Artenbericht 2008
Artenbericht 2008
Artenbericht 2008
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
38<br />
38<br />
Nationalpark<br />
ark<br />
<strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Tiere, Pflanzen und Pilze im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Kenntnisstand zum 31.12.2007<br />
Freistaat Thüringen<br />
Bad Langensalza, März <strong>2008</strong>
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Nationalpark<br />
ark<br />
<strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Tiere, Pflanzen und Pilze im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Kenntnisstand zum 31.12.2007<br />
Nationalpark Hainich<br />
Verwaltung<br />
Bei der Marktkirche 9<br />
99947 Bad Langensalza<br />
Tel.: 03603/ 39070 Fax: 390720<br />
E-mail: np_hainich@forst.thueringen.de<br />
Internet: www.nationalpark-hainich.de<br />
Titelfoto: Kaisermantel<br />
Argynnis paphia (Linnaeus, 1758)<br />
(V. Wilhelm)<br />
Freistaat Thüringen<br />
Bad Langensalza, März <strong>2008</strong><br />
2
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Vorbemerkungen .......................................................................................................................4<br />
Artenlisten zur Fauna ................................................................................................................6<br />
Säugetiere (Mammalia) ................................................................................................................................................6<br />
Vögel (Aves) ...............................................................................................................................................................11<br />
Kriechtiere (Reptilia) ...................................................................................................................................................18<br />
Lurche (Amphibia) ......................................................................................................................................................19<br />
Fische (Pisces) ...........................................................................................................................................................21<br />
Eintagsfliegen (Ephemeroptera).................................................................................................................................22<br />
Libellen (Odonata) ......................................................................................................................................................23<br />
Steinfliegen (Plecoptera) ............................................................................................................................................25<br />
Heuschrecken (Saltatoria) ..........................................................................................................................................26<br />
Wanzen (Heteroptera) ................................................................................................................................................27<br />
Käfer (Coleoptera) ......................................................................................................................................................29<br />
Wildbienen (Hymenoptera : Aculeata)........................................................................................................................49<br />
Ameisen (Hymenoptera: Formicidae).........................................................................................................................55<br />
Köcherfliegen (Trichoptera) ........................................................................................................................................57<br />
Schmetterlinge (Lepidoptera) .....................................................................................................................................59<br />
Zweiflügler (Diptera) ...................................................................................................................................................69<br />
Spinnen und Weberknechte (Araneae, Opiliones) .....................................................................................................82<br />
Asseln (Isopoda).........................................................................................................................................................87<br />
Tausendfüßer (Diplopoda, Chilopoda) .......................................................................................................................88<br />
Süßwasserkrebse (Branchiopoda et Copepoda)........................................................................................................89<br />
Schnecken und Muscheln (Gastropoda, Bivalvia)......................................................................................................90<br />
Regenwürmer (Annelida: Lumbricidae) ......................................................................................................................93<br />
Artenlisten zur Flora ................................................................................................................94<br />
Farn- und Blütenpflanzen (Pteridophyta et Spermatophyta) ......................................................................................94<br />
Moose (Bryophyta) ...................................................................................................................................................105<br />
Flechten (Lichenes) ..................................................................................................................................................108<br />
Artenliste Pilze (Fungi) ..........................................................................................................111<br />
Zusammenfassung der Ergebnisse......................................................................................131<br />
3
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Vorbemerkungen<br />
Am 31.12.1997 wurde der Nationalpark Hainich als 13. Deutscher Nationalpark ins<br />
Leben gerufen. Er umfasst eine Fläche von 7.500 Hektar. Von besonderer<br />
Bedeutung sind seine naturnahen Laubmischwälder mit z.T. urwaldartiger<br />
Ausprägung. Neben den Wäldern finden sich aber auch große Freiflächen von<br />
offenen Magerrasen über verschiedene Verbuschungsstadien bis hin zu<br />
Pionierwaldflächen. Besonders auf den Freiflächen sind noch zahlreiche<br />
Kleingewässer anzutreffen.<br />
Aktuell (Stand 31.12.2007) sind im Nationalpark Hainich 90 % der Flächen<br />
nutzungsfrei und unterliegen einer natürlichen Dynamik. Mit rund 5.000 Hektar<br />
weist der Hainich die größte nutzungsfreie Laubwaldfläche Deutschlands auf.<br />
Entsprechend der Lebensraum- und Strukturvielfalt des Nationalparks Hainich ist<br />
auch eine große Artenvielfalt zu erwarten. In Folge der jahrzehntelangen<br />
militärischen Nutzung mit Ausschluss der Öffentlichkeit war der Kenntnisstand zum<br />
Arteninventar Anfang der neunziger Jahre äußerst gering. In Vorbereitung der<br />
Ausweisung des Nationalparks erfolgten eine Reihe von Artenkartierungen, um<br />
den Kenntnisstand zu verbessern. Im März 1998 nahm die Nationalparkverwaltung<br />
in Bad Langensalza ihre Arbeit auf. Im Bereich Forschung, ein Schutzzweck des<br />
Nationalparks, wurde der Schwerpunkt auf die Inventarisierung gelegt.<br />
Dementsprechend wurden seit 1998 eine ganze Reihe von Spezialisten mit<br />
Kartierungen beauftragt (s. Quellenangaben bei den einzelnen Gruppen).<br />
Vorhandene Unterlagen wurden gesichtet und ausgewertet, laufende, z.T.<br />
ehrenamtliche Aktivitäten unterstützt und gebündelt (s.a. auch den aktuellen<br />
Forschungsbericht der Nationalparkverwaltung).<br />
Kartierungen 2007 im Rahmen der Artenerfassung:<br />
- Vögel: Fortführung der Monitoring-Projekte<br />
- Käfer: Fortführung und Erweiterung Monitoring, Beifangauswertung<br />
- Schmetterlinge: Fortführung Groß- und Kleinschmetterlinge<br />
- Zweiflügler: Fortführung Monitoring, weitere Erfassungen<br />
- Hautflügler: Ergänzung der vorliegendene Erfassungen<br />
- Insekten allg.: Fortführung der Erfassungen am Baumkronenpfad<br />
- Gutachten zur Fischfauna<br />
- Pilze: Fortführung der Kartierung<br />
2000 wurde erstmals ein <strong>Artenbericht</strong> zusammengestellt. Der Bericht <strong>2008</strong> ist die<br />
7. Fortschreibung bzw. Ergänzung. Der Bericht unterstreicht die Bedeutung des<br />
Hainich mit seiner naturnahen Waldflächen für den Erhalt der biologischen Vielfalt<br />
der mitteleuropäischen Kalkbuchenwälder. Dabei sollte man sich aber im Klaren<br />
sein, dass noch immer große Kenntnislücken bestehen, bestimmte Gruppen noch<br />
gar nicht oder ungenügend bearbeitet sind. Hier gilt es in den nächsten Jahren,<br />
den Kenntnisstand zu verbessern.<br />
4
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Mit diesem Bericht werden - aktualisiert bzw. erstmals - Artenlisten zu folgenden<br />
Gruppen vorgelegt:<br />
Fauna<br />
Säugetiere (Mammalia)<br />
Vögel (Aves)<br />
Kriechtiere (Reptilia)<br />
Lurche (Amphibia)<br />
Fische (Pisces)<br />
Eintagsfliegen (Ephemeroptera)<br />
Libellen (Odonata)<br />
Steinfliegen (Plecoptera)<br />
Heuschrecken (Saltatoria)<br />
Wanzen (Heteroptera)<br />
Käfer (Coleoptera)<br />
Wildbienen (Hymenoptera)<br />
Ameisen (Hymenoptera: Formicidae)<br />
Köcherfliegen (Trichoptera)<br />
Schmetterlinge (Lepidoptera)<br />
Zweiflügler (Diptera)<br />
Spinnen und Weberknechte (Arachnida)<br />
Asseln (Isopoda)<br />
Tausendfüßer (Diplopoda, Chilopoda)<br />
Süßwasserkrebse (Branchiopoda et Copepoda)<br />
Schnecken und Muscheln (Mollusca)<br />
Regenwürmer (Annelida: Lumbricidae)<br />
Flora<br />
Farn- und Blütenpflanzen (Pteridophyta et Spermatophyta)<br />
Moose (Bryophyta)<br />
Flechten (Lichenes)<br />
Pilze (Fungi)<br />
Die hier zusammengestellten Artenlisten werden in regelmäßigen Abständen<br />
entsprechend dem Kenntniszuwachs aktualisiert (sie sind auch im Internet unter<br />
www.nationalpark-hainich.de abrufbar). Listen zu weiteren, bisher nicht oder nur<br />
ungenügend bearbeiteten Gruppen sollen folgen. In den nächsten Jahren sollen<br />
ausgewählte Einzelarten bzw. Artengruppen in den Berichten umfassender<br />
dargestellt werden. Dabei werden die Artenlisten analysiert und interpretiert, um<br />
weitere Erkenntnisse zur Lebensraumstruktur des Nationalparks zu gewinnen.<br />
2002 konnten, basierend auf den Ergebnissen von Erhebungen, zwei Faltblätter<br />
(„Blütenpflanzen“ und „Vögel“ im Nationalpark) sowie eine Broschüre über Spechte<br />
des Nationalparks herausgegeben werden. 2003 folgte ein Faltblatt über Bäume,<br />
2004 über Pilze. Ein Faltblatt über holzbewohnende Käfer ist in Vorbereitung, für<br />
Fledermäuse liegt ein Manuskript vor.<br />
Erläuterung der Abkürzungen bei den Roten Listen:<br />
0 ausgestorben oder verschollen R seltene Arten und Arten mit geographischer Restriktion<br />
1 vom Aussterben bedroht G Gefährdung anzunehmen, aber Status unbekannt<br />
2 stark gefährdet V Arten der Vorwarnliste<br />
3 gefährdet D Daten defizitär<br />
5
Artenlisten zur Fauna<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Säugetiere (Mammalia)<br />
Kenntnisstand<br />
Das Artenspektrum dürfte nahezu vollständig erfasst sein. Systematische<br />
Untersuchungen fehlen mit Ausnahme von Untersuchungen zur Wildkatze (1996 –<br />
1999) und zu Fledermäusen (seit 1999). 2007 erfolgte keine gezielte Säugetiererfassung.<br />
Artenzahl:<br />
46 (hiervon 14 Fledermausarten)<br />
Tab. 1: Säugetiere im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Säugetiere im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Quelle<br />
Insektenfresser (Insectivora)<br />
Braunbrust-Igel Erinaceus europaeus - 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Maulwurf Talpa europaea - 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Waldspitzmaus Sorex araneus IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Zwergspitzmaus Sorex minutus IÖN (1995)<br />
Schabrackenspitzmaus Sorex coronatus R v. KNORRE (2000, brieflich)<br />
Feldspitzmaus Crocidura leucodon 3 v. KNORRE (2000, brieflich)<br />
Hasentiere (Lagomorpha)<br />
Feldhase Lepus europaeus 3 - Aktuelle Beobachtungen<br />
Nagetiere (Rodentia)<br />
Eichhörnchen Sciurus vulgaris Aktuelle Beobachtungen<br />
Siebenschläfer Glis glis IÖN (1995), BIEDERMANN (1995)<br />
Haselmaus Muscardinus avellanarius V 3 IÖN (1995), BIEDERMANN (1995)<br />
Gelbhalsmaus Apodemus flavicollis IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Waldmaus Apodemus sylvaticus IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Brandmaus Apodemus agrarius WALTHER (2000)<br />
Zwergmaus Micromys minutus V WALTHER (2000)<br />
6
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Säugetiere im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Quelle<br />
Gemeine Rötelmaus Clethrionomys glareolus IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Gemeine Schermaus Arvicola terrestris IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Feldmaus Microtus arvalis IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Erdmaus Microtus agrestis IÖN (1995), WALTHER (2000)<br />
Raubsäuger (Carnivora)<br />
Rotfuchs Vulpes vulpes Aktuelle Beobachtungen<br />
Marderhund<br />
Nyctereutes procyonoides<br />
1. Nachweis 2000 (KEMKES mdl.),<br />
weitere Nachweise 2004<br />
Waschbär Procyon lotor Aktuelle Beobachtungen<br />
Dachs Meles meles Aktuelle Beobachtungen<br />
Hermelin Mustela erminea 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Mauswiesel Mustela nivalis V 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Baummarder Martes martes V 2 Akt. Beobacht. (Totfund 2006)<br />
Steinmarder Martes foina Aktuelle Beobachtungen<br />
Iltis Mustela putorius V 2 1998 und 1999 im Bereich<br />
Thiemsburg (MÖLICH mdl.)<br />
Wildkatze Felis silvestris 2 1 Forschungsprojekt (MÖLICH 1999,<br />
2001), aktuelle Beobachtungen<br />
Paarhufer (Artiodactyla)<br />
Wildschwein Sus scrofa Aktuelle Beobachtungen<br />
Damhirsch Dama dama Aktuelle Beobachtungen<br />
Rothirsch Cervus elaphus Aktuelle Beobachtungen<br />
Reh Capreolus capreolus Aktuelle Beobachtungen<br />
Fledermäuse (Chiroptera)<br />
Großer Abendsegler Nyctalus noctula 3 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Kleiner Abendsegler Nyctalus leisleri G 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Braunes Langohr Plecotus auritus V - Aktuelle Beobachtungen<br />
Breitflügelfledermaus Eptesicus serotinus V 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Bechsteinfledermaus Myotis bechsteinii 3 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Fransenfledermaus Myotis nattereri 3 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Großes Mausohr Myotis myotis 3 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Kleine Bartfledermaus Myotis mystacinus 3 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
7
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Säugetiere im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Quelle<br />
Große Bartfledermaus Myotis brandtii 2 2 Aktuelle Beobachtungen<br />
Wasserfledermaus Myotis daubentoni - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Zwergfledermaus Pipistrellus pipistrellus - 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Rauhautfledermaus Pipistrellus nathusii G G CLAUßEN (div.)<br />
Zweifarbfledermaus Vespertilio murinus G G CLAUßEN (2002)<br />
Mopsfledermaus Barbastella barbastellus 1 2 BIEDERMANN et al. (2004)<br />
Weitere Anmerkungen zu einzelnen Arten<br />
Ehemals im Hainich nachgewiesen, aber seit langem ausgerottet sind Wolf, Luchs und Bär.<br />
Im Zusammenhang mit der Wiederansiedlung des Luchses im Harz sowie den<br />
Ausbreitungstendenzen aus Richtung Tschechien kann durchaus mit Nachweisen dieser Art<br />
im Hainich gerechnet werden. So wurde 2002 mehrfach ein Luchs unbekannter Herkunft bei<br />
