ΑΙΓΕΣ - Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
ΑΙΓΕΣ - Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ, ΤΟ ΝΕΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΓΩΝ & ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β΄
ΑΙΓΕΣ - Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ, ΤΟ ΝΕΟ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΓΩΝ & ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β΄
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>- <strong>Η</strong>ΒΑΣΙΛΙΚ<strong>Η</strong>Μ<strong>Η</strong>ΤΡΟΠΟΛ<strong>Η</strong><strong>ΤΩΝ</strong><strong>ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ</strong><br />
ΒΑΣΙΛΙΚΟΙΤΑΦΟΙ, ΝΕΟΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ&ΑΝΑΚΤΟΡΟΦΙΛΙΠΠΟΥΒ΄<br />
Δ<strong>Η</strong>Μ<strong>Η</strong>ΤΡΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>-<strong>Η</strong>ΒΑΣΙΛΙΚ<strong>Η</strong>Μ<strong>Η</strong>ΤΡΟΠΟΛ<strong>Η</strong><br />
<strong>ΤΩΝ</strong><strong>ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ</strong><br />
ΤηςΑγγελικήςΚοτταρίδη<br />
(απόσπασμα)<br />
Τον Νοέμβριο του 1977 η αρχαιολογική σκαπάνη του<br />
Μανόλη Ανδρόνικου συνάντησε την Ιστορία. <strong>Η</strong> αποκάλυψη<br />
των τάφων του Φιλίππου Β´ και του<br />
ΑλεξάνδρουΔ´,γιουτουΜεγάλουΑλεξάνδρουκαιτης<br />
Ρωξάνης, καθώς και όλα τα πολύτιμα ευρήματα που<br />
ακολούθησαν, εντυπωσιάζοντας τους σημαντικότερους<br />
επιστήμονες και την παγκόσμια κοινή γνώμη, άνοιξαν<br />
νέους δρόμους για την επιστημονική έρευνα της<br />
αρχαιολογίαςκαιτηςιστορίαςτηςΜακεδονίας. Χρόνια<br />
έρευνας και μελέτης απέφεραν πολλά βασιλικά ταφικά<br />
μνημεία, ιερά με βασιλικά αναθήματα, μεγαλοπρεπή<br />
τείχη, καλλιτεχνικά αριστουργήματα και τέλος το<br />
ανάκτορο του Φιλίππου Β´, ένα από τα σημαντικότερα<br />
οικοδομήματατουελληνικούκόσμου.<br />
Όλα αυτά μαρτυρούν την ιστορική σημασία των Αιγών,<br />
της πρώτης πόλης των Μακεδόνων, του ακριτικού<br />
ελληνικού φύλου που έφερε στα πέρατα του αρχαίου<br />
κόσμου την ελληνική γλώσσα, την παιδεία και τον<br />
πολιτισμόκαιαναδείχθηκεσεκαταλύτητηςπαγκόσμιας<br />
ιστορικής εξέλιξης. Λίκνο βασιλέων και αφετηρία<br />
Ιστορίας, οι Αιγές υπήρξαν ο τόπος όπου το 336 π.Χ.<br />
δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β´ και ανακηρύχθηκε<br />
βασιλιάς ο Μέγας Αλέξανδρος, ο τόπος από τον οποίο<br />
δύοχρόνιαμετάοστρατηλάτηςξεκίνησετημεγάλητου<br />
πορεία. Ενταγμένος στον κατάλογο των Μνημείων της<br />
ΠαγκόσμιαςΠολιτιστικήςΚληρονομιάςτηςUNESCO.<br />
Αρκεί να περάσει κανείς λίγες ώρες στις Αιγές, για να<br />
αισθανθείτοδέοςτηςελληνικήςιστορίας,γιανανιώσει<br />
εκείνη τη συγκίνηση που ανακαλεί η βεβαιότητα ενός<br />
μοναδικούπαρελθόντοςκαιτηςαδιάσπαστηςσυνέχειάς<br />
του έως το παρόν. Για τους Αρχαίους λήθη είναι η<br />
κατάσταση των νεκρών, ενώ μνήμη ο μόνος δρόμος για<br />
την υπέρβαση του θανάτου. <strong>Η</strong> ατομική μνήμη, η συλλογική<br />
μνήμη, η ιστορική μνήμη, απαραίτητο στοιχείο για<br />
την αντίληψη του εαυτού, αλλά και τη συγκρότηση της<br />
ομάδας, συνιστά το θεμέλιο της ταυτότητας των προσώπων,<br />
των λαών και εντέλει της ανθρωπότητας στο<br />
σύνολό της. Απαλλαγμένη από την υποκειμενικότητα<br />
των εξιστορήσεων, η μαρτυρία των μνημείων είναι ο πιο<br />
άμεσοςτρόποςεπαφήςμετοπαρελθόν. Μελετώνταςκαι<br />
ερμηνεύοντας τα έργα του ανθρώπινου πολιτισμού, η<br />
αρχαιολογία αποδεικνύεται όχι μόνον η κατ΄ εξοχήν<br />
επιστήμητηςμνήμης,αλλάκαικρίσιμοςπαράγονταςγια<br />
την κατανόηση της ανθρώπινης πορείας και των<br />
ιστορικώνεξελίξεωνπουδιαμορφώνουντοπαρόν.<br />
Οι ανακαλύψεις των Αιγών τεκμηριώνουν με τον πιο<br />
συναρπαστικό τρόπο την καταπληκτική μετεξέλιξη των<br />
Μακεδόνων, ενός συντηρητικού φύλου με αρχαϊκές<br />
δομές, που με την εμπνευσμένη καθοδήγηση του<br />
Φιλίππου Β΄ και του Μεγαλέξανδρου έγιναν ο ριζοσπαστικόςμοχλός,οοποίοςάλλαξετηνιστορίατουκόσμου.<br />
Οι νέες ιδέες και τα ρεύματα που όρισαν σε βάθος<br />
χρόνου την πορεία της Ελληνιστικής Οικουμένης<br />
γεννήθηκαν στο περιβάλλον του Φιλίππου Β΄ και<br />
άφησανστηγητωνΑιγώνανεκτίμηταίχνη.<br />
Εδώ έχουμε την ευκαιρία, σαράντα επτά χρόνια μετά τη<br />
γοητευτική πρώτη δημοσίευση της ανακάλυψης των<br />
βασιλικών θησαυρών από τον Μανόλη Ανδρόνικο, να<br />
παρουσιαστούν σε κοινό και ειδικούς για πρώτη φορά<br />
όλα τα ευρήματα των Αιγών, παλιά και καινούρια, και<br />
όλες οι συναρπαστικές ανακαλύψεις των τελευταίων –<br />
απότασυγκλονιστικάνέαευρήματατουτιτάνιουέργου<br />
της αναστήλωσης του ανακτόρου ώς τους βασιλικούς<br />
τάφους, ευρήματα που εδραιώνουν την εικόνα,<br />
επιβεβαιώνοντας την πρώτη ταύτιση, και συγχρόνως<br />
ανοίγουν το δρόμο μιας συνολικής αποτίμησης της<br />
συνεισφοράς των Μακεδόνων στην Ελλάδα και τον<br />
πολιτισμό.<br />
<strong>Η</strong>«ΑΝAΣΤΑΣ<strong>Η</strong>»Τ<strong>Η</strong>ΣΜ<strong>Η</strong>ΤΡOΠΟΛ<strong>Η</strong>Σ<strong>ΤΩΝ</strong><br />
ΜΑΚΕΔOΝΩΝ<br />
Eνάμιση αιώνα μετά το επίμονο ερώτημα του πρωτοπόρου<br />
ανασκαφέα των Αιγών Léon Heuzey, μπορεί<br />
κανείς να πει πως η ευχή του εκπληρώθηκε και ύστερα<br />
απόμιαμακριάκαιεπίπονηερευνητικήπορείαηαρχαία<br />
μακεδονική μητρόπολη, αφού απέκτησε ξανά το όνομά<br />
της,αρχίζειναβρίσκειεπιτέλουςτηθέσηπουτηςαξίζει<br />
στοναρχαιολογικόχάρτητουκόσμου.<br />
Τοπολυκεντρικόμουσείοκαιηιδέαμιας<br />
ολιστικήςπροσέγγισης<br />
<strong>Η</strong> μητρόπολη των Μακεδόνων, ενός ακριτικού<br />
ελληνικούφύλουπουκλεισμένοστηναυτάρκειάτουθα<br />
διατηρήσει αρχέγονες δομές και θεσμούς για να γίνει<br />
τηνκρίσιμηστιγμήμοχλόςκαιφορέαςτηςεξέλιξηςπου<br />
θα μεταλλάξει τον αρχαίο κόσμο, σφραγίζοντας για<br />
πάντα την πορεία της ιστορίας, οι Αιγές, μια πόλη κατά<br />
κώμας η οποία στην πραγματικότητα ποτέ δεν<br />
συνοικίστηκε,θαδιατηρήσειστονχώροτοαρχαιότροπο<br />
μοντέλο του ανοιχτού, οργανικά εξελισσόμενου<br />
μορφώματος που η απαρχή του χάνεται στην αχλή του<br />
μύθου και συγχρόνως θα γίνει το δυναμικό κέντρο, η<br />
μήτρα όπου θα γεννηθούν και θα πάρουν για πρώτη<br />
φορά υπόσταση οι ριζοσπαστικές ιδέες και οι μορφές<br />
που θα σφραγίσουν την εικόνα της ελληνιστικής<br />
οικουμένης.<br />
Μια κοινωνία ομηρικού τύπου, με τους ανθρώπους<br />
ταγμένους δίπλα στον αρχηγό τους, ο οποίος όμως δεν<br />
ήταν βασιλιάς με τον τρόπο που εμείς το εννοούμε,<br />
τύπου Λουί Κατόρζ. Δεν υπήρχε απολυταρχική<br />
μοναρχία. Ο Μακεδόνας βασιλιάς ήταν «πατέρας» των<br />
υπηκόων του, γι’ αυτό και συνήθως ονομαζόταν<br />
Αλέξανδρος(απότοαλέξω,αποκρούωτουςεχθρούς)ή<br />
Αμύντας (αυτός που αμύνεται για τον λαό, τον προστατεύει).<br />
Επίσης εκλεγόταν. Δεν κληρονομούσε τον<br />
θρόνο ο γιος του βασιλιά. Οι περισσότεροι τα αγνοούν<br />
αυτά,οπότεδενκατανοούντοθαύμαπουσυντελέστηκε<br />
στιςΑιγές.<br />
Το καλύτερο βέβαια που έχει να δείξει, η ελληνιστική<br />
οικουμένη είναι η συνύπαρξη, η συναποδοχή θρησκειών,λαών,εθνοτήτωνκαιηώσμωσηπουγίνεταιμε<br />
επίκεντρο τον ελληνικό πολιτισμό, με την έννοια της<br />
ανεκτικότητας,τηςγλώσσας,τηςδημοκρατίαςκαιτης<br />
φιλοσοφίας, της δημοκρατίας στην καθημερινότητα,<br />
στην πόλη – γιατί όλες οι πόλεις έχουν βουλευτήρια,<br />
έχουν συμμετοχικότητα. <strong>Η</strong> γλώσσα που μιλούν όλοι<br />
είναι η ελληνική, αλλά πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έχει<br />
το θέμα της θρησκείας.<br />
Πιστεύοντας ότι αυτή ακριβώς η διαλεκτική ανάμεσα<br />
στο συντηρητικό- «παραδοσιακό» και το ριζοσπαστικό<br />
-«μοντέρνο» αποτελεί την πεμπτουσία της συνεισφοράς<br />
των Μακεδόνων στον πολιτισμό, θεωρούμε ότι αυτή<br />
πρέπειναείναικαιηβασικήιδεολογική-αισθητικήαρχή<br />
που πρέπει να διέπει κάθε προσπάθεια οργάνωσηςανάταξης-ανάδειξης<br />
των Αιγών, αυτής της ξεχασμένης<br />
βασιλικής καθέδρας που η σκαπάνη πόντο πόντο<br />
ανακαλεί από τη λήθη των αιώνων. Με αυτή την<br />
παραδοχή, παίρνοντας υπόψη τις ανάγκες προστασίας<br />
και τις ιδιαιτερότητες των μνημείων, αλλά και το<br />
πολεοδομικό μοντέλο της ίδιας της αρχαίας πόλης με<br />
την ευρύτατη οικιστική διασπορά στον χώρο,<br />
προχωρήσαμε σε μια νέα, «ολιστική» και δυναμική<br />
προσέγγιση του ζητήματος της σχέσης αρχαιολογικού<br />
χώρουκαιμουσείουμετηνπρότασητηςδημιουργίαςτου<br />
πολύμορφου, πολυδύναμου, ευέλικτου και συνεχώς<br />
εξελισσόμενουΠολυκεντρικούΜουσείουτωνΑιγώνπου<br />
μεπερισσότερες,διάσπαρτεςστονπραγματικό γεωγραφικό<br />
χώρο, «αίθουσες-ενότητες» θα αγκαλιάζει και θα<br />
ενσωματώνει το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου και<br />
θα επεκτείνεται με τη βοήθεια της τεχνολογίας στον<br />
υπερβατικό κόσμο της εικονικής πραγματικότητας και<br />
τουδιαδικτύου.<br />
Α.Κοτταρίδη-Απόσπασμααπότοβιβλίο<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>του<br />
ΚΟΙΝΟΦΕΛΟΥΣΙΔΡΥΜΑΤΟΣΙΩΑΝΝ<strong>Η</strong>Σ.ΛΑΤΣ<strong>Η</strong><br />
https://www.latsis-foundation.org/content/elib/book_20/<br />
aiges_gr.pdf
ΑΙΓΑΙ-<strong>Η</strong>ΠΡΩΤ<strong>Η</strong>ΠΟΛ<strong>Η</strong><strong>ΤΩΝ</strong><strong>ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ</strong><br />
ΜανόληςΑνδρόνικος
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>- ΟΙΒΑΣΙΛΙΚΟΙΤΑΦΟΙ<br />
ΤηςΑγγελικήςΚοτταρίδη<br />
(απόσπασμα)<br />
Τοκέλυφοςπροστασίαςτωνβασιλικώντάφωντης<br />
συστάδαςτουΦιλίππουΒ΄καιηέκθεσητωνθησαυρών.<br />
Αντιμέτωπος με το αχανές μέλλον, όπου το μόνο σταθερό<br />
σημείο αναφοράς είναι η βεβαιότητα του αδήριτου<br />
βιολογικού τέλους του ίδιου ως ατόμου, ο άνθρωπος<br />
καταφεύγει στην αναζήτηση της γνώσης του παρελθόντος.<br />
Για να αντέξει το στιγμιαίο της δικής του ύπαρξης στο<br />
διηνεκές του χρόνου, αναγκάζεται να βυθιστεί στις ρίζες.<br />
Αναζητώντας τις απαρχές, ελπίζει να αναγνωρίσει τον<br />
ΠροαιώνιοΛόγο.Φορέαςοίδιοςτηςανεξίτηληςσυλλογικής<br />
μνήμης που σφραγίζει τα ένστικτά του, με τη βιολογική<br />
αλληλουχία όλων των προγόνων καταγραμμένη στα μόρια<br />
του DNA των κυττάρων του, ο σύγχρονος ταξιδιώτης έχει<br />
την ελπίδα στους τόπους των ερειπίων, εκεί όπου η μνήμη<br />
συμπυκνώνεται και γίνεται ύλη, έστω και μόνο για μια<br />
στιγμή,νααγγίξειτηνουσίατηςύπαρξης.<br />
Μέσααπότηναέναηεναλλαγήτουεφήμερουμετοαιώνιο<br />
να συνειδητοποιήσει την αδιάσπαστη συνέχεια, μέσα από<br />
την επίγνωση του αδιαλείπτως επαναλαμβανόμενου<br />
θανάτου του ατόμου να νιώσει με τον τρόπο της αφής την<br />
αθανασίατουείδους.<br />
ΟΟδυσσέαςέπρεπεναρωτήσειτουςνεκρούς,γιαναμάθει<br />
τονδρόμοπουήτανναπορευτείανάμεσαστουςζωντανούς.<br />
Οι μύστες γνώριζαν ότι ο δρόμος της αθανασίας περνάει<br />
από την πηγή της Μνημοσύνης. Για να μιλήσουν για το<br />
παρελθόν οι αρχαίοι κατέφευγαν στον μύθο, που ήταν γι’<br />
αυτούςπραγματικόςόσογιαμαςηιστορία.<br />
Με τις θεογονίες, τις γενεαλογίες και τους κύκλους των<br />
ηρώων καθόριζαν τις εποχές, άρθρωναν τον χρόνο,<br />
ονόμαζαν τον Λόγο, ερμήνευαν τις απαρχές και<br />
ανιστορούσαν την εξέλιξη του είδους. Οι ποιητές που<br />
υμνούσαν τα έργα των παλιών ανθρώπων καλούσαν τη<br />
Μούσα να τραγουδήσει τη μνήμη. Οι Μούσες ήταν, όχι<br />
τυχαία,οιθυγατέρεςτηςΜνημοσύνης.<br />
Σήμερα ναός της Μνήμης είναι το Μουσείο. Τη θέση του<br />
μύθου την πήρε μεταξύ άλλων η αρχαιολογία, μια επιστήμη<br />
που αναζητά στο χώμα τα χνάρια των παλιών ανθρώπων,<br />
ταξινομείτιςεποχέςκαιτααντικείμεναμέσαστονχρόνοκαι<br />
προσπαθεί να ερμηνεύσει τις απαρχές. <strong>Η</strong> ώρα της<br />
ανακάλυψης, το άνοιγμα του τάφου, όταν το σύγχρονο φως<br />
παραμερίζει την αρχαία σκιά και όλα βρίσκονται εκεί<br />
μισοχαμένα-μισοϋπαρκτά, η γλυκόπικρη μυρωδιά του<br />
χώματος και του χρόνου, εμπειρία στιγμιαία που δεν<br />
συντηρείται και δεν επαναλαμβάνεται, είναι προνόμιο του<br />
αρχαιολόγου. Εκείνος που χαίρεται αυτή τη μοναδική και<br />
ανεπανάληπτη χαρά οφείλει όχι μόνο να προσπαθήσει να<br />
διαβάσει το ξεχασμένο μήνυμα, όχι μόνο να μοιραστεί το<br />
σισύφειο έργο της ανάσχεσης και αντιστροφής του νόμου<br />
της φθοράς, αλλά κυρίως να γίνει το έλλογο διάμεσο<br />
ανάμεσα σ’ αυτούς που έφυγαν και αυτούς που είναι τώρα,<br />
και, συντηρώντας τη μνήμη, να κοινωνήσει στους πολλούς<br />
τηναρχαίαγνώση.<br />
Στο υπόγειο κέλυφος, γύρω από τους χώρους όπου<br />
εγκιβωτίζονται οι τέσσερις τάφοι –τρεις μακεδονικοί και<br />
ένας κιβωτιόσχημος– της βασιλικής ταφικής συστάδας του<br />
Φιλίππου Β΄ (συστάδα Α) και τα θεμέλια του υπέργειου<br />
«ηρώου», υπάρχουν τέσσερις συνεχιζόμενες πολυγωνικές<br />
αίθουσες,ηέκτασητωνοποίωνφτάνειτα1.200τετραγωνικά<br />
μέτρα.<br />
Το «Μουσείο» ήρθε γύρω από τα μνημεία και έγινε ένα<br />
μουσείο διαφορετικό από τα συνηθισμένα, ένα Μουσείο-<br />
Μαυσωλείο αφιερωμένο στη μνήμη συγκεκριμένων<br />
ανθρώπων.Γιατίοεπισκέπτηςπουκατηφορίζειστηνυπόγεια<br />
κρύπτητωνβασιλικώννεκρώντωνΑιγών,γιαναβρεθείγια<br />
πρώτηκαιμοναδικήφοράστονελλαδικόχώροαντιμέτωπος<br />
μεπρόσωπαγνωστάκαιεπώνυμαπουηζωήκαιτοέργοτους<br />
τούείναιοικείααπόταβιβλίατηςιστορίας,έχειδιαφορετική<br />
διάθεσηκαιδιαφορετικέςπροσδοκίεςαπόαυτέςπουθατον<br />
οδηγούσαν σε όποιο άλλο μουσείο. Οι θησαυροί εκτίθενται<br />
στον τόπο όπου βρέθηκαν, δίπλα στους τάφους που τους<br />
περιείχαν, και όμως τίποτε δεν είναι πια όπως πριν. Το<br />
σύγχρονοκέλυφος-τύμβοςεξακολουθείνασημαίνειτηθέση<br />
και να προστατεύει τους τάφους, ανακαλώντας, αν και<br />
αρκετά μικρότερο, με την εξωτερική μορφή του την εικόνα<br />
της Μεγάλης Τούμπας. Ωστόσο, στην ουσία, αναιρεί τη<br />
λειτουργία της, αφού σχεδιάστηκε για να κάνει τα μνημεία<br />
προσιτά στο κοινό, ενώ ο αρχαίος ταφικός τύμβος έκρυβε<br />
και απομόνωνε τους οίκους των νεκρών, αποχωρίζοντάς<br />
τουςμετονόγκοτωνχωμάτωντουαπότουςζωντανούς.<br />
Ο θάνατος μετουσιώνει. Ό,τι «πέθανε» και θάφτηκε,<br />
ακολουθώντας τον νεκρό στον τάφο του, ό,τι αιώνες<br />
κράτησε η γη στην αγκαλιά της, μπορεί ίσως να επιστρέψει<br />
κάποτεστοφως,όμωςποτέπιαδενθαείναιαυτόπουήταν.<br />
Τα «αναστημένα» όπλα, τα στολίδια, τα κρεβάτια, τα<br />
ποτήρια του κρασιού και τα κανάτια δεν θα θεραπεύσουν<br />
πια τις πρακτικές ανάγκες κανενός. Τα πράγματα, όχι πια<br />
χρηστικά, ωστόσο χρήσιμα, ανυψωμένα στα βάθρα τους,<br />
γίνονται μνημεία, θραύσματα μνήμης, ιδέες μάλλον παρά<br />
υλικά αντικείμενα, και βρίσκουν μια θέση στο μουσείο.<br />
Χωρίς τους ιδιοκτήτες τους γίνονται κτήματα όλων,<br />
εκτίθενται προσιτά και συγχρόνως απρόσιτα, απαγορευμένα<br />
στο άγγιγμα των παρόντων, μάρτυρες πολύτιμοι<br />
της αφής των από αιώνες κεκοιμημένων. Με την ανασκαφή<br />
τοαντικείμενοαποσπάταιαπότασυμφραζόμενάτου.<br />
Παίζοντας με την τρέχουσα έκφραση «η αρχαιολογική<br />
σκαπάνηέφερεστοφως...»,πήραμεσαναξίωματηνιδέαότι<br />
ο θάνατος, το παρελθόν, το χώμα και η λήθη είναι σκιά και<br />
απουσία χρώματος, ενώ η ζωή και η μνήμη είναι φως και<br />
χρώμα. Ο χώρος και όλες οι μουσειακές κατασκευές<br />
καλύφθηκαν με τόνους του μπεζ της ομίχλης, του σκούρου<br />
γκρίζου του κενού, του καφε-γκρίζου του χώματος, του<br />
βαθυγάλαζου της νύχτας και κρύφτηκαν στο σκοτάδι. Έτσι<br />
δημιουργήθηκε ένας κόσμος σκιών, όπου πάμφωτα και<br />
θερμά βασιλεύουν τα αρχαία αντικείμενα, αυτά που πέρα<br />
από τον θάνατο «αναστήθηκαν» σε μια ζωή νέα, και όπου,<br />
εκτός από τα μνημεία, το μόνο χρώμα είναι η πορφύρα,<br />
υπαινιγμός του αίματος των βασιλικών νεκρών που σαν<br />
ήρωεςαρχαίαςτραγωδίαςστοιχειώνουντοντόπο.<br />
Ο επισκέπτης που κατηφορίζει στα έγκατα του τύμβουμουσείου<br />
βρίσκεται αντιμέτωπος με το σκοτάδι. Σοκαρισμένος<br />
αντικρίζει σαν σε όνειρο την εικόνα της Μεγάλης<br />
Τούμπας που δεν υπάρχει πια και αποκτά μέσα από ένα<br />
τρισδιάστατο μοντέλο μια συνολική εντύπωση του χώρου<br />
και των μνημείων. <strong>Η</strong> πρώτη ενότητα της έκθεσης είναι<br />
αφιερωμένη στους Μακεδόνες που ήταν θαμμένοι στη σκιά<br />
του βασιλικού τύμβου. Αμέσως μετά βρίσκονται τα ερείπια<br />
του μακεδονικού τάφου με τους ελεύθερους κίονες (τάφος<br />
ΙV), ενός μνημείου που χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. στην<br />
παρυφή της Μεγάλης Τούμπας για να δεχτεί το λείψανο<br />
κάποιου από τους Διαδόχους. Στη συνέχεια της πορείας<br />
βρίσκεται το «ηρώο», το μόνο υπέργειο κτίσμα της<br />
συστάδας, ένα μνημείο αφιερωμένο στη λατρεία των<br />
εξεχόντων νεκρών, και δίπλα του ο κιβωτιόσχημος τάφος<br />
(τάφος Ι) μίας από τις επτά συζύγους του Φιλίππου Β΄,<br />
πιθανότατα της Νικησίπολης από τις Φερές. Στον χώρο<br />
δεσπόζει η εικόνα των θαυμάσιων τοιχογραφιών που<br />
κοσμούν τους τοίχους του τάφου, προετοιμάζοντας τον<br />
επισκέπτηναπροχωρήσειστηνκαρδιάτηςέκθεσηςπουείναι<br />
αφιερωμένη στον Φίλιππο Β΄, τον μεγαλοφυή ηγεμόνα που<br />
άλλαξετηνπορείατουελληνισμού.<br />
Εδώ, κοντά στον τάφο, ανάμεσα από τα περίτεχνα όπλα, τα<br />
σύμβολα της εξουσίας, τα σκεύη και τα υπολείμματα της<br />
νεκρικής τελετουργίας, τις χρυσές λάρνακες και τα<br />
στεφάνια,ταλαμπράσκεύητουσυμποσίουκαιτιςβαρύτιμες<br />
χρυσελεφάντινες κλίνες, δεσπόζει, σαν τρόπαιο μνήμης,<br />
«αναστημένη» η χρυσοποίκιλτη πανοπλία του Μακεδόνα<br />
βασιλιά, πιθανότατα αυτή που φόρεσε όταν ανακηρύχθηκε<br />
ηγεμόνας των Πανελλήνων, να σημαδεύει με τη λάμψη του<br />
χρυσούκαιτουελεφαντόδοντουτοσχήματηςαπουσίαςτου.<br />
<strong>Η</strong> επόμενη ενότητα είναι αφιερωμένη στο Αλέξανδρο Δ΄,<br />
τον γιο του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης που βρήκε<br />
ανάπαυσηστησκιάτουδοξασμένουπρογόνουτου.<br />
<strong>Η</strong> έκθεση κλείνει με μια σειρά επιτύμβιων στηλών<br />
Μακεδόνων από τις Αιγές και την εικόνα του Μανόλη<br />
Ανδρόνικου, στη μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένο το<br />
τμήμααυτότουπολυκεντρικούμουσείουτωνΑιγών.<br />
Α.Κοτταρίδη-Απόσπασμααπότοβιβλίο<strong>ΑΙΓΕΣ</strong> του<br />
ΚΟΙΝΟΦΕΛΟΥΣΙΔΡΥΜΑΤΟΣΙΩΑΝΝ<strong>Η</strong>Σ.ΛΑΤΣ<strong>Η</strong><br />
https://www.latsis-foundation.org/content/elib/book_20/aiges_gr.pdf
<strong>Η</strong>είσοδοςτουΜουσείουτηςAρχαίαςΝεκρόποληςτωνΑιγών
ΕπιτύμβιεςΣτήλεςτης“ΜεγάληςΤούμπας”
Επιτύμβιαστήλη(340-330π.Χ.) ΟΑντίγονος<br />
μαζίμετονσκύλοκαιτονυπηρέτητου.
ΜεγάληΤούμπα,ΤάφοςΙ,Τοιχογραφία “<strong>Η</strong>αρπαγήτηςΠερσεφόνηςαπότονΆδη”. ΟΕρμήςωςνυμφαγωγόςοδηγείτοτέθριπποάρμα,ενώμίααπότιςφίλεςτηςκόρηςπαρακολουθείτησκηνήπετρωμένηαπόφόβο.<br />
ΤοιχογραφίαστοντάφομιαςαπότιςσυζύγουςτουΦιλίππουΒ΄(περ.350π.Χ.). Ένααπόταελάχισταέργαζωγραφικήςπουέχουνσωθείαπότηναρχαιότητα.
“<strong>Η</strong>αρπαγήτηςΠερσεφόνηςαπότονΆδη” (λεπτομέρεια)
“<strong>Η</strong>αρπαγήτηςΠερσεφόνηςαπότονΆδη”(λεπτομέρεια)
Το«<strong>Η</strong>ρώον»
Το«<strong>Η</strong>ρώον»-Θεμέλιαυπέργειουμνημείου
<strong>Η</strong> βαθύτερη σημασία που κρύβεται πίσω από κάθε νεκρική τελετή θα πρέπει να αναζητηθεί στον χώρο της πίστης που<br />
ορίζειτησχέσητουανθρώπουμετουπερβατικό,στονχώροτουμύθουπου,εικονοποιώνταςτοακατάληπτο,προσπαθεί<br />
να απαλύνει τον τρόμο του αδήριτου τέλους. Μέσα από το ολοκαύτωμα ο νεκρός εξαγνίζεται και γίνεται ο ίδιος<br />
προσφορά θυσίας στον Άρχοντα και στην Κυρά του Άδη. Το μυθικό αρχέτυπο της καύσης των νεκρών είναι το<br />
ολοκαύτωματου<strong>Η</strong>ρακλήστονβωμότηςευχαριστήριαςθυσίαςπουθασημάνειγιααυτόντοτέλοςτηςεπίγειαςύπαρξης<br />
και την αρχή μιας νέας ζωής, όπου, συντροφευμένος για πάντα από την Ήβη, την αιώνια νιότη, θα ευωχείται στα<br />
συμπόσιατωνΑθανάτων.Καθαρμένοιαπότοιερόπυρ,οιήρωες-νεκροίμπορούννααρχίσουν«ζωήνκαινήν»στηχώρα<br />
τωνΜακάρων,στουςασφοδελούςλειμώνεςτων<strong>Η</strong>λυσίων.<br />
ΟΤάφοςτουΒασιλιάΑντίγονουΒ΄Γονατά - ΤάφοςIV.<br />
Μνημειώδεςέργοτηςμακεδονικήςταφικήςαρχιτεκτονικής,3ουαιώναπ.Χ.
ΟΤάφοςτουβασιλιάΑντίγονουΒ΄Γονατά - Τάφος IV-Μνημειώδεςέργοτηςμακεδονικήςταφικήςαρχιτεκτονικής,3ουαιώναπ.Χ.
Πρόπλασμαεσωτερικούτουτάφου
ΜουσείοΑιγών: <strong>Η</strong>ενότητατουΦιλίππουΒ΄- Ευρήματα<br />
<strong>Η</strong> ταφική πυρά είχε μορφή μνημειακού ξύλινου κτηρίου, παρόμοιου ίσως με τον τάφο. Μέσα σ’ αυτό, ξαπλωμένος σε χρυσελεφάντινη κλίνη, φορώντας την πανοπλία του, με το χρυσό στεφάνι βελανιδιάς στο κεφάλι, ο βασιλιάς παραδόθηκε στις<br />
φλόγες.Μαζίτουκαιπλούσιεςπροσφορές,σκυλιά,οισύντροφοίτουστοκυνήγι,άλογα,αλλάκαιμίααπότιςνεότερεςσυζύγουςτου,ηΘράκισσαπριγκίπισσαΜήδα,πουσύμφωναμετοέθιμοτηςπατρίδαςτηςακολούθησετονάντρατηςστονΆδη.<br />
Τομυθικόαρχέτυποτηςκαύσηςτωννεκρώνείναιτοολοκαύτωματου<strong>Η</strong>ρακλήστονβωμότηςευχαριστήριαςθυσίαςπουθασημάνειγιααυτόντοτέλοςτηςεπίγειαςύπαρξηςκαιτηναρχήμιαςνέαςζωής,όπου,συντροφευμένοςγιαπάντααπότην<br />
Ήβη,τηναιώνιανιότη,θαευωχείταιστασυμπόσιατωνΑθανάτων. Τιμώνταςτονεκρόμέλοςτης,ηοικογένειαδιαδηλώνειτηνκοινωνικήτηςθέση,ενώηκηδείατου<strong>Η</strong>γεμόνα,τελετήδημόσιαστηνοποίαμετέχουνόλοι,πράξημεέντοναπολιτική<br />
αξία,εδραιώνει συγκινησιακάτοιδεολογικόεποικοδόμηματηςεξουσίαςκαιγίνεταιαπτόσύμβολοτουstatusquo,συλλογικήδήλωσηπίστηςκαιαποδοχήςτουσυστήματος.
Οσιδερόφρακτος θώρακαςκαιτοσιδερένιοκράνοςτουΦιλίππουΒ΄<br />
<strong>Η</strong>χρυσήεικονίτσατηςΑθηνάςστηδεξιάπλευράτουσιδερόφρακτουθώρακα<br />
τουΦιλίππουΒ΄ανακαλείτοντύποτηςΦειδιακήςΑθηνάςΠαρθένου.<br />
<strong>Η</strong>χρυσελεφάντινηασπίδατουΦιλίππουΒ΄.<br />
ΣτοκέντροτηςοΑχιλλέαςκαταβάλλειτηβασίλισσατωνΑμαζόνωνΠενθεσίλεια.
Τοενισχυμένομεσιδερένιοέλασμα<br />
περιτραχήλιοτουΦιλίππουΒ΄.<br />
Τοχρυσόέλασμαπουδιακοσμούσετον<br />
γωρυτό,τηχαρακτηριστικήθρακοσκυθική<br />
φαρέτρα,πιθανόταταδώροήλάφυρο,που<br />
βρέθηκεστοκατώφλιτουθαλάμουτουτάφου<br />
του.Φιλίππου.
ΠρόπλασμαΤάφουΙΙτουΦιλίππουΒ΄,Βασιλιάτης Μακεδονίας-<strong>Η</strong>δωρικήζωφόροςμετηντοιχογραφίατουκυνηγιού (336π.Χ.). ΟίδιοςοΦίλιππος,ογιοςτουΑλέξανδροςκαιοιβασιλικοίεταίροικυνηγούνέναλιοντάρι,<br />
κάπρους καιάλλααγρίμιασεέναμακεδονικόδάσος. <strong>Η</strong>τοιχογραφίααυτήκαθώςκαιητοιχογραφίατουτάφουτηςΠερσεφόνηςείναιαπόταελάχισταέργαζωγραφικήςπουέχουνσωθείαπότηναρχαιότητα.
<strong>Η</strong>Χρυσήτεφροδόχοςλάρνακαμετοανάγλυφομακεδονικόαστέρικαιτοδιάδημα(χρυσόστεφάνιβελανιδιάς)τουΦιλίππουΒ΄.<br />
Τοχρυσόστεφάνιπουφορούσεόταντοσώματουπαραδόθηκεστιςφλόγεςτηςταφικήςπυράς.
ΤοχρυσόδιάδηματηςΜήδας.Ελικωτάβλαστάρια,φυλλαράκιαάκανθας,δαντελωτάανθέμια,κρίνοι,<br />
πολλαπλέςμαργαρίτες,μέλισσες,έναπουλάκι,γαλάζιαυαλόμαζακαιχρυσέςδαντέλεςσυνθέτουνένααπόταπιο<br />
γοητευτικάκαιπολύτιμακοσμήματατουαρχαίουκόσμουπουμαςσώθηκαν.<br />
<strong>Η</strong>χρυσήτεφροδόχοςλάρνακαμεταοστάτηςνεαρήςβασιλικήςσυζύγου,πιθανότατατηςθράκισας<br />
πριγκίπισσαςΜήδαςπουακολούθησετοΒασιλιάΦίλιπποΒ΄στονΆδη(336π.Χ.)
ΤοχρυσόστεφάνιμυρτιάςτηςσυζύγουτουΦιλίππουΒ΄πουήταντοποθετημένοεπάνωστηχρυσελεφάντινηκλίνητουπροθαλάμου. Χρυσάδισκάριαμεέκτυποαστέρι.
ΣεαυτότοπορφυρόχρυσοΰφαντούφασμαήταντυλιγμέναταοστάτηςπριγκίπισσαςΜήδαςπουβρέθηκανστονπροθάλαμοτουταφικούμνημείου.
Ότι ήταντακοσμήματαγιατιςγυναίκες,ήτανκαιγιατουςάνδρεςταόπλατους,έγραφεηεπιγραφή.<br />
ΤοχρυσοποίκιλτοπεριτραχήλιοκαιοιεπίχρυσεςχάλκινεςπερικνημίδεςτουΑλέξανδρουΔ΄.<br />
<strong>Η</strong>προθήκημετασύμβολαεξουσίαςκαιδιάφοραχάλκινασκεύηπουβρέθηκανστοντάφοτουΦιλίππουΒ΄.<br />
Τοχρυσόέλασμαπουδιακοσμούσετονγωρυτό,τηχαρακτηριστικήθρακο-σκυθικήφαρέτρα,πιθανόταταδώροήλάφυρο,<br />
πουβρέθηκεστοκατώφλιτουθαλάμουτουτάφου,δερμάτινοπετραχήλιοδιακοσμημένομεασημένιοεπίχρυσοέλασμα,<br />
ζεύγοςεπίχρυσωνχάλκινωνπερικνιμήδων,χρυσοίρόδακες.
ΟΤάφοςτουΠρίγκιπαΑλέξανδρουΔ΄(310π.Χ.)<br />
ΠιθανόνναανήκεστονΑλέξανδροΔ’,εγγονότουΦιλίππου<br />
B’καιγιοτουΜεγάλουΑλεξάνδρουκαιτηςΡωξάνης,ηλικίας<br />
περίπου13-16χρονών,πουγεννήθηκεμετάτονθάνατοτου<br />
πατέρατου.υ
ΟΤάφοςτουΠρίγκιπα. ΑσημένιατεφροδόχοςΥδρίαμετοχρυσόστεφάνιβελανιδιάςτουΑλέξανδρουΔ΄(310π.Χ.). γιουτουΑλέξανδρουκαιτηςΡωξάνης.
XρυσόστεφάνιβελανιδιάςτουΑλέξανδρουΔ΄(310π.Χ.) γιουτουΑλέξανδρουκαιτηςΡωξάνης.
<strong>Η</strong>χρυσελεφάντινηκλίνηπουβρέθηκεστονπροθάλαμοτουτάφουτουΦιλίππουΒ΄ήτανξύλινηδιακοσμημένημεελεφαντόδοντο,γυαλίκαιχρυσόσεόλεςτιςπλευρές.<br />
Ονεότεροςαπότουςκυνηγούςφοράχρυσόχιτώνακαιχλαμύδα. ΟΔιόνυσοςκαιοΣειληνόςαπότησύναξητωνθεώνστηστενήζωφόροτηςχρυσελεφάντινηςκλίνης<br />
τουΦιλίππουΒ΄. ΜιαΜούσαπουπαίζεικιθάρακαιμιαΕρμαϊκήστήληαπότησύναξητωνθεών.
<strong>Η</strong>χρυσελεφάντινηκλίνηπουβρέθηκεστονπροθάλαμοτουτάφουτουΦιλίππουΒ΄ήτανξύλινηδιακοσμημένημεελεφαντόδοντο,γυαλίκαιχρυσόσεόλεςτιςπλευρές. Λεπτομέρειες.
ΕλεφαντοστέινοανάγλυφομεπαράστασητουΔιονύσου,<br />
συντρόφισσαςκαινεαρούσάτυρου.
<strong>Η</strong>χρυσελεφάντινηκλίνητηςΜήδας. ΣτηζωφόροπαράστασημάχηςΕλλήνωνμεβαρβάρους.
ΣκεύηΛουτρούαπότοντάφοτουΒασιλιάΦιλίππουΒ΄.<br />
Οχάλκινοςλέβηταςμετονσιδερένιοτρίποδα-πυροστιάπουχρησιμοποιήθηκεγιατονεκρικόλουτρό.
ΧάλκινασκεύηλουτρούαπότοντάφοτουΦιλίππουΒ΄. Λουτήριο,κανάτακαιτάσι.
ΥπολείμματατηςταφικήςπυράςτουΦιλίππουΒ΄
ΤαασημένιασκεύησυμποσίουαπότοντάφοτουΦιλίππουΒ’
Πήλινααντικείμενακαθημερινήςχρήσηςγιατηζωήμετάτοθάνατοτωννεκρώνβασιλέων.
Χρυσοποίκιλτεςαιχμές,σαυρωτήραςχρυσωμένουδόρατοςκαιεπάργυροςσιδερένιοςλυχνοστάτης. ΤοχρυσοποίκιλτοπεριτραχήλιοκαιοιεπίχρυσεςχάλκινεςπερικνημίδεςαπότοντάφοτουΑλέξανδρουΔ΄(310π.Χ.).
ΣκεύησυμποσίουαπότοντάφοτουΑλέξανδρουΔ΄
δ<br />
ΔιακοσμητικάστοιχείατωνποδιώντηςχρυσελεφάντινηςκλίνηςτουΑλέξανδρουΔ΄<br />
ΟΔιόνυσοςκαιησυντρόφισσάτου. Ελεφαντοστέινο ανάγλυφο τηςχρυσελεφάντινηςκλίνηςτουΑλέξανδρουΔ΄
Θραύσματαελεφατοστέινωνμορφώνκαιδιακοσμητικώναπόχρυσελεφάντινηκλίνη.<br />
ΑπότηδιακόσμησητηςχρυσελεφάντινηςκλίνηςπουΑλέξανδρουΔ΄.<br />
Διακοσμητικάστοιχείατωνποδιώντηςκλίνης.
Κτερίσματα τεσσάρωνταφώντου4ουαιώναπ.Χ.
Κτερίσματατάφωντριώνπολεμιστών4ουαιώναπ.Χ.-ΠεριοχήτηςΜεγάληςΤούμπας.
ΓραπτέςεπιτύμβιεςστήλεςτωνπρώιμωνελληνιστικώνχρόνωναπότηνεκρόπολητωνΑιγών.
ΦωτογραφίεςμεσκηνέςαπότηζωφόρομετηναρματοδρομίαπουβρίσκεταιστονπροθάλαμοτουτάφουτουΑλέξανδρουΔ΄(310π.Χ.).<br />
ΣτοερεισίνωτοτουταφικούθρόνουτηςβασίλισσαςΕυρυδίκηςσετέθριπποάρμαεπιφαίνονταιοιθεοίτουΚάτωΚόσμου,<br />
οΆδηςκαιηΠερσεφόνη.(Όπωςβρέθηκαν)<br />
ΟαρχαιολόγοςΜανόληςΑνδρόνικος.
ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΓΩΝ
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong><br />
ΝΕΟΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ<br />
ΤηςΑγγελικήςΚοτταρίδη<br />
(Απόσπασμα)<br />
Το νέοπολυκεντρικόμουσείοκαιηιδέαμιας<br />
ολιστικήςπροσέγγισης<br />
<strong>Η</strong> μητρόπολη των Μακεδόνων, ενός ακριτικού<br />
ελληνικού φύλου που κλεισμένο στην αυτάρκειά του<br />
θα διατηρήσει αρχέγονες δομές και θεσμούς για να<br />
γίνει την κρίσιμη στιγμή μοχλός και φορέας της<br />
εξέλιξης που θα μεταλλάξει τον αρχαίο κόσμο,<br />
σφραγίζοντας για πάντα την πορεία της ιστορίας, οι<br />
Αιγές, μια πόλη κατά κώμας η οποία στην<br />
πραγματικότητα ποτέ δεν συνοικίστηκε, θα<br />
διατηρήσει στον χώρο το αρχαιότροπο μοντέλο του<br />
ανοιχτού,οργανικάεξελισσόμενουμορφώματοςπουη<br />
απαρχή του χάνεται στην αχλή του μύθου και<br />
συγχρόνωςθαγίνειτοδυναμικόκέντρο,ημήτραόπου<br />
θα γεννηθούν και θα πάρουν για πρώτη φορά<br />
υπόστασηοιριζοσπαστικέςιδέεςκαιοιμορφέςπουθα<br />
σφραγίσουντηνεικόνατηςελληνιστικήςοικουμένης.<br />
Πιστεύοντας ότι αυτή ακριβώς η διαλεκτική ανάμεσα<br />
στο συντηρητικό - «παραδοσιακό» και το<br />
ριζοσπαστικό -«μοντέρνο» αποτελεί την πεμπτουσία<br />
της συνεισφοράς των Μακεδόνων στον πολιτισμό,<br />
θεωρούμε ότι αυτή πρέπει να είναι και η βασική<br />
ιδεολογική-αισθητικήαρχήπουπρέπειναδιέπεικάθε<br />
προσπάθεια οργάνωσης-ανάταξης-ανάδειξης των<br />
Αιγών, της ξεχασμένης βασιλικής καθέδρας που η<br />
σκαπάνη πόντο πόντο ανακαλεί από τη λήθη των<br />
αιώνων.<br />
Μεαυτήτηνπαραδοχή,παίρνονταςυπόψητιςανάγκες<br />
προστασίαςκαιτιςιδιαιτερότητεςτωνμνημείων,αλλά<br />
και το πολεοδομικό μοντέλο της ίδιας της αρχαίας<br />
πόληςμετηνευρύτατηοικιστικήδιασποράστονχώρο,<br />
προχωρήσαμε σε μια νέα, «ολιστική» και δυναμική<br />
προσέγγιση του ζητήματος της σχέσης αρχαιολογικού<br />
χώρου και μουσείου με την δημιουργία του<br />
πολύμορφου, πολυδύναμου, ευέλικτου και συνεχώς<br />
εξελισσόμενου Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών<br />
που με περισσότερες, διάσπαρτες στον πραγματικόγεωγραφικόχώρο,«αίθουσες-ενότητες»θααγκαλιάζει<br />
και θα ενσωματώνει το σύνολο του αρχαιολογικού<br />
χώρου και θα επεκτείνεται με τη βοήθεια της<br />
τεχνολογίας στον υπερβατικό κόσμο της εικονικής<br />
πραγματικότηταςκαιτουδιαδικτύου.<br />
Το κεντρικό μουσειακό κτήριο, σχεδιάστηκε για να<br />
γίνει η νοηματική πύλη εισόδου στον αρχαιολογικό<br />
χώροκαιστηνιστορίατωνΑιγών,στηνιστορίακαιτον<br />
πολιτισμότωνΜακεδόνων,αλλάκαιστηνελληνιστική<br />
Οικουμένη, εφόσον εδώ φιλοξενείται η φυσική έδρα<br />
τουψηφιακούμουσείου «ΜέγαςΑλέξανδρος,απότις<br />
ΑιγέςστηνΟικουμένη».<br />
ΤοκεντρικόκτήριοτουΜουσείου,εκτόςαπότο<br />
εισαγωγικόέκθεμα«παράθυροστονκόσμοτου<br />
ΜεγάλουΑλεξάνδρου»φιλοξενείπέντεεκθέσεις:<br />
1. Την έκθεση αρχιτεκτονικών μελών με κεντρικό<br />
έκθεμα το αναταγμένο τμήμα του Ανακτόρου: Στο<br />
μεγάλοαίθριοτουμουσείου,σεπροστατευμένοχώρο,<br />
έχει αναταχθεί ένα τμήμα μήκους 30 μέτρων του άνω<br />
ορόφου του κεντρικού τμήματος της πρόσοψης του<br />
ανακτόρουτωνΑιγών.<br />
2. Την έκθεση γλυπτών, η οποία αφορά σε ευρήματα<br />
από τις πολύχρονες ανασκαφές στον ευρύτερο<br />
αρχαιολογικόχώροτωνΑιγών.<br />
3. Την κεντρική έκθεση «Αιγών μνήμη», στην οποία<br />
εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές των Αιγών:<br />
Παρουσιάζονται ευρήματα που αποκαλύπτουν την<br />
ταυτότητα της πόλης, ίχνη λατρευτικών τελετών, την<br />
ίδρυσητουΑνακτόρου.<br />
4. Την περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον»<br />
που γίνεται σε συνεργασία με το Νομισματικό<br />
Μουσείο και τον συλλέκτη Θεόδωρο Αραβάνη: <strong>Η</strong><br />
περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» προσπαθεί<br />
να προσεγγίσει το φαινόμενο της Ελληνιιστικής<br />
Οικουμένης, της επέκτασης του ελληνικού<br />
πολιτισμού έως την Άπω Ανατολή, μέσω των μορφών<br />
των πρωταγωνιστών των εξελίξεων, όπως απεικονίζονται<br />
στα νομίσματα, τα επίσημα σύμβολα της<br />
ισχύοςκαιτηςεξουσίαςτους.<br />
5. Την εικαστική έκθεση «Ύλης μνήμη» με έργα του<br />
ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου που δημιουργήθηκαν<br />
ειδικάγιατηνπαρουσίασηστομουσείοτωνΑιγών.<br />
Απόσπασμααπότοβιβλίο<strong>ΑΙΓΕΣ</strong> τουΚΟΙΝΟΦΕΛΟΥΣ<br />
ΙΔΡΥΜΑΤΟΣΙΩΑΝΝ<strong>Η</strong>Σ.ΛΑΤΣ<strong>Η</strong><br />
https://www.latsis-foundation.org/content/elib/book_20/<br />
aiges_gr.pdf<br />
https://www.kathimerini.gr/culture/562193842/to-neostolidi-tis-verginas-anoigei-gia-to-koino/<br />
ΑγγελικήΚοτταρίδη
ΠολυκεντρικόΜουσείοΑιγών<br />
ΨηφιακήΑπεικόνισηΕλληνιστικούΚόσμου<br />
.<br />
ΜέγαςΑλέξανδρος-ΑπότιςΑιγέςστηνΟικουμένη
Το«Βασίλειον»ΑνάκτοροντωνΑιγών. Στοιχείατουμεγάλουοικοδομικού προγράμματοςτουΦιλίππουτουΒ΄(359-336π.Χ.)πουεκσυγχρόνισεκαιαναβάθμισετιςΑιγές,τηνΕλληνικήμητρόπολητωνΜακεδόνων,δίνονταςτοιδεολογικό<br />
πρότυποτωνπόλεωντηςΕλληνιστικήςΟικουμένης. ΤομνημιώδεςΠρόπυλοπουπαραπέμπεισεΙερό. Ταανάκτοραείχανέκταση15.000τ.μ.καιήταντομεγαλύτεροοικοδόμηματηςκλασσικήςΕλλάδας.΄Αρχισαννακατασκευάζονταιστοτέλος<br />
του4ουαιώνακαιείχεολοκληρωθείστοτέλοςτου336π.Χ.ότανοΦίλιπποςδολοφονήθηκεμπαίνονταςστογειτονικόθέατρο. ΕδώανακυρήχθηκεΒασιλεύςτωνΜακεδόνωνοΑλέξανδροςοΓ’καιξεκίνησετηνπορείαπουθαάλλαζετονκόσμο.
Βέροια -ΕπιγραφήπουμνημονεύειτηθέσπισηαγώνωνπροςτιμήντηνΜεγάλουΑλεξάνδρου. 240μ.Χ.<br />
ΑΓΑΘ<strong>Η</strong>ΙΤΥΧ<strong>Η</strong>Ι
Βέροια-Φατνώματα μεανάγλυφηδιακόσμησηκεφαλήςΆμμωνοςΔιόςκαιΝικών-Τέλη2ου,αρχές3ουαιώναμ.Χ.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣΚΑΒΑΦ<strong>Η</strong>Σ<br />
Ποιήματα«Στα200π.Χ.»
Ανάγλυφηζωφόροςμεαρματοδρομίες.<strong>Η</strong>παράστασηείναιπανομοιότυπημετηζωγραφιστήζωφόροπουδιακοσμείτουςτοίχουςτουπροθαλάμουτουβασιλιάΑλέξανδρουΔ΄.<br />
Πιθανότατααπεικονίζονταιταφικοίαγώνες(τελευταίοτέταρτοτου4ουαι.π.Χ.)
ΑΝΑΣΤ<strong>Η</strong>ΝΟΝΤΑΣΜΙΑΠΟΛ<strong>Η</strong>-ΙΧΝ<strong>Η</strong>,Μ<strong>Η</strong>ΝΥΜΑΤΑ,ΤΑΥΤΟΤ<strong>Η</strong>ΤΕΣ<br />
ΧάλκιναΚράνηΜακεδόνων,ξίφη,αιχμέςδοράτωνκαιακοντίων.<br />
Τοαληθινόκαμάρικαιτοστολίδικάθεάντραείναιταόπλατου,αντικείμεναακριβάκαιπολύτιμαπουμπορούννατουσώσουντηντιμήκαιτηζωή.
ΟΙΓΥΝΑΙΚΕΣ<strong>ΤΩΝ</strong>ΑΙΓΩΝ<br />
Ότιαγγίζειτοσώμα-Ρούχα,Κοσμήματα,Καλλυντικά
ΟΙΓΥΝΑΙΚΕΣ<strong>ΤΩΝ</strong>ΑΙΓΩΝ. ΤακοσμήματαπουβρέθηκανστιςταφέςαρχοντισσώντωνΑιγών. Στοκέντρο «<strong>Η</strong>ΔέσποινατωνΑιγών».<br />
ΟιδέσποινεςτωνΑιγώνέσφιγγαντημέσητουςμεεντυπωσιακέςδερμάτινεςζώνεςστολισμένεςμεχάλκινακουμπιάκαιμεγάλαομφάλια,ενώμιαβασίλισσα-ιέρειαφορούσεψηλόχάλκινοδιάδημαστολισμένομεηλιακάσύμβολα.
<strong>Η</strong>ασημένιαεπίχρυσησπονδικήφιάληταχρυσάκοσμήματατης«ΔέσποιναςτωνΑιγών»<br />
Ταχρυσάκοσμήματατης«ΔέσποιναςτωνΑιγών»: Διάδημαμεέκτυπεςμυθικέςπαραστάσεις,τριπλή<br />
σύριγγαμεχάντρεςστιςαπολήξεις,σκουλαρίκια,περίαπτο,περιδέραιο,περόνεςκαιπόρπεςκαιοιχρυσές<br />
απολήξειςτηςπολλαπλήςασημένιαςαλυσίδας.
ΧρυσόστεφάνιαπότουςΤάφουςτωνΒασιλισσών
ΠήλινακεφάλιαΚόρης.Πήλινακεφάλιαδαιμόνων.Πήλινoκεφάλιθεάς,απόταφήβασίλισσας(περ.480π.Χ.)
ΠήλινακεφάλιαΚόρηςαπόταφήβασίλισσας(περ.480π.Χ.)
ΟιΘεοίτωνΝεκρών
Αλαβάστριναμυροδοχεία,μαρμάρινο<br />
εξάλειπτρο,ερυθρόμορφαληκύθια.<br />
Μαρμάρινεςλήκυθοιτου«Ζωγράφου<br />
τωνΓυναικών»απότάφοτηςσυστάδας<br />
τωνβασιλισσών(περ.430π.Χ.)
Στικτάκαιερυθρόμορφαληκύθια,ταχαρακτηριστικάελαιοδοχείαμυροδοχείατωνκλασικώνχρόνωνστηνεκρόπολητωνΑιγών(5οςκαι4οςαι.π.Χ.)
Στικτάκαιερυθρόμορφαληκύθια,ταχαρακτηριστικάελαιοδοχείαμυροδοχείατωνκλασικώνχρόνωνστηνεκρόπολητωνΑιγών(5οςκαι4οςαι.π.Χ.)
Ομεγάλοςχάλκινοςκρατήραςμεταεξαίρεταανάγλυφαπροσωπείαστιςπροσφύσειςτωνλαβών.
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>- ΑΝΑΚΤΟΡΑΦΙΛΙΠΠΟΥΒ’<br />
“Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ Τ<strong>Η</strong>Σ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ”
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>-ΑΝΑΚΤΟΡΟΦΙΛΙΠΠΟΥΒ΄<br />
«ΟΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣΤ<strong>Η</strong>ΣΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»<br />
ΤηςΑγγελικήςΚοτταρίδη(απόσπασμα)<br />
Στις5Ιανουαρίου2024αποδόθηκεστοκοινότο<br />
αναστηλωμένοκαιαποκατεστημένοανάκτοροτου<br />
ΦιλίππουΒ’τηςΜακεδονίας,έπειτααπότην<br />
ολοκλήρωσητηςπολύχρονηςαναστήλωσηςτου<br />
ΥπουργείουΠολιτισμού. ΟWolframHoepfner,ένας<br />
απότουςσπουδαιότερουςμελετητέςτηςαρχαίας<br />
ελληνικήςαρχιτεκτονικήςτοαποκάλεσε«Παρθενώνα<br />
τηςΜακεδονίας».<br />
ΤοανάκτοροτωνΑιγώνπουαποτελούσεβασικόπόλο<br />
του μεγάλου οικοδομικού προγράμματος του<br />
Φιλίππου Β΄ στην πόλη-λίκνο της δυναστείας, θα<br />
πρέπει να είχε ολοκληρωθεί πριν το 336 π.Χ., όταν ο<br />
βασιλιάς με πρόφαση τους γάμους της κόρης του με<br />
τον Αλέξανδρο της <strong>Η</strong>πείρου γιόρτασε εδώ την<br />
παντοδυναμία του. Χτισμένο στα μέσα του 4ου αι.<br />
π.Χ., από τον Φίλιππο Β’, το «βασίλειον καθίδρυμα»<br />
των Αιγών, το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής<br />
Ελλάδας, σχεδιάστηκε έτσι ώστε να συναρμόζει την<br />
Αγορά, τον τόπο συνάθροισης των πολιτών της<br />
Μητρόπολης των Μακεδόνων, με τη βασιλική<br />
παρουσία και εξουσία. Στο μέγα περιστύλιο του ανακτόρου,<br />
το φθινόπωρο του 336 π.Χ., ανακηρύχθηκε<br />
βασιλιάς των Μακεδόνων ο Αλέξανδρος και ξεκίνησε<br />
η μεγάλη πορεία που μετασχημάτισε τον τότε κόσμο<br />
σεΟικουμένη.<br />
Ενα απολύτως πρωτοποριακό για την εποχή του<br />
οικοδόμημα, έγινε πρότυπο και αρχέτυπο, γνώρισε<br />
χιλιάδες επαναλήψεις καθορίζοντας, για πολλούς<br />
αιώνες, την εικόνα της δημόσιας αρχιτεκτονικής, σε<br />
ανατολήκαιδύση.<br />
<strong>Η</strong>αυλήπουχωράειάνετακαθιστούςπερισσότεροαπό<br />
δύο χιλιάδες ανθρώπους λειτουργούσε όχι μόνον σαν<br />
πνεύμονας του σπιτιού, αλλά κυρίως σαν χώρος όπου<br />
επικεντρωνόταν η πολιτική και κοινωνική ζωή του<br />
κράτους. Στην ανατολική πλευρά του ανακτόρου<br />
υπάρχειμίαμεγάληκυκλικήαίθουσα,λεγόμενηθόλος,<br />
στην οποία βρέθηκαν αναθηματικές επιγραφές που<br />
αναφέρουν τον ''Πατρώο <strong>Η</strong>ρακλή'', τον θεό που οι<br />
Μακεδόνεςβασιλείςτιμούσανσανπρόγονότους,μαζί<br />
μετηβάσημιαςκατασκευήςπουθαμπορούσεναείναι<br />
βωμόςήβάθρο.Οιχώροιστηνπεριοχήαυτήφαίνονται<br />
στο σύνολο τους να έχουν ''ιερό'' χαρακτήρα, εξυπηρετώντας<br />
τις αυξημένες λατρευτικές ανάγκες του<br />
βασιλιάπουήτανσυγχρόνωςκαιοαρχιερέας.<br />
Χώροι συμποσίων, ανδρώνες, με δάπεδα στρωμένα με<br />
ψηφιδωτά από βότσαλα υπήρχαν στην ανατολική και<br />
την βόρεια πλευρά όπου δύο διάδρομοι οδηγούσαν<br />
από το περιστύλιο στον εξώστη, μια ευρύχωρη<br />
βεράντα με πανοραμική θέα στην πόλη και σε<br />
ολόκληρη τη μακεδονική λεκάνη που αποτελεί μία<br />
ακόμη καινοτομία του ανακτόρου των Αιγών.<br />
Ιδιαίτερα επίσημο χαρακτήρα φαίνονται να έχουν οι<br />
πέντε χώροι της νότιας πλευράς, από τους οποίους οι<br />
τρεις σχηματίζουν κλειστό σύνολο με πρόσβαση από<br />
τον μεσαίο που δίνει την εντύπωση προθαλάμου,<br />
καθώς ανοίγεται προς την αυλή με ένα ιδιαίτερα<br />
μνημειακό πολύθυρο με τρεις ιωνικούς αμφικίονες.<br />
Όλοι αυτοί οι χώροι είχαν ψηφιδωτά δάπεδα, ένα από<br />
τα οποία σώζεται σε καλή κατάσταση. Φτιαγμένο από<br />
μικροσκοπικά λευκά, μαύρα, γκρίζα, αλλά και κίτρινα<br />
και κόκκινα βότσαλα, το ψηφιδωτό αυτό θυμίζει χαλί<br />
με ένα εντυπωσιακό λουλούδι να ανθίζει στο κέντρο<br />
του, πλαισιωμένο από πολύπλοκα ελικωτά βλαστάρια<br />
και λουλούδια που εγγράφονται σε έναν κύκλο. Ο<br />
πολλαπλός μαίανδρος και ο σπειρομαίανδρος που<br />
στολίζουν την περιφέρεια του κύκλου μοιάζουν πολύ<br />
μεαυτούςπουβρίσκουμεστηχρυσελεφάντινηασπίδα<br />
του Φιλίππου Β΄. Ξανθές νεράιδες, μισές γυναίκεςμισά<br />
λουλούδια, φυτρώνουν στις γωνίες, ποικίλλοντας<br />
με μια ευχάριστη νότα ζωντάνιας και χάρης το<br />
σύνολοπουπαράτηφαινομενικήπολυπλοκότητάτου<br />
υποτάσσεται στην καθαρή γεωμετρία της αυστηρής<br />
συμμετρίας.<br />
Γύρωαπότοψηφιδωτόυπάρχειέναπλατύσκαλοπάτι,<br />
επάνω στο οποίο τοποθετούνταν οι κλίνες των<br />
συνδαιτυμόνων για τα συμπόσια. Ανάλογες<br />
κατασκευές υπήρχαν και στα υπόλοιπα δωμάτια του<br />
ανακτόρου και βεβαιώνουν ότι όλοι χρησιμοποιούνταν<br />
σαν χώροι συμποσίων. Περισσότερο λιτές<br />
είναιοιτρειςτεράστιεςαίθουσεςτηςδυτικήςπλευράς<br />
με τα μαρμαροθετήματα. Υπολογίζεται πως στο<br />
ανάκτορο υπήρχε χώρος συνολικά για 278 κλίνες. Ο<br />
Φίλιππος δηλαδή μπορούσε να παραθέσει συμπόσιο<br />
σε περισσότερους από 500 καλεσμένους συγχρόνως,<br />
αριθμός πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα.<br />
Εξοπλισμένο με όλες τις ανέσεις της εποχής το<br />
ανάκτορο διέθετε ένα άψογο σύστημα αποχέτευσης<br />
αλλά και ύδρευσης που έφερνε μέχρι εδώ το δροσερό<br />
νερόαπότιςπηγέςτουβουνού.<br />
Στονόροφοπουυπήρχεστηνανατολικήαλλάκαιστη<br />
δυτική πλευρά θα πρέπει να βρισκόταν, όπως<br />
συνήθως, τα διαμερίσματα των γυναικών και οι<br />
κοιτώνες. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή και πολυτελής ήταν<br />
η κορινθιακού τύπου κεράμωση όλων των στεγών.<br />
Συγχωνεύοντας με τρόπο εξαιρετικά εφευρετικό<br />
στοιχεία δημόσιας και ιδιωτικής αρχιτεκτονικής ο<br />
μεγαλοφυής αρχιτέκτονας του ανακτόρου των Αιγών<br />
καταφέρνειναδημιουργήσειένακτίριομοναδικό,λιτό<br />
καιλειτουργικόκαισυγχρόνωςαπόλυταμνημειακόκαι<br />
επιβλητικό,δίνονταςπραγματικήμορφήκαιυπόσταση<br />
στην ιδέα του δεσπόζοντος κέντρου από όπου<br />
εκπορεύεταικάθεεξουσία.<br />
Έτσι η κατοικία του βασιλιά των Μακεδόνων, του<br />
ηγεμόνακαιαρχιστράτηγουτωνΠανελλήνων,τομόνο<br />
ανάκτορο της κλασικής Ελλάδας που γνωρίζουμε,<br />
όνταςηέδρατηςπολιτικήςεξουσίαςκαισυγχρόνωςτο<br />
κέντρο της πνευματικής δημιουργίας, γίνεται ένα<br />
αληθινό μνημείο μεγα- λοπρέπειας, λειτουργικότητας<br />
καιμαθηματικήςκαθαρότητας,τοοποίομέσααπότην<br />
απόλυτη συνέπεια της γεωμετρίας του συνοψίζει την<br />
πεμπτουσία του ευ ζην, υλοποιώντας το πρότυπο της<br />
ιδανικής κατοικίας και αποτελώντας το αρχέτυπο του<br />
οικοδομήματος με περιστύλιο που θα σφραγίσει την<br />
αρχιτεκτονική της ελληνιστικής οικουμένης και θα<br />
επαναληφθεί χιλιάδες φορές σε ολόκληρο τον<br />
ελληνιστικό κόσμο, χωρίς ωστόσο καμιά από τις<br />
επαναλήψεις να φτάσει τη σαφήνεια, την πληρότητα<br />
καιτηναπόλυτηκαθαρότητατουπρωτοτύπου<br />
Σύμβολο της Μακεδονικής ηγεμονίας, το μνημείο<br />
καταστράφηκεαπότουςΡωμαίουςτο148π.Χ.,κάηκε<br />
και λιθολογήθηκε για να χαθεί από προσώπου γης.<br />
Ένα μέρος, μήκους 30μ., του άνω ορόφου του<br />
κεντρικού τμήματος της πρόσοψης του ανακτόρου,<br />
της οποίας η αναστήλωση στο μνημείο δεν κατέστη<br />
δυνατή για λόγους στατικούς, εκτίθεται στο Κτήριο<br />
τουΚεντρικούΜουσείου.<br />
ΟιφωτογραφίεςτουΑνακτόρουείναιαπότοδιαδίκτυο<br />
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=9461<br />
(Απόσπασμα της Αγγελικής Κοτταρίδη)<br />
https://www.latsis-foundation.org/content/elib/book_20/<br />
aiges_gr.pdf
Τοψηφιδωτόμετιςανθοκόρεςκαιταλουλούδιαστονανδρώνα
ΤοψηφιδωτόμετιςανθοκόρεςκαιταλουλούδιαστονανδρώναΕ (λεπτομέρειες)
ΤοψηφιδωτόμετιςανθοκόρεςκαιταλουλούδιαστονανδρώναΕ (λεπτομέρειες)
<strong>ΑΙΓΕΣ</strong>-<strong>Η</strong>ΒΑΣΙΛΙΚ<strong>Η</strong>ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ<strong>ΤΩΝ</strong><strong>ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ</strong><br />
Ιανουάριος2024
Change language