Betriebsentwicklung in der Schweineproduktion bei ... - LKV Bayern
Betriebsentwicklung in der Schweineproduktion bei ... - LKV Bayern
Betriebsentwicklung in der Schweineproduktion bei ... - LKV Bayern
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
<strong>Betriebsentwicklung</strong> <strong>in</strong> <strong>der</strong><br />
Schwe<strong>in</strong>eproduktion<br />
<strong>bei</strong> knapper Fläche<br />
Roger Fechler<br />
Landwirtschaftskammer Nordrhe<strong>in</strong>-Westfalen
Viehbestandsdichte<br />
<strong>in</strong> Deutschland<br />
Großviehe<strong>in</strong>heiten je qkm
Abgrenzung Landwirtschaft – Gewerbe<br />
nach §51 BewG (vere<strong>in</strong>fachte Darstellung)<br />
bis 20ha<br />
über 20 bis 30 ha<br />
über 30 bis 50 ha<br />
über 50 bis 100 ha<br />
über 100 ha<br />
VE je ha LF<br />
10 VE je ha<br />
7 VE je ha<br />
6 VE je ha<br />
3 VE je ha<br />
1,5 VE je ha<br />
VE je verkauftes Mastschwe<strong>in</strong><br />
Ferkel < 30 kg<br />
Ferkel > 30 kg<br />
Ferkel 8 - > 30 kg<br />
Ferkel 8 - < 30 kg<br />
Ferkel < 8 kg<br />
Zuchtsau<br />
VE je Tier<br />
0,12 VE/MS<br />
0,10 VE/MS<br />
0,05 VE/Ferkel<br />
0,03 VE/Ferkel<br />
0,01 VE/Ferkel<br />
0,33 VE/Sau
MP<br />
Grenzen <strong>der</strong> Viehhaltung<br />
Schwe<strong>in</strong>emast<br />
2500<br />
2250<br />
2000<br />
1750<br />
1500<br />
1250<br />
1000<br />
750<br />
500<br />
250<br />
0<br />
MP-VE; 2,5 U<br />
MP-P2O5, bis 800 g<br />
0 20 40 60 80 100 120 140<br />
ha
Sauen<br />
Grenzen <strong>der</strong> Viehhaltung<br />
Ferkelproduktion, schwere Ferkel<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
Pl.-VE; 24 F./Sau<br />
Pl.-P2O5<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150<br />
ha
Betriebsteilung<br />
Variante I Betrieb<br />
I II<br />
Bereich Plätze Umtriebe Tiere VE/Tiere VE VE VE<br />
Sauen 200 1 200 0,33 66,0 66,0<br />
Ferkelproduktion 200 24 4.800 0,01 48,0 48,0<br />
Ferkelaufzucht 784 6 4.704 0,05 235,2 235,2<br />
Mast 1.707 2,7 4.610 0,10 461,0 461,0<br />
810,2<br />
notw. Ha 280,1<br />
VE je Betrieb: 349,2 461,0<br />
notw. Ha je Betrieb: 43,20 73,66<br />
810,2<br />
116,9
Betriebsteilung<br />
Variante II Betrieb<br />
I II III<br />
Bereich Plätze Umtriebe Tiere VE/Tiere VE VE VE VE<br />
Sauen 200 1 200 0,33 66,0 66,0<br />
Ferkelproduktion 200 24 4.800 0,01 48,0 48,0<br />
Ferkelaufzucht 784 6 4.704 0,05 235,2 235,2<br />
Mast 1.707 2,7 4.610 0,10 461,0 461,0<br />
810,2<br />
notw. Ha 280,1<br />
VE je Betrieb: 114,0 461,0<br />
notw. Ha je Betrieb: 11,40 gewerbl. 73,66<br />
575,0<br />
85,1
Regelbesteuerung o<strong>der</strong><br />
Pauschalierung?<br />
Ferkelerz., schwere Ferkel Ferkelerz., Absetzferkel Ferkelaufzucht, 7-28kg Schwe<strong>in</strong>emast, 28-118kg<br />
optierend pausch. optierend pausch. optierend pausch. optierend pausch.<br />