Ifta (nur rund 20 Kilometer südwestlich des Hainichs) beobachtet. Aus dem Jahr 2003 liegt<br />
eine glaubhafte Sichtbeobachtung aus einem Gebiet unmittelbar nördlich des Hainichs bei<br />
Mühlhausen vor. 2005, 2006 und 2007 gab es Beobachtungen im Thüringer Teil des Harzes.<br />
Zur Wildkatze im Nationalpark gelangen auch 2007 wieder einige Zufallsbeobachtungen.<br />
Ein Telemetrieprojekt ist abgeschlossen (s. MÖLICH 2001); im Herbst 2005 neu begonnen<br />
wurde der Einsatz von Lockstöcken im Rahmen des B.U.N.D.-Projektes „Ein Rettungsnetz für<br />
die Wildkatze“. Dabei wurden an rund 30 Stellen im Nationalpark Holzpflöcke mit Ködern aus<br />
Baldrian zum Anlocken von Wildkatzen ausgebracht. Reiben sich die Katzen an den Stöcken,<br />
bleiben Haare am rauen Holz hängen. Diese Haare werden eingesammelt und genetisch<br />
untersucht, was wertvolle Erkenntnisse über die Population erlaubt.<br />
Das Projekt «Ein Rettungsnetz für die Wildkatze» vom B.U.N.D. soll die Lebensräume der<br />
Wildkatzen länderübergreifend vernetzen. Damit sich viele Menschen für die Wildkatze und<br />
den Erhalt ihrer Lebenräume einsetzen, hat der BUND eine große Informationskampagne<br />
gestartet. Außerdem haben mit den ersten Baumpflanzungen am 1. November 2007 die<br />
Arbeiten am größten Artenschutzprojekt Mitteleuropas begonnen. Als gemeinsames Projekt<br />
von BUND Thüringen und Landessportbund gab es 2007 den 1. Wildkatzenlauf.<br />
Im Zuge eines Monitoringprojektes zur Bechsteinfledermaus (BIEDERMANN et al. 2004)<br />
gelang 2004 der Nachweis der Mopsfledermaus (Barbastella barbastellus). Mit Hilfe des<br />
Detektors konnte ein Exemplar im Zentralbereich des Nationalparks (Baumgartengrund)<br />
bestätigt werden. Mit der Mopsfledermaus ist nach dem Mausohr und der<br />
Bechsteinfledermaus die dritte Fledermausart im Nationalpark nachgewiesen, die im Anhang<br />
II der FFH-Richtlinie verzeichnet ist. Die Mopsfledermaus gilt bundesweit als vom Aussterben<br />
bedroht, ihr Verbreitungsschwerpunkt scheint nach derzeitigem Kenntnisstand in Thüringen<br />
und Bayern zu liegen. Sie bewohnt und bejagt im Sommerhalbjahr überwiegend waldreiche<br />
Landschaften bzw. großflächige Waldgebiete. Aus Thüringen sind nur wenige<br />
Sommerquartiere in klimatisch begünstigten Gebieten bekannt. Die Mopsfledermaus scheint<br />
eine Vorliebe für abstehende Borken als Quartiertyp zu haben. So waren im Rahmen eines<br />
Forschungsprojekts 29 von 32 gefundenen Quartieren von diesem Typ, der gerade in<br />
unbewirtschafteten Wäldern zu finden ist, weshalb für die Mopsfledermaus als Indikator der<br />
Begriff „Urwaldfledermaus“ zutreffend sein könnte (MESCHEDE & HELLER 2000).<br />
8
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Außerdem konnte bei obigem Montoringprojekt der Kleine Abendsegler (Nyctalus leisleri), der<br />
2003 erstmals von CLAUßEN nachgewiesen werden konnte, mehrfach bestätigt werden<br />
(2004 2 Expl. am Birkensee, 1 Expl. unweit davon im Baumgartengrund). Von dieser Art sind<br />
im weiträumigen Umfeld des Hainichs zwei Wochenstubenquartiere bekannt. Die<br />
Beobachtungen 2005 (Ende Juli 4 Jungtiere sowie ein adultes Weibchen im Gebiet Craulaer<br />
Hausmassen) und 2006 (Anfang August 4 Jungtiere im selben Gebiet) lassen daher ein<br />
Reproduktionsvorkommen im Nationalpark selbst als sehr wahrscheinlich erscheinen.<br />
Quellen<br />
BIEDERMANN, M. (1995): Zur Fledermausfauna des Hainich. Studie im Auftrag der Thüringer<br />
Landesanstalt für Umwelt, Jena<br />
BIEDERMANN, M. (1995): Zur Fledermausfauna des Hainichs. Landschaftspflege und Naturschutz in<br />
Thüringen 32. Jahrgang, Heft 4<br />
BIEDERMANN, M. (1996): Zur Fledermausfauna des Hainichs. Studie im Auftrag des Staatlichen<br />
Umweltamtes Sondershausen<br />
BIEDERMANN, MEYER & SCHORCHT (2004): Grundlagen für ein Monitoring der<br />
Bechsteinfledermaus (Myotis bechsteinii) im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung Hainich<br />
BIEDERMANN, KARST & SCHORCHT (2005): Erfassung von Baumhöhlenquartieren der<br />
Bechsteinfledermaus (Myotis bechsteinii) im Nationalpark Hainich. Studie im Auftrag der<br />
Koordinationsstelle für Fledermausschutz in Thüringen<br />
BIEDERMANN, KARST & SCHORCHT (2006): Erarbeitung weiterer Grundlagen für ein Monitoring<br />
der Bechsteinfledermaus im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
Hainich<br />
BUND FÜR UMWELT UND NATURSCHUTZ DEUTSCHLAND, LANDESVERBAND THÜRINGEN<br />
(o.J.): Ein Rettungsnetz für die Wildkatze. Broschüre<br />
CLAUßEN, A. (1999): Die Chiropteren im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2000): Die Chiropteren im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2001): Die Chiropteren im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2001): Fledermäuse im Nationalpark „Hainich“. Landschaftspflege und Naturschutz in<br />
Thüringen 38. Jahrgang, Heft 1<br />
CLAUßEN, A. (2002): Erfassung von Chiropteren an Vernetzungsstrukturen östlich des Nationalparks<br />
und im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2003): Erfassung der Chiropteren im Nationalpark Hainich – Untersuchungen im<br />
Teilgebiet Lindig. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2004): Monitoring der Fledermausquartiere, Umweltbildung, Öffentlichkeitsarbeit.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung Hainich<br />
9
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
CLAUßEN, A. (2005): Monitoring der Fledermausquartiere, Umweltbildung, Öffentlichkeitsarbeit.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung Hainich<br />
CLAUßEN, A. (2006): Monitoring der Fledermausquartiere, Umweltbildung, Öffentlichkeitsarbeit.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung Hainich<br />
INSTITUT FÜR ÖKOLOGIE UND NATURSCHUTZ (IÖN, 1995): Naturschutzfachliche Bearbeitung<br />
des geplanten NSG „Südlicher Hainich“. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für<br />
Umwelt, Jena<br />
MESCHEDE, A. & HELLER, K.-G. (2000): Ökologie und Schutz von Fledermäusen in Wäldern.<br />
Bundesamt für Naturschutz, Schriftenreihe für Landschaftspflege und Naturschutz Heft 66<br />
MÖLICH, T. (1999) in: Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland (BUND), Landesverband<br />
Thüringen e.V.: Artenschutzprogramm für die Wildkatze im Freistaat Thüringen. Abschlußbericht mit<br />
Maßnahmenteil<br />
MÖLICH, T. (2001): Schattenjagd. In: GRABE & WOREL (Hrsg.): Die Wildkatze – Zurück auf leisen<br />
Pfoten. Amberg S. 48-58<br />
THÜRINGER LANDESANSTALT FÜR UMWELT UND GEOLOGIE (Hrsg., 2003): Die Wildkatze in<br />
Thüringen. Landschaftspflege und Naturschutz in Thüringen, Sonderheft<br />
WALTHER, R. (2000): Kleinsäuger im Nationalpark Hainich und ihre Bedeutung für die Raumnutzung<br />
der Wildkatze (Felis silvestris). Diplomarbeit Friedrich-Schiller-Universität Jena<br />
10
Vögel (Aves)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist relativ gut. Für Teilflächen bzw. bestimmte Gruppen (Spechte)<br />
erfolgten in den letzten Jahren systematische Erfassungen. 1999 wurden ausgewählte<br />
Offenlandbereiche kartiert. 1999 erfolgte erstmals ein Monitoring der Vogelwelt festgelegter<br />
Flächen (Wald und Offenland). Seit 2000 werden im Rahmen des Monitorings 4 Routen mit<br />
Punkt-Stopp-Zählung begangen und auf 2 Flächen Revierkartierungen durchgeführt. Ab<br />
2002 konnte die Vogelerfassung deutlich intensiviert werden (Joachim Blank, zunächst im<br />
Rahmen einer 3-jährigen SAM, dann über Werkvertrag). Es wurden weitere Flächen im<br />
Rahmen von Monitoringprogrammen (IMS, Monitoring Greifvögel und Eulen) aufgenommen<br />
und Einzelarten (v.a. Raubwürger) gezielt erfasst. Seit 2002 werden auch Beringungen<br />
durchgeführt.<br />
Artenzahl: 185<br />
hiervon Brutvögel: 108<br />
Gäste und Durchzügler: 77<br />
Tab. 2: Brutvögel im Nationalpark Hainich<br />
Neben den in den letzten Jahren regelmäßig und unregelmäßig brütenden Arten sind auch sporadische Brutvögel<br />
(z.B. Kornweihe) aufgeführt. Die Angaben zur Häufigkeit sind, soweit nicht genauere Zahlen angegeben sind,<br />
KLAUS & GRÜN (1999) entnommen, bei etlichen Arten wurde die Einstufung aufgrund verbesserter Kenntnisse<br />
durch J. Blank verändert und für 2006 aktualisiert.<br />
Vereinzelt 1 – 2 BP mäßig häufig 51 –200 BP<br />
sehr spärlich 3 – 10 BP häufig 200 – 1000 BP<br />
spärlich 11 – 50 BP sehr häufig > 1000 BP<br />
RLD Rote Liste der Brutvögel Deutschlands (BAUER et al. 2002)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Brutvögel im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Häufigkeit Vorkommen<br />
Zwergtaucher Tachybaptus ruficollis V 3 1 BP Silbersee keine Beobachtung 2007<br />
Schwarzstorch Ciconia nigra 3 2 1 BP Silbersee keine Beobachtung 2007<br />
Stockente Anas platyrhynchos sehr spärlich keine Angaben<br />
Wespenbussard Pernis apivorus 1 BP 2 Reviere, Brut wahrscheinlich<br />
Schwarzer Milan Milvus migrans 3 1 BP 2006 erfolglose Brut bei Weberstedt<br />
Roter Milan Milvus milvus V 3 1 BP 1 BP bei Weberstedt<br />
Rohrweihe Circus aeruginosus 3 1 BP Thiemsburg, keine Beobachtung 2007<br />
Kornweihe Circus cyaneus 1 0 1 BP Durchzügler<br />
Habicht Accipiter gentilis 1 BP 1BP Hanfberg<br />
Sperber Accipiter nisus 3-4 BP 4 sichere BP u.1 besetztes Revier 2007<br />
Mäusebussard Buteo buteo 25-30 BP Reproduktion wieder deutlich gestiegen<br />
Turmfalke Falco tinnunculus 3-4 BP<br />
Baumfalke Falco subbuteo 3 2 1 BP Keine Brut 2007, nur 1 Beobachtung im NPL<br />
Birkhuhn Tetrao tetrix 1 1 ob noch?<br />
Rebhuhn Perdix perdix 2 2 spärlich<br />
Wachtel Coturnix coturnix 3 spärlich mehr Rufer als 2006<br />
Fasan Phasianus colchicus vereinzelt Keine Beobachtung 2007<br />
Wachtelkönig Crex crex 2 1 vereinzelt 27.5.07 rufend auf SB 1<br />
11
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Brutvögel im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Häufigkeit<br />
Vorkommen<br />
Teichhuhn Gallinula chloropus V 3 1-2 BP Thiemsburg, Silbersee, Hünenteich<br />
Bläßhuhn Fulica atra 3-4 BP Silbersee<br />
Kiebitz Vanellus vanellus 2 1 vereinzelt Zuletzt nur noch Durchzug<br />
Flußregenpfeifer Charadrius dubius 3 ob noch? Kein Nachweis in den letzten Jahren<br />
Bekassine Gallinago gallinago 1 1 5-7 BP 2006 nur auf Kindel<br />
Waldschnepfe Scolopax rusticola spärlich<br />
Ringeltaube Columba palumbus häufig<br />
Hohltaube Columba oenas mäßig häufig Altbestände<br />
Türkentaube Streptopelia decaocto V ob noch? 03.05.07 1 Ex.an UBS<br />
Turteltaube Streptopelia turtur V mäßig häufig wieder etwas häufiger<br />
Kuckuck Cuculus canorus V spärlich (bis 50)<br />
Waldkauz Strix aluco ca. 30 Reviere<br />
Waldohreule Asio otus spärlich z.B am Zollgarten<br />
Mauersegler Apus apus V 1 BP Weberstedt, ansonsten Nahrungsgast<br />
Wendehals Jynx torquilla 3 2 spärlich Auffällig viele Rufer 2007<br />
Grauspecht Picus canus V 16-18 BP<br />
Grünspecht Picus viridis V 12-16 BP<br />
Schwarzspecht Dryocopus martius 8-9 BP Bruterfolg wieder normal<br />
Mittelspecht Dendrocopos medius V 3 60-70 BP<br />
Buntspecht Dendrocopos major häufig<br />
Kleinspecht Dendrocopos minor sehr spärlich<br />
Rufende Ex.z.B. Fuchsfarm, Thiemsburg,<br />
Mülverstedter Holz<br />
Feldlerche Alauda arvensis V häufig auf allen Freiflächen<br />
Heidelerche Lullula arborea 3 2 ob noch? Keine Beobachtung 2007<br />
Rauchschwalbe Hirundo rustica V 3 sehr spärlich<br />
Mehlschwalbe Delichon urbica V 3 ob noch?<br />
Baumpieper Anthus trivialis V häufig Grasflächen mit Gebüsch<br />
Wiesenpieper Anthus pratensis 3 30-50 BP Steinberg, Weberstedt, Kammerforst, Kindel<br />
Bachstelze Motacilla alba mäßig häufig auf Wiesengelände<br />
Schafstelze Motacilla flava V 3 1-2 BP Im Umfeld des NLP 2007 auffällig häufig<br />
Gebirgsstelze Motacilla cinerea 2 BP Thiemsburg, Hünenteich<br />
Zaunkönig Troglodytes troglodytes sehr häufig<br />
Heckenbraunelle Prunella modularis häufig<br />
Rotkehlchen Erithacus rubecula sehr häufig Außerordentlich häufig 2007<br />
Nachtigall<br />
Luscinia<br />
megarhynchos<br />
ca. 10 BP S Kammerforst, Kindel, Weberstedt<br />
Hausrotschwanz Phoenicurus ochruros sehr spärlich an Gebäuden<br />
Gartenrotschwanz Ph. Phoenicurus V vereinzelt<br />
25.05.07 1 sing. ThiemsburgNW/Alterstedter<br />
Holz<br />
Braunkehlchen Saxicola rubetra 3 3 ca. 30 BP<br />
Schwarzkehlchen Saxicola torquata 2<br />
Ca. 20-30 BP<br />
(2005)<br />
Kammerforst, Weberstedt, Kindel<br />
Steinschmätzer Oenanthe oenanthe 2 1 ob noch? Durchzug in erster Mai-Hälfte<br />
Amsel Turdus merula sehr häufig etwas häufiger als 2005<br />
Singdrossel Turdus philomelos häufig<br />
Wacholderdrossel Turdus pilaris mäßig häufig<br />
Misteldrossel Turdus viscivorus spärlich<br />
Feldschwirl Locustella naevia mäßig häufig<br />
Große Winteransammlung,z.B.300 Ex. 17.11.07<br />
Zollgarten<br />
12
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Brutvögel im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Häufigkeit Vorkommen<br />
Sumpfrohrsänger Acrocephalus palustris spärlich<br />
Gelbspötter Hippolais icterina sehr spärlich 3-4 BP Steinberg, Weberstedter Trift<br />
Klappergrasmücke Sylvia curruca häufig in Gebüschen auf Freiflächen<br />
Dorngrasmücke Sylvia communis mäßig häufig in Gebüschen auf Freiflächen<br />
Gartengrasmücke Sylvia borin sehr häufig<br />
Mönchsgrasmücke Sylvia atricapilla sehr häufig<br />
Sperbergrasmücke Sylvia nisoria 3 mind. 15 BP kleine Gehölzinseln mit Dornengebüsch<br />
Waldlaubsänger Phylloscopus sibilatrix häufig im Buchenwald<br />
Zilpzalp Phylloscopus collybita sehr häufig wieder häufiger<br />
Fitis Phylloscopus trochilus häufig in Wäldern mit starkem Unterwuchs<br />
Wintergoldhähnchen Regulus regulus spärlich wieder häufiger<br />
Sommergoldhähnchen Regulus ignicapillus mäßig häufig meist im Nadelwald<br />
Grauschnäpper Muscicapa striata spärlich am Waldrand<br />
Trauerschnäpper Ficedula hypoleuca mäßig häufig<br />
Beutelmeise Remiz pendulinus R 1 BP (2000)<br />
Sumpfmeise Parus palustris mäßig häufig im Mischwaldgebiet<br />
Weidenmeise Parus montanus mäßig häufig<br />
Haubenmeise Parus cristatus spärlich in Fichtenbeständen<br />
Tannenmeise Parus ater häufig wieder häufiger<br />
Blaumeise Parus caeruelus sehr häufig<br />
Kohlmeise Parus major sehr häufig außerordentlich häufig 2007<br />
Schwanzmeise Aegithalos caudatus spärlich in waldnahem Gebüsch<br />
Kleiber Sitta europaea häufig<br />
Waldbaumläufer Certhia familiaris mäßig häufig<br />
Gartenbaumläufer Certhia brachydactyla mäßig häufig<br />
Star Sturnus vulgaris häufig<br />
Pirol Oriolus oriolus V spärlich<br />
Neuntöter Lanius collurio häufig gebüschbestandenes Offenland<br />
Raubwürger Lanius excubitor 1 1 4-5 BP z.B.10.7.07 Familienverband auf d. Steinberg<br />
Eichelhäher Garrulus glandarius spärlich in Wäldern u.Gehölzen<br />
Elster Pica pica spärlich auf großen Freiflächen<br />
Aaskrähe Corvus corone spärlich Bruterfolg deutlich besser als 2006<br />
Kolkrabe Corvus corax 7-8 BP in Altholzbeständen<br />
Haussperling Passer domesticus V spärlich in der Nähe von Ackerland<br />
Feldsperling Passer montanus V mäßig häufig in halboffenem Gelände<br />
Buchfink Fringilla coelebs sehr häufig<br />
Girlitz Serinus serinus spärlich auf gehölzbestandenen Flächen<br />
Grünling Carduelis chloris häufig häufiger als in den Vorjahren<br />
Stieglitz Carduelis carduelis mäßig häufig in bebuschtem Offenland<br />
Bluthänfling Carduelis cannabina mäßig häufig in Gras- und Staudenfluren<br />
Fichtenkreuzschnabel Loxia curvirostra sehr spärlich Im Bereich Thiemsburg, ob Brut?<br />
Gimpel Pyrrhula pyrrhula mäßig häufig in Gehölzen und Waldungen<br />
Kernbeißer C. coccothraustes häufig im Laubmischwald<br />
Goldammer Emberiza citrinella häufig<br />
Rohrammer Emberiza schoeniclus spärlich offene Feuchtflächen<br />
13
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Brutvögel im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Grauammer Miliaria calandra 2 3<br />
Häufigkeit<br />
