dr. inż. Wojciechowi Kocańdzie - Wojskowa Akademia Techniczna
dr. inż. Wojciechowi Kocańdzie - Wojskowa Akademia Techniczna
dr. inż. Wojciechowi Kocańdzie - Wojskowa Akademia Techniczna
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
34 Biblioteka<br />
OPEN ACCESS – CO WARTO WIEDZIEĆ?<br />
Open Access jest to zupełnie darmowy<br />
dostęp do literatury poprzez Internet<br />
– umożliwia każdej osobie czytanie, ściąganie<br />
z serwerów, kopiowanie, dystrybucję,<br />
<strong>dr</strong>ukowanie, przeszukiwanie lub linkowanie<br />
do pełnych tekstów artykułów.<br />
Duża popularność Internetu wprowadza<br />
wiele zmian w dostępie do informacji.<br />
Od kilku lat rozwój publikacji elektronicznych<br />
powoduje, że trafi ają one do ogromnej<br />
grupy zainteresowanych. Szybki i łatwy<br />
dostęp do tych materiałów coraz częściej<br />
wygrywa z informacją zawartą na nośniku<br />
tradycyjnym. Publikacje elektroniczne<br />
zamieszczane są na specjalnych portalach<br />
określanych repozytoriami, do których sposób<br />
dostępu nazywany jest open access.<br />
Open Acess można zapewnić na dwa<br />
sposoby: poprzez czasopisma oraz poprzez<br />
instytucjonalne i tematyczne repozytoria. Takie<br />
czasopisma dostępne są on-line bezpłatnie<br />
dla wszystkich. Nie działają w tradycyjnym<br />
modelu subskrypcji, powołanym, aby<br />
przynosić zyski. Już w tej chwili wiele dużych,<br />
tradycyjnych wydawnictw, takich jak<br />
Oxford University Press, Springer i Elsevier,<br />
przekształciło niektóre tytuły na model Open<br />
Acess. Rozrastającą się listę czasopism dostępnych<br />
w tym modelu utrzymuje Directory<br />
of Open Access Journals (DOAJ http://www.<br />
doaj.org/). Obecnie zawiera ona ponad 2 400<br />
tytułów z różnych dziedzin nauki.<br />
Repozytorium instytucjonalne jest to publicznie<br />
dostępne repozytorium (archiwum),<br />
w którym znajdują się prace pracowników<br />
naukowych danej instytucji czy uniwersytetu,<br />
umieszczone przez nich samych w trybie<br />
on-line. Przechowywane dzieła mogą być<br />
przeszukiwane za pomocą interoperacyjnego<br />
oprogramowania, zgodnego z wymogami<br />
Open Archives Initiative (OAI). Przykładem<br />
takiego oprogramowania są DSpace,<br />
EPrints i Fedora.<br />
Directory of Open Access Repositories<br />
(OpenDOAR http://www.opendoar.org/)<br />
jest to zawierająca wyszukiwarkę lista repozytoriów<br />
akademickich i zawartych w nich<br />
treści. Repozytoria zorganizowane są w taki<br />
sposób, aby dostęp do wszystkich zasobów<br />
był prosty. W celu zobrazowania terminu, repozytorium<br />
można porównać do magazynu<br />
biblioteki, w którym przechowywane są materiały.<br />
Natomiast Open Access określa nam<br />
sposoby dostępu, ale również reguły, które<br />
są narzucone przy korzystaniu z publikacji<br />
umieszczonych w repozytorium.<br />
Co uzyskujemy dzięki Open Access:<br />
• wolny dostęp do darmowych zasobów<br />
publikacji znajdujących się w sieci przy<br />
uwzględnieniu i zachowaniu praw autorskich<br />
Redakcja Wydawnictw WAT<br />
ZAPRASZA<br />
PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH<br />
DO PUBLIKOWANIA ARTYKUŁÓW W BIULETYNIE WAT<br />
Gmach Biblioteki Głównej<br />
WEJŚCIE OD STRONY STADIONU<br />
00-908 Warszawa, ul. Gen. Sylwestra Kaliskiego 19, tel. 022 683 98 24, www.wat.edu.pl<br />
• jest to przeciwieństwo do dostępnych jedynie<br />
dla prenumeratorów wydawnictw:<br />
to całkowicie otwarty dostęp do poszczególnych<br />
tytułów<br />
• materiały zawarte w Open Access mogą<br />
być doskonałym źródłem uzupełniającym<br />
inne zasoby, jakimi dysponuje biblioteka<br />
• materiały z Open Access mogą być<br />
udostępniane w sieci, nawet jeśli<br />
chronią je prawa autorskie. Większość<br />
z nich może być wykorzystywana<br />
przez ośrodki naukowe bez dodatkowej<br />
zgody. Nawet jeśli ich kopiowanie<br />
nie jest dozwolone, możliwe<br />
jest darmowe przeglądanie treści.<br />
Przed skorzystaniem z materiałów<br />
typu Open Access należy się upewnić,<br />
jakie są prawne zastrzeżenia korzystania<br />
z danych zasobów.<br />
Dużą zaletą omawianego sposobu dostępu<br />
jest umieszczanie artykułu jako depozytu<br />
z zachowaniem praw autorskich<br />
oraz łatwe ich wyszukiwanie. Atutem<br />
jest również dokonywana selekcja i kontrola<br />
publikacji. Sprawdzenie tekstów przed<br />
publikacją jest dokonywane przez ludzi.<br />
Dla użytkowników i czytelników materiałów<br />
zamieszczonych na wyżej wymienionych<br />
stronach ma to swoje pozytywne<br />
odzwierciedlenie. Publikowane materiały<br />
są objęte obiektywną i krytyczną kontrolą,<br />
co wpływa na ich poziom i właściwe zaklasyfi<br />
kowanie<br />
Zapraszamy do korzystania z zasobów<br />
Open Access.<br />
Aleksan<strong>dr</strong>a Bartkiewicz<br />
Ośrodek Informacji Naukowej<br />
Biblioteka Główna WAT
Change language