r"sw s'A sk;eh sZe - Gpunjab.com

B/ 400 x'V ;tkoK dh fJe ;?fBe N[eVh ekfJw eo bJh. T[; dk
;j[ok nwho f;zx r[ZioKtkbhnk seVk fiawhdko ;h fi; dk gzE ftu
uzrk ;fseko ;h. T[; dhnK B/e ;bkjK B/ uVQs f;zx ~ ;cbsk tZb
s'fonk. T[; dh fJj ;aos j[zdh ;h fe fi; B/ w/oh ;?Bk ftu Gosh
j'Dk j? T[; bJh gfjbK nzfwqs SeDk iao{oh j?. nkgD/ fgzv d/ Bkw
T[go T[; B/ nkgDh BthI fw;b @F[eouZehnk# pDkT[D dk n?bkB eo
fdZsk ns/ eJh fJbke/ nkgDh okyh gqDkbh nXhB eo bJ/. b{D dhnK
ykDk dh okyh eoB ;dek T[; dh nkwdB ftu uzrk tkXk j'fJnk.
T[j J/Bk db/o j' frnk ;h fe rtoBo bkj"o dh gqtkj BjhI eodk
;h. fJe tko rtoBo ytkik T[p/dykB B/ r[ioK tkb/ feb/ ftu T[;
~ x/o fbnk. T[j okshI r/N y'b e/ nfij/ yz{yko jZb/ eodk fe ;?IeV/
bkj"ohnK ~ w"s d/ xkN T[skodk. pj[s ;kok ikBh ns/ wkbh B[e;kB
eotk e/ p/fJias Btkp bkj"o gofsnk. fJt/I jh id'I nfjwd ;akj
npdkbh Bkb w[mZG/VK j[zdhnK ;B sK db ykb;k d/ w'johnK ftu uVQs
f;zx j[zdk. fJe tko T[; B/ npdkbh d/ ioB?b B;hoykB, i' pkoK
jiako ;?fBeK dk nkr{ ;h, ~ seVh jko fdZsh, T[; dk x'Vk wo frnk
s/ T[j ikB puk e/ g?db d"V frnk.
;'jB bkb ;{oh ns/ p{N/ ;akj fbyd/ jB fe npdkbh dk ukuk
;op[bzd ykB d; pkoK jiako dh ;?Bk b? e/ e;awho s'I ekpb tb ik
fojk ;h sK nNe dfonk bkr/ uVQs f;zx B/ T[; s/ jZbk p'b fdZsk.
;?Bk yd/V fdZsh s/ e;awho dk fJj rtoBo pzdh pDk fbnk. d' bZy
o[gJ/ t;{b eoe/ T[;dh fojkJh ehsh. 1770 Jh;th ftu T[;dh w"s
j'Jh. p/;ae T[; dk p/Nk wjK f;zx fJ; ;w/I d; ;kb dk ;h, go
T[j seV/ fto;/ dk wkbe pfDnk. fgsk dh nukBe j'Jh w"s t/b/
feT[Ife wjK f;zx ni/ pZuk ;h, fw;b dk gq;ak;B wksk d/;K B/ ;zGkb
fbnk i' nZS/ ftjko tkbh db/o fJ;soh ;h. ;ko/ fo;as/dko seV/
;odko j'D ekoB T[; dk nZSk dpdpk ;h. wjK f;zx fi; dk iBw
1760 ftu j'fJnk ;h B/ 1779 ftu S/ jiako ;?fBe b? e/ o;{bBro
d/ gho w[jzwd ~ jok fdZsk. T[; dh ikfJdkd iaps eo bJh. Gkt/I
uZfmnK B/ pdbk b?D tk;s/ eJh t/o prakts ehsh go ;cb Bk j'J/
;r'I jo/e prkts wro'I wjK f;zx j'o tXhe fJbke/ T[go epiak iwk
b?Idk. uZfmnK T[go cfsj gqkgs eoB T[gozs wjK f;zx ~ y[;aypoh
fwbh fe T[; d/ xo p/N/ B/ iBw fbnk j? sK fiZs dh tik eoe/
g[Zso dk Bkw oDihs f;zx oZfynk frnk. iBtoh 1784 ftu T[; B/
izw{ fonk;s d/ wkbe okik fpqi oki d/T[ s/ jwbk eo fdZsk. okik
vo e/ d"V frnk sK wjK f;zx d/ jZE fJe eo'V o[gJ/ dh oew bZrh.
fJfsjk;eko fJ; Bkb ;fjws jB fe fJ; t/b/ F[eouZehnK fw;b dh
;?Bk dh frDsh x'V ;tko ns/ g?dbK ;w/s gZuh jiako ;h. ;qHwjK
f;zx B/ nkgDh okiXkBh r[ioKtkbk oZyh ns/ EK-EK mkD/ ns/ ndkbsk
ekfJw ehshnK. gNtkoh, ek~r', w[eZdw ns/ ekodkoK s'I b? e/
tiahokpkd ftu nkgDk rtoBo sZe fB:[es ehsk. id'I fJ; ;odko
dh p[yko ns/ g/u;a Bkb nukBe w"s j'Jh sd T[; dh T[wo e/tb
30 ;kb ;h. i/ fes/ fJj d[oxNBk Bk tkgodh sd ;H wjK f;zx B/
bkj"o T[go fB;akB ;kfjp bfjok e/ ykb;k ;oeko ekfJw eoBh ;h.
go fJfsjk; ~ fJj wBia{o ;h fe ykb;k ;N/N ekfJw eoB bJh w"ek
wjK f;zx d/ p/N/ oDihs f;zx ~ gqkgs j't/. eBQjhnk fw;b dk i?
f;zx ;odko ns/ T[; dk p/Nk r[opy;a f;zx F[eouZehnK dh uVQs s'I
Jhoyk yKd/ ;B. nkg; ftu d'jK fw;bK dhnK eJh MVgK j'JhnK fiBQK
ftu jo tkoh wjK f;zx i/s{ j[zdk s/ fJe MVg ftu i? f;zx dk p/Nk
wkfonk frnk. i? f;zx ns/ T[; dh ~j ;dk e"o, (r[opy;a f;zx dh
ftXtk) B/ fJj d[;awDh w[ekT[D bJh oDihs f;zx Bkb nkgDh p/Nh
dh wzrDh eo fdZsh. fJj pVk d{o nzd/;a ca?;bk ;h fi; Bkb d'
skesto fw;bK fJeZmhnK j' rJhnK. 15 ngq?b 1790 Jh;th ftu ;qH
wjK f;zx dh w"s j' rJh sd oDihs f;zx d; ;kb dk ;h. fw;b
dh fBrokBh ;Z; ;dk e"o d/ jZEK ftu nk rJh fijVh T[; B/ pky{ph
fBGkJh.
S/ ;kb dh T[wo ftu T[j fsy/ t/r ftu tfjzd/ MBk dfonk ~
gko eo b?Idk ;h. d; ;kb dh T[wo d/ pkbe oDihs f;zx ~ gVQBk
fbyDk f;ykT[D tk;s/ GkJh Gzrk f;zx d/ v/o/ ftu dkyb eotkfJnk
frnk. v/ok xo'I d{o j'D eoe/ oDihs f;zx x'V/ s/ ;tko j[zdk ns/
v/o/ ftu ikD dh pikfJ okth dfonk ftu s?odk iK ;kEh pZfunK ~
Bkb b? e/ f;aeko y/vdk. f;oc fJjh BjhI fe y[d gVQB ftu p/fXnkBh
fdykJh, eJh ;kEhnK ~ th gVQkJh Bkb'I f;aeko y/vD dh wjZssk
;wMkJh. fJj fBeh fijh i[zvbh y/vK ftu w;s ofjzdh. d{o d[okv/
izrbK ftu x[zwDk s/ ysoBke ikBtoK Bkb w[ekpb/ eoB/ T[; dk
g;zdhdk ezw ;h.
136 / r"sw s'A sk;eh sZe 137 / r"sw s'A sk;eh sZe