Ca. 16-18 sM<br />
(2005)<br />
Vorkommen<br />
Weberstedt, S Kammerforst, Steinberg<br />
Tab. 3: Vögel: Gäste und Durchzügler im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD Rote Liste der Brutvögel Deutschlands (BAUER et al. 2002)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Vögel: Gäste und<br />
Durchzügler im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Vorkommen<br />
Kormoran Phalacrocorax carbo V Zug z.B.schon am 19.8.07 über Zollgarten<br />
Seidenreiher Egretta garzetta keine Beobachtungen 2007<br />
Silberreiher Egretta alba Keine Beobachtungen 2007,aber Zunahme im UH-Kreis<br />
Graureiher Ardea cinerea Nur Einzelexemplare am Silbersee<br />
Rohrdommel Botaurus stellaris 1 1 keine Beobachtungen 2007<br />
Zwergdommel Ixobrychus minutus 1 1 keine Beobachtungen 2007<br />
Weißstorch Ciconia ciconia 3 2 keine Beobachtungen 2007<br />
Sichler Plegadis falcinellus keine Beobachtungen 2007<br />
Höckerschwan Cygnus olor keine Beobachtungen 2007<br />
Singschwan Cygnus cygnus keine Beobachtungen 2007<br />
Graugans Anser anser R keine Beobachtungen 2007<br />
Saatgans Anser fabalis keine Beobachtungen 2007<br />
Nilgans Alopochen aegyptiacus keine Beobachtungen 2007<br />
Krickente Anas crecca 2 Silbersee (2005 max. 5 Expl.), Hünenteich (2004 12 Expl.)<br />
Knäkente Anas querquedula 2 2 keine Beobachtungen 2007<br />
Löffelente Anas clypeata 2 keine Beobachtungen 2007<br />
Pfeifente Anas penelope R keine Beobachtungen 2007<br />
Schnatterente Anas strepera 3 keine Beobachtungen 2007<br />
Reiherente Aythya fuligula keine Beobachtungen 2007<br />
Tafelente Aythya ferina keine Beobachtungen 2007<br />
Trauerente Melanitta nigra keine Beobachtungen 2007<br />
Schellente Bucephala clangula R keine Beobachtungen 2007<br />
Wiesenweihe Circus pygargus 2 1 keine Beobachtungen 2007<br />
Fischadler Pandion haliaetus 3 0 keine Beobachtungen 2007<br />
Raufußbussard Buteo lagopus keine Beobachtungen 2007<br />
Rotfußfalke Falco vespertinus keine Beobachtungen 2007<br />
Wanderfalke Falco peregrinus 3 2 keine Beobachtungen 2007<br />
Merlin Falco columbarius im Umfeld des NLP im Jan.und Dez. 2007<br />
Seeadler Haliaeetus albicilla 3 keine Beobachtungen 2007<br />
Wasserralle Rallus aquaticus 3 keine Beobachtungen 2007<br />
Tüpfelsumpfhuhn Porzana porzana 1 1 keine Beobachtungen 2007<br />
Kranich Grus grus 2005 1 Expl. am Silbersee ,keine Beobachtungen 2007<br />
Doppelschnepfe Gallinago media 0 keine Beobachtungen 2007<br />
Zwergschnepfe Lymnocryptes minimus keine Beobachtungen 2007<br />
Großer Brachvogel Numenius arquata 2 1 Kindel, 2002 1 Expl. Steinberg, keine Beobachtungen 2007<br />
Regenbrachvogel Numenius phaeopus Kindel (Erstnachweis 2002) keine Beobachtungen 2007<br />
Dunkl. Wasserläufer Tringa erythropus Silbersee ,keine Beobachtungen 2007<br />
Waldwasserläufer Tringa ochropus R 1.8.07 über Kindel hoch nach NW ziehend<br />
Bruchwasserläufer Tringa glareola 0 Silbersee, auch 2003, keine Beobachtungen 2007<br />
14
Art<br />
Vögel: Gäste und<br />
Durchzügler im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Vorkommen<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Grünschenkel Tringa nebularia<br />
Silbersee (Erstnachweis 2002, auch 2003) keine Beobachtungen<br />
2007<br />
Flußuferläufer Actitis hypoleucos 1 1 7.7.07 1 Ex.Silbersee<br />
Lachmöwe Larus ridibundus Silbersee, keine Beobachtungen 2007<br />
Silbermöwe Larus argentatus<br />
Steinberg (1 Expl., Erstnachweis 2004) keine Beobachtungen<br />
2007<br />
Heringsmöwe Larus fuscus Silbersee (2001) keine Beobachtungen 2007<br />
Trauerseeschwalbe Chlidonias niger 1<br />
4 Expl. Überflug Kindel (Erstnachweis 2003) keine<br />
Beobachtungen 2007<br />
Schleiereule Tyto alba 3 Nahrungsgast auf dem Kindel (Brut im Umfeld)<br />
Uhu Bubo bubo 3 2 Nahrungsgast auf dem Kindel, 1 Nachweis 2005<br />
Sperlingskauz Glaucidium passerinum keine Beobachtungen 2007<br />
Steinkauz Athene noctua 2 1<br />
bei Weberstedt (1994), keine weiteren Nachweise trotz intensiver<br />
Suche, keine Beobachtungen 2007<br />
Sumpfohreule Asio flammeus 1 Kindel und bei Weberstedt , keine Beobachtungen 2007<br />
Wiedehopf Upupa epops 1 1<br />
2005 mehrere Expl., 2006 1 Expl. Langes Tal, keine<br />
Beobachtungen 2007<br />
Bienenfresser Merops apiaster R<br />
1 Expl. Craulaer Leede (Erstnachweis 2003), keine<br />
Beobachtungen 2007<br />
Eisvogel Alcedo atthis V 3<br />
vereinzelt Silbersee, Brutplatz ca. 1 km außerhalb NLP, 2006 kein<br />
Nachweis<br />
Ziegenmelker Caprimulugus europaeus 2 1 1 Expl. Steinberg (Erstnachweis 2006)<br />
Uferschwalbe Riparia riparia V 3 2 Expl. über dem Kindel (Erstnachweis 2006)<br />
Brachpieper Anthus campestris 2 1 selten, 2005 2 Expl. Kindel<br />
Bergpieper Anthus spinoletta Silbersee (1 Expl., Erstnachweis 2004)<br />
Seidenschwanz Bombycilla garrulus 2005 und 2006 mehrfach Trupps, keine Beobachtungen 2007<br />
Sprosser Luscinia luscinia V 1 sM 1996 auf dem Kindel<br />
Blaukehlchen Luscinia svecica 3 1 sM 1996 auf dem Kindel<br />
Rotkopfwürger Lanius senator 1 0 1 Expl. S Kammerforst (2000)<br />
Schwarzstirnwürger Lanius minor 0 0 1 Expl. am Alten Berg (1999)<br />
Ringdrossel Turdus torquatus Kindel, dort 2001 3 Expl. ziehend, 2004 2 Expl. Steinberg<br />
Rotdrossel Turdus iliacus R regelmäßiger Durchzügler<br />
Schlagschwirl Locustella fluviatilis R keine Beobachtungen 2007<br />
1 sM Silbersee (2000 und 2001, ob Brut?), regelmäßiger<br />
Teichrohrsänger Acrocephalus scirpaceus R<br />
Durchzügler<br />
Acrocephalus<br />
1 Expl. (Netzfang Weberstedter Trift 2006) keine Beobachtungen<br />
Drosselrohrsänger<br />
2 2<br />
arundinaceus<br />
2007<br />
Halsbandschnäpper Ficedula albicollis 1 1 sM Weberstedter Holz (1997, ob Brut?)<br />
Zwergschnäpper Ficedula parva R keine Beobachtungen 2007<br />
Tannenhäher Nucifraga caryocatactes Kindel bei Hütscheroda, keine Beobachtungen 2007<br />
Saatkrähe Corvus frugilegus 0 meist rastende Durchzügler, auch 2005<br />
Berghänfling Carduelis flavirostris selten im Kindel<br />
Bergfink Fringilla montifringilla R regelmäßiger Durchzügler<br />
Erlenzeisig Carduelis spinus umherziehende Schwärme, auch 2005<br />
Birkenzeisig Carduelis flammea vereinzelt auf dem Kindel, 2005 kein Nachweis<br />
Ortolan Emberiza hortulana 2 0 Fuchsfarm (Erstnachweis 2002)<br />
Schneeammer Plectrophenax nivalis 1 Expl. Seegelsberg (Erstnachweis 2003)<br />
15
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Im Jahr 2006 erstmals beobachtete Arten<br />
Art Anzahl Datum Ort Beobachter<br />
Graugans 4 02.04.2006 Silbersee M. GROSSMANN (NLP-Verwaltung)<br />
Uferschwalbe 2 07.05.2006 Kindel M. GROSSMANN (NLP-Verwaltung)<br />
Drosselrohrsänger 1 03.08.2006 Weberstedter Trift J. BLANK<br />
Ziegenmelker 1 27.08.2006 Steinberg J. BLANK<br />
Anmerkungen<br />
Durch die seit 2002 durchgeführten Arbeiten von J. BLANK und J. BALMER (s. Quellen)<br />
hat sich der Kenntnisstand bezüglich der Häufigkeit deutlich verbessert. Bei einigen<br />
Arten dürfte neben einer verbesserten Erfassung auch eine tatsächliche<br />
Bestandsvergrößerung zu höheren Zahlen geführt haben. Dies betrifft v.a.<br />
Schwarzkehlchen (2005 ca. 20-30 BP) und Grauammer (2005 16-18 sing.<br />
Männchen).<br />
Quellen<br />
BALMER; J. & BLANK, J. (2007): Integriertes Monitoring von Singvogelpopulationen –<br />
Jahresbericht 2007. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2007): Monitoring Greifvögel und Eulen – Jahresbericht 2007. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2007): Revierkartierung 2007. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BALMER; J. & BLANK, J. (2006): Integriertes Monitoring von Singvogelpopulationen –<br />
Jahresbericht 2006. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2006): Monitoring Greifvögel und Eulen – Jahresbericht 2006. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2006): Revierkartierung 2005. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BALMER; J. & BLANK, J. (2005): Integriertes Monitoring von Singvogelpopulationen –<br />
Jahresbericht 2005. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2005a): Monitoring Greifvögel und Eulen – Jahresbericht 2005. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BLANK, J. (2005b): Revierkartierung 2005. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BAUER, H.G., P. BERTHOLD, P. BOYE, W. KNIEF, P. SÜDBECK & K.WITT (2002): Rote Liste der<br />
Brutvögel Deutschlands – 3. überarbeitete Fassung 08.05.2002. Ber. Vogelschutz 39: 13-60<br />
GRÜN, G. (1999): Teilquantitative Brutvogelerfassung auf einer Offenlandfläche im Nordosten<br />
des Nationalparks Hainich (ehemalige Schießbahn 1). Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung.<br />
16
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
KLAUS, S & GRÜN, G. (1999): Die Vogelwelt des Nationalparks Hainich. Naturschutzreport 15,<br />
Thüringer Landesanstalt für Umwelt<br />
MUSCHKETAT, R & MUSCHKETAT, F. (1995): Qualitative Erfassung von Mittelspecht<br />
(Dendrocopus medius) und Schwarzspecht (Dryocopus martius) auf ausgewählten Flächen<br />
im Hainich/ Thüringen. Studie im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt.<br />
NATIONALPARKVERWALTUNG HAINICH (o.J.): Ergebnisse der jährlichen Erhebungen im<br />
Rahmen von Monitoringprogrammen sowie Zufallsbeobachtungen<br />
PLANUNGSBÜRO FÜR LANDSCHAFTS- UND TIERÖKOLOGIE (1999): Brutvogelbestandserfassung<br />
1999 Nationalpark Hainich (Kindel - Lohberg - Langer Berg - Seegelsberg). Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
WEISE, R. & GRÜN, G. (1994): Brutvogelbestandsaufnahme in den geschlossenen<br />
Waldgebieten des Hainich. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt.<br />
17
Kriechtiere (Reptilia)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist schlecht. Systematische Untersuchungen fehlen.<br />
Artenzahl: 5<br />
Tab. 4: Reptilien im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Reptilien im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Quelle<br />
Blindschleiche Anguis fragilis - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Ringelnatter Natrix natrix 3 3 IÖN (1995)<br />
Schlingnatter Coronella austriaca 2 2 THKart<br />
Waldeidechse Lacerta vivipara - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Zauneidechse Lacerta agilis 3 - Aktuelle Beobachtungen<br />
Von den sechs in Thüringen heimischen Reptilienarten kommen fünf im Nationalpark vor.<br />
Hervorzuheben sind die gefährdeten Arten Zauneidechse, Schlingnatter und Ringelnatter.<br />
Die Ringelnatter wurde am Silbersee, im Steinberggebiet sowie an der Thiemsburg<br />
nachgewiesen (IÖN 1995).<br />
Von der Schlingnatter liegt nur eine einzige Beobachtung vom Nordrand des<br />
Steinberggebietes vor. Nachweise aus den letzten 10 Jahren fehlen.<br />
Quellen<br />
INSTITUT FÜR ÖKOLOGIE UND NATURSCHUTZ (IÖN, 1995): Naturschutzfachliche Bearbeitung<br />
des geplanten NSG „Südlicher Hainich“. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für<br />
Umwelt, Jena<br />
MEY, D. & SCHMIDT, K. (2002): Die Amphibien und Reptilien des Wartburgkreises und der Stadt<br />
Eisenach (Thüringen). Untere Naturschutzbehörde des Wartburgkreises (Hrsg.)<br />
SPARMBERG, H. (1995): Schutzwürdigkeitsgutachten NSG „Binsenwiese“. Gutachten im Auftrag der<br />
Thüringer Landesanstalt für Umwelt, Jena.<br />
WEISE, R., LEHNERT, E., MEY, D., SCHRAMM, W., ERHARDT, M. und Sy, T. (1997): Lurche und<br />
Kriechtiere des Unstrut-Hainich-Kreises. Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen,<br />
Mühlhausen.<br />
18
Lurche (Amphibia)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist relativ gut. Für große Teile liegen systematische Untersuchungen vor.<br />
2000 wurde mit dem Monitoring an ausgewählten Stillgewässern begonnen. 2003 erfolgte die<br />
erste Wiederholung. 2004 wurde eine weitere Erfassung als Basis für das zukünftige<br />
Monitoring durchgeführt.<br />
Artenzahl:<br />
12 (incl. Teichfrosch, einer Bastardform)<br />
Tab. 5: Amphibien im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Amphibien im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLh<br />
Quelle / Bemerkung<br />
Feuersalamander Salamandra salamandra V 3 Beobachtung eines Einzeltieres (1998)<br />
Bergmolch Triturus alpestris - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Kammmolch Triturus cristatus 3 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Teichmolch Triturus vulgaris - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Gelbbauchunke Bombina variegata 2 1 Aktuelle Beobachtungen<br />
Grasfrosch Rana temporaria V - Aktuelle Beobachtungen<br />
Erdkröte Bufo bufo - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Kreuzkröte Bufo calamita 3 2 IÖN (1995) / sehr selten<br />
Laubfrosch Hyla arborea 2 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
Kleiner Wasserfrosch* Rana lessonae G - Aktuelle Beobachtungen<br />
Teichfrosch* Rana kl. esculenta - - Aktuelle Beobachtungen<br />
Seefrosch* Rana ridibunda 3 3 Aktuelle Beobachtungen<br />
* Exakte Nachprüfung zum Wasserfrosch-Komplex notwendig<br />
Außerhalb des Nationalparks sind aus dem Nordhainich noch bekannt:<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Quelle<br />
Geburtshelferkröte Alytes obstetricans 3 2 WEISE et al. (1997)<br />
Fadenmolch Triturus helveticus - - WEISE et al. (1997)<br />
Der Fadenmolch wurde von D. MEY (Naturparkverwaltung) auch im mittleren Hainich<br />
nachgewiesen. Der südlichste Nachweis liegt auf Höhe Mihla, nur 300 Meter von der<br />
Nationalparkgrenze entfernt. Ein Vorkommen des Fadenmolches im Nationalpark ist daher<br />
sehr wahrscheinlich, bedarf aber noch der Bestätigung.<br />
Anmerkungen zu einzelnen Arten<br />
Gelbbauchunke<br />
In den kleingewässerreichen Teilflächen des Kindels, v.a. unmittelbar nördlich und südlich<br />
der B 84, fand die Gelbbauchunke zu Zeiten der militärischen Nutzung optimale<br />
Lebensbedingungen vor. Schätzungen des Gesamtbestandes Anfang der neunziger Jahre<br />
beliefen sich auf über 10.000 adulte Tiere (davon zwei Drittel südlich der B 84, d.h. außerhalb<br />
des Nationalparks); der Bestand galt als größte Population in Deutschland. Mit der Aufgabe<br />
19
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
der militärischen Nutzung und der teilweisen Bebauung des Lebensraumes (Gewerbegebiet<br />
südlich der B 84) ist der Bestand stark zurückgegangen (s. BÖSCHA 1998).<br />
Laubfrosch<br />
Auch der Laubfrosch hat von den durch die militärische Nutzung geschaffenen<br />
Kleingewässern profitiert. Mit Bestandsschätzungen von über 5.000 adulten Tieren war auf<br />
dem Südkindel die größte Population Thüringens zu finden.<br />
Kammmolch<br />
Für den Kammmolch wurde für den Südkindel ein Bestand von mindestens 3.000 adulten<br />
Tieren geschätzt.<br />
Feuersalamander<br />
Der Feuersalamander war nur von der Nordwestseite des Hainich bis auf Höhe Mihla<br />
bekannt. Im Nationalpark wurde 1998 ein Tier in der Nähe des Quellgebietes des<br />
Lauterbaches gesehen.<br />
Bewertung<br />
Die Gruppe der Amphibien oder Lurche ist in Deutschland mit 21 Arten (incl. des<br />
Teichfrosches, einer Bastardform) vertreten, davon in Thüringen mit 19 Arten (zum Vergleich:<br />
weltweit sind es aktuell ca. 5.750 Lurcharten). Im Nationalpark sind 12 Arten nachgewiesen.<br />
Alle Lurche sind aufgrund ihrer komplexen Lebensraumansprüche (sie benötigen Sommerund<br />
Winterquartiere, Laichgewässer, Wanderwege) sehr anfällig für Änderungen in der<br />
Landschaft.<br />
Quellen<br />
BÖSCHA GmbH (1998): Erfassung und Bewertung der Vorkommen der Gelbbauchunke im südlichen<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt<br />
CONRADY, D. (2004): Amphibienerfassung an zwölf ausgewählten Stillgewässern im Nationalpark<br />
Hainich/Thüringen und Vorschläge für ein einfaches Monitoring. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung<br />
FRITZSCHE, S. & MARTMER, F. (2003): Amphibienerfassung im Nationalpark Hainich 2003.<br />
Kartierung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
