29.12.2012 Views

R49,99 - Zithethele

R49,99 - Zithethele

R49,99 - Zithethele

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

MY COMMUNITY, MY NEWS<br />

Sanlam/MDDA Awards: Best Front Pages & Investigative Reporting<br />

Thé paper for the Bay community 50 000 copies<br />

Finalist in the PanSALB Multilingualism Awards<br />

Sanlam/MDDA Best Community Newspaper 2010<br />

Edition 44<br />

Tel: 041 363 2377 Fax: 041 363 0949 editor@zithethele.co.za 5 July 2012 - 19 July 2012<br />

Liyanda inani leenkedama zangabom<br />

LIZEKA TANDWA<br />

lizeka@zithethele.co.za<br />

Isibhedlele iDora Nginza sijongene<br />

nomceli-mngeni wabantwana<br />

abathiwa tyaa okwemishologu<br />

begqitywa kubelekwa ngabadlezane<br />

abaselula. Aba badlezane baqala<br />

ngokukhohlisa oonesi noonontlalontle<br />

esibhedlele, benikezela<br />

ngeenkcukacha ezingezizo, emveni<br />

kokubeleka, baphel’ emehlweni,<br />

beshiya ezo mveku. Unontlalontle<br />

ojongene negumbi lokubelekisa<br />

eDora uPamela Rhubushe, uthi liyenyuka<br />

inani labadlezane abenza<br />

iimveku zibe ziinkedama zigqitywa<br />

kuzalwa kwesi sibhedlele. Kubelekwa<br />

malunga ne-100 labantwana<br />

ngeveki apho.<br />

“Yingxuba kaxaka le ngoba uninzi<br />

lwamantombazana lucinga isibhedlele<br />

yindawo yokuthi tyaa iimveku.<br />

Amaxesha amaninzi ndizibhaqa<br />

ndingumcuphi, ndityhutyha izitrato<br />

zalapha eBhayi, ndikhangela aba<br />

badlezane. Ngamanye amaxesha<br />

siye sitsho phantsi, sincame singabafumani.<br />

Kodwa sithini ngeentsana?<br />

Abakhathali tu,” utshilo okaRhubushe.<br />

KweyeSilimela (June)<br />

ba-3 abadlezane abanikezele iinkcukacha<br />

ezingezizo esibhedlele,<br />

emveni kokubeleka, banyamalala,<br />

beshiya ezo ntsana.<br />

Omnye walamantombazana<br />

axokayo esibhedlele nguNoluthando<br />

Thanda, owangena kwesi<br />

sibhedlele nge 25 June, wathi uyise<br />

wosana uswelekile, wasizelwa<br />

ngamanesi. Ugqibe nje ukubeleka<br />

okaThanda, wacela kwabasicatyana<br />

eshiya usana lungenanina.<br />

Umongikazi welo gumbi lokubelekisa<br />

uMeyer uyibalisa enjenje le<br />

meko, “Sabiza amapolisa aze wona<br />

alanda emkhondweni kaThanda,<br />

afumana umama wakhe obengayazi<br />

phofu into yokuba intombi<br />

yakhe ibilindele usana. Intombi<br />

leyo yona kuvakala ukuba iyabonwa<br />

kwii shebeen zaKwaZakhele.<br />

Nangoku sivule netyala lobusela<br />

kuba wathatha imali yenesi esipajini<br />

phambi kokubaleka.” Amapolisa<br />

asaphanda.<br />

Ukanti kukho negqiyazana<br />

elathi lingu Amanda Peter waKwa-<br />

Zakhele xa lalizokubeleka, lashiya<br />

olo sana, laphel’ emehlweni.<br />

Oonontlalontle esibhedlele bamfumana<br />

endlwini kanina eZwide, sele<br />

iziiveki ekhangelwa. Evakalelwa<br />

okaRhubushe uthe, “La mantombazana<br />

kufuneka aqonde ukuba<br />

zikhona ezinye iindlela, kunokuthi<br />

tyaa abantwana xa bengabafuni.<br />

Akhona amaziko abanokubhalisa<br />

kuwo phambi kokubeleka, ze loo<br />

mntwana afunelwe ikhaya nabazali<br />

abazakumthanda (adoption).<br />

Zikhona neekliniki zikarhulumente<br />

zokusikhupha isisu ukunqanda le<br />

ntlondi. Aba bantwana abananyani<br />

kuba xa kukho ingxaki ekubelekeni<br />

ngenxa yokungahambi iikliniki<br />

rhoqo, baye batyhole isibhedlele<br />

ngokungakhathali.”<br />

Ukususela kuTshazimpuzi<br />

(April) ka2011 ukuya kuKwindla<br />

(March) ka2012, isebe lezentlalontle<br />

belijongene nomceli-mngeni<br />

wabantwana abangama-480<br />

abalahlwe ngoonina eBhayi. Elo<br />

New Unit at Dora<br />

Back to Scool for Nun<br />

Ezolowabo<br />

New Rugby Kit<br />

Page 3<br />

Page 4 Page 7 Page 8<br />

Thursday�<br />

nani linyuke ngomyinge we-43%,<br />

kangangokuba li-180 labantwana<br />

abathiwe tyaa ukusukela ngoApril<br />

ukuya kuJune walo nyaka (2012).<br />

Ziintsana ezingama-20 ezashiywa<br />

ngoonina kwizibhedlele jikelele zesi<br />

sixeko. I-12 laba bantwana baye<br />

bazokuthathwa zizalamane, kuba<br />

iinkcukacha zabadlezane zazinobunyani,<br />

zilandeleka. Kunjalo, sisi-<br />

8 sonke seemveku ekunyanzeleke<br />

Stanley Jarvis uhlomle ngelithi,<br />

“Ziivenkile zamaSomalia ezili-10<br />

ezithathelwe ukutya nezenzwe<br />

ubutyobo ngoLwesibini. Iimpahla<br />

ebezikwezi venkile zibiwe, ze abanini<br />

venkile babethwa. AmaSomalia<br />

amaninzi avule amatyala obusela,<br />

ukutyunyuzwa nokuqhekeza<br />

kweevenkile zabo kwakunye nokubethwa.<br />

Asikabambi mntu malunga<br />

nokubethwa kwaba ngcuchalazi.<br />

Amapolisa asaphanda.” Ingxelo<br />

ezifike kweli phephandaba zithi<br />

ngama-21 abanjwe kuqhankalazo<br />

ngoMvulo, ze ibe ngama-22 avalelwe<br />

ngoLwesibini.<br />

Continue on P2<br />

ukuba bayokugciniswa, de izalamane<br />

zize ngaphambili. Ngelishwa<br />

eso si-8 sisagcinwe apho kuba<br />

akukafumaneki zintsapho okanze<br />

izizalwane.<br />

U-Mamiki Kasile ongumlomo<br />

wesebe lentlalontle uyangqina ukuba<br />

lixhomisa amehlo inani lokwenziwa<br />

kweentsana ukuba zibe ziinkedama<br />

zangabom. “Uninzi lwezi<br />

mveku alukagqibi neenyanga ezi-3<br />

zizelwe. Ngoku sibona intw’entsha<br />

yokuba ezi ntsana zishiywe ngeli<br />

lixa unina bekumele ukuba sefukwini,<br />

loo nto yongeze umthwalo<br />

ezibhedlele. Sicela abazali abanqwenela<br />

ukunika aba bantwana<br />

ikhaya elifudumeleyo beze ngaphambili.<br />

Aba bantwana badinga<br />

uthando, ukhuseleko nenkathalo<br />

yomzali ukuze bakhule ngendlela,”<br />

utshilo okaKasile.<br />

Uqhankqalazo luphantse ukuphuma nodlolwazana<br />

LIZEKA TANDWA no<br />

VUYOKAZI NKANJENI<br />