Summe Marktleistu 1.433,60 € 1.587,00 € 941,90 € 1.042,68 € 56,91 € 63,00 € 143,81 € 159,20 €<br />
Direktkosten<br />
Summe Direktkosten 876,03 € 960,00 € 589,44 € 647,00 € 51,82 € 55,72 € 122,21 € 131,20 €<br />
DkfL<br />
je Tier 557,57 € 627,00 € 352,45 € 395,68 € 5,09 € 7,28 € 21,60 € 28,00 €<br />
je Platz 30,55 € 43,68 € 58,33 € 75,60 €<br />
Differenz -69,43 € -43,23 € -13,13 € -17,27 €<br />
Gebäude<br />
Anschaffungswert 2.773,11 € 3.300,00 € 1.848,74 € 2.200,00 € 193,28 € 230,00 € 378,15 € 450,00 €<br />
Jahreskosten 277,31 € 330,00 € 184,87 € 220,00 € 19,33 € 23,00 € 37,82 € 45,00 €<br />
Sonstige Geme<strong>in</strong>koste 28,24 € 33,60 € 20,17 € 24,00 € 2,02 € 2,40 € 4,03 € 4,80 €<br />
Überschuß 252,03 € 263,40 € 147,41 € 151,68 € 9,21 € 18,28 € 16,48 € 25,80 €<br />
Differenz -11,37 € -4,27 € -9,07 € -9,32 €
Regelbesteuerung o<strong>der</strong><br />
Pauschalierung?<br />
Ferkelerz., schwere Ferkel Ferkelerz., Absetzferkel Ferkelaufzucht, 7-28kg Schwe<strong>in</strong>emast, 28-118kg<br />
optierend pausch. optierend pausch. optierend pausch. optierend pausch.<br />
Ferkelerlös 1.365,85 € 1.512,00 € 874,15 € 967,68 € 56,91 € 63,00 € 0,00 € 0,00 €<br />
Schlachttiererlös 67,75 € 75,00 € 67,75 € 75,00 € 0,00 € 0,00 € 143,81 € 159,20 €<br />
Summe Marktleistu 1.433,60 € 1.587,00 € 941,90 € 1.042,68 € 56,91 € 63,00 € 143,81 € 159,20 €<br />
Direktkosten<br />
Bestandsergänzung 121,50 € 130,00 € 121,50 € 130,00 € 37,68 € 40,32 € 61,21 € 65,50 €<br />
Sauenfutter 280,37 € 300,00 € 280,37 € 300,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 €<br />
Ferkelfutter 261,68 € 280,00 € 28,04 € 30,00 € 11,21 € 12,00 € 0,00 € 0,00 €<br />
Mastfutter 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 56,07 € 60,00 €<br />
Tierarzt, Medikament 84,03 € 100,00 € 63,03 € 75,00 € 1,51 € 1,80 € 1,68 € 2,00 €<br />
Deckgeld, Besamung 25,21 € 30,00 € 25,21 € 30,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 €<br />
Beiträge, TSK, usw. 15,00 € 15,00 € 15,00 € 15,00 € 0,40 € 0,40 € 0,80 € 0,80 €<br />
Energie, Wasser 75,63 € 90,00 € 46,22 € 55,00 € 0,84 € 1,00 € 2,02 € 2,40 €<br />
Sonstiges 12,61 € 15,00 € 10,08 € 12,00 € 0,17 € 0,20 € 0,42 € 0,50 €<br />
Summe Direktkosten 876,03 € 960,00 € 589,44 € 647,00 € 51,82 € 55,72 € 122,21 € 131,20 €<br />
DkfL<br />
je Tier 557,57 € 627,00 € 352,45 € 395,68 € 5,09 € 7,28 € 21,60 € 28,00 €<br />
je Platz 30,55 € 43,68 € 58,33 € 75,60 €<br />
Gebäude<br />
Anschaffungswert 2.773,11 € 3.300,00 € 1.848,74 € 2.200,00 € 193,28 € 230,00 € 378,15 € 450,00 €<br />
Jahreskosten 277,31 € 330,00 € 184,87 € 220,00 € 19,33 € 23,00 € 37,82 € 45,00 €<br />
Sonstige Geme<strong>in</strong>koste 28,24 € 33,60 € 20,17 € 24,00 € 2,02 € 2,40 € 4,03 € 4,80 €<br />
Überschuß 252,03 € 263,40 € 147,41 € 151,68 € 9,21 € 18,28 € 16,48 € 25,80 €<br />
