқан кезеңін

қамтитын Алтын Орда,

Қазақ хандығының

бастауы деуімізге толық

құқымыз бар. Осы

орданың негізін қалаған

Жошы хан (1180-1227 жж.)

Дешті Қыпшақ атанған

кең-байтақ жерге билік

құрған, әлбетте тарихта

«Жошы ұлысы» деген

қастерлі атпен қалып

отыр. «Ұлыстың ұлығы»

Жошы ханның мазары

академик Қ.Сәтбаев

айтқандай, «Сарыарқаның

кіндігі» қасиетті Ұлытауда

жатыр. Көненің көзіндей

болатын осы бір

ескерткіш Шыңғыс хан

мен тамырын кеңге

жайған ұрпақтарынан қалған бірегей

белгі екеніне еріксіз мойынсұнасың.

Алтын Орданың ежелгі аумағының қырық

пайызы байырғы қазақ жұртының атамекені,

демек, бүгінгі Қазақстан иелігінде.

Сондықтан да, Алтын Орданың мұрагеріміз

деп кеуде керетіндей толық құқымыз бар.

Белгілі түркітанушы П.М.Мелиоранский

«Арабский филолог о тюркском языке»

деген еңбегінде: «Золотая Орда состояла

из смеси различных тюркских и монгольских

племен» деп айтқан екен.

Жошы хан кесенесі жайында академик

Қаныш Сәтбаев «Доисторические памятники

в Джезказганском районе» деген жазбасында:

«Басқағыл тауының оң жағында, Кеңгір

өзенінің жағасында күйдірілген кірпіштен

соғылған, күмбезді, төртбұрышты көне үш

кесене сақталған. Кесенедегі кірпіштің пішіні

мен көлемі «алтынордалық стильге» жақын.

Халық арасындағы аңызға сүйенсек, бұл

кесенелер Алаша хан, Жошы хан және

дәулескер күйші Домбауылға тиесілі екен»

деп жазса керек.

1946 жылы тікелей академик Қаныш

Сәтбаевтың қолдауымен, көрнекті ғалым

академик Әлкей Марғұлан Жошы хан

кесенесіне алғаш рет археология тұрғысынан

қомақты түрде ғылыми зерттеу жүргізген

екен. Кесенені зерттеу барысында екі

қабірдің анықталғанын көреміз. Алғашқы

қабірден темір шегелермен бекітілген ағаштан

жасалған табыт табылған. Әрі қарай қаза

түскенде жақ сүйегі жоқ адамның бас сүйегі

шыққан. Анықталғандай, қабірге орта жас

шамасындағы ер адам жерленсе керек.

Бір қызықты жайт, артын-ала сүйектерді

жинастырғанда бір қолдың сүйектері

болмаған. Сонымен бірге түйенің, және

де басқа жануарлардың, былғары терінің

бір бөлшегі, мата мен ту табылған. Ғалым

осы қазба жұмысынан кейін мынандай

тұжырымға келген екен: «Жошыны аң аулап

жүргенде жабайы құландар теуіп өлтірді

деген тарихи деректерді қуаттайды».

Академик, белгілі тарихшы Манаш

Қозыбаев Баянаула жерінде дүниеге келген

ұлылар жайында былай десе керек:

«...Қара Ертістің бойын жағалай, Орталық

Қазақстанға қарай ойысар, жарыса созылған

даланы еске алыңыздаршы. Қалмаққырғаннан

шыға бере Қызылтаудың өңірінде Жүсіпбек

Аймауытов дүниеге келді. Баянаула

тауының қос өңірінде таяқ тастам жерде

Аймауытовтардың елі, Марғұлан ауылы,

Сәтбай ауылы, Шорман ауылы, Мәшһүр

Жүсіп Көпеев ауылы, осы өңірдің Далба

тауына жалғасқан жерінде Бұқар баба

елі, одан әрі Қарқаралы арқылы Қасым

Аманжоловтың еліне жалғасады. Ендеше

Әлкей ағамыз өмірге келген сол бір дархан

дала - ұлы шоғырлардың дәстүрлі елі, кезінде

Абылай бастаған ұлы батыр бабамыздың

ту көтеріп дабыл қақса, Бұқар бастаған

даналар - иісі қазақ елінің рухын шыңдаған

даналар өңірі. Басқаша айтқанда, бұл -

тұнық бұлағы бар, жайқаған құрағы бар,

атамекен тұрағы бар, жанған шырағы бар

өңір еді. Осы бір өңірде туған ұлылардың

есімін атауға бір күн уақыт керек болар

еді. Он мың жанға туған ұлылардың үлесін

санаса, осы бір өңір барша әлемдік рекордты

жасады десек, еш қателеспеген болар

едік. Әлекеңнің ортасы - осы ұлылар өңірі,

Олардың мұрасы, олардың өсиеті қадам

басқан сайын көз алдыңа елестер ұлылар

бейнесі...».

Үстіміздегі жылы ғұлама ғалым, академик

Ә.Х.Марғұланның туғанына 118 жыл толып

отыр. Сонау елуінші жылдардағы сталиндік

саясаттың ащы дәмін тарта отырып, тағдырдың

басқа салған жазмышына қарсы, бойына

біткен, кешегі хан Абылайдың «Олжабай

есен болса ел аман» деген батыр бабасынан

дарыған, ақыл мен қайсарлықтың,

сабыр мен төзімділіктің белгісін таныта

отырып, керісінше сол тұстағы саяси

идеологияға күйрете соққы берген Алаш

қайраткерлерінің ізін басып, көзін көрген

бірден-бір көрнекті тарихи тұлға ретінде

танимыз.

2014 жылы академик Ә.Х.Марғұланның

туғанына 110 жыл толуына орай Алматыдан

арнайы қызы Дәнел Марғұлан келген болатын.

Әкесі жайында ол кісі маған мынандай бір

әңгіменің шегін тарқатып еді. Әкем, деп

бастады әңгімесін Алаш жұлдызы, ақын

Мағжан Жұмабаевпен пікірлес, айнымас

дос болған, ұлтшыл, халық жауы деген

айыппен есіл ер репрессияға ұшырап кетті

ғой. Алайда, әкем мұндай әңгімелерді көп

айтпайтын, себебі тыңшылар Мағжанмен

жақсы қарым-қатынаста болғанын сезіп,

артынан әкемді де сол тұстағы Ленинград

қаласындағы түрмеге қамаған, деп бір

күрсініп алды. Әрі қарай жалғастырып,

жазушы академик М.Әуезов пен әкесінің

арасында болған бір қызықты әңгімені

айтты. Бір жиында Әлкей атамыз уақыттың

шектеулігіне қарамай, көп сөйлеп кетсе

керек. Жанында отырған досы М.Әуезов:

«Әлеке, көп сөйлеп кеттіңіз ғой», депті.

Сонда Әлкей атамыз жұлып алғандай, «көп

сөйлесек, көп білгеннен сөйлейміз ғой, Мұқа»

деп әзіл-қалжыңы аралас жауап берген

екен. Артынан мен Дәнел Әлкейқызынан

«Қаныш Сәтбаев туралы айтыңызшы» деп

өтіндім. - Балам, Қаныш атаң біртуар адам

ғой. Алып тұлғасы, нұрланған жүзі, кіріп

келгендегі күлімсірегені, мен кішкентай

баламын, жай ғана қоңыр дауысымен үн

қатуы, маңдайымнан иіскеп, үлкен азамат

бол дегені әлі есімде. Жалпы, Қаныш

Имантайұлының сыртқы келбет-көркін

ауызбен айтып жеткізу мүмкін емес деп

сөзін аяқтаған еді.

Академик Шапық Шөкин «Марғұлан»

деген еңбегінде былай дейді: «...Мұхтар

Омарханұлы суып қалған шайынан бір

ұрттап, сөзін жалғады:

- Жарамсақ тарихшылар кінәсінен

халқымыздың тарихының кем-кетіктері

көп-ақ. Жазушылар халық алдында, оның

зейін-зердесі алдында қарыздар болып

қалған. Халықтың зейін-зердесін қайтарып

беру - ізгілікті міндет. Қазақтың өткен тарихынан

Абылайхан айрықша орын алады.

Көшпелілердің басын қосуға, қазақтардың

ұлттық ой-санасын оятып, қалыптастыруға

ол өлшеусіз көп еңбек сіңірген. Ол туралы

халықтың естіп-білгені әлі де мардымсыз,

қайткен күнде де Абылайхан туралы жазу

керек. Көркем шығарма жазу міндетті емес,

деректі кітап та жетіп жатыр. Ол заманды

қайта тірілтетін нәрсені баспай қоюы да

мүмкін. Бірақ жазу керек. Жазып, ұрпақтар

үшін сақтап қойған жөн.

- Сіздіңше, бұл істі кім жақсы жасай

алады? - дедім мен. - Идея мінсіз-тұғын.

- Мұны жұрттың бәрінен де артық жасайтын

кісі - Марғұлан. Сіз, Шәке, Академияның

бас ғылыми хатшысы ретінде оған көмек

беруге тиіссіз...».

Халқымызда «Тектіден нәр алған тозбайды»

дейді. XVIII ғасырдағы тарихымыздың аса

ірі тұлғасы, сол тұстағы аласапыран заманда

SARYARQA SAMALY

ӨЛКЕТАНУ 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 15

үш жүздің басын біріктіре білген Абылай

ханның арғы шыққан тегі Шыңғыс ханнан

бастау алады. Бабасы Қазақ хандығының

іргетасын қалаушы Әз Жәнібек болса, бергісі –

жоңғарлармен соғыста аты шыққан Жәңгір

хан, оның баласы Салқам Уәли, оның баласы

қанішер Абылай сұлтан хан Абылайдың

атасы, одан туған Уәли сұлтан (Көркем

Уәли) – әкесі, 1723 жылы жаугершілікте

қаза табады.

Бірде Абылай хан көрген түсін «Көмекей

әулие» атанған абыз ақын Бұқар жырауға

жорытыпты. Түс жору барысында әйгілі

жырау Абылайдың бүкіл қазақ еліне хан

сайланатынына, елді сақтау жолындағы

күресіне, әулеттен тарар үрім-бұтағына,

яғни барша ғұмырына болжам айтса керек.

Жырау хан перзенттерінің ішінен Уәли мен

Қасымды бөле-жара көрсетіп, алғашқысының

бір тармағы атын қағазда, кейінгісінің бір

тармағы атын қан майданда шығарарын

болжайды.

Қасиетті Бұқар баба бір ғасырдан аса

өмір сүрді. Тоқсанында топтың ортасында

жүріп, жүзінде сөзден жығылмаған әулие

абыз Далба тауының етегінде жерленген.

Тағы бір аңыз-естелік жайлы айтып кеткен

атақты Қанжығалы қарт Бөгенбай батырдың

тікелей ұрпағы Бапан би. «Бұқар нашар

жатыр, о дүниелік болуға айналды» деген

хабар Абылайға жетіпті. Мұны естіген соң

Абылай соғысқа мінетін белгілі жүйрігіне

...1946 жылы тікелей академик Қаныш Сәтбаевтың

қолдауымен, көрнекті ғалым академик Әлкей

Марғұлан Жошы хан кесенесіне алғаш рет археология

тұрғысынан қомақты түрде ғылыми

,,

зерттеу

жүргізген екен. Кесенені зерттеу барысында екі

қабірдің анықталғанын көреміз...

мініп, жыраумен қоштасып қалуға аттаныпты.

Жүйрігінің ұшқырлығымен Көкшетаудан

шыққан күні Далбадағы Бұхарекең

үйіне жетіпті. Абылай келгенде Бұхарекең

жағы түсіп қалжырап жатыр екен. Ханның

келгенін естіп, біреуге орамалмен жағын

таңғызып, Абылайға жүзін қаратқызыпты.

Сонда:

«Бас ауырды, жан қорықты,

түсті пікір,

Хан иемді көрсеткен бұған шүкір.

Ауыздыға жол бермен деген басым,

Тісім түсіп қалыпты,

тілім бүкір...»

деп, өлеңмен амандасқан екен.

Абылай заманы мен бүгінгі тәуелсіздік

арасын аттай үш ғасырға жуық уақыт бөліп

жатыр. Десек те, тарихи тұлғаның сол

тұстағы қиын-қыстау уақытта Қазақ елін

экономикалық әлеуеті шектеулі, халқының

саны аз болғанына қарамастан Ресей

мен Қытай сынды алпауыт көршілерінің

отарлауынан сақтауға, іргелес Орта Азия

билеушілерінің басынуынан қорғауға, ата

жауы - жоңғарларды жоқ қылуға баға

жетпес үлес қосқан еді.