Umsindo wabantu baseWalmer<br />

ababeqhankqalazela ukurhuqa<br />

iinyawo kukamasipala we Nelson<br />

Mandela Bay, ujike wajoliswa koosomashishini<br />

abangaba ngcuchalazi<br />

abasuka eSomalia. Aba bantu<br />

bangene betyhaleka kwiivenkile<br />

zamaSomalia, bezithathela abakufunayo<br />

yaye beqama-qama abo somashishini.<br />

Le nto yenzeke ngoLwesibini,<br />

kwaye amaSomalia ama-<br />

6 ukufika kweentatheli ebelekiselwa<br />

esibhedlele emveni kokuxulutywa<br />

nokubethelw’ oogqirha nezicaka<br />

ngeemvubu.<br />

Elinye lamaxhoba adibene nenyoka<br />

iphung’ umhluzi ibe ngu-<br />

Mohammed Asin, oyibalise yambi<br />

into yokutshatyalaliswa kwezinto<br />

azithengisayo. “Bendisevenkileni<br />

ndinceda ii-customers zam. Kuvele<br />

igquba lamadoda langena lamosha<br />

nje konke, emveni koko bangena<br />

kum bendibetha nasentloko. Ibimbi<br />

into, yaye ndisindile ukuba ndiphume<br />

ndiphila kuba ivenkile yam<br />

ibubutyobo nemoto yam ityhuthulwe,<br />

kwathathwa neefoni zam,” utshilo<br />

oka-Asin osinde ngokubalekela<br />

estoreni esisemva.<br />

Isithethi samapolisa uKapteni<br />

Umphathiswa wezemidlalo apha ePhondweni uXoliswa Tom esithi ndlelantle kulamatyendyana kumsitho wokuba<br />

khulula bayokumela ilizwe nephondo kwii Olympics zalo nyaka eLondon. Ukusuka ekhohlo ngu Julian Hykes<br />

Botie (24) wase Monti osisistriker se Hockey, ibe ngu Sharief Gamiet Jumbo oyi Techical Official, Lusapho April<br />

(30) wase Tinarha yimbaleki, Simphiwe Lusizi Matuphuza (24) wase Mdantsane yimbethi manqindi, Ayabonga<br />

Sonjica (21) naye yimbethi manqindi yaseMdantsane. Picture: Khanyisa Sinqe<br />

<strong>Zithethele</strong> is supported<br />

by the<br />

<strong>Zithethele</strong> Community Newspaper


Indaba zasekasi<br />

imbongi zeMpuma Kapa zingundaba-mlonyeni<br />

IZEKA TANDWA<br />

izeka@zithethele.co.za<br />

Iimbongi zomthonyama zaapha<br />

eMpuma Kapa zithi zitsho<br />

wavokotheka kumnyhadala os-<br />

Rhini, zisebenzisa elo qonga<br />

kuphakamisa umgangatho wemiongo<br />

yesiXhosa. U-Thandeka<br />

abaza noMxolisi Memela bathi ininginya<br />

ebilapho ibingawuvali umomo<br />

ngendlela ababonge ngayo<br />

geCawe, uMvulo noLwesithathu<br />

ale veki. OkaVabaza ngummi<br />

aseMonti othi uye waqinisekisa<br />

kuba imihobe yakhe ayitolikelwa<br />

wisiNgesi, ukuze iingcambu zayo<br />

ingalahleki.<br />

“Ndifuna ukwaziwa njengemongi<br />

yesiXhosa, yaye eyona<br />

jongo yam kukuba nendumasi<br />

kubongeni ngolwimi lwam,” uthilo<br />

okaVabaza. Lo kaVabaza<br />

bedyusha neemvumi ezaziwayo<br />

zifana no MXO, ngethemba<br />

okuba ulutsha luzingce ngolwimi<br />

aye lwenze elo lwimi libaseben-<br />

From Page 1<br />

Uqhankqalazo luphantse<br />

ukuphuma nodlolwazana<br />

Inkokheli yoluntu eWalmer uMbuyiseli<br />

Nelo uthethe wenjenje,<br />

“Abantu balwa ngenxa yezithembiso<br />

ezililize abazifumana kumasipala<br />

nakwi ANC. Sidikiwe<br />

ngamabhakethe, kukungabikho<br />

kwamanzi kunye nezindlu. Amagosa<br />

kamasipala athi ayeza neempendulo<br />

nge 2 July, ngoku<br />

sifun’ iimpendulo.” Isithethi sika-<br />

Sodolophu uLuncedo Njezula uphendule<br />

wathi, “Kwintlanganiso<br />

edlulileyo neenkokheli zoluntu<br />

lwaseWalmer saqulunqa ingxelo<br />

esizakuyithi thaca ebantwini nge<br />

2 July. Besinentlanganiso ngoMvulo<br />

noluntu lwalapha ukuba nika<br />

iimpendulo, nalapho uSodolophu<br />

athe abantu mabaseke ikomiti<br />

ezakusebenzisana nomasipala,<br />

sikwazi ukulungisa zonke ezi zinto<br />

bafuna zilunge.”<br />

PAGE 2<br />

zele kwikamva labo. “Ndichulumance<br />

kakhulu ukuba kulo mnyhadala.<br />

Le yokuqhwatyelwa izandla<br />

yolatha ukuba imihobe iyaphila<br />

yaye iyahlonitshwa kumaqonga<br />

ehlabathi,” ugqibezele ngelo oka-<br />

Vabaza.<br />

OkaMemela yena uthi lifuthe<br />

leembongi ezifana noNontsizi<br />

Mgqwetho, abazenzela amagama<br />

kuluncwadi. “Kunzima ukuziphilisa<br />

kweli lizwe nokuba uyaluthanda<br />

uluncwadi, kodwa sifumene ithuba<br />

lokudibana neengqanga zoluncwadi<br />

zehlabathi, kwiqonga elifana<br />

neli lalomnyhadala waseRhini, into<br />

endenza ndizingce,” utshilo lo ka-<br />

Memela odyushe kwakuko ngoLwesithathu.<br />

“Into emangalisayo<br />

yeyokuba nabantu ebebengayiqondi<br />

kakuhle imihobe enzulu yesiXhosa,<br />

kodwa bebephulaphule<br />

yaye bandicoma emva koko. Ndingxamele<br />

ukuphinda esezolo xa<br />

ndiphinda ndikhwela eqongeni,”<br />

woleke ngelo okaMemela ozakuphinda<br />

aqhube eqongeni yonke<br />

le veki.<br />

qela lomxhentso nesingqi sesintu lesikolo samabanga aphakamileyo i Molly Blackburn yase<br />

inarha, isonwabisa abantu kumsitho wokuvulwa kwecandelo labantu abangaboniyo kwithala<br />

wencwadi iLukhanyiselo. Picture: Khanyisa Sinqe<br />

Thursday, 5 July 2012 - Thursday�<br />

Eli liqela lamabanjwa adlala uncuthu maZangwa lomculo kwitrongo yalapha eBhayi iSt Albans. Ebenikwe ithuba<br />

lokuba ayokudyusha kumnyhadala waminyaka le eRhini, iNational Arts Festival. Kokokuqala ukuba eli qela liyokonwabisa<br />

abantu kulo mnyhadala, kodwa libe nomtsalane kubantu abaninzi base Fingo Village kweso sixeko<br />

seengcwele. Ukusuka ekhohlo: Luvuyo Qimrolo Makana (oculayo), Nkosinathi Miwa (oculayo) Ndoyisile Khonza<br />

(oculayo), Gavin Japhta (piano), Patrick Jacobs (base guitar) no Xavier Muller kumagubu.<br />

Letters to the Editor<br />

Three years ago, on national Election Day, 27 April, the Congress of the People lost one of<br />

our loved ones when Gerald Yona was shot dead at his home in Motherwell. Since then, the<br />

