IRAQ - ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ

Ηπρώτηπολυπολιτισμικήαυτοκρατορία
Άλλη μια «πρωτιά» της Μεσοποταμίας ήταν ότι
αποτέλεσε την πρώτη πολυπολιτισμική αυτοκρατορία
του κόσμου, την Ακκαδική Αυτοκρατορία (2334 - π.
2083 π.Χ.), την οποία ίδρυσε ο Σαργών της Ακκάδ (ο
Μέγας, β. 2334- 2279 π.Χ.). Η ακριβής τοποθεσία της
είναιάγνωστη,αλλάσύμφωναμετιςεπιγραφέςτου
Σαργώνος,ηαυτοκρατορίαεκτεινόταναπότονΠερσικό
ΚόλποωςτονησίτηςΚύπρου,στιςπεριοχέςτου
σημερινούΚουβέιτ,τουΙράκ,τηςΙορδανίας,τηςΣυρίας,
καιπιθανότατατουΛεβάντεκαιτηςΜικράςΑσίας.Ο
Σαργώνδιατήρησετηναυτοκρατορίατουακέραια,
τοποθετώνταςέμπισταάτομα-άνδρεςκαιγυναίκες-σε
θέσειςπολιτικήςεξουσίαςσεολόκληρητην επικράτεια.
Οι αξιωματούχοι αυτοί αναφέρονται ως «πολίτες της
Ακκάδ» σε μεταγενέστερα βαβυλωνιακά κείμενα και
υπηρέτησανως κυβερνήτες, αρχιερείς και αρχιέρειες
ή υψηλόβαθμοι διοικητικοί υπάλληλοι σε πάνω από 65
διαφορετικέςπόλεις.
Ηπρώτηεπώνυμησυγγραφέας
ΗΕνχεντουάνναδενήτανμόνοαρχιέρειαπου
βοηθούσε στη διατήρηση της αυτοκρατορίας του
πατέρατηςστηΣουμερία,αλλάήτανκαιμια
καταξιωμένη ποιήτρια και η πρώτη συγγραφέας που
έγινεγνωστήμετοόνομάτηςστηνπαγκόσμιαιστορία.
Είναιπερισσότερογνωστήγιατουςτρειςμεγάλους
ύμνους της προς τη θεά Ινάννα: Η μεγαλόκαρδη
δέσποινα,ΗεξύψωσητηςΙνάννακαιΗθεάτων
φοβερών δυνάμεων, αλλά έγραψε επίσης 42 ποιήματα
πουαναφέρονταισταπροσωπικάτηςσυναισθήματαγια
διάφορα θέματα. Ο μελετητής Stephen Bertman
σχολιάζει:
Οι ύμνοι μας παρέχουν τα ονόματα των κυριότερων
θεοτήτωνπουλάτρευανοιΜεσοποτάμιοικαιμαςλένε
πουβρίσκονταιοικυριότεροιναοίτους,αλλάείναιοι
προσευχές τους που μας διδάσκουν για την
ανθρωπότητα,γιατίστιςπροσευχέςσυναντάμετις
ελπίδεςκαιτουςφόβουςτηςκαθημερινήςθνητήςζωής.
Τα ποιήματά της και οι ύμνοι της ήταν εξαιρετικά
δημοφιλείς και επηρέασαν τους μεταγενέστερους
ύμνους, τα τραγούδια, τα ποιήματα και τους ψαλμούς,
ιδίωςεκείνουςτηςβιβλικήςΠαλαιάςΔιαθήκης.
Ηεφεύρεσητηςλογοτεχνίας
ΟιΜεσοποτάμιοιόχιμόνοεπηρέασαντηνανάπτυξητων
ιερώνλειτουργικώνκειμένων,αλλάεπινόησανκαιτη
λογοτεχνία, ξεκινώντας με το Έπος του Γκιλγκαμές
(γραμμένο γύρω στο 2150-1400 π.Χ.), το οποίο
αφηγείται την ιστορία του ημι-μυθικού βασιλιά της
Ουρούκ, Γκιλγκαμές, και την αναζήτησή του για το
νόημα της ζωής μπροστά στον αναπόφευκτο θάνατο.
Αρχικά,τοέργοπερνούσεπροφορικάαπόγενιάσε
γενιά,μέχριναλάβειγραπτήμορφή Ταδύοπιογνωστά
παραδείγματα λογοτεχνίας Ναρού της Μεσοποταμίας,
εκτόςαπότονΓκιλγκαμές,είναιοΘρύλοςτουΣαργώνος
–πουαναφέρεταιστηνταπεινήγέννησηκαιτηνάνοδο
τουΣαργώνοςτουΜέγαστηνεξουσία–καιηΚατάρα
τηςΑκκάδ–πουασχολείταιμετονΝαράμ-Σιν.Οι
ιστορίες αυτές ήταν πολύ δημοφιλείς σε ολόκληρη τη
Μεσοποταμία και επηρέασαν τους μεταγενέστερους
συγγραφείς, πιθανότατα και τους γραφείς που
συνέταξαντιςβιβλικέςδιηγήσειςγιατηζωήκαιτη
διακονία του Ιησού Χριστού, οι οποίες συνθέτουν τα
ΕυαγγέλιατηςΚαινήςΔιαθήκης.
Οιμύθοιγίνονταιβιβλικέςαφηγήσεις
ΤοανηλογοτεχνίαΝαρούεπηρέασεάμεσατηνσύνθεση
τωνΕυαγγελίων,αμφισβητείται–ανκαιημορφήτων
συνθέσεωνείναιπαρόμοια,δεδομένουότιταΕυαγγέλια
διαθέτουνκαιαυτάένανκεντρικόχαρακτήραπουήταν
ευρέως γνωστός και τοποθετείται σε καταστάσεις που
μπορείνασυνέβησανήναμηνσυνέβησανστην
πραγματικότητα–αλλάείναιβέβαιοότιοιμύθοιτης
Μεσοποταμίας επηρέασαν τις βιβλικές ιστορίες της
πτώσης του ανθρώπουκαι του κατακλυσμού του Νώε,
καθώςκαιτοβιβλίοτουΙώβ.Όλεςαυτέςοιιστορίες
είναιδιασκευέςτωνμεσοποταμιακώνέργων.Πριναπό
ταμέσατου19ουαιώνα, ηΒίβλοςθεωρούντανωςτο
αρχαιότεροβιβλίοστονκόσμοπουπεριείχεεξ
ολοκλήρουπρωτότυπαέργα.Στησυνέχεια,έγινε
κατανοητό ότι τα έργα αυτά ήταν επηρεασμένα ή
προσαρμοσμένααπόταέργατηςΜεσοποταμίας.
Οιπρώτοικώδικεςνόμων
ΑνκαιοκώδικαςτουΒαβυλώνιουβασιλιάΧαμουραμπί
(β. 1792-1750 π.Χ.) είναι ευρέως γνωστός, δεν ήταν ο
πρώτος κώδικας νόμωντου κόσμου, ούτε καν ο πρώτος
στη Μεσοποταμία. Ο αρχαιότερος νομικός κώδικας
είναι ο Κώδικας του Ουρουκαγκίνα, του 24ου αι. π.Χ.
και ο δεύτερος παλαιότερος είναι ο Κώδικας του Ουρ-
Ναμμού (β. 2047-2030 π.Χ.), ιδρυτή της Τρίτης
Δυναστείας τηςΟυρστη Σουμερία,μετηνοποίααρχίζει
η περίοδος Ουρ ΙΙΙ (2047- 1750 π.Χ.). Είναι πιθανό ο
Κώδικας του Ουρ-Ναμμού να γράφτηκε στην
πραγματικότητααπότονγιοκαιδιάδοχότου,Σουλγκί
(β.2029-1982π.Χ.),αλλάσεαυτήντηνπερίπτωση,ήταν
πιθανόταταείτεβασισμένοστονκώδικατουπατέρατου
είτε γραμμένο σύμφωνα με τις εντολές του πατέρα του.
ΟΚώδικαςτουΟυρ–Ναμμούθαεπηρέαζετον
μεταγενέστερο Κώδικα του Χαμουραμπί στην
αποσαφήνισητωνποινώνγιαταδιάφορααδικήματακαι
στη νομιμοποίησή του ως προερχόμενου από θεϊκή
πηγή. Ο Κώδικας του Χαμουραμπί ήταν αναγκαστικά
αυστηρότερος, επειδή εκείνος κυβερνούσε έναν πιο
ποικιλόμορφο πληθυσμό, ο οποίος δεν μοιραζόταν το
ίδιοθεολογικόόραμασχετικάμετουςθεούςκαιτην
απονομήτηςδικαιοσύνης.
Ανάμεσα στις “πρωτιές” που δεν βρίσκονται στην
παραπάνω λίστα, είναι το πρώτο κολάρο και λουρί
σκύλου, που εμφανίζεται στην πρώιμη μεσοποταμιακή
τέχνη. Τα πρώιμα περιλαίμια σκύλων φαίνεται ότι δεν
ήταν τίποτε περισσότερο από σχοινιά ή δερμάτινες
ταινίεςδεμένεςγύρωαπότολαιμότουσκύλου,αλλά
έγινανπροοδευτικάπιοπερίτεχνακαθώςαναπτυσσόταν
ο πολιτισμός. Ως τέχνη, το περιλαίμιο του σκύλου
τελειοποιήθηκεαπότουςΑιγυπτίουςκατάτηνεποχήτου
ΝέουΒασιλείου(περ.1570-1069π.Χ.),όταντα κολάρα
τωνσκύλωνδιακοσμήθηκανμεταονόματατουζώουκαι
τουιδιοκτήτη,αλλάηιδέατουίδιουτουκολάρου
αναπτύχθηκεγιαπρώτηφοράστηΜεσοποταμία.
Ταπαραπάνωείναιμόνοέναμέροςαπότησυνεισφορά
των Μεσοποτάμιων στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ήταν
επίσης πρωτοπόροι στη χαρτογραφία, αναπτύσσοντας
χάρτες μεταξύ του 2360-2180 π.Χ. Επηρέασαν την
ελληνική φιλοσοφία μέσω του προσωκρατικού
φιλοσόφου Θαλή του Μιλήσιου (π. 585 π.Χ.), ο οποίος
σπούδασεστηΒαβυλώνακαιυποστήριξεότιτονερό
ήτανηαρχήτηςύπαρξης,μεβάσηόσαέμαθεεκεί.Οι
έννοιες του πολεοδομικού σχεδιασμού και της
οριοθέτησης,επίσηςαναπτύχθηκανστηΜεσοποταμία.
Η Ασσυριακή Αυτοκρατορία (π. 1307-612 π.Χ.) ήταν η
μεγαλύτερη στον αρχαίο κόσμο μέχρι τότε και η
ασσυριακή αντίληψη περί Θεού θα επηρέαζε τις
μεταγενέστερεςμονοθεϊστικέςαντιλήψεις.
ΗΜεσοποταμίασυνέχισεναείναιμιαπεριοχή
ποικιλομορφίας και καινοτομίας μέχρι τον 7ο αιώνα
μ.Χ., όταν κατακτήθηκε από τους Άραβες
μουσουλμάνους εισβολείς, οι οποίοι στη συνέχεια
επέβαλαν τη θρησκεία και τις πολιτιστικές παραδόσεις
τους.ΌπωςκαιστηναρχαίαΠερσία,τααυτόχθονα
συστήματα πεποιθήσεων και παραδόσεων τέθηκαν
αρχικά εκτός νόμου, αλλά αργότερα αφομοιώθηκαν
στονπολιτισμότωνκατακτητών.
ΓιαόσουςγνωρίζουντηνιστορίατηςΜεσοποταμίας,η
περιοχή χαίρει ύψιστου σεβασμού ως κοιτίδα πολλών
απότιςπιοδιαχρονικέςπτυχέςτουπαγκόσμιου
πολιτισμού.