HOFFESOMMER, J. (2000a): Zur Amphibienfauna von Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Kartierung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
HOFFESOMMER, J. (2000b): Gelbbauchunkenkartierung im Kindel. Kartierung im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung<br />
INSTITUT FÜR ÖKOLOGIE UND NATURSCHUTZ (IÖN, 1995): Naturschutzfachliche Bearbeitung<br />
des geplanten NSG „Südlicher Hainich“. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für<br />
Umwelt, Jena<br />
MEY, D. & SCHMIDT, K. (2002): Die Amphibien und Reptilien des Wartburgkreises und der Stadt<br />
Eisenach (Thüringen). Untere Naturschutzbehörde des Wartburgkreises (Hrsg.)<br />
SPARMBERG, H. (1995): Schutzwürdigkeitsgutachten NSG „Binsenwiese“. Gutachten im Auftrag der<br />
Thüringer Landesanstalt für Umwelt, Jena<br />
WEISE, R., LEHNERT, E., MEY, D., SCHRAMM, W., ERHARDT, M. und Sy, T. (1997): Lurche und<br />
Kriechtiere des Unstrut-Hainich-Kreises. Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen<br />
20
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fische (Pisces)<br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist gut (Untersuchungen von 2007)<br />
Artenzahl:<br />
11 Arten<br />
Tab. 6: Fische im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste der Brutvögel Deutschlands (BAUER et al. 2002)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Fische im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLh<br />
Dreistachliger Stichling Gasterosteus aculeatus<br />
Flussbarsch<br />
Perca fluviatilis<br />
Giebel<br />
Carassius auratus gibelio<br />
Goldfisch<br />
Carassius auratus<br />
auratus<br />
Graskarpfen<br />
Ctenopharyngodon idella<br />
Hecht Esox lucius 3 3<br />
Karausche Carassius carassius 3 -<br />
Karpfen<br />
Cyprinus carpio L<br />
Plötze<br />
Rutilus rutilus<br />
Rotfeder<br />
Scardinius<br />
erythrophthalmus<br />
Schleie<br />
Tinca tinca<br />
Quellen<br />
MÜLLER, R. (2007) Gutachten über die Fischfauna im Nationalpark Hainich<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
21
Eintagsfliegen (Ephemeroptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist aufgrund der systematischen Erfassung der Limnofauna ausgewählter<br />
Still- und Fließgewässer (BELLSTEDT 1999, 2000, 2001, 2003) relativ gut. Weitere<br />
Nachweise von Eintagsfliegen sind aufgrund der hierfür fehlenden Biotope im Nationalpark<br />
kaum zu erwarten.<br />
Artenzahl: 8<br />
Tab. 7: Eintagsfliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Eintagsfliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Baetis vernus<br />
Caenis horaria<br />
Caenis robusta<br />
Centroptilum luteolum<br />
Cloeon dipterum<br />
Ephemera danica<br />
Ephemera glaucops 3 3<br />
Habrophlebia fusca 3<br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (1999): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2000): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2001): Zur Limnofauna von Fließgewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2003): Faunistische Untersuchung temporärer Kleingewässer im Nationalpark<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
22
Libellen (Odonata)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist relativ gut. Durch D. Mey (Naturparkverwaltung) erfolgen seit 1998<br />
Untersuchungen. Weitere Erfassungen erfolgten im Zuge der Kartierung von Kleingewässern<br />
im Südteil des Nationalparks (BÖSCHA 1998) bzw. bei der Erfassung der Limnofauna<br />
ausgewählter Still- und Fließgewässer (BELLSTEDT 1999, 2000, 2001, 2003).<br />
Artenzahl: 41<br />
Tab. 8: Libellen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Libellen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Gebänderte Prachtlibelle Calopteryx splendens V<br />
Blauflügelprachtlibelle Calopteryx virgo 3 2<br />
Gemeine Winterlibelle Sympecma fusca 3 3<br />
Südliche Binsenjungfer Lestes barbarus 2 2<br />
Glänzende Binsenjungfer Lestes dryas 3 3<br />
Gemeine Binsenjungfer Lestes sponsa<br />
Große Binsenjungfer Lestes viridis<br />
Kleine Binsenjungfer Lestes virens 2 2<br />
Gemeine Federlibelle Platycnemis pennipes<br />
Frühe Adonislibelle<br />
Pyrrhosoma nymphula<br />
Große Pechlibelle<br />
Ischnura elegans<br />
Kleine Pechlibelle Ischnura pumilio 3 3<br />
Kleine Mosaikjungfer Brachytron pratense 3 3<br />
Becher-Azurjungfer<br />
Enallagma cyathigerum<br />
Speer-Azurjunger<br />
Coenagrion hastulatum<br />
Hufeisen-Azurjungfer Coenagrion puella<br />
Fledermausazurjungfer Coenagrion pulchellum 3 3<br />
Großes Granatauge Erythromma najas V 3<br />
Kleines Granatauge Erythromma viridulum 3<br />
Südliche Mosaikjungfer Aeshna affinis D<br />
Blaugrüne Mosaikjungfer Aeshna cyanea<br />
Torf-Mosaikjungfer Aeshna juncea 3 3<br />
Braune Mosaikjungfer Aeshna grandis V<br />
Keilflecklibelle Aeshna isosceles 2 2<br />
Herbst-Mosaikjungfer Aeshna mixta<br />
Große Königslibelle Anax imperator<br />
Gemeine Smaragdlibelle Cordulia aenea V<br />
Glänzende Smaragdlibelle Somatochlora metallica<br />
Plattbauch<br />
Libellula depressa<br />
Vierfleck<br />
Libellula quadrimaculata<br />
Großer Blaupfeil<br />
Orthetrum cancellatum<br />
23
Feuerlibelle<br />
Crocothemis erythraea<br />
Schwarze Heidelibelle Sympetrum danae<br />
Gefleckte Heidelibelle Sympetrum flaveolum 3 2<br />
Frühe Heidelibelle<br />
Sympetrum fononscolombii<br />
Gebänderte Heidelibelle Sympetrum pedemontanum 3 3<br />
Blutrote Heidelibelle Sympetrum sanguineum<br />
Große Heidelibelle<br />
Sympetrum striolatum<br />
Gemeine Heidelibelle Sympetrum vulgatum<br />
Große Moosjungfer Leucorrhinia pectoralis 2 1<br />
Nordische Moosjungfer Leucorrhinia rubicunda 2 1<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Besonders bemerkenswert ist der Nachweis der Großen Moosjungfer, da diese Art im<br />
Anhang II der FFH-Richtlinie aufgeführt ist (2004 konnte durch D. MEY nur 1 Männchen<br />
kurzzeitig an einem Gewässer auf dem Kindel beobachtet werden).<br />
2002 gelang D. MEY der Nachweis der Feuerlibelle am Silbersee (2. Nachweis für Thüringen,<br />
MEY 2003). 2006 konnte dort sogar eine Reproduktion festgestellt werden (MEY 2007).<br />
S. WEIGAND konnte 2005 in einem Kleingewässer bei Weberstedt die Südliche<br />
Binsenjungfer nachweisen.<br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (1999): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2000): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2001): Zur Limnofauna von Fließgewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2003): Faunistische Untersuchung temporärer Kleingewässer im Nationalpark<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BÖSCHA GmbH (1998): Erfassung und Bewertung der Vorkommen der Gelbbauchunke im südlichen<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt Jena.<br />
MEY, D. (2002): Libellenkartierung im Naturpark Eichsfeld-Hainich-Werratal. Artenliste<br />
(unveröffentlicht)<br />
MEY, D. (2003): Vorkommen und Beobachtungen zur Verhaltensweise der Feuerlibelle Crocothemis<br />
erythraea Brullé, 1832 (Odonata: Libellulidae) in Thüringen. Veröffentlichungen Naturkundemuseum<br />
Erfurt 22<br />
MEY, D. (2007): Libellenkartierung im Naturpark Eichsfeld-Hainich-Werratal. Aktualisierte Artenliste<br />
(briefl. Mitteilung)<br />
24
Steinfliegen (Plecoptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist aufgrund der systematischen Erfassung der Limnofauna der<br />
Fließgewässer (BELLSTEDT 2001) relativ gut. Weitere Nachweise von Steinfliegen sind<br />
aufgrund der hierfür fehlenden Biotope im Nationalpark kaum zu erwarten.<br />
Artenzahl: 3<br />
Tab. 9: Steinfliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Steinfliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Amphinemura standfussi<br />
Nemoura cinerea<br />
Nemoura sciurus 3 2<br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (2001): Zur Limnofauna von Fließgewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
25
Heuschrecken (Saltatoria)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist mäßig. 2004 wurde eine systematische Erfassung ausgewählter<br />
Lebensräume durchgeführt (KLINGELHÖFER 2004).<br />
Artenzahl: 22<br />
Tab. 10: Heuschrecken im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Heuschrecken im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Barbitistes serricauda Laubholz-Säbelschrecke R<br />
Chorthippus albomarginatus Weißrandiger Grashüpfer<br />
Chorthippus biguttulus<br />
Chorthippus brunneus<br />
Chorthippus dorsatus<br />
Chorthippus parallelus<br />
Nachtigall-Grashüpfer<br />
Brauner Grashüpfer<br />
Wiesengrashüpfer<br />
Gemeiner Grashüpfer<br />
Conocephalus dorsalis Kurzflüglige Schwertschrecke 3 3<br />
Decticus verrucivorus Warzenbeißer 3 3<br />
Isophya kraussii Fränkische Plumpschrecke 3<br />
Meconema thalassinum<br />
Metrioptera bicolor<br />
Metrioptera roeselii<br />
Nemobius sylvestris<br />
Omocestus viridulus<br />
Phaneroptera falcata<br />
Pholidoptera griseoaptera<br />
Stenobothrus lineatus<br />
Tetrix subulata<br />
Tetrix tenuicornis<br />
Tetrix undulata<br />
Tettigonia cantans<br />
Tettigonia viridissima<br />
Gemeine Eichenschrecke<br />
Zweifarbige Beißschrecke<br />
Roesels Beißschrecke<br />
Waldgrille<br />
Bunter Grashüpfer<br />
Sichelschrecke<br />
Gewöhnl. Strauchschrecke<br />
Großer Heidegrashüpfer<br />
Säbeldornschrecke<br />
Langfühler-Dornschrecke<br />
Gemeine Dornschrecke<br />
Zwitscherschrecke<br />
Grünes Heupferd<br />
2005 gelang im Zuge von Erfassungen am Baumkronenpfad der Nachweis der<br />
Sichelschrecke (BELLSTEDT 2005).<br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (2005): Zur Insektenfauna des Baumkronenpfades im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
INSTITUT FÜR ÖKOLOGIE UND NATURSCHUTZ (IÖN, 1993): Truppenübungsplatz Künkel.<br />
Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt Jena<br />
KLINGELHÖFER, J. (2004): Heuschreckenuntersuchung im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
26
Wanzen (Heteroptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
2004 erfolgte eine erste Erfassung der Landwanzen, wobei etwa ein Drittel der zu<br />
erwartenden Arten bestätigt werden konnte (ARNOLD 2004).<br />
Zu Wasserwanzen liegen Angaben von BELLSTEDT vor.<br />
Artenzahl: 102 (Landwanzen 81 Arten, Wasserwanzen 21 Arten)<br />
Tab. 11: Wanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Landwanzen<br />
Acanhosomatidae<br />
Wanzen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Cyphostethus tristriatus (Fabricius, 1787)<br />
Anthocoridae<br />
Anthocoris nemoralis (Fabricius, 1794),<br />
Berytidae<br />
Berytinus clavipes (Fabricius, 1775)<br />
Gampsocoris punctipes (Germar, 1822)<br />
Coreidae<br />
Coriomeris denticulatus (Scopoli, 1763)<br />
Coreus marginatus (Linnaeus, 1758)<br />
Lygaeidae<br />
Cymus glandicolor Hahn, 1831<br />
Cymus melanocephalus Fieber, 1861<br />
Drymus brunneus (R. F. Sahlberg, 1848)<br />
Heterogaster artemisiae Schilling, 1829<br />
Kleidocrys resedae (Panzer, 1797)<br />
Megalonotus chiragrus (Fabricius, 1794)*<br />
Peritrechus geniculatus (Hahn, 1832)<br />
Stygnocoris rusticus (Fallén, 1807)<br />
Trapezonotus anorus (Flor, 1860)<br />
Miridae<br />
RLD<br />
Adelphocoris lineolatus (Goeze, 1788) G 2<br />
Adelphocoris seticornis (Fabricius, 1775)<br />
Amblytylus nasutus (Kirschbaum, 1856)<br />
Calocoris roseomaculatus (De Geer, 1773)<br />
Blepharidopterus angulatus (Fallén, 1807)<br />
Campyloneura virgula (Herrich-Schaeffer,<br />
1835)<br />
Capsus ater (Linnaeus, 1758)<br />
Criocoris crassicornis (Hahn, 1834)<br />
Cyllecoris histrionicus (Linnaeus, 1767)<br />
Deraeocoris ruber (Linnaeus, 1758)<br />
Globiceps flasvomaculatus (Fabricius, 1794)<br />
RLTh<br />
Art<br />
Wanzen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Halticus apterus (Linnaeus, 1758)<br />
Heterocordylus genistae (Scopoli, 1763)<br />
RLD<br />
Leptopterna dolabrata (Linnaeus, 1758) V 3<br />
Leptopterna ferrugata (Fallén, 1807)<br />
Lopus decolor (Fallén, 1807)<br />
Lygocoris papulinus (Linnaeus, 1761) 3 3<br />
Lygus pratensis (Linnaeus, 1758)<br />
Lygus rugulipennis Poppius, 1911<br />
Lygus wagneri Remane, 1955<br />
Macrotylus paykullii (Fallén, 1807)<br />
Megacoelum beckeri (Fieber, 1870)<br />
Megaloceroea recticornis (Geoffroy, 1785)<br />
Megalocoleus molliculus (Fallén, 1807)<br />
Monalocoris filicis (Linnaeus, 1758) 3 2<br />
Notostira elongata (Geoffroy, 1785) 3<br />
Notostira erratica (Linnaeus, 1758)<br />
Orthocephalus coriaceus (Fabricius, 1777)<br />
Orthops basalis (A. Costa, 1853) 2 2<br />
Pantilius tunicatus (Fabricius, 1781)<br />
Phytocoris varipes Boheman, 1852<br />
Pithanus maerkelii (Herrich-Schaeffer, 1838)<br />
Plagiognathus arbustorum (Fabricius, 1794)<br />
Polymerus unifasciatus (Fabricius, 1794)<br />
Psallus betuleti (Fallén, 1826)<br />
Stenodema calcarata (Fallén. 1807)<br />
Stenodema laevigata (Linnaeus, 1758)<br />
Stenotus binotatus (Fabricius, 1794)<br />
Trigonotylus caelestialium (Kirkaldy, 1902)<br />
Nabidae<br />
Himacerus apterus (Fabricius, 1798)<br />
Himacerus mirmicoides (O. Costa, 1834)<br />
Nabis flavomarginatus Scholtz, 1847<br />
Nabis limbatus Dahlbom, 1851<br />
RLTh<br />
27
Art<br />
Nabis pseudoferus Remane, 1949<br />
Nabis rugosus (Linnaeus, 1758)<br />
Pentatomnidae<br />
Aelia acuminata (Linnaeus, 1758)<br />
Wanzen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Carpocoris fuscispinus (Boheman, 1849)<br />
Carpocoris purpureipennis (De Geer, 1773)<br />
Dolycoris baccarum (Linnaeus, 1758)<br />
Eurydema oleacea (Linnaeus, 1758)<br />
Eysarcoris fabricii Kirkaldy, 1904<br />
Graphosoma lineatum (Linnaeus, 1758)<br />
Holcostethus vernalis (Wolff, 1804)<br />
Palomena prasina (Linnaeus, 1761)<br />
Piezodorus lituratus (Fabricius, 1794)<br />
Plataspidae<br />
Coptosoma scutellata (Geoffroy, 1785)<br />
Rhopalidae<br />
Corizus hyoscyami (Linnaeus, 1758)<br />
Myrmus miriformis (Fallén, 1807)<br />
Rhopalus subrufus (Gmelin, 1790)<br />
Stictopleurus pictus (Fieber, 1881)<br />
Saldidae<br />
Saldula saltatoria (Linnaeus, 1758)<br />
Scuteleridae<br />
Eurygaster maura (Linnaeus, 1758)<br />
Eurygaster testudinaria (Geoffroy, 1785)<br />
Tingidae<br />
Catoplatus fabricii Stål, 1868<br />
Derephisia foliacea (Fallen, 1807)<br />
Tingis cardui (Linnaeus, 1758)<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Wasserwanzen<br />
Nepidae<br />
Nepa cinerea (Linnaeus, 1758)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Wanzen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
Ranatra linearis (Linnaeus, 1758) 3<br />
Naucoridae<br />
Ilyocoris cimicoides (Linnaeus, 1758)<br />
Pleidae<br />
Plea minutissima Leach, 1817<br />
Notonectidae<br />
Notonecta glauca Linnaeus, 1758<br />
Corixidae<br />
Cymatia coleoptrata (Fabricius, 1777)<br />
Callicorixa praeusta (Fieber, 1848)<br />
Corixa punctata (Illiger, 1807)<br />
Sigara nigrolineata (Fieber, 1848)<br />
Sigara striata (Linnaeus, 1758)<br />
Sigara iactans Jansson, 1983<br />
Sigara lateralis (Leach, 1817)<br />
Mesoveliidae<br />
Mesovelia furcata Mulsant & Rey, 1852<br />
Hebridae<br />
Hebrus ruficeps Thomson, 1871<br />
Hydrometridae<br />
Hydrometra stagnorum (Linnaeus, 1758)<br />
Veliidae<br />
Microvelia reticulata (Burmeister, 1835)<br />
Velia caprai Tamanini, 1947<br />
Velia saulii Tamanini, 1947<br />
Gerridae<br />
Gerris gibbifer Schummel, 1832<br />
Gerris lacustris (Linnaeus, 1758)<br />
Gerris odontogaster (Zetterstedt, 1828)<br />
RLTh<br />
* Ein Taxon, das in den vergangenen Jahrzehnten in mehrere Arten aufgespalten wurde. Genaue<br />
Nachweise sind daher von Interesse, da alle in der Literatur genannten Funde durch die Artaufspaltung<br />
fraglich sind und das Originalmaterial zumeist nicht mehr eingesehen werden kann.<br />
Quellen<br />