Yona family, and we with them, have carried a heavy burden of grief on our hearts. Our souls<br />

have refused to be still. Our spirits have sunk under the unbearable weight of an unexpected<br />

shock.<br />

Silent tears of despair have watered our cheeks and our motherland. The mournful cries<br />

of the bereaved continue to echo within us within our innermost being. Three years have<br />

passed but nothing has happened to dull the pain.<br />

We have said our last farewells and turned back on a grave of a patriot. Health-giving water<br />

has washed clean the earth that will forever be the home of our comrade. Had he tired of<br />

bringing joy of our hearts with mercy tales and chance remarks and with that made us laugh,<br />

we would know that he was preparing himself for his eternal journey. Had illness laid him<br />

low during long, unending and unbearable days, we would have prepared ourselves for the<br />

funeral dirge, and the relief that the eternal cycle of birth and death and birth had freed him<br />

of ill health permanently. When he passed on, another great heart ceased to beat.<br />

While he lived, he refused to allow his people to be defined in any way other than the one<br />

they freely chose for themselves. He elected to oppose those who sought sections and personal<br />

benefits, by setting one against the other, the peoples of many colours and cultures<br />

that time had, in a tragic sequence, brought together as one family. While he lived, those who<br />

sought to destroy his soul failed.<br />

He went his way speaking quietly of hope, of human dignity, of the cruel errors of small-minded<br />

people, of the magnanimity of those who were treated as savages by those who claim to<br />

be civilised, of the inevitability of freedom. He worked quietly to persuade us to understand<br />

the errors of the small-minded people, teaching us to assert our own humanity by respecting<br />

the right of all our people to life, liberty and happiness.<br />

Gerald Yona is now resting in his house of wood, cold and still without a voice and we sat<br />

thank you for what you have being to us. We appeal to you that you bear with us that we<br />

might not have understood as well as we should have, how much what you thought and said<br />

and did gave meaning and direction to our own lives. The Congress of the People will forever<br />

remember you. Tell those who joined you, that whatever the problems, still we congress.<br />

Sitembiso Dlukulu<br />

Motherwell<br />

0800 864 658<br />

www.adoption.org.za<br />

TO A CHILD, ‘UBUNTU’<br />

MEANS A LOVING HOME<br />

Consider adoption as an option.<br />

If you consider that ubuntu means ‘I am what I am because of who<br />

we all are’, what do all the orphaned, abandoned and vulnerable<br />

children in South Africa say about us?<br />

Something very positive! But only if we take hands and spread the<br />

message that adoption is ubuntu in action. For there is no truer<br />

reflection of the spirit of ubuntu than a nation that takes care of its<br />

children.<br />

Start by learning the facts with Addoption, South Africa’s first<br />

national adoption resource centre.