Қазақ халқының ғана емес, барша

түркі әлемінің мақтанышы, ақындардың

дүлдүлі, Алашорда қозғалысының негізін

қалаушылардың бірі Мағжан Жұмабаев

«Батыр Баян» поэмасында Абылай ханды

былайша жырлаған екен:

Алыстан орыс, Қытай – ауыр салмақ,

Жақыннан тыншытпайды

қалың қалмақ,

Артында - ор, алдында – көр,

жан-жағы жау.

Дағдарған алаш енді қайда бармақ?

Сол кезде елге қорған болған Абылай

Көп жаудың бірін шауып, бірін арбап,

Күндердің бір күнінде хан Абылай

Қалмаққа – (ойына алды) –

ойран салмақ,

Ханынан: «Аттан» деген

сөз шыққан соң,

Ордаға батыр, билер келді аңдап.

Келмеске кеткен Кеңес дәуірінде

Абылай жайында жалпы қазақ тарихы

теріс бұрмаланып келді. Осыған орай сол

кезеңнің белгілі тарихшысы А.М.Панкратова

былай десе керек: «Среди ряда историков

существует непременное стремление ухудшить

историю казахского народа, вопреки

исторической правде, я совершенно не

понимаю, почему грузинские цари и узбекские

ханы могут считаться при аналогичных

условиях прогрессивными деятелями, а

казахи должны чернить Абылая и Кенесары

Касымова?».

Абылай хан өлімі жайында аңыз әңгімені

біз тағы сол қасиетті әулие М.Ж.Көпеевтен

табамыз.

«...Сол сапардан қайтып, Ташкентке

келіп, Мырзахметтің қызын алып: «Енді

ұрыс-соғыс жоқ!» – деп, Орта жүз бен

Кіші жүздің батырларына рұқсат беріп,

жер-жеріне мекен-суларына қайтарыпты.

Үш айдан соң өзі Ташкенттен Арқаға

қарай қасында біраз төлеңгүт пен Үйсін,

Дулаттың жалпы етектері бар қайтады.

Соны Ташкенттегі Ғабдырахман сарт естіп,

кісі жинап алып, қосын құрып, Абылайды

қамапты. Сонда Дулат халқы қашып кетіп,

«жалпы етек Дулат» атаныпты. Боза ішіп

дулағаннан басқа өнері аз, тұзсыз көженің

күшімен біткен жасық халық қой. Ханның

қасындағы төлеңгіттердің бірсыпырасын

қырып тастапты. Ханның өзіне қол тигізуге

батпапты. Сонда хан Арыс деген өзеннің

бойында бір қорғанға түсіп, мінәжат қылып

жылап отырыпты. Орта жүз бен Кіші жүзден

алған жолдастарын қайтарып жібергеніне

пұшайман болып жылады дейді. Сонда бір

қария айтқан екен:

Етек пенен жең болған,

Ежелден саған ел болған,

Орта жүзден кісің жоқ.

Найзасының ұшы алтыннан,

Кіші жүзден кісің жоқ,

Бұған қарап тұрғаннан басқа ісің жоқ, –

деп.

Сонан соң Арыстың бойындағы бір

қорғанға түсіп, алпыс сегіз жасында, жұма

күні дүниеден қайтыпты. Сол жер осы күні

«Хан қорғаны» атаныпты. Сүйегін теңге

салып, Түркістан шаһарындағы хазіреті

сұлтан Ғарифин әулиенің күмбезіне апарып

қойыпты...».

«...Абылай хан өлгенде Созақ деген

кенттен жалаң аяқ Ажда үш күн, үш түн

жылаған екен. Маңайындағы сарт-сауан:

– Тақсыр-ау, бір қазақ өлді деп, неге

мұнша күйзелдіңіз?! – дегенде:

– Есіл Абылай-ай! Сарыарқада өлмей,

сарттың қорғанында өлдің-ау! Мұнан

былай хандық қорғанда қалды ғой, сол

үшін жылаймын, – деген екен.

Айтқанындай, сонан соң қазақ ортасында

хандық болған жоқ, сарт билеп кетті.

Бес қойға алған өгізді,

Тегін дерсін деп едім.

Жалаң аяқ сарттарды

Бегім дерсің деп едім, – деген.

Ноғайлыдан шыққан Мөңке бидің сөзі

дәл келіпті де тұрыпты...».

Абылай ханның тікелей ұрпағы, қазақтың

зор ғалымы Шоқан Уәлиханов Абылай атасы

жайында: «Абылай дәуірі – қазақтың ерлігі

мен серілігінің ғасыры» десе керек.

Хан Абылайдың немересі, Бұқар бабаның

түс жоруында айтқан «...кейінгісінің бір

тармағы атын қан майданда шығарады...»

деген қазақтың соңғы ханы Кенесары. Хан өз

дәуірінде «Ес жиып, етек жиғаннан» бастап

бүкіл саналы ғұмырын ұлтының азаттығы

жолында «Аттың жалында, түйенің қомында»

өткізген. Аттай он жылдай ақ патшаның

бодандығынан халқымды, елімді, жерімді

азаттыққа жеткіземін деп, үш жүздің басын

қосып, империяның қитұрқы саясатына,

әділетсіздікке, басқыншылыққа қарсы тұра

білген. Қалың қазақ жерінің біртұтастығын

сақтап қалуда арыстандай арпалысып, сол

жолда қаза тапты. Кенесары хан былай

десе керек: «Біздің ауылымызды да он

бес рет шауып кетті. Соның салдарынан

біз, қазақтар, мұндай қысымға, талантаражға

және кісі өлтірушілікке шыдай

алмай, лажсыздан басымыздың ауған

жағына көшіп жүрдік. Бірақ та олар сөйтсек

те тыныштық бермеді. Сол себепті мен,

Кенесары Қасымов, қолға қару алып, ұлы

күресті бастауға аттандым. Қазақ халқын

орыстардың езгісінен азат етемін...».

Кенесары Қасымұлының ұлт-азаттық

қозғалысқа қолбасшылық жасаған тұстары

заман қойнауындағы қазақ деген халықтың

отты кезеңі болатын. Айбарлы атасы Абылай

ханның саясаты мен парасаттылығын ішкі

жан-дүниесімен қастерлеп, берік ұстау жолында

арпалысып өткен қазақтың қаһарлы ханы

Кенесары еді. Ол бала кезінен аруақты

атасының қасиетті ісін жалғастыра білген

және өзін Абылайдың заңды мұрагері екеніне

еш күмән келтірмесе керек. Сол себептен,

хан сарбаздарының жауға шапқандағы ұраны

«Абылай» болған. 1841 жылы сонау Шыңғыс

ханнан бастау алатын хан сайлау салтымен

«хандар ордасы» Ұлытау өңірінде, ақ киізге

көтеріп, хан тағына отырғызған деседі.

Кенесары ханның дүние есігін ашқан жері

Абылай ордасының құт мекені Көкшетау

өңірінде киелі шаңырақта туған. «Сүтпен

кірген сүйекпен кетеді» деген нақыл сөз

бар қазақта. Ханның бойындағы туа біткен,

пешенесіне жазылған ел басқару, биліктің

тізгінін уысына ұстау, халықтың тағдырына

тікелей қатысты саяси мәселелермен айналысу

оның бойына ана сүтімен дарығандығын

көреміз. Кенесары көтерілісін Баянауладан

шыққан жергілікті бай-бағландар

айрықша қолдап, мал басымен, нақтырақ

айтсақ, жылқы түлігімен көмек берген. Осы

орайда Кенесары айтқан екен дейді: «Мен

мақсатыма жету үшін Құдайдан Орта жүзді

бер деп сұрадым, екіншіден, жаужүрек

батырларды сұрадым, үшіншіден, Аққошқар

мен Алдажұманды, Азынабайдың Сейтені

мен Тайжанын сұрадым. Құдай бұл тілегімді

берді. Бұлардың жылқысы менің әскеріме

мінетін ат болды, ішетін ас болды...Сондықтан

бұлар - менің досым, мен - бұлардың

досымын. Өздерің білесің, бұлар – Құдай

еркелеткен адамдар. Құдай еркелеткен

адамдарды мен де еркелетуім керек, мен

Құдайдан үлкен емеспін».

«Хандар шежіресі» деген жазбасында М.Ж.

Көпеев Кенесары ханның қаза болғандығы

жайында керемет бір әңгіме келтіреді: «...

Кене ханның жылы қоян еді, 49 жасында

жылқы жылы, Наурызбайдың жылы қой еді,

24 жасында жұмыстары бітті. Қырғызда

«манап» дейтұғындары болады екен. Манап

болатын себебі - 40 жігітке қатын алып

беріп, мал малдандырып, жан жандандырады

екен. Сонан соң «манап» деп атайды екен.

Сонда қырғызда Жанқараш, Жантай, - екеуі

де манап екен. Жанқабыл-Тілеуқабыл, -

о да манап екен. Жаманқараны елшілікке

келген жерде Наурызбай өлтірген. Өздері:

«Қашпаймыз!» - деп, қолға түскен соң,

«Жаманқараның бодауына» деп, Кенесары

ханды Жанқараш алған екен.

Жанқабыл манапты соғыста Наурызбай

өлтірген екен. «Соның бодауына» - деп,

Наурызбайды Жанқабылдың ағасы Тілеуқабыл

алған екен.

Сол уақытта қырғызда Алатаудың күнгей

бетінде Орман хан деген хан бар екен.

Сонан қырғыздың манаптары кісі жіберіп,

ақыл сұраған екен:

- Бұлар қолға тірі түсті, қайтеміз? -

деп. Сонда Орман хан айтқан екен:

- Кенесары, Наурызбайға біздің қырғыз

өзі барып тиіскен жері жоқ. Өздері келіп,

қолға түсті. Оны манаптар: «Күшіміз

асқандықпен болды-демесін, - Құдайдан!»

деп білсін. Құдай мен аруаққа төрелер

өздері ұшырады, сонан болды!» - деп

білсін. Өздерін өлтірмесін! Бұрынғының

сөзі бар еді:

«Қарадан хан қойса, қасиеті болмайды,

Үлгісізден би қойса, өсиеті

болмайды» - деген.

Қайта өздері икемге келіп, ынтымаққа

көнсе, күллі қырғызға хан көтерсін, мен

де хандығымды тастап, соған берейін.

Соңы тыныш болуы үшін! Болмаса, бірімізкүнгейде,

біріміз теріскейде тату-тәтті болып

тұра берейік. Егер де икемге келмесе,

ынтымаққа көнбесе, күтіп, құрметтеп,

сыйлап сақтасын. Өз ажалынан өлмесе,

менен ақыл сұрағаны рас болса, шын

болса, өлтірмесін! Және қалған елін

барып шаппасын, қатын-баласын олжаламасын.

Осы өздерінің қолға түсіп, пенде

болғанына қанағат қылсын да тұрсын! -

деді.

Сонан соң қырғыздар:

- Орман хан өз басы аман болған соң,

аузына не келсе, соны айта береді. Біздің

Жаманқарамыздан артық па? - деді.

Жанқарашы:

- Өлтіріп тастаңдар! - дегенде, қылышпен

шауып жіберемін деп ең алғашқы қол көтерген

қырғыз қолын көтерген бойымен сіресіп

қалды дейді. «Оның өзінен әл кетіп бара

жатқан соң, шаба алмай тұрып қалғанын

сезбей, қасында тұрған бір есерсоқ арсалаң

қылышты жұлып алып, Кене ханды мойнынан

шауып жібергенде, Кенесары ханның басы

да жерге түсті, шапқан батырдың өзі де

сылқ етіп құлай кетті» - дейді.

Қараса, табанда жаны шығып кетіпті.

«Үйіне көтеріп алып барған екен. Үйінің

ішіндегі қатын-баласы жалп ете түсті» -

дейді. Сонан соң қырғыздар Кенеханды

өлтіргеніне уайым болыпты. «Сол өлтірушілердің

тұқым-тұқымы күні бұл күнге шейін оңбай,

быт-шыт болып тозып кетті» - дейді...».