ARNOLD, K. (2004): Ergebnisse der faunistischen Untersuchungen zur Heteropteren-Fauna des NP<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BELLSTEDT, R. (2000): Zur Limnofauna von stehenden Gewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BELLSTEDT, R. (2001): Zur Limnofauna von Fließgewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BELLSTEDT, R. (2003): Faunistische Untersuchung temporärer Kleingewässer im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
28
Käfer (Coleoptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Die Erforschung der Käfer des Nationalpark Hainichs hatte zunächst ihren Schwerpunkt in der<br />
Erfassung der holzbewohnenden Käfer. Von August 2000 bis Juli 2003 konnte die Erfassung<br />
deutlich intensiviert und auf alle Lebensräume ausgedehnt werden; hierfür stand im Rahmen<br />
einer vom Arbeitsamt geförderten Maßnahme ein Käferfachmann (W. APFEL, Eisenach) zur<br />
Verfügung. Durch dessen Einsatz kann mittlerweile der Kenntnisstand als sehr gut bezeichnet<br />
werden. Trotz der schon erreichten beeindruckenden Artenzahl sind noch weitere Arten zu<br />
erwarten. Eine repräsentative Erfassung der Holzkäferfauna erfolgte 2007 (WEIGEL).<br />
Tab. 12: Übersicht über die Käferfamilien mit Anzahl der Arten<br />
CARABIDAE 185<br />
HALIPLIDAE 9<br />
NOTERIDAE 2<br />
DYTISCIDAE 39<br />
GYRINIDAE 1<br />
HYDRAENIDAE 11<br />
HYDROCHIDAE 2<br />
SPERCHEIDAE 1<br />
GEORISSIDAE 1<br />
HYDROPHILIDAE 57<br />
HISTERIDAE 21<br />
SILPHIDAE 11<br />
AGYRIDAE 1<br />
LEPTINIDAE 1<br />
CHOLEVIDAE 27<br />
COLONIDAE 2<br />
LEIODIDAE 26<br />
SCYDMAENIDAE 14<br />
PTILIIDAE 24<br />
STAPHYLINIDAE 566<br />
PSELAPHIDAE 26<br />
LYCIDAE 4<br />
OMALISIDAE 1<br />
LAMPYRIDAE 1<br />
CANTHARIDAE 36<br />
DRILIDAE 1<br />
MALACHIIDAE 8<br />
DASYTIDAE 7<br />
PHLOIOPHILIDAE 1<br />
CLERIDAE 4<br />
TROGOSITIDAE 1<br />
LYMEXYLONIDAE 1<br />
ELATERIDAE 40<br />
EUCNEMIDAE 6<br />
LISSOMIDAE 1<br />
THROSCIDAE 5<br />
BUPRESTIDAE 10<br />
CLAMBIDAE 5<br />
EUCINETIDAE 1<br />
SCIRTIDAE 11<br />
DRYOPIDAE 3<br />
ELMIDAE 1<br />
HETEROCERIDAE 1<br />
DERMESTIDAE 11<br />
NOSODENDRIDAE 1<br />
BYRRHIDAE 7<br />
BYTURIDAE 2<br />
CERYLONIDAE 4<br />
SPHAEROSOMATIDAE 1<br />
NITIDULIDAE 44<br />
KATERETIDAE 6<br />
MONOTOMIDAE 12<br />
CUCUJIDAE 1<br />
SILVANIDAE 5<br />
PHLOEOSTICHIDAE 1<br />
EROTYLIDAE 4<br />
BIPHYLLIDAE 1<br />
CRYPTOPHAGIDAE 42<br />
LANGURIIDAE 1<br />
PHALACRIDAE 7<br />
LAEMOPHLOEIDAE 4<br />
LATRIDIIDAE 32<br />
MYCETOPHAGIDAE 11<br />
COLYDIIDAE 5<br />
CORYLOPHIDAE 5<br />
ENDOMYCHIDAE 3<br />
COCCINELLIDAE 29<br />
SPHINDIDAE 2<br />
CISIDAE 17<br />
ANOBIIDAE 21<br />
PTINIDAE 5<br />
OEDERMERIDAE 10<br />
SALPINGIDAE 8<br />
PYROCHOIDAE 3<br />
SCRAPTIIDAE 8<br />
ADERIDAE 2<br />
ANTHICIDAE 3<br />
MELOIDAE 1<br />
RHIPIPHORIDAE 1<br />
MORDELLIDAE 13<br />
MELANDRYIDAE 15<br />
TETRATOMIDAE 2<br />
LAGRIIDAE 1<br />
ALLECULIDAE 5<br />
TENEBRIONIDAE 12<br />
TROGIDAE 1<br />
GEOTRUPIDAE 4<br />
SCARABAEIDAE 29<br />
LUCANIDAE 3<br />
CERAMBYCIDAE 50<br />
CHRYSOMELIDAE 126<br />
BRUCHIDAE 6<br />
ANTHRIBIDAE 7<br />
SCOLYTIDAE 38<br />
CIMBERIDAE 1<br />
RHYNCHITIDAE 8<br />
ATTELABIDAE 2<br />
APIONIDAE 45<br />
CURCULIONIDAE 164<br />
29
Anzahl der Käferarten im Nationalpark gesamt: 2028<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
2500<br />
Anzahl Käferarten<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
500<br />
0<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />
Erfassungsjahr<br />
Artenzahl<br />
Anzahl der nachgewiesenen Käferarten im Nationalpark Hainich bis 2007<br />
Gesamtartenzahl (Käfer) in Deutschland: ca. 6490<br />
Gesamtartenzahl (Käfer) in Thüringen: ca. 4915<br />
Arten-Nachweise (Käfer) in Thüringen nach 1950: ca. 4280<br />
belegte Nachweise (Käfer) im Nationalpark Hainich: 2028<br />
xylobionte Käfer (holzbewohnende) in Deutschland: 1377<br />
xylobionte Käfer (holzbewohnende) in Thüringen: 916<br />
xylobionte Käfer (holzbewohnende) im Nationalpark: 486<br />
Neufunde für Thüringen im Nationalpark: 28<br />
Wiederfunde für Thüringen im Nationalpark: 31<br />
Nationalpark als einziger aktueller Fundort für Thüringen: 15<br />
Urwaldrelikt – Arten: 3<br />
gefährdete Arten (Rote Liste Deutschland und Thüringen): 474<br />
gesetzlich geschützte Arten (BArtSchV): 73<br />
30
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Tab. 13: Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLT Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Carabidae - Laufkäfer<br />
Cicindela sylvicola DEJEAN, 1822 3 §<br />
Cicindela hybrida LINNAEUS, 1758 3 §<br />
Cicindela campestris LINNAEUS, 1758 §<br />
Carabus coriaceus LINNAEUS, 1758 §<br />
§ selten, im Hainich<br />
Carabus irregularis FABRICIUS, 1792 V 2<br />
große Population<br />
Carabus purpurascens FABRICIUS, 1787 § vereinzelt<br />
Carabus intricatus LINNAEUS, 1761 3 3 § selten<br />
§ im Nationalpark relativ<br />
Carabus auronitens FABRICIUS, 1792 3<br />
selten<br />
Carabus problematicus HERBST, 1786 §<br />
Carabus granulatus LINNAEUS, 1758 §<br />
Carabus auratus LINNAEUS, 1761 2 §<br />
Carabus convexus FABRICIUS, 1775 3 §<br />
Carabus arvensis HERBST, 1784 V 3 §<br />
Carabus monilis FABRICIUS, 1792 V 2 § selten<br />
Carabus nemoralis O. F. MÜLLER, 1764 §<br />
Cychrus caraboides LINNAEUS, 1758<br />
Leistus spinibarbis FABRICIUS, 1775 V 2<br />
Leistus rufomarginatus DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
Leistus terminatus HELLWIG, 1793<br />
Leistus ferrugineus LINNAEUS, 1758<br />
Nebria brevicollis FABRICIUS, 1792<br />
Notiophilus aesthuans MOTSCHULSKY,<br />
1833<br />
V<br />
Notiophilus aquaticus LINNAEUS, 1758<br />
Notiophilus palustris DUFTSCHMID, 1812<br />
Notiophilus germinyi FAUVEL, 1863 3<br />
Notiophilus biguttatus FABRICIUS, 1779<br />
Elaphrus riparius LINNAEUS, 1758<br />
Elaphrus cupreus DUFTSCHMID, 1812<br />
Elaphrus aureus P.MÜLLER, 1821 2 2<br />
Loricera pilicornis FABRICIUS, 1775<br />
Clivina fossor LINNAEUS, 1758<br />
Clivina collaris HERBST, 1786<br />
Dyschirius globosus HERBST, 1784<br />
Thalassophilus longicornis STURM, 1825 2 1 große Seltenheit!<br />
Epaphius secalis PAYKULL, 1790<br />
Trechus quadristriatus SCHRANK, 1781<br />
Trechus obtusus ERICHSON, 1837<br />
Paratachys bistriatus DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
2 sehr selten<br />
Elaphropus parvulus DEJEAN, 1831<br />
Porotachys bisulcatus NICOLAI, 1822 2 sehr selten<br />
Tachyta nana GYLLENHAL, 1810<br />
x<br />
Bembidion lampros HERBST, 1784<br />
Bembidion properans STEPHENS, 1828<br />
Bembidion dentellum THUNBERG, 1787<br />
Bembidion varium OLIVIER, 1795<br />
Bembidion tibiale DUFTSCHMID, 1812<br />
Bembidion deletum AUD.-SERVILLE,<br />
1821<br />
Bembidion milleri JAQUELIN DU VAL,<br />
1852<br />
Bembidion femoratum STURM, 1825<br />
Bembidion illigeri NETOL., 1916<br />
Bembidion minimum FABRICIUS, 1792<br />
Bembidion assimile GYLLENHAL, 1810<br />
Bembidion quadrimaculatum LINNAEUS,<br />
1761<br />
Bembidion doris PANZER, 1797<br />
Bembidion articulatum PANZER, 1796<br />
Bembidion octomaculatum GOEZE, 1777 2 3 selten<br />
Bembidion obtusum AUDIN.- SERVILLE,<br />
1821<br />
Bembidion biguttatum FABRICIUS, 1779<br />
Bembidion mannerheimii SAHLBERG,<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1827<br />
Bembidion guttula FABRICIUS, 1792<br />
Bembidion lunulatum GEOFFROY, 1785<br />
Asaphidion flavipes LINNAEUS, 1761<br />
Asaphidion curtum HEYDEN, 1870<br />
Patrobus atrorufus STRÖM, 1768<br />
Perigona nigriceps DEJEAN, 1831<br />
selten<br />
Anisodactylus binotatus FABRICIUS,<br />
1787<br />
Trichotichnus laevicollis DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
Harpalus rufipes DE GEER, 1774<br />
Harpalus affinis SCHRANK, 1781<br />
Harpalus distingendus DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
Harpalus smaragdinus DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
2<br />
Harpalus latus LINNAEUS, 1758<br />
Harpalus laevipes ZETTERSTEDT, 1828<br />
Harpalus rubripes DUFTSCHMID, 1812<br />
Harpalue rufipalpis STURM, 1818<br />
Ophonus sabulicola Panzer , 1796 1 2 sehr selten<br />
Ophonus stictus STEPHENS , 1828 D 2 sehr selten<br />
Ophonus diffinis DEJEAN, 1829 1 1 sehr selten<br />
Ophonus ardosiacus LUFSHNIK, 1922 2 sehr selten<br />
Ophonus azureus FABRICIUS, 1775<br />
Ophonus schaubergerianus PUEL, 1937<br />
Ophonus nitidulus STEPHENS, 1828<br />
Ophonus puncticollis PAYKULL, 1798<br />
Ophonus melletii HEER, 1837 3<br />
Ophonus rupicola STURM, 1818 3<br />
Ophonus puncticeps STEPHENS, 1828<br />
Stenolophus teutonus SCHRANK, 1781<br />
Stenolophus mixtus HERBST, 1784<br />
Bradycellus verbasci DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
Bradycellus harpalinus AUD.-SER., 1821<br />
Bradycellus csikii LACZO, 1912<br />
Acupalpus flavicollis STURM, 1825<br />
Acupalpus meridianus LINNAEUS, 1761<br />
Acupalpus parvulus STURM, 1825<br />
Acupalpus maculatus SCHAUM, 1860 3 1 sehr selten<br />
Acupalpus exiguus DEJEAN, 1829 3<br />
Stomis pumicatus PANZER, 1796<br />
Poecilus cupreus LINNAEUS, 1758<br />
Poecilus versicolor STURM, 1824<br />
Pterostichus longicollis DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
3 3 selten<br />
Pterostichus strenuus PANZER, 1797<br />
Pterostichus diligens STURM, 1824 V<br />
Pterostichus ovoideus STURM, 1824<br />
Pterostichus vernalis PANZER, 1796<br />
Pterostichus nigrita PAYKULL, 1790<br />
Pterostichus rhaeticus HEER, 1837<br />
Pterostichus anthracinus ILLIGER, 1798 3<br />
Pterostichus gracilis DEJAN, 1828 3 2<br />
Pterostichus minor GYLLENHAL, 1827<br />
Pterostichus macer MARSHAM, 1802<br />
selten<br />
Pterostichus oblongopunctatus F., 1787<br />
Pterostichus quadrifoveolatus LETZNER ,<br />
1852<br />
V 2<br />
Pterostichus niger SCHALLER, 1783<br />
Pterostichus melanarius ILLIGER, 1798<br />
Pterostichus madidus FABRICIUS, 1775 2 selten<br />
Pterostichus aethiops PANZER, 1797 1 seltene Waldart<br />
Pterostichus melas CREUTZER, 1799 2<br />
Pterostichus burmeisteri HEER, 1841<br />
Molops elatus FABRICIUS, 1801<br />
Molops piceus PANZER, 1793<br />
31
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Abax parallelepipedus PILL. & MITT.,<br />
1783<br />
Abax parallelus DUFTSCHMID, 1812<br />
Abax ovalis DUFTSCHMID, 1812<br />
Abax carinatus porcatus DUFTSCHMID,<br />
1812<br />
selten<br />
Synuchus vivalis ILLIGER, 1798<br />
Calathus fuscipes GOEZE, 1777<br />
Calathus melanocephalus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Olistopus rotundatus PAYKULL, 1790 2<br />
Agonum sexpunctatum LINNAEUS, 1758<br />
Agonum marginatum LINNAEUS, 1758<br />
Agonum muelleri HERBST, 1784<br />
Agonum versutum STURM, 1824 2 2 sehr selten<br />
Agonum viduum PANZER, 1797<br />
Agonum emarginatum GYLLENHAL,<br />
1827<br />
Agonum fuliginosum PANZER, 1809<br />
Agonum thoreyi DEJEAN, 1828<br />
Anchomenus dorsalis PONTOPPIDAN,<br />
1763<br />
Limodromus assimilis PAYKULL, 1790<br />
Paranchus albipes FABRICIUS, 1796<br />
Amara plebeja GYLLENHAL, 1810<br />
Amara similata GYLLENHAL, 1810<br />
Amara ovata FABRICIUS, 1792<br />
Amara montivaga STURM, 1825<br />
Amara nitida STURM, 1825 3 3<br />
Amara convexior STEPHENS, 1828<br />
Amara communis PANZER, 1797<br />
Amara lunicollis SCHIÖDTE, 1837<br />
Amara aenea DEGEER, 1774<br />
Amara familiaris DUFTSCHMID, 1812)<br />
Amara fusca DEJEAN, 1812 2 selten<br />
Amara bifrons GYLLENHAL, 1810<br />
Amara consularis DUFTSCHMID, 1812<br />
Amara majuscula CHAUDOIR, 1850<br />
Amara apricaria PAYKULL, 1790<br />
Amara crenata DEJEAN, 1828 1 1 sehr selten<br />
Amara aulica PANZER, 1797<br />
Amara convexiuscula MARSHAM, 1802<br />
Amara equestris DUFTSCHMID, 1812<br />
Chlaenius nigricornis FABRICIUS, 1787<br />
Chlaenius vestitus PAYKULL, 1790<br />
Oodes helopioides FABRICIUS, 1792<br />
Badister bullatus SCHRANK, 1798<br />
Badister lacertosus STURM, 1815<br />
Badister meridionalis PUEL, 1925<br />
Badister sodalis DUFTSCHMID, 1812<br />
Badister peltatus PANZER, 1797 2 2 selten<br />
Badister collaris MOTSCHULSKY, 1844 3 selten<br />
Panagaenus cruxmajor LINNAEUS, 1758<br />
Panagaeus bipustulatus FABRICIUS,<br />
1775<br />
Odacantha melanura LINNAEUS, 1767 2<br />
2. akt. Fund für West-<br />
Thüringen<br />
Lebia chlorocephala HOFFMANN, 1803<br />
selten<br />
Lebia cyanocephala LINNAEUS, 1758 1 2 sehr seltene Art<br />
Lebia cruxminor LINNAEUS, 1758 3 3<br />
Demetrias atricapillus LINNEAUS, 1758<br />
Demetrias imperialis GERMAR, 1824 3<br />
Dromius agilis FABRICIUS, 1787<br />
Dromius fenestratus FABRICIUS, 1794<br />
Dromius quadrimaculatus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Paradromius linearis OLIVIER, 1795<br />
Calodromius spilotus ILLIGER, 1798<br />
Philorhizus notatus STEPHENS, 1827<br />
Syntomus truncatellus LINNAEUS, 1761<br />
Microlestes minutulus GOEZE, 1777<br />
Microlestes maurus STURM, 1827<br />
Brachinus crepitans LINNAEUS, 1758<br />
Haliplidae – Wassertreter<br />
Haliplus obliquus FABRICIUS, 1787 3 3<br />
Haliplus confinis STEPHENS, 1828 3 3<br />
Haliplus lineatocollis MARSHAM, 1802<br />
Haliplus ruficollis DEGEER, 1774<br />
Haliplus heydeni WEHNKE, 1875<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Haliplus wehnkei GERHARDT, 1877<br />
Haliplus laminatus SCHALLER, 1783<br />
Haliplus flavicollis STURM, 1834<br />
Haliplus variegatus STURM, 1834 2 2<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Noteridae – Kleinschildtauchkäfer<br />
Noterus clavicornis DEGEER, 1774<br />
Noterus crassicornis MÜLLER, 1776<br />
Dytiscidae – Schwimmkäfer<br />
Hyphydrus ovatus LINNAEUS, 1761<br />
Hydroglyphus geminus FABRICIUS, 1792<br />
Hygrotus inaequalis FABRICIUS, 1777<br />
Hygrotus decoratus GYLLENHAL, 1810 3 selten<br />
Hygrotus impressopunctatus SCHALLER,<br />
1783<br />
Hydroporus angustatus STURM, 1835<br />
Hydroporus palustris LINNAEUS, 1761<br />
Hydroporus erythrocephalus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Hydroporus planus (FABRICIUS, 1787)<br />
Hydroporus discretus FAIRM. & BRIS.,<br />
1859<br />
Hydroporus nigrita FABRICIUS, 1792<br />
Hydroporus memnonius NICOLAI, 1822<br />
Hydroporus ferrugineus STEPHENS,<br />
1828<br />
3<br />
Graptodytes granularis LINNAEUS, 1767 3<br />
Graptodytes pictus FABRICIUS, 1787<br />
Nebrioporus elegans PANZER, 1794<br />
Scarodytes halensis FABRICIUS, 1787<br />
Laccophilus minutus LINNAEUS, 1758<br />
Platambus maculatus LINNAEUS, 1758<br />
Agabus chalconotus PANZER, 1796<br />
Agabus neglectus ERICHSON, 1837 3 1 selten<br />
Agabus biguttatus OLIVIER, 1795<br />
Agabus guttatus PAYKULL, 1798<br />
Agabus melanarius AUBÉ, 1837 3<br />
Agabus bipustulatus LINNAEUS, 1767<br />
Agabus sturmi GYLLENHAL, 1808<br />
Agabus paludosus FABRICIUS, 1801<br />
Agabus nebulosus FORSTER, 1771<br />
Agabus undulatus SCHRANK, 1776<br />
Ilybius fenestratus FABRICIUS, 1781<br />
Ilybius ater DEGEER, 1774<br />
Ilybius fuliginosus FABRICIUS, 1772<br />
Rhantus frontalis MARSHAM, 1802<br />
Colymbetes fuscus LINNAEUS, 1758<br />
Hydaticus seminiger DEGEER, 1774<br />
Graphoderus zonatus HOPPE, 1795 3 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Graphoderus austriacus STURM, 1834 1 sehr selten<br />
Acilius sulcatus LINNAEUS, 1758<br />
Dytiscus marginalis LINNAEUS, 1758<br />
Gyrinidae – Taumelkäfer<br />
Gyrinus substriatus STEPHENS, 1828<br />
Hydraenidae – Langtasterwasserkäfer<br />
Hydraena palustris ERICHSON, 1837<br />
Hydraena riparia KUGELANN, 1794 3<br />
Hydraena nigrita GERMAR, 1824<br />
Hydraena subimpressa REY, 1884 2 2 selten<br />
Hydraena gracilis GERMAR, 1824<br />
Ochthebius bicolon GERMAR, 1824<br />
Ochthebius minimus FABRICIUS, 1792<br />
Ochthebius pusillus STEPHENS, 1835 3 3 selten<br />
Limnebius truncatellus THUNBERG, 1794<br />
Limnebius papposus MULSANT, 1844 3 3<br />
Limnebius crinifer REY, 1885<br />
Hydrochidae – Schmalwasserkäfer<br />
Hydrochus ignicollis MOTSCHULSKY,<br />
1860<br />
Hydrochus brevis HERBST, 1793 3 selten<br />
Spercheidae – Buckelwasserkäfer<br />
Spercheus emarginatus SCHALLER,<br />
1783<br />
selten<br />
Georissidae – Uferschlammkäfer<br />
Georissus crenulatus ROSSI, 1794 3 3<br />
Hydrophilidae – Wasserkäfer<br />
Helophorus nubilus FABRICIUS, 1777<br />
Helophorus grandis ILLIGER, 1798<br />