Differenz -11,37 € -4,27 € -9,07 € -9,32 €
Handlungsmöglichkeiten <strong>bei</strong><br />
Wachstumsschritten I<br />
Zusätzlicher Betrieb mit Fläche (landwirtschaftlich)<br />
Betriebsteilung<br />
Erweiterung/Kooperation mit e<strong>in</strong>em Dritten<br />
Fläche <strong>in</strong> Veredlungsregionen relativ teuer<br />
Fläche <strong>bei</strong> großen Wachstumsschritten<br />
nicht ausreichend vorhanden<br />
Gewerbliche Viehhaltung<br />
Gesamtbetrieb <strong>in</strong>s Gewerbe<br />
Zusätzlicher Betrieb <strong>in</strong>s Gewerbe
Handlungsmöglichkeiten <strong>bei</strong><br />
Wachstumsschritten II<br />
Kooperation nach §51a BewG (= Stall ohne Fläche, landwirtschaftl.)<br />
mit Partner, <strong>der</strong> ger<strong>in</strong>gen Anteil hat<br />
als 50%-Lösung<br />
Standortwechsel<br />
<strong>in</strong> Ackerbauregionen<br />
<strong>in</strong> die neuen Bundeslän<strong>der</strong>
Handlungsmöglichkeiten III<br />
DB/MS<br />
Plätze<br />
produzierte MS<br />
DB Schwe<strong>in</strong>emast<br />
AW Stallplatz<br />
Stallplatzkosten, 10%<br />
Stallkosten<br />
Ar<strong>bei</strong>tskosten:<br />
anteilige Zupacht, Euro<br />
Gülleabgabe, cbm<br />
Gülleabgabe, Euro/cbm<br />
Gülleabgabe<br />
Zusatzkosten<br />
Überschuss:<br />
Überschuss/MP<br />
Zupacht<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
11.250<br />
573<br />
4,00<br />
2.292<br />
7.550<br />
6.508<br />
5,42<br />
Zupacht, Euro/ha 800<br />
Grenzpachtpreis, Euro/ha 550<br />
Ant. Zupacht Mast, Euro/ha 250
Ackerbau<br />
Ackerbau ha: 70<br />
Euro/ha gesamt<br />
Ertrag, dt/ha 80<br />
Erlös, Euro/dt 16,0<br />
Markterlös 1.280 89.600<br />
Leistung: 1.280 89.600<br />
Direktkosten -390 -27.300<br />
Masch.kosten, LU -450 -31.500<br />
Geme<strong>in</strong>kosten: -110 -7.700<br />
Zw.Summe: -950 -66.500<br />
Gew<strong>in</strong>n vor Pacht: 330 23.100<br />
Z<strong>in</strong>sansatz -50 -3.500<br />
Lohnansatz -165 -11.550<br />
Saldo: 115 8.050<br />
Saldo <strong>in</strong>cl. Prämie: 415 25.620
Handlungsmöglichkeiten III<br />
DB/MS<br />
Plätze<br />
produzierte MS<br />
DB Schwe<strong>in</strong>emast<br />
AW Stallplatz<br />
Stallplatzkosten, 10%<br />
Stallkosten<br />
Ar<strong>bei</strong>tskosten:<br />
anteilige Zupacht, Euro<br />
Gülleabgabe, cbm<br />
Gülleabgabe, Euro/cbm<br />
Gülleabgabe<br />
Zusatzkosten<br />
Überschuss:<br />
Überschuss/MP<br />
Zupacht<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
11.250<br />
573<br />
4,00<br />
2.292<br />
7.550<br />
6.508<br />
5,42<br />
Gewerbl.<br />
24,1<br />
1.200<br />
3.000<br />
72.330<br />
336,1<br />
33,6<br />
40.336<br />
14.400<br />
1.800<br />
3,36<br />
6.050<br />
4.403<br />
7.141<br />
5,95
Handlungsmöglichkeiten III<br />
DB/MS<br />
Plätze<br />
produzierte MS<br />
DB Schwe<strong>in</strong>emast<br />
AW Stallplatz<br />
Stallplatzkosten, 10%<br />
Stallkosten<br />
Ar<strong>bei</strong>tskosten:<br />
anteilige Zupacht, Euro<br />
Gülleabgabe, cbm<br />
Gülleabgabe, Euro/cbm<br />
Gülleabgabe<br />
Zusatzkosten<br />
Gew<strong>in</strong>nbeteil. Koop.partn.<br />
Überschuss:<br />
Überschuss/MP<br />
Zupacht<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
11.250<br />
573<br />
4,00<br />
2.292<br />
7.550<br />
6.508<br />
5,42<br />
Gewerbl.<br />
24,1<br />
1.200<br />
3.000<br />
72.330<br />
336,1<br />
33,6<br />
40.336<br />
14.400<br />
1.800<br />
3,36<br />
6.050<br />
4.403<br />
7.141<br />
5,95<br />
§51a<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
1.800<br />
4,00<br />
7.200<br />
4.550<br />
3.600<br />
12.251<br />
10,21
Handlungsmöglichkeiten III<br />
DB/MS<br />
Plätze<br />
produzierte MS<br />
DB Schwe<strong>in</strong>emast<br />
AW Stallplatz<br />
Stallplatzkosten, 10%<br />
Stallkosten<br />
Ar<strong>bei</strong>tskosten:<br />
anteilige Zupacht, Euro<br />
Gülleabgabe, cbm<br />
Gülleabgabe, Euro/cbm<br />
Gülleabgabe<br />
Zusatzkosten<br />
Gew<strong>in</strong>nbeteil. Koop.partn.<br />
Vorteil Futterkosten<br />
Überschuss:<br />
Überschuss/MP<br />
Zupacht<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
11.250<br />
573<br />
4,00<br />
2.292<br />
7.550<br />
6.508<br />
5,42<br />
Gewerbl.<br />
24,1<br />
1.200<br />
3.000<br />
72.330<br />
336,1<br />
33,6<br />
40.336<br />
14.400<br />
1.800<br />
3,36<br />
6.050<br />
4.403<br />
7.141<br />
5,95<br />
§51a<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
1.800<br />
4,00<br />
7.200<br />
4.550<br />
3.600<br />
12.251<br />
10,21<br />
<strong>Bayern</strong><br />
24,1<br />
2500<br />
6.250<br />
150.688<br />
378,2<br />
37,8<br />
94.538<br />
40.500<br />
12.000<br />
8.750<br />
12.400<br />
4,96<br />
NBL<br />
24,1<br />
2500<br />
6.250<br />
150.688<br />
378,2<br />
37,8<br />
94.538<br />
31.500<br />
14.000<br />
8.750<br />
19.400<br />
7,76
Handlungsmöglichkeiten III<br />
DB/MS<br />
Plätze<br />
produzierte MS<br />
DB Schwe<strong>in</strong>emast<br />
AW Stallplatz<br />
Stallplatzkosten, 10%<br />
Stallkosten<br />
Ar<strong>bei</strong>tskosten:<br />
anteilige Zupacht, Euro<br />
Gülleabgabe, cbm<br />
Gülleabgabe, Euro/cbm<br />
Gülleabgabe<br />
Zusatzkosten<br />
Gew<strong>in</strong>nbeteil. Koop.partn.<br />
Vorteil Futterkosten<br />
„ ABLUFTREINIGUNG“<br />
Überschuss:<br />
Überschuss/MP<br />
Zupacht<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
11.250<br />
573<br />
4,00<br />
2.292<br />
7.550<br />
12.000<br />
-5.492<br />
-4,58<br />
Gewerbl.<br />
24,1<br />
1.200<br />
3.000<br />
72.330<br />
336,1<br />
33,6<br />
40.336<br />
14.400<br />
1.800<br />
3,36<br />
6.050<br />
4.403<br />
10.084<br />
-2.943<br />
-2,45<br />
§51a<br />
30,0<br />
1.200<br />
3.000<br />
90.000<br />
400,0<br />
40,0<br />
48.000<br />
14.400<br />
1.800<br />
4,00<br />
7.200<br />
4.550<br />
3.600<br />
12.000<br />
251<br />
0,21<br />
<strong>Bayern</strong><br />
24,1<br />
2500<br />
6.250<br />
150.688<br />
378,2<br />
37,8<br />
94.538<br />
40.500<br />
12.000<br />
8.750<br />
12.400<br />
4,96<br />
NBL<br />
24,1<br />
2500<br />
6.250<br />
150.688<br />
378,2<br />
37,8<br />
94.538<br />
31.500<br />
14.000<br />
8.750<br />
19.400<br />
7,76
Viehhaltungskooperation<br />
nach § 51a BewGes<br />
Viehhaltung kann flächenlos als Landwirtschaft <strong>in</strong> e<strong>in</strong>er<br />
Personengesellschaft betrieben werden, wenn:<br />
die Gesellschafter Haupterwerbslandwirte s<strong>in</strong>d<br />
ihre Betriebe nicht mehr als 40 km vom Kooperationsstandort<br />
entfernt s<strong>in</strong>d<br />
alle Gesellschafter freie Viehe<strong>in</strong>heiten übertragen<br />
die Kooperation nicht mehr Viehe<strong>in</strong>heiten erzeugt, als übertragen<br />
worden s<strong>in</strong>d (Grenze I)<br />
die Kooperation nicht mehr Viehe<strong>in</strong>heiten erzeugt, als e<strong>in</strong> E<strong>in</strong>zelbetrieb<br />
mit <strong>der</strong> gesamten Fläche aller Gesellschafter haben dürfte (Grenze II)
VE-Übertragung<br />
Betriebe<br />
regelmäßig<br />
landw. gen.<br />
Fläche<br />
zur Verfügung<br />
stehende VE<br />
selbst gehaltene<br />
o<strong>der</strong> erzeugte VE<br />
noch freie VE<br />
auf die<br />
Geme<strong>in</strong>schaft<br />
übertragene VE<br />
Betrieb A 55,00 405,00 320,00 85,00 50,00<br />
Betrieb B 70,00 450,00 450,00 310,00<br />
125,00 577,50 360,00<br />
Grenze II Grenze I
Faktore<strong>in</strong>br<strong>in</strong>gung<br />
1.000 MP<br />
Betrieb A Betrieb B<br />
- Kapital<br />
- Ar<strong>bei</strong>t<br />
- Viehe<strong>in</strong>heiten<br />
- Stallplätze<br />
55 ha<br />
51a - Gesellschaft<br />
1.200 MP<br />
70 ha<br />
- Kapital<br />
- Ar<strong>bei</strong>t<br />
- Viehe<strong>in</strong>heiten<br />
- Stallplätze
Faktore<strong>in</strong>br<strong>in</strong>gung, Bewertung<br />
A B Gesamt<br />
Kapitale<strong>in</strong>br<strong>in</strong>gung, Euro 110.000 10.000 120.000<br />
Z<strong>in</strong>sansatz 6,0% 6.600 600 7.200<br />
Ar<strong>bei</strong>tszeiten, Management 1.100 100 1.200<br />
Ar<strong>bei</strong>tszeitbewertung, Euro/h 15,0 16.500 1.500 18.000<br />
VE, Stück 50 310 360<br />
VE-Bewertung, Euro/ha 7,5 375 2.325 2.700<br />
Stallplätze 1.200 1.200<br />
Stallplatz-Bewertung, Euro/MP 30,5 36.624 36.624<br />
SUMME: 60.099 4.425 64.524<br />
(Gesellschafter) 93,14% 6,86% 100%
Möglichkeiten <strong>der</strong><br />
Gew<strong>in</strong>nverteilung<br />
Vorabgew<strong>in</strong>ne und Restgew<strong>in</strong>nverteilung<br />
e<strong>in</strong>gebrachte Produktionsfaktoren müssen bewertet werden<br />
Pachten für e<strong>in</strong>gebrachte Güter und Ar<strong>bei</strong>t werden vorabgezahlt<br />
Restgew<strong>in</strong>n wird z.B. 50 : 50 verteilt<br />
Gesamtgew<strong>in</strong>naufteilung nach Soll-Entlohnungen<br />
e<strong>in</strong>gebrachte Produktionsfaktoren müssen bewertet werden<br />
Faktoransprüche werden aufaddiert und <strong>in</strong>s Verhältnis zue<strong>in</strong>an<strong>der</strong><br />
gesetzt<br />
<strong>der</strong> Gesamtgew<strong>in</strong>n wird nach diesem prozentualen Verhältnis<br />
aufgeteilt
Überschusskalkulation<br />
Überschuß Faktoransprüche<br />
Euro GbR A B<br />
Deckungs<strong>bei</strong>trag (1.200 MP x 2,5 U. x 28,- Euro/MS) 84.000,00 84.000<br />
Ar<strong>bei</strong>tserledigung<br />
abzüglich zusätzliche Festkosten: Buchführung/Beratung: 2.000,00<br />
Kammer-Umlage 500,00<br />
Gebäudeunterhaltung 3.000,00<br />
Versicherung 1.000,00<br />
Berufsgenossenschaft: 1.500,00<br />
allg. Festko.(Telefon,usw.) 1.000,00<br />
9.000,00 9.000<br />
VE Euro/VE Euro<br />
abzüglich VE-Kosten-A: 50,00 7,50 375,00 375<br />
abzüglich VE-Kosten-B: 310,00 7,50 2.325,00 2.325<br />
abzüglich VE-Kosten: 360,00 2.700,00
Überschusskalkulation<br />
MP Euro/MP Euro<br />
abzüglich Pacht: 1.200,00 30,52 36.627,11 36.627<br />
abzüglich zusätzliche AK zus. Akh Euro/h Euro<br />
A 1.100,00 15,00 16.500,00 16.500<br />
B 100,00 15,00 1.500,00 1.500<br />
1.200,00 15,00 18.000,00<br />
Summe Z<strong>in</strong>s Euro<br />
A 110.000,00 6,00% 6.600,00 6.600<br />
B 10.000,00 6,00% 600,00 600<br />
120.000,00 7.200,00<br />
60.102 4.425 Faktoranspr.<br />
Zw.summe, Kosten (ohne Z<strong>in</strong>sansprüche): 73.527,11<br />
Überschuß/Gew<strong>in</strong>n/Liquidität des Unternehmens: 75.000 93% 7% Überschuß<br />
Kalkulatorisches Betriebsergebnis: 10.472,89 69.855 5.145 Verteilung<br />
116% 116% Quote
Fazit<br />
In <strong>der</strong> Veredlung hat die Gewerblichkeit erhebliche Nachteile<br />
gegenüber <strong>der</strong> Pauschalierung.<br />
E<strong>in</strong>e Kooperation nach §51a BewG ist e<strong>in</strong>e gute Alternative und <strong>der</strong><br />
Gewerblichkeit <strong>in</strong> <strong>der</strong> Regel vorzuziehen.<br />
E<strong>in</strong>e Abluftre<strong>in</strong>igung „schluckt die letzte“ Rendite.<br />
In bestimmten veredlungsdichten Regionen ist e<strong>in</strong> Standortwechsel<br />
die e<strong>in</strong>zige Alternative für erfolgreiches Wachstum.<br />
E<strong>in</strong>e detaillierte Unternehmensanalyse (BZA mit Vollkosten) ist die<br />
Basis für fundierte Entscheidungen über betriebliches Wachstum.<br />
Zu erfolgreichem Wachstum gehört e<strong>in</strong>e sorgfältige strategische<br />
Planung unter Abwägung <strong>der</strong> verschiedenen Möglichkeiten.