LIZEKA TANDWA<br />

lizeka@zithethele.co.za<br />

�<br />

indaba zasekasi<br />

Laphum’ ikhwezi eDora Nginza<br />

Isibhedlele iDora Nginza sizakuvula<br />

kule nyanga yeKhala (July)<br />

icandelo lokuqwalasela nokunyanga<br />

umhlaza kwiimveku ezisesebeleni<br />

nabantwana. Aba ngabantwana<br />

abakhutshwe ngenxa<br />

yokuchacha kwiziko lomhlaza<br />

kwisibhedlele saseKapa iRed<br />

Cross. Li-100 labantwana abazakunyangelwa<br />

izifo ezayamene<br />

nomhlaza rhoqo ngenyanga. Aba<br />

bantwana bazakukhutshwa ngoku<br />

kwigunjana ebebenyangelwa kulo,<br />

bafakwe kweli candelo litsha.<br />

Akawuvali umlomo ugqirha oyingqonyela<br />

yeli ziko litsha kwesi<br />

sibhedlele, uDr Horentina Eureka,<br />

ethetha esithi, “Iyasivuyisa<br />

kanobom into yokufumana ngoku<br />

icandelo elithe gabalala, kunye<br />

nabasebenzi abathe kratya ukuze<br />

sinyange abantwana abanomhlaza.<br />

Linyathelo elithe qabavu eli<br />

KHANYISA SINQE<br />

khanyisa@zithethele.co.za<br />

kwesi sibhedlele, yaye abantwana<br />

nabazali babo bakuba nendawo<br />

ephangaleleyo, ze nathi sikwazi<br />

ukuqwalasela isigulana ngasinye.<br />

Nangona umhlaza ebantwaneni<br />

unyangeka xa uqatshelwe zisuka,<br />

kodwa besingenalo iziko elilungiselelwe<br />

abantwana, noko ngoku<br />

siya phambili.”<br />

Lo kaEureka ukwathe uninzi<br />

lwabantwana olubhaqwe lunomhlaza<br />

belukhawuleza luntingiselwe<br />

kwiziko eliseRed Cross eKapa,<br />

kodwa bakuphuma apho bekufuneka<br />

banyangelwe apha eBhayi,<br />

nto leyo ezakwenzeka kakuhle<br />

ngoku ngenxa yeli candelo litsha.<br />

Eli candelo lihlinzekwe yi Childhood<br />

Cancer Foundation yoMzantsi<br />

Africa (iCHOC ngamafuphi)<br />

ngeebhedi, indawo yokunyangela,<br />

igumbi labantwana negumbi<br />

lokuba izigulane zibe neentsapho<br />

zazo.<br />

Inkokheli yeqela le CHOC nokwasisithethi<br />

salo mbutho uCharmaine<br />

Vosloo uthe, “Ndathi ndakubona<br />

abantwana benyangelwa er-<br />

hangeni eDora Nginza, ndaqonda<br />

ukuba singumbutho ingakho into<br />

esinokuyenza. Sagqiba kwelokuba<br />

senze isicwangciso sonyaka<br />

sokufuna imali eyonele ukumisa<br />

icandelo labagula ngumhlaza,<br />

kodwa loo nto siyenze ngeenyanga<br />

ezili-9 kuphela.” Lo kaVosloo<br />

usazi ncakasana esi sifo somhlaza,<br />

kuba naye walahlekelwa<br />

lilungu losapho lwakhe, yaye uthi<br />

eyona njongo yeCHOC yeyokuba<br />

iintlungu ezihamba nesi sifo noko<br />

zinyamezeleke.<br />

“Abazali baba bantwana bahamba<br />

imigama emide ukusondeza<br />

ezi mveku kunyango lwesi<br />

sifo. Simaxhaphetshu ngoku sifuna<br />

imali yokwenza indawo yokuba<br />

abantwana balaliswe bathi zava.<br />

Ezi ntsapho ziyasokola, ngoko ke<br />

nantoni esinokuyenza ukunceda,<br />

simele siyenze,” waleke watsho<br />

oka Vosloo. Elokugqibela ucela<br />

uluntu lwalapha eBhayi luphose<br />

esivivaneni ukunyusa ingxowa yeli<br />

candelo, yaye badinga nabantu<br />

bokuncedisa.<br />

Abantu aboneliseki lisebe lezekhaya<br />

Yiminyaka e-4 ngoku uNtomboxolo<br />

Lenkalisi engena ephuma<br />

kwi-ofisi yezekhaya ezama ukulungisa<br />

impazamo athi yenziwa<br />

ngamagosa elosebe, ngethuba<br />

esenzela umntwana wakhe isatifiketi<br />

sokuzalwa esabuya sibizi<br />

ifani engeyiyo, endaweni yokuba<br />

unyana wakhe abe nguLifa Lenkalisi,<br />

sathi unguLifa Tosele. U-<br />

Ntomboxolo uthi le mpazamo<br />

ibenze nzima ngeyona ndlela ubomi<br />

bakhe nobukanyana wakhe,<br />

ingakumbi ngethuba kusweleka<br />

umyeni wakhe uMcebisi Lenkalisi,<br />

kuba wakhanyelwa ngabaqashi<br />

bomyeni lowo, kanye ngeli lixa<br />

kwakufuneka efumene amalungelo<br />

akhe nawomntwana, kuba kuzo<br />

zonke izinto ezibhaliweyo unyana<br />

wakhe uvela njengo Lifa Lenkalisi<br />

hayi uLifa Tosele.<br />

UTosele lo yifani yakowabo,<br />

ukuba yenzeka njani izokuvela kwi<br />

satifiketi sokuzalwa sika Lifa isenguqash-qashi.<br />

“ULifa ngumntwana<br />

wam wasemtshatweni, ukuba kutheni<br />

ze isatifiketi sakhe sibize ifani<br />

yasekhaya, nam iyandibhida<br />

loonto. Ndaya kwa home afairs<br />

izihlandlo ngezihlandlo. Ndiwatyikityile<br />

amaphepha ngamaphepha.<br />

Ndiyigximfizile iminwe, kodwa nkqi<br />

impendulo ukufika,” utshilo lo ka<br />

Lenkalisi. Ngoku u-Lifa uneminyaka<br />

esixhenxe yaye uzakuqalisa<br />

isikolo. Uloyiko lukanina kukuba<br />

unyana wakhe uzakuba ngu Tosele<br />

ubomi bakhe bonke, ngempazamo<br />

athi yenziwa yintswelo nkathalo<br />

kumagosa esebe lezekhaya.<br />

Uthi ngoku xa esiya kwisebe<br />

lezekhaya suka axelelwe ukuba<br />

makatsalele umnxeba i call centre<br />

angazidubi ngokuya ezi ofisini.<br />

“Ndifonela e call centre mhla nezolo,<br />

suka ifow’ni ikhale yodwa<br />

okanye iphendulwe ngumntu ongayaziyo<br />

lento ndithetha ngayo.<br />

Kufuneka ndiliqale ekuqaleni ibali<br />

lam, ndilandele yonke loo miyalelo<br />

andinika yona, ndihlale emlindweni,<br />

kuphele ithemba. Ndiphinde<br />

ndifow’ne ndidibane nonye umntu<br />

ze ndiphinde ndiliqale ekuqaleni<br />

ibali, naye lowo andijikelezise,<br />

nam ndijikeleze kuba ndifuna ukuncedakala<br />

kodwa ndizalela endle<br />

qho,” utshilo.<br />

Siyi <strong>Zithethele</strong> siye sathetha<br />

noDumisani Njokweni okundlunkulu<br />

wesebe lezekhaya, ojongene<br />

ngqo nezatifiketi zokuzalwa<br />

simbuza ngalomjikeleziso wecall<br />

centre. “Xa umntu kuthwe makafonele<br />

e call centre, ngokwakuthi<br />

sizama ukwenza umsebenzi ubelula.<br />

Icall centre sisebenza ngayo<br />

ukuncedisa umsebenzi ukuba<br />

uhambe ngokukhawuleza, kodwa<br />

ke ukuba ubani akonelisekanga,<br />

makeze apha kuthi e Head Office,<br />

kuba kaloku nathi asiwazi wonke<br />

umbhodamo oqhubekayo kwezinye<br />

ii-ofisi,” utshilo.<br />

Njengokuba yena uLankelisi<br />

ehliswa enyuswa ngumcimbi wesatifiketi<br />

sokuzalwa sika nyana<br />

wakhe, yena u-Nomthandazo<br />

Matomela wakwaNobuhle eTinarha<br />

oneminyaka engama-30<br />

uthi akanaso isazisi, yaye yiminyaka<br />

elishumi engena ephuma<br />

ezi ofisini zesebe ezama ukwenza<br />

isazisi. Eyonanto yenza kube<br />

nzima akanabazali, qho xa esiya<br />

kweza ofisi ufunwa izazisi zabazali<br />

okanye isizalwane nephepha<br />

lesikolo awayefunda kuso amabanga<br />

aphantsi. “Andibazi abazali<br />

bam kuba umama wabhubha ndinonyaka,<br />

utata andimazi, umakhulu<br />

owandikhulisayo naye wabhubha,<br />

oomakazi andibazi. Ndiyile<br />

esikolweni ndalifumana iphepha<br />

ndabuyela e Home Affairs, kodwa<br />

zange ndancedakala kunamhla<br />

oku,” utshilo.<br />

Usihlalo weBhunga leeMfama<br />

zoMzantsi Afrika uXolisa Yekani<br />

uthe ukuvulwa kwethala leencwadi<br />

elincinane labo baziimfama<br />

okanye bangaboni kakuhle<br />

KwaNobuhle eTinarha, yinto<br />

emayiqhwatyelwe izandla, ngoba<br />

izakuvula amasango kwabo<br />

baziimfama. Eli thala elibizwa<br />

ngokuba yiMinilib liphehlelelwe<br />

kwithala iElukhanyisweni, yaye<br />

lizakuba neecomputer, itext<br />

reader neencwadi eziphuma<br />

kwithala leencwadi labaziimfama<br />

likazwelonke. Lo mcimbi<br />

waphehlelelwa ngokusesikweni<br />

nguXoliswa Tom ongumphathiswa<br />

wenkcubeko kweli<br />

phondo ngo-2010. U-Pumla<br />

Mahanjana ophethe lo mcimbi<br />

ubonise ngezixhobo ezizakunceda<br />

abaziimfama ukuba<br />

bafumane ulwazi.<br />

U-Sister Pumla Nquku enyanga isigulane esingumntwana ominyaka isi-8<br />

kunye nonina kwicandelo lomhlaza elivulwe kule nyanga.<br />

uNtomboxolo Lenkalisi<br />

U-Luxolo Msutwana<br />

esamkela icertificatenjengengcali<br />

yo-sound man<br />

webandla i Reach<br />

Out In Faith International<br />

Ministries,<br />

kumsitho we 2nd<br />

Annual Gala Event<br />

Awards obubanjelwe<br />

e Old Cash<br />

Store, Sardinia Bay<br />

Road, Lovemore<br />

Park. Ephahlwe<br />

ngabefundisi belibandla<br />

uSandra<br />

no Ntobeko Peter<br />

kunye nomntakwabo<br />

u Masixole<br />

Msutwana. Picture:<br />

Khanyisa Sinqe<br />

PAGE 3


indaba zasekasi<br />

bomi bobuNongendi kula maxesha<br />

OMASOMI BUKANI<br />

U-Sister Zamakhwezi Mnambo<br />

ominyaka ingama-30<br />

guNongendi okunyaka wesine<br />

wizifundo zobutitshala e Nelon<br />

Mandela Metropolitan Uniersity.<br />

Le yokuba nguNongendi<br />

ayiqeqeshelwa bucala, waza<br />

aphumelela kunyaka ophlileyo.<br />

Uqale njengomgqatswa<br />

go-2004, isithuba seenyanga<br />

zintandathu ukuya kunyaka,<br />

pho wayeboniswa ngobomi<br />

obuNongendi. Emva koko<br />

aqalisa ukunxiba iimpahla<br />

obuNongendi. Wanyukela kwinanaba<br />

lokubekelwa izabatha,<br />

uvavanywa isigqibo asikhethieyo<br />

kangangeminyaka emibini.<br />

Waluphumelela olovavanyo<br />

aza waba yiJunior Sister, nto<br />

eyo eyayimnyanzela ukuba ahlae<br />

ngaphandle kwindlu yooNonendi.<br />

Olu bizo uSister Mntambo<br />

lilandele emveni kokwenza ambanga<br />

aphantsi kwisikolo sooNngendi<br />

eTranskei.<br />

Babebaninzi abazalwana beba-<br />

KHANYISA SINQE<br />

hanyisa@zithethele.co.za<br />

PAGE 4<br />

la elimhlophe ngeloxesha, kwaye<br />

loo nto yandenza ukuba ndifune<br />

ukubonisa isizwe ukuba ibala<br />

lolusu aluthethi. Bonke abantu<br />

bamkelekile kuThixo. Ndandiziva<br />

ndifuna ukuthatha inxaxheba<br />

ekuphuchuleni isizwe sam,” utshilo.<br />

Wenza isivumelwano sentobeko,<br />

esokuchasela kwezesondo,<br />

waze ekugqibeleni wenza<br />

esendlala, apho kunyanzeleka<br />

ukuba anganxibi iimpahla zexabiso<br />

eliphezulu, kodwa anxibe<br />

impahla yoNongendi. “Xa kukho<br />

umntu odinga uncedo lwam,<br />

kuye kufuneka ndiyeke yonke<br />

into endiyenzayo, ndincede loo<br />

mntu, nto leyo ebonisa ukulamba<br />

kum ngokomoya,” woleke ngelitshoyo<br />

uSister.<br />

OoNongendi benza izifundo<br />

zobutitshala, ubunontlalontle nezokuba<br />

ngumongikazi, nto leyo<br />

ebenza bakwazi ukunceda abantu<br />

abangakumbi.<br />

Makhe sazane ngcono noSister:<br />

Kwakutheni ukuze ufune ukuba<br />

U-Sister Zamakhwezi Mntambo<br />

Thursday, 5 July 2012 - Thursday, 1�<br />

nguNongendi?<br />

Ndifuna ukukwazi ukunceda<br />

abantu, kwaye ndibe nonxulumano<br />

olungangxengwanga<br />

noThixo.<br />

Loluphi uvavanyo oye walufumana<br />

ngaphambi kokusabela olu<br />

bizo?<br />

Okokuqala, ndafumana iimvavanyo<br />

kwintsapho yam. Babengaliqondi<br />

elikhondo ndandifuna<br />

ukulithabatha. Umama wam wayendoyikisela<br />

ukuba ndisenokuwa<br />

kwizabatha zikaMtyholi. Ndathi<br />

ndisajonge leyo, kwabakho indoda<br />

elalini yam, eyaya koomalume<br />

bam izocela umtshato kum,<br />

ndala. Oomalume babelugcwabevu<br />

ngumsindo kwaye abakandithethisi<br />

nanamhlanje.<br />

Zeziphi izinto ezikuhendayo<br />

ngoku?<br />

Kukho abafana abasacela uthando<br />

kum nangona bendibona ukuba<br />

ndinxibe umsesane, kwaye<br />

ndinguNongendi. Ndiyazithanda<br />

iimpahla, ndiye ndihendeke uku-<br />

ba ndizinxibe, nto leyo engqubana<br />

nenye yezivumelwano endazenzayo.<br />

Yintoni eyona nto ofuna ukuyiphumeza<br />

njengoNongendi?<br />

Ndifuna ukusebenza nolutsha,<br />

ndilukhokele, ndizame ukulikhusela<br />

ngokulifundisa ngendlela<br />

yokuzipha njengomKrestu. Ndifuna<br />

ukunika ingqalelo kubantwana<br />

abathuleyo, aboyika kwa ukubuza<br />

umbuzo egumbini lokufundela<br />

nabo bahluphekileyo.<br />

Ngawaphi amabini onokuwaphosa<br />

kwabo banqwenela ukuthabatha<br />

elikhondo?<br />

UkubanguNongendi kuyasindisa.<br />

Laa ndoda yayifuna ukunditshata<br />

kwathi kanti inegciwane lengculaza.<br />

Ngoku ndinonxibelelwano<br />

oluhle noThixo. NjengoNongendi<br />

kufuneka uthandaze ungayeki,<br />

ngoba zininzi iingcinezelo emhlabeni.<br />

Abantu kufuneka bakhumbule<br />

ukuba ooNongendi abakho<br />

Ngcwele, banezono kwaye bayazenza<br />

iimpazamo.<br />

-Siseko Manona ukwinqwanqwa eliphezulu<br />

UYOKAZI NKANJENI<br />

eporter@zithethele.co.za<br />

U-Siseko Manona utyikitye isiumelwano<br />

njengomdlali weqela<br />

lisandukunyukela kwiPSL, Am-<br />

Tuks (University of Pretoria),<br />

feza iphupha lakhe lokuba adlae<br />

kumgangatho ohlawulelwayo.<br />

e dyongwana eyaziwa njengo<br />

Skill” ineminyaka eli-17 iyeylapha<br />

eBhayi, kwaye isuka kwi<br />

odgers Football Club yase New<br />

righton apho ibidlala njenge<br />

triker. Ubhaqwe kwisikolo soduo<br />

ekuphuhliseni italente yebhoa<br />

ekhatywayo, iSAFA Transnet<br />

ootball School of Excellence,<br />

khuphe ingqaka efana no Steen<br />

Pienaar, Bernard Parker,<br />

ryce Moon noDillon Sheppard.<br />

“Bendingomnye waba-4 abauka<br />

eMpuma Kapa kwisikolo<br />

onke, yaye ndizive ndibaluleile<br />

ukuba ndichongwe sisikolo<br />

odidi, kwaye besiphuhliswa<br />

wimiba emininzi. Ndingatsho<br />

kuba ndiphekwe kakuhle phaa<br />

njengomntu nanjengomdlali<br />

ndinguye namhlanje,” utshilo<br />

kaManona okhaya lakhe liseadikana<br />

KwaZakhele. “Isoka<br />

isaqhuba ityala lika Ceba waseMotherwell<br />

tyala lika Ceba wase Motherwell<br />

wabetha owasetyhini ogama linu<br />

Nombuyiselo Budaza, ngethba<br />

lemigushuzo yokuqhankqaazela<br />

ulwakhiwo lwezindlu<br />

Motherwell kwiiveki ezidlulileyo,<br />

iyaqhuba enkundleni. Ngokesithethi<br />

samapolisa uDumile<br />

wavu, ummangalelwa uvelile<br />

hambi komantyi enkundleni kuthanje,<br />

kodwa ityala eli liye lashnxiselwa<br />

umhla we 11 ku July.<br />

khange abe nalwazi losuku le<br />

qeberhu evele ngalo enkundlei<br />

xa besimbuza kuba ebuya<br />

khefini, kodwa ingcombolo uyve<br />

ngomcuphi ophethe elityala u<br />

arrant Officer Steyn. Yena umangali<br />

uNombuyiselo Budaza<br />

thi, “Mna nabahlali ababekho<br />

gomhla lendoda indibhuqa<br />

eRhawutini iyakhawuleza kakhulu<br />

kwaye kudlalwa ngokuzimisela<br />

kumgangatho ophezulu ofuna<br />

iziphumo ngoku. E-Mpuma Kapa<br />

kudlalelwa ukonwaba, kodwa eRhawutini<br />

abantu baphila ngokudlala,”<br />

uqhube watsho.<br />

U-Siseko ukhe wanenyhweba<br />

yokudlalela iqela lesizwe<br />

labangaphantsi kwe-17, kodwa<br />

ngoku unyukele kwelabo bangaphantsi<br />

kweminyaka engama-23.<br />

“Into endiyivuyelayo kukuba xa<br />

ukwiqela lesizwe umela usapho,<br />

izihlobo, uluntu nesizwe ngokubanzi,”<br />

utyatyadule watsho.<br />

Ngoku uSiseko uzakube ekhuphisana<br />

nooxholvane abafana<br />

no David Radebe owakhe wadlalela<br />

Amakhosi kunye noTshepo<br />

Ramokala osuka kwiSandawana.<br />

Uxinzelelo lokudlala<br />

kulo mgangatho yinto ayiqonde<br />

nje kakuhle lo kaManona, yaye<br />

uthi ukulungele ukuqubisana<br />

neKaizer Chiefs, Orlando Pirates<br />

neMamelodi Sundowns.<br />

Kuyo yonke loo nto u “Skill”<br />

usezakuchophela iimviwo zakhe<br />

zika Grade 12, yaye ujonge<br />

nokubheka phambili nezifundo<br />

etoy’toyini, siyile emapoliseni<br />

ndadibana nomcuphi ophethe<br />

eli tyala uWarrant Officer Steyn,<br />

wathi kum mandibe seMotherwell<br />

Court ngomhla we 11 ku<br />

July. Ndidanile yaye ndilahlekelwe<br />

lithemba kwingalo yomthetho<br />

kuba ukuba bendingayanga<br />

emapoliseni, bendigasoze ndilwazi<br />

usuku lokuvela enkundleni.<br />

Ngethuba sisemapoliseni kwaye<br />

kwabakho amanye amapolisa<br />

aphosa iintetho sokundisongela<br />

ukuba mandilicime ityala besithi<br />

ndiyaziduba, le ndoda inemali<br />

izakuthenga naloo mantyi,” utshilo<br />

lo kaBudaza exhelekile.<br />

Ngethuba sithetha no Warrant Officer<br />

Steyn uthe yena akanalungelo<br />

lokuthetha nathi masithethe<br />

nomhlekazi uGwavu. Eyona<br />

nto ikhwankqisayo yile yokuba<br />

umangalelwa lo ngethuba evela<br />

zakhe kuba ufuna ukwenza i-<br />

Interior Design ne Architecture<br />

kwidyunivesity yasePitoli. Elona<br />

phupha lakhe kwibhola ekhatywayo<br />

kukudlalela iqela lodumo<br />

lase Spain iReal Madrid, kodwa<br />

iminyaka isavuma.<br />

enkundleni okokuqala ebeyedwa<br />

engekho ummangali. Ikanti uMnumzana<br />

Gwavu uthe asiyonto<br />

ingaqhelekanga leyo, ummangalelwa<br />

uyakwazi ukuvela yedwa<br />

enkundleni, ze ummangali yena<br />

alinde umsila wengwe (isamani),<br />

ze bavele bobabini kwi trial. Uye<br />

wathi ewe ngomhla we 11 ku July<br />

bazakuya kuxoxa enkundleni kamantyi<br />

eMotherwell.<br />

Nguwo nguwo untshato! U-Mthubanzi Mniki no Ziyanda Mnothoza<br />

kwingxikela yomtshato wabo kwilali yase Ntloko, eNgqhushwa. I-<strong>Zithethele</strong><br />

ibekho, ingqina kwelo qhina lomtshato bathe bazimanya ngalo.<br />

Picture: Khanyisa Sinqe.<br />

Iphulo lokugcina abahlelelekileyo befudumele<br />

kobu busika bungenalusini libe yimpumelelo<br />

ngenxa yenkxaso ephuma kwi-Community Chest,<br />

Algoa FM namanye amahlakani. Igosa lonxibelelwano<br />

eCommunity Chest uColette Theron uthe,<br />

“Ngumnqantsa ukuvuka kusasa kubantu abaninzi,<br />

kodwa ngoncedo lwabaphulaphuli be-Algoa<br />

FM, iCommunity Chest ikwazile ukuba nempahla<br />

yobusika ukunceda amahlwempu nabakhubazekileyo<br />

kweli phondo lethu.” Bebonakalisa ukuba<br />

umanyano ngamandla: Mario Adlem (Atlas Security<br />

Systems), Beulah Lumkwana (CEO – Community<br />

Chest) no Andrew Serfontein (Algoa FM DJ).<br />

CLASSIFIEDS<br />

Loan Loans Loans<br />

Need personal loan for Education,<br />

Renovations, etc.<br />

Please feel free to contact<br />

Nokuthula Mralaza on<br />

07305<strong>99</strong>716 or send a please<br />

call me.<br />

Need money? Cash problems?<br />

I can help you up to 50.000, 30min<br />

approval. Contact Linda<br />

@ 078 000 6125 or<br />

send please call me


� PAGE 5


PAGE 6<br />


Kule veki sincokole nemvumi<br />

eyinzalelwane yase Walmer u<br />

Lungile Msizi, owaziwa ngelika<br />

S’dudla, eyimvumi yekwaito edume<br />

ngengoma yakhe ethi S’timela. U-<br />

S’dudla uyibalisa ibebuhlungu imeko<br />

yamahlandenyuka akhe ezama<br />

ukuphuhlisa uthando lwakhe lomculo.<br />

Ukhe wayokuhlala iminyaka<br />

e-4 ukuya kwe-5 eThekwini ezama<br />

impumelelo, nalapho watyikitya<br />

isivumelwano nenkampani ethile<br />

eyamthembisa ngokupapasha icwecwe<br />

lakhe, kodwa zange kwenzeke<br />

njalo. Akhange atyhafe waya<br />

naseRhawutini, nalapho yaba sesezolo.<br />

Uye wanikezela kwezo mculo,<br />

kodwa ekubuyeni kwakhe eBhayi<br />

waphinda wathathisa apho ebeyeke<br />

khona, ngenxa yobuninzi<br />

babantu abakholelwa kwisakhono<br />

sakhe, kuba wayecula esesesikolweni<br />

nasecaweni.<br />

Owona mculo owadlwengula<br />

umxhelo wakhe yaba ngumculo we<br />

Kwaito, kuba wayesoloko emamela<br />

iimvumi ezifana neTKZ, Mandoza<br />

ne B.O.P’s. Ngoku uS’dudla<br />

nogxa wakhe uMathousand banenkampani<br />

yabo yomculo ebizwa<br />

NMBEEZ, yaye bamaxhaphetshu<br />

bashicilela icwecwe labo lesibini<br />

elineengoma ezi-14.<br />

Thursday, 21 June 2012 - Thursday, 5 July 2012<br />

Staff Reporter<br />

ikasilam<br />

Umntu wokugqibela ukumxelela<br />

ROADWAY<br />

CNR SPONDO & NJOLI STREET, ZWIDE, PORT ELIZABETH Tel: 041 464 7332<br />

R2,<strong>99</strong>each<br />

Golden<br />

Choice<br />

Sugar<br />

10kg<br />

Golden<br />

Pride<br />

Rice<br />

10kg<br />

Huletts<br />

Sugar<br />

2,5kg<br />

R76,<strong>99</strong> <strong>R49</strong>,<strong>99</strong> R23,<strong>99</strong><br />

Casa<br />

Mia<br />

Lemon,<br />

Choc,<br />

Vanilla<br />

Creams<br />

Washing<br />

Basket<br />

Assorted<br />

Colours<br />

R29,<strong>99</strong><br />

Softer Touch Toilet Roll<br />

10 s<br />

R11,<strong>99</strong><br />

ukuba uyamthanda?<br />

Ngabantwana bam phambi kokuba<br />

baye esikolweni, u-Mbalentle no<br />

Zintle.<br />

Umntu wokugqibela ukudlana indlebe<br />

naye phi, nini, nithetha ngantoni?<br />

Ngumama wam. Besixoxa ngeshishini<br />

lethu.<br />

Umntu wokugqibela onga ungadla<br />

naye isidlo sangokuhlwa, ngoba?<br />

Ndabantwana bam.<br />

Umntu wokugqibela onga ungabelana<br />

naye ngeqonga lezomculo?<br />

Ngoo Fohloza. Yazi ngoba? Ngoba<br />

abasisi bayandikhuthaza njengoba<br />

mna ndingu S’dudla bona bengoo<br />

Fohloza. Kaloku thina bantu banemizimba<br />

emikhulu siyathanda ukujongelwa<br />

phantsi, ingathi asikwaz’<br />

ukwenza nto. Ukhe ubabone xa besoqongeni?<br />

Abayiva lamizimba.<br />

Icwecwe lomculo osandul’ ukulimamela?<br />

Bendimamele uDavid mani, la electronic<br />

house yakhe.<br />

Incwadi yokugqibela osandul’ ukuyifunda?<br />

Tyooo, hai ke mna andizifundi<br />

ngolohlobo iincwadi.<br />

Ukugqibela kwakho ukukhwela<br />

Coca<br />

Cola<br />

2 Litre<br />

Z W I D E<br />

King Size Coldrink<br />

24 x 300ml<br />

Better<br />

Noodles<br />

(Assorted)<br />

R1,30<br />

Ricoffy<br />

750g<br />

R11,<strong>99</strong> R54,20 <strong>R49</strong>,<strong>99</strong><br />

Butchery Bakery<br />

Beef Mince R39,<strong>99</strong> p/kg<br />

Wors R39,<strong>99</strong> p/kg<br />

Beef Stewing Brisket R37,<strong>99</strong> p/kg<br />

Meaty Bones R15,00 p/kg<br />

isithuthi sika wonke-wonke, ubusingisephi?<br />

Ngoku bendisiza apha kuwe.<br />

Umntu wokugqibela ukumphosisela<br />

kuba ungafuni kumdanisa?<br />

Ha ha ha ha, yimanager yam u-<br />

Monde izolo. Bendifow’nela ba<br />

masidibane ndathi ndibizi eloxesha<br />

ndilele.<br />

Wawusoloko uzibona nje ngemvumi?<br />

Ewe tyooo, kwasekukhuleni kwam.<br />

Ukhuthazwa yintoni ebomini?<br />

Ngabantwana bam, umama wam<br />

nesinqanda mathe sam.<br />

Fresh Round Cakes Large R29,<strong>99</strong><br />

3pc Cup Cakes R7,00<br />

Doughnuts R7,00<br />

Ivolontiya laseJamani lambesa iqela lesoka<br />

U-Gunar Geital waseJamani<br />

ulivolontiya eMasifunde Learner Development<br />

nengumbutho wemfundo<br />

eWalmer. Eli tyendyana akhange<br />

lizibone lingadlali kulo nyaka eMzantsi<br />

Afrika, laze lagqiba ukuba libe<br />

yinxalenye yeBayna Eagles, iqela<br />

lebhola ekhatywayo lasekuhlaleni.<br />

Akubanga ntsuku zatywala wabhaqa<br />

ukuba eli qela alinazo izinto<br />

zokudlala, kuba kaloku bekufuneka<br />

kubolekiswane ngempahla yokudlala<br />

enye nabanye abadlali. Uwe<br />

ngoko nangoko emnxebeni, etsalela<br />

iqela lakhe emva ekhaya eOber-<br />

Horgen yaseJamani, ecela ukuba<br />

Sasko<br />

Cake Flour<br />

10kg<br />

Monday to Thursday: 8:30 AM to 6:00 PM, Friday: 8:30 AM to 7:00 PM (Closed 12:00 to 14:00)<br />

Saturday: 8:00 AM to 4:00 PM, Sunday: 9:00 AM to 1:00 PM<br />

Blue Bird<br />

10kg<br />

Maize<br />

R55,<strong>99</strong> R32,<strong>99</strong><br />

Douro<br />

Chocolate<br />

Cream<br />

Biscuits<br />

bathumele iimpahla zokudlala ezingasasetyenziswayo.<br />

Akaphelelanga apho kuba<br />

uhambe enkqonkqoza kwimizi<br />

yeso sixeko ecela amancedo,<br />

ngenene wawafumana. Le kit<br />

equka iijezi neekoks iye yafika,<br />

yaye yenza omkhulu umahluko<br />

kwiqela leBayna, kangangokuba<br />

kufike neyeedyongwana ezisaphuhliswayo.<br />

Kwiinyanga ezi-<br />

3 uGunar uzakubuyela eJamani.<br />

Xa ebengcanjaziswa ukuba uzakubugcina<br />

njani ubudlelwane<br />

nootshomi abatsha baseWalmer<br />

uthe, “Sizakuyifumana indlela<br />

yokuqhagamshelana kuba isoka<br />

iyabadibanisa abantu!”<br />

Ibiluchulumanco kwiqela iBayna Eagles bethe qhiwu izixhobo nempahla<br />

yokudlala evela eJamani. Picture: Supplied<br />

Maq<br />

Washing<br />

Powder<br />

1kg<br />

R1,00 R19,<strong>99</strong><br />

Deli<br />

Fresh Pies R7,50<br />

Samoosa Extra Large R3,00<br />

2pc Chicken & Chips Combo R12,00<br />

Burger & Chips R10,00<br />

PAGE PAGE 7 7


imidlalo<br />

Zambesiwe izikolo eziphuhlisa umbhoxo<br />

LIZEKA TANDWA<br />

lizeka@zithethele.co.za<br />

Elinye lamaqela oompondo-zihlanjiwe<br />

kumbhoxo welamaNgesi<br />

iBath Rugby Club, iye yasebenzisana<br />

nee EP Kings ukwambesa<br />

izikolo ezi-4 ngeekit zombhoxo. Ezi<br />

zikolo ziwelwe ngumqa esandleni<br />

yi Emsengeni Primary, Uitenhage<br />

High, Delrose Primary neBethelsdorp<br />

Primary. Ezi zikolo zinikwe<br />

inqwaba yeekoks, iijezi, iikawusi,<br />

ooshoti neeshin pads. Injongo yokuthi<br />

jwaxa ezi zikolo ngempahla<br />

yokudlala kukuba luqhube, lungaphazamiseki<br />

uphuhliso lo mbhoxo<br />

kwizikolo ezisezilokishini.<br />

Abadlali beli qela lasemzini<br />

iBath nebebe yinxalenye yeqela<br />

lamaNgesi elibhungce ekuthwaxweni<br />

siSpringboks, bathe ibe yinyhweba<br />

kubo le. Imanejala yeli qela<br />

uRichard Westaway uthe, “Eyona<br />

ndima ibalulekileyo kuthi kukuqinisekisa<br />

ukuba abadlali bangomso<br />

bayanxitywa, banikwe nezixhobo<br />

zokuphucula umgangatho womdlalo.<br />

Sinethemba ukuba kwim-<br />

LIZEKA TANDWA<br />

lizeka@zithethele.co.za<br />

PAGE 8<br />

inyaka elishumi ezayo, la makhwenkwana<br />

azakusidlalela nathi<br />

eBath, mhlawumbi bade badlalele<br />

neeSpringboks.”<br />

Umongameli we EP Kings<br />

uAnele Mpamba yena uthethe<br />

wenjenje, “Lithuba elihle kuthi eli<br />

njengeqela nenxalenye yoluntu<br />

lwesi sixeko, ukuqinisekisa ukuba<br />

umdlalo endikholelwa ukuba uyalubumba<br />

uluntu, uhlale uhleli<br />

ebantwaneni bethu. Siyayibulela<br />

intsebenziswano neqela iBath sizokwazi<br />

ukuba negalelo kwezi zikolo<br />

zidinga uncedo olumandla kulo mdlalo.”<br />

Lo kaPamba ukwathembise<br />

ngenkxaso engapheliyo kwizikolo<br />

ezisokolayo.<br />

U-De Wet Barry ongumqeqeshi<br />

we EP Kings ngoku, kodwa ekhe<br />

wadlalela eli qela laseBath kwakunye<br />

neSpringboks, naye uphefumle<br />

wathi, “Mandiwenze umbulelo ongathethekiyo<br />

ngokuba iqela iBath<br />

lenze olunikezelo lwe kit ezikolweni<br />

ibe liphupha elifezekileyo. Sibaninzi<br />

abadlali beli loMzantsi Afrika<br />

abakhe balidlalela iqela leBath,<br />

yaye iyachulumancisa into yoku-<br />

Iyaqala iCraven Week ngeCawe<br />

Itumente eyaziwa njenge Coca<br />

Cola Craven Week iyaqala nge-<br />

Cawe umhla we-8 ukuya kuMgqibelo<br />

umhla we-14 Julayi, apha<br />

eBhayi, nalapho kuzakuthabatha<br />

inxaxheba amaqela angama-20<br />

nabadlali abangama-440. Le tumente<br />

ibisele iphehlelelwe kule veki<br />

iphelileyo ngoLwesibini eNelson<br />

Mandela Bay Stadium. Abo bangaphantsi<br />

kwe-18 baza kuzijul’ ijacu<br />

ngethemba lokukhethelwa iqela lesizwe<br />

labo bangaphantsi kwe-19.<br />

Le tumente iyindumasi kwilizwe<br />

jikelele kuba kulapho kwaphuma<br />

khona iinkwenkwezi ezifana no-<br />

Brian Habana, Jacque Fourie, Pat<br />

Lambie noMpho Mbiyozo walapha<br />

eBhayi, owayezenzela igama kwi-<br />

SA Sevens. “Kulo nyaka sikhangela<br />

italente ekudidi oluphezulu kuMzantsi<br />

Afrika uphela. Ezi dyongwana<br />

zizakunyathelana ngoobhontsi,<br />

iyileyo ijonge ukufakwa kwi Junior<br />

Springboks. Ndinethemba ukuba<br />

iyakubakho imbinana ezakuphuma<br />

kweli lethu iphondo,” utshilo okaMbiyozo.<br />

I-Ntshona Kapa iza kule<br />

tumente yama-49 ikhokelwa ngu<br />

Handre Pollard noSiyabonga Tom.<br />

Lo kaPollard sele eyintshatsheli<br />

yehlabathi, emva kokuqokelela<br />

amanqaku ali-12 ngexesha iiBaby<br />

Boks ziphumelela indebe yehlabathi<br />

kutshanje. OkaMbiyozo uthi le<br />

dyongwana yeyona ijongwe ngamehlo<br />

abomvu kule tumente yezikolo.<br />

Le tumente eyathiywa ngembalasane<br />

yombhoxo ugqirha Danie<br />

Craven, yenza imbali ngokuquka<br />

amaqela eentlanga ngeentlanga<br />

kwangeminyaka yengcinezelo yoo<br />

1980. Imanejala yonxibelelwano<br />

noluntu kwi-SARU, uKhaya Mayedwa<br />

uhlomle ngelithi, “Le tumente<br />

iyazingca ngembali yokuchasana<br />

nobuhlanga. Sinelunda ngokuba<br />

sibe yinxalenye yayo, yaye iyachulumancisa<br />

into yokubukela inamba<br />

isombuluka kwicala letalente minyaka<br />

le.”<br />

Ongumququzeleli wale tumente<br />

uThando Halem naye uhlomle,<br />

“Sikhuthaza abafundi kwizigaba<br />

ezahlukeneyo ukuba basonwabise<br />

ngethuba lale midlalo. Abantwana<br />

besikolo abazakuza benxibe ii- uniform<br />

zabo ngokupheleleyo, bakungena<br />

mahala yaye ixabiso leveki<br />

yonke yi-R50, ze itikiti losuku lona<br />

lixabise iR20.”<br />

gwatyu kule tumente yalo nyaka yeCraven Week elapha eBhayi ithi<br />

Ubunganga bufikile”, nalapho amaqela azakunyathelana ngoobhontsi<br />

usilwelwa indebe. Emva kokuphehlelelwa kwetumente nge 28 June (ukuuka<br />

ekhohlo): Phillip Joseph (EP Kings), Khaya Mayedwa (SARU), Mpho<br />

biyozo (EP Kings) nomququzeleli uThando Halem.<br />

bona eli qela lisambesa uluntu<br />

lwethu ngale ndlela.”<br />

Izikolo nazo bezingawuvali umlomo<br />

sesisigubha sesipho no Eric<br />

Songwiqi oqeqesha umbhoxo kwisikolo<br />

Emsengeni uthe, “Yinyweba<br />

yokwenene ukuba isikolo sethu<br />

sifumane isipho esilolu hlobo. Sizakusisebenzisa<br />

ngendlela efanelekileyo<br />

ukuze kuphume iziqhamo kwesi<br />

sikolo sethu. Umfundi ngamnye<br />

kwesi sikolo uwuthatha umbhoxo<br />

njengesithethe, yaye siyonwaba xa<br />

sifumana naluphina uncedo.” Linye<br />

ithemba analo ngoku utitshala<br />

uSongwiqi kukuba babenebala elililo<br />

lokuqeqeshela umbhoxo nebhola<br />

ekhatywayo.<br />

U-Mark Williams ongumqeqeshi<br />

eUitenhage High naye waleke<br />

ngelithi, “Abantwana bayakuyithakazelela<br />

lento, yaye esi sipho<br />

sakusetyenziselwa ukufunqula lo<br />

mdlalo. Sonwatyiswe nakukuhlangana<br />

nabadlali bamaNgesi, nto leyo<br />

eyakuba yinkuthazo kwiqela lesi<br />

sikolo.” Amabhongo alo kaWilliams<br />

kukuphumelela iitumente zezikolo,<br />

besebenzisa le kit bayiphiweyo.<br />

Iphehlelelwe iWard 28 Stars<br />

KHANYISA SINQE<br />

khanyisa@zithethele.co.za<br />

Ulutsha lwase Zwide luyivale<br />

ngezemidlalo inyanga yolutsha.<br />

Abadala nabancinci bebephume<br />

ngendlu beze kubukela umdlalo<br />

webhola ekhatywayo kumabala<br />

emidlalo i-Dan Qeqe. Ibinguphantsi<br />

phezulu, umgangatho uxhomile<br />

kuba amaqela amathandandathu<br />

esoka ebesilwelwa ukuba<br />

kwindawo yokuqala kuletumete.<br />

Injongo ibikukuba iliso labaxhasi<br />

nabachongi libatyumbe, ukuze<br />

babe yinxalenye yeqela elitsha lika<br />

Ward 28, nelilolokuqala ezimbalini<br />

zalangingqi.<br />

Lo mdlalo ubuququzelelwe<br />

nguceba walangingqi<br />

osandul’ukuxhuzula imikhala,<br />

uBulelwa Mafaya. “Siye saqonda<br />

ukuba okokuqala ezimbalini masisindleke<br />

lemidlalo kulwe ward<br />

yethu, s’qokelele ulutsha olunesakhono,<br />

ludlale imidlalo yaye<br />

eyona njongo ibukukusungula<br />

iqela lebhola elizakumela la ward<br />

yaye ke lonto zange khe yenzeke<br />

Thursday, 5 July 2012 - Thursday�<br />

Iqela lombhoxo iBath bekunye ne EP Kings begcotyiswe kukunikela ngee<br />

kit kwizikolo ezi-4 ezisweleyo apha eNelson Mandela Bay. Bephahlwe ngabafundi<br />

base Emsengeni Primary School (ukusuka ekhohlo) Darron Neil,<br />

Carl Fearns, Nick Abendonon no De Wet Barry. Picture: Lizeka Tandwa<br />

Eli liqela elitsha tsha lebhola ekhatywayo elisandul’ ukusungulwa kwa<br />

Ward 28 phantsi kolawulo luka Ceba Buyelwa Mafaya. Abadlali beliqela<br />

baphuma kumaqela amathandathu alaward, bekhethwa ngesakhona<br />

sabo. Picture: Khanyisa Sinqe<br />

ngaphambili,” utshilo okaMafaya.<br />

Emva kwalo mdlalo liye lasungulwa<br />

iqela lebhola i-Ward 28 Stars,<br />

phantsi kolawulo luka Ceba. Uvuyo<br />

belubhalwe ebusweni kwabo bathe<br />

bawelwa ngumqa esandleni, kuba<br />

bechongelwe ukudlala kweliqela.<br />

Intliziyo zizekuxola nangakumbi<br />

xa lo ka Mafaya ekhupha i-kit entsha<br />

kraca, nkqu neekoks. Bathembisile<br />

oophopho ukuba abasayi<br />

kumphoxa uceba wabo.<br />

Iqela lomnyazi laseZwide lisamkela indebe kuCeba kaWard 28, uBulelwa Mafaya noceba wezemidlalo, uBabalwa<br />

Lobishe, ngethuba ulutsha lwalangingqi beluvala inyanga yolutsha ngengxikela ye tumente yemidlalo eDan<br />

Qeqe. Pictures: Khanyisa Sinqe

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!