Қорыта айтқанда, түркітілдес халықтардың,

оның ішінде Қазақ халқының тарихында

өшпестей із қалдырған, «ат ауыздығымен

су ішкен тар заманда» тектіліктің туын

жықпаған, батырлық пен қайсарлықтың,

замана тоғысуында елі мен дархан даласына,

қасиетті жеріне, шапқыншылықпен

кірген сыртқы жаулардан қорғауымен қатар,

ата жауы атанған ежелгі дұшпандарын

жермен-жексен етіп жоқ қылғандығын кәрі

тарихтың өзі айтып тұрған жоқ па.

Қазақ даласында дала заңымен көзін ашып,

белін бекем буған, демек, ұлы істері арқылы

тарих атты таралымда өз аттарын қалдырған,

халық деген таразысы ауыр киелі ұғымда

өшпестей орын алған дала даналары соңында

қалған ұрпақтарының санасы мен есінде

ұ м ы т ы л м а с т а й о р ы н а л а т ы н ы н а к ә м і л с е н е м і з .

Болатбек МҰЗАФАР,

Павлодар педагогикалық

университеті «Margulan centre»

орталығының ғылыми қызметкері.

16 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл белес

SARYARQA SAMALY

мерей

Ел руханиятына елеулі

үлес қосқан нартұлға

Алтын арқаның құтты мекені

атанып жүрген бай қазыналы,

көгілдір таулы көрікті

өңірлердің бірі – Баянауыл

жері. Баянауыл - өте киелі

және қасиетті өлке. Ол әртүрлі

салада өз биігінен көріне білген

нағыз таланттардың, дарынды

тұлғалардың, ғалымдардың

мекені десек қателеспейміз.

Баянауыл - топырағы да, суы да,

тасы да таусылмас шыдамдылық

пен талмас қанатты жаныңа

байлап ұшыратын, арғымақтай

суырылып бәйгеден оза шабатын,

ғылымның көкжиегінде

қырандай самғайтын

дүлдүлдердің ордасы.

Ісіңізге, еңбегіңізге, оқуыңызға

нағыз адамгершілікпен қарасаңыз,

сөз жоқ, жеңіске жетесіз.

Қаныш Сәтбаев

Осындай киесі мен қасиеті қатар тұрып

құдіретті мекенге айналған жерден шыққан

Павлодар облысынан сайланған Қазақстан

Республикасы Парламенті Сенатының депутаты,

Әлеуметтік-мәдени даму және ғылым

комитетінің мүшесі Алтынбек Нухұлы 1962

жылы 10 маусымда Павлодар облысы,

Баянауыл ауданы, Қ.Сәтбаев атындағы

ауылда туған. Қазақ мемлекеттік университетінің

химия факультетін үздік бітірген.

Химия ғылымдарының докторы, профессор,

ҚР Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі.

Ғылыми еңбектеріне тоқталсам: монографиялар,

оқулық және оқу-әдістемелік

құралдар, патент пен авторлық куәліктерге

ие. Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрлігі

Қазақ онкология және радиология ғылымизерттеу

институтының қатерлі ісіктер эксперименталды

және клиникаға дейінгі химиотерапия

зертханасында қызмет атқарып

жүргенімде Алтынбек ініміздің химиялық

жолмен алған шикізаттарын қатерлі ісікке

қарсы тәжірибе жүргізу бойынша ғылыми

жұмыстарына көмегімді көрсеттім. Аталмыш

еңбектің нәтижесін өзінің кандидаттық диссертациясында

келтірген. Ғылыми еңбектерге

талдау жасау, зерттеу болжамдарын айқындау,

зерттеу әдістерін қажетіне қарай қолдану

және жаңа тұжырымдар ұсыну бойынша

жинаған студенттік тәжірибелер кандидаттық,

докторлық диссертацияларын жазу барысында

еліміздің іргелі және қолданбалы

ғылымына көп септігін тигізді. Өзіне мақсат

қоя біліп, оның орындалуына ерекше мән

беретін, қай мәселені қолға алса да,

ауқымды аумағымен, түбегейлі-түпкілікті

тексеріп, тұшымды тұжырым жасай білетін

зеректігімен, білімділігі айшықтап тұрады.

Ғалымның аса бір ыждаһаттап қарастырған,

тиянақты да терең талдаған зерттеулерінің

ішінде химия бойынша өзінің айтар ойы,

терең тұжырымдамасы бар ғалым екенін

сала мамандары ерекше құрметтейді.

Алтынбек ініміз тек қана ғылым саласында

ғана еңбек етіп қоймай, сонымен

қатар басшылық-ұйымдастырушылық қызметтерде

де көшбасшылық қабілетін көрсетуде.

Қазақта адамды түсіне қарап таныма, істеген

ісіне қарап таны деген сөз бар. Беделді

қызметтерде жұмыстар атқарып келеді.

Соның бірқатарын атап, көрсетіп кетуді

жөн көрдім. Дәлірек айтсақ, олар: ҚР Білім

және ғылым министрлігінің ЖОО аттестаттау

бөлімінің бастығы, С.Торайғыров атындағы

Павлодар мемлекеттік университетінің

ғылыми жұмыс және халықаралық байланыстар

жөніндегі проректоры, Көпбағдарлы

гуманитарлық-техникалық университеттің

ректоры, Инновациялық Еуразия университетінің

ректоры, Павлодар мемлекеттік

педагогикалық институтының ректоры, ҚР

БҒМ Ғылым комитеті төрағасының орынбасары,

ҚР Премьер-Министр кеңсесінің

индустриалды-инновациялық даму бөлімі

секторының меңгерушісі. Павлодар мемле-

кеттік педагогикалық институтының ректоры

бола жүріп, осы институттың университет

статусын алуда басты роль атқарды. Павлодар

қалалық мәслихаты 6-шақырылымының

депутаты, Қазақстан Журналистер одағының

мүшесі.

Өзінен кейінгі ұрпаққа үлгі боларлық ісі

қалған адам ғана халық жүрегінде мәңгілік

жасамақ. «Қ.И.Сәтбаев халықаралық қоры»

қоғамдық қорының қамқоршылық кеңесінің

төрағасы. Осы қордың тізгінін ұстап отырған

азамат ретінде Алтынбек Нухұлы еліміздің

ғұлама ғалымы Қаныш Сәтбаевқа Елордада

ескерткіштің орнатылу жұмыстарының барысында

қаржы жағынан көмектесу жөніндегі

ұсынысын қабылдап, бастаманы қолдау

мақсатында өз атымнан қаржы аударған

болатынмын. Игілікті іске Ұлттық ғылым

академиясының басқа академиктері де

белсене атсалысты.

«Баянауылдан қанша академик шыққан?»

атты «Баянтау» газетіндегі мақаланың

мазмұнын дайындауда ақыл-кеңес берген

болатынбыз. Өйткені «Баянауыл жерінен

қанша академик шыққан?» деген сауал

туын-даған кезде, әртүрлі сан айтылып жүр.

Оның дұрысы мен бұрысына нүкте қою үшін,

алдымен «Баянауыл жері» және «Ғылым

академиясы» деген сөздерге жеке-жеке

қысқаша тоқталып, тарихи мәліметтерге

сүйеніп, барлық айғақтарды келтіріп жазған

болатын. Бұл мақаланың мақсаты – жіктеп

жершілдікке немесе дәреже-атаққа бөлу

емес, халық арасында айтылатын сөздің

дұрыстылығына, ең бастысы, нақтылығына

көңіл бөлу болды». Алтынбек Нухұлы өзі

де академиктердің ізін жалғап ҚР Ұлттық

ғылым академиясының корреспондент

мүшесі болды.

Әрбір халықтың тарихи өмірінде қол

жеткізген ең құнды дүниелері – рухани

және адами қасиеттері, моральдік нормалары,

ұлттық құндылықтары болып табылады.

Ұлттық құндылықтар – қандай да

бір этникалық қауым өкілдерінің өзіндік

тарихи көрінісі бар рухани мұраттарының

жиынтығы. Ұлттық құндылықтардың әрбір

адамның өмірінде алатын орны өзгеше екені

белгілі. Сондықтан да әрбір жаңа ұрпақ үшін

мәнді тәрбие – ұлттық тұрғыдағы тәрбие

үлгісі болып табылады. Өйткені, мұнда

тәрбиенің негізі ғасырлар бойы қалыптасып

келген асыл рухани құндылықтар және

биік ізеттілік пен моральдік тұрғысындағы

ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып жататын, адамның

адамдық қасиетін нығайтып әрі асылдандыра

түсетін, халықтың даналық өмір–

салтынан туындап отыратын бұлжымас

ережелер мен қағидалар құрайды. Қазақы

дүниетаным, ақыл-ой, тағылымдық ұлағат

ғасырлар бойы шыңдалып, қалыптасты. Сол

сан ғасырлық ұлттық тәрбиенің негіздерін

бір арнаға түсіріп, тәрбие мәселесінде

пайдалану - бүгінгі таңда күн тәртібінде

тұрған ең басты қажеттілік деп білемін.

Бұл тұрғыдан Алтынбек ініміз «Рухани

жаңғыру» бағдарламасы бойынша өзінің

атқарған істерімен ерекше көзге түсуде.

Ұлттық отаншылдықты қалыптастыруда

ата-бабаларымыздың ұлағатты ойлары

мен тәлімдік тәрбиесінің атқаратын орнын

көрсетіп келеді. Жас ұрпақты ұлттық

мақтаныш пен ұлттық патриотизм рухына

қалай тәрбиелесек, еліміздің, халқымыздың

болашағы, даналығы да солай айқын

көрінетінін дәлелдеуде.

Ұлттық тәрбие - біздің ұрпақтан-ұрпаққа

жеткізетін асыл қазынамыз. Кез-келген ұлттың

сипаты бес қағидаға келіп тіреледі.

Біріншісі – тілі, екіншісі – діні, үшіншісі –

дәстүрі, төртіншісі – тарихы, бесінші –

атамекені екенін терең ұғынып, осы бағыттағы

жасаған игілікті іс-шаралары көңіл

қуантады. Өйткені, даналық білімнен нәр

алады. Даналыққа апаратын жол ұзақ

әрі қиын. Сондықтан жастарға басты

қиындықтарды көре білетін, әлеуметтік

ақыл-ойға сәтті кіруге көмектесетін жақсы

жолбасшы керек екендігін Алтынбек Нухұлы

танып, терең түсіне білді.

Дәстүрін жалғастырып, тарихымызды

дәріптеуді өзінің алдындағы азаматтық

борышы деп санайды. Әдебиетке жаны

құмар, әрбір сөздің қадірін жете түсіне

біледі. Жанына азық беріп, әрбір адамның

рухани дүниесін кемелдендіретін істерде

белсене істер жасады. Қазақ елінің тілі,

ата-дәстүрін болашақ ұрпақ бойына сіңіруге

бар күш-жігерін жұмсап, атсалысып келеді.

Тарихи және мәдени-ағартушылық тақырыбындағы

«Өнегелі тұлғалар» кітаптар

сериясы, Ы.Алтынсарин шығармалар жинағының

және т.б. авторы. Сондай кітаптардың

бірі «Баянаула перзенттері» көптомдығын

шығаруда ақылдастар алқасының мүшесі

ретінде кеңесімді, өз пікірімді білдірдім.

Бабалар тағылымы – ұрпаққа өнеге

екенін әрбір ісімен дәлелдеп, дәйекті істерімен

көрсетіп жүр. Соның бірі әрі бірегейі

«Рухани жаңғыру» бағдарламасы бойынша

жасалған жобалардың идея авторы және

жетекшісі: Марғұлан орталығы және Сұлтанбет

сұлтанның ғылыми-білім беру кешені;

Павлодар облысының қасиетті нысандар

карталары; Ата-бабаларымыздың қасиетін

жақыннан танып, өсиетін тереңнен зерделеу

үшін «Ақкелін» тарихи-мемориалдық кешені

жасалды, құрамында Мұса Шорманұлының

кесенесі, Шорман би отбасының үй-жайы

және «Туған жердің тарихи тұлғалары» музейі;

5-7-сыныптарға арналған «Өлкетану–Краеведение»

оқулығы. Бұлардың бәрі - Қазақ

елінің руханиятына жататын баға жетпес

қазынасы.

Елдегі ішкі туризмді дамыту мақсатында

көмекей әулие Бұқар жырау кесенесінен

Мұса Шорманұлы кесенесі арқылы қасиетті

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы бабамыздың

кесенесіне баратын жол туралы мәселені

биік мінберден көтеріп, ол жұмыстарды

қаржыландыру үшін еңбектенуде.

Тәуелсіздігімізге қол жеткізу жолында

небір баһадүрлер, мәмілегерлер, данышпандар

мен батырларымыз туған жерімізді

қызғыштай қорғады. Тәуелсіздікті алғанға

дейін олар туралы айту түгіл жазуға да

мүмкіндік болмады. Құдайға шүкір, бүгінгі

таңда, Тәуелсіздігіміздің отыз жылдығында

сол тұлғаларымыздың есімдері аталып,

зерделеніп, ұлтымызға танылып жатыр. Соны

толық көрсету үшін «Павлодар облысының

100 тарихи тұлғалары» атты қазақ және

орыс тілдеріндегі 200 қысқаметражды

фильмдер жасады. Ертіс-Баян өңіріндегі

«Ұлы дала мұрасы: тарих, тұлға, тағылым»

ғылыми-практикалық конференциясын ұйымдастырып,

жоғары дәрежеде өтуіне аянбай

атсалысты.

Елі үшін атқарған қажырлы еңбегі атаусыз

қалмады. Марапаттары мен атақтары:

«Құрмет» ордені», «Қазақстан Республикасы

Тәуелсіздігінің 20 жылдығы», «Қазақстан

мәслихаттарына - 25 жыл», «Қазақстан

Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығы»

мерейтойлық медальдары, «Бірлік» алтын

медалі, «Мәдениет саласының үздігі», «Облыс

алдында сіңірген еңбегі үшін» төсбелгілері,

«Қазақстан Республикасы білім беру

ісінің Құрметті қызметкері», «Қазақстан

Республикасының ғылымын дамытуға

қосқан үлесі үшін», «Ы.Алтынсарин» төсбелгісі,

А.Байтұрсынов атындағы алтын медаль

төсбелгісі, Бірінші дәрежелі Қ.И.Сәтбаев

атындағы ғылым саласындағы сыйлық,

Академик Е.А.Бөкетов атындағы ғылыми

сыйлық, сонымен қатар Павлодар облысы

«Баянауыл ауданының Құрметті азаматы»

және бірнеше жоғары оқу орындарының

құрметті профессоры.

60 жылдық мерейтойын қарсы алып

жатқан Алтынбек Нухұлы Қазақстан Республикасы

Президентінің Алғыс хаты және

«Алтын Барыс» белгісімен марапатталды.

Бұл Қазақстан Республикасы Парламенті

Сенатының депутаты ретінде заң шығару

және еліміздің ертеңі бойынша ұлттық

құндылықтарды дәріптеп келе жатқан

қажырлы еңбегіне берілген өте жоғары

б а ғ а д е п б і л е м і з Е . н д е ш е , е л і м д е г е н

нартұлғаны асқаралы 60 жылдық мерейжасымен

құттықтай отырып, деніне саулық,

отбасына амандық, асқақ абырой, толағай

табыстар тілеймін.

Қайролла РАХИМОВ,

ҚР Ұлттық ғылым академиясының

академигі,

ҚР ғылым мен техника саласындағы

Мемлекеттік сыйлық лауреаты,

Павлодар облысының

Құрметті азаматы.

SARYARQA SAMALY

ТАНЫМ 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 17

ЕСТЕЛІК СӨЗ

ЕРЛІК - ЕЛГЕ МҰРА

Ата мұрасына

адалдық

«Несіне мәз боласың, бала батыр, қариялар азайып бара жатыр...» деп

Мұқағали ақынның күйзелгеніндей, «Естай ақынның немересі Зекен апа

бақилық болыпты» деген қаралы хабарды естігенде жүрегіміз шым етті.

Асылдың сынығы Зекен апамызбен соңғы 10-15 жыл ішінде бірнеше қабат

дидарласып, әңгімелескен екенмін. Соның ішінде 2018 жылдың тамыз

айындағы кездесуім жадымда әлі күнге жаңғырып тұр.

Ұлы Отан соғысы Кеңес одағының жеңісімен

аяқталғанын бүкіл әлем біледі. Осы 1941-1945 жылғы

соғысқа қазақстандықтардың жеңіске қосқан үлесі

қандай деген сұраққа соғыс даласындағы ерлікпен

көзге түскен жағдай туралы ағылшын журналисі

Александр Веранин «Россия в войне 1941-1945 годов»

ғұмырнамалық кітабында былай деп жазған: «Ұлы

Отан соғысындағы ең мықты солдаттар қазақтар

болды.

Отандастар

ерлігі

Туған ауылымыз туралы

«Ақкөлім, кербезсің-ау Арқадағы»

деректі фильді түсіру үшін жолға

шығып, Зеленая роща ауылына

аялдадық. Күнілгері Зекен апамен

хабарласып, сол кісінің үйіне ат

басын бұруға келіскен едік. Бізді

ескі үйдің есік көзінде жасы

тоқсанға таяп қалған Зекен апа

мен қолына домбырасын ұстаған

әнші Сұңғат Көпежанов күтіп

алды. Амандық-саулық сұрасқан

соң, топ адам үйге кірдік. Зекен

апа келін-кепшікке дастархан

әзірлетіпті.

«Апа, несіне әуре болдыңыз,

біз ас ішу үшін емес, әңгіме

тыңдау үшін келдік» деп едім,

«Жассерік қарағым, қазақ қонақты

үйінен дәм ауыз тигізбей құр

жібермейді» деді Зекен апа атабабадан

қалған дәстүрге берік

екенін ұғындырып. Бәріміз Естай

ақынның немересін ортаға ала

дастархан басына жайғастық.

Зекен апа әңгіме тиегін ағытты.

Жасы ұлғайса да, қалжыраған

қалып танытқан жоқ. Жүзі жарқын,

дауысы ашық, саңқ-саңқ етеді,

бірақ құлаққа жағымды.

- Мен - атамның ұлдан туған

тұңғыш немересімін. Атамның

бауырында өскендіктен, әкем

Жанәбілді «Жәнә» деп атаушы

едім. Әкемнің майданда жүрген

кезі. Біржолы атамның тізесінде

отырып, «Әкемді сағындым. Ата,

өлең шығарып берші» деп қиылдым.

Атам домбыра шегін қағып-қағып

жіберіп, үш ауыз өлең айтты, -

деп Зекен апа демін бір басып

алып, тамағын қырнап, төмендегі

өлең шумақтарын әндете айтып

берді.

Сол жолы естіген өлең мынау:

- Жәнажан, мен сағындым

сені қатты,

Қасіретің аурудан

да жанға батты.

Тапсырдым бір өзіңе

жалғызымды,

Құдай-ау аман сақта

аманатты.

Гүлденген бәйтеректей

паналарым,

Зарлайды Хақтан сұрап

аналарың.

Адам ата – Хауа анадай

қоса ма деп,

Жылайды күні-түні

жеңгелерің.

Жанәбіл, Қыздарбек пен

Қаби - жалғыз,

Құдай-ау, түзу жолға

өзің салғыз.

Жалғызға жәрдемші

боп жалғыз Аллам,

Үшеуін ұрпақ қылып

артта қалғыз...

Осы естелікті жазуға ниеттеніп,

қолыма қалам ұстар сәтте есіме

«Ақкөлім, кербезсің-ау Арқадағы»

деректі фильмі сап етті. Естай

ақын жайында баяндалатын тұсын

ашып жіберіп едім, Зекен апаның

әжім торлаған жүзі көз алдымда

жарқ етті. Саф алтындай сөзі

тізбектеліп, сол жолғы әңгімесін

құлағымда қайта жаңғыртты.

Әрине, төрт жыл бұрын Естай

ақынның жұрнағы күндердің күні

өмірден озады деген ой санамызда

болған емес. Енді, міне,

Зекен ападан айырылған шақта

қапаланып отырсақ та, «Апаны көзі

тірісінде таспаға басып алғанымыз

олжа болды-ау» деген ой түйіп,

шүкір дестік.

Айтпақшы, сол жолы әнші

Сұңғат Көпежанов Естай ақынның

«Соңғы әнін» орындады. «Мінекей,

жасым келді жетпіс үшке, Кәрілік

болмайды екен құрғақ күшке...» деп

басталатын әнді мұқият тыңдап,

иегі кемсеңдесе де, қайратын

қайта жиған Зекен апа: «Атам

өмірден өтерінде мектеп директоры

Шаймерденге осы әннің

сөзін қағазға түсіртіпті» деді де,

қоштасарда бізге батасын берді.

Айтпақшы, бұдан бірнеше

жыл бұрын Зекен апа Екібастұз

қаласында Естай Беркімбаев

көшесінде тұратын күйеу баласы

мен қызының үйінде де марқұм

Совет аға Келдібаев пен маған

үйіп-төгіп батасын берген еді. Ол

жолғы оқиға былайша өрілген-ді.

Таяуда өмірден өткен қоғам

қайраткері, ұлттық өнер мен

мәдениеттің жанашыры Қуат

Есімхановтың тапсырмасымен

мен Алматы қаласына Авторлар

қоғамына жол жүрмекші болдым.

Мақсат – соңғы жылдары телевидение

және радиодан орындалып

жүрген әндері үшін

Естай ақын ұрпақтарына тиесілі

қаламақыны алып қайту. Қажетті

құжаттарды жинап алу кезінде

тығырыққа тірелдік. Зекен апаның

төлқұжатында аты-жөні «Зекен

Жүсіпова» деп жазылыпты. Сол

себепті Естай ақын немересі екенін

дәлелдеу қиын болды. Ақыр аяғы

Зекен апаны бала күнінен білетін

Зеленая роща ауылының үш-төрт

қариясы нотариалдық кеңседе

куәлік жасап, тиісті құжат қолға

тиді. Сөйтіп, 2015 жылдың не

қаңтары, не ақпанында Алматыдан

қаламақыны алып, Зекен

апаның қолына табыстадық.

Қария ризашылығын айтып,

Совет аға мен менің қолыма

әлгі қаражат ішінен екі он мың

теңгелік ақшаны суырып алып,

қолымызға ұстатты. Кісілігі мол

қариялар жөн-жоралғы сақтап,

жолынан ешқашан жығылмайды

емес пе.

2019 жылы Естай атындағы

музыка мектебінде Зекен апаның

90 жасқа толуына орай мерейтой

кеші өткізілді. Бір себеппен кешке

қатыса алмадым, бірақ мынадай

арнау өлең жазған едім.

- Атасы отырғызып тізесіне,

Құлағына ән құйған

ұзақ күнге.

Естай ақын немересі

Зекен апа,

Шығыпты тоқсан

жастың белесіне,

Бұйырған есті әңгіме үлесіне.

Бұйырған есті әңгіме үлесіне,

Сақтай білген мұраны келесіге,

Кеудесі Зекен апа –

алтын сандық,

Естай сөзін жеткізген

қаз-қалпында,

Қалдырмай еш деректі

күресінге!

Қалдырмай еш деректі

күресінге,

Дақ түсірмей Естайдай

ұлы есімге,

Тоқсанға тың қалпында

жеткендігі -

Асыл тек, бекзат берен

сүйегінде,

Атасына ақ, адал жүрегінде!

Атасына ақ, адал жүрегінде,

Етене елмен сүрген ниетінде,

Естайдың тірі көзі –

Зекен апа,

Шығып отыр тоқсан жас

белесіне,

Ел-жұрт боп ардақтап

бас иеміз де,

Тілейміз көшіне өмір ілесуге!

Адал көңілден шыққан ақ тілек

еді. Зекен апа бұдан соң үш

жыл өмір сүріп, ажал жастығына

бас қойды. Пешенесіне жазылған

ғұмыры осылай екен. Өзін әлпештеп

бауырында өсірген Естай атасының

әр сөзін жадында ұстап, кейінгі

буынға сол қалпында жеткізе білді.

Марқұм Зекен апаның топырағы

торқа болсын дей отыра, Естай

ақын мұрасын біз де көзіміздің

қарашығындай сақтап, алып-қоспай,

бүлдірмей, тұтастай ұрпақтанұрпаққа

мирас ете білейік. Сайып

келгенде, мұны Зекен апаның

аманаты деп ұғайық.

Ж.ЖӘЛЕЛҰЛЫ,

Екібастұз қаласы.

Олар соғыстың өне бойында өздерін

жақсы жағынан көрсетті. Ал

Сталинград түбіндегі шайқаста жақсы

солдаттардың арасында қырғыздар,

татарлар мен башқұрттар болды

дейді. Бұған дәлел - 16 тамыз

1941 жылы жау Москва түбіне

келген шақта Балқаш елінің тумасы,

20 жасар Біләл Қалиев. Ұшқыш

«Жеңіс біздікі болады» деген ұранмен

Берлин қаласына бомба тастайды».

Жаудан Кеңес одағының астанасын

қорғау үшін Қазақстан жерінде

әскер жасақталған. 101-атқыштар

дивизиясын дарынды қолбасшы

Бауыржан Момышұлы басқарып,

Москва қаласында қазақ халқының

рухын паш етіп, «Шегінуге жол жоқ,

артымызда - Москва» деп жауды

бір қадам аттатпай, қорғап қалды.

Бүгінде 28 панфиловшыға арналған

ескерткіш - оның символы.

Осы соғыста көптеген аға-аталарымыз

жаумен шайқаста қаза

болды. Әлия Молдағұлованың ерлігін

айтып-жеткізу - парыз. Әке-шешеден

айырылып, жетім қалғанда нағашысы

өзінің жағына алып келеді. Москва

қаласында, одан кейін Ленинград

қаласында мектеп оқушысы

болып жүріп, мергендер үйірмесіне

барып, соғыс басталғанда Әлия

өз еркімен атқыштар дивизиясына

17 жасында соғысқа аттанады. Өзінің

алғашқы ерлік істерін көрсетеді.

Дивизия командирі әскери саптың

алдында қаршадай қыздың қаншама

жауды жарақаттағанын айтып, алғыс

білдіреді. Кейіннен ерлікпен қаза

болған, яғни 18-ге де толмаған қазақ

қызының ерлігі аңызға айналып,

Кеңес Одағының Батыры деген

атаққа ие болды.

Мәншүк Мәметова апамыздың

ерлігі де ұмытылмайды. Панфилов

дивизиясының машинист хатшысы

және комсомол ұйымының хатшысы

бола жүріп, бос уақытында қол

пулеметтің құрылысын, оны қалай

жинау, қалай қолдануды үйренеді.

Бірде полк жау қоршауында қалып

қояды. Сонда жас қыз Мәншүк

өзінің пулеметті игергенінің нәтижесінде

жауға оқты қарша боратып,

қоршаудағы полк жауынгерлерін

құтқарады. Фашистер оқ жаудырып

тұрған нүктеге снаряд жіберіп жояды.

Мәңгілік ерлікпен мерт болды.

Батыр қыз Невель қаласындағы

политрук, полковник Әбілқайыр

Баймолдиннің жанында жерленген.

Ағылшын журналисі Александр

Веранин айтқандай, ерліктің үлгісін

көрсеткен батырларымыздың тағы

бірі - ұшқыш Хиуаз Доспанова. Кейіннен

Қазақстан орталық жастар қызметінде

істеп, жастарымызды отансүйгіштікке

тәрбиелеген. Жеңісті

жақындатуға үлес қосқан. Соғыста жау

дзотының амбразурасын кеудесімен

жапқан Баймағамбетов Солтанның

ерлігі де мәңгілік. Ал мерген Тілеуқабыл

Әлдібеков 395 фашисті өлтірген.

Рақымжан Қошқарбаев 1945 жылы

30 сәуір Рейхстагқа жеңіс туын тікті.

Бұл жағдайды жазудағы мақсатым -

жастарымызды отансүйгіштікке баулып,

рухын көтеру. Америкалық атақты

кинорежиссердің бірі былай деген

екен: «Алла Тағала қазақ халқына

шұғылалы жерді сыйлаған екен.

Мұнда тау да, көл де, дала да, ең

аяғы - шөл де бар. Бұл жерде қой

аузынан шөп алмайтын киік тәрізді

қазақ деген ел тұрады. Бұл халық

осы елді мекенді сыртқы жаудан

сақтап қалған. Көп ойландым, көп

толғандым. Ақыры бір ойға келіп,

қазақ халқының рухы жоғары деген

шешімге келдім».

Біздің жерімізді ертеде қалмақтардан

Қабанбай, Бөгенбай,

Жасыбай, Наурызбай, Олжабай

батырлар қорғаған. Ал Ұлы Отан

соғысында есімдері айтылған батырларымыз

Отанды сақтап қалды.

Олардың саны есепсіз. Сөзімді аяқтар

алдында жастарға айтарым, ел, Отан

үшін еңбек етіңдер. Арқаларың қара

нардай жауыр болсын, мінездерің

қара жердей ауыр болсын. Өкпең

жоқ, бірыңғай бауыр болсын. Елге

жағам десеңдер, әділ болыңдар.

Судай таза болыңдар. Айтқан сөздерің

халқыңа қуат болсын деймін.

Қазақ халқының данасы Қазыбек

би былай деген:

Алтын ұяң - Отан қымбат,

Құт-берекең - атаң қымбат.

Аймалайтын анаң қымбат,

Мейірімді апаң қымбат.

Асқар тауың - әкең қымбат,

Туып-өскен елің қымбат.

Ұят пенен ар қымбат,

Өзің сүйген жар қымбат.

Осы қасиеттерді сақтай біліңдер.

Жастар! Сендер елдің елеулісі,

халықтың қалаулысы болыңдар.

Жоғарыда жазылған батырлардың

рухы қолдасын.

Махмет ДЕМЕСІНҰЛЫ,

еңбек ардагері,

Павлодар қаласының

Құрметті азаматы.

18 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл ҚОҒАМ

SARYARQA SAMALY

ИМАН АЙНАСЫ

Тасаттық берілді

Су - тіршілік көзі. Табиғатта болатын барлық құбылыс

суға байланысты. Сусыз тіршілік жоқ. Өйткені су -

тамақ рационының маңызды құрамы. Табиғаттың

құрылысы мен оның өрбіп-өсуіне судың атқарар

жұмысы орасан зор. Адамзатқа тіршілік ету үшін тамақ

қажет. Ал жан-жануар, өсімдік әлемі суға тәуелді. Адам

баласына басты тамақ - астық өнімдері. Аспаннан

жауар жаңбыр, әртүрлі метео жағдайлармен кейде

көп уақыт өз нәрін бермей тұрады.

Жер шарының кейбір жерін

топан су басып, басқа бір бөлігінде

бір тамшы су жаумайды. Осыдан

көп мемлекеттер аштық жағдайға

ұшырап, қыруар адам шығыны

болады. Азық-түлік қорын көбейту

үшін, қазіргі уақытта жаңбырды

қадағалау қызметтері қолға

алынған. Жұмыс желдің бағытын

ауыстыру, содан бұлттардың өзара

қақтығысып, жаңбыр жаууына әкеп

соғады. Алла Тағала, Ардақты

пайғамбарымыз Мұхаммед

(с.ғ.с.) түсірген Құран Кәрімде

«Каһф» сүресінде желді «Рахмат»

дейді. Рахмат жер бетіне жаңбыр

болуына жауапты. Жаңбыр қатқан

жерді жібітеді, көгалдандырады.

Астық өнімдерінің санын, сапасын

арттырады. Заманында Мәлике

данышпанның: «Жаратқанның

бір рақымы бар, адамдар

одан қашады. Ол - жаңбыр», -

дейді ол. Мұны естіген Омар

Хайям:

«Бір Алла рақымымен

нұрын шашар,

Адамдар су болам деп

одан қашар.

Ол рақымының бір тамшысы

тисе екен деп,

Дарияда балықтар аузын

ашар», - деген екен.

Қуаңшылық жылдары елімізде

көп жерлерде, халық Алладан

жаңбыр тілеп, «тасаттық» береді.

Тасаттық араб тілінде «тасаддуқ»

сөзі Алла разылығы үшін қайыр

ЗАҢ БҰЗУШЫЛЫҚ

«Баламнан аяғанды ит жесін!»

Павлодар облысының көші-қон қызметінің қызметкерлері алимент төлемегені

үшін жасырынып жүрген адамдар мен борышкерлерді іздестіру бойынша тұрақты

негізде жұмыс жүргізуде. Жыл басынан бері полиция күшімен алимент бойынша

іздестіріліп жатқан 106 борышкердің мекенжайы анықталды.

Ағымдағы жылдың 10 маусымында

құқықтық тәртіп сақшылары

облыс орталығының аумағында

қасақана төлемеушілердің бірінің

орналасқан жерін анықтады.

Қала полициясына 28 жастағы

садақа беру мағынасын білдіреді.

Тасаттық мұсылман әлемінде

сақталған. Мұнда зират басында

құрбан шалынып, екі ракағаттық

намаз оқып, жаңбыр тілеп, арнайы

дұға оқылады.

Осындай құлшылық пен ғибадат

ету жұма күні Ленин кентінде

болды. Ысқақ хазірет атындағы

ауыл мешітін 27 жыл басқарып келе

жатқан қажы Қайрат Денденұлының,

ұйымдастырушы топтың белсенділері

Салауат, Аслан есімді азаматтардың

арқасында қаражат жинап,

дастарқан жайылды. Жиналған

жұртшылық уағыз тыңдап, тасаттық

павлодарлық өтініш білдіріп, оның

38 жастағы бұрынғы жұбайы 2016

жылдың қараша айынан бастап

баланы күтіп-бағуға қаражат төлеу

бойынша сот шешімін орындамағанын

хабарлады. Қарыз сомасы 2 млн

дұғасы оқылды. Ауыл ардагерлер

кеңесінің төрағалары, қаламыздың

Құрметті азаматтары баталарын

беріп, ұйымдастырушыларға алғыс

білдірді. Ауыл мешітінің жанынан

мешітке қажет қосымша құрылысына

қайырымды азаматтарға өз үлестерін

қосуға шақырды.

Шараға ауыл әкімі Маржан

Алшымбаева қатысып, жаңа

қабірстанның жұмысы қарқынды

жүріп жатқанын, екі айда

аяқталатынын айтты. Меценаттар,

қайырымды ұйымдар тегін қымыз

таратып, халық алғысына бөленді.

Айта кетер жағдай, қаржы жинау,

тамақ даярлауға, жамағатты күтуге

басқа ұлт өкілдерінің атсалысуы

қуантты. Бұл - еліміздің мызғымас

татулығын, ашық аспан астында

бір жанұя болып өмір сүріп

жатқанымыздың айқын айғағы.

Қайырлы ЕРҒАЛИЕВ,

Ардагерлер кеңесінің

хатшысы,

Ленин кенті.

745 мың теңгені құрады. Қазір

аталған факті бойынша балаларды

күтіп-бағуға қаражат төлеу

жөніндегі міндеттерді орындамағаны

үшін азаматқа қатысты тексеру

жұмыстары жүргізілуде.

«Жетейін десем, жете алмай»

Қажетті көмек көрсету үшін полиция қызметкерлері

оны уақытша бейімдеу және детоксикация орталығына

Жүруге шамасы жоқ павлодарлық

азамат полиция қызметкерлерінің

көмегіне жүгінді. Тәртіп сақшылары

мас күйінде болған ер адамның

жүріп қана қоймай, тіпті орнында

аяққа тұра алмағанын айтады.

жеткізді. Сондай–ақ, қоғамдық орында ішімдік

ішкені үшін ер адам ҚР әкімшілік құқық бүзушылық

туралы кодекстің 440-бабы бойынша әкімшілік

жауапкершілікке тартылды. Павлодар облысы

Полиция департаментінің баспасөз қызметінің

мәлімдеуінше, ағымдағы жылы мас күйінде

қоғамдық орында болғаны үшін өңірдің 4400

тұрғыны әкімшілік жауапкершілікке тартылған.


Профилактикалық

акция өтуде

Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу мақсатында

ағымдағы жылғы 13-21 маусым аралығында

облыс аумағында «отбасындағы зорлық-зомбылыққа

жол жоқ!» акциясы өткізілуде. Профилактикалық

акция - отбасындағы тұрмыстық зорлықзомбылыққа

жол бермеу, ана мен баланы қорғау,

отбасының қоғамдағы рөлін нығайтуға бағытталған.

Бұл күндері полицейлер

тұрмыста құқық бұзушылық

жасауға бейім адамдарды,

сондай-ақ, тұрмысы нашар

отбасыларды тұрғылықты жері

бойынша тексереді. Оларға

қатысты қорғау нұсқамалары

шығарылған және мінез-құлқы

ерекше адамдардың белгіленген

шектеулерді сақтауына айрықша

назар аударылады. Айта кету

керек, ағымдағы жылдың басынан

бастап 3418 қорғау нұсқамалары

шығарылды. Қорғау нұсқамасын

ҚҰҚЫҚ

Павлодар облысы полиция департаменті тіркелмеген

атыс қаруын, оқ-дәрілерді және жарылғыш заттарды

өз еркімен тапсырған адамдар қылмыстық және

әкімшілік жауапкершілікке тартылудан босатылатынын

еске салады. Сондай-ақ, тәртіп сақшылары

өз еркімен тапсырылған қаруларға ақша төленетінін

хабарлайды.

Заңсыз қаруларды

тапсырды

Облыстық полиция департаменті

әкімшілік полиция бастығы Борис

Әлімбаев өңірдегі қылмыс деңгейін

төмендетуге бағытталған акцияға

халықтың белсенді қатысуын және

қолдауын сұрайды.

- Қазіргі уақытта азаматтардан

қару мен оқ-дәрілерді өз еркімен

тапсыру туралы 68 өтініш келіп

түсті. Олар 73 қару бірлігін және

ойық ұңғылы қаруға арналған 8287

оқ дәрілерін тапсырды, – деді ол.

Мысалы, Павлодар ауданының

полициясына 28 жастағы ауыл

тұрғыны тіркелмеген тегіс ұңғылы

«ИЖ-18» маркалы, 16 калибрлі

аңшылық мылтықты өз еркімен

тапсырған.

Сонымен қатар, Ертіс

ауданының 66 жастағы жергілікті

тұрғыны өз үйінің шаруашылық

құрылысын бөлшектеу кезінде

тауып алған тегіс ұңғылы,

Кейбір қала тұрғындары демалыс күндері балалармен

саябақтарда серуендеп, жағажайда қыдырады.

Ал, кейбірі отбасылық жанжал мен қоғамдық орындардағы

жағымсыз төбелестердің «кейіпкерлеріне»

айналады.

Демалу керек пе?

Ем алу керек пе?

16 мм калибрлі «ИЖ» маркалы

мылтықты тапсырды. Барлық

қарулар бойынша баллистикалық

зерттеу тағайындалды. Төлемнің

болжамды сомасы 64 323 теңгені

құрайды.


Павлодарлық полиция қызметкерлеріне

Нұрмағамбетов көшесінің

тұрғыны хабарласып, көрші пәтерде

ерлі-зайыптылардың арасында

ұрыс болып жатқанын айтқан.

Қырағы зейнеткер күйеуінің түнде

жұмыстан мас болып келгенін

естіп, ұрыс бастағанын жеткізді.

Отбасы-тұрмыстық қатынастар

саласындағы құқық бұзушылықтар

үшін полиция отағасын әкімшілік

құқық бұзушылық туралы кодекстің

73-бабы бойынша әкімшілік

жауапкершілікке тартты.

Сондай-ақ, Павлодар облысындағы

ауылдардың бірінде бұрынғы

ғашықтар арасында кикілжің

шықты. Әйел адам полицияға

хабарласып, кешкісін өзіне мас

күйінде келген бұрынғы күйеуінің

үстінен шағымданды. Мас ер адам

бұрынғы әйелі тұратын үйдің есігін

қағып, терезесін сындырды. Мұндай

агрессивті әрекеті үшін ауыл

тұрғыны әкімшілік құқық бұзушылық

туралы кодекстің 73-бабы бойынша

жауапқа тартылады. Ол бұрынғы

әйелінен кешірім сұрап, жақын

арада бүлінген мүлікті өз күшімен

қалпына келтіруге уәде берді.

бұзғаны үшін ҚР әкімшілік құқық

бұзушылық туралы кодекстің

461-бабына сәйкес 337 тұлға

әкімшілік жауапкершілікке тартылды.

Павлодар облысы полиция

департаменті азаматтарды зорлықзомбылық

фактілері туралы «102»

жедел арнасына немесе 8 (7182)

39-81-14 телефоны бойынша

уақытылы хабарласуға шақырады.


SARYARQA SAMALY МЕЗГІЛ 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл 19

Соңғы айда алаяқтықтың үш түрі

бойынша ақпарат келіп түсті.

Fingramota.kz олардың әрқайсысын

толығырақ қарастырып, қаскөйлердің

тұзағына түспеу туралы кеңестер береді.

Жалған кредиттер

«Менің атым Сергей, мен кредитті рәсімдеу

бойынша кеңесшімін. Біз kazahcredit жеке

қорынан боламыз. Бізде 1 сағат ішінде

300 мыңнан 6 млн теңгеге дейін соманы

рәсімдеуге болады. Мөлшерлемесі жылдық

13%.

Мерзімі 5 жылға дейін. Ақшаны картаға,

әмиянға алуға болады», - мұндай жіберілімді

WhatsApp немесе Telegram арқылы 2022

жылғы сәуірде Қазақстанның бір өңірінің

тұрғындары +370-тен басталатын нөмірден

алды (бұл - Литваның телефон коды).

Осы «қордың» өкілдері өздерінің жарнамаларында

кредиттік тарихтың нашарлығына

және басқа банктердегі мерзімін өткізіп

алуларға қарамастан барлық клиенттермен

жұмыс жасайтындықтарын айтты.

Кері байланыс алу үшін алаяқтар

«Сіздің аты-жөніңіз?», «Сізді қандай сома

қызықтырады?» деген сауалдар қояды.

Яғни, алаяқтар жедел түрде ақшаға мұқтаж

әлеуетті клиенттерді диалогқа тартуға тырысады.

Көптеген азаматтар күдікті нөмірді

бұғаттап, хабарламаны елемеуі мүмкін, бірақ

кейбіреулері оған жауап береді. Содан кейін

алаяқтар құрбанның нөмірін өз базасына

сақтап, нүктелік шабуыл жасай бастайды.

Жалған кредиттерді жедел тез әрі оңай

рәсімдеу - қаржылық алаяқтықтың бір түрі.

Оның мәні - адамдарға көп күш жұмсамай

кредит алуға кепілдік берілетініне сену.

Кредитті қашықтан және ең аз құжаттар

пакетімен рәсімдеуге болатындығы тартымды.

Азаматтар алаяқтарға қажетті ақпаратты

бергеннен кейін, қаскөйлер оны жалған

кредиттерді ресімдеу, онлайн немесе

мобильдік банкингтегі жеке кабинетті

бұзу үшін пайдалана алады, осылайша

басқаның банктік шоттарына толық қол

жеткізе алады.

Алаяқтар сонымен қатар «жеңілдікті»

кредит үшін алдын ала төлем жасауды

ұсынуы мүмкін. Оларға кредиттік ұйымдардағы

көмекшілердің бірінің қызметтерін төлеу,

жеке кредиттік есептегі ақпаратты өзгерту

және т.б. үшін ақша қажет. Қалаған нәрсені

алғаннан кейін олар көзден ғайып болады.

Қаскөйлер сенімді көріну мақсатында

қол қою үшін сізге қарыз шартын жібере

алады. Бірақ шартта, мысалы, сіз оларға

ақшаны қайырымдылық мақсатында өтеусіз

негізде жіберетініңіз көрсетілуі мүмкін.

Сондықтан сізге қол қою үшін берілген

барлық нәрсені оқу өте маңызды. Есіңізде

болсын, алаяқтарға ойлануға уақыт беруге

болмайды, олар керемет психологтар, айлашарғы

жасаушылар және сіз қағаздарға

тезірек қол қойып, оларға ақша беру үшін

қолдан келгеннің бәрін жасайды.

СПОРТ

Шымыр болып,

шыңға шықты

Салауаттану - адам жанының да, тәнінің де тазаруы,

денсаулығының жақсаруы. Осы ретте, Н.Алшынов

атындағы Жалаулы орта мектебінің ұжымы оқушыларға

салауатты өмір салтын насихаттаудың түрлі тетіктерін

іске қосуда.

Мектеп ұстаздарының «Балалар

жылына» орай жоспарлаған жобалары

аз емес. Жуықта «Толағай»

атты отбасылық спорттық сайыс

ұйымдастырылды. Жарысқа Балжариковтер,

Мұхамеджановтар және

Сейтқалиевтер отбасы қатысты.

Оқушылар мен ата-аналар белсенділік

танытып, өздерінің шымырлығын,

шапшаңдығын, бәсекеге қабілетті

екенін дәлелдей білді. Алдағы

уақытта мұндай сайыстар жиі

ұйымдастырылып, жаңа оқу жылына

Құрбанға қақпан құру:

қаржылық алаяқтық бойынша үш кейс

ЖАРНАМА

66-15-40,

66-15-42

«Fingramota Online» мобильді қосымшасының «Қаржылық пирамидалар және

қаржылық алаяқтық» бөлімі арқылы қаржылық қызметтерді тұтынушылар

қаржылық пирамидалар туралы ғана емес, сонымен бірге олар кездестірген

әртүрлі күмәнді схемалар туралы да айтады.

Тағы нені білу

керек?

Есіңізде болсын, Қазақстанда ешқандай

жеке кредиторлар жоқ! Және бірде-бір

қаржы ұйымы үшінші тұлғалар арқылы

кредиттер бермейді!

Халыққа қарыз беруге құқығы бар ұйымдар

– бұл банктер, банк операцияларының жекелеген

түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар,

микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын

ұйымдар (МҚҰ, кредиттік серіктестіктер,

ломбардтар, онлайн-кредиторлар), мұндай

кредиттік ұйымдарда міндетті түрде ҚР Қаржы

нарығын реттеу және дамыту агенттігінің

лицензиясы болуы керек. Қаржылық және

микроқаржылық ұйымдардың лицензиясын

қаржы реттеушісінің www.gov.kz. сайтынан

тексеруге болады.

Сондай-ақ, қарыз алушы мен кредитордың

арасында кредит алуға көмектесетін әлеуетті

делдалдардың болмайтынын есте ұстаған

жөн. Яғни, кредит тарихыңыздың нашар

болуына қарамай, Сізге осындай қарыз

ресімдеуге кепілдік беретін адам алаяқ

болып шығуы әбден ықтимал.

Алаяқтар дербес кредиттік есептегі

ақпаратты қалыпқа келтіру бойынша

қызметтерді ұсынулары мүмкін.

Алайда, іс жүзінде Қазақстандағы екі

кредиттік бюроға: Мемлекеттік кредиттік

бюро және Бірінші кредиттік бюроға жеке

компаниялардың қолжетімділігі жоқ, яғни

олардың кредиттік есепті түзетуге, мерзімін

өткізіп алу туралы ақпаратты жоюға,

яғни кредиттік тарихты «қайта жазуға»

мүмкіндіктері жоқ.

Тағы бір ескеретін жағдай – алаяқтар

заманауи технологиялардың көмегімен кез

келген телефон нөмірін қолдан жасай алады,

сондықтан ақша мәселесі ғана қызықтыратын

бейтаныс адамдарға сенбеңіз.

Қауіпті

сауалнамалар

Алаяқтар әлі де фишингтік сайттарда

адамдарды жалған сауалнамалармен алдап

келуде. «Fingramota Online» пайдаланушысы

100 мың теңге сома субсидия ұсынылатын

Қазақтелекомның сайтына апаратын сілтеме

жіберді делік. Оны алу үшін төрт қарапайым

сұраққа жауап беру қажет, жүлде қорабын

таңдап, сайтқа дербес деректеріңізді енгізіп,

сілтемені достарыңыз бен таныстарыңыздың

арасында таратуыңыз керек.

Fingramota.kz осыдан бұрын алаяқтықтың

мұндай түрі туралы жазған.

Алаяқтар интернетте азаматтарға

сауалнамадан өту үшін 100 мың теңгеден

ұсынып, танымал екі банктің атынан ұтыс

ұсынумен сауалнамаға сілтемелер таратқан.

Шын мәнінде, тек сыртқы «қапталуы» ғана

дейін шәкірттер күш-қуат жинайды

деген сенімдеміз. Отбасыларды

сыйлықтармен марапаттауға демеушілік

көрсеткен ауылдың шаруа

қожалықтарына алғысымызды

айтамыз!

Г.АХМЕТОВА,

Н.Алшынов атындағы Жалаулы

орта мектебі директорының

тәрбие ісінің меңгерушісі,

Ақтоғай ауданы.

(172)

өзгеріп, «ішіндегісі» өзгеріссіз қалған.

Фишингтік бетте алаяқтар қазақстандық

телекоммуникация операторының логотипін,

сондай-ақ компания қолданатын түстер

реңдерін пайдаланған. Алайда мұқият пайдаланушылар

сауалнама Қазақтелекомның ресми

интернет-ресурсында жүргізілмейтінін, сайттың

домені түсініксіз әріптер мен сандардан

тұратынын байқайды. Сонымен қатар, сауалнамадан

кейін шетелдік аты-жөндерімен

пайдаланушылардың пікірлері келтірілген, бұл

фейктің айқын белгісі. Сондықтан мұндай

пікірлерге сенбеңіз.

Тағы нені білу

керек?

Мына алаяқтық парақта, егер

сіз белсенділік танытып жай ғана

қызығушылықпен сауалнамаға қатыссаңыз,

сіздің IP-мекенжайыңыз сақталуы мүмкін.

Осы ақпаратты пайдалана отырып,

интернет-алаяқтар:

- сіз қай қалада тұратыныңызды,

провайдеріңіздің кім екенін анықтауы;

- сіз туралы мүмкіндігінше көп ақпарат

табу үшін интернеттегі әрекеттеріңізді

бақылауы;

- кейбір сайттарды фишинг көшірмелеріне

және басқаларына ауыстыру арқылы Желіге

кіру параметрлерін өзгертуі мүмкін.

Егер сіз сауалнамадан өтіп, бірақ

уақытында түсінсеңіз, сізге қажет:

- парақты жабу және кэшті тазарту;

- егер сізде антивирус жоқ болса,

оны қосу;

- егер зиянкестер сіздің IP-мекенжайыңызды

анықтаған болса, онда провайдеріңізге

хабарласып, оның мекенжайын өзгертуді

сұрау қажет.

Егер сіз өзіңіздің e-mail-ді көрсетіп

үлгерсеңіз, онда өз поштаңыздың құпиясөзін

ауыстырған дұрыс. Мұның бәрін мүмкіндігінше

тез жасау керек!

Жалған қоңыраулар «Fingramota Online»

мобильді қосымшасының тағы бір пайдаланушысы

телефон алаяқтығына тап болды.

Оған ҚР Ұлттық Банкінің клиенттерді қолдау

орталығының өкілі ретінде қоңырау шалып,

растау құжаттары ретінде мессенджер арқылы

олардың скриндерін жіберген.

Қаскөйлер телефон арқылы өзін ҚР

Ұлттық Банкінің қаржы бақылаушысы ретінде

таныстырды. Ол өзінің «клиентіне» алаяқтық

әрекеттердің құрбаны болғанын және банктік

қызмет көрсету шартына сәйкес қаржы

активтерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету

үшін жеке шоттың бірыңғай нөмірін «жаңарту

рәсімін» орындау қажет екендігін хабарлады.

Алаяқ өте сенімді болды және банк

терминологиясын қолданды. Ол «жаңарту

рәсімі» үш кезеңге бөлінгенін хабарлады.

Біріншісі – ҚР Ұлттық Банкінің жүйесінен дербес

шотты жою,) екіншісі – қаржы активтерін

енгізудің шифрланған әдісімен орындалатын

жаңартылған шотты қосу («Казкоммерцбанк»

АҚ банкоматы арқылы және үшінші кезең –

клиент төлқұжат деректерін жаңарту,

пластикалық тасымалдағыштарды қайта

шығару, құжаттамаға қол қою және алу

үшін банк бөлімшесіне келуі керек.

Нені білген жөн?

Егер сіз қоңырау шалған бейтаныс

адамдардың нұсқаулығымен бәрін жасасаңыз,

онда өз ақшаңызды оларға өз қолыңызбен

бергеніңіз. Тиісінше, өтірік ашылған кезде,

ешкім сіздің қаражатыңызды, тіпті құқық

қорғау органдары да сізге қайтара алмайды.

Банк қызметкерлері сізді қауіпсіз шоттарға

ақша аударуға мәжбүрлеу, сондай-ақ сіздің

жеке деректеріңізді нақтылау үшін ешқашан

бірінші болып қоңырау шалмайтынын есте

ұстаған жөн. Сонымен қатар, жеке тұлғалар

үшін ақша операцияларын жүргізбейтін

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің

өкілдері ешқашан телефон арқылы қоңырау

шалмайды.

Қазақстан Ұлттық Банкі:

- жеке тұлғаның шотына қызмет

көрсетпейді, жеке тұлғалармен

ақшалай есеп айырысулар мен мәмілелер

жасаспайды;

- ҚР азаматының шотына қатысты

қандай да бір алаяқтық әрекет,

дербес деректердің жария етілуі және

екінші деңгейлі банктерде несие ресімдеу

секілді мәселелер бойынша жеке тұлғаларға

қоңырау шалмайды;

- ҚҰБ-тағы шоттар тек қана Ұлттық

Банктің, екінші деңгейлі

банктердің және саны шектеулі заңды

тұлғалардың операцияларын есепке алу

үшін ашылуы мүмкін.

Тек алаяқтар ғана сізді алдау арқылы ақша

аударуға мәжбүрлеу немесе шоттарыңызға

қол жеткізу үшін, кез-келген адам болып

танысуы мүмкін.

Сондықтан, егер сізге күмәнді адамдар

қоңырау шалса, сөйлесуді аяқтап, ресми

нөмір арқылы, атынан қоңырау шалынған

ұйымға қайта хабарласыңыз.

Егер сіз қаржылық алаяқтардың құрбаны

болсаңыз, өтінішпен құқық қорғау органдарына

жүгініңіз! Ал егер сіз қаржы пирамидасына

тап болсаңыз, онда бұл туралы

ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту

агенттігіне call-орталық арқылы мына

нөмір бойынша: + 7 727 237 1000 немесе

«Fingramota Online» мобильді қосымшасы

арқылы хабарласыңыз, оны мына сілтемелер

арқылы жүктеуге болады:

- App Store-де: https://apps.apple.com/

kz/app/fingramota- online/id1134502211;

- Play Мarket-те:https://play.google.com/

store/apps/details?id= kz.nationalbank.appeals;

- мобильді қосымшаның веб-нұсқасы

да қолжетімді: http://online.fingramota.kz/ru.

Сақ болыңыз, оңай ақшаның соңына

түсіп, бейтаныс адамдарға сенудің керегі

жоқ! Fingramota.kz-мен бірге қаржылық

сауаттылығыңызды арттырыңыз!

Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштер

бойынша ресми хабарламалар

«Павлодар мұнай-химия зауыты» ЖШС КТ-1 ПГПН компрессорлық

станциясының жаңа ылғалды газ компрессорын таңдау және орнатуды

жоспарлап отыр.

Өтінішті https://ecoportal.kz/ «Қоғамдық талқылаулар» тақырыбында

және Павлодар облысының жер қойнауын пайдалану, қоршаған орта

және су ресурстары басқармасының https://www.gov.kz/memleket/

entities/pavlodar-tabigat/activities/directions?lang=ru сайттарынан табуға

болады. «Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштер бойынша ресми

хабарламалар» айдарында. Пікірлер мен ұсыныстарды қабылдаудың соңғы

мерзімі – ағымдағы жылдың 10 шілде күні.

Пікірлер мен ұсыныстарды Қазақстан Республикасы Экология, геология

және табиғи ресурстар министрлігі экологиялық реттеу және бақылау

комитеті, телефон 8(7172)740867 қабылдайды.

Пресс-релиз

Павлодар облысы әкімдігінің «2022-2023 оқу жылына Павлодар

облысы бойынша бюджет қаражаты көлемінің шегінде балаларға

қосымша білім беруге мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту

туралы» қаулы жобасы

Павлодар облысының әкімдігі «2022-2023 оқу жылына Павлодар облысы

бойынша бюджет қаражаты көлемінің шегінде балаларға қосымша білім

беруге мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» қаулы жобасын

(одан әрі – Жоба) дайындады.

Жоба Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 6-бабы

2-тармағының 8-4) тармақшасына және 62-бабының 6-2 тармағына сәйкес

әзірленді.

Жоба 2022 жылғы 14 маусымда «Ашық НҚА» порталында орналастырылды,

сондай-ақ ұсынымдарын алу үшін облыстың Қоғамдық кеңесіне жіберілді.

B, C, D санаты бар жүргізуші қажет, жұмыс кестесі – 5/2. Қосымша

ақпарат 8 777 781 48 75 телефон нөмірі бойынша.

Мерзімді баспа басылымдары тиісті уақытында жеткізілмеген

уақытта, мына телефондар арқылы хабарласыңыздар: «Ертіс Медиа»

ЖШС 66-15-41, «Қазпошта» АҚ ПОФ-тың жазылу бөлімі: 32-40-37,

32-49-93 және сенім телефоны: 32-35-35.

SARYARQA

SAMALY

МЕНШІК ИЕСІ:

«Павлодар облысы әкімінің

аппараты» мемлекеттік

мекемесі (Павлодар қаласы)

«Ертіс Медиа» ЖШС,

«Saryarqa samaly»

облыстық газеті

Газетке Қазақстан Республикасы

Ақпарат және коммуникациялар

министрлігі Ақпарат

комитетінің мерзімді басылымды,

ақпарат агенттігін және

желілік басылымды есепке

қою, қайта есепке қою туралы

19.06.2019 ж. №17747-Г куәлігі

берілген.

Газет 1979

жылы

«Құрмет

белгісі»

орденімен,

2014 жылы

«Алтын

жұлдыз»

жалпыұлттық

сыйлығымен


«ЕРТІС МЕДИА» ЖШС -

ҚАЗАҚСТАННЫҢ

ҮЗДІК КӘСІПОРНЫ

2020

ЖШС директоры

Аида ХАМЗИНА

Бас редактор

Нұрбол ЖАЙЫҚБАЕВ

Телефоны: 66-15-30

ЖШС-нің мекенжайы:

Павлодар қаласы,

Қ.Сұрағанов көшесі, 21-үй.

Редакцияның мекенжайы:

140000, Павлодар қаласы,

Астана көшесі, 143-үй.

Теле/факс 66-15-30

Газеттің электронды

поштасы: ssamaly29@gmail.com.

Бас редактордың

орынбасары - 66-14-61.

Жауапты хатшы - 65-12-74.

Әлеуметтік бөлім - 66-14-63,

66-15-31, 66-15-32.

Экономика, саясат- 66-14-64,

66-15-28, 66-14-65.

«Айналайын» - 66-14-63.

«Жас times» - 66-15-32.

Жарнама бөлімі:

s_samaIy_reklama@maiI.ru

66-15-42, 66-15-40.

Маркетинг және тарату

бөлімі - 66-15-41.

Фототілші, корректорлар -

65-12-74.

Газеттің нөмірі «Saryarqa

samaly»-ның компьютер

oрталығында теріліп, беттелді.

Газет аптасына үш рет шығады,

апталық таралымы 8438 дана,

бүгінгі көлемі 5 б.т.

«Дом печати» ЖШС баспаханасында

басылды. ҚР Павлодар

қаласы, Астана көшесі, 143-үй.

Газеттің сапалы басылуына

баспахана жауап береді.

Телефоны: 8 (7182) 61-80-26.

Басылуға қол қойылған

уақыты 17.00.

Тапсырыс - 893

Хаттар, қолжазбалар,

фотографиялар мен суреттер

рецензияланбайды және

қайтарылмайды.

Көлемі А4 (14 кегль)

форматындағы

2 беттен асатын материалдар

қабылданбайды.

Редакция оқырмандардан

түскен барлық хаттарды тегіс

жариялауды және оларға жауап

беруді міндетіне алмайды.

Жарнамалық материалдардың

мазмұнына жарнама берушілер

жауап береді.

Нөмірді әзірлеу барысында

интернет ресурстарынан

алынған фотосуреттер де

пайдаланылды.

Авторлардың пікірлері редакция

ұстанған көзқарасқа сәйкес

келмеуі де мүмкін.

«Saryarqa samaly»-нда

жарияланған материалдарды

көшіріп немесе өңдеп басу

үшін редакцияның жазбаша

рұқсаты алынып, газетке

сілтеме жасалуы міндетті.

Баспа индексі 65441.

20 16 маусым, бейсенбі, 2022 жыл МӘДЕНИЕТ

SARYARQA SAMALY

ҚҰНДЫЛЫҚ

Жердің аты - бабаның хаты

Облыс мәдениет, тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының

ұйымдастыруымен «Достық үйінде» Түркі тілдес жазбалары күніне орай

«Жердің аты - бабаның хаты» атты облыстық ғылыми конференция өтті.

2014 жылдан бастап 18 мамыр

күні Қазақстан Республикасы

Парламентінің шешімімен «Түркі

жазуы күні» деп жарияланды. Бұл -

біле-білгенге үлкен тарихи мәні

бар оқиға. Төрткіл дүниеге өздерін

танытып, «Мәңгілік ел» болуды

көксеген батыр бабалардың терең

де тағылымды тарихын тасқа

өшпестей етіп қашап жазғаны –

түркі халықтарының да өлмес

өркениет қалыптастырғанының

бір ғана көрінісі болса керек.

Осы ерекше күнге орай жыл

сайын елімізде түрлі аймақтық,

облыстық, республикалық, тіпті

халықаралық іс-шаралардың

өткізілуі кең өріс алуда. Осы

айтулы күннің шеңберінде түркі

әлемінің тарихын бірге кешіп,

ұлы бабалардың жалғасы болған,

ұрпақтың арманы қашанда асқақ

болсын деген ниетпен игі бастамасы

облыс төңірегінде қолға

алынды. Шара түркі жазуының

тарихы туралы фильм көрсетумен

басталды.

Конференцияға облыстық

мәдениет, тілдерді дамыту

және архив ісі басқармасының

басшысының орынбасары Медет

Тауасқан, республикамызға танымал

ғалым, география ғылымының

докторы, Л.Н.Гумилев атындағы

ТУРНИР

Еуразия ұлттық университетінің

профессоры Қуат Сапаров пен

Сейфитден Сүтжанов, Нұркен

Күзембаев сынды облысымыздың

бетке ұстар жоғары оқу орнының

ғалымдары қатысты.

Жалпы алғанда, түркі тілдері –

Шығыс Еуропадан, Сібір мен

Батыс Қытайға дейінгі кең аумақта

тұратын 180 млн. адамның ана

тілі, 210 млн. адамның екінші тілі

боп табылатын, көбі бір біріне

өте жақын болған 40 тілден

тұратын тілдер тобы. Түркі тілдер

жанұясы Алтай тілдері әулетіне

жатады. Жүз жылдар бойы түркі

халықтары көшпелі өмір салтын

өткізгендіктерінен, өзара және

басқа да тілдес халықтармен

араласып, өз тілдеріне және

көршілес халықтардың тілдеріне

әсер еткен деседі.

- Павлодар облысын зерттеген

20-ға жуық кітап шығарылды.

Топонимика саласы бойынша

350-ден астам мақала жарияланып,

менің басқаруыммен

диссертациялар қорғалды.

Конференцияға қатысудағы

мақсатым - Павлодар облысы -

солтүстік өңір болғандықтан,

тақырыпқа сәйкес көне түркілік

қазақтың түбірлі атаулары

жөнінде ой қозғағым келді.

Баяндамамның тақырыбы «Топонимика

зерттеулеріндегі кейбір

түркілік атаулар» деп аталады.

Қолданыстан шығып қалған атаулар

мәселесін көтердім. «Павлодар

облысының топонимикалық кеңістігі»

деген монография «Павлодар

облысының әкімшілік аумақ бірлік

көрсеткіші», «Екібастұз өңірінің

жер-су аттары», «Баянауыл топонимикасы»,

«Ертістің Аққулы өңірі»

кітаптарын, содан кейін Павлодар

облысының орысша-қазақша

5-6 ауданының топонимикалық

сөздіктерін шығардық. Жалпы таралымы

300 мың дана 6 ауданның

картасы шығарылған. Қазіргі

таңда зерттеулер тыңғылықты

түрде жүргізілуде. Ойларым

туралы жерлестеріммен бөлісу

мақсатында арнайы келдім. Качир,

Аққулы аудандарының аттарының

ауысуына, ғылыми түрде негіздеме

жасауға қол созған едім. Өңірдегі

қазақ атауларын картографиялық

деректер арқылы негіздеп,

жергілікті халықпен ақылдасу

арқылы өзгерісті жүзеге асыруға

болады. Жер-су атаулары зерттелу

уақытында арнайы жіктелу

бойынша жұмыстар атқарылады.

Ол орналасқан жеріне, тарихқа

тікелей байланысты. Қазақстан

аумағындағы Ертістің Павлодар

өңірінде сонау сақ, ғұн заманынан

келе жатқан атаулар көп.

Тақ, дак, дің деген қолданыстан

шығып қалған қазақи сөздер

мен терминдерге көкжиекке

көз жүгіртіп, кейінгі ұрпаққа

мұра етіп қалдырып, қалпына

келтіріп, қолданысқа қайта енуіне

жағдай жасап, жұмыс жасауымыз

керек, - деді өз сөзінде

Л.Гумилев атындағы Еуразия

ұлттық университетінің профессоры,

география ғылымдарының

докторы, ҚР Журналистер одағының

мүшесі Қуат Сапаров.

Конференция барысында

қазіргі кезеңдегі түркі жазуының

маңызы туралы өзекті мәселелер

мен Қазақ хандығы және Қимақ

мемлекетінің археологиялық

мұрасын зерттеудің нәтижелері

талқыланып, көне ескерткіштерге,

шексіз сахарада мүлгіп қалған

меңіреу тастарға бүгінде тіл бітіп,

іргелі ел болып қанат жайған түркі

халықтарының бақытты ұрпағына

тарих шежіресінен сыр шертті.

Жиын соңында өңіріміздің

тіл саясатын жүзеге асыруға

және рухани-мәдени өміріне

белсенді қатысуға үлес қосқан

бір топ зиялы қауым басқарма

басшысының Алғыс хаттарымен


Аяулым ТӨЛЕГЕНОВА.

Ардагер есімі ұлықталды

- Сәлімбай ағамызды еске

алуға арналған турнирдің өтіп

жатқанына биыл 10 жыл. Осы

уақыт аралығында аталмыш

турнирге үзбей қатысып жүрген

жандарға алғыс білдіремін. Ол

кісі жазу мәнері өте мықты

журналист еді. Материалдарының

бір сөзі екіншісінен артық

немесе кем болмайтын.

Ұзақ уақыт бойы облыстық

радиода қажырлы қызмет еткен

азамат. Турнир - бұл еңбегі

сіңген қызметкерге құрмет, -

деді турнирді ұйымдастырушы

Бұқаралық ақпарат қызметкерлері күні қарсаңында «Ertis Media» ЖШС

қолдауымен, «Halyq radiosy»-ның ұйымдастыруымен журналистика

саласының ардагері, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Сәлімбай

Ермұратовты еске алуға арналған турнир өтті. Үстел теннисінен өткен

дәстүрлі дода «JENIMPAZ» орталығында болды.

Halyq radiosy-ның қызметкері

Махаббат Кәмесхан.

Жыл сайын өтетін сайысқа

республикалық және облыстық

БАҚ өкілдері жиналды. Ерлер

мен әйелдер тобы жеребе

тарту арқылы қарсыластарын

таңдады. Алдымен оқу-жаттығу

дайындығын жасап, ойынға кірісті.

Қатысушылардың осалы болмады.

Ерлер арасындағы бәсекеде

республикалық Atameken Business

телеарнасының меншікті тілшісі

Есенбек Санатұлы жеңімпаз

атанды. Күміс жүлдені «Найзатас»

әдеби-көркем журналының бас

редакторы Асыл Әбіш иеленсе,

үшінші орынды «Ertis» телеарнасы

жаңалықтарының режиссері

Әділхан Мүталяпов алды.

Қыздар арасындағы сайыста

бірде-бір рет ойын барысында

ұтылып көрмеген Halyq

Radiosy-ның дикторы Айдана

Дүйсен жеңіс тұғырынан көрінді.

Екінші орынды «Звезда Прииртышья»

газетінің жауапты хатшысы

Надежда Яницкая алды. Ал

үздік үштікті «Saryarqa samaly»

газетінің журналисі Гүлжайна

Түгелбай еншіледі.

Жеңіс тұғырынан көрінген

БАҚ өкілдері дипломдар мен

ақшалай сыйлыққа ие болды.

Барлық қатысушыларға «Ertis

Media» ЖШС атынан алғыс

хаттар мен сертификаттар табыс

етілді. Жарыс соңында Сәлімбай

Рахымбайұлының ұрпақтары уақыт

бөліп қатысқандарға ризашылығын

білдіріп, ұйымдастырушыларға

алғысын айтты.

Аяулым ТӨЛЕГЕНОВА.

САУАЛ – СІЗДЕН

Қан қысымын

қалай

төмендетемін?

Марал, Тереңкөл ауданы:

- Жасым 25-те. 1,5 жылдан астам

уақыт қан қысымы пайда болды.

Қан қысымының тұрақты болуы

үшін не істеу қажет?

Сауалға терапевт, Қазақстан

клиникалық фармокологтар

ассоциациясының мүшесі Фариза

Нұрымбетова жауап береді:

- Өкінішке орай, бұл ауру түрі жылданжылға

жасару үстінде. Тіпті, 20-25 жасар

адамдарда анықталып жатыр. Жалпы,

қан қысымы дұрыс тамақтанбау, алкоголь,

темекі шегу, белсенді физикалық

жүктеменің болмауы, үнемі күйзелісте

жүру, семіздік, жоғары холестерин,

қант диабеті, депрессия салдарынан

жоғарылайды. Мұның барлығы тікелей

гипертензияның пайда болуына әкеледі.

Атап өтер болсам, жүрек гипертрофиясы,

тамырлардағы жоғары қысым,

көз тамырлары жарылуынан соқырлық,

бүйрек жеткіліксіздігі, инсульт, миокард

инфарктісі, транзиторлы ишемиялық

атака, жүкті әйелдердегі гипертензия,

преэклампсия, ұрықтың дамымауымен

ерте тууға алып келеді. Сондықтан,

жоғары қан қысымының алдын алып,

әрқашан өлшеп отыру аса маңызды.

Ал қан қысымы тұрақты болу үшін

тағамдағы тұз мөлшерін азайтып, күніне

30 минут бойы дене жаттығуларын

жасап, майлы тағамдардан бас тартып,

керісінше рационға көкөніс, жеміс-жидек

пен дәнді дақылдар тұтыну қажет.

Тестілеу

орнын өзгерту

мүмкін бе?

Ағжан, Баянауыл ауданы:

- Магистратураға түсу үшін кешенді

тестілеуге өтініш бердім. Жұмыс

сапарыма байланысты тест тапсыру

қаласын ауыстыра аламын ба?

Сауалға Ұлттық тестілеу

орталығының директоры Руслан

Емелбаев жауап береді:

- Магистратураға арналған кешенді

тестілеуге өтініштер 15 шілдеге дейін

app.testcenter.kz сайтында қолжетімді.

Тестілеудің өзі 20 шілде мен 10 тамыз

аралығында өтеді. Тіркелу барысында

сіз тестілеу орнын, яғни қаланы өзіңіз

таңдайсыз. Кешенді тест тапсыру орнын

немесе тапсыру тіліне, сондай-ақ білім

беру бағдарламаларының тобына

өзгеріс енгізу қажет болған жағдайда

15 шілдеге дейін өтінішті түзетуге және

өшіруге мүмкіндік беріледі. Себебі,

бұл аталған күні база жабылатынын

ескеріңіз. Өтініштерді қабылдау базасы

жабылғаннан кейін таңдалған дайындық

бағыты, білім беру бағдарламалары

тобы, тестілеу тапсыру тілі мен қаласы

өзгертілмейді. Ал тестілеу орны мен

уақыты туралы ақпарат 18 шілдеде

түсушінің жеке кабинетінде жарияланады.

Атап өтер болсам, 20 шілде

мен 10 тамыз аралығында өткізілген

КТ сертификаты ағымдағы жылдың

1 желтоқсанына дейін жарамды.

Тестілеуге қатысу құны 11 020 теңгені

құрайды.


Редакциядан:

Құрметті оқырман!

Егер сізді мазалаған

сұрақтар болса,

ssamaly29@gmail.com

поштасына немесе

+7 747 373 7784 WhatsApp

нөміріне жолдауыңызға

болады.

Сарыарқа самалы, 16 маусым, бейсенбі

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?