32
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Helophorus aquaticus LINNAEUS, 1758<br />
Helophorus brevipalis BEDEL, 1881<br />
Helophorus nanus STURM, 1836<br />
Helophorus redtenbacheri KUWERT,<br />
1885<br />
2 2 selten<br />
Helophorus strigifrons THOMSON, 1886<br />
Helophorus flavipes FABRICIUS, 1792<br />
Helophorus obscurus MULSANT, 1844<br />
Helophorus asperatus REY, 1885 3 2 selten<br />
Helophorus dorsalis MARSHAM, 1802 3 3<br />
Helophorus granularis LINNAEUS, 1761<br />
Helophorus minutus FABRICIUS, 1775<br />
Helophorus griseus HERBST, 1793<br />
Coelostoma orbiculare FABRICIUS, 1775<br />
Sphaeridium bipustulatum FABRICIUS,<br />
1781<br />
Sphaeridium scarabaeoides LINNEUS,<br />
1758<br />
Sphaeridium lunatum FABRICIUS, 1792<br />
Cercyon ustulatus PREYSSL, 1790<br />
Cercyon obsoletus GYLLENHAL, 1808<br />
Cercyon impressus STURM, 1807<br />
Cercyon haemorrhoidalis FABRICIUS,<br />
1775<br />
Cercyon melanocephalus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Cercyon marinus THOMSON, 1853<br />
Cercyon lateralis MARSHAM, 1802<br />
Cercyon laminatus SHARP, 1873<br />
Cercyon unipunctatus LINNAEUS, 1758<br />
Cercyon quisquilius LINNAEUS, 1761<br />
Cercyon atricapillus MARSHAM, 1802<br />
selten<br />
Cercyon pygmaeus ILLIGER, 1801<br />
Cercyon tristis ILLIGER, 1801<br />
Cercyon convexiusculus STEPHENS,<br />
1829<br />
Cercyon sternalis SHARP, 1918<br />
Cercyon analis PAYKULL, 1798<br />
Megasternum obscurum MARSHAM,<br />
1802<br />
Cryptopleurum minutum FABRICIUS,<br />
1775<br />
Cryptopleurum crenatum PANZER, 1794<br />
Cryptopleurum subtile SHARP, 1884<br />
Hydrobius fuscipes LINNAEUS, 1758<br />
Anacaena globulus PAYKULL, 1798<br />
Anacaena limbata FABRICIUS, 1792<br />
Anacaena lutescens STEPHENS, 1829<br />
Laccobius striatulus FABRICIUS, 1801<br />
Laccobius sinuatus MOTSCHULSKY,<br />
1849<br />
Laccobius obscuratus ROTTENBERG,<br />
1874<br />
3 3 selten<br />
Laccobius bipunctatus FABRICIUS, 1775<br />
Laccobius minutus LINNAEUS, 1758<br />
Helochares obscurus O.F.MÜLLER, 1776<br />
Enochrus melanocephalus OLIVIER,<br />
1792<br />
Enochrus ochropterus MARSHAM, 1802<br />
Enochrus quadripunctatus HERBST, 1797<br />
Enochrus bicolor FABRICIUS, 1792<br />
Enochrus testaceus FABRICIUS, 1801<br />
Cymbiodyta marginella FABRICIUS, 1792<br />
Chaetarthria seminulum HERBST, 1797<br />
Berosus signaticollis CHARPENTIER,<br />
1825<br />
Berosus luridus LINNAEUS, 1761 3 selten<br />
Histeridae – Stutzkäfer<br />
Plegaderus vulneratus PANZER, 1792<br />
X<br />
Plegaderus caesus HERBST, 1792<br />
X<br />
Plegaderus dissectus ERICHSON, 1839 3<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Abraeus granulum ERICHSON, 1839 3<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Abraeus perpusillus MARSHAM, 1802<br />
X<br />
Acritus nigricornis HOFFMANN, 1803<br />
Gnathoncus nannetensis MARSEUL,<br />
1862<br />
selten<br />
Gnathoncus buyssoni AUZAT, 1917<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Saprinus semistriatus SCRIBA, 1790<br />
Dendrophilus punctatus HERBST, 1792<br />
X<br />
Dendrophilus pygmaeus LINNAEUS,<br />
1758<br />
selten<br />
Carcinops pumilio ERICHSON, 1834<br />
Paromalus flavicornis HERBST, 1792<br />
X<br />
Paromalus parallelepipedus HERBST,<br />
X<br />
1792<br />
Margarinotus purpurascens HERBST,<br />
1792<br />
Margarinotus carbonarius HOFFMANN,<br />
1803<br />
Margarinotus striola SAHLBERG, 1819<br />
Margarinotus merdarius HOFFMANN,<br />
1803<br />
Hister unicolor LINNAEUS, 1758<br />
Eblisia minor ROSSI, 1792<br />
X<br />
Hetaerius ferrugineus OLIVIER, 1789 3 vereinzelt<br />
Silphidae – Aaskäfer<br />
Nicrophorus humator OLIVIER, 1790<br />
Nicrophorus investigator ZETTERSTEDT,<br />
1824<br />
Nicrophorus fossor ERICHSON, 1837<br />
Nicrophorus vespilloides HERBST, 1783<br />
Nicrophorus vespillo LINNAEUS, 1758<br />
Thanatophilus rugosus LINNAEUS, 1758<br />
Thanatophilus sinuatus FABRICIUS, 1775<br />
Oiceoptoma thoracica LINNAEUS, 1758<br />
Silpha carinata HERBST, 1783 3<br />
Silphata tristis ILLIGER, 1798<br />
Phosphuga atrata LINNAEUS, 1758<br />
Agyrtidae<br />
Necrophilus subterraneus DAHL, 1807<br />
wenige aktuelle Funde<br />
in Thüringen<br />
Leptinidae – Mäuseflohkäfer<br />
Leptinus testaceus MÜLLER, 1817 3 selten<br />
Cholevidae – Nestkäfer<br />
Ptomaphagus varicornis ROSENHAUER,<br />
1847<br />
Ptomaphagus subvillosus GOEZE, 1777<br />
Ptomaphagus sericatus CHAUDOIR,<br />
1847<br />
Nemadus colonoides KRAATZ, 1851 3 3 selten<br />
Nargus velox SPENCE, 1815<br />
Nargus wilkinii SPENCE, 1815<br />
Nargus anisotomoides SPENCE, 1815<br />
Choleva oblonga LATREILLE, 1807<br />
Choleva reiteri PETRI, 1915 2<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Choleva cisteloides FRÖLICH, 1799<br />
Choleva glauca BRITTEN, 1818<br />
Sciodrepoides watsoni SPENCE, 1815<br />
Sciodrepoides fumatus SPENCE, 1815<br />
Catops subfuscus KELLNER, 1846<br />
Catops longulus KELLNER, 1846<br />
Catops coracinus KELLNER, 1846<br />
Catops grandicollis ERICHSON, 1837<br />
Catops kirbii SPENCE, 1815<br />
Catops tristis PANZER, 1894<br />
Catops morio FABRICIUS, 1792<br />
Catops neglectus KRAATZ, 1852<br />
Catops nigricans Spence, 1815<br />
Catops nigriclavis GERHARDT, 1900<br />
Catops fuliginosus ERICHSON, 1837<br />
Catops picipes FABRICIUS, 1792<br />
Apocatops nigritus ERICHSON, 1837<br />
Fissocatops westi KROGERUS, 1931<br />
Colonidae – Kolonistenkäfer<br />
Colon latum KRAATZ, 1850<br />
Colon brunneum LATREILLE, 1807<br />
Leiodidae – Schwammkugelkäfer<br />
Hydnobius multistriatus GYLLENHAL,<br />
1813<br />
Leiodes oblonga ERICHSON, 1845 3<br />
Leiodes polita MARSHAM, 1802<br />
Leiodes dubia KUGELANN, 1794<br />
Leiodes ferruginea FABRICIUS, 1787<br />
Leiodes gyllenhali STEPHENS 1829<br />
Colenis immunda STURM, 1807<br />
33
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Liocyrtusa vittata CURTIS, 1840<br />
Anisotoma humeralis FABRICIUS, 1792<br />
Anisotoma castanea HERBST, 1792<br />
Anisotoma glabra KUGELANN, 1794<br />
Anisotoma orbicularis HERBST, 1792<br />
Liodopria serricornis GYLLENHAL, 1813 3<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Bemerkungen<br />
selten<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Amphicyllis globus FABRICIUS, 1792<br />
Amphicyllis globiformis SAHLBERG, 1833 3<br />
Agathidium marginatum STURM, 1807<br />
Agathidium varians BECK, 1817<br />
Agathidium rotundatum GYLLENHAL,<br />
1827<br />
Agathidium nudum HAMPE, 1870<br />
Erstnachweis für<br />
Deutschland !<br />
Agathidium confusum BRISOUT, 1863<br />
Agathidium nigrinum STURM, 1807 3<br />
Agathidium nigripenne FABRICIUS, 1792 X<br />
Agathidium atrum PAYKULL, 1798<br />
Agathidium seminulum LINNAEUS, 1758<br />
Agathidium laevigatum ERICHSON, 1845<br />
Agathidium badium ERICHSON, 1845<br />
Scydmaenidae – Ameisenkäfer<br />
Euthia plicata GYLLENHAL, 1813<br />
Cephennium thoracicum MÜLLER &<br />
KUNZE, 1822<br />
Neuraphes elongatulus MÜLLER &<br />
KUNZE, 1822<br />
Neuraphes angulatus MÜLLER & KUNZE,<br />
1822<br />
Neuraphes carinatus MULSANT, 1861<br />
X selten<br />
Neuraphes rubicundus SCHAUM, 1841<br />
selten<br />
Neuraphes ruthenus MACHULKA, 1925 3 X selten<br />
Neuraphes plicicollis RETTER, 1879<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Stenichnus collaris MÜLLER & KUNZE,<br />
1822<br />
Stenichnus bicolor DENNY, 1825<br />
X<br />
Microscydmus nanus SCHAUM, 1844<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Microscydmus minimus CHAUDOIR, 1845 3<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Scydmaenus tarsatus MÜLLER &<br />
KUNZE, 1822<br />
Scydmaenus rufus MÜLLER & KUNZE,<br />
1822<br />
selten<br />
Ptiliidae – Federflügelkäfer<br />
Nossidium pilosellum MARSHAM, 1802 3 X<br />
Ptenidium gressneri ERICHSON, 1845 3<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Ptenidium pusillum GYLLENHAL, 1808<br />
Ptenidium formicetorum KRAATZ , 1851<br />
Ptilium myrmecophilum ALLIB., 1844<br />
Ptilium horioni ROSSKOTHEN. 1934<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Ptiliolum fuscum ERICHSON, 1845<br />
Ptiliolum marginatum AUBE`, 1850<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Ptinella aptera GUERIN, 1839<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Pteryx suturalis HEER, 1841<br />
X<br />
Nephanes titan NEWMANN, 1834<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Smicrus filicornis FAIRM.& LAB., 1855 3<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Baeocrara variolosa MULSANT & REY,<br />
X Erstnachweis für<br />
3<br />
1867<br />
Thüringen !<br />
Acrotrichis grandicollis MANNERHEIM,<br />
1844<br />
Acrotrichis montandonii ALLIB., 1844<br />
Acrotrichis thoracica WALTL, 1838<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Acrotrichis dispar MATTHEWS, 1865<br />
Acrotrichis brevipennis ERICHSON, 1845<br />
Acrotrichis insularis MÄKLIN, 1852<br />
Acrotrichis intermedia GILLMEISTER,<br />
1845<br />
Acrotrichis atomaria DEGEER, 1774<br />
Acrotrichis sitkaensis MOTSCHULSKY,<br />
1845<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Acrotrichis rosskotheni SUNDT, 1971<br />
Acrotrichis fascicularis HERBST, 1792<br />
Staphylinidae – Kurzflügelkäfer<br />
Siagonium quadricorne KIRBY &<br />
SPENZE, 1815<br />
3 2<br />
X selten<br />
Scaphidium quadrimaculatum OLIVIER,<br />
X<br />
1790<br />
Scaphisoma agaricinum LINNAEUS, 1758 X<br />
Scaphisoma boleti PANZER, 1793<br />
X<br />
Scaphisoma balcanicum TAMANINI, 1954 3 2 X sehr selten<br />
Phloeocharis subtilissima MANNERHEIM, X<br />
1830<br />
Metopsia similis ZERCHE, 1998<br />
Megarthrus prosseni SCHATZMAYER,<br />
1904<br />
Megarthrus depressus PAYKULL, 1835<br />
Megarthrus denticollis BECK, 1817<br />
Megarthrus nitidulus KRAATZ, 1857<br />
Proteinus ovalis STEPHENCS, 1834<br />
Proteinus crenulatus PANDELLÉ, 1867 3<br />
Proteinus brachypterus FABRICIUS, 1792<br />
Proteinus atomarius ERICHSON, 1840<br />
Proteinus laevigatus HOCHHUTH, 1872<br />
Micropeplus fulvus ERICHSON, 1840<br />
Micropeplus porcatus FABRICIUS, 1798<br />
Micropeplus ripicola KERSTENS, 1964 3<br />
neu für Ostdeutschland<br />
!<br />
Eusphalerum stramineum KRAATZ, 1857 3<br />
Eusphalerum primulae STEPHENS, 1834 3 3 selten<br />
Eusphalerum minutum FABRICIUS, 1792<br />
Eusphalerum semicoleoptratum PANZER,<br />
1895<br />
Eusphalerum luteum MARSHAM, 1802<br />
Eusphalerum signatum MÄRKEL, 1857<br />
Eusphalerum limbatum ERICHSON, 1840<br />
Eusphalerum pseudaucupariae STRAND,<br />
vorwiegend montan<br />
3 2<br />
1917<br />
verbreitet<br />
Eusphalerum rectangulum BAUDI, 1869<br />
Eusphalerum sorbi GYLLENHAL, 1810<br />
Eusphalerum atrum HEER, 1838<br />
Eusphalerum tenenbaumi BERNHAUER,<br />
1932<br />
Acrolocha minuta OLIVIER, 1795<br />
3<br />
vorwiegend montan<br />
verbreitet<br />
Acrolocha pliginskii BERNHAUER, 1913 R<br />
sehr selten, 2. Fundort<br />
für Thüringen<br />
Phyllodrepa melanocephala<br />
FABRICIUS,1787<br />
3 3<br />
X selten<br />
Phyllodrepa nigra GRAVENHORST, 1806 3 3 X selten<br />
Phyllodrepa floralis PAYKULL, 1789<br />
Phyllodrepa ioptera STEPHENS, 1834<br />
X<br />
Hapalaraea pygmaea PAYKULL, 1800 3 3 X selten<br />
Hypopycna rufula ERICHSON, 1840 3 3<br />
X 3. aktueller Fundort für<br />
Thüringen<br />
Omalium validum KRAATZ, 1857 2<br />
Omalium rivulare PAYKULL, 1789<br />
Omalium septentrionis THOMSON, 1857 1 selten<br />
Omalium caesum GRAVENHORST, 1806<br />
Omalium rugatum MULSANT & REY,<br />
1880<br />
Phloeonomus pusillus GRAVENHORST, X<br />
3<br />
1806<br />
Phloeonomus punctipennis THOMSON,<br />
X<br />
1867<br />
Xylostiba monilicornis GYLLENHAL, 1810 3 X<br />
Phloeostiba plana PAYKULL, 1792<br />
X<br />
Phloeostiba lapponica ZETTERSTEDT,<br />
1838<br />
2<br />
X sehr selten<br />
Xylodromus depressus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
2<br />
Xylodromus concinnus Marsham, 1802 3<br />
Anthobium melanocephalum ILLIGER,<br />
1794<br />
Anthobium atrocephalum GYLLENHAL,<br />
1827<br />
Anthobium unicolor MARSHAM, 1802<br />
Olophrum piceum GYLLENHAL, 1810<br />
Olophrum assimile PAYKULL, 1800<br />
Acidota crenata FABRICIUS, 1792 3<br />
Acidota cruentata MANNERHEIM, 1831<br />
Lesteva longoelytrata GOEZE, 1777<br />
34
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Lesteva monticola KIESENWETTER,<br />
1847<br />
3 montan verbreitet<br />
Lesteva hanseni LOHSE, 1953 1 sehr selten<br />
Anthophagus praeustus MÜLLER, 1821 3 vereinzelt<br />
Anthophagus caraboides LINNAEUS,<br />
1758<br />
Anthophagus bicornis BLOCK, 1799<br />
Anthophagus angusticollis<br />
MANNERHEIM, 1830<br />
Coryphium angsticolle STEPHENS, 1834 X<br />
Syntomium aeneum MÜLLER, 1821<br />
Coprophilus striatulus FABRICIUS, 1792<br />
Planeustomus palpalis ERICHSON, 1839 3 1<br />
sehr selten, 2. Fund für<br />
Thüringen<br />
Ochthephilus aureus FAUVEL, 1871 3 R<br />
sehr selten, 2. Fund für<br />
Thüringen<br />
Carpelimus bilineatus STEPHENS, 1834<br />
Carpelimus rivularis MOTSCHULSKY,<br />
1860<br />
Carpelimus fuliginosus GRAVENHORST,<br />
Wiederfund für<br />
0<br />
1802<br />
Thüringen !<br />
Carpelimus impressus LACORDAIRE,<br />
1835<br />
Carpelimus corticinus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Carpelimus pusillus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Carpelimus gracilis MANNERHEIM, 1830<br />
selten<br />
Carpelimus subtilis ERICHSON, 1839 3 3 selten<br />
Carpelimus elongatulus ERICHSON,<br />
1839<br />
Thinodromus arcuatus STEPHENS, 1834<br />
Aploderus caelatus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Oxytelus sculptus GRAVENHORST, 1806<br />
Oxytelus migrator FAUVEL, 1904<br />
Oxytelus laqueatus MARSHAM, 1802<br />
Anotylus insecatus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Anotylus rugosus FABRICIUS, 1775<br />
Anotylus inustus GRAVENHORST, 1806<br />
Anotylus sculpturatus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Anotylus mutator LOHSE, 1963<br />
Anotylus affinis CZWALINA, 1870 3 selten<br />
Anotylus tetracarinatus BLOCK, 1799<br />
Platystethus arenarius GEOFFROY, 1785<br />
Platystethus cornutus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Platystethus capito HEER, 1839 3 3 selten<br />
Platystethus nitens SAHLBERG, 1832<br />
Bledius procerulus ERICHSON, 1840 3<br />
Bledius erraticus ERICHSON, 1839 3<br />
Oxyporus rufus LINNAEUS, 1758<br />
Oxyporus maxillosus FABRICIUS, 1792 2 X<br />
Stenus comma LECONTE, 1863<br />
Stenus fossulatus ERICHSON, 1840<br />
Stenus aterrimus ERICHSON, 1839<br />
vereinzelt bei Ameisen<br />
Stenus juno PAYKULL, 1789<br />
Stenus lustrator ERICHSON, 1839 3 selten<br />
Stenus clavicornis SCOPOLI, 1763<br />
Stenus providus ERICHSON, 1839<br />
Stenus bimaculatus GYLLENHAL, 1810<br />
Stenus boops LJUNGH, 1810<br />
Stenus morio GRAVENHORST, 1806 1 selten<br />
Stenus nitens STEPHENS, 1833 2 selten<br />
Stenus argus GRAVENHORST, 1806 1 sehr selten<br />
Stenus humilis ERICHSON, 1839<br />
Stenus brunnipes STEPHENS, 1833<br />
Stenus latifrons ERICHSON, 1839<br />
Stenus fulvicornis STEPHENS, 1833<br />
Stenus similis HERBST, 1784<br />
Stenus solutus ERICHSON, 1840 3 2 selten<br />
Stenus cicindeloides SCHALLER, 1783<br />
Stenus binotatus LJUNGH, 1804<br />
Stenus pubescens STEPHENS 1833<br />
Stenus flavipes STEPHENS, 1833<br />
Stenus picipes STEPHENS, 1833 3<br />
Stenus impressus GERMAR, 1824<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Stenus ludyi FAUVEL, 1886<br />
selten<br />
Stenus ochropus KIESENWETTER, 1858<br />
Stenus fuscicornis ERICHSON, 1840 1 sehr selten<br />
Stenus flavipalpis THOMSON, 1860 3 3 selten<br />
Stenus pallipes GRAVENHORST, 1802<br />
selten<br />
Euaesthetus bipunctatus LJUNGH, 1804<br />
Euaesthetus superlatus PEYERIMHOFF,<br />
1937<br />
2 2 selten<br />
Euaesthetus ruficapillus BOIS. LAC.,<br />
1835<br />
selten<br />
Paederus brevipennis LACORDAIRE,<br />
1835<br />
Paederus fuscipes CURTIS, 1835<br />
Paederus littoralis GRAVENHORST, 1802<br />
Astenus pulchellus HEER, 1839<br />
Astenus gracilis PAYKULL, 1789<br />
Rugilus fragilis GRAVENHORST, 1806 3<br />
Rugilus subtilis ERICHSON, 1840<br />
Rugilus rufipes GERMAR, 1836<br />
Rugilus orbiculatus PAYKULL, 1789<br />
Rugilus erichsoni FAUVEL, 1867<br />
Medon brunneus ERICHSON, 1839<br />
Medon apicalis KRAATZ, 1857 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen!<br />
Sunius melanocephalus FABRICIUS,<br />
1792<br />
Pseudomedon obscurellus ERICHSON,<br />
1840<br />
3 selten<br />
Lithocharis nigriceps KRAATZ, 1859 3 selten<br />
Scopaeus sulcicollis STEPHENS, 1833<br />
Scopaeus minutus ERICHSON, 1840<br />
Scopaeus ryei WOLLASTON, 1872 1 sehr selten<br />
Domene scabricollis ERICHSON, 1840<br />
vorwiegend montan<br />
verbreitet<br />
Lathrobium elongatum LINNAEUS, 1767<br />
Lathrobium volgense HOCHHUTH, 1851<br />
Lathrobium fulvipenne GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Lathrobium brunnipes (FABRICIUS, 1792)<br />
Lathrobium fovulum STEPHENS, 1833<br />
Lathrobium spadiceum ERICHSON, 1840 3 1 sehr selten<br />
Lathrobium impressum HEER, 1841<br />
Lathrobium longulum GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Tetartopeus terminatus<br />
GRAVENHORST, 1802<br />
Cryptobium fracticorne PAYKULL, 1800<br />
Leptacinus formicetorum MÄRKEL , 1841<br />
Leptacinus intermedius DONISTHORPE,<br />
1936<br />
Leptacinus sulcifrons STEPHENS, 1833<br />
Nudobius lentus GRAVENHORST, 1806<br />
X<br />
Gyrohypnus liebei SCHEERPELTZ , 1926<br />
Gyrohypnus fracticornis MÜLLER, 1776<br />
Gyrohypnus atratus HEER, 1839<br />
Gyrohypnus angustatus STEPHENS,<br />
1833<br />
Xantholinus tricolor FABRICIUS, 1787<br />
Xantholinus elegans OLIVIER, 1795<br />
Xantholinus laevigatus JACOBSON, 1847<br />
Xantholinus linearis OLIVIER, 1795<br />
Xantholinus longiventris HEER, 1839<br />
Xantholinus dvoraki COIFFAIT, 1956<br />
Hypnogyra angularis GANGLBAUER,<br />
1895<br />
3 3<br />
X selten<br />
Atrecus affinis PAYKULL, 1789<br />
X<br />
Othius punctulatus GOEZE, 1777<br />
Othius subuliformis STEPHENS, 1833<br />
Neobisnius villosulus STEPHENS, 1832<br />
Neobisnius procerulus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Neobisnius lathrobioides BAUDI DI<br />
SELVE, 1848<br />
2 sehr selten<br />
Erichsonius cinerascens<br />
GRAVENHORST, 1802<br />
Philonthus laevicollis LACORDAIRE,<br />
1835<br />
montan verbreitet<br />
Philonthus fumarius GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Philonthus umbratilis GRAVENHORST,<br />
35
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1802<br />
Philonthus debilis GRAVENHORST, 1802 3 selten<br />
Philonthus atratus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus albipes GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus concinnus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus corruscus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus laminatus CREUTZER, 1799<br />
Philonthus tenuicornis MULSANT & REY,<br />
1853<br />
Philonthus cognatus STEPHENS, 1832<br />
Philonthus politus LINNAEUS, 1758<br />
Philonthus succicola THOMSON, 1860<br />
Philonthus addendus SHARP, 1867<br />
Philonthus decorus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus spinipes SHARP, 1874<br />
Philonthus rotundicollis MENESTRIES,<br />
1832<br />
Philonthus carbonarius GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Philonthus cruentatus GMELIN, 1790<br />
Philonthus jurgans TOTTENHAM, 1937<br />
Philonthus varians PAYKULL, 1789<br />
Philonthus splendens FABRICIUS, 1793<br />
Philonthus quisquiliarius GYLLENHAL,<br />
1810<br />
Philonthus rectangulus SHARP, 1874<br />
Philonthus rubripennis STEPHENS, 1832<br />
Philonthus marginatus MÜLLER, 1764<br />
Bisnius subuliformis GRAVENHORST,<br />
X<br />
1802<br />
Bisnius cephalotes GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Bisnius sordidus GRAVENHORST, 1802<br />
Bisnius parcus SHARP, 1874 R sehr selten<br />
Bisnius fimetarius GRAVENHORST, 1802<br />
Gabrius osseticus KOLENATI, 1846<br />
Gabrius femoralis HOCHHUTH, 1851 1 1 sehr selten<br />
Gabrius astutoides STRAND, 1946<br />
Gabrius splendidulus GRAVENHORST,<br />
X<br />
1802<br />
Gabrius trossulus NORDMANN, 1837<br />
Gabrius nigritulus GRAVENHORST, 1802<br />
Gabrius bishopi SHARP, 1910<br />
Gabrius breviventer SPERK, 1835<br />
Creophilus maxillosus LINNAEUS, 1758<br />
Ontholestes tessellatus GEOFFROY,<br />
1785<br />
Ontholestes murinus LINNAEUS, 1758<br />
Platydracus latebricola Gravenhorst, 1806<br />
Platydracus stercorarius OLIVIER, 1795<br />
Dinothenarus fossor SCOPOLI, 1771<br />
Staphylinus erythropterus LINNE, 1758<br />
Staphylinus caesareus CEDERHJELM,<br />
1798<br />
Ocypus olens MÜLLER, 1768<br />
Ocypus macrocephalus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
3 3 selten<br />
Ocypus nitens SCHRANK, 1781<br />
Ocypus brunnipes FABRICIUS, 1781<br />
Ocypus fuscatus GRAVENHORST, 1802<br />
Ocypus aeneocephalus DEGEER, 1774<br />
Tasgius melanarius HEER, 1839<br />
Heterothop niger KRAATZ, 1868<br />
Heterothops dissimilis GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Heterothops stiglundbergi ISRAELSON,<br />
1979<br />
Velleius dilatatus FABRICIUS, 1787 3 3 X selten<br />
Quedius truncicola FAIR.& LABOUL.,<br />
1856<br />
3 2<br />
X sehr selten<br />
Quedius brevis ERICHSON, 1840<br />
vereinzelt bei Formica<br />
spec.<br />
Quedius micros GRAVENHORST, 1847 3 2 X selten<br />
Quedius lateralis GRAVENHORST, 1802<br />
Quedius ochripennis MENETRIES, 1832<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Quedius nigrocaeruleus FAUVEL, 1876 3 selten<br />
Quedius invreae GRIDELLI, 1924 3 3<br />
Neufund für W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Quedius cruentus OLIVIER, 1795<br />
Quedius brevicornis THOMSON, 1860 3 3 X selten<br />
Quedius vexans EPPELSHEIM, 1881 3 3<br />
Quedius mesomelinus MARSHAM, 1802<br />
Quedius maurus SAHLBERG, 1830 3 X<br />
Quedius xanthopus ERICHSON, 1839 3 X<br />
Quedius scitus GRAVENHORST, 1806<br />
X selten<br />
Quedius cinctus PAYKULL, 1790<br />
Quedius fuliginosus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Quedius curtipennis BERNHAUER, 1908<br />
Quedius molochinus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Quedius picipes MANNERHEIM, 1830<br />
selten<br />
Quedius umbrinus ERICHSON, 1839<br />
Quedius suturalis KIESENWETTER, 1845 3<br />
Quedius maurorufus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Quedius fumatus STEPHENS, 1833<br />
Quedius lucidulus ERICHSON, 1839<br />
Quedius paradisianus HEER, 1839 3<br />
Quedius boops GRAVENHORST, 1802<br />
Habrocerus capillaricornis<br />
GRAVENHORST,1806<br />
Trichophya pilicornis GYLLENHAL, 1810<br />
vereinzelt, lebt sehr<br />
verborgen!<br />
Mycetoporus erichsonanus FAGEL, 1965<br />
Mycetoporus lepidus (GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Mycetoporus longulus MANNERHEIM,<br />
1831<br />
Mycetoporus nigricollis group (Weibchen)<br />
Mycetoporus forticornis FAUVEL, 1872<br />
Mycetoporus niger FAIR. & LAB., 1856 3 selten<br />
Mycetoporus maerkelii KRAATZ, 1857 3 1 sehr selten<br />
Mycetoporus punctus GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Ischnosoma longicornis MÄKLIN, 1847<br />
Ischnosoma splendidum<br />
GRAVENHORST, 1806<br />
Lordithon thoracicus FABRICIUS, 1777<br />
Bryophacis crassicornis MÄKLIN, 1847 2 selten<br />
Lordithon exoletus ERICHSON, 1839<br />
Lordithon trinotatus ERICHSON, 1839<br />
Lordithon lunulatus LINNAEUS, 1761<br />
Bolitobius castaneus STEPHENS, 1832<br />
Parabolitobius inclinans GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Parabolitobius formosus<br />
GRAVENHORST, 1806<br />
3 3 selten<br />
Sepedophilus littoreus LINNAEUS, 1758<br />
Sepedophilus testaceus FABRICIUS,<br />
X<br />
1793<br />
Sepedophilus marshami STEPHENS,<br />
1832<br />
Sepedophilus immaculatus STEPHENS,<br />
1832<br />
Sepedophilus pedicularius GRAVENH.,<br />
1802<br />
Sepedophilus obtusus LUZE, 1902<br />
Sepedophilus bipunctatus<br />
X<br />
GRAVENHORST, 1802<br />
Tachyporus nitidulus FABRICIUS, 1781<br />
Tachyporus obtusus LINNAEUS, 1767<br />
Tachyporus solutus ERICHSON, 1839<br />
Tachyporus hypnorum FABRICIUS, 1775<br />
Tachyporus chrysomelinus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Tachyporus dispar PAYKULL, 1802<br />
Tachyporus atriceps STEPHENS, 1832<br />
Tachyporus ruficollis GRAVENHORST,<br />
1802<br />
selten<br />
Tachyporus transversalis<br />
GRAVENHORST, 1806<br />
Tachinus lignorum LINNAEUS, 1758<br />
Tachinus humeralis GRAVENHORST,<br />
1802<br />
36
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Tachinus subterraneus (LINNAUES,<br />
1758)<br />
Tachinus pallipes GRAVENHORST, 1806<br />
Tachinus fimetarius GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Tachinus signatus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Tachinus laticollis GRAVENHORST, 1802<br />
Tachinus marginellus FABRICIUS, 1781<br />
Tachinus corticinus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Myllaena intermedia ERICHSON, 1837<br />
Myllaena elongata MATTHEWS, 1838 3 3<br />
Myllaena brevicornis MATTHES, 1838<br />
Myllaena minuta GRAVENHORST, 1806<br />
Oligota granaria ERICHSON, 1837 3 X<br />
Oligota parva KRAATZ, 1862 3 X<br />
Oligota pusillima GRAVENHORST, 1806<br />
Oligota pumilio KIESENWETTER, 1858<br />
Holobus flavicornis LACORDAIRE, 1835<br />
Holobus apicatus ERICHSON, 1837 3 0<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Cypha longicornis PAYKULL, 1800<br />
Cypha pulicaria ERICHSON, 183<br />
Cypha nitida PALM, 1936<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen!<br />
Cypha hanseni PALM, 1949 2 1<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Hygronoma dimidiata GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Encephalus complicans STEPHENS,<br />
1832<br />
Gyrophaena affinis MANNERHEIM, 1830 X<br />
Gyrophaena nana PAYKULL, 1800 3<br />
Gyrophaena pseudonana STRAND, 1939 2<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen!<br />
Gyrophaena gentilis ERICHSON, 1839<br />
Gyrophaena minima ERICHSON, 1837 3 X<br />
Gyrophaena fasciata MARSHAM, 1802 3 selten<br />
Gyrophaena bihamata THOMSON, 1867<br />
sehr selten<br />
Gyrophaena joyi WENDELER, 1924 3 X selten<br />
Gyrophaena joyioides WÜSTHOFF, 1937<br />
Gyrophaena manca ERICHSON, 1839 3 X selten<br />
Gyrophaena strictula ERICHSON, 1839<br />
X<br />
Gyrophaena polita GRAVENHORST,<br />
1802<br />
3 2<br />
X selten<br />
Gyrophaena boleti LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Agaricochara latissima STEPHENS, 1832 3<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Cyphaea curtula ERICHSON, 1837 2 2 X sehr selten<br />
Placusa complanata ERICHSON,1839 1 X sehr selten<br />
Placusa depressa MÄKLIN, 1845 2 X selten<br />
Placusa tachyporoides WALTL, 1838<br />
X<br />
Placusa atrata MANNERHEIM, 1830<br />
X selten<br />
Placusa pumilio GRAVENHORST, 1802<br />
X<br />
Homalota plana GYLLENHAL, 1810<br />
X<br />
Anomognathus cuspidatus ERICHSON,<br />
X<br />
1839<br />
Silusa rubiginosa ERICHSON, 1837 2<br />
X Neufund für W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Megaloscapa punctipennis KRAATZ,<br />
vereinzelt, früher sehr<br />
2 3<br />
1856<br />
selten<br />
Leptusa pulchella MANNERHEIM, 1830<br />
X<br />
Leptusa fumida ERICHSON, 1839<br />
X<br />
Leptusa ruficollis ERICHSON, 1839<br />
X<br />
Euryusa castanoptera KRAATZ, 1856 1<br />
X Neufund für W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Euryusa optabilis HEER, 1839 2 X selten<br />
Bolitochara obliqua ERICHSON, 1837<br />
X<br />
Bolitochara bella MÄRKEL, 1844<br />
X<br />
Bolitochara mulsanti SHARP, 1875<br />
X<br />
Bolitochara pulchra GRAVENHORST,<br />
X<br />
1806<br />
Bolitochara lucida GRAVENHORST, 1802 X<br />
Autalia longicornis SCHEERPELTZ, 1947<br />
Autalia rivularis GRAVENHORST, 1802<br />
Cordalia obscura GRAVENHORST, 1802<br />
Falagria sulcatula GRAVENHORST, 1806<br />
Myrmecocephalus concinnus ERICHSON,<br />
selten, aber in<br />
1839<br />
Ausbreitung<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Falagrioma thoracica STEPHENS, 1832<br />
Thinonoma atra GRAVENHORST, 1806<br />
Dasygnypeta velata ERICHSON, 1837<br />
Gnypeta ripicola KIESENWETTER, 1844 2 selten<br />
Gnypeta rubrior TOTTENHAM, 1939 2 selten<br />
Callicerus obscurus GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Schistoglossa viduata ERICHSON, 1837 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen!<br />
Aloconota planifrons WATERHOUSE,<br />
1864<br />
3 1 sehr selten<br />
Aloconota sulcifrons STEPHENS, 1832<br />
Aloconota insecta THOMSON, 1856<br />
Aloconota subgrandis BRUNDIN, 1954 2 2 sehr selten<br />
Aloconota gregaria ERICHSON, 1839<br />
Aloconota longicollis MULSANT & REY,<br />
1852<br />
3 2 selten<br />
Aloconota coulsoni LAST, 1952 2<br />
Erstnachweis für<br />
Ostdeutschland!<br />
Enalodroma patica ERICHSON, 1839 3<br />
Pycnota paradoxa MULSANT&REY, 1861<br />
Amischa analis GRAVENHORST, 1802<br />
Amischa bifoveolatus MANNERHEIM,<br />
1830<br />
Amischa nigrofusca STEPHENS, 1832<br />
Amischa decipiens SHARP, 1869<br />
Amidobia talpa HEER, 1841<br />
lebt bei Ameisen<br />
Nehemitropia lividipennis MANNERHEIM,<br />
1831<br />
Nototecta flavipes GRAVENHORST,<br />
1806<br />
lebt bei Ameisen<br />
Notothecta confusa MÄRKEL, 1844 2 2 lebt bei Ameisen<br />
Lyprocorrhe anceps ERICHSON, 1837<br />
lebt bei Ameisen<br />
Neohilara subterranea MULSANT & REY,<br />
1853<br />
3 selten<br />
Dochmonota clancula ERICHSON, 1837 3 1 sehr selten<br />
Geostiba circellaris GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Taxicera sericophila BAUDI DI SELVE,<br />
186<br />
2 2 sehr selten<br />
Taxicera deplanata GRAVENHORST,<br />
1802<br />
1 sehr selten<br />
Dinaraea angustula GYLLENHAL, 1810<br />
Dinaraea aequata ERICHSON, 1837<br />
X<br />
Dadobia immersa ERICHSON, 1837 2 X selten<br />
Plataraea brunnea FABRICIUS, 1798<br />
Liogluta pagana ERICHSON, 1839<br />
Liogluta longiuscula GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Liogluta wuesthoffi BENICK, 1938<br />
Liogluta microptera THOMSON, 1867<br />
Liogluta alpestris HEER, 1839<br />
Atheta elongatula GRAVENHORST, 1802<br />
Atheta hygrobia THOMSON, 1856 3 1<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Atheta hygrotopora KRAATZ, 1856<br />
Atheta luridipennis MANNERHEIM, 1830<br />
Atheta terminalis GRAVENHORST, 1806 1 selten<br />
Atheta malleus JOY, 1913<br />
Atheta volans SCRIBA, 1859<br />
Atheta palustris KIESENWETTER, 1844<br />
Atheta parca MULSANT & REY, 1873<br />
Atheta deformis KRAATZ, 1856 3<br />
Atheta luteipes ERICHSON, 1837 2 selten<br />
Atheta fleischeri EPPELSHEIM, 1892 1<br />
Atheta vilis ERICHSON, 1837<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Atheta laticeps THOMSON, 1856 3 1 sehr selten<br />
Atheta fungivora THOMSON, 1867<br />
X<br />
Atheta monticola THOMSON, 1852 2 selten<br />
Atheta euryptera STEPHENS, 1832 1 X sehr selten<br />
Atheta nigricornis THOMSON, 1852<br />
Atheta harwoodi WILLIAMS, 1930<br />
Atheta corvina THOMSON, 1856<br />
Atheta kochi ROUBAL, 1937<br />
2 R<br />
2. Fundmeldung für<br />
Thüringen<br />
Atheta foveicollis KRAATZ, 1856 2 1<br />
2. Fundmeldung für<br />
Thüringen<br />
Atheta benickiella BRUNDIN, 1948 2<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
37
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Atheta pittionii SCHEERPELTZ, 1950<br />
Atheta inquinula GRAVENHORST, 1802<br />
Atheta subtilis SCRIBA, 1866<br />
Atheta aegra HEER, 1841<br />
Atheta indubia SHARP, 1869 3<br />
Atheta boreella BRUNDIN, 1948 3 R sehr selten<br />
Atheta mortuorum THOMSON, 1867 3 1<br />
2. Fundmeldung für<br />
Thüringen<br />
Atheta sodalis ERICHSON, 1837<br />
Atheta gagatina BAUDI DI SELVE, 1848<br />
Atheta pallidicornis THOMSON, 1856<br />
Atheta hybrida SHARP, 1869 3 2 selten<br />
Atheta trinotata KRAATZ, 1856<br />
Atheta cadaverina BRISOUT DE BARN.,<br />
1860<br />
Atleta hansseni STRAND, 1943 3 3<br />
Atheta subglabra SHARP, 1869 3 1 sehr selten<br />
Atheta picipes THOMSON, 1856<br />
X<br />
Atheta clientula ERICHSON, 1839 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Atheta orbata ERICHSON, 1837<br />
Atheta fungi GRAVENHORST, 1806<br />
Atheta negligens MULSANT & REY, 1873<br />
Atheta nigra KRAATZ, 1856<br />
Atheta dadopora THOMSON, 1867<br />
Atheta sordidula ERICHSON, 1837<br />
Atheta celata ERICHSON, 1837<br />
Atheta castanoptera MANNERHEIM,<br />
1831<br />
Atheta ermischi BENICK, 1934 2 1 sehr selten<br />
Atheta triangulum KRAATZ, 1856<br />
Atheta graminicola GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Atheta heymesi HUBENTHAL, 1913 3 2 sehr selten<br />
Atheta aquatilis THOMSON, 1867 3 selten<br />
Atheta incognita SHARP, 1869 3<br />
Atheta aeneicollis SHARP, 1869<br />
Atheta laticollis STEPHENS, 1832<br />
Atheta coriaria KRAATZ, 1856<br />
Atheta intermedia THOMSON, 1852 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Atheta ravilla ERICHSON, 1839<br />
Atheta myrmecobia KRAATZ, 1856 2 X selten<br />
Atheta oblita ERICHSON, 1839<br />
X<br />
Atheta pilicornis THOMSON, 1852<br />
X<br />
Atheta fungicola THOMSON, 1852<br />
selten<br />
Atheta britanniae BERNHAUER, 1926<br />
Atheta crassicornis FABRICIUS, 1792<br />
Atheta macrocera THOMSON, 1856 3<br />
Atheta cauta ERICHSON, 1837<br />
Atheta ischnocera THOMSON, 1870 3 sehr selten<br />
Atheta setigera SHARP, 1869<br />
Erstnachweis für<br />
Ostdeutschland!<br />
Atheta leavana MULSANT & REY, 1852<br />
Atheta nigripes THOMSON, 1856<br />
Atheta atramentaria GYLLENHAL, 1810<br />
Atheta marcida ERICHSON, 1837<br />
Atheta putrida KRAATZ, 1856<br />
Atheta europaea LIKOVSKY, 1984<br />
Atheta cinnamoptera THOMSON, 1856<br />
Atheta episcopalis BERNHAUER, 1910<br />
Atheta longicornis GRAVENHORST, 1802<br />
Acrotona pygmaea GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Acrotona troglodytes MOTSCHULSKY,<br />
1858<br />
2 sehr selten<br />
Acrotona muscorum BRISOUT, 1860<br />
Acrotona aterrima GRAVENHORST, 1802<br />
Acrotona parvula MANNERHEIM, 1830<br />
Alevonota rufotestacea KRAATZ, 1856 3 selten<br />
Alevonota gracilenta ERICHSON, 1839 3 3 selten<br />
Alevonota egregia REY, 1875 2 sehr selten<br />
Alianta incana ERICHSON, 1837<br />
Pachnida nigella ERICHSON, 1837<br />
selten<br />
Trichiusa immigrata LOHSE, 1984<br />
Adventivart aus<br />
Amerika<br />
Thamiaraea cinnamomea<br />
GRAVENHORST, 1802<br />
3 3<br />
X selten<br />
Thamiaraea hospita MÄRKEL, 1844 2 2 X Wiederfund für W. u.<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
N.-Thüringen<br />
Drusilla canaliculata FABRICIUS, 1787<br />
Zyras limbatus PAYKULL, 1789<br />
lebt bei Ameisen<br />
Zyras funestus GRAVENHORST, 1806<br />
lebt bei Ameisen<br />
Zyras humeralis GRAVENHORST, 1802<br />
lebt bei Ameisen<br />
Zyras cognatus MÄRKEL, 1842<br />
vereinzelt, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Zyras lugens GRAVENHORST, 1802<br />
vereinzelt, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Zyras laticollis MÄRKEL, 1844 2<br />
vereinzelt, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Lomechusa emarginata PAYKULL, 1789<br />
selten, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Lomechusa paradoxa GRAVENHORST,<br />
1806<br />
Dinarda dentata GRAVENHORST, 1806<br />
lebt bei Ameisen<br />
Dinarda maerkelii KIESENWETTER, 1843 3 3<br />
selten, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Dinarda hagensii WASMANN, 1889 3 2<br />
selten, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Phloeopora testacea MANNERHEIM,<br />
X<br />
1830<br />
Phloeopora corticalis GRAVENHORST,<br />
X<br />
1802<br />
Phloeopora bernhaueri LOHSE, 1984 3 X<br />
Rhopalotella validiuscula KRAATZ, 1856 2 1<br />
einziger akt. Fundort in<br />
Thüringen<br />
Ilyobates bennetti DONISTHORPE, 1914<br />
Calodera riparia ERICHSON, 1837 3 selten<br />
Calodera aethiops GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Calodera protensa MANNERHEIM, 1830 3 1 sehr selten<br />
Parocyusa longitarsis ERICHSON, 1837<br />
Amarochara bonnairei FAUVEL, 1865 2 2<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Ocalea badia ERICHSON, 1837<br />
Ocalea picata STEPHENS, 1832<br />
Ocalea rivularis MILLER, 1851<br />
Meotica exilis ERICHSON, 1837 1 sehr selten<br />
Ocyusa maura ERICHSON, 1837 3 selten<br />
Ocyusa picina AUBÉ, 1850 3 selten<br />
Mniusa incrassata MULSANT & REY,<br />
1852<br />
selten<br />
Oxypoda elongatula AUBE`, 1850<br />
Oxypoda procerula MANNERHEIM, 1830<br />
Oxypoda opaca GRAVENHORST, 1802<br />
Oxypoda longipes MULSANT & REY,<br />
1861<br />
Oxypoda vittata MÄRKEL, 1842<br />
Oxypoda acuminata STEPHENS, 1832<br />
Oxypoda lentula ERICHSON, 1837 3<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Oxypoda brevicornis STEPHENS, 1832<br />
Oxypoda exoleta ERICHSON, 1839<br />
Oxypoda alternans GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Oxypoda brachyptera STEPHENS, 1832<br />
Oxypoda tarda SHARP, 1871 3<br />
Oxypoda annularis MANNERHEIM, 1830<br />
Oxypoda flavicornis KRAATZ, 1856<br />
selten<br />
Oxypoda pratensicola LOHSE, 1970 3 2<br />
selten, lebt bei<br />
Ameisen<br />
Oxypoda haemorrhoa MANNERHEIM,<br />
1830<br />
Stichoglossa semirufa ERICHSON, 1839 3 3 selten<br />
Ischnoglossa obscura WUNDERLE, 1990 X<br />
Dexiogya corticina ERICHSON, 1837 3 X<br />
Homoeusa acuminata MÄRKEL, 1842 3<br />
Thiasophila angulata ERICHSON, 1837<br />
Crataraea suturalis MANNERHEIM, 1830<br />
Haploglossa villosula STEHPENS, 1832<br />
Haploglossa marginalis GRAVENH., 1806 3 3 selten<br />
Haploglossa picipennis GYLLENHAL,<br />
1827<br />
2<br />
Haploglossa bernhaueri SAIN.-CL. DEV.,<br />
Erstnachweis für<br />
1 R<br />
1907<br />
Thüringen!<br />
Tinotus morion GRAVENHORST, 1802<br />
Aleochara curtula GOEZE, 1777<br />
Aleochara lata GRAVENHORST, 1802 3 selten<br />
Aleochara brevipennis GRAVENHORST,<br />
38
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1806<br />
Aleochara intricata MANNERHEIM, 1830<br />
Aleochara sparsa HEER, 1839<br />
Aleochara stichai LIKOVSKY, 1965<br />
selten<br />
Aleochara funebris WOLLASTON, 1864 3<br />
Aleochara lanuginosa GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Aleochara villosa MANNERHEIM, 1830 3 selten<br />
Aleochara sanguinea LINNAEUS, 1758<br />
Aleochara ruficornis GRAVENHORST,<br />
1802<br />
Aleochara bilineata GYLLENHAL, 1810<br />
Aleochara bipustulata LINNAEUS, 1761<br />
Aleochara verna SEY, 1836<br />
selten, 1. aktueller<br />
Nachweis<br />
Aleochara spadicea ERICHSON, 1837<br />
Pselaphidae – Palpenkäfer<br />
Bibloporus bicolor DENNY, 1825<br />
X<br />
Bibloporus minutus RAFFRAY, 1914<br />
X<br />
Bibloporus mayeti GUILLEBEAU, 1888 2 X<br />
Euplectus nanus REICHENBACH, 1816<br />
X<br />
Euplectus piceus MOTSCHULSKY, 1835 X selten<br />
Euplectus bescidicus REITTER, 1881 2 X selten<br />
Euplectus sanguineus DENNY, 1825<br />
Euplectus punctatus MULSANT, 1861<br />
X<br />
Euplectus karsteni REICHENBACH, 1816 X<br />
Euplectus fauveli GUILLEBEAU, 1888<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Euplectus brunneus GRIMM, 1841<br />
X<br />
Plectophloeus nubigena REITTER, 1876 3 X selten<br />
Plectophloeus fischeri AUBE, 1833<br />
X<br />
Trimium brevicorne REICHENBACH,<br />
1816<br />
selten<br />
Trichonyx sulcicollis REICHENBACH,<br />
1816<br />
3<br />
X selten<br />
Batrisodes venustus REICHENBACH,<br />
1816<br />
X selten<br />
Batrisodes unisexualis BESUCHET, 1988 3 X selten<br />
Bythinus macropalpus AUBE, 1833<br />
Bythinus burrelli DENNY, 1825<br />
Bryaxis nodicornis AUBÉ, 1833<br />
selten<br />
Bryaxis puncticollis DENNY, 1825<br />
Bryaxis bulbifer REICHENBACH, 1816<br />
Tychus niger PAYKULL, 1800<br />
Brachygluta fossulata REICHENBACH,<br />
1816<br />
Brachygluta sinuata AUBÉ, 1832<br />
Tyrus mucronatus PANZER, 1803 3 X selten<br />
Lycidae – Rotdeckenkäfer<br />
Pyropterus nigroruber DEGEER, 1774<br />
X<br />
Platycis minutus FABRICIUS, 1787<br />
X<br />
Platycis cosnardi CHEVROLAT, 1829 2 1 X sehr selten<br />
Lygistopterus sanguineus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Omalisidae – Breithalsfliegenkäfer<br />
Omalisus fontisbellaquaei FOURCROY,<br />
1785<br />
selten<br />
Lampyridae – Glühwürmchen<br />
Lamprohiza splendidula LINNAEUS, 1767<br />
Cantharidae – Weichkäfer<br />
Podabrus alpinus PAYKULL, 1798<br />
Cantharis fusca LINNAEUS, 1758<br />
Cantharis pellucida FABRICIUS, 1792<br />
Cantharis fulvicollis FABRICIUS, 1792<br />
Cantharis thoracica OLIVIER, 1790<br />
Cantharis obscura LINNAEUS, 1758<br />
Cantharis lateralis LINNAEUS, 1758<br />
Cantharis nigricans MÜLLER, 1776<br />
Cantharis sudetica LETZNER, 1847 3 1 selten<br />
Cantharis decipiens BAUDI, 1871<br />
Cantharis livida LINNAEUS, 1758<br />
Cantharis rufa LINNAEUS, 1758<br />
Cantharis cryptica ASHE, 1947 3 selten<br />
Cantharis pallida GOEZE, 1777<br />
Cantharis figurata MANNERHEIM, 1843<br />
Ancistronycha cyanipennis<br />
FALDERMANN, 1835<br />
Metacantharis discoidea AHRENS, 1812<br />
Absidia rufotestacea LETZNER, 1845<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Rhagonycha lutea MÜLLER, 1764<br />
Rhagonycha fulva SCOPOLI, 1763<br />
Rhagonycha translucida KRYNICKI, 1832<br />
Rhagonycha limbata THOMSON, 1864<br />
Rhagonycha lignosa MÜLLER, 1764<br />
Crudosilla ruficollis FABRICIUS, 1775 3 sehr selten<br />
Malthinus punctatus FOURCROY, 1785<br />
X<br />
Malthinus fascialis THOMSON, 1864 3 3 X selten<br />
Malthinus biguttatus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Malthinus frontalis MARSHAM, 1802<br />
X<br />
Malthodes dispar GERMAR, 1824 3 X<br />
Malthodes maurus CASTELNAU, 1840<br />
X<br />
Malthodes minumus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Malthodes marginatus (LATREILLE, 1806 X<br />
Malthodes hexacanthus<br />
X<br />
KIESENWETTER, 1852<br />
Malthodes spathifer KIESENWETTER,<br />
X<br />
1852<br />
Malthodes holdhausi KASZAB, 1955 3 3 X selten<br />
Malthodes brevicollis PAYKULL, 1798<br />
X<br />
Drilidae – Schneckenhauskäfer<br />
Drilus concolor AHRENS, 1812<br />
Malachiidae – Zipfelkäfer<br />
Hypebaeus flavipes FABRICIUS,1787 3 X<br />
Charopus flavipes PAYKULL, 1798<br />
Malachius bipustulatus LINNAEUS, 1758 X<br />
Clanoptilus elegans OLIVIER, 1790<br />
Cordylepherus viridis FABRICIUS, 1787<br />
Anthocomus fasciatus LINNAEUS, 1758<br />
Attalus analis PANZER, 1796 3 2 selten<br />
Axinotarsus marginalis<br />
CASTELNAU,1840<br />
Dasytidae – Wollhaarkäfer<br />
Aplocnemus impressus MARSHAM, 1802 X<br />
Aplocnemus nigricornis FABRICIUS, 1792 X<br />
Dasytes niger LINNAEUS, 1761<br />
X<br />
Dasytes cyaneus FABRICIUS, 1775<br />
x<br />
Dasytes virens MARSHAM, 1802<br />
X<br />
Dasytes plumbeus MÜLLER, 1776<br />
X<br />
Dasytes aeratus STEPHENS, 1830<br />
X<br />
Phloiophilidae –<br />
Doppelzahnwollhaarkäfer<br />
Phloiophilus edwardsi STEPHENS, 1830 2 2<br />
X Wiederfund W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Cleridae – Buntkäfer<br />
Tillus elongatus LINNAEUS, 1758 3 X<br />
Opilo mollis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Thanasimus formicarius LINNAEUS, 1758 X<br />
Korynetes coeruleus DEGEER, 1775<br />
X<br />
Trogostidae – Flachkäfer<br />
Nemosoma elongatum LINNAEUS, 1761 X selten<br />
Lymexylonidae – Werftkäfer<br />
Hylecoetus dermestoides LINNAEUS,<br />
X<br />
1761<br />
Elateridae – Schnellkäfer<br />
Ampedus balteatus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Ampedus sanguineus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Ampedus cinnabarinus ESCHSCHOLZ,<br />
1829<br />
3 2<br />
X selten<br />
Ampedus pomorum HERBST, 1784<br />
X<br />
Ampedus quercicola BUYSSON, 1887<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen!<br />
Ampedus nigroflavus GOEZE, 1777 3 X<br />
Ampedus elongatulus FABRICIUS, 1787 3 X<br />
Dalopius marginatus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Agriotes pallidulus ILLIGER, 1807<br />
Agriotes acuminatus STEPHENS, 1830<br />
Agriotes pilosellus SCHÖNHERR, 1817<br />
Agriotes lineatus LINNAEUS, 1767<br />
Agriotes obscurus LINNAEUS, 1758<br />
Agriotes sputator LINNAEUS, 1758<br />
Ectinus aterrimus LINNAEUS, 1761<br />
Adrastus limbatus FABRICIUS, 1776 3 selten<br />
Adrastus axillaris ERICHSON, 1842 1 sehr selten<br />
Adrastus pallens FABRICIUS, 1792<br />
Adrastus rachifer FOURCROY, 1785<br />
Melanotus villosus GEOF.i.FOUR., 1758<br />
Melanotus castanipes PAYKULL, 1800<br />
X<br />
Agrypnus murina LINNAEUS, 1758<br />
39
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Ctenicera pectinicornis LINNAEUS, 1758<br />
Prosternon tessellatum LINNAEUS, 1758<br />
Anostirus castaneus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Aplotarsus incanus GYLLENHAL, 1827<br />
Mosotalesus impressus FABRICIUS,<br />
X<br />
1792<br />
Hypoganus inunctus LACORDIER, 1835 3 3 X<br />
Denticollis rubens PILLER & MITT., 1783 2 3<br />
X Wiederfund W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Denticollis linearis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Cidnopus pilosus LESKE, 1785<br />
Cidnopus quercus OLIVIER, 1790<br />
Kibunea minuta LINNAEUS, 1758<br />
Nothodes parvulus PANZER, 1799<br />
Stenagostus rhombeus OLIVIER, 1790 3 1 X sehr selten<br />
Hemicrepidius niger LINNAEUS, 1758<br />
Hemicrepidius hirtus HERBST, 1784<br />
Athous haemorrhoidalis FABRICIUS,<br />
1801<br />
Athous vittatus FABRICIUS, 1792<br />
Athous subfuscus MÜLLER, 1767<br />
Athous bicolor GOEZE, 1777<br />
Cardiophorus ruficollis LINNAEUS, 1761 3<br />
Eucnemidae – Kammkäfer<br />
Melasis buprestoides LINNAEUS, 1761 3 X<br />
Eucnemis capucina AHRENS, 1812 3 3 X<br />
Dirhagus lepidus ROSENHAUER, 1847 3 3<br />
X Neufund W. u. N-<br />
Thüringen<br />
Hylis cariniceps REITTER, 1902 3 2 X<br />
Hylis olexai PALM, 1955 3 2 X<br />
Hylis foveicollis THOMSON, 1874 3 x<br />
Lissomidae – Bindendornhalskäfer<br />
Drapetes cinctus PANZER, 1796 3 1 X sehr selten<br />
Throscidae – Hüpfkäfer<br />
Trixagus dermestoides LINNAEUS, 1767<br />
Trixagus carinifrons BONVOULIER, 1859<br />
Trixagus spec. (Weibchen)<br />
Trixagus atticus REITTER, 1921<br />
Aulonothroscus brevicollis BONVOULOIR,<br />
1859<br />
Buprestidae – Prachtkäfer<br />
§ Wiederfund für<br />
Anthaxia manca LINNAEUS, 1767 2 0<br />
Thüringen !<br />
Anthaxia nitidula LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Anthaxia quadripunctata LINNAEUS,<br />
X<br />
1758<br />
Chrysobothris affinis FABRICIUS, 1794<br />
X<br />
Agrilus laticornis ILLIGER, 1803<br />
§ X<br />
Agrilus angustulus ILLIGER, 1803<br />
§ X<br />
Agrilus sulcicollis LACORDIER, 1835<br />
§ X<br />
Agrilus convexicollis REDTENBACHER,<br />
1849<br />
3 § X<br />
Agrilus viridis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Trachys minutus LINNAEUS, 1758 §<br />
Clambidae – Punktkäfer<br />
Calyptomerus dubius MARSHAM, 1802<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Clambus punctulum BECK, 1817<br />
Clambus simsoni BLACKBURN, 1902<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen!<br />
Clambus armadillo DEGEER, 1774<br />
Clambus nigrellus REITTER, 1914<br />
Scirtidae – Sumpffieberkäfer<br />
Elodes minuta LINNAEUS, 1767<br />
Microcara testacea LINNAEUS, 1767<br />
Cyphon coarctatus PAYKULL, 1799<br />
Cyphon palustris THOMSON, 1855<br />
Cyphon ruficeps TOURNIER, 1868 3<br />
Cyphon ochraceus STEPHENS, 1830<br />
Cyphon laevipennis TOURNIER, 1868<br />
Cyphon pubescens FABRICIUS, 1792<br />
Cyphon padi LINNAEUS, 1758<br />
Prionocyphon serricornis MÜLLER, 1821 3 3 selten<br />
Scirtes hemisphaericus LINNAEUS, 1767<br />
Eucinetidae<br />
Eucinetus haemorrhoidalis<br />
GERMAR,1818<br />
3<br />
Dryopidae – Haarhakenkäfer<br />
Dryops auriculatus GEOFFROY, 1785<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Dryops similaris BOLLOW, 1936 3<br />
Dryops luridus ERICHSON,1847 3<br />
Elmidae – Hakenkäfer<br />
Elmis aenea MÜLLER, 1806<br />
Heteroceridae – Sägekäfer<br />
Heterocerus fenestratus THUNBERG,<br />
1784<br />
Dermestidae – Speckkäfer<br />
Dermestes laniarius ILLIGER, 1802<br />
Dermestes murinus LINNAEUS, 1758<br />
Dermestes lardarius LINNAEