IRAQ - ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ
27.11.2022 • Views
Share Embed Flag

IRAQ - ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ

DIMITRA STASINOPOULOU

DIMITRA STASINOPOULOU

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
dimitrastasinopoulou

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΡΑΚ<br />

<strong>ΑΡΧΑΙΑ</strong><strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong><br />

ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣΣΤΟΙΡΑΚ<br />

Το Ιράκδενείναιμόνο«πόλεμοςκαιέκτακταδελτία».Είναιχώραμε<br />

πλούσιαιστορία–πιοπλούσιαδενγίνεται–καιμεκορυφαία<br />

παγκοσμίωςμνημεία.Εδώβρίσκονταιτααπομεινάριατωνπιοαρχαίων<br />

πολιτισμών και λαών όπως είναι οι: Σουμέριοι, Χαλδαίοι, Ασσύριοι,<br />

Βαβυλώνιοι, αλλά και οι Έλληνες, Οθωμανοί και οι Άραβες, και όλοι<br />

τουςέχουναφήσειτησφραγίδατουςσεαρχαιότατεςπόλεις,όπως:η<br />

Βαβυλώνα,ηΟυρ,ηΟυρούκ,ηΚτησιφών,ηΕρμπίλ,ήσεμεσαιωνικές,<br />

όπως:ηΒαγδάτη,ηΚαρμπάλακαιηΣαμάρρα.<br />

ΓιαεμάςτουςΈλληνες,ηχώρατούτησυνδέεταιμετονΜέγα<br />

ΑλέξανδροκαιτηνίκητουεναντίοντωνΠερσώνσταΓαυγάμηλα,λίγα<br />

χιλιόμετραέξωαπότοΕρμπίλ/ΆρβυλαστοΙρακινόΚουρδιστάν,αλλά<br />

καιμετονθάνατότουστηΒαβυλώνα.<br />

Αςμουεπιτραπείκαιμια«εξομολόγηση»,σεαυτότοσημείο:Ένααπότα<br />

πιοαγαπημέναμουτραγούδιαείναι«ΟΚεμάλ»τουΜάνουΧατζιδάκι,<br />

πουοιστίχοιτουμιλούνγιατονΣεβάχκαιτηΒασόρα,οπότευπήρχε<br />

καιαυτόςο…πρόσθετοςλόγοςνατηνεπισκεφτώ!Καικατάτη<br />

διάρκεια του ταξιδιού μου εκεί, μέσα στο αυτοκίνητο το οποίο μας<br />

μετέφερεαπότηνπόλη,φεύγονταςκαιβλέπονταςγύρωμουόληαυτήν<br />

τη στενάχωρη κατάσταση, «μου ήρθε»νααναζητήσωστοκινητόμου<br />

τοτραγούδιΚεμάλκαινατοακούσωεκεί.Χάρηκαπολύπουαξιώθηκα<br />

ναδωτηνπόλητου…ΑυτόςοκόσμοςδενθααλλάξειποτέΚεμάλ…<br />

Οιεντυπώσειςμουαπόαυτότοταξίδιείναιμάλλον«γλυκόπικρες».Και<br />

αυτό,γιατονλόγοότιεκτόςαπόταπολύσημαντικάμνημείαπου<br />

μπόρεσαναεπισκεφτώ,δενείχα–δυστυχώς–καμιάευκαιρίανα<br />

«γευτώ»τηνπραγματικήζωήστηχώρα,καιούτεναγνωρίσωτους<br />

ανθρώπουςτηςκαιείναιαυτόπουκυρίωςαγαπώαπότότεπου<br />

ταξιδεύω. Οι συνθήκες ασφάλειας δεν επέτρεπαν παρεκτροπές στο<br />

πάρα πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα. Αισθάνθηκα ιδιαίτερη<br />

στενοχώρια,σανείδατοντρόπομετονοποίοζουνοιγυναίκεςεκεί,οι<br />

οποίεςδενέχουνκανέναδικαίωμαστηνκυριολεξία,αλλάκαισανείδα<br />

τονφανατισμόπουτους/τιςδιακρίνει,όσοναφοράστηθρησκείατους.<br />

Δενεπιτρέπεταιναβγαίνουναπότοσπίτιεάνδενσυνοδεύονταιαπό<br />

κάποιονάνδρα,τονπατέραήτονσύζυγότους,καιφυσικάδεντους<br />

επιτρέπεταιούτεκανναεργάζονται.Μόνοσαννοσοκόμεςήδασκάλες<br />

μπορούννααπασχοληθούνκαιαυτόγιατί-λόγωπολέμωνκαιτόσων<br />

πολλώννεκρών-υπάρχεισοβαρήέλλειψηπροσωπικούσεαυτούςτους<br />

τομείς. ΜαςπήρεαιώνεςστηνΕυρώπηγιαναξεφύγουμεαπότον<br />

«κοινωνικόμεσαίωνα»,αλλάεκείδενταέχουνακόμακαταφέρει.<br />

Οι τραγικές επιπτώσεις των 40ετών πολέμων είναι ολοφάνερες. Μια<br />

κατεστραμμένηχώρα,μιαχώραπουπαρ’ότιείναιη4 η στονκόσμοσε<br />

παραγωγήπετρελαίου,εξακολουθείναείναιτόσοπολύφτωχή!Οι<br />

νεκροίαπότουςτελευταίουςπολέμουςυπερβαίνουντα3εκατομμύρια<br />

όλααυτάταχρόνια…..οιφωτογραφίεςτωνανθρώπωνπουέχασαντη<br />

ζωήτουςσεακολουθούν,στουςδρόμους,στατζαμιάκαιστιςαγορές,<br />

σεαυτοσχέδιες«αφίσες» που βλέπεις παντού. Οι πόλεμοι αυτοί, δεν<br />

είχαν νικητές. Μόνο ηττημένους. Ήταν ισόπαλοι σε θύματα,<br />

καταστροφές και δυστυχία. Είκόνες αγιάτρευτης καταστροφής<br />

παντού.<br />

Και μια ακόμα διαπίστωση, ιδίοις όμμασι: είδα πεντακάθαρα και για<br />

πρώτηφορά,τισημαίνουνοιεπιπτώσειςαπότηνκλιματικήαλλαγή!…<br />

Δενθαμπορούσανναείχαναναπτυχθείτόσοσπουδαίοιπολιτισμοίαν<br />

τοτοπίοήταναυτότοοποίοαντικρίζουμεσήμερα:Μιααπέραντη<br />

έρημος,μεελάχιστονερόπια,γιατίοιΤούρκοικαιοιΙρανοίμεμεγάλα<br />

φράγματακόβουντηροήτωνποταμώνΤίγρηκαιΕυφράτη,αλλάκαι<br />

ένατοπίομεπολύλιγότερεςβροχές. Μιλάμεβέβαια,γιαχιλιετίες<br />

πίσω,αλλάκαιπάλιείναιτόσομεγάληηερημοποίησηπου<br />

καταλαβαίνειςαμέσωςότιταπράγματαδενθαμπορούσανποτένα<br />

είναιέτσι.ΤόσοηΟυρόσοκαιηΟυρούκήτανστονκαιρότηςάνθισής<br />

τους παραποτάμιες πόλεις, με μεγάλα λιμάνια, ενώ σήμερα είναι στο<br />

κέντροτηςερήμου.<br />

Υπήρχανστιγμέςπουδενήθελανασηκώσωτηνφωτογραφικήμηχανή<br />

μουνα«τραβήξωφωτογραφία»,καιαυτόμουσυνέβηγιαπρώτηφορά.<br />

Βλέπεις μία επίπεδη, στην κυριολεξία, χώρα, ερημοποιημένη, χωρίς<br />

έναλόφο,κάτιπουτελικάείδαμεμόνοπιοβόρειαστοΙρακινό<br />

Κουρδιστάν,στηνπόληΕρμπίλ,πουμουάρεσεκαιπερισσότερο,γιατί<br />

εκεί ήταν πιο ανοιχτοί οι άνθρωποι, πιο κοντά σε εμάς. Αυτές οι<br />

φωτογραφίες διαφέρουν πολύ από εκείνες των προηγούμενων<br />

ταξιδιών μου, αλλά τούτο το «βιβλίο»,είπατελικάνατοκάνω,γιατί<br />

αμφιβάλλω αν υπάρξει κάποιος στο εγγύς μέλλον να αποφασίσει ένα<br />

τέτοιοταξίδικαιναπάειστοΙράκ…καιτοπαραδίνωστηνκρίσησας.<br />

Ειδικά στα μουσεία έχω φωτογραφίσει αναλυτικά τα μοναδικά<br />

εκθέματα,καθότιαφορούνστηνιστορίακαιστιςαπαρχέςτου<br />

ανθρώπινουπολιτισμού.Πολλάαπόαυτάταμουσείαείχανλεηλατηθεί<br />

από τον ISIS και πολλά εκθέματα είχαν πουληθεί. Σήμερα<br />

«επιστρέφονται»απότιςδιάφορεςχώρεςαλλάμεαργούςρυθμούς.<br />

Ακόμη και η επίσκεψή μας στα μουσεία ήταν κάπως προβληματική,<br />

μιαςκαιδενανοίγουνπαρά3ώρεςτηνημέρακαιόχικάθεμέρα…<br />

Παρ’όλααυτά,έχωτηνεντύπωσηότιμπορώναισχυριστώ:<br />

ΗσημερινήΜεσοποταμίαστοπροσκήνιο…Ιδούηαποκάλυψήτης…<br />

Δήμητρα Στασινοπούλου<br />

Δεκέμβριος2022

ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΡΑΚ<br />

Από την αρχαιότητα ως τα Οθωμανικά Χρόνια<br />

ΗπεριοχήτουσημερινούΙράκκατάτηναρχαιότητα<br />

ήτανγνωστήωςΜεσοποταμία,όπουβρίσκοντανοι<br />

εύφορεςκοιλάδεςτωνποταμώνΤίγρηκαιΕυφράτη.<br />

Η Μεσοποταμία ονομάστηκε λίκνο του πολιτισμού<br />

καθώς εκεί αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί ήδη<br />

από το 5.000 π.Χ. Διαδοχικά, στην περιοχή<br />

εμφανίζονται οι: Σουμέριοι, Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι<br />

και Ασσύριοι. Αυτοί οι πολιτισμοί ήταν οι πρώτοι<br />

που ανέπτυξαν σε βασικό στάδιο διάφορες<br />

επιστήμες, όπως τα μαθηματικά και τη φιλοσοφία<br />

καιεπίσηςεπινόησαντηγραφή.<br />

Τον 6o αιώνα π.Χ., η περιοχή έγινε τμήμα της<br />

Περσικής Αυτοκρατορίας υπό τον Κύρο Β΄,ενώ<br />

αργότερακατακτήθηκεαπότονΜέγαΑλέξανδρο,ο<br />

οποίος ήταν επικεφαλής των συνασπισμένων<br />

Ελλήνων.Μετάαπόδιάφορεςπεριόδουςκυριαρχίας<br />

γειτονικών κρατών -Σελευκίδες, Πάρθοι και<br />

Σασσανίδες, το 634 μ.Χ. οι Άραβες εισέβαλαν στη<br />

Μεσοποταμία. Τον 7ο αιώνα μ.Χ., καθώς ο<br />

εξισλαμισμόςπροχωρούσεμεγρήγορουςρυθμούς,η<br />

ΒαγδάτηέγινεηπρωτεύουσατουΧαλιφάτουτων<br />

Αββασιδών. Μετά τον θάνατο του χαλίφη Αλί,<br />

προκλήθηκε βαθύ θρησκευτικό σχίσμα στον<br />

ισλαμικόκόσμο,απότοοποίοπροέκυψεοσιιτισμός.<br />

Κατάτηδιάρκειατου12ουμε14οαιώνα,ηπεριοχή<br />

γνώρισετιςεισβολέςδιάφορωνλαών:δύοφορέςτων<br />

Μογγόλων, των Τουρκμένων, των Τατάρων και των<br />

Κούρδων. Από το 17ο αιώνα ως το 1918, το Ιράκ<br />

αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,<br />

ανκαιδιατηρούσεκαθεστώςμερικήςαυτονομίας.<br />

Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ηνωμένο<br />

Βασίλειο κατέλαβε την περιοχή (1918) και δύο<br />

χρόνιααργότερατομετέτρεψεσεπροτεκτοράτο.Τη<br />

δεκαετία του '20 καθορίστηκαν τα ακριβή όρια της<br />

χώρας, βάσει των γεωστρατηγικών συμφερόντων<br />

τηςΑγγλίας,ενώεπιλέχθηκεωςμονάρχηςτηςχώρας<br />

ο Φεϊζάλ Α΄. Τελικά, το 1930 τερματίστηκε η<br />

περίοδος της Βρετανικής Εντολής, ενώ το 1932<br />

αναγνωρίστηκεεπίσημαηανεξαρτησίατουΙράκ.<br />

Η<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong><br />

Η Μεσοποταμία στα Ελληνικά, σημαίνοντας<br />

“μεταξύ δύο ποταμών”ήτανμιααρχαίαπεριοχή,η<br />

οποία εντοπίζεται στην ανατολική Μεσόγειο,<br />

οριζόμενη στα βορειοανατολικά από τα όρη<br />

ΖάγκροςκαιστανοτιοανατολικάαπότηνΑραβική<br />

Χερσόνησο,πουαντιστοιχείστοσημερινόΙράκκαι<br />

σεπεριοχέςτουΙράν,τηςΣυρίαςκαιτηςΤουρκίας,<br />

καιήτανγνωστήωςηΕύφορηΗμισέληνοςκαιτο<br />

λίκνοτουπολιτισμού.<br />

Οι δύο ποταμοί του ονόματος αναφέρονταιστον<br />

ΤίγρηκαιτονΕυφράτηκαιηγηήτανγνωστήσαν<br />

Αλ-Τζαζίρα(η νήσος)στουςΆραβεςωςμια εύφορη<br />

γηπουπερικλειόταναπόνερό.ΟόροςΕύφορη<br />

Ημισέληνος επινοήθηκε από τον ΑιγυπτιολόγοJ.H.<br />

Μπρέστιντ (έζησε 1865- 1935 μ.Χ.) το 1916, για να<br />

περιγράψειτηνπεριοχήστοβόρειοάκροτου<br />

Περσικού Κόλπου, που σχετιζόταν με τον βιβλικό<br />

ΚήποτηςΕδέμ.<br />

Η Μεσοποταμία ήταν το σπίτι πολλών<br />

διαφορετικών πολιτισμών σε διάστημα χιλιάδων<br />

χρόνων, οι οποίοι συνέβαλλαν σημαντικά στον<br />

ανθρώπινοπολιτισμόκαιεξέλιξη.Πολλέςαπότις<br />

πτυχέςτηςκαθημερινήςζωήςπουθεωρούνται<br />

σήμερα δεδομένες, όπως η γραφή, ο τροχός, η<br />

κωδικοποίηση των νόμων, το πανί, η έννοια της<br />

ημέρας των 24 ωρών, η ζύμωση της μπύρας, τα<br />

πολιτικά δικαιώματα, και η άρδευση των<br />

καλλιεργειών,όλααναπτύχθηκανγιαπρώτηφορά<br />

στηγηανάμεσαστουςδύοποταμούς,ηοποίαήταν<br />

το σπίτι των μεγάλων πολιτισμών της<br />

Μεσοποταμίας.<br />

ΤοΛίκνοτουΠολιτισμού<br />

Σε αντίθεση με τους πιο ενοποιημένους<br />

πολιτισμούςτηςΑιγύπτουκαιτηςΕλλάδας,η<br />

Μεσοποταμία ήταν μια συλλογή από ποικίλους<br />

πολιτισμούς, των οποίων οι μόνοι αληθινοί δεσμοί<br />

ήταντακείμενάτους,οιθεοίτουςκαιη<br />

συμπεριφοράτουςαπέναντιστιςγυναίκες.<br />

Τα κοινωνικά ήθη, οι νόμοι, ακόμη και η γλώσσα<br />

τωνλαώντηςΣουμερίαςδιαφοροποιείταιαπόαυτές<br />

τηςΑκκαδικήςΠεριόδου,επίπαραδείγματι,καιδεν<br />

γίνεταιναθεωρηθείότιαντιστοιχούνσεαυτάτων<br />

Βαβυλωνιακών Πολιτισμών. Φαίνεται, μολαταύτα,<br />

ότιταδικαιώματατωνγυναικών(κατάτηνίδια<br />

περίοδο), η σημασία του γραμματισμού, και το<br />

πάνθεοτωνθεώνόντωςήτανκοινάσεόλητην<br />

περιοχή, παρόλο που οι θεοί είχαν διαφορετικά<br />

ονόματασεδιάφορεςπεριοχέςκαιπεριόδους.<br />

Αποτέλεσμα αυτών, η Μεσοποταμία θα πρέπει πιο<br />

καλάναγίνειαντιληπτήωςμιαπεριοχήπου<br />

παρήγαγε πολλαπλές αυτοκρατορίες και πολιτισμούς,παράωςέναςμοναδικόςπολιτισμός.<br />

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που ξεκίνησαν κατά<br />

τη δεκαετία του 1840, έχουν αποκαλύψει<br />

ανθρώπινες εγκαταστάσεις που χρονολογούνται<br />

έως το 10000 π.Χ. στη Μεσοποταμία, οι οποίες<br />

υποδεικνύουνότιοιεύφορηφύσηστηγηανάμεσα<br />

στους δύο ποταμούς επέτρεψε στους αρχαίους<br />

πληθυσμούς κυνηγών-συλλεκτών να εγκατασταθούνστηγη,ναεξημερώσουνζώακαινα<br />

στρέψουντηνπροσοχήτουςστηγεωργίακαιτην<br />

ανάπτυξητηςάρδευσης.<br />

Το εμπόριο σύντομα ακολούθησε, και με την<br />

ευημερίαήλθε και η αστικοποίηση και η γέννηση<br />

της πόλεως. Θεωρείται γενικά ότι η γραφή<br />

εφευρέθηκελόγωτουεμπορίου,μέσααπότην<br />

ανάγκη για επικοινωνία μακρινών-αποστάσεων και<br />

γιατηντήρησηπιοπροσεκτικούελέγχουτων<br />

λογαριασμών.Αυτές οι πλάκες σφηνοειδούς γραφής<br />

αποκωδικοποιήθηκαν από τον μελετητή και<br />

μεταφραστή Τζόρτζ Σμιθ (1840-1876 μ.Χ.) το 1872<br />

μ.Χ. και αυτό φανέρωσε τις αρχαίους πολιτισμούς<br />

τιςΜεσοποταμίαςστονσύγχρονοκόσμο.Ηιστορία<br />

τιςΜεγάληςΠλημύραςκαιτιςΚιβωτούτουΝώε,η<br />

ιστορίατιςΠτώσηςτουΑνθρώπου,ηέννοιατου<br />

ΚήπουτιςΕδέμ,ακόμακαιταπαράπονατουΙώβ,<br />

όλα είχαν γραφεί αιώνες πριν τα βιβλικά κείμενα<br />

απότιςκατοίκουςτιςΜεσοποταμίας.<br />

ΠαιδείακαιΘρησκείακαιορόλοςτουβασιλιά<br />

ΗΜεσοποταμίαήτανγνωστήστηναρχαιότηταως<br />

έδρατηςμόρφωσηςκαιπιστεύεταιότιοΘαλήςο<br />

Μιλήσιος μορφώθηκε εκεί. Καθώς οι Βαβυλώνιοι<br />

πίστευανότιτονερόήταν“η πρώτη αρχή”απότην<br />

οποίαταπάνταπήγαζαν,φαίνεταιπιθανόνα<br />

μορφώθηκεστηνπεριοχή.<br />

Οι πνευματικές αναζητήσεις τύγχαναν υψηλής<br />

εκτίμησηςσεόλητηΜεσοποταμίακαιτασχολεία<br />

(αφιερωμένα πρωταρχικά στην τάξη των ιερέων)<br />

θεωρείτοότιήταντόσοπολυάριθμαόσοκαιοιναοί<br />

και δίδασκαν ανάγνωση, γραφή, θρησκεία, νομικά,<br />

φαρμακευτική και αστρολογία. Υπήρχαν πάνω από<br />

1000θεότητεςστοπάνθεοτωνθεώντωνπολιτισμών<br />

της Μεσοποταμίας και πολλές ιστορίες που<br />

αφορούσαντουςθεούς.<br />

Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι βιβλικές ιστορίες όπως<br />

ηΠτώσητουΑνθρώπουκαιηΜεγάληΠλημμύρα<br />

(ανάμεσασεπολλέςάλλες)προέρχονταιαπότην<br />

παράδοση της Μεσοποταμίας, μιας και πρωτοεμφανίζονται<br />

σε έργα της Μεσοποταμίας, όπως ο<br />

ΜύθοςτηςΑντάπακαιτοΈποςτουΓκιλγκαμές,η<br />

παλαιότερηγραπτήιστορίαστονκόσμο.

Οι κάτοικοι της Μεσοποταμίας πίστευαν ότι ήταν<br />

συν-εργάτεςτωνθεώνκαιότιηγηέβριθεμε<br />

πνεύματα και δαίμονες (παρόλο που οιδαίμονες δεν<br />

πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη σύγχρονη,<br />

Χριστιανική,έννοια).<br />

Ηαρχήτουκόσμου,πίστευαν,ήτανμιανίκητων<br />

θεώνπάνωστιςδυνάμειςτουχάουςαλλά,παρόλο<br />

πουοιθεοίείχαννικήσει,αυτόδεσήμαινεότιτο<br />

χάοςδενθαμπορούσεναεπιστρέψειξανά. Μέσα<br />

από καθημερινές τελετουργίες, προσοχή στις<br />

θεότητες, κατάλληλες νεκρικές πρακτικές και<br />

απλά δημόσια καθήκοντα, οι άνθρωποι της<br />

Μεσοποταμίας ένιωθαν ότι βοηθούσαν να<br />

διατηρηθεί η ισορροπία στον κόσμο και να<br />

περιοριστούν οι δυνάμεις του χάους και της<br />

καταστροφής.<br />

Μαζίμετηνπροσδοκίαότιοκαθέναςθατιμούσε<br />

τους μεγαλύτερούς του και να συμπεριφέρεται<br />

στουςανθρώπουςμεσεβασμό,οιπολίτεςτης<br />

χώρας έπρεπε επίσης να τιμούν τους θεούς μέσα<br />

απότιςεργασίεςπουεκτελούσανκάθεμέρα.<br />

Εργασίες<br />

Καιοιάνδρεςκαιοιγυναίκεςεργάζοντανγιατίη<br />

αρχαίαΜεσοποταμίαήτανκατάβάσημια<br />

γεωργική κοινωνία, οι πρωταρχικές εργασίες<br />

ήτανηαύξησητηςσοδειάςκαιτομεγάλωματων<br />

κοπαδιών.Άλλεςεργασίεςήταναυτέςτου<br />

γραφέα, του θεραπευτή, του τεχνίτη, του<br />

υφαντή, του κεραμοποιού, του υποδηματοποιού,<br />

τουψαρά,τουδασκάλουκαιτουιερέαήτης<br />

ιέρειας.<br />

Οι γυναίκες απολάμβαναν σχεδόν ίσα<br />

δικαιώματακαιμπορούσαννα είναικάτοχοιγης,<br />

ναζητήσουνδιαζύγιο,ναέχουντιςδικέςτους<br />

επιχειρήσειςκαινασυνάπτουνσυμβόλαιαστο<br />

εμπόριο. Τα συμβόλαια, οι επιχειρηματικές<br />

συμφωνίες και η αλληλογραφία ήταν γραμμένα<br />

σεσφηνοειδήγραφήσεπήλιναπλακίδιακαι<br />

υπογράφοντανμεμιααποτύπωσηαπότην<br />

κυλινδρική σφραγίδα ενός ατόμου, η οποία ήταν<br />

μιαμορφήταυτοποίησηςτουατόμου.<br />

Όταν το πλακίδιο στέγνωνε, μερικές φορές<br />

τοποθετείτοσεπήλινοφάκελοκαισφραγιζόταν<br />

ξανά,ώστεμόνοοπαραλήπτηςναμπορούσενα<br />

διαβάσειτογράμμαήτοσυμβόλαιο.<br />

Η σφηνοειδής γραφή αξιοποιήθηκε στην<br />

καταγραφή σημιτικών γλωσσών, όπως τα<br />

Βαβυλωνιακά,ήάλλωνόπωςταΣουμεριακάκαι<br />

παρέμειναν σε χρήση μέχρι να αντικατασταθούν<br />

απότηναλφαβητικήγραφή.Ηαποδείξειςγια<br />

αγαθά που λαμβάνονταν ήταν επίσης γραμμένα<br />

σεπλακίδιαμεσφηνοειδήγραφή(όπωςήτανόλα,<br />

συμπεριλαμβανομένης και της λογοτεχνίας) και<br />

αυτάόλαάντεξανπολύπερισσότεροαπό<br />

έγγραφαγραμμένασεπάπυροήχαρτί.<br />

Η εργασία που κάποιος έκανε ποτέ δεν θεωρείτο<br />

απλά μια δουλειά, αλλά ως συνεισφορά καθενός<br />

στην κοινότητα και, κατ’ επέκτασιν, στην<br />

προσπάθειατωνθεώνναδιατηρήσουντονκόσμο<br />

σεειρήνηκαιαρμονία.<br />

Τααπλάσπίτιακατασκευάζονταναπόδέσμες<br />

καλαμιών δεμένες μεταξύ τους και εισηγμένες<br />

στο έδαφος, ενώ πιο πολύπλοκα σπίτια<br />

χτίζονταν από τούβλα φτιαγμένα με ψημένο<br />

στον ήλιο πηλό (μια πρακτική που<br />

ακολουθήθηκεαργότερααπότουςΑιγύπτιους).<br />

Οι πόλεις και τα συμπλέγματα των ναών, με τα<br />

διάσημα ζιγκουράτ τους, ήταν όλα χτισμένα με<br />

τηχρήσητούβλωνπηλούψημένωνσεφούρνο,<br />

ταοποίαύστεραβάφονταν.<br />

Οιθεοίπιστευότανότιήτανπαρόντεςστον<br />

σχεδιασμό και στην εκτέλεση οπουδήποτε<br />

κατασκευαστικού προγράμματος και πολύ<br />

συγκεκριμένες προσευχές, απαγγελμένες σε<br />

συγκεκριμένη σειρά στην κατάλληλη θεότητα,<br />

θεωρούνταν ύψιστης σημασίας στην επιτυχία<br />

του προγράμματος και την ευημερία των<br />

ενοίκωντουσπιτιού.<br />

Οποιοδήποτεβασίλειοήαυτοκρατορίαείχεστον<br />

έλεγχό της τη Μεσοποταμία, σε οποιαδήποτε<br />

ιστορικήπερίοδο,οζωτικόςρόλοςτωνθεώνστις<br />

ζωέςτωνανθρώπωνπαρέμεινεαμείωτος.Αυτόςο<br />

σεβασμός για το θεϊκό στοιχείο χαρακτήριζε τη<br />

ζωήτόσοτουεργάτητωναγρώνόσοκαιτου<br />

βασιλιά.<br />

Ορόλοςτουβασιλιάείχεκαθιερωθείκάποια<br />

στιγμήμετάτο3600π.Χ.και,σεαντίθεσημετους<br />

ιερείς-κυβερνήτεςπουεμφανίστηκανπρωτύτερα,<br />

οβασιλιάςασχολούταναπευθείαςμετονλαόκαι<br />

έκανετηθέλησήτουξεκάθαρηδιαμέσουτων<br />

νόμωνπουέφτιαχνεοίδιος.<br />

Πριν από την έννοια του βασιλιά, οι ιερείςκυβερνήτεςπιστευότανότιυπαγόρευαντοννόμο<br />

σύμφωνα με τις θρησκευτικές αντιλήψεις και<br />

λάμβαναν θεϊκά μηνύματα μέσω σημαδιών και<br />

οιωνών.<br />

Ο βασιλιάς, ενώ ακόμα τιμούσε και εξευμένιζε<br />

τους θεούς, θεωρείτο ένας αρκετά ισχυρός<br />

αντιπρόσωποςτωνθεώναυτών,ώστεναμπορεί<br />

ναμεταβιβάζειτηθέλησήτουςμέσωτωνδικών<br />

του διαταγμάτων, χρησιμοποιώντας τη δική του<br />

φωνή.Οβασιλιάςήτανυπεύθυνοςγιατην<br />

ευημερία των ανθρώπων του και ένας καλός<br />

βασιλιάς, ο οποίος κυβερνούσε σύμφωνα με τη<br />

θέλησητουθεού,αναγνωριζόταναπότην<br />

ευημερίατηςπεριοχήςτηνοποίακυβερνούσε.

ΟΙ ΠΡΩΤΙΕΣ ΤΗΣ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>Σ<br />

Η Μεσοποταμία δεν αποτέλεσε ποτέ μια μοναδική,<br />

ενιαία πολιτική οντότητα, ακόμα και όταν βρέθηκε<br />

υπό τον έλεγχο των πρώτων αυτοκρατοριών του<br />

κόσμου και η ποικιλομορφία του πληθυσμού<br />

ενθάρρυνε τη φαντασία στην καινοτομία σε κάθε<br />

τομέα της καθημερινής ζωής, συμπεριλαμβανομένης<br />

της γεωργίας, του εμπορίου, της πολιτικής<br />

θεωρίας, του πολέμου, καθώς και της δημιουργίας<br />

του ψωμιού,τηςμπύρας και τωνφυλαχτώνγιακαλή<br />

τύχη.<br />

Πολλέςαπότιςπιοσυνηθισμένεςπτυχέςτης<br />

καθημερινότητας, καθώς επίσης τα θεολογικά<br />

πρότυπα και τα πολιτικά συστήματα, εμφανίστηκαν<br />

πρώτα στη Μεσοποταμία. Ο πληθυσμός<br />

ομογενοποιήθηκεσχετικά,μόνομετάτον7οαι.μ.Χ.,<br />

μετάτιςαραβικέςκατακτήσειςπουεπέβαλανκαι<br />

ρύθμισαντιςθρησκευτικέςπεποιθήσειςκαιταέθιμα.<br />

Παρακάτω παρατίθενται δέκα ιστορικά δεδομένα<br />

γιατηνπεριοχή,ταοποίασυχνάπαραβλέπονταιή<br />

έχουνδιαστρεβλωθεί.<br />

ΗΜεσοποταμίααναφέρεταιωςτολίκνοτου<br />

πολιτισμού, λόγω των πολιτιστικών εξελίξεων που<br />

έγινανεκεί,οιοποίεςπεριλαμβάνουνμεταξύάλλων:<br />

τιςγεωργικέςτεχνικές<br />

τηνεξημέρωσητωνζώων<br />

τηναστρολογίακαιτηνανάπτυξητουζωδιακού<br />

κύκλου<br />

τηνέννοιατουχρόνου<br />

τηνεπιστήμηκαιτηντεχνολογία<br />

τοντροχό<br />

τηγραφήκαιτηλογοτεχνία<br />

τηθρησκεία<br />

τα μαθηματικά και την αστρονομία το εμπόριο σε<br />

μεγάλες αποστάσεις τις ιατρικές πρακτικές<br />

(συμπεριλαμβανομένηςτηςοδοντιατρικής).<br />

Ηεπινόησητηςγραφής,τουτροχούκαιτηςπόλης<br />

Ηγραφήαναπτύχθηκεανεξάρτητασεπολλές<br />

διαφορετικέςπεριοχέςτουκόσμου,απότηνΚίναως<br />

την Μεσοαμερική, αλλά η Μεσοποταμία θεωρείται<br />

ότιήτανηπρώτηπουδημιούργησεπριναπότο3000<br />

π.Χ., ένα σύστημα γραφής που είναι γνωστό ως<br />

σφηνοειδήςγραφή.<br />

Οτροχόςπροήλθε,επίσης,απότηνπεριοχή(π.3500<br />

π.Χ.), σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς ότι<br />

εφευρέθηκε στην Κεντρική Ασία. Ο αρχαιότερος<br />

τροχόςστον κόσμο,που χρονολογείται γύρω στο<br />

3200π.Χ.(γνωστόςωςΤροχός των Ελών της<br />

Λιουμπλιάνα)ανακαλύφθηκεστηΣλοβενίατο2002<br />

μ.Χ.,γεγονόςπουέδωσεαφορμήγιατονισχυρισμό<br />

ότι οι άνθρωποι της Κεντρικής Ασίας εφηύραν τον<br />

τροχό.Ωστόσο,οτροχόςτηςΜεσοποταμίας<br />

προηγήθηκε,όπωςαποδεικνύεταιαπότηνεμφάνισή<br />

του στην μεσοποταμιακή τέχνη πριν από το π. 3200<br />

π.Χ.<br />

Ηδημιουργίαπόλεων<br />

συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες καινοτομίες<br />

των λαών της Μεσοποταμίας, δεδομένου ότι η<br />

έννοια αυτή, αν και πολύ διαδεδομένη σήμερα, δεν<br />

είχευπάρξειπριν.Οιπόλειςαναπτύχθηκανκατάτην<br />

περίοδο Ουρούκ, όταν μικρές αγροτικές κοινότητες,<br />

οιοποίεςευημερούσαν,προσέλκυσαντουςκατοίκους<br />

των γειτονικών περιοχών που ίσως δεν τα πήγαιναν<br />

καιτόσοκαλά.ΟιπόλειςτηςΜεσοποταμίας<br />

παρείχανστουςκατοίκουςτουςπροστασίααπότα<br />

στοιχείατηςφύσης,τουςφυσικούςθηρευτέςκαιτους<br />

επιδρομείς, ενώ παράλληλα άνοιγαν νέες ευκαιρίες<br />

για βιοπορισμό. Πολλές πόλεις της Μεσοποταμίας,<br />

πουαρχικάθεωρήθηκεαπότουςαρχαιολόγουςότι<br />

καταστράφηκαν σε πολέμους, στην<br />

πραγματικότητα εγκατα-λείφθηκαν όταν ταν<br />

εξαντλήθηκανοιπόροι.<br />

Τοπανί<br />

Ηεφεύρεσητουπανιού,πιθανόταταξεκίνησε<br />

απλώςαπότηνπαρατήρησητηςεπίδρασηςτου<br />

ανέμου σε ένα κομμάτι ύφασμα, ενδεχομένως όταν<br />

αυτό στέγνωνε μετά το πλύσιμο. Ένα μεγαλύτερο<br />

ύφασμα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι θα έπιανε<br />

περισσότεροαέρακαιθαμπορούσεναβοηθήσει<br />

κάποιονναπλεύσεισταποτάμιαπιοεύκολααλλά<br />

καιπιογρήγορα.Αυτόθαήτανιδιαίτερασημαντικό<br />

γιατοεμπόριο, δεδο-μένουότιοιπλωτέςοδοίήταν<br />

η προτιμώμενη διαδρομή, αλλά ήταν πιο δύσκολο<br />

καιπιοαργόναπορευτείκανείςαντίθεταμετο<br />

ρεύμαπροςταπάνωπαράπροςτακάτω.Τοπανίθα<br />

διόρθωνε αυτό το πρόβλημα παρέχοντας δύναμη<br />

ανέμου που θα συμπλήρωνε ή θα αντικαθιστούσε<br />

τουςκωπηλάτες.<br />

Οπρώτοςκαταγεγραμμένοςπόλεμος<br />

Μεταξύ των σημαντικότερων πόρων της περιοχής<br />

ήταντονερόκαιπιθανότατα,αυτόήτανκαιηαιτία<br />

του πρώτου πολέμου στην καταγεγραμμένη<br />

ιστορία. Το 2700 π.Χ. περίπου, ο Σουμέριος<br />

βασιλιάςΕνμεμπαραγκέσι της πόλης Κις, οδήγησε<br />

τολαότουσεμιαεκστρατείαεναντίοντηςπεριοχής<br />

του Ελάμ (που αντιστοιχεί σε τμήματα του<br />

σημερινού Ιράν), νίκησε και μετέφερε τα λάφυρα<br />

πίσωστηΜεσοποταμία.Αυτόείναιτομόνοπου<br />

είναιγνωστόγιατηνεμπλοκή,αλλάείναιπιθανόη<br />

αρχική διαμάχη να προέκυψε για ταδικαιώματα<br />

(πρόσβαση)στονερόκαιτογεγονόςαυτόείναι<br />

σημαντικό ως παράδειγμα της σύμπραξης των<br />

πόλεων-κρατώντηςΣουμερίαςγιαένανκοινόσκοπό.<br />

Όπωςκαιοιελληνικέςπόλεις–κράτη,οισουμεριακές<br />

πόλειςπολεμούσανμεταξύτους,αλλάόταντο<br />

επέβαλε η ανάγκη, συνεργάζονταν για να<br />

προστατεύσουντακοινάτουςσυμφέροντα.<br />

Ημπύρα<br />

Ανάμεσαστιςπολλέςχρήσειςπουβρήκανοι<br />

Μεσοποτάμιοιγιατονερό–μεπροτεραιότητατην<br />

άρδευσητωνκαλλιεργειών–ήτανκαιηπαρασκευή<br />

μπύρας.Ημπύραθεωρούνταντο«ποτότωνθεών»<br />

καιηπαραγωγήτηςτελούσευπότηναιγίδατηςθεάς<br />

Νινκάσι,ηοποίαεξασφάλιζετηνκαθαρότητάτης.Η<br />

μπύραήταντοπιοδημοφιλέςποτόστηναρχαία<br />

Μεσοποταμία, θεωρούνταν ως τροφή και χρησιμοποιούνταν<br />

για την πληρωμή των μισθών των<br />

εργατών.<br />

Η μπύρα αποτελούσε βασικό τρόφιμο στη<br />

Μεσοποταμίακαιταπερίχωράτηςαπότην<br />

προϊστορική εποχή, καθώς η διαδικασία ζύμωσης<br />

ήταν μια αποτελεσματική μέθοδος εξόντωσης<br />

βακτηρίων και ασθενειών που μεταδίδονταν με το<br />

νερό.Ηπαραγωγήτηςκαταγράφεταικαιελέγχεται<br />

απόγραφείςακόμηκαισταπρώταγραπτάαρχείατων<br />

τελώντης4ηςχιλιετίαςπ.Χ.<br />

Η μπύρα κσταναλωνόταν από ανθρώπους όλων των<br />

κοινωνικών στρωμάτων και προσφερόταν στους<br />

θεούςκαιστουςνεκρούςσετελετουργίεςσπονδών.Η<br />

συνταγή για την παρασκευή μπύρας διατηρήθηκε<br />

απότουςΣουμέριουςστονΎμνοστηΝινκάσι,τον<br />

οποίο πιστεύεται ότι τραγουδούσαν οι ζυθοποιοί<br />

καθώςδούλευαν.

Ηπρώτηπολυπολιτισμικήαυτοκρατορία<br />

Άλλη μια «πρωτιά» της Μεσοποταμίας ήταν ότι<br />

αποτέλεσε την πρώτη πολυπολιτισμική αυτοκρατορία<br />

του κόσμου, την Ακκαδική Αυτοκρατορία (2334 - π.<br />

2083 π.Χ.), την οποία ίδρυσε ο Σαργών της Ακκάδ (ο<br />

Μέγας, β. 2334- 2279 π.Χ.). Η ακριβής τοποθεσία της<br />

είναιάγνωστη,αλλάσύμφωναμετιςεπιγραφέςτου<br />

Σαργώνος,ηαυτοκρατορίαεκτεινόταναπότονΠερσικό<br />

ΚόλποωςτονησίτηςΚύπρου,στιςπεριοχέςτου<br />

σημερινούΚουβέιτ,τουΙράκ,τηςΙορδανίας,τηςΣυρίας,<br />

καιπιθανότατατουΛεβάντεκαιτηςΜικράςΑσίας.Ο<br />

Σαργώνδιατήρησετηναυτοκρατορίατουακέραια,<br />

τοποθετώνταςέμπισταάτομα-άνδρεςκαιγυναίκες-σε<br />

θέσειςπολιτικήςεξουσίαςσεολόκληρητην επικράτεια.<br />

Οι αξιωματούχοι αυτοί αναφέρονται ως «πολίτες της<br />

Ακκάδ» σε μεταγενέστερα βαβυλωνιακά κείμενα και<br />

υπηρέτησανως κυβερνήτες, αρχιερείς και αρχιέρειες<br />

ή υψηλόβαθμοι διοικητικοί υπάλληλοι σε πάνω από 65<br />

διαφορετικέςπόλεις.<br />

Ηπρώτηεπώνυμησυγγραφέας<br />

ΗΕνχεντουάνναδενήτανμόνοαρχιέρειαπου<br />

βοηθούσε στη διατήρηση της αυτοκρατορίας του<br />

πατέρατηςστηΣουμερία,αλλάήτανκαιμια<br />

καταξιωμένη ποιήτρια και η πρώτη συγγραφέας που<br />

έγινεγνωστήμετοόνομάτηςστηνπαγκόσμιαιστορία.<br />

Είναιπερισσότερογνωστήγιατουςτρειςμεγάλους<br />

ύμνους της προς τη θεά Ινάννα: Η μεγαλόκαρδη<br />

δέσποινα,ΗεξύψωσητηςΙνάννακαιΗθεάτων<br />

φοβερών δυνάμεων, αλλά έγραψε επίσης 42 ποιήματα<br />

πουαναφέρονταισταπροσωπικάτηςσυναισθήματαγια<br />

διάφορα θέματα. Ο μελετητής Stephen Bertman<br />

σχολιάζει:<br />

Οι ύμνοι μας παρέχουν τα ονόματα των κυριότερων<br />

θεοτήτωνπουλάτρευανοιΜεσοποτάμιοικαιμαςλένε<br />

πουβρίσκονταιοικυριότεροιναοίτους,αλλάείναιοι<br />

προσευχές τους που μας διδάσκουν για την<br />

ανθρωπότητα,γιατίστιςπροσευχέςσυναντάμετις<br />

ελπίδεςκαιτουςφόβουςτηςκαθημερινήςθνητήςζωής.<br />

Τα ποιήματά της και οι ύμνοι της ήταν εξαιρετικά<br />

δημοφιλείς και επηρέασαν τους μεταγενέστερους<br />

ύμνους, τα τραγούδια, τα ποιήματα και τους ψαλμούς,<br />

ιδίωςεκείνουςτηςβιβλικήςΠαλαιάςΔιαθήκης.<br />

Ηεφεύρεσητηςλογοτεχνίας<br />

ΟιΜεσοποτάμιοιόχιμόνοεπηρέασαντηνανάπτυξητων<br />

ιερώνλειτουργικώνκειμένων,αλλάεπινόησανκαιτη<br />

λογοτεχνία, ξεκινώντας με το Έπος του Γκιλγκαμές<br />

(γραμμένο γύρω στο 2150-1400 π.Χ.), το οποίο<br />

αφηγείται την ιστορία του ημι-μυθικού βασιλιά της<br />

Ουρούκ, Γκιλγκαμές, και την αναζήτησή του για το<br />

νόημα της ζωής μπροστά στον αναπόφευκτο θάνατο.<br />

Αρχικά,τοέργοπερνούσεπροφορικάαπόγενιάσε<br />

γενιά,μέχριναλάβειγραπτήμορφή Ταδύοπιογνωστά<br />

παραδείγματα λογοτεχνίας Ναρού της Μεσοποταμίας,<br />

εκτόςαπότονΓκιλγκαμές,είναιοΘρύλοςτουΣαργώνος<br />

–πουαναφέρεταιστηνταπεινήγέννησηκαιτηνάνοδο<br />

τουΣαργώνοςτουΜέγαστηνεξουσία–καιηΚατάρα<br />

τηςΑκκάδ–πουασχολείταιμετονΝαράμ-Σιν.Οι<br />

ιστορίες αυτές ήταν πολύ δημοφιλείς σε ολόκληρη τη<br />

Μεσοποταμία και επηρέασαν τους μεταγενέστερους<br />

συγγραφείς, πιθανότατα και τους γραφείς που<br />

συνέταξαντιςβιβλικέςδιηγήσειςγιατηζωήκαιτη<br />

διακονία του Ιησού Χριστού, οι οποίες συνθέτουν τα<br />

ΕυαγγέλιατηςΚαινήςΔιαθήκης.<br />

Οιμύθοιγίνονταιβιβλικέςαφηγήσεις<br />

ΤοανηλογοτεχνίαΝαρούεπηρέασεάμεσατηνσύνθεση<br />

τωνΕυαγγελίων,αμφισβητείται–ανκαιημορφήτων<br />

συνθέσεωνείναιπαρόμοια,δεδομένουότιταΕυαγγέλια<br />

διαθέτουνκαιαυτάένανκεντρικόχαρακτήραπουήταν<br />

ευρέως γνωστός και τοποθετείται σε καταστάσεις που<br />

μπορείνασυνέβησανήναμηνσυνέβησανστην<br />

πραγματικότητα–αλλάείναιβέβαιοότιοιμύθοιτης<br />

Μεσοποταμίας επηρέασαν τις βιβλικές ιστορίες της<br />

πτώσης του ανθρώπουκαι του κατακλυσμού του Νώε,<br />

καθώςκαιτοβιβλίοτουΙώβ.Όλεςαυτέςοιιστορίες<br />

είναιδιασκευέςτωνμεσοποταμιακώνέργων.Πριναπό<br />

ταμέσατου19ουαιώνα, ηΒίβλοςθεωρούντανωςτο<br />

αρχαιότεροβιβλίοστονκόσμοπουπεριείχεεξ<br />

ολοκλήρουπρωτότυπαέργα.Στησυνέχεια,έγινε<br />

κατανοητό ότι τα έργα αυτά ήταν επηρεασμένα ή<br />

προσαρμοσμένααπόταέργατηςΜεσοποταμίας.<br />

Οιπρώτοικώδικεςνόμων<br />

ΑνκαιοκώδικαςτουΒαβυλώνιουβασιλιάΧαμουραμπί<br />

(β. 1792-1750 π.Χ.) είναι ευρέως γνωστός, δεν ήταν ο<br />

πρώτος κώδικας νόμωντου κόσμου, ούτε καν ο πρώτος<br />

στη Μεσοποταμία. Ο αρχαιότερος νομικός κώδικας<br />

είναι ο Κώδικας του Ουρουκαγκίνα, του 24ου αι. π.Χ.<br />

και ο δεύτερος παλαιότερος είναι ο Κώδικας του Ουρ-<br />

Ναμμού (β. 2047-2030 π.Χ.), ιδρυτή της Τρίτης<br />

Δυναστείας τηςΟυρστη Σουμερία,μετηνοποίααρχίζει<br />

η περίοδος Ουρ ΙΙΙ (2047- 1750 π.Χ.). Είναι πιθανό ο<br />

Κώδικας του Ουρ-Ναμμού να γράφτηκε στην<br />

πραγματικότητααπότονγιοκαιδιάδοχότου,Σουλγκί<br />

(β.2029-1982π.Χ.),αλλάσεαυτήντηνπερίπτωση,ήταν<br />

πιθανόταταείτεβασισμένοστονκώδικατουπατέρατου<br />

είτε γραμμένο σύμφωνα με τις εντολές του πατέρα του.<br />

ΟΚώδικαςτουΟυρ–Ναμμούθαεπηρέαζετον<br />

μεταγενέστερο Κώδικα του Χαμουραμπί στην<br />

αποσαφήνισητωνποινώνγιαταδιάφορααδικήματακαι<br />

στη νομιμοποίησή του ως προερχόμενου από θεϊκή<br />

πηγή. Ο Κώδικας του Χαμουραμπί ήταν αναγκαστικά<br />

αυστηρότερος, επειδή εκείνος κυβερνούσε έναν πιο<br />

ποικιλόμορφο πληθυσμό, ο οποίος δεν μοιραζόταν το<br />

ίδιοθεολογικόόραμασχετικάμετουςθεούςκαιτην<br />

απονομήτηςδικαιοσύνης.<br />

Ανάμεσα στις “πρωτιές” που δεν βρίσκονται στην<br />

παραπάνω λίστα, είναι το πρώτο κολάρο και λουρί<br />

σκύλου, που εμφανίζεται στην πρώιμη μεσοποταμιακή<br />

τέχνη. Τα πρώιμα περιλαίμια σκύλων φαίνεται ότι δεν<br />

ήταν τίποτε περισσότερο από σχοινιά ή δερμάτινες<br />

ταινίεςδεμένεςγύρωαπότολαιμότουσκύλου,αλλά<br />

έγινανπροοδευτικάπιοπερίτεχνακαθώςαναπτυσσόταν<br />

ο πολιτισμός. Ως τέχνη, το περιλαίμιο του σκύλου<br />

τελειοποιήθηκεαπότουςΑιγυπτίουςκατάτηνεποχήτου<br />

ΝέουΒασιλείου(περ.1570-1069π.Χ.),όταντα κολάρα<br />

τωνσκύλωνδιακοσμήθηκανμεταονόματατουζώουκαι<br />

τουιδιοκτήτη,αλλάηιδέατουίδιουτουκολάρου<br />

αναπτύχθηκεγιαπρώτηφοράστηΜεσοποταμία.<br />

Ταπαραπάνωείναιμόνοέναμέροςαπότησυνεισφορά<br />

των Μεσοποτάμιων στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ήταν<br />

επίσης πρωτοπόροι στη χαρτογραφία, αναπτύσσοντας<br />

χάρτες μεταξύ του 2360-2180 π.Χ. Επηρέασαν την<br />

ελληνική φιλοσοφία μέσω του προσωκρατικού<br />

φιλοσόφου Θαλή του Μιλήσιου (π. 585 π.Χ.), ο οποίος<br />

σπούδασεστηΒαβυλώνακαιυποστήριξεότιτονερό<br />

ήτανηαρχήτηςύπαρξης,μεβάσηόσαέμαθεεκεί.Οι<br />

έννοιες του πολεοδομικού σχεδιασμού και της<br />

οριοθέτησης,επίσηςαναπτύχθηκανστηΜεσοποταμία.<br />

Η Ασσυριακή Αυτοκρατορία (π. 1307-612 π.Χ.) ήταν η<br />

μεγαλύτερη στον αρχαίο κόσμο μέχρι τότε και η<br />

ασσυριακή αντίληψη περί Θεού θα επηρέαζε τις<br />

μεταγενέστερεςμονοθεϊστικέςαντιλήψεις.<br />

ΗΜεσοποταμίασυνέχισεναείναιμιαπεριοχή<br />

ποικιλομορφίας και καινοτομίας μέχρι τον 7ο αιώνα<br />

μ.Χ., όταν κατακτήθηκε από τους Άραβες<br />

μουσουλμάνους εισβολείς, οι οποίοι στη συνέχεια<br />

επέβαλαν τη θρησκεία και τις πολιτιστικές παραδόσεις<br />

τους.ΌπωςκαιστηναρχαίαΠερσία,τααυτόχθονα<br />

συστήματα πεποιθήσεων και παραδόσεων τέθηκαν<br />

αρχικά εκτός νόμου, αλλά αργότερα αφομοιώθηκαν<br />

στονπολιτισμότωνκατακτητών.<br />

ΓιαόσουςγνωρίζουντηνιστορίατηςΜεσοποταμίας,η<br />

περιοχή χαίρει ύψιστου σεβασμού ως κοιτίδα πολλών<br />

απότιςπιοδιαχρονικέςπτυχέςτουπαγκόσμιου<br />

πολιτισμού.

ΒΑΓΔΑΤΗ<br />

ΚΕΝΤΡΙΚΗ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΒΑΓΔΑΤΗ<br />

HBαγδάτηείναιηπρωτεύουσακαιημεγαλύτερηπόλητου<br />

Ιράκ. Είναι επίσης πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας<br />

στον ποταμό Τίγρη. Έχει πληθυσμό 7.216.040 κατοίκους,<br />

αλλά ολόκληρη η μητροπολιτική περιοχή με τις πόλειςδορυφόρουςεκτιμάταιότιξεπερνάταδώδεκαεκατομμύρια.<br />

Χάρηστηνκεντρικήτηςθέσηήταναπόπαλιάτοσημείο<br />

διασταύρωσηςσυγκοινωνιώνστηΜέσηΑνατολήκαιέγινε<br />

πιο σπουδαία με την κατασκευή της περίφημης Πρόκειται<br />

για μια συναρπαστική πόλη με τη μοναδική της τοποθεσία<br />

στηνκαρδιάτηςΜεσοποταμίας,πουπάνταήτανένα<br />

σημαντικό πολιτιστικό, εμπορικό και πολιτικό κέντρο του<br />

ΙσλαμικούΚόσμου.<br />

ΗπεριοχήτηςΒαγδάτηςαποτέλεσεήδηαπότηναρχαιότητα<br />

τοποθεσία όπου αναπτύχθηκαν σημαντικές πόλεις και<br />

πρωτεύουσεςαυτοκρατοριών:ηΒαβυλώνα,ηΣελεύκεια και<br />

ηΚτησιφών.ΗΒαγδάτηιδρύθηκεαπότονδεύτερο<br />

Αββασίδη χαλίφη, αλ-Μανσούρ (744- 775), το 762 ως νέα<br />

πρωτεύουσατουΧαλιφάτου,έφτασεδεστοκορύφωματης<br />

δόξαςτηςτηνεποχήτουΧαρούναλΡασίντ(786-809).<br />

Το 836 ο χαλίφης αλ-Μουτάσιμ (833-842) μετέφερε την<br />

πρωτεύουσαστηγειτονικήΣαμάρρα,αλλάηΒαγδάτη<br />

παρέμεινε η μεγαλύτερη και πιο σημαντική πόλη του Ιράκ<br />

και ολόκληρου του ισλαμικού κόσμου, με αποτέλεσμα ο<br />

χαλίφης αλ-Μούταντιντ (892- 902) να επαναφέρει εκεί την<br />

έδρατου.ΠαράτηνπαρακμήτουΧαλιφάτουτων<br />

Αββασιδών, η Βαγδάτη παρέμεινε σημαντικό επιστημονικό<br />

και θρησκευτικό κέντρο μέχρι την κατάληψη και<br />

καταστροφήτηςαπότουςΜογγόλουςτο1258,καταστροφή<br />

πουεπαναλήφθηκετο1401,ότανκαταλήφθηκεαπότα<br />

στρατεύματατουΤαμερλάνου.Απότότεήταναπλή<br />

πρωτεύουσα τούρκικης επαρχίας. Επί του μεταρρυθμιστή<br />

Μιδάτ Πασά (1860-1872) άρχισε η άνοδός της, προ παντός<br />

μετά την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής<br />

Κωνσταντινούπολης- Βαγδάτης. Το 1921 έγινε<br />

πρωτεύουσα.<br />

OποιοςπλησιάζειτηΒαγδάτηαπόταβόρειαήταδυτικάθα<br />

εντυπωσιαστείαπότηθέατωντεσσάρωνχρυσών<br />

μιναρέδωνστοΙερότωνδύοΙμάμηδων,τουMusaal-Kaẓim<br />

και του Muhammad al-Jawad. Είναι αντίστοιχα ο Έβδομος<br />

και ο Ένατος από τους Δώδεκα Ιμάμηδες. Το τέμενος Al-<br />

KadhimiyaείναιένααπόταμεγαλύτεραΣιιτικάτεμένητου<br />

Ιράκ,αφούστουςχώρουςτουυπάρχουνοιτάφοι<br />

σημαντικών Σιιτών αγίων, μεταξύ των οποίων και οι δύο<br />

προαναφερόμενοι.<br />

Πριν από την δημιουργία της Βαγδάτης, το Al- Kadhimiya<br />

ήτανγνωστόωςShoneezi,ένααραβικόόνομαπουσημαίνει<br />

τομαύροσιτάρι.ΌτανοΧαλίφηςτωνΑββασίδωνAbuJa'far<br />

Al-Mansour ξεκίνησε την κατασκευή της Στρογγυλής<br />

ΠόληςτηςΒαγδάτηςτο762μ.Χ.αυτήηπεριοχή<br />

μετατράπηκε σε νεκροταφείο για την οικογένεια του και<br />

ονομαζόταννεκροταφείοQureish.Σεαυτότονεκροταφείο<br />

ήτανθαμμένοιοιδύομεγάλοιΙμάμηδεςκαιγιαυτόοτόπος<br />

απέκτησειερότητα.<br />

Τοσημερινόκτίριοχρονολογείταιμόλιςστιςαρχέςτου<br />

16ουαιώνακαιέχειδιατηρηθείσεεξαιρετικήκατάσταση.Το<br />

σημερινό κτίριο χρονολογείται στην αποκατάσταση που<br />

πραγματοποιήθηκε από τον Σάχη Ισμαήλ Α' το 1520.<br />

Διακοσμήθηκε περαιτέρω από τον Οθωμανό Σουλτάνο<br />

Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή όταν κατέκτησε τη Βαγδάτη<br />

το1534.Έκτοτε,συνεχίζειναδιατηρείταισεκαλή<br />

κατάσταση. Τοτέμενοςστοπαρελθόνδυστυχώςαποτέλεσε<br />

στόχο εξτρεμιστικών Ισλαμικών ομάδων με αλλεπάλληλες<br />

βομβιστικές επιθέσεις – η τελευταία το 2016 – και δεκάδες<br />

νεκρούς κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων Σιιτικών<br />

εορτών.

Al Kadhimiya Mosque

Al Shaheed Martyrs Monument<br />

Μνημείο αφιερωμένο στους πεσόντες του πολέμου Ιράν-Ιράκ

Παραδοσιακόςτρόποςψησίματος<br />

ποταμίσιων ψαριώνMasgouf

ΒΑΓΔΑΤΗ - ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΤΟΕΘΝΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΤΟΥΙΡΑΚ<br />

ΤoΜουσείοτουΙράκείναιτοεθνικόμουσείοτης<br />

χώρας και είναι το σπουδαιότερο αξιοθέατο. Το<br />

ΕθνικόΜουσείοτουΙράκπαλαιότεραείχετην<br />

καλύτερη συλλογή αρχαίων Σουμερίων, Βαβυλωνιακών<br />

και Ασσυριακών αντικειμένων στον<br />

Κόσμο. Σήμερα το μουσείο περιέχει πολύτιμα<br />

κειμήλιααπότονπολιτισμότηςΜεσοποταμίας,των<br />

Αββασιδών και των Περσών. Λεηλατήθηκε κατά τη<br />

διάρκειακαιμετάτηνεισβολήστο Ιράκ το 2003 και<br />

παράτιςδιεθνείςπροσπάθειες,μόνομερικάαπότα<br />

κλεμμένα αντικείμενα έχουν επιστραφεί. Αφού<br />

παρέμεινεκλειστόγιαπολλάχρόνια,μετάαπόμια<br />

μεγάλησυνεργασίαπολλώνχωρώνγιατηνεύρεση<br />

αυτών των αντικειμένων, το Εθνικό Μουσείο του<br />

Ιράκάνοιξεξανάτο2015.Σήμερα,τομουσείο<br />

εκθέτει μια μεγάλη ποικιλία αντικειμένων από τους<br />

ΑρχαίουςΣουμερίουςωςτηνΙσλαμικήΕποχή.<br />

Ṣalihiyyah της Βαγδάτης στην περιοχή Al-Karkh<br />

στηνανατολικήπλευράτουποταμούΤίγρη.Μεαυτή<br />

τηνκίνησητοόνοματουμουσείουάλλαξεσε<br />

ΜουσείοτουΙράκ.Αρχικάήτανγνωστόως<br />

ΑρχαιολογικόΜουσείοτηςΒαγδάτης.<br />

Μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχαιολόγοι από<br />

τηνΕυρώπηκαιτιςΗνωμένεςΠολιτείεςξεκίνησαν<br />

αρκετές ανασκαφές σε όλο το Ιράκ. Σε μια<br />

προσπάθειαναμηνφύγουναυτάταευρήματααπότη<br />

χώρα,ηΒρετανίδααρχαιολόγοςκαισυγγραφέας<br />

Gertrude Bell άρχισε να συλλέγει τα αντικείμενα σε<br />

ένα κυβερνητικό κτίριο στη Βαγδάτη το 1922. Το<br />

1926, η ιρακινή κυβέρνηση μετέφερε τη συλλογή σε<br />

ένανέοκτίριοκαιίδρυσετοΜουσείοΑρχαιοτήτων<br />

τηςΒαγδάτης,μεδιευθύντριατηνBell.Το1966,η<br />

συλλογήμεταφέρθηκεξανά,σεέναδιώροφοκτίριο<br />

45.000 τετραγωνικών μέτρων στη γειτονιά Al-<br />

ΛόγωτουαρχαιολογικούπλούτουτηςΜεσοποταμίας,οισυλλογέςτουμουσείουθεωρούνταιαπό<br />

τις σημαντικότερες στον Κόσμο. Η βρετανική<br />

σύνδεσημετομουσείο—καιμετοΙράκ—είχεως<br />

αποτέλεσμα τα εκθέματα να εκτίθενται πάντα<br />

δίγλωσσα,τόσοστααγγλικάόσοκαιστααραβικά.<br />

Περιέχεισημαντικάαντικείμενααπότηνιστορίατης<br />

Μεσοποταμίας άνω των 5.000 ετών σε 28 στοές και<br />

θησαυροφυλάκια.<br />

ΟισυλλογέςτουΜουσείουτουΙράκπεριλαμβάνουν<br />

τέχνη και αντικείμενα από τους αρχαίους<br />

πολιτισμούς των Σουμερίων, των Ασσυρίων και της<br />

Βαβυλωνίας. Το μουσείο διαθέτει επίσης γκαλερί<br />

αφιερωμένες σε συλλογές τόσο της προ-ισλαμικής<br />

όσοκαιτηςισλαμικήςαραβικήςτέχνης.<br />

Απότιςπολλέςαξιόλογεςσυλλογέςτης,ηχρυσή<br />

συλλογή Nimrud —η οποία περιλαμβάνει χρυσά<br />

κοσμήματακαιφιγούρες απόπολύτιμουςλίθους που<br />

χρονολογούνταιστον9οαιώναπ.Χ.—καιησυλλογή<br />

λιθογλυπτώνκαισφηνοειδώνπινακίδωναπότοUruk<br />

είναι εξαιρετικές. Οι θησαυροί του Uruk χρονολογούνταιμεταξύ3500και3000π.Χ.

Νάμπου-ΘεόςτηςΣοφίας<br />

(8οςαι.π.Χ.)

ΛέονταςαπόβασάλτηαπότηνπόληΕριντούμέσα3ηςχιλιετίαςπ.Χ.

THE ASSYRIANS

Σκεύηγιααρώματατοέναμεμορφήκατσίκαςκαιτοάλλοδιώροφου<br />

κτιρίουπουβρέθηκανστηνBasmosian.Μέσατης2ηςχιλιετίας π.Χ.)

Gilgamesh Dream Tablet (1732-1460 BC)

Αναπαράστασητης8ηςεσωτερικήςΠύληςΙστάρτηςΒαβυλώνας.ΚτίστηκεαπότονΝαβουχοδονόσορατο575π.Χ.Η<br />

αυθεντικήΠύλητηςΙστάρμεταφέρθηκεστοΜουσείοτου ΒερολίνουκατάτηνΟθωμανικήΠερίοδο. Είναιδιακοσμημένημε<br />

575παραστάσειςζώων,όπωςλιοντάρια,ταύρουςκαιμυθικάζώαπουαποκαλούνταιMachkhintoχαρακτηριστικάσύμβολα<br />

τουΘεούMardoukh.Ταδιακοσμητικάκεραμικάδεξιάκαιαριστεράμετιςπαραστάσειςτωνζώωνείναιταπρωτότυπα.<br />

BABYLON - ISHTAR GATE

Κεραμικόδιακοσμητικό<br />

λιοντάριαπότηνΠύλητης<br />

ΙστάρστηΒαβυλώνα

Ivory from the city of Nemrud - Neo Assyrian period 911-612 B.C.

ΠΟΛΗΤΗΣΧΑΤΡΑ<br />

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΆγαλματηςσυζύγουτουΒασιλιάτηςΧάτραΣινουτρούκ-ΕλληνιστικήςΠεριόδου<br />

(312-139π.Χ)<br />

ΑγαλμαΒασιλιάτηςΧάτραπου<br />

κρατάσταχέριατουέναμικρότερο<br />

άγαλματουθεούBarmaren

ΆγαλματηςπριγκίπισσαςAbu BindJablo αραμαική<br />

γραφή-ΕλληνιστικήςΠεριόδου(312-139π.Χ)<br />

Άγαλματου ΒασιλιάτηςΧάτραΣινουτρούκ

ARAB ISLAMIC CIVILIZATION

ΚΤΗΣΙΦΩΝ<br />

ΚΕΝΤΡΙΚΗ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΚΤΗΣΙΦΩΝ<br />

ΗΚτησιφώνήτανπόληστηνκαρδιάτηςαρχαίας<br />

Βαβυλωνίαςηοποίαιδρύθηκεκατάτηνελληνιστική<br />

εποχή, ήταν για μια ολόκληρη χιλιετία η διάσημη<br />

πρωτεύουσα του Παρθικού βασιλείου των ΑρσακιδώναλλάκαιτηςΠερσικήςΑυτοκρατορίαςτων<br />

Σασσανιδών.Μιααπότιςμεγαλύτερεςπόλειςτης<br />

Μεσοποταμίας, κτισμένη στην αριστερή όχθη του<br />

ποταμού Τίγρη, απέναντι από την επί Τίγρητει<br />

Σελεύκεια και 35 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της<br />

Βαγδάτης.<br />

Ηίδρυσητηςπόλης<br />

Υποστηρίζεται ότι, είτε κτίστηκε από τον Σέλευκο<br />

Α΄(ταυτόχροναμετηνίδρυσητηςΣελεύκειας),είτε<br />

από κάποιον Κτησιφώντα, αμέσως μετά τον θάνατο<br />

τουΜεγάλουΑλεξάνδρου.Ίσωςηονομασίατης<br />

πόληςναυπήρξεεξέλιξητουπαλαιότερουελληνικού<br />

τύπουΘεσιφώνήΕθεσιφών.Κάτωαπότην<br />

ΚτησιφώνταυπήρχεηπαλαιότερηπόλητηςΏπιδος,<br />

όπουοΜέγαςΑλέξανδροςλέγεταιότιεξεφώνησε<br />

λόγοτο324π.Χ.ΕντούτοιςστοβιβλίοτουΈσδρα<br />

στηνΠαλαιάΔιαθήκη,ηπόληαπαντάμετοεγχώριο<br />

όνομα Kasfia/Casphia (που ετυμολογικά συσχετίζεταιμετηνΚασπίαθάλασσα).<br />

ΚατάτηνελληνιστικήπερίοδοοιΣελευκίδεςτην<br />

έκανανπροάστιοτηςμεγαλούπολήςτουςτης<br />

Σελεύκειας. Κατά το 141 π.Χ. οι Πάρθοι κυρίευσαν<br />

τηνπόληκαιτηνκατέστησανθερινήπρωτεύουσά<br />

τους.Εξαίρεσηαπετέλεσετοδιάστημα131-129π.Χ.<br />

πουηπόληανακαταλήφθηκεαπότονΑντίοχοΖ΄<br />

Σιδήτη.<br />

ΓενικάοιΠάρθοικαιστηνσυνέχειαοιΣασσανίδες<br />

Πέρσεςκόσμησαντηνπόλη,ηοποίακατάτον6ο<br />

αιώναθεωρήθηκεηπολυπληθέστερηστονκόσμο.<br />

ΗΚτησιφώνπρωτεύουσατωνΠάρθων<br />

ΟιΠάρθοιβασιλείςτηςδυναστείαςτωνΑρσακιδών<br />

μετέφεραναπόταπρώταχρόνιαστηνΚτησιφώντα<br />

τηνπρωτεύουσατηςαυτοκρατορίαςτουςαπότην<br />

Εκατόμπυλο όταν κατέκτησαν την πόλη, κατάλαβαν<br />

απότηναρχήτημεγάλησημασίατηςΚτησιφώντος<br />

λόγωτηςθέσηςτηςστοσταυροδρόμιγιατους<br />

δρόμους του μεταξιού στην Κίνα. Ανακηρύχθηκε<br />

κατοικία και διοικητικό κέντρο των Πάρθων<br />

βασιλέωναπότηνεποχήτουβασιλιάΜιθριδάτηΑ'<br />

ώςτηνπτώσητηςΠαρθικήςδυναστείαςαπότην<br />

αυτοκρατορία των Σασσανιδών το 224 μ.Χ., αλλά<br />

λεηλατήθηκε πολλές φορές στο διάστημα αυτό από<br />

τους Ρωμαίους αυτοκράτορες. Ο Τραϊανός κυρίευσε<br />

πρώτοςτηνΚτησιφώντατοκαλοκαίριτου116<br />

παίρνονταςσανλάφυρατηνίδιατηνκόρητου<br />

βασιλιάΟσρόηΑ'καιτονχρυσόθρόνοτωνΠάρθων,<br />

ένανχρόνοαργότεραοδιάδοχοςτουΤραϊανού<br />

Αδριανός αναγκάστηκε να την εκκενώσει χάρη της<br />

ρωμαιο-παρθικής ειρήνης. Λεηλατήθηκε μέσα στον<br />

ίδιοαιώναάλλεςδυοφορέςτο165απότονΡωμαίο<br />

στρατηγόΑβίδιοΚάσσιοκαιτο198απότονΡωμαίο<br />

αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο, ο οποίος εξόρισε το<br />

μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της πόλης στα<br />

σκλαβοπάζαρατηνεποχήτουΠάρθουβασιλιά<br />

ΒολογέσηΕ'.<br />

ΗιστορίατηςπαρθικήςΚτησιφώντοςτελείωσετο<br />

224μετηνήττατουτελευταίουΠάρθουβασιλιά<br />

ΑρτάβανουΕ'απότονΑρδασίρΑ',ιδρυτήτης<br />

αυτοκρατορίαςτωνΣασσανιδώνΠερσών.<br />

ΗΚτησιφώνπρωτεύουσατωνΣασσανιδώνΠερσών<br />

Ο βασιλιάς Αρδασίρ Α΄, ιδρυτής της αυτοκρατορίας<br />

τωνΣασσανιδών,μόλιςανέτρεψετηνπαρθική<br />

δυναστείατο226στέφθηκεστηνΚτησιφώντανέος<br />

Πέρσηςβασιλιάςκαιστησυνέχειαανακήρυξετην<br />

πόληπρωτεύουσατηςαυτοκρατορίαςτουγιατον<br />

ίδιοκαιτουςδιαδόχουςτου.ΗΚτησιφώνπαρέμεινε<br />

πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών<br />

έωςτηνπτώσητηςδυναστείαςαπότουςΆραβεςτο<br />

637 και τη μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας.<br />

Οι Σασσανίδες έκαναν την Κτησιφώντα μεγάλη<br />

μητρόπολη κτίζοντας πολλές δορυφορικές πόλεις ή<br />

προάστια κατά μήκος του ποταμού Τίγρη, και τη<br />

συνέδεσανοδικάμεόλεςτιςπόλειςτηςΠερσίαςμε<br />

σύγχρονοοδικόδίκτυο,κάνοντάςτηςαπότο570ώς<br />

τηνπτώσητηςτο637τημεγαλύτερηπόληστον<br />

κόσμο.<br />

ΌτανανέλαβανταηνίατουΙράνοιΣασσανίδες,η<br />

Κτησιφώνκατέστηλόγωτου πλούτουκαιτηςθέσης<br />

της περισσότερο επιβλητική πόλη ακόμα και από τη<br />

Ρώμη, με αποτέλεσμα οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες να<br />

μηνμπορούνπλέοννατηλεηλατούνσυνέχειαόπως<br />

έκαναντηνεποχήτωνΑρσακιδών,παράμονάχαμια<br />

φοράαπότονΓαλέριο.<br />

Το295μ.Χ.οΓαλέριοςσεμάχηταπεινώθηκεέξωαπό<br />

τηνπόληαπότουςΠέρσες,επιστρέφονταςόμως<br />

δριμύτερος επέτυχε σε βάρος τους επιβλητική νίκη<br />

το296,σεανάμνησητηςοποίαςέκτισετηνπερίφημη<br />

αψίδα του στη Θεσσαλονίκη. Μολονότι κατέλαβε<br />

την Κτησιφώντα την επέστρεψε στον Σασσανίδη<br />

βασιλιάΝαρσήσεαντάλλαγμαγιατηνΑρμενία.<br />

ΗΜάχητηςΚτησιφώνος<br />

Τo 363 μ.Χ., ο Ιουλιανός εισέβαλε στο Περσικό<br />

κράτος,στοοποίοβασίλευεοΣαπώρΒ΄,επικεφαλής<br />

ισχυρότατου εκστρατευτικού σώματος, ενώ έστειλε<br />

τονσυγγενήτουΠροκόπιοεπικεφαλήςστρατούγια<br />

να εισβάλλει κυκλωτικά από τα βόρεια. Γενικά η<br />

εκστρατείααυτήέχειδεχτείπολύέντονηκριτικήαπό<br />

τουςσύγχρονουςιστορικούς,όχιμόνογιατίθα<br />

μπορούσενααποφευχθείοπόλεμος(οΙουλιανός<br />

απέπεμψε δημόσια την ειρηνευτική πρεσβεία των<br />

Περσών)αλλάκαιγιατίαπότηναρχήφαινόταν<br />

υπερβολικά φιλόδοξη και επικίνδυνη. Πράγματι,<br />

παρά τις αρχικές επιτυχίες, το επιχείρημα αποδείχθηκεκαταστροφικόγιατονρωμαϊκόστρατόπου<br />

αντιμετώπισε μεγάλα επισιτιστικά προβλήματα και<br />

τησυνεχήπαρενόχλησητωνπερσικώνδυνάμεων.<br />

Σεμάχηπροτωνπυλώντηςπόλεως,οιΡωμαίοι<br />

νίκησαντουςΠέρσες,αναγκάζοντάςτουςνα<br />

υποχωρήσουν μέσα στην πόλη. Αν και οι Ρωμαίοι<br />

νίκησαν, η Περσική πρωτεύουσα δεν έπεσε. Ήταν<br />

φανερόότιθαχρειαζότανπολιορκίαμακράς<br />

διαρκείας. Στο μεταξύ, το κύριο σώμα του Περσικού<br />

στρατούήτανακόμηάθικτοκαιπλησίαζε(υπότον<br />

ΣαπώρΒ'),ενώοιΡωμαίοιείχανέλλειψηεφοδίωνκαι<br />

ενόςσαφούςστρατηγικούσκοπού.Μετάαπόένα<br />

πολεμικόσυμβούλιοστις16Ιουνίου363,οΙουλιανός<br />

διαπίστωσεπωςδενδιέθετετονεξοπλισμόγιατην<br />

πολιορκίατηςπόληςκαιαποφάσισεότιτοπιο<br />

συνετόθαήτανναοδηγήσειτοστράτευμαπίσωστην<br />

ασφάλειατωνΡωμαϊκώνσυνόρων,υποχωρώντας.<br />

Κάτωαπόαυτέςτιςσυνθήκες,στις26Ιουνίου363,σε<br />

αψιμαχία με τους Πέρσες κοντά στη σημερινή<br />

Σαμάρρα, ο Ιουλιανός χτυπήθηκε πισώπλατα από<br />

δόρυκαιπέθανεμετάαπόλίγεςώρες,στησκηνήτου.<br />

Ανκαιδενήτανμεγάλημάχη,ηαποχώρησηαπότην<br />

Κτησιφώντα αποτέλεσε σημείο καμπής. Οδήγησε<br />

στην υποχώρηση και αποτυχία, ουσιαστικά, των<br />

Ρωμαίων,στονθάνατοτουΙουλιανούκαι,τελικά,<br />

στηνενίσχυσητηςΠερσικήςαυτοκρατορίας,ηοποία<br />

παρέμεινε υπερδύναμη και σημαντικός αντίπαλος<br />

γιατοΒυζάντιοτουςαιώνεςπουακολούθησαν.<br />

Η πόλη καταστράφηκε το 637 μ.Χ. από<br />

τους Άραβες κατακτητές του Σαάντ ιμπν Αμπί<br />

Ουακκάς (Sa`d ibn Abi Waqqas), που όμως δεν<br />

πείραξαντονπληθυσμότης,ταανάκτορακάηκανκαι<br />

οι αμύθητοι βασιλικοί θησαυροί έπεσαν στα χέρια<br />

τωνΑράβων.Απότότεηπόληάρχισεναπαρακμάζει<br />

καιότανστις30Ιουλίουτου762ιδρύθηκεαπότον<br />

χαλίφηΑλΜανσούρηΒαγδάτη,ηΚτησιφών<br />

κατέστηπόλη-φάντασμα.

ΒΑΒΥΛΩΝΑ<br />

Mνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΝΟΤΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΒΑΒΥΛΩΝΑ<br />

ΗΒαβυλώναείναιηπιοφημισμένηπόλητηςΑρχαίας<br />

Μεσοποταμίας της οποίας τα ερείπια βρίσκονται 94<br />

χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Βαγδάτης. Το όνομαπιστεύεται<br />

ότι προέρχεται από το bav- il ή bav-ilim, το οποίο, στην<br />

ακκαδική γλώσσα της εποχής εκείνης, σήμαινε ‘Πύλη του<br />

Θεού’ ή ‘Πύλη των Θεών’, ενώ η λέξη Βαβυλώνα προέρχεται<br />

απόταΕλληνικά.Ηαρχαίαπόληχρωστάτηφήμητηςστις<br />

πολλέςαναφορέςπουηΒίβλοςκάνεισεαυτήν.Στοβιβλίοτης<br />

Γενέσεως, η Βαβυλώνα παρουσιάζεται στην ιστορία Του<br />

ΠύργουτηςΒαβέλκαιοιΕβραίοιυποστήριζανότιηπόληείχε<br />

ονομαστεί έτσι από τη σύγχυση που προκλήθηκε, αφότου ο<br />

Θεόςπροκάλεσετονααρχίσουνναμιλούνοιάνθρωποιμε<br />

διαφορετικές γλώσσες, έτσι ώστε να μην μπορούν να<br />

ολοκληρώσουν τον μεγάλο πύργο τους προς τα ουράνια (η<br />

εβραϊκήλέξηbavelσημαίνεισύγχυση).<br />

ΣύμφωναμετηνΒίβλοιδρυτήςτηςΒαβυλώναςήτανο<br />

ΝεμρώδεγγονόςτουΧαμδισέγγονοςτουΝώεοοποίοςείχε<br />

μεταναστεύσει στην περιοχή της Μεσοποταμίας από την<br />

κοιτίδατωναπογόνωντουΧαμτηνΑιθιοπίαστηνΑφρική.<br />

Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα ιδρυτής της<br />

Βαβυλώνας ήταν ο Σουμού Αμπούμ (1894 π.Χ.) πρώτος<br />

βασιλιάς της πρώτης δυναστείας της Βαβυλώνας Αμορρίτης<br />

Σημιτικήςκαταγωγής.<br />

ΗΒαβυλώναεπίσηςεμφανίζεταισεεξέχουσαθέσηστα<br />

βιβλικά έργα του Δανιήλ, Ιερεμία και Ησαΐα, μεταξύ άλλων,<br />

καιιδιαίτεραστοΒιβλίοτηςΑποκάλυψης.Ήταναυτέςοι<br />

βιβλικές αναφορές που πυροδότησαν το ενδιαφέρονστην<br />

ΑρχαιολογίατηςΜεσοποταμίαςκαιτηναποστολήαπότον<br />

ΓερμανόαρχαιολόγοΡόμπερτΚολντεγουέι,οοποίοςπρώτος<br />

ανέσκαψεταερείπιατηςΒαβυλώναςτο1899μ.Χ.Πέρααπό<br />

τηνφήμηπουτηςπροσέδωσεηΒίβλος,ηαρχαίαπόληείναι<br />

γνωστήγιαταεντυπωσιακάτηςτείχηκαικτίρια,τηφήμηως<br />

μεγάλη έδρα μάθησης και κουλτούρας, τη σύνθεση ενός<br />

κώδικα νόμων που χρονολογείται πριν τον Μωσαϊκό Νόμο<br />

καιγιατουςΚρεμαστούςΚήπουςτηςΒαβυλώνας,που<br />

μνημονεύονταιαπότουςαρχαίουςσυγγραφείς,ωςένααπότα<br />

ΕπτάΘαύματατουΚόσμου.<br />

ΗΠαλαιάπόληκαιοΧαμουραμπί<br />

Σύμφωναμετουςαρχαιολόγους–καιόχιμετηΒίβλο-η<br />

γνωστήιστορίατηςΒαβυλώνας,λοιπόν,αρχίζειμετονπιο<br />

γνωστό βασιλιά της: τον Χαμουραμπί (βασ. 1792-1750 π.Χ.).<br />

πουπολύγρήγοραμεταμόρφωσετηνπόλησεένααπόταπιο<br />

ισχυράκαιεπιδραστικάκέντρασεόλητηνΜεσοποταμία.<br />

ΟΝομικόςΚώδικαςτουΧαμουραμπί<br />

Οι νομικοί κώδικες του Χαμουραμπί είναι μόνο ένα<br />

παράδειγματωνπολιτικώνπουεισήγαγε,γιαναδιατηρήσει<br />

τηνειρήνηκαιναενθαρρύνειτηνευημερία.Υπήρξετόσο<br />

επιτυχημένοςστηδιπλωματίακαιστονπόλεμο,ώστεμέχριτο<br />

1755 π.Χ., είχε ενώσει όλη τη Μεσοποταμία κάτω από την<br />

εξουσίατηςΒαβυλώνας,ηοποία,κατάτονκαιρόεκείνο,ήταν<br />

μία εξέχουσα πόλη, η μεγαλύτερη στον κόσμο, και ονόμασε<br />

τηνεπικράτειάτουΒαβυλωνία.<br />

ΟιΑσσύριοι,οιΧαλδαίοικαιοΝαβουχοδονόσωρΒ΄<br />

Μετά τον θάνατο του Χαμουραμπί, η αυτοκρατορία του<br />

κατέρρευσεκαιηΒαβυλωνίαελαττώθηκεσεμέγεθοςκαι<br />

εύρος,έωςότουηΒαβυλώναλεηλατήθηκεμεευκολίααπό<br />

τους Χιττίτες το 1595 π.Χ. Ο διάδοχός του Ασσύριου<br />

Ηγεμόνα Σενναχερίμπ Εσαρχαδδών (βασ. 681-669 π.Χ.)<br />

ανοικοδόμησετηΒαβυλώνακαιτηνεπανέφερεστηνπρότερη<br />

δόξα της. Μετά την πτώση της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας<br />

ένας Χαλδαίος ονόματι Ναβοπολάσσαρ πήρε τον θρόνο της<br />

Βαβυλώνας και, μέσα από προσεκτικές συμμαχίες,<br />

δημιούργησετηΝέο-Βαβυλωνιακήαυτοκρατορία.Ογιοςτου<br />

ΝαβουχοδονόσωρΒ΄(βασ.605/604-562π.Χ.)ανακαίνισετην<br />

πόλη, ώστε κάλυπτε 900 εκτάρια (8.800 περίπου στρέμματα)<br />

καιπεριελάμβανεμερικάαπόταπιοόμορφακαιεντυπωσιακά<br />

οικοδομήματασεόλητηΜεσοποταμία.<br />

ΟΝαβουχοδονόσοραςήτανομεγαλύτεροςβασιλιάςτης<br />

Βαβυλωνιακήςιστορίαςκαιέναςαπότουςπιοένδοξους<br />

αρχαίους βασιλείς της Ασίας μεγάλος στρατηγός και<br />

διπλωμάτηςγνωστόςπερισσότεροαπότηνΒίβλο.Κατέκτησε<br />

τηνΦοινίκη,τηνΣυρία,τηνΠαλαιστίνη,καιπροπαντόςτο<br />

βασίλειοτουΙούδατωναπογόνωντουΔαβίδτοοποίοδεν<br />

είχανκατορθώσειποτένακαταλάβουνοιΑσσύριοι,<br />

πολιόρκησε δύο φορές τα Ιεροσόλυμα (597, 586 π.Χ.) την<br />

δεύτερη φορά τα κατέστρεψε μεταφέροντας ολόκληρο τον<br />

πληθυσμό τους στην Βαβυλώνα. Ο Ναβουχοδονόσορας<br />

ολοκλήρωσεκαιεπέκτεινεόλαταέργατουπατέρατουκαιτο<br />

σημαντικότερο έργο του ήταν οι κρεμαστοί κήποι της<br />

ΒαβυλώναςχάρητηςσυζύγουτουΑμυίτιςαπότηνΜηδία<br />

ώστενατηςθυμίζειηΒαβυλώνατηνπατρίδατης.Ομεγάλος<br />

κατακτητήςβασιλιάςτωνΜήδωνκαιτωνΠερσώνΚύροςο<br />

ΜέγαςκατάφερεεύκολανακαταλάβειτηνΒαβυλώναστην<br />

μάχητουΏπις(539π.Χ.)<br />

Κάθεαρχαίοςσυγγραφέαςπουκάνειαναφοράστηνπόλητης<br />

Βαβυλώνας,πληναυτώνπουήτανυπεύθυνοιγιατιςιστορίες<br />

στηΒίβλο,τοπράττειμεέναντόνοθαυμασμούκαισεβασμού.<br />

ΟΗρόδοτος,γιαπαράδειγμα,γράφει:<br />

Η πόλη βρίσκεται σε μία πλατιά πεδιάδα και είναι ένα τέλειο<br />

τετράγωνο,εκατόνείκοσιστάδιαμήκουςσεκάθεπλευρά,έτσι<br />

ώστε ολόκληρη η περιφέρεια είναι τετρακόσια ογδόντα<br />

στάδια.Ενώτέτοιοείναιτομέγεθοςτης,σεμεγαλοπρέπειαδεν<br />

υπάρχει κάποια πόλη που να την πλησιάζει. Είναι περικυκλωμένη<br />

αρχικά από ευρεία και βαθιά τάφρο, γεμάτη με<br />

νερό,πίσωαπότηνοποίαυψώνεταιένατείχοςπάχουςπενήντα<br />

βασιλικώνπήχεωνκαιύψουςδιακοσίων.<br />

Ήταν κατά τη Νέο-Βαβυλωνιακή Περίοδο, υπό τη βασιλεία<br />

τουΝαβουχοδονόσωραΒ’,ότανλέγεταιπωςκατασκευάστηκαν<br />

οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας όπως και η<br />

διάσημηΠύλητηςΙστάρ.<br />

Οι κρεμαστοί κήποι έχουν αναλυτικά περιγραφεί σε ένα<br />

απόσπασμααπότονΔιόδωροτονΣικελιώτη(90-30π.Χ)στο<br />

έργοτουΙστορικήΒιβλιοθήκηΒιβλίοΙΙ:<br />

Υπήρχαν επίσης, λόγω της ακροπόλεως, οι Κρεμαστοί Κήποι,<br />

όπωςαποκαλούνται,οιοποίοιχτίστηκαν,όχιαπότηΣεμίραμι,<br />

αλλά από έναν ύστερο Σύρο βασιλιά, για να ευχαριστήσει μία<br />

από τις παλλακίδες του· διότι αυτή, λένε, όντας Περσίδα στη<br />

φυλήκαιλαχταρώνταςτουςλειμώνεςτωνβουνώντης,ζήτησε<br />

από τον βασιλιά να μιμηθεί, με την κατασκευή ενός τεχνητού<br />

κήπουμεφυτά,τοχαρακτηριστικότοπίοτηςΠερσίας.Οκήπος<br />

εκτεινόταν τέσσερα πλέθρα σε κάθε πλευρά και, καθώς η<br />

προσέγγισηστονκήποέπαιρνεκλίσηόπωςμίαλοφοπλαγιάκαι<br />

αρκετά μέρη της κατασκευής ανέβαιναν από το ένα επίπεδο<br />

στο άλλο, ενώ η εμφάνιση του συνόλου έμοιαζε με αυτή ενός<br />

θεάτρου.<br />

Όταν τα ανωφερή πλατώματα είχαν χτιστεί, κατασκευάστηκαν<br />

από κάτω τους γαλαρίες, που κρατούσαν το συνολικό<br />

βάρος του φυτεμένου κήπου και ανέβαιναν για λίγο το ένα<br />

πάνωαπότοάλλοκατάμήκοςτηςεισόδουκαιηυψηλότερη<br />

γαλαρία, η οποία ήταν πενήντα πήχεις σε ύψος, κρατούσε την<br />

υψηλότερηεπιφάνειατουπάρκου,ηοποίαείχεκατασκευαστεί<br />

ισοϋψής με το κυκλικό τείχος των οχυρώσεων της πόλης.<br />

Επιπλέοντατείχηπουείχανκατασκευαστείμετεράστιαέξοδα,<br />

ήταν είκοσι δύο πόδια σε πάχος, ενώ ο διάδρομος μεταξύ των<br />

δύοτειχώνείχεπλάτοςδέκαπόδια.<br />

Οι στέγες των στοών είχαν σκεπαστεί από πάνω με λίθινα<br />

δοκάρια μήκους δεκαέξι ποδών, μαζί με την επικάλυψη, και<br />

πλάτουςτεσσάρωνποδών.Ηοροφήπάνωαπόαυτάταδοκάρια<br />

είχε αρχικά μία στρώση καλαμιών στρωμένα σε μεγάλες<br />

ποσότητες ασφάλτου, πάνω από αυτή δύο σειρές ψημένες<br />

πλίνθους συνδεδεμένες με τσιμέντο, και ως ένα τρίτο στρώμα<br />

ένα κάλυμμα μολύβδου, ώστε η υγρασία από το χώμα να μη<br />

διαπερνάτοκάτωμέρος.<br />

Πάνω σε όλο αυτό είχε πάλι συσσωρευτεί χώμα σε βάθος<br />

αρκετόγιατιςρίζεςτωνμεγαλύτερωνδέντρων·καιτοέδαφος,<br />

πουείχεγίνειίσιο,ήτανπυκνάφυτεμένομεδέντρακάθεείδους,<br />

ώστε από το μεγάλο μέγεθος ή οποιαδήποτε άλλη χάρη, να<br />

δίνουν σε όποιον τα έβλεπε χαρά. Και καθώςοιστοές,ηκάθε<br />

μία εκτείνονταν πέρα από την άλλη, όλες λάμβαναν φως,<br />

περιείχαν πολλά βασιλικά καταλύματακάθε περιγραφής· και<br />

υπήρχε μία στοά που περιείχε ανοίγματα που οδηγούσαν από<br />

την πιο ψηλή επιφάνεια και μηχανήματα να εφοδιάζουν τον<br />

κήπομενερό,μετιςμηχανέςνασηκώνουντονερόσεμεγάλη<br />

αφθονία από τον ποταμό,παρόλο που κανένας από έξω δεν<br />

μπορούσεναδειαυτόνασυμβαίνει.

ΑυτότομέροςτουέργουτουΔιόδωρουαφοράτηνημι-μυθική<br />

βασίλισσαΣεμίραμι(πιθανόταταβασισμένηστηνπραγματική<br />

βασίλισσα Αμμού-Ραμάτ, η οποία βασίλεψε μεταξύ 811 και<br />

806 π.Χ.). Η αναφορά του σε έναν ‘ύστερο Σύρο βασιλιά’<br />

ακολουθεί την τάση του Ηροδότου να μνημονεύει τη<br />

Μεσοποταμίαως‘Ασσυρία’.<br />

ΟποταμόςΕυφράτηςχώριζετηνπόλησταδύο,ανάμεσαστην<br />

‘παλιά’καιστη‘νέα’πόλημετονΝαότουΜαρδούκκαιτο<br />

μεγάλο επιβλητικό ζιγκουράτ στο κέντρο, όπου, πιθανότατα,<br />

ήταντοποθετημένοιοικήποι.Οιδρόμοικαιοιλεωφόροιείχαν<br />

διαπλατυνθείγιαναφιλοξενήσουνκαλύτερατηνετήσια<br />

πομπή του αγάλματος του μεγάλου θεού Μαρδούκ στο ταξίδι<br />

τουαπότονδικότουναόστηνπόληπροςτονΕορταστικόΝαό<br />

τουΝέουΈτουςστηνΠύλητηςΙστάρ.<br />

ΠερσικήΚατάκτησηκαιΠαρακμή<br />

Το539π.Χ.ηαυτοκρατορίαέπεσεστουςΠέρσεςυπότονΚύρο<br />

τονΜεγάλοστημάχητηςΌππιδος. Μετάτηνολοκλήρωση<br />

τηςκατάκτησηςτηςΑσίαςαπότονΚύροομεγάλοςΠέρσης<br />

κατακτητής επέτρεψε σεόλους τους υποδουλωμένους λαούς<br />

να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και να λατρέψουν<br />

ελεύθερατονθεότους,τοίδιοσυνέβηκαιμετουςΙουδαίους<br />

πουεπέστρεψανσταΙεροσόλυμαόπωςπεριγράφεταικαιαπό<br />

τηνΒίβλο.ΚάτωαπότηνπερσικήκυριαρχίαηΒαβυλώνα<br />

άνθισεωςκέντροτεχνώνκαιμόρφωσης.ΟΚύροςκαιοι<br />

διάδοχοιτουμεπρώτοτονΔαρείοτονΜέγα,καθιέρωσαντην<br />

Βαβυλώνασανπρωτεύουσατης9ηςσατραπείαςκαιστο<br />

μεγαλύτερο επιστημονικό κέντρο της αυτοκρατορίας<br />

λαμβάνονταςυπόψητουςτηνέντονηαρχαίαπαρουσίαστην<br />

πόλη των επιστημών ειδικά των μαθηματικών και της<br />

αστρονομίας την εποχή της 5ης δυναστείας των Χαλδαίων<br />

(9ος-8οςαιώναςπ.Χ.).<br />

Έχονταςτηνπόλησεμεγάληεκτίμησηκαικάνονταςτηντο<br />

διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας τους, οι Πέρσες<br />

ευνόησαντιςτέχνεςκαιταγράμματα.Ταβαβυλωνιακά<br />

μαθηματικά,ηκοσμολογίακαιηαστρονομίαέχαιρανμεγάλου<br />

σεβασμούκαιθεωρείταιότιοΘαλήςοΜιλήσιος(γνωστόςως<br />

ο πρώτος φιλόσοφος της δύσης) ίσως να είχε σπουδάσει εκεί<br />

και ότι ο Πυθαγόρας ανέπτυξε το περίφημο του μαθηματικό<br />

θεώρημαβασισμένοςπάνωσεκάποιοβαβυλωνιακόυπόδειγμα.<br />

ΜΕΓΑΣΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ<br />

Όταν μετά από 200 χρόνια η Περσική Αυτοκρατορία έπεσε<br />

στον Αλέξανδρο τον Μεγάλο το 331 π.Χ., αυτός επίσης έδειξε<br />

μεγάληευσέβειαστηνπόληδιατάσσονταςτουςάντρεςτουνα<br />

μηνπροκαλέσουνζημιάστακτίρια,ούτεναπειράξουντους<br />

κατοίκους. Την άνοιξη του 323, εφτά χρόνια μετά την πρώτη<br />

τουείσοδοστηνΒαβυλώνα,οΑλέξανδροςεπέστρεψεσ’αυτήν<br />

αποφασισμένοςνακάνειτηνπάλαιποτέένδοξηπόλητου<br />

Ναβουχοδονόσορα πρωτεύουσά του. Με γιορτές και παραστάσεις<br />

υποδέχεται 3.000 καλλιτέχνες και πρέσβεις απ’ την<br />

Ελλάδακαιάλλαμέρητηςαυτοκρατορίαςτου.ΗΒαβυλώνα<br />

βρισκόταν πράγματι στο θεωρητικό κέντρο της αχανούς<br />

αυτοκρατορίαςτου.Οιπροθέσειςτουαυτέςαρχίζουνπλέον<br />

σταθεράκαιυλοποιούνται.Στηνθέσητουονομαστούπύργου<br />

τηςΒαβυλώνας,υπήρχεπιαμόνοέναβουνόαπόπηλόκαι<br />

πλίθεςπουέπρεπεναπαραμεριστούν,γιαναμπορέσειναθέσει<br />

τανέαθεμέλιατου.ΟΑλέξανδροςαρχίζειτηνανοικοδόμηση<br />

της Βαβυλώνας, διατάζοντας την απομάκρυνση των χωμάτων.<br />

ΣύμφωναμετονΣτράβωνα:«μετονπαραμερισμότωνερειπίων<br />

ασχολήθηκαν 10.000 άνθρωποι για δύο μήνες». Η ανοικοδόμηση<br />

όμως του πύργου, ουδέποτε πραγματοποιήθηκε λόγω<br />

τουπρόωρουθανάτουτουΑλεξάνδρου,μετάαπόεπίμονο<br />

πυρετόδώδεκαημερώντονΙούνιοτου323π.Χ.<br />

Εγκαταλελειμμένη η παλιά ένδοξη πρωτεύουσα, χάθηκε<br />

εντελώς, μέχρι που, από τις ανασκαφές που άρχισαν το 1942,<br />

ήρθανστοφωςταερείπιάτηςκαιαποκαλύφθηκεέναμεγάλο<br />

μέροςτης.ΟιΈλληνεςίδρυσανθέατροαπόοπτόπλινθαπου<br />

σώζεταισεάριστηκατάστασηκαιανακαινίστηκετον2οαιώνα<br />

μ.Χ.ΟΣτέφανοςοΒυζάντιος αναφέρειότιμετονομάστηκεσε<br />

Σελεύκεια από την δυναστεία των Σελευκιδών. Μετά τον<br />

θάνατοτουΑλέξανδρουστηΒαβυλώνατο323π.Χ.,κατάτους<br />

Πολέμους των Διαδόχων, οι διάδοχοί του πολέμησαν γενικά<br />

γιατηναυτοκρατορίατουκαιειδικάγιατηνπόλη,σεσημείο<br />

πουοικάτοικοιέφυγανγιατηνασφάλειάτους.Ηπόλη<br />

σταθεράκαταστρεφότανκαιποτέδενπλησίασεστοπρότερο<br />

μεγαλείοτης.<br />

Στη Μουσουλμανική κατάκτηση της περιοχής το 650 μ.Χ.<br />

οτιδήποτεείχεαπομείνειαπότηΒαβυλώναδιαλύθηκεκαι,εν<br />

καιρώ,θάφτηκεκάτωαπότηνάμμο.Κατάτον17οκαι18ο<br />

αιώναμ.Χ.ευρωπαίοιταξιδευτέςάρχισανναεξερευνούντην<br />

περιοχήκαιναεπιστρέφουνπίσωμεδιάφορατεχνουργήματα.<br />

Αυτέςοιπινακίδεςμεσφηνοειδήγραφήκαιτααγάλματα<br />

οδήγησανσεαυξημένοενδιαφέρονκαι,ωςτον19οαιώναμ.Χ.,<br />

το ενδιαφέρον για τη βιβλική αρχαιολογία οδήγησε<br />

ανθρώπουςσαντονΡόμπερτΚολντεγουέι,οοποίοςαποκάλυψεταερείπιατηςκάποτεσπουδαίαςπόληςτηςΠύληςτων<br />

Θεών.<br />

ΘρησκείατηςΒαβυλώνας<br />

ΜέγιστηθεότητατηςΒαβυλώναςήτανοΜαρδούκ ο οποίος<br />

καθιερώθηκε την εποχή του Χαμουραμπί. Βασικά όλες οι<br />

θεότητες τους ήταν αντιγραφές των θεών του Σουμερικού<br />

πάνθεουήΑνουνάκιεπειδήοιΣημίτεςδενείχανδικούςτους<br />

θεούς.ΆλλεςδευτερεύουσεςθεότητεςήτανοΝαμπούγιοςτου<br />

Μαρδούκθεόςτηςσοφίαςκαιτηςγραφής,καιηΙστάρθεάτου<br />

έρωταπροερχόμενηαπότηνΙνάννατωνΣουμερίων,κοινοίσε<br />

ΑσσύριουςκαιΒαβυλώνιους.<br />

ΟμεγάλοςναόςτουΒήλου(ΜπελΜαρντούκ)υψωνότανστο<br />

δυτικόμέροςτηςπόληςπάνωσετεράστιεςταράτσεςπουήταν<br />

εφτά στον αριθμό, (προφανώς πρόκειται για τον περίφημο<br />

Πύργο της Βαβέλ, που αναφέρεται στη Βίβλο). Μπορούμε με<br />

τη φαντασία μας να δούμε το ασύγκριτο αυτό κατασκεύασμα<br />

που για να χτιστεί χρειάστηκαν ογδόντα πέντε εκατομμύρια<br />

τούβλα, που είχε ύψος ενενήντα μέτρων και τα θεμέλιά του<br />

είχανπλάτοςπενήνταμέτρα.Τριάνταέξιμέτραήταντούψος<br />

τουπρώτουπατώματος,δεκαοχτώτουδεύτερου,έξιμέτρατου<br />

τρίτου, του τέταρτου, του πέμπτου και του έκτου και<br />

δεκαπέντεμέτραοναόςτουΜαρντούκ,τουθεούτηςΒαβυλώνας,στηνκορφή,σκεπασμένοςμεχρυσάφικαιστολισμένος<br />

απόγαλανάτούβλα,λάμπονταςπέρα,μακριάκαιχαιρετώντας<br />

τουςταξιδιώτες.<br />

Τα βασιλικά ανάκτορα ήταν χτισμένα στο ανατολικό τμήμα<br />

της πόλης, όπου βρίσκονταν και οι περίφημοι κρεμαστοί<br />

κήποι,ένααπόταεπτάθαύματατουκόσμου,πουποτίζονταν<br />

μεένανειδικότρόποκαιήτανπάνταανθισμένοι.

Ishtar Gate

Τοσυνολικόμήκοςτωντοιχώνήταν85χιλιόμετρα

ΗΚυρίαΟδόςτηςΒαβυλώνας

ΗαίθουσατουΑνακτόρουπουκατάτουςΙρακινούςπέθανεοΜέγαςΑλέξανδρος<br />

στις12Ιουνίουτου323π.Χ.

Τα θερινά ανάκτορα του Σαντάμ Χουσείν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Βαβυλώνας<br />

Ο Λέων της Βαβυλώνας, εποχής του Ναβουχοδονόσορα ΙΙ

Μιααναπαράστασητουαρχαιότερουχάρτητουκόσμου…ΚέντροτουσύμπαντοςηΒαβυλωνία<br />

Πρόκειταιγιαένανπίνακααπόπηλόπουανακαλύφθηκεγύρωστα1810στηνπόληSipparτουΙράκκαιλέγεταιπωςείναι<br />

οαρχαιότεροςχάρτηςτουκόσμου.ΑνακαλύφθηκεστιςόχθεςτουΕυφράτηποταμούκαιδημοσιεύτηκετο1899,ενώτώρα<br />

βρίσκεταιστοΒρετανικόΜουσείο. Χρονολογείταιτο600π.Χκαιαπεικονίζειτονκόσμοόπωςτον«έβλεπαν ” οι<br />

άνθρωποι εκείνη την εποχή. Η Βαβυλώνα περιβάλλεται από δύο ομόκεντρους κύκλους που συμβολίζουν τη Νεκρά<br />

θάλασσα.ΑναφέρονταιηΒαβυλωνία,ηΑσσυρίακαιηΈλαμ,αρχαίαχώραανατολικάτηςΒαβυλώνας. Οκτώτριγωνικές<br />

περιοχέςπουαναφέρονταιως«Περιοχές ”ή«Νησιά”περιβάλλουντηΝεκράθάλασσακαιέχουνπληροφορίεςγια<br />

αποστάσεις,περιγραφέςτηςπεριοχήςαλλάκαιτωνηρώωνκαιτωνμυθικώνπλασμάτωνπουζούσανσεκάθεπεριοχή.Οι<br />

βάλτοιστονότοσυμβολίζονταιμεδύοπαράλληλεςγραμμέςστοκάτωμέροςτουχάρτηκαιμιακαμπύληκοντάστην<br />

κορυφήτουχάρτησυμβολίζειταβουνάZagros. ΟΕυφράτηςαπεικονίζεταινακυλάαπόταβουνάδιασχίζονταςτη<br />

Βαβυλώναωςτουςβάλτους. Στοκέντροτουχάρτηυπάρχουνεπτάπεριοχέςπουαντιπροσωπεύουνπόλεις.Τα18<br />

μυθολογικά πλάσματα που αναφέρονται στον χάρτη, παραπέμπουν στο Βαβυλωνιακό έπος της Δημιουργίας που<br />

θεωρείταιτοπαλαιότεροποίηματηςανθρωπότηταςκαιπεριγράφειτιςπεριπέτειεςτουτρισέγγονουτουΝώε. Σύμφωνα<br />

μεαυτό,οκόσμοςδημιουργήθηκεότανταμυθικάπλάσματαεκδιώχθηκανστον«ΟυράνιοΩκεανό”.

ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΡΜΠΑΛΑ<br />

ΝΟΤΙΑ ΜΕΣΟΠΣΟΤΑΜΙΑ

Η ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΡΜΠΑΛΑ<br />

Η Καρμπάλα βρίσκεται 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της<br />

ΒαγδάτηςκαιβόρειατηςΝατζάφ.Υπολογίζεταισήμερα<br />

ότι o πληθυσμός της ξεπερνά το ένα εκατομμύριο<br />

κατοίκους. Είναι περισσότερο γνωστή ως η τοποθεσία<br />

όπουέλαβεχώραημάχητηςΚαρμπάλατο680μ.Χ.και<br />

είναιμιααπότιςιερότερεςπόλειςγιατουςΣιίτεςμετάτη<br />

ΜέκκακαιτηΜεδίνα.<br />

Στη Καρμπάλα μαρτύρησε ο Husayn ibn Ali (Ιμάμης<br />

Χουσεΐν) και στη πόλη βρίσκεται το ομώνυμο ιερό, ενώ<br />

κάθεχρόνοεκατομμύριαΣιίτεςέρχονταιστηπόληγιατο<br />

γιορτάσουν.Στοκέντροτηςπαλαιάςπόληςβρίσκεταιτο<br />

Μασίντ αλ- Χουσεΐν, ο τάφος του Αλ-Χουσεΐν ιμπν Αλί,<br />

εγγονού του Μωάμεθ από τη κόρη του Φατιμά και του<br />

Αλή.<br />

Ο τάφος αποτελεί τόπο προσκυνήματος για πολλούς<br />

Σιίτες,ειδικάκατάτηνεπέτειοτηςμάχης,τηνημέρατης<br />

Ασούρα.Το1737,ηπόληαντικατέστησετοΙσφαχάντης<br />

Περσίας ως το κύριο κέντρο της Σιιτικής εκπαίδευσης<br />

καιδιανόησης.<br />

Δεκάδες εκατομμύρια Σιίτες μουσουλμάνοι επισκέπτονται<br />

την τοποθεσία δύο φορές το χρόνο,<br />

συναγωνιζόμενοιτηΜέκκακαιτηΜασχάντωςπροςτον<br />

αριθμό των προσκυνητών ετησίως. Το μαρτύριο του<br />

Husayn ibn Ali τιμάται κάθε χρόνο από εκατομμύρια<br />

Σιίτες. Έως και 8 εκατομμύρια προσκυνητές επισκέπτονταιτηνπόληγιαναπαρακολουθήσουντηνAsura<br />

πουσηματοδοτείτηνεπέτειοτουθανάτουτουΧουσεΐν,<br />

αλλάτοκύριογεγονόςείναιτοArbaʿin (η 40ή ημέρα<br />

μετά την Ασούρα), όπου μέχρι 30 εκατομμύρια<br />

επισκέπτονταιτουςτάφους.<br />

Οιπερισσότεροιαπότουςπροσκυνητέςταξιδεύουνμετα<br />

πόδιααπόόλοτοΙράκκαιπερισσότερεςαπό56χώρες.<br />

ΗΜάχητηςΚαρμπάλα<br />

Η μάχη της Καρμπάλα ήταν μια ένοπλη συμπλοκή, κατά<br />

την οποία ο Husayn ibn Ali, εγγονός του προφήτη<br />

Μωάμεθ και διεκδικητής τής διαδοχής του χαλιφάτου,<br />

ηττήθηκεκαισκοτώθηκεαπόστρατιωτικήδύναμητου<br />

Ομεϋάδη χαλίφη Ζiyad Α’. Η μάχη έγινε στις 10<br />

Οκτωβρίου 680 κοντά στην πόλη Καρμπάλα. Η έκβαση<br />

της αναμέτρησης βοήθησε στη σταθεροποίηση της<br />

δυναστείαςτωνΟμεϋαδών,πουείχετηνέδρατηςστη<br />

Δαμασκό. Η επέτειος τής μάχης, όμως, έγινε για τους<br />

Σιίτεςμουσουλμάνουςημέραδημόσιουπένθους.Ότανοι<br />

οπαδοί τού Αλί, γαμπρού τού προφήτη Μωάμεθ,<br />

εξεγέρθηκαν στην Κούφα εναντίον του Ziyad και<br />

κάλεσανωςχαλίφητονHusaynibnAli,εγγονότου<br />

προφήτηκαιγιοτουΑλί,οZiyadέστειλεεναντίοντους<br />

τονγιοτουUbaidAllah,κυβερνήτητηςΒασόρας.Ο<br />

Husayn,πουβάδιζεαπότηΜέκκαπροςτηνΚούφαμε<br />

περίπου 150 μαχητές, έπεσε σε ενέδρα του Omar ibn<br />

Saad,τονοποίοείχεστείλειοUbaid,κοντάστην<br />

Καρμπάλα.Ημάχηήτανσύντομηκαιάνιση,καθώςο<br />

Omar είχε παρατάξει στην περιοχή αυτή του Δυτικού<br />

Ευφράτηαπό5.000έως30.000άνδρες.ΟHusaynμάταια<br />

περίμενεβοήθειααπότηνΚούφακαιεξοντώθηκεμαζίμε<br />

τηνοικογένειάτου,πουτονσυνόδευε.<br />

Οι Σιίτες τιμούν την επέτειο της μάχης της Καρμπάλα με<br />

παραστάσεις “θείου πάθους” (γνωστές οι σκηνές με τους<br />

πιστούς να αυτομαστιγώνονται). Η Ημέρα της Ασούρα,<br />

όπως ονομάζεται η ανάμνηση της Μάχης της Καρμπάλα,<br />

είναικινητήεορτή,σύμφωναμετοΙσλαμικόΗμερολόγιο<br />

(10τουμηνόςΜουχαράμ,7Αυγούστου2022σύμφωναμε<br />

τοΓρηγοριανόΗμερολόγιο).<br />

ΟτάφοςτουΧουσεΐν,πουθεωρείταιμάρτυραςαπό<br />

τουςΣιίτες,βρίσκεταιστηνΚαρμπάλακαιείναιγι’<br />

αυτούςοιερότεροςτόποςστονΚόσμο.

ΙΕΡΟΤΕΜΕΝΟΣΤΗΣΚΑΡΜΠΑΛΑ<br />

Μασίνταλ-Χουσείν,οτάφοςτουΙμάμηΑλ-ΧουσείνιμπνΑλί,εγγονούτουΜωάμεθ

ΤέμενοςτουHusaynibnAli

ΚΑΣΤΡΟ AL UKHAIDIR<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

Το φρούριο του Al-Ukhaidir ή το παλάτι των Αβασιδών του Ukhaider βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της Καρμπάλα του Ιράκ.<br />

Είναι ένα μεγάλο, ορθογώνιο φρούριο που ανεγέρθηκε το 775 μ.Χ. με μοναδικό αμυντικό σχεδιασμό<br />

ΝΟΤΙΑ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

ΕΡΕΙΠΙΑ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ AL AQUISER (500 μ.Χ)<br />

ΕποχήτουΙουστινιανού- ΑνατολικόΒυζαντινόΚράτος, ΝότιαΜεσοποταμία

Νεκροταφείο Wadi-us-Salaam - NAΤΖΑΦ<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΝΟΤΙΑ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Το Ισλαμικό Νεκροταφείο<br />

Wadi-us-Salaam στην ιερή πόλη Νατζάφ<br />

Ονομάζεται Wadi-us-Salaam - στα αραβικά σημαίνει<br />

«Κοιλάδα της Ειρήνης»καιέχειιδιαίτερηθέσηστις<br />

καρδιές των σιιτών μουσουλμάνων και βρίσκεται στην<br />

ιερήπόλητωνΣιιτώνμουσουλμάνων,ΝατζάφτουΙράκ.<br />

Πρόκειταιγιατομεγαλύτερονεκροταφείοτουκόσμου<br />

αφού καλύπτει έκταση έξι τετραγωνικών χιλιομέτρων<br />

και το επισκέπτονται εκατομμύρια προσκυνητές κάθε<br />

χρόνο.<br />

Από ψηλά μοιάζει με πόλη. Ο ακριβής αριθμός των<br />

τάφωνπουβρίσκονταιστοWadi-us-Salaamδενμπορεί<br />

να υπολογιστεί, ωστόσο οι πιο συνηθισμένη εκτίμηση<br />

είναι πως αυτός ο αριθμός φτάνει τα 6 εκατομμύρια.<br />

ΠολλοίΣιίτεςεπιλέγουντοσυγκεκριμένονεκροταφείο<br />

ωςτελευταίατουςκατοικία,όχιμόνοαπότοΙράκ,αλλά<br />

από ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο η ταφή στο Wadius-Salaamσημαίνει«τοποθέτησησεμιααπότιςπολλές<br />

κατακόμβες» καισύμφωναμεένανεργολάβοκηδειών<br />

τηςπεριοχής,κάθεκατακόμβηπεριέχειτουλάχιστον50<br />

σορούς.<br />

ΥπάρχουνπερισσότεροινεκροίστοWadi-us-Salaamαπ<br />

ότιοιάνθρωποιστηνπόλητηςΝατζάφ.Απόπλευράς<br />

εθνικότητας,οιΙρανοίγείτονεςτουΙράκείναιοι<br />

δεύτεροι σε αριθμό που θάβονται κοντά στο τέμενος<br />

τουAli.<br />

Σύμφωνα με την παράδοση των Σιιτών, ο Αβράαμ<br />

αγόρασε γη στο Wadi-us-Salaam και ο ξάδερφος του<br />

Μώαμεθ,Αλι,είπεπωςαυτόςοτόποςήτανμέροςτου<br />

παραδείσου.ΕπίσηςοιΣιίτεςπιστεύουνπωςοΑλίείχε<br />

τηνδύναμηναελλατώνειτονπόνοτωναρρώστωνπριν<br />

εκείνοι εγκαταλείψουν τα εγκόσμια και αν θάβονται<br />

στο Wadi-us-Salaam «θα αναστηθούν εκ νεκρών την<br />

ημέρατηςκρίσηςμαζίμετονπνευματικότουςηγέτη».<br />

Το νεκροταφείο ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας<br />

Κληρονομιάς της UNESCO όπου πραγματοποιούνται<br />

ταφέςγιαπερισσότερααπό1.400χρόνια.Υπολογίζεται<br />

πωςκατάτηνδιάρκειατουπολέμουτουΙράκ,περίπου<br />

200 με 250 σοροί θάβονταν εκεί καθημερινά, με τον<br />

αριθμό να μειώνεται στις 100 το 2010. Οι εκτιμήσεις<br />

αναφέρουνπωςαποτελείτηντελευταίακατοικίαγια<br />

50.000 ανθρώπους κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι<br />

ΙρακινοίαλλάκαιΙρανοίΣιίτεςέχουνένανσυγγενή<br />

θαμμένοστονεκροταφείο.Απότο2014,έχειαναφερθεί<br />

πωςοιτάφοιλιγοστεύουν,μεαποτέλεσμαπολλέςσοροί<br />

νακλαπούνήναπωληθούνπαράνομα.Τομέγεθοςτου<br />

νεκροταφείου του Wadi-us-Salaam είναι εξωπραγματικό<br />

και όπως φαίνεται συνεχώς επεκτείνεται. Οι σιίτες<br />

του Ιράκ ζητούν να ταφούν στο Wadi al-Salam σε<br />

περίπτωσηπουσκοτωθούν,ωςανταμοιβήγιατηθυσία<br />

τους.Καιείναιχιλιάδες.Δενέχειάλλοχώρο...<br />

Λόγωτηςπρόσφατηςβίαςστηνπεριοχή,σεαυτότο<br />

νεκροταφείο υπάρχει κίνδυνος εξάντλησης του<br />

διαθέσιμου χώρου. Αποτέλεσμα όλου αυτού είναι να<br />

έχουνκλαπείπολλάνεκράσώματααλλάκαιναέχουν<br />

δημιουργηθεί αυτοσχέδιοι τάφοι η ακόμα να πουλάνε<br />

τουςτάφουςσεάλλους.<br />

Είναισυγκλονιστικότοθέαμαγιατονεπισκέπτητης<br />

Νατζάφ, ιδιαίτερα αν αυτός είναι δυτικοευρωπαίος.<br />

Στον κύριο δρόμο προς το νεκροταφείο δεκάδες<br />

συγγενείςτωννεκρώνκουβαλούνταφέρετρα,πουείναι<br />

ανοικτάαπόπάνω,σχεδόντρέχοντας,γιανα<br />

προλάβουνναβρούνκάποιοχώρογιανατουςθάψουν.<br />

ΗΝατζάφγειτονεύειμετηνΚαρμπάλα,άλλοιερότόπο<br />

τωνσιιτών,όπουσταχρόνιατουΣαντάμΧουσεΐνγιανα<br />

τηνεπισκεφθείς,ανήσουνχριστιανός,έπρεπεναέχεις<br />

άδειααπότονίδιοτονπρόεδρο.

ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΝΑΤΖΑΦ - ΤΕΜΕΝΟΣ ΙΜΑΜΗ ΑΛΙ<br />

ΝΟΤΙΑ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΝΑΤΖΑΦ<br />

Το τέμενος του Ιμάμη Αλή<br />

Η Νατζάφ (αραβικά Αν Νατζάφ) είναι πόλη στο<br />

Ιράκ,πρωτεύουσατουκυβερνείουΝατζάφ.Η<br />

Νατζάφ υπολογίζεται ότι το 2011 είχε 675.000<br />

κατοίκους. Η πόλη βρίσκεται περίπου 160<br />

χιλιόμετρα νότια της Βαγδάτης, σε μια ράχη<br />

δυτικά του Ευφράτη. Η Νατζάφ μαζί με τη<br />

Καρμπάλα θεωρούνται δύο από τις ιερότερες<br />

πόλειςγιατουςΣιίτες.<br />

ΗπόληείναιγνωστήωςοτόποςταφήςτουΑλή.Η<br />

πόληιδρύθηκεαπότονΧαρούναλΡασίνττο791ως<br />

ιερό για τον Αλή, αλλά άρχισε να αναπτύσσεται<br />

μετάτον10οαιώνα.Ηπόληυπήρξεγιααιώνες<br />

τόπος εκκίνησης για το Xατζ – το μεγάλο<br />

προσύνηματωνΜουσουλμάνωνστηΜέκκα.<br />

Το τέμενος του Ιμάμη Αλή (κατασκευάστηκε το<br />

977),μετοχρυσότουτρούλοκαιτηνπολυτελή<br />

διακόσμηση,βρίσκεταικοντάστοκέντροτηςπόλης<br />

καιαποτελείσημαντικόπροσκύνημαγιατους<br />

Μουσουλμάνους. Στην πόλη βρίσκονται πολλές<br />

θρησκευτικέςσχολές.<br />

Στην πόλη επίσης βρίσκονται πολλά κοιμητήρια,<br />

καθώςπολλοίΣιίτεςθεωρούντηνπόλητόσοιερή<br />

ώστεανταφούνστηΝατζάφθαβρεθούνστο<br />

παράδεισο.<br />

Η Ισλαμική Σχολή An-Najaf είναι ένα από τα<br />

σημαντικότερα κέντρα διδασκαλίας στον Iσλαμικό<br />

Κόσμο.ΟΑγιατολάχΧομεϊνίδίδαξεεκείαπότο<br />

1964έωςτο1978.<br />

Πολλές από τις ηγετικές προσωπικότητες του νέου<br />

ισλαμικού κινήματος που εμφανίστηκε στο Ιράκ, το<br />

ΙράνκαιτονΛίβανοτηδεκαετίατου1970είχαν<br />

σπουδάσειστηΝατζάφ.<br />

ΗΝατζάφείναιγνωστήωςητοποθεσίατουτάφου<br />

του,γνωστούκαιωςΑliibnAbiTalib,τουΠρώτου<br />

Ιμάμη των Σιιτών, του ξαδέλφου και του γαμπρού<br />

τουπροφήτηΜωάμεθ,τονοποίοοιΣιίτεςθεωρούν<br />

ότιείναιοδίκαιοςχαλίφης.<br />

Ηπόληείναιτώραέναμεγάλοκέντροπροσκυνήματος<br />

από όλο τον Σιιτικό ισλαμικό κόσμο.<br />

ΥπολογίζεταιότιμόνοηΜέκκακαιηΜεδίνα<br />

δέχονται περισσότερους μουσουλμάνους προσκυνητές.Ωςοτόποςταφήςτηςδεύτερηςπιο<br />

σημαντικής φυσιογνωμίας του Σιιτικού Ισλάμ, το<br />

ΤζαμίΙμάμΑλίθεωρείταιαπότουςΣιίτεςωςοτρίτος<br />

ιερότερος ισλαμικός χώρος. Το Τζαμί Ιμάμ Αλί<br />

στεγάζεται σε μια μεγαλοπρεπή κατασκευή με<br />

χρυσό επιχρυσωμένο τρούλο και πολλά πολύτιμα<br />

αντικείμενα στους τοίχους. Σε κοντινή απόσταση<br />

βρίσκεται το νεκροταφείο Wadi-us- Salaam, που<br />

φημίζεταιότιείναιτομεγαλύτεροστονκόσμο.<br />

Περιέχει τους τάφους αρκετών προφητών και<br />

πολλοίαπότουςευσεβείςαπόόλοτονκόσμο<br />

φιλοδοξούνναταφούνεδώ,γιανααναστηθούν<br />

μαζίμετονιμάμΑλίτηνΗμέρατηςΚρίσης.<br />

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, πολυάριθμοι<br />

ξενώνες, σχολεία, βιβλιοθήκες και μοναστήρια<br />

τωνΣούφιχτίστηκανγύρωαπότοιερόγιανα<br />

κάνουντηνπόλητοκέντροτηςΣιιτικής<br />

μάθησηςκαιθεολογίας.

ΠΟΛΗ ΟΥΡΟΥΚ<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΝΟΤΙΑ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

ΟΥΡΟΥΚ - Η Πρώτη Πόλη στον Κόσμο<br />

Η πόλη της Ουρούκ (4100-2900 π.Χ) πιστεύεται ότι<br />

ήτανηπρώτηπραγματικήπόληστονκόσμο.Το<br />

εμπόριο εκείνη την περίοδο με ξένες χώρες<br />

καθιερώθηκεκαιηγραφήμετεξελίχθηκεαπότα<br />

εικονογράμματαστησφηνοειδήγραφή.Θεωρείταιότι<br />

τοεμπόριουπήρξετοκύριοκίνητρογιατηνεξέλιξη<br />

τηςγραφής,καθώςτότεέπρεπεναυπάρχουνκάποια<br />

μέσα για ακριβή, μακρινής απόστασης, επικοινωνία<br />

μεταξύ των Σουμέριων εμπόρων και των αντιπροσώπωντουςστοεξωτερικό.Οθεσμόςτης<br />

βασιλείας επίσης εμφανίστηκε κατά τον καιρό εκείνο<br />

και οι πόλεις-κράτη της Σουμερίας άρχισαν να<br />

κυβερνώνται από έναν και μοναδικό μονάρχη, ο<br />

οποίοςλάμβανεβοήθειαστοέργοτουαπόένα<br />

συμβούλιο γερόντων (το οποίο περιελάμβανε άνδρες<br />

καιγυναίκες).<br />

Ανκαιησύγχρονηαρχαιολογίαέχειαποδείξειότιη<br />

ΟυρούκείναιηαρχαιότερηπόληστηΜεσοποταμία,οι<br />

ίδιοιοιΣουμέριοιπίστευανότιηπρώτηπόληστον<br />

κόσμο ήταν η Εριντού, στην οποία προΐστατο ο θεός<br />

τηςσοφίαςκαιτουνερού,οΈνκι,οοποίοςτην<br />

ανέδειξεαπόταυδάτιναέληκαικαθιέρωσετηνέννοια<br />

τηςβασιλείαςκαιτηςτάξηςστηχώρα.Ηίδρυσητης<br />

ΕριντούαπότονΈνκιθεωρήθηκεωςέναείδοςχρυσής<br />

εποχής συγκρίσιμη με τον βιβλικό Κήπο της Εδέμ ως<br />

το σπίτι των θεών και τόπος γέννησης των κανόνων<br />

πουδιέπουντονπολιτισμό(γνωστόωςmeh).<br />

Η"πτώση"τηςΕριντούδενείχενακάνειμετις<br />

αμαρτίες της ανθρωπότητας, αλλά με την εξυπνάδα<br />

μιας από τις πιο δημοφιλείς θεές της Μεσοποταμίας,<br />

τηςΙνάνα.ΣτοποίημαΗΙνάνακαιοΘεόςτηςΣοφίας,<br />

ηθεάταξιδεύειαπότηνπόλητηςΟυρούκστην<br />

Εριντού,τηνπατρίδατουπατέρατηςΈνκι,καιτον<br />

προσκαλείνακαθίσεικαιναπιειμερικάποτάμαζίτης<br />

και, καθώς πίνει και γίνεται όλο και πιο ευδιάθετος,<br />

παραδίδειμεχαράταmehστηνκόρητου.Μόλιςτα<br />

μαζέψειόλα,τρέχειστοπλοίοτηςκαιταφέρνειστην<br />

Ουρούκ, κάνοντας έτσι την πόλη της κυρίαρχη και<br />

υποβαθμίζονταςτηνΕριντού.Οισύγχρονοιμελετητές<br />

πιστεύουνότιομύθοςαυτόςπροέκυψεωςαπάντηση<br />

στη μετάβαση από έναν αγροτικό πολιτισμό (που<br />

συμβολίζεταιαπότηνΕριντού)στηναστικήανάπτυξη<br />

πουενσαρκώνειηΟυρούκ,απότιςπιοισχυρέςπόλεις<br />

τηςπεριοχής.<br />

Οι πόλεις των Σουμερίων επεκτείνονταν και όταν<br />

χρειάζονταν περισσότερο χώρο και μεγαλύτερους<br />

πόρους,ταεξασφάλιζαναπόάλλους.Κατάτην<br />

περίοδο Ουρούκ, ο πολιτισμός αναπτύχθηκε ραγδαία,<br />

μετημεγαλύτερηίσωςεφεύρεσηνακορυφώνεταιμε<br />

την εμφάνιση της γραφής γύρω στο 3600-3500 π.Χ. Η<br />

πρώιμη γραφή αναπτύχθηκε ως απάντηση στην<br />

ανάγκη για επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις στο<br />

εμπόριο και μετέδιδε βασικές πληροφορίες όπως "δύο<br />

πρόβατα-πέντεκατσίκες-Κις",οιοποίεςήταναρκετά<br />

σαφείςγιατοναποστολέαεκείνητηστιγμή,αλλάδεν<br />

είχαν τη δυνατότητα να ενημερώσουν τον παραλήπτη<br />

ανταδύοπρόβατακαιοιπέντεκατσίκεςέρχοντανή<br />

έφευγαναπότηνπόληΚις,ανήτανζωντανάήνεκρά<br />

καιποιοςήτανοσκοπόςτους.<br />

Τοσύστημααυτόθαεξελισσότανμέχριτηνεποχήτης<br />

Πρώιμης Δυναστικής Περιόδου στο σύστημα γραφής<br />

πουθαπαρήγαγεέργαόπωςτοΈποςτουΓκιλγκαμές,<br />

τουςΎμνουςτηςΕνχεδουάναστηνΙνάνακαιπολλά<br />

άλλασπουδαίαλογοτεχνικάέργα.<br />

Τα σουμεριακά έγιναν η Κοινή γλώσσα της<br />

Μεσοποταμίας και καθιέρωσαν το σύστημα γραφής<br />

γνωστόωςσφηνοειδής,τοοποίοαργότεραθα<br />

χρησιμοποιούνταν για την καταγραφή άλλων<br />

γλωσσών.

ΤΑ ΕΛΗ ΤΗΣ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>Σ - ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΒΑΛΤΩΝ - MA’DAN MARSHLANDS<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΝΟΤΙΑ <strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

ΤΑΕΛΗΤΗΣ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>Σ–ΟΙ<br />

ΑΝΘΡΩΠΟΙΤΩΝΒΑΛΤΩΝ<br />

ΤαέλητηςΜεσοποταμίας,γνωστάκαιωςταέλητουΙράκ,<br />

είναιμιαπεριοχήυγροτόπωνπουβρίσκεταιστοΝότιοΙράκ<br />

καιστονοτιοδυτικόΙράν.Ταέληβρίσκονταικυρίωςστις<br />

πλημμυρικέςπεδιάδεςτωνποταμώνΕυφράτηκαιΤίγρηπου<br />

περικλείονται από τις πόλεις Bασόρα, Nasiriyah, Amarah<br />

και ένα τμήμα του νοτιοδυτικού Ιράν. Ιστορικά οι ελώδεις<br />

περιοχές,ήταντομεγαλύτερουγροτοπικόοικοσύστηματης<br />

ΔυτικήςΕυρασίας.Ομοναδικόςαυτόςυγρότοποςφιλοξενεί<br />

τους Ανθρώπους των Βάλτων, που κατάγονται από τους<br />

πολιτισμούςτηςΟυρ,τωνΣουμερίωνκαιτηςΒαβυλώνας,οι<br />

οποίοι έχουν αναπτύξει μια μοναδική κουλτούρα στενά<br />

συνδεδεμένη με το τοπίο - συγκομιδή καλαμιών και ρυζιού,<br />

ψάρεμα και βοσκή νεροβούβαλων. Από το 2016 τα έλη της<br />

ΜεσοποταμίαςέχουνκαταγραφείωςΜνημείοΠολιτιστικής<br />

ΚληρονομιάςτηςUNESCO.<br />

Ιστορία<br />

Την 4η χιλιετία π.Χ., οι πρώτες εγγράμματες κοινωνίες<br />

εμφανίστηκαν στη Νότια Μεσοποταμία, οι οποία συχνά<br />

αναφέρεταιωςτοΛίκνοτουΠολιτισμού,καιοιπρώτες<br />

πόλειςμετιςπολύπλοκεςκρατικέςγραφειοκρατίεςαναπτύχθηκανεκείκατάτηνπερίοδοτηςΟυρούκ.Λόγωτης<br />

γεωγραφικής θέσης και των κλιματικών και τοπογραφικών<br />

παραγόντων της Εύφορης Ημισελήνου, οι πολιτισμοί<br />

μπόρεσαν να αναπτύξουν γεωργικά και τεχνολογικά<br />

προγράμματα. Το κρίσιμο έναυσμα ήταν η διαθεσιμότητα<br />

άγριωνβρώσιμωνφυτικώνειδών.<br />

ΗγεωργίαπροέκυψενωρίςστηνΕύφορηΗμισέληνο,επειδή<br />

ηπεριοχήείχεμεγάληποσότηταάγριουσιταριούκαι<br />

οσπρίωνπουήτανθρεπτικάκαιεύκολονακαλλιεργηθούν.<br />

Σήμερα,έρευνεςπουέχουνγίνειδείχνουνότιοικάτοικοι<br />

των βάλτων είναι απευθείας απόγονοι των αυθεντικών<br />

αρχαίων Σουμερίων – με πολύ λίγες επιμειξίες με<br />

Μεσοποτάμιους του Βορρά - οι οποίοι κατοικούν στην<br />

περιοχήεδώκαιχιλιετίες.<br />

ΟιΆραβεςτωνΒάλτων-Maʻdan<br />

Οι Άραβες των Βάλτων (αραβικά: Arab al-Ahwar), που<br />

αναφέρονταιεπίσηςωςMaʻdanείναικάτοικοιτωνελώντης<br />

ΜεσοποταμίαςστονότιοΙράκκαθώςκαισταέληHawizeh<br />

πουδιασχίζουντασύνοραμετοΙράκκαιτοΙράν.<br />

Αποτελούμενοι από μέλη πολλών διαφορετικών φυλών και<br />

φυλετικών συνομοσπονδιών, οι Maʻdan είχαν αναπτύξει<br />

μιαμοναδικήκουλτούραμεεπίκεντροτουςφυσικούςπόρους<br />

των ελών. Πολλοί από τουςκατοίκους των ελών εκτοπίστηκανότανοιυγρότοποιαποξηράνθηκανκατάτη<br />

διάρκειακαιμετάτιςεξεγέρσειςτου1991στοΙράκ.Η<br />

αποξήρανσητωνελώνπροκάλεσεσημαντικήμείωσητης<br />

βιοπαραγωγικότητας, αλλά μετά την ανατροπή του<br />

καθεστώτοςτουΣαντάμΧουσεΐναπότηνΠολυεθνική<br />

Δύναμη,ηροήτουνερούσταέληαποκαταστάθηκεκαιτο<br />

οικοσύστημα άρχισε να ανακάμπτει. Δυστυχώς τη σημερινή<br />

εποχήμόνοντο10%τηςεπιφανείαςέχεινερόμετάτα<br />

φράγματαπουέγινανστηνΤουρκίακαιτοΙράνμεσυνέπεια<br />

τηνάμεσηαπειλήγιατουςκατοίκους.<br />

Πολιτισμός<br />

ΟόροςMaʻdanχρησιμοποιήθηκεαπαξιωτικάαπότιςφυλές<br />

της ερήμου για να αναφερθεί σε εκείνους που κατοικούσαν<br />

στιςλεκάνεςαπορροήςτωνποταμώντουΙράκ,καθώςκαισε<br />

εκείνουςπουκαλλιεργούσαντιςλεκάνεςαπορροήςτων<br />

ποταμών για να αναφερθούν στον πληθυσμό των ελών. Οι<br />

Maʻdan μιλούν αραβικά της Νότιας Μεσοποταμίας και<br />

παραδοσιακά φορούσαν μια παραλλαγή κανονικού<br />

αραβικού φορέματος:για τους άντρες, ένα thawb (μακρύ<br />

πουκάμισο» τον τελευταίο καιρό, περιστασιακά με ένα<br />

δυτικού τύπου σακάκι από πάνω) και ένα keffiyeh (κάλυμμα<br />

κεφαλής) φοριόταν στριμμένο γύρω από το κεφάλι με<br />

τουρμπάνι.<br />

ΟιπερισσότεροιΆραβεςτωνΒάλτωνζούσανσετοξωτά<br />

σπίτιααπόκαλάμιαπολύμικρότερααπόέναμουντίφ.Η<br />

τυπικήκατοικίαήτανσυνήθωςλίγοπερισσότεροαπόδύο<br />

μέτραπλάτος,περίπουέξιμέτραμήκοςκαιλίγολιγότερο<br />

απότρίαμέτραύψος,καικατασκευαζότανείτεστηνόχθη<br />

τουνερούείτεσεένατεχνητόνησίαπόκαλάμιαπου<br />

ονομαζότανκιμπάσα.Τασπίτιαείχανεισόδουςσταδύο<br />

άκρα,τοέναάκροτοχρησιμοποιούσανωςκατοικίακαιτο<br />

άλλο άκρο (μερικές φορές εκτεινόταν με σίτρα, μια μακρά<br />

κατασκευή από καλάμι) το χρησιμοποιηούσαν για να<br />

καταφύγουνταζώασεκακέςκαιρικέςσυνθήκες.<br />

Τα παραδοσιακά σκάφη (το mashoof και η tarada)<br />

χρησιμοποιούνταν ως μεταφορά: οι Maʻdan οδηγούσαν<br />

βουβάλουςμέσααπότουςκαλαμιώνεςτηνεποχήτης<br />

χαμηλής στάθμης νερού για να δημιουργήσουν κανάλια, τα<br />

οποίαστησυνέχειαθαέμενανανοιχτάμεσυνεχήχρήση,για<br />

τιςβάρκες.<br />

Γεωργία<br />

Η κοινωνία των Maʻdan χωρίστηκε σε δύο κύριες ομάδες<br />

ανάλογαμετιςασχολίεςτους.Ημιαομάδαεκτρέφει<br />

νεροβούβαλουςενώοιάλληκαλλιεργείρύζι,κριθάρι,σιτάρι<br />

καικεχρί.Ηκαλλιέργειαρυζιούήτανιδιαίτερασημαντική,<br />

τα νεροχώραφα καθαρίζονται τον Απρίλιο και σπέρνονται<br />

στα μέσα Μαΐου. Παραδοσιακά, οι περίοδοι καλλιέργειας<br />

χαρακτηρίζονταιαπότηνανατολήκαιτηδύσηορισμένων<br />

αστέρων, όπως οι Πλειάδες και ο Σείριος. Κάποιοι Maʻdan<br />

είναινομάδεςκτηνοτρόφοικαιχτίζουνπροσωρινές<br />

κατοικίες μετακινώντας βουβάλια γύρω από τα έλη<br />

ανάλογαμετηνεποχή.<br />

Οι ψαράδες παλιότερα ψάρευαν με δόρατα και δηλητήριο<br />

και το ψάρεμα μεγάλης κλίμακας με δίχτυα θεωρούνταν<br />

μέχρι πρόσφατα ως άτιμο επάγγελμα, με αποτέλεσμα να το<br />

ασκούν τα μέλη μιας ξεχωριστής και πολύ χαμηλής<br />

κοινωνικήςθέσηςφυλής/κάστας,γνωστήςωςBerbera.<br />

Στατέλητουεικοστούαιώνα,μιατρίτηκύριαασχολία<br />

εισήλθεστηνκαθημερινότητατωνMaʻdan.ηύφανσηψάθας<br />

από καλάμι σε εμπορική κλίμακα. Αν και συχνά κέρδιζαν<br />

πολύ περισσότερα από τους γεωργούς, οι υφαντές αντιμετωπίζονταν<br />

με περιφρόνηση τόσο από τους Maʻdan όσο<br />

και από τους αγρότες: ωστόσο, οι οικονομικές ανακατατάξειςσήμαινανότιτοεπάγγελμααυτόσταδιακάκέρδισε<br />

τηναποδοχήωςαξιοσέβαστο.<br />

Θρησκεία<br />

Η πλειονότητα των Αράβων των Βάλτων είναι Σιίτες<br />

Μουσουλμάνοι, αν και στα έλη μικρές κοινότητες<br />

Μανταϊστών που μιλούν Μανταϊκά (που συχνά εργάζονται<br />

ωςναυπηγοίσκαφώνκαιτεχνίτες)ζουνμαζίτους.Η<br />

μακροχρόνιασχέσητωνκατοίκωνμεφυλέςεντόςτης<br />

Περσίας μπορεί να επηρέασε την εξάπλωση της ονομασίας<br />

Σίτιμέσασταέλη.<br />

Θεωρίεςπροέλευσης<br />

ΗπροέλευσητουMaʻdan εξακολουθεί να έχει κάποιο<br />

ενδιαφέρον.ΟιΒρετανοίεθνογράφοιαποικιοκρατώνδυσκολεύτηκανναταξινομήσουνορισμένααπότακοινωνικάέθιμα<br />

των Maʻdan και υπέθεσαν ότι μπορεί να προέρχονται από<br />

τηνΙνδία. Πολλοί μελετητές έχουν προτείνει ιστορικούς και<br />

γενετικούς δεσμούς μεταξύ των Αράβων των Βάλτων και<br />

τωναρχαίωνΣουμερίωνμεβάσηκοινέςγεωργικέςπρακτικές<br />

και μεθόδους οικοδόμησης και τήρηση αρχαίων εθίμων και<br />

συνηθειών.Ωστόσο,δενυπάρχειγραπτήαναφοράγιατις<br />

φυλέςτωνελώνμέχριτον9οαιώνα,καιοιΣουμέριοιέχασαν<br />

τη διακριτή εθνοτική τους ταυτότητα γύρω στο 1800 π.Χ.,<br />

περίπου2700χρόνιαπριν.<br />

Άλλοι, ωστόσο, έχουν σημειώσει ότι μεγάλο μέρος του<br />

πολιτισμού του Maʻdan μοιάζει στην πραγματικότητα με<br />

αυτότωνβεδουίνωντηςερήμουπουήρθανστηνπεριοχή<br />

μετάτηνπτώσητουΧαλιφάτουτωνΑββασιδών.

Η ΠΟΛΗ ΟΥΡ<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΝΟΤΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΟΥΡ<br />

ΗαρχαίαπόληΟυρβρισκότανστηνότιαΜεσοποταμία,<br />

κοντάστιςεκβολέςτουΕυφράτηκαιτουΤίγρηστον<br />

Περσικό κόλπο, κοντά στην πόλη Ερίντου. Κεντρική<br />

θεότητατήςπόληςήτανοθεόςτηςΣελήνηςΣινΝανάρ.<br />

ΣύμφωναμετηνΑγίαΓραφή,απότηνΟυρκαταγότανη<br />

οικογένεια του Αβραάμ. Ο πατέρας του Αβραάμ ο<br />

Θάρρα,έζησεστηνΟύρτωνΧαλδαίων.ΌτανοΘεός<br />

ζήτησεαπότονΑβραάμναφύγειαπότηνΟυρ,οΘάρρα<br />

πήγεμαζίμετονΑβραάμ,τηνύφητουΣάρακαιτον<br />

εγγονότουΛωτ,στηΧαρράντηςγηςΧαναάν,όπου<br />

κατοίκησεμέχριταγεράματάτου.<br />

Η πόλη τοποθετείται 18 χιλιόμετρα από την<br />

παραδοσιακή τοποθεσία του κήπου της Εδέμ. Το 2000<br />

π.Χ.ήτανπιθανότατακοντάστηθάλασσα,καθώςη<br />

ακτογραμμήτουπερσικούκόλπουπερνούσεδίπλατης.<br />

Αρχαιολογικέςανασκαφές<br />

ΟιανασκαφέςάρχισαναπότηΜεγάληΒρετανίατο<br />

1854υπότηνηγεσίατουJ.E.Taylor,πουβρήκετην<br />

κορυφήενόςΖιγκουράτ.Συνέχισεημικτήεξερευνητική<br />

αποστολή του Πανεπιστημιακού Μουσείου της<br />

ΠενσιλβάνιακαιτουΒρετανικούΜουσείουμεαρχηγό<br />

τονDrΓούλεϊτο1929στηβάσητωνλόφωντήςΟυρκαι<br />

κράτησε12χρόνια.<br />

Ηπόληπροστατευόταναπότείχηταοποίαείχανστο<br />

κέντροτουςέναβαθμιδωτόπύργομετοναότης<br />

θεότητας που τους προστάτευε, ο οποίος<br />

χρησιμοποιούντανκαιωςαστρονομικόπαρατηρητήριο.<br />

Τριγύρωυπήρχανναοί,δωμάτιαιερέων,αποθήκες,όπως<br />

καιμιααπό τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες που βρέθηκαν<br />

ποτέ.Εκείβρέθηκανκαιοιαρχαιότεροιγραπτοίνόμοι.<br />

Οιανασκαφέςέφερανστοφωςέργαυψηλήςτεχνικής,<br />

τάφους και ανάκτορα. Σώθηκαν θαυμάσιοι ναοί της<br />

πόλης και τεράστια οικοδομήματα, που σχηματίζουν<br />

πυραμίδα και που οι κάτοικοι της Ουρ τα ονόμαζαν<br />

"ζιγκουράτ".<br />

Πολεοδομία<br />

ΤασπίτιατηςΟύρ,παράτιςεπιμέρουςδιαφοροποιήσεις,<br />

ακολουθούνβασικάτοίδιοσχέδιο:γύρωαπόμια<br />

κεντρικήαυλήανοίγοντανταδωμάτιατονισογείου.Ένα<br />

κλιμακοστάσιοοδηγούσεσταδωμάτιατουάνω ορόφου<br />

ταοποίαέβλεπανσεένανξύλινοεξώστη,στηριζόμενοσε<br />

τέσσερακάθεταδοκάριαστιςγωνίεςτηςαυλής.<br />

ΗπόληΟυρ,πόλητουθεούτηςΣελήνηςΝάννα,είχε<br />

σχήμαακανόνιστηςέλλειψηςκαιπεριβαλλόταναπό<br />

ισχυράτείχηύψουςπερίπου8μ.Κατάμήκοςτονδυτικού<br />

τείχουςέρρεεοΕυφράτηςενώκατάμήκοςτου<br />

ανατολικού, μια ευρύχωρη διώρυγα οδηγούσε στον<br />

Ευφράτη.Έτσιηπόληέμοιαζεμενησί.<br />

Στηβορειοδυτικήγωνιάτηςπόληςβρισκόταντο<br />

Τέμενος τον θεού Νάννα, ένα πραγματικό ανακτορικό<br />

συγκρότημα, καθώς για τους Σουμέριους ο ναός<br />

αποτελούσετοκέντροτηςπόλης.Μέσαστονπερίβολο<br />

του Τεμένους υψωνόταν το Ζιγκουράτ, ο βαθμιδωτός<br />

πύργοςμετονναότουΝάνναστηνκορυφήτου.<br />

Όληηυπόλοιπηέκτασητήςπόληςήτανπυκνάδομημένη<br />

από κατοικίες. Οι δρόμοι, χωρίς πλακόστρωτο, ήταν<br />

στενοίκαιγυριστοί,με μικρότερεςαδιέξοδεςπαρόδους,<br />

οι οποίες οδηγούσαν στα σπίτια κρυμμένα στο<br />

εσωτερικόμεγάλωνοικοδομικώντετραγώνων.<br />

Το Ζιγκουράτ του Ουρ-Ναμμού στην Ουρ (Τρίτη<br />

Δυναστεία, 2100-2000 π.Χ.), ήταν ένα μεγαλόπρεπο<br />

οικοδόμημα, σε μορφή τριώροφης κλιμακωτής<br />

πυραμίδας. Ήταν μια βάση η οποία φιλοξενούσε το ναό<br />

του θεού Νάννα. Τα τοιχώματα της πυραμίδας, τη<br />

μονοτονία της οποίας διέκοπταν παραστάδες, ήταν<br />

κτισμένα με έντονη κλίση προς τα μέσα, δίνοντας έτσι<br />

τηνεντύπωσηστιβαρότηταςστοόλοοικοδόμημα.<br />

Από τα λαμπρά ευρήματα στo βασιλικό νεκροταφείο<br />

τηςΟυρ,φαίνεταιότιηπυροτεχνολογίακαιη<br />

μεταλλοτεχνία,κατάτηδιάρκειατης3ηςχιλιετίαςπ.Χ.,<br />

έφθασεστηΣουμερίακατάτηνπερίοδοαυτήσεπολύ<br />

υψηλό επίπεδο. Τα αντικείμενα από χρυσό και ασήμι<br />

αφθονούν. Εκτός από κοσμήματα,σκεύη, όπλα, ακόμα<br />

και εργαλεία ήταν κατασκευασμένα από πολύτιμα<br />

υλικά. Οι Σουμέριοι χρυσοχόοι ήταν πια σε θέση να<br />

κατασκευάζουν σύρμα από πολύτιμα μέταλλα και<br />

μεταλλόκολλα.Λεπτέςαλυσίδεςκαιπερίτεχναστολίδια<br />

επεξεργασμέναμεκόκκουςκαισύρμα,χρυσάσκεύηκαι<br />

όπλασυνιστούνμιαπολυτέλειακαιεκλέπτυνση,που<br />

εκτός από έναν άνευ προηγουμένου συσσωρευμένο<br />

πλούτο, υποδηλώνουν μια εξαιρετικά δυναμική<br />

τεχνολογική παράδοση. Πολυάριθμα είναι όμως και τα<br />

λίθινααγγείααπόαλάβαστρο,στεατίτη,διορίτηκαι<br />

ασβεστόλιθο, ενώ όστρεο, σεντέφι και κύανο<br />

διακοσμούνωςένθεταπολλάέργατέχνης.<br />

Οι απλοίτάφοιείναι λάκκοισκαμμένοιστοέδαφος,με<br />

το νεκρό τοποθετημένο σε στάση ύπνου, δηλαδή στο<br />

πλάι με τα πόδια συνήθως λυγισμένα, τυλιγμένος με<br />

ψάθα,ενώσεάλλεςπεριπτώσειςμέσασεξύλινηή<br />

πήλινη (ελλειψοειδή) σαρκοφάγο. Σε μερικούς τάφους<br />

ανάμεσασεάλλακτερίσματαείχετοποθετηθείομοίωμα<br />

πλοίου από άσφαλτο, φορτωμένο με αγγεία γεμάτα<br />

τροφές. Οι βασιλικοί τάφοι κτισμένοι με λίθους ή<br />

τούβλα βρίσκονταν στον πυθμένα ενός λάκκου βάθους<br />

μέχρι και 9 μ., στον οποίο οδηγούσε ένα πρανές. Οι<br />

οροφέςαυτώντωντάφωνείναικαμαρωτέςμεαψιδωτά<br />

άκρα,κτισμένεςσεαρκετέςπεριπτώσειςμετοεκφορικό<br />

σύστημα. Υπήρξαν εκεί τουλάχιστον 17 τάφοι, και οι 15<br />

απ'αυτούςβρέθηκανναέχουνμέσαμεταξύ3και74<br />

συνοδών,συνήθωςγυναικών,πουθάφτηκανμαζίμετον<br />

νεκρό.ΠουθενάαλλούστηΜεσοποταμίαδενέχει<br />

βρεθείναγίνονταιανθρωποθυσίεςστουςτάφουςκαι<br />

καμίααναφοράσεοποιοδήποτεκείμενο,αλλάπρέπεινα<br />

ήτανσημαντικήιεροτελεστίαστηναρχαίαΟυρ.<br />

ΤοβασιλικόνεκροταφείοτήςΟυραντανακλάτηνακμή,<br />

στηνοποίαείχεφθάσειαυτήηισχυρήΣουμεριακήπόληκράτοςκατάτηδιάρκειατουπρώτουημίσεοςτής3ης<br />

χιλιετίαςπ.Χ.<br />

ΤοτέλοςτωνΣουμερίων<br />

ΟάρχονταςΙσμπί-ΕρράτηςΙσίν,τηςπιοδυνατήςπόλης<br />

κατά το διάστημα 2.000-1.900 π.Χ., κατέλαβε την Ουρ<br />

καιαργότερατηνιερήπόληΝιπούρ,επιχειρώνταςνα<br />

εξαπλώσειμιαισχυρήδυναστείαπάνωσεόλητη<br />

Σουμερία.<br />

Γύρω στο 1750 π.Χ., ο Χαμμουραμπί νικώντας τους<br />

τοπικούς βασιλιάδες, ίδρυσε μια αυτοκρατορία, η οποία<br />

περιελάμβανε,εκτόςαπότηΣουμερία,τοΕλάμ,τοΜάρι<br />

και την Εσνούνα. Έτσι, η αυτοκρατορία του<br />

Χαμμουραμπί απλωνόταν από τον Περσικό Κόλπο ως<br />

βόρειααπότηΝινευήκαιαπόταόρητουΕλάμμέχριτα<br />

υψώματα της Συρίας. Οι Σουμέριοι ως λαός,<br />

εκσημιτισμένοιπια,έπαψανναυπάρχουν.<br />

Ωστόσο,στησφαίρατηςτέχνηςκαιτουπνεύματοςο<br />

πολιτισμόςτουςείχεεπιδράσειβαθύταταστησκέψητων<br />

υπόλοιπων Μεσοποτάμιων λαών (Ακκαδίων,<br />

Βαβυλωνίων, Χαλδαίων, Ιρανών). Η κοινωνική<br />

οργάνωση,ημυθολογίακαιηθρησκείατωνΣουμερίων<br />

υιοθετήθηκαναπόόλουςτουςλαούςπουτους<br />

διαδέχθηκαν, οι οποίοι διατήρησαν πάντοτε ζωντανό το<br />

αίσθηματηςσυνέχειαςκαιτηςενότηταςμετονλαό<br />

αυτόν.<br />

Το Ζιγκουράτ του Ουρ-Ναμμού εξακολούθησε επί<br />

αιώνες να ορθώνεται στον ουρανό, αποτελώντας για<br />

όλους τους μεταγενέστερους μονάρχες της<br />

Μεσοποταμίας διαρκή υπόμνηση ότι τους συνέδεε ένας<br />

κοινός, ενιαίος πολιτισμός, ο οποίος είχε τις ρίζες του<br />

στηΣουμερία.

ΟκλιμακωτόςΠύργοςZigguratτηςΟυρ,οΝαόςστοπάνωμέροςήταναφιερωμένοςστοΘεόNanna,θεότουφεγγαριούπουλατρευότανστηνΟυρ. 2113-2095π.Χ.

ΒΑΣΟΡΑ<br />

ΝΟΤΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΒΑΣΟΡΑ<br />

Η Βασόρα (αραβ. Αl-Βaṣra) είναι το μεγαλύτερο<br />

λιμάνι του Ιράκ. Έχει 2,9 εκατομμύρια κατοίκους κι<br />

είναι ητρίτη μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη μετά<br />

τηνπρωτεύουσα,Βαγδάτη,καιτηΜοσούλη.Είναιη<br />

πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (Αλ-Μπάσρα)<br />

καιβρίσκεταιστιςακτέςΣατ-ελ-Αράμπ,στηνένωση<br />

τωνποταμώνΤίγρηκαιΕυφράτη,ενώαπέχει55<br />

χιλιόμετρα από τον Περσικό Κόλπο και 550<br />

χιλιόμετρααπότηΒαγδάτηκαιαπότο2017<br />

αναγνωρίστηκε σαν η οικονομική πρωτεύουσα του<br />

Ιράκ.<br />

Ηπόληχτίστηκετο636καιέπαιξεσημαντικόρόλο<br />

στηνΙσλαμικήΧρυσήΕποχή. Ηπεριοχήγύρωαπό<br />

τηνπόληείναιπλούσιασεκοιτάσματαπετρελαίου,<br />

κάτιπουεξασφαλίζεισεμεγάλοβαθμότην<br />

οικονομική της δραστηριότητα και ανάπτυξη.<br />

Διαθέτει ένα εκτενές δίκτυο καναλιών, χάρη στο<br />

οποίοκέρδισεστοπαρελθόντοπροσωνύμιοΒενετία<br />

τηςΑνατολής.Στηλογοτεχνία,ηπόληείναιγνωστή<br />

ωςηπατρίδατουπερίφημουΣεβάχτουΘαλασσινού.<br />

Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι μουσουλμάνοι<br />

Σιίτες,ενώστηνπόληζουνκαιΣουνίτες(35%πριν<br />

απότονπόλεμο,μειώθηκεσε10%)καιέναςαριθμός<br />

Χριστιανών, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν<br />

απομεινάρια της παλιάς προϊσλαμικής<br />

γνωστικιστικής σέκτας των Μανδαίων, οι οποίοι<br />

κατοικούσανπαλαιότεραστοβόρειοΙράκ,αλλάτον<br />

τελευταίοαιώναεπέστρεψανσεκάποιεςμεγάλες<br />

πόλεις και αντιμετωπίζουν την απειλή αφανισμού<br />

από εξτρεμιστές του Ισλάμ. Σύμφωνα με την<br />

παράδοση,σεμιαγυναίκααπότηΒασόρα,τη<br />

Ραμπία, αποδίδεται η αρχή του σουφισμού, η οποία<br />

γύρωστο780ενσάρκωσετοιδεώδεςτηςαίρεσηςγια<br />

μιαανιδιοτελήαγάπητουΘεού,χωρίςτηνελπίδα<br />

τουπαραδείσουκαιτοφόβοτηςκόλασης.<br />

ΟιΜανδαίοι<br />

Οι Μανδαίοι ήταν αρχαίος λαός της Μεσοποταμίας<br />

με ιδία γλώσσα (μανδαϊκή) και θρησκεία<br />

(Μανδαϊσμός). Ο λαός αυτός έγινε γνωστός κατά<br />

τον 17ο αιώνα από τον καρμηλίτη ιεραπόστολο<br />

ΙωάννηαΖεσούστηνΠερσίαωςαιρετικοί,φέροντες<br />

αυτότοόνομα,καθώςεπίσηςκαιμετοόνομαΖαβίρ,<br />

(στη γλώσσα τους = «βαπτιστές») ανερχόμενοι<br />

πάντωςσεπολλέςχιλιάδες.<br />

Ηπροέλευσητηςμανδαϊκήςθρησκείαςείναι<br />

δύσκολοναανιχνευθεί,καθώςείναιπολλάτα<br />

στοιχείαεπιρροώναπόάλλεςθρησκείες.Το<br />

πιθανότεροείναιπωςοιΜανδαίοιανήκουνσεμια<br />

προ-χριστιανική εποχή και συνδέονται με τον<br />

περσικό Γνωστικισμό, αν και αρκετοί ιστορικοί<br />

τοποθετούντηνπροέλευσήτουςστον1οή2ομ.Χ.<br />

αιώνα. Ο ίδιος ο ιεραπόστολος και άλλοι ιστορικοί<br />

θεωρούσαναυτότολαόναέχουνσχέσημετους<br />

αρχαίουςημεροβαπτιστέςήμαθητέςτουΙωάννητου<br />

Βαπτιστήήότιείναισυνέχειατηςσέκταςστηνοποία<br />

ανήκεοΙωάννης,δηλαδήτωνΕσσαίων.Στοιχείατης<br />

γλώσσας τους, ωστόσο, υποδεικνύουν αραμαϊκή<br />

προέλευση. Ένα από τα κείμενα των Μανδαίων μιλά<br />

γιατηφυγήτωνΝαζαρηνώνήΝαζωραίωναπότις<br />

περιοχέςτουΙορδάνη,κατάτηνεποχήτωνιουδαϊκών<br />

πολέμων και της καταστροφής της Ιερουσαλήμ,<br />

περίπουτο70μ.Χ.<br />

ΟιΜανδαίοιφαίνεταιπωςκατείχανισχυρήθέσηστη<br />

Βαβυλώνα,αλλάτηνέχασανμετηνεμφάνισητων<br />

Σασσανιδώντοέτος226μ.Χ.ΜετηνάφιξητουΙσλάμ<br />

στοΙράκτο636μ.Χ,οιΜανδαίοιθεωρήθηκανωςο<br />

τρίτοςλαόςτηςβίβλου,οιμυστηριώδειςΣαβαίοιτου<br />

Κορανίου.Όμως,οισχέσειςτωνΜανδαίωνμετο<br />

Ισλάμδενήτανοικαλύτερες,καθώςοΜωάμεθ<br />

επονομάζεταιστακείμενάτους“δαίμωνΜπιζμπάτ”.<br />

Οι Μανδαίοι έχουν συνήθως υψηλή εκπαίδευση,<br />

αλλάγνωρίζουνλίγαγιατηνπαλιάγλώσσακαιτις<br />

γραφές, ενώ σπάνια παρακολουθούν τελετουργίες,<br />

κυρίως γάμους, Ωστόσο, είναι υπερήφανοι για την<br />

κληρονομιά τους και συχνά ισχυρίζονται πως<br />

ανήκουνσεμιαθρησκείαπαλαιότερηαπότον<br />

Ιουδαϊσμό,τονΧριστιανισμόκαιτοΙσλάμ.<br />

ΟιΜανδαίοιπιστεύουνσεέναΘεό,τονοποίο<br />

αποκαλούνΧαγί,δηλαδήΖωντανόήΖωή,εξουκαιο<br />

ΟίκοςτηςΖωήςπουαναφέρεταισυχνάσταιεράτους<br />

κείμενα. Ο ήλιος, η σελήνη, τα αστέρια και οι<br />

πλανήτες είναι πολύ σημαντικά για την<br />

τελετουργική και καθημερινή ζωή. Για αυτό οι<br />

Μανδαίοιμελέτησανεπίμακρόντηνκίνησητων<br />

πλανητώνκαισυνδύασαντηγέννησημετα<br />

αστρολογικάσημείατουΖωδιακού.<br />

Πιστεύουν, επίσης, ότι αυτά τα σώματα επηρεάζουν<br />

τονκαιρό,τηβροχή,τηγεωργία,τουςανέμουςκαι<br />

τιςπαλίρροιεςκαιγιααυτόπρέπειναμελετώνται,<br />

ΤοΒάπτισμααντιπροσωπεύειτηνκατεξοχήντελετουργική<br />

επικοινωνία τους με το Θείο, μέσω του<br />

ζώντος ύδατος, μιας ιδέας πουαπαντάταιμαζίμε<br />

τηνάποψηπερίτουενδύματοςτηςψυχήςστην<br />

ερμητικήκαιαλχημικήπαράδοση.Τοζωνύδωρείναι<br />

εκείνοπουμπορείνακαθαρίσειτονπιστόμετάτη<br />

σεξουαλική επαφή, τη γυναίκα μετά την έμμηνο<br />

ρύση, εκείνον που άγγιξε κάποιο πτώμα. Έτσι<br />

επαναλαμβάνουντοΒάπτισμαπολύτακτικά.<br />

Οι Μανδαίοι πιστεύουν στη μεταθανάτια ζωή, στην<br />

οποίαυπάρχειηιδέατηςανταμοιβήςήτηςτιμωρίας.<br />

Ο αμαρτωλός τιμωρείται στην αλ-Ματαράθι και<br />

κατόπινεισέρχεταιστονΠαράδεισο.<br />

Η ιδέα της αιώνιας τιμωρίας εκλείπει παντελώς,<br />

γιατίοΘεόςθεωρείταιφιλεύσπλαχνοςκαιελεήμων.<br />

Οασκητισμός,ηαυταπάρνησηκαιηαπλότηταείναι<br />

στοιχείααπαραίτηταγιατηνορθήθρησκευτική<br />

πρακτικήανάμεσαστουςΜανδαίους,Ηπώλησητης<br />

τροφής είναι ανεπιθύμητη, καθώς προορίζεται για<br />

εκείνουςπουτηνέχουνανάγκη.Τοστόλισματων<br />

τάφωνκαιηεπίσκεψησενεκροταφείαείναιεπίσης<br />

απαγορευμένη,καθώςεκείενοικείησκιά,δηλαδήτο<br />

σώμα.Ένασώματοοποίο,ωστόσο,κατάτηδιάρκεια<br />

τηςζωήςτουχρειάζεταιναπαραμένειακέραιο.<br />

Κανένα τμήμα του δεν πρέπει να αποκόβεται και σε<br />

τούτητηναπαγόρευσηπεριλαμβάνεταικαιη<br />

περιτομή.<br />

Ιερήθεωρείταιηχειραψίακαιλέγεταιπωςήτανοι<br />

πρώτοι που καθιέρωσαν αυτόν τον τρόπο<br />

χαιρετισμού και συμφωνίας, ως σύμβολο σεβασμού<br />

και τιμής. Συμφωνία που επισφραγίστηκε με<br />

χειραψία, δεν επιτρέπεταινα αθετηθεί με κανένα<br />

τρόπο.<br />

ΟΜανδαίοιτρέφουνμεγάλοσεβασμόγιατα<br />

ποτάμια και προσπαθούν να ζουν δίπλα τους. Το<br />

μεγαλύτερο αμάρτημα που περιγράφεται στα Ιερά<br />

Βιβλία τους είναι η ούρηση σε κάποιο ποτάμι.<br />

Ωστόσο,εντέλλεταιηεναπόθεσητηςτροφήςπου<br />

απομένειαπόμίατελετουργία,γιαναφάνεαπό<br />

αυτήνταψάριατουποταμού.<br />

Εκτόςαπόταποτάμιαυπάρχουνκαιάλλοιιεροί<br />

τόποι για προσκύνημα. Τέτοιοι θεωρούνται το Αϊν<br />

ΣαμςστηνΑίγυπτο,οΟίκοςτουΧαγίστηΜέκκα,ο<br />

Οίκος του Βράχου στην Ιερουσαλήμ, το τζαμί<br />

Ουμαγιάντ στη Δαμασκό, ο ναός του Χαράν κ.ο.κ.<br />

Αυτοίοιιεροίτόποιθεωρούνταιπωςχτίστηκαν<br />

αρχικάαπότουςΜανδαίους,αλλάαργότερατους<br />

απαγορεύτηκενατουςχρησιμοποιούνωςτόπους<br />

προσκυνήματος.

Σεβάχ ο Θαλασσινός

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΒΑΣΟΡΑΣ

SUMERIAN & BABYLONIAN GALLERIES

ΑπόταπρώτακωνικάδείγματαγραφήςσεπηλόαπότηGudea.ΠρώιμηπερίοδοςΣουμερίων2150π.Χ.

ΒάζαπρώιμηςπεριόδουτωνΣουμερίων(2900-2370π.Χ.) Πορτοκαλίδιακοσμημέναμεκόκκινοκαιμαύροχρώμα.

ΦρουτιέραμεεγχάρακτηδιακόσμησηTellWilaya-ΠρώιμηπερίοδοςΣουμερίων2900-2300π.Χ.

ΠέτρινοάγαλμαανδρόςαπότοTellRimah. ΠρώιμηΒαβυλωνιακήπερίοδος 2000-1500π.Χ.

Μεγάλο δοχείο από τερακότα που χρησιμοποιούσαν για την καύση αρώματος στο Ναό. πρώιμη<br />

περίοδος Βαβυλώνος 1500-1000 π.Χ)

Νεο-Ασσυριακήπερίοδος(900-600π.Χ)

ΑκέφαλογυναικείοάγαλμααπόλευκόμάρμαρομεενδυμασίατηςΧάτρα-<br />

ΠαρθικήΠερίοδος (125-π.Χ.-227μ.Χ)

Κεραμικά φέρετρα. Περίοδος των<br />

Πάρθων 126 π.Χ.-226 μ.Χ

Γυναικείαφιγούρααπότερακότα,<br />

ΕλληνιστικήςΠεριόδου(331-136π.Χ)

ΣΑΜΑΡΡΑ<br />

ΜνημείοΠολιτιστικήςΚληρονομιάςτηςUNESCO<br />

ΒΟΡΕΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΣΑΜΑΡΡΑ<br />

Η Σαμάρρα είναι το πραγματικό σύμβολο του Ιράκ.<br />

ΟσπειροειδήςμιναρέςτουΜεγάλουΤζαμιούείναι<br />

ίσως το πιο διάσημο μνημείο αυτήςτης χώρας, πιο<br />

διάσημο από τα μνημεία της Βαβυλώνας. Η Σαμάρα<br />

είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος για το σιιτικό<br />

Ισλάμ.<br />

Η επιγραφή της UNESCO της Σαμάρρα περιέχει<br />

πολλά σημεία, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το<br />

επίκεντρότηςείναιταερείπιατουΜεγάλουΤζαμιού<br />

1.200 ετών (κάποτε το μεγαλύτερο στον κόσμο), το<br />

οποίο περιλαμβάνει έναν υπέροχα ανακατασκευασμένο<br />

σπειροειδή μιναρέ, που δυστυχώς, η<br />

κορυφή του έχει καταστραφεί από βομβαρδισμούς.<br />

Ο Μιναρές Malwiya, ύψους 52 μέτρων, με<br />

σπειροειδείς ράμπες, δεν μοιάζει με κανέναν άλλο<br />

μιναρέ στον κόσμο. Έχοντας ενσωματώσει τα<br />

αρχιτεκτονικάχαρακτηριστικάτωναρχαίωνπύργων<br />

τηςΒαβυλωνίας,είναιτομόνοκαλάσωζόμενο<br />

διατηρημένο δείγμα ενός αυθεντικού πύργου της<br />

Βαβέλ!<br />

Ηιστορίατουτόπουχρονολογείταιαπότην5η<br />

χιλιετία π.Χ. όταν η Σαμάρρα ήταν απλώς ένας<br />

οικισμός. Στη συνέχεια, μεταξύ του 3ου και 7ου<br />

αιώναμ.Χ.,ιδρύθηκεηπόληΣαμάρρα.<br />

Στη μεσαιωνική εποχή, η Σαμάρρα ήταν η<br />

πρωτεύουσα του Χαλιφάτου των Αββασιδών, που<br />

είναιτοτρίτοχαλιφάτοπουδιαδέχτηκετον<br />

Προφήτη Μωάμεθ. Η πόλη της Σαμάρρας άκμαζε<br />

έωςότουηπρωτεύουσαμεταφέρθηκεπίσωστη<br />

Βαγδάτητον9οαιώναμ.Χ.<br />

Ο αρχαιολογικός χώρος της Σαμάρρα ονομάστηκε<br />

από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας<br />

Κληρονομιάς το 2007, αποκαλώντας τον "το<br />

καλύτερα διατηρημένο σχέδιο μιας αρχαίας μεγάλης<br />

πόλης."Ησύγχρονηπόληπουφέρειτοίδιοόνομα<br />

βρίσκεταιμέσασταερείπιατωνΑββασιδών.Το<br />

τοπωνύμιο Samarra είναι γνωστό ότι υπήρχε πριν<br />

απότηνΙσλαμικήπερίοδο.<br />

Οι κλασικοί συγγραφείς αναφέρουν το όνομα με<br />

διάφορεςμορφές,όπωςτοελληνικόSuma(Σουμᾶ),<br />

το λατινικό Sumere και το συριακό Šumara.Το<br />

επίσημοόνοματηςπόληςτωνΑβασιδώνήτανSurra<br />

Man Ra'a, που σημαίνει "αυτόςπουτηβλέπει<br />

χαίρεται".<br />

ΗΣαμάρραιδρύθηκεαπότονόγδοοΑββασίδη<br />

χαλίφη al-Mu'tasim το 836. Από την αρχή, η<br />

κατασκευήστηΣαμάρραέγινεσεμαζικήκλίμακα.Η<br />

γηήτανάφθονηκαιφθηνή,μεελάχιστους<br />

προϋπάρχοντες οικισμούς να εμποδίζουν την<br />

επέκταση. Κατασκευάστηκαν αγορές, τζαμιά και<br />

λουτράγιατουςανθρώπους,μαζίμεμιασειράαπό<br />

παλάτιαγιατονχαλίφηκαιάλλαεπιφανήάτομα.<br />

Μετά τον θάνατο του al-Mu'tasim, ο διάδοχός του<br />

al-Wathi παρέμεινε στη Σαμάρρα. Η απόφασή του<br />

να μείνει έπεισε τους κατοίκους για τη μονιμότητα<br />

τηςνέαςπόληςκαιέναςνέοςκύκλοςκατασκευής<br />

ξεκίνησεκατάτηδιάρκειατηςβασιλείαςτου.Ο<br />

ίδιοςοAl-Wathiqέχτισεένανέοπαλάτι,τοHaruni<br />

(το όνομα του al- Wathiq ήταν Χαρούν) στην όχθη<br />

τουΤίγρη,τοοποίοέγινεηνέατουκατοικία.<br />

Ο Al-Mutawakkil επιδίωξε νέες κατασκευές,<br />

επεκτείνονταςτην κεντρική πόλη στα ανατολικά<br />

και χτίζοντας το Μεγάλο Τζαμί της Σαμάρρας, τη<br />

συνοικία της Balkuwara και πολλά παλάτια. Αφού<br />

μετακόμισε στη Δαμασκό το 858, επέστρεψε στο<br />

Ιράκκαιανέλαβετοπιοφιλόδοξο έργοτου, τη<br />

νέα πόλη Mutawakkiliyya στα βόρεια της<br />

Σαμάρρας. Στη νέα περιοχή περιλαμβάνεται το<br />

παλάτιτουΑl-Ja'fari,στοοποίομετακόμισετο860.<br />

Τονεπόμενοχρόνο,ωστόσο,δολοφονήθηκεκαιη<br />

Mutawakkiliyyaεγκαταλείφθηκεαμέσωςμετά.<br />

Οι αγορές της Σαμάρρα, περιγράφονται σαν τέλεια<br />

στοιχισμένες σε ευρείες σειρές, με κάθε είδος<br />

εμπορευμάτων να πωλείται σε ξεχωριστό τμήμα.<br />

Στον Τίγρη υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός<br />

αποβάθρων,όπουξεφόρτωνανπρομήθειες.<br />

Η ίδρυσημιαςνέαςπρωτεύουσαςήταν μιαδημόσια<br />

δήλωση για την εγκαθίδρυση ενός νέου<br />

καθεστώτος, ενώεπέτρεπε στηναυλήναβρίσκεται<br />

σεαπόστασηαπότονπληθυσμότηςΒαγδάτηςκαι<br />

ναπροστατεύεταιαπόμιανέαφρουράξένων<br />

στρατευμάτων και μέσα σε μια νέα βασιλική<br />

κουλτούρα που περιστρέφεται γύρω από εκτεταμένουςανακτορικούςχώρους<br />

Τοαρχικότζαμί,πουχτίστηκεαπότονAl-<br />

Mu'tasim, έγινε σύντομα πολύ μικρό για τους<br />

κατοίκουςτηςπόληςκαιτελικάκατεδαφίστηκεαπό<br />

τον al-Mutawakkil, ο οποίος το αντικατέστησε<br />

χτίζονταςτοΜεγάλοΤζαμίτηςΣαμάρρας.Αυτότο<br />

τζαμί,τομεγαλύτεροστονΚόσμοεκείνητηνεποχή,<br />

είχε διαστάσεις 239 × 156 μέτρα και είχε 17<br />

διαδρόμους στην αίθουσα προσευχής. Ένας τοίχος<br />

περιβόλου διαστάσεων 443 m × 374 m περιείχε<br />

στεγασμένες στοές για να φιλοξενήσει επιπλέον<br />

πιστούς. Ο σπειροειδής μιναρές, ύψους 52 μ.<br />

βρίσκεταιακόμαστοπίσωμέροςτουτζαμιού.<br />

Ηδεκαετίαπουακολούθησετηδολοφονίατουal-<br />

Mutawakkil ήταν μια ταραχώδης περίοδος, μερικές<br />

φορέςγνωστήως“ΑναρχίατηςΣαμάρρα”,κατάτην<br />

οποίαηπρωτεύουσαπλήττοντανσυχνάαπό<br />

πραξικοπήματα παλατιών και ταραχές των<br />

στρατευμάτων. Με την επιστροφή των χαλίφηδων<br />

στη Βαγδάτη μεγάλο μέρος της πόλης<br />

εγκαταλείφθηκε. Στους επόμενους αιώνες, λίγοι<br />

απομονωμένοι οικισμοί επέζησαν μέσα στα ερείπια,<br />

αλλά το τεράστιο τμήμα της πόλης έγινε σύντομα<br />

ακατοίκητο.<br />

ΤαγνωστάερείπιατηςΣαμάρραςκαταλαμβάνουν<br />

μια έκταση περίπου 58 τετραγωνικά χιλιόμετρα,<br />

κυρίως στην ανατολική πλευρά του Τίγρη. Στο<br />

επίπεδοτουεδάφους,ταερείπιαδενείναιωςεπίτο<br />

πλείστονεντυπωσιακά.Όταντοδεικανείςαπότον<br />

αέρα,ωστόσο,φαίνεταικαθαράολόκληροτοσχέδιο<br />

τηςπόληςτωνΑββασιδών,μετακτίριακαιτο<br />

σχέδιοτωνδρόμων.<br />

ΗΣαμάρρατράβηξεγιαπρώτηφοράτηνπροσοχή<br />

τωναρχαιολόγωνγύρωστατέλητου19ουαιώνα<br />

τηνπερίοδοπριντονΑ'ΠαγκόσμιοΠόλεμο.<br />

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΑρχαιοτήτωντουΙράκξεκίνησε<br />

εκνέουτιςανασκαφέςμεταξύ1936και1940καιτις<br />

συνέχισε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Οι<br />

εργασίες ανασκαφής και αποκατάστασης πραγματοποιήθηκανμεταξύ1980και1990.<br />

ΟπόλεμοςστοΙράκ(2003–2011)προκάλεσεζημιές<br />

στην τοποθεσία, συμπεριλαμβανομένου του 2005<br />

ότανμιαβόμβαεξερράγηστηνκορυφήτουμιναρέ<br />

τουΜεγάλουΤζαμιού.<br />

Το συγκρότημα των ανακτόρων του Sur Ashinas<br />

ήτανοτόποςόπουέγινανμάχεςμεταξύτουISISκαι<br />

τουιρακινούστρατούκαιφυλετικώνπολιτοφυλακώνκατάτηδιάρκειατηςεπίθεσηςτουISIS<br />

στοΙράκτο2015.

ΟσπειροειδήςΜιναρέςMalwiya(52μέτρων)<br />

ΜεγάλοΤζαμίτηςΣαμάρρα

ΤομεγάλοΤζαμίτηςΣαμάρρα,836μ.Χ.<br />

ΤομεγάλοτζαμίτηςΣαμάρρα

ΕξωτερικόαπότοΜεγάλοΤζαμίτηςΣαμάρρα

AρχαιολογικόςχώροςτηςΣαμάρραΤατείχητωνανακτόρων

Σαμάρρα-ΕίσοδοςτωνΑνακτόρων

Σαμάρρα-ΑναστήλωσηΑνακτόρου

ΑνάκτοροΣαμάρρα

ΧΑΤΡΑ<br />

Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO<br />

ΒΟΡΕΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

Η ΧΑΤΡΑ<br />

ΗΧάτρα(αραβικάAl-Haḍr),είναιμιααρχαίαπόληπου<br />

βρίσκεται στην περιοχή Al-Jazirah του σημερινού<br />

βόρειουΙράκ,290χλμ.ΒορειοδυτικάτηςΒαγδάτηςκαι<br />

110 χλμ. νοτιοδυτικά της Μοσούλης. Θρησκευτικό και<br />

εμπορικό κέντρο της Παρθικής αυτοκρατορίας, άκμασε<br />

κατάτον1οκαι2οαιώναπ.Χ.Ηπόληεπέζησεαπό<br />

πολλέςεπιδρομέςπρινκατεδαφιστείτο241Κ.Χ.<br />

ΗΧάτραπιθανόταταιδρύθηκετον3οή2οαιώναπ.Χ.,<br />

υπότοβασίλειοτωνΣελευκιδών.Είχεεξέχονταρόλοως<br />

πρωτεύουσα της Araba, ενός μικρού ημιαυτόνομου<br />

κράτουςυπότηνπαρθικήεπιρροή.Λόγωτης<br />

στρατηγικής της θέσης κατά μήκος των εμπορικών<br />

δρόμωντωνκαραβανιών,ηπόληευημερούσεκαιέγινε<br />

σημαντικόθρησκευτικόκέντρο.<br />

Τον1οκαι2οαιώναμ.Χ.,ηΧάτραδιοικούνταναπόμια<br />

δυναστεία Αράβων πριγκίπων των οποίων η γραπτή<br />

γλώσσαήτανηαραμαϊκή,καιέγινεγνωστήωςBeit<br />

Εlahaʾ (Οίκος του Θεού), μια αναφορά που οφείλεται<br />

στουςπολυάριθμουςναούςτηςπόλης.Μεταξύτωνθεών<br />

πουτιμήθηκανήτανοΣουμερο-ΑκκαδικόςθεόςNergal,<br />

οελληνικόςθεόςΕρμής,οαραμαϊκόςθεόςAtargatisκαι<br />

ο al-Lat και ο Shamiyyah (αραβικός), μαζί με τον<br />

Shamash,τονθεότουΉλιουτηςΜεσοποταμίας<br />

.<br />

Χτισμένη σε ένα κυκλικό σχέδιο στρατιωτικής<br />

παράδοσης,ηΧάτραμπόρεσενααποτρέψειπολλές<br />

επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολιορκιών από<br />

τις ρωμαϊκές δυνάμεις το 116/117 (με επικεφαλής τον<br />

αυτοκράτορα Τραϊανό) και το 198/199 (υπό τον<br />

αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο). Περίπου το 240 μ.Χ.,<br />

ωστόσο,ηπόληέπεσεστονΣαπώρΑ',ηγεμόνατης<br />

περσικής δυναστείας των Σασανιδών καταστράφηκε.<br />

Σύμφωναμετομύθο,ηNaḍŅrah,κόρητουβασιλιάτης<br />

Hatra,πρόδωσετηνπόληκαιεπέτρεψεστονΣαπώρνα<br />

τηνκατακτήσει,νασκοτώσειτονβασιλιάκαιαργότερα<br />

νατηνπαντρευτεί.Ηπαράδοσηεπίσηςυποστηρίζειότι<br />

οΣαπώρτησκότωσελίγομετάτονγάμοτους.<br />

Γερμανοί αρχαιολόγοι μελέτησαν συστηματικά την<br />

τοποθεσίαμεταξύτου1907καιτου1911,ότανηπεριοχή<br />

ήτανακόμακάτωαπότηνκυριαρχίατωνΤούρκωνκαι<br />

σημαντικές ιρακινές έρευνες πραγματοποιήθηκαν στα<br />

μέσατου20ουαιώνα.<br />

ΗΧάτραείναιτοκαλύτεραδιατηρημένοδείγμα<br />

Παρθικής πόλης. Περιβάλλεται από εσωτερικούς και<br />

εξωτερικούς τοίχους με περίμετρο σχεδόν εξίμισι<br />

χιλιόμετρα και υποστηρίζεται από περισσότερους από<br />

160πύργους.<br />

Έναςτέμενος(περίβολοςναού)περιβάλλειτακύριαιερά<br />

κτίριαστοκέντροτηςπόλης.Οιναοίκαλύπτουνπερίπου<br />

3 στρέμματα όπου δεσπόζει ο Μεγάλος Ναός, μια<br />

τεράστιακατασκευήμεθόλουςκαικίονεςπουκάποτε<br />

έφταναν τα 30 μέτρα. Από το 1985 αποτελεί Μνημείο<br />

ΠαγκόσμιαςΚληρονομιάςτηςUNESCO.<br />

Αν και ένα σημαντικό έργο αποκατάστασης υποστηρίχθηκεαπότηνιρακινήκυβέρνησητηδεκαετίατου<br />

1990, ο χώρος λεηλατήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της<br />

περιόδου. Ομοίως, αν και δεν υπέστη καμία ζημιά κατά<br />

τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ (2003–11), ορισμένα<br />

αντικείμεναπουείχανανακαλυφθείεκεί,εξαφανίστηκαν<br />

όταντοΕθνικόΜουσείοτουΙράκλεηλατήθηκεμέσα<br />

στοχάοςπουακολούθησετηνΑμερικανικήεισβολή.<br />

Τον Απρίλιο του 2015, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης<br />

προβλήθηκαν βίντεο που έδειχναν μέλη του ISIS<br />

καταστρέφουν αγάλματα και ανάγλυφες διακοσμήσεις.<br />

Επίσης αναφέρθηκε ότι τμήματα της πόλης<br />

ισοπεδώθηκανμεμπουλντόζες.<br />

ΚαταστροφήαπότονISIS<br />

ΟιενέργειεςτουΙSISπουκατέλαβετηνπεριοχήστα<br />

μέσα του 2014, ήταν μια σημαντική απειλή για τη<br />

Χάτρα.Στιςαρχέςτου2015ανακοίνωσαντηνπρόθεσή<br />

τουςνακαταστρέψουντηνπόληισχυριζόμενοιότιτα<br />

ερείπιαείναιαντιισλαμικάκαιενθάρρυναντον<br />

πολυθεϊσμό και δεν μπορούσαν να επιτραπούν να<br />

υπάρχουν,παράτηδιατήρησητηςτοποθεσίαςγιαπάνω<br />

από 2.000 χρόνια. Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε από<br />

τονISISέδειξετηνκαταστροφήτωνμνημείων.<br />

Η UNESCO και η ISESCO εξέδωσαν κοινή δήλωση<br />

λέγοντας: “Με αυτήν την τελευταία πράξη<br />

βαρβαρότητας κατά της Χάτρα, το Ισλαμικό Κράτος<br />

δείχνει την περιφρόνηση στην οποία κρατά την ιστορία<br />

καιτηνκληρονομιάτουαραβικούλαού”.<br />

Οι κυβερνητικές Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης<br />

κατέλαβαντηνπόληστις26Απριλίου2017.Μια<br />

εκπρόσωπος των πολιτοφυλακών δήλωσε ότι το<br />

Ισλαμικό Κράτος είχε καταστρέψει τα γλυπτά της<br />

τοποθεσίας, αλλά οι τοίχοι και οι πύργοι του<br />

εξακολουθούσαννα στέκονταιανκαιπεριείχαντρύπες<br />

καιίχνηαπόσφαίρες.<br />

Οι μονάδες PMF δήλωσαν επίσης ότι το Ισλαμικό<br />

Κράτοςείχεναρκοθετήσειτιςανατολικέςπύλεςτης<br />

τοποθεσίας, αποτρέποντας έτσι προσωρινά<br />

οποιαδήποτε εκτίμηση των ζημιών από τους<br />

αρχαιολόγους.ΗLaylaSalih,επικεφαλήςαρχαιοτήτων<br />

γιατοΚυβερνείοτηςΝινευή,δήλωσεότιτα<br />

περισσότερααπότακτίριαήτανάθικτακαιη<br />

καταστροφή δεν συγκρίθηκε με αυτή άλλων<br />

αρχαιολογικώνχώρωντουΙράκ.<br />

Η καταστροφή που εκτυλίχθηκε όταν ο ISIS<br />

χρησιμοποίησε τα οικοδομήματα της Χάτρα και τις<br />

απεικονίσειςθεοτήτωνόπωςοθεόςτουΉλιουShamash<br />

και η θεά Allat για πρακτική εξάσκηση, έχει πλέον<br />

μετριαστεί από ένα πρόγραμμα αποκατάστασης<br />

“πρώτων βοηθειών” που χρηματοδοτείται από την<br />

Aliph, τη Διεθνή Συμμαχία για την προστασία της<br />

κληρονομιάςσεπεριοχέςσυγκρούσεων.Τοέργο<br />

ξεκίνησε το 2020 από Ιταλούς και Ιρακινούς<br />

αναστηλωτέςκαιανέλαβεμιαέρευναγιατιςζημιές<br />

στον χώρο και εξασφαλίζοντας την αποκατάσταση των<br />

κατεστραμμένωνγλυπτώνδιακοσμήσεων.<br />

Σύμφωνα με τον επικεφαλής αρχαιολόγο Massimo<br />

Vidale, τα αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν περιλαμβάνουνδύογιγάντιαγλυπτάπουαπεικονίζουν<br />

ανθρώπινα πρόσωπα, που κάποτε διακοσμούσαν την<br />

πρόσοψητουναούτουShamash,τουοποίουηβάναυση<br />

καταστροφή κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής<br />

δικτύωσηςαπότοIsis.Τακεφάλιαταοποίαείχαν<br />

θρυμματιστεί από τους μαχητές του ISIS<br />

αποκαταστάθηκαν πλήρως από την ομάδα του και<br />

επέστρεψανστιςαρχικέςτουςθέσειςτο2021.<br />

Οικοινέςπροσπάθειεςτηςιταλικήςκαιτηςιρακινής<br />

ομάδας απέδωσαν καρπούς σε σχετικά σύντομο<br />

χρονικό διάστημα. Στα ορόσημα περιλαμβάνονται η<br />

απο-μάκρυνση των συντριμμιών από την τοποθεσία - η<br />

οποίαυπέστηζημιέςόχιμόνοαπότοΙσλαμικόΚράτος<br />

αλλάαπό12χρόνιαπαραμέλησηςότανοικυρώσεις<br />

χρεοκόπησαν το Ιράκ - συμπεριλαμβανομένων των<br />

υπολειμμάτων του πολέμου και τριών βομβών που δεν<br />

έχουνεκραγεί.<br />

Οι ειδικοί διεξήγαγαν επίσης μια ενδελεχή τεκμηρίωση<br />

τουχώρουτων700εκταρίωνμέσωεικόνωναπόdrone<br />

και ψηφιακής τρισδιάστατης σάρωσης, επιτρέποντας<br />

την εικονική επανασυναρμολόγησητων βασικών<br />

κομματιών.

ThetempleofMaran

ThetempleofMaran

TempleofShahiru

TempleofSamya

TheTempleofAllat

ΟθεόςτουΉλιουτηςΜεσοποταμίας,Shamash,Οπιοσπουδαίοςθεόςτηςπόλης

ΗπερίμετροςτωντοιχώντηςΧάτραήταν6.5χλμ

ΙΡΑΚΙΝΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ - ΕΡΜΠΙΛ (αρχαία Άρβηλα)<br />

ΜνημείοΠολιτιστικήςΚληρονομιάςτηςUNESCO<br />

ΒΟΡΕΙΑ<strong>ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ</strong>

ΙΡΑΚΙΝΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ<br />

ΕΡΜΠΙΛ (αρχαία ΑΡΒΗΛΑ)<br />

Η Ερμπίλ, επίσης γνωστή ως Αρμπίλ ή Ιρμπίλ,<br />

ονομασμένη Άρβηλα στα ελληνικά και αποκαλούμενη<br />

σετοπικόεπίπεδοωςΧαουλέραπότουςΚούρδους,<br />

είναι πρωτεύουσα της ημι-αυτόνομης περιοχής του<br />

Ιρακινού Κουρδιστάν. Το όνομα Κουρδιστάν κυριολεκτικά<br />

σημαίνει «Η Γη των Κούρδων». Το πρόθημα<br />

στάνείναιιρανικόγιαναδηλώσειτηνκαταγωγήήτη<br />

χώρα.<br />

ΟιΚούρδοιτοθεωρούνωςένααπότατέσσεραμέρη<br />

ενός ενιαίου Κουρδιστάν, το οποίο περιλαμβάνει,<br />

επίσης,μέρητηςΝότιαςΤουρκίας(ΒόρειοΚουρδιστάν),<br />

της Βόρειας Συρίας (Rojava η Δυτικό Κουρδιστάν), και<br />

τουΒορειοδυτικούΙράν(ΑνατολικόΚουρδιστάν).<br />

Η δημιουργία της αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής,<br />

χρονολογείται από την Ιρακινοκουρδική Συμφωνία<br />

ΑυτονομίαςτουΜάρτητου1970,μεταξύτηςΚουρδικής<br />

ΑντιπολίτευσηςκαιτηςΙρακινήςΚυβέρνησης,μετάαπό<br />

τονπολύχρονοΠρώτοΙρακινοκουρδικόΠόλεμο.<br />

Ωστόσο,αυτήησυμφωνίαδενεφαρμόστηκεκαιτο1974<br />

στοΒόρειοΙράκ,ξέσπασεοΔεύτεροςΙρακινοκουρδικός<br />

Πόλεμος, ένα ακόμα μέρος της Ιρακινοκουρδικής<br />

σύρραξης, μεταξύ των Κούρδων και της Αραβικής<br />

ΚυβέρνησηςτουΙράκ.<br />

Επιπλέον,κατάτονΙρανοϊρακινόΠόλεμοτηςπεριόδου<br />

1980–88, ειδικά κατά την Καμπάνια του Αλ-Ανφάλ του<br />

ΙρακινούΣτρατού,κατέστρεψετηνπεριοχήκαιτον<br />

πληθυσμό της. Ως επακόλουθο των εξεγέρσεων του<br />

1991,τωνΚούρδωνσταβόρειακαιτωνΣίαςστοννότο,<br />

εναντίοντουΣαντάμΧουσεΐν,οιστρατιωτικέςδυνάμεις<br />

τουΙρακινούΚουρδιστάν,οιΠεσμεργκά,πέτυχανστο<br />

νααπωθήσουντιςκύριεςΙρακινέςστρατιωτικές<br />

δυνάμειςαπότονΒορρά.<br />

Παράτιςσημαντικέςαπώλειεςκαιτηνκρίσητων<br />

Κούρδων προσφύγων στις παραμεθόριες περιοχές του<br />

ΙράνκαιτηςΤουρκίας,οιεπιτυχίεςτωνΠεσμεργκάκαι<br />

την δημιουργία, από τις δυτικές δυνάμεις, της βόρειας<br />

ΙρακινήςζώνηςαπαγόρευσηςπτήσεωνμετάτονΠόλεμο<br />

τουΚόλπουτο1991,έθεσαντιςβάσειςγιατην<br />

αυτονομία των Κούρδων, ενώ διευκόλυναν την<br />

επιστροφή των προσφύγων. Επειδή οι Κούρδοι<br />

συνέχισανναμάχονταιτιςΙρακινέςκυβερνητικές<br />

δυνάμεις,οιτελευταίοιεγκατέλειψαντοΚουρδιστάντον<br />

Οκτώβριοτου1991,δίνονταςστηνπεριοχή,μιαdefacto<br />

αυτονομία.<br />

Το 1992, τα κύρια πολιτικά κόμματα της περιοχής, το<br />

ΚουρδικόΔημοκρατικόΚόμμακαιηΠατριωτικήΈνωση<br />

του Κουρδιστάν, εγκατέστησαν την ημιαυτόνομη<br />

Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση. Μετά τον Πόλεμο<br />

στοΙράκ,το2003καιμετιςραγδαίεςπολιτικέςαλλαγές,<br />

συντάχθηκε νέο Σύνταγμα το 2005. Αυτό το Σύνταγμα,<br />

νομιμοποίησετηναυτονομίατουΙρακινούΚουρδιστάν.<br />

ΤοΕρμπίλβρίσκεταιστοβόρειοΙράκ,περίπου75<br />

χιλιόμετρα ανατολικά της Μοσούλης. Τα παλαιότερα<br />

ίχνηκατοίκησηςστάΆρβηλαχρονολογούνταιαπότο<br />

6000π.Χ.καιείναιμιααπότιςπόλειςμετηνπιο<br />

μακροχρόνια συνεχή κατοίκηση. Το κύριο αξιοθέατο<br />

τηςπόληςείναιηΑκρόπολη,τοιστορικόκέντροτης<br />

πόλης,πουβρίσκεταιπάνωσεέναλόφοοοποίοςεξέχει<br />

περίπου 25-35 μέτρα από τον περιβάλλοντα χώρο. Την<br />

συναντάμεγιαπρώτηφοράστιςιστορικέςπηγέςκατά<br />

την περίοδο της Ουρ ΙΙΙ, και απέκτησε ιδιαίτερη<br />

σημασία κατά τη διάρκεια της νεο-Ασσυριακής<br />

περιόδου.<br />

ΚατάτηδιάρκειατηςπεριόδουΣασσανιδώνκαιτου<br />

χαλιφάτουτωνΑββασιδών,ηπόλητουΕρμπίλήτανένα<br />

σημαντικό χριστιανικό κέντρο. Η κατάληψη της πόλης<br />

απότιςορδέςτωνΜογγόλωντο1258οδήγησανστην<br />

κατάληψηκαιτηςΑκρόπολης.<br />

Κατάτηδιάρκειατου20ουαιώνα,αρκετάκτήριαήταν<br />

κατεστραμμένα, αλλά από το 2007 η Ακρόπολη<br />

βρίσκεταικάτωαπότηνδιαρκήεποπτείατηςΎπατης<br />

Αρμοστείας του ΟΗΕ ως προστατευόμενο ιστορικό<br />

μνημείο.Απότότε,έχουνδιεξάγειαρχαιολογικήέρευνα<br />

καιαποκατάστασηέργωνδιάφορεςδιεθνείςομάδεςκαι<br />

σεσυνεργασίαμετουςτοπικούςεπιστήμονες.Τακτίρια<br />

στηνκορυφήτουδρόμουείναισεένασχήμαοβάλκαι<br />

έκταση 430 επί 340 μέτρα καταλαμβάνοντας έκταση<br />

102.000 τετραγωνικών μέτρων. Το μόνο θρησκευτικό<br />

κτήριοπουδιασώζεται είναιτοτζαμίτουMullaAfandi.<br />

ΜνημείοτηςUNESCO.<br />

Στηναρχήτης3ηςχιλιετίαπ.Χ.,οιΧουρρίτεςαπότην<br />

ΜικράΑσίαήτανοιπρώτοιπουεγκαταστάθηκανστο<br />

Ούρμπιλουμ και επέκτειναν την κυριαρχία τους στη<br />

βόρειαΜεσοποταμία.Ηπόληήτανστηνκυριαρχίατων<br />

Ασσυρίων από τον 25ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 7ο αιώνα<br />

π.Χ., αλλά στο τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. έχασε την<br />

ανεξαρτησίατηςκαιπέρασεαπόταχέριατωνΒαβυλωνίων,τωνΜήδων,τωνΠερσώνκαιτωνΕλλήνων.<br />

ΤαΓαυγάμηλαείναιχωριόκοντάστααρχαίαΆρβηλα,τη<br />

σημερινή πόλη Ερμπίλ το βορείου Ιράκ που βρίσκεται<br />

κοντά στον ποταμό Τίγρη. Το όνομά του σημαίνει<br />

«κατασκήνωσηκαμήλων».<br />

ΗΜΑΧΗΣΤΑΓΑΥΓΑΜΗΛΑ<br />

ΗνίκητουΑλέξανδρουεπίτουΔαρείουΓ΄<br />

ΤαΓαυγάμηλαέγινανονομαστάαπότημάχημεταξύτου<br />

ΜεγάλουΑλεξάνδρουκαιτουΔαρείουΓ’τουΚοδομανού,πουέκρινετηντύχητηςεκστρατείαςτου<br />

Αλεξάνδρουκατάτουπερσικούκράτους.Οιαρχαίοι<br />

συγγραφείςαναφέρουντημάχηωςμάχητωνΑρβήλων,<br />

γιατίταΆρβηλαήτανονομαστήπόλη,ενώτα<br />

Γαυγάμηλα βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από<br />

αυτήν.ΟΔαρείοςδιάλεξετηντοποθεσίατωνΓαυγάμηλωνεπειδήήτανπεδινήκαιχωρίςδέντρακαι<br />

προσφερότανγιανααναπτυχθείοπολυάριθμοςστρατός<br />

του,πουσύμφωναμετουςαρχαίουςιστορικούςδιέθετε<br />

1.000.000 πεζούς, 40.000 ιππείς, 200 δρεπα- νηφόρα<br />

άρματακαι15ελέφαντες.ΟΜέγαςΑλέξανδροςμετον<br />

στρατότου(40.000πεζοίκαι7.000ιππείς),αφούπέρασε<br />

χωρίςδυσκολίεςτονΤίγρηποταμό,έφτασεστις30<br />

Σεπτεμβρίου του 331 π.Χ. σε απόσταση περίπου μίας<br />

ώραςαπότονΔαρείο.<br />

ΟΔαρείοςείχεβάλειναισοπεδώσουντοπεδίοτης<br />

μάχης,πουαυτόςείχεδιαλέξεικαιβρήκετονχρόνονα<br />

συγκεντρώσει έναν καλά εξοπλισμένο στρατό πολύ<br />

μεγαλύτεροαπότονμακεδονικό. ΩστόσοοΑλέξανδρος<br />

νίκησεχάρηστηνορμητικότητάτουκαιτιςστρατηγικές<br />

τουικανότητες,απέφυγετηνκύκλωσηαπότιςεχθρικές<br />

πτέρυγες με μια δεύτερη εφεδρική γραμμή και διέσπασε<br />

τοκέντροτουπερσικούστρατου.Οιαπώλειεςτων<br />

αντιπάλων, κατά τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ήταν<br />

90.000 Πέρσες και 500 Έλληνες και, κατά τον Αρριανό,<br />

300.000Πέρσεςκαι100Έλληνες.<br />

ΗμάχησταΓαυγάμηλαήτανητελευταίαμάχημεταξύ<br />

ΔαρείουκαιΜεγάλουΑλεξάνδρου,γιατίσεαυτήνο<br />

Αλέξανδροςκατέφερεκαίριοπλήγμακατάτουπερσικού<br />

κράτους, διαλύοντας τον στρατό του Δαρείου. Μετά τη<br />

μάχη, παραδόθηκαν οι δύο μεγάλες πρωτεύουσες του<br />

περσικούκράτους,ταΣούσακαιηΒαβυλώνα.<br />

ΤονεπόμενοχρόνοοΔαρείοςΓ΄δολοφονήθηκεαπότον<br />

ξάδερφότου,τονσατράπηΒήσσο,στιςανατολικές<br />

σατραπείες, προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του<br />

Αλέξανδρου.ΟΑλέξανδρος,πουτονκαταδίωκεκαιτον<br />

βρήκενεκρόλίγομετάτηδολοφονίατου,είχεήδη<br />

καταλάβει όλες τις μεγάλες πόλεις της μέχρι<br />

τότεΠερσικήςαυτοκρατορίας.<br />

Μετά τη μάχη, παραδόθηκαν οι δύο μεγάλες<br />

πρωτεύουσες του περσικού κράτους, τα Σούσα και η<br />

Βαβυλώνα.

ΗΑκρόπολιςτηςΕρμπίλ

Εσωτερικότγς ΑκρόποληςτηςΕρμπίλ

ΤζαμίτουMullaAfandiμέσαστηνΑκρόπολητηςΕρμπίλ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />

ΕνημερωτικόΦύλλάδιοΚΑΝΟΝΑ,ΠολιτιστικάΤαξίδια-ΓεωγραφικέςΑποστολές<br />

Bertman,S.HandbooktoLifeinAncientMesopotamia.OxfordUniversityPress,2005.<br />

Black,J&Green,Gods,DemonsandSymbolsofAncientMesopotamia.UniversityofTexasPress,1992.<br />

Black,J.,et.al.TheLiteratureofAncientSumer.OxfordUniversityPress,2006.<br />

Bottéro, J. Everyday Life in Ancient Mesopotamia. Johns Hopkins University Press, 2001. Dalley, S. Myths from<br />

Mesopotamia.OxfordUniversityPress,2009.<br />

Diodorus Siculus on SemiramisAccessed 1 Dec 2016. Durant, W. Our Oriental Heritage.<br />

Simon&Schuster,1954.Herodotus.Herodotus.UniversityofChicagoPress,1988.<br />

Jacobsen,T.TheTreasuresofDarkness.YaleUniversityPress,1978.<br />

Jonker,G.TheTopographyofRemembrance:MesopotamianNaruLiterature.BrillPublishing,1995.Kramer,S.N.History<br />

BeginsatSumer.UniversityofPennsylvaniaPress,1988.<br />

Kramer,S.N.TheSumerians.UniversityofChicagoPress,1971.<br />

Kriwaczek,P.Babylon:MesopotamiaandtheBirthofCivilization.St.Martin'sGriffin,2012.Leick,G.Mesopotamia:<br />

TheInventionoftheCities.ScarecrowPress,2002.<br />

Leick,G.TheAtoZofMesopotamia.ScarecrowPress,2010.<br />

Maul Stefan The Ancient Middle Eastern Capital City — Reflection and Navel of the World 1996.Mehta-Jones, S.<br />

LifeinAncientMesopotamia.CrabtreePublishingCompany,2004.<br />

Mitchell,S.Gilgamesh.AtriaPaperback,2020.<br />

Podany,A.H.TheAncientNearEast.OxfordUniversityPress,USA,2013.Scarre,C.&Fagan,B.M.Ancient<br />

Civilizations.Pearson,2007.<br />

VanDeMieroop,M.TheAncientMesopotamianCity.OxfordUniversityPress,USA,1999.<br />

VanDeMieroop,M.AHistoryoftheAncientNearEastca.3000-323BC.BlackwellPublishing,2006.VonSoden,W.The<br />

AncientOrient.Wm.B.EerdmansPublishingCompany,1994.<br />

Wallis Budge, E. A. Babylonian Life and History. Barnes & Noble Press, 2005. WiseBauer,S.TheHistoryof<br />

theAncientWorld.W.W.Norton&Company,2007.<br />

I.L. Finkel, M.J. Seymour, Babylon, Oxford University Press, 2009 ISBN 0-19-538540-3 Joan Oates, Babylon,<br />

ThamesandHudson,1986.

ΙΡΑΚ<br />

ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ<br />

Δεκέμβριος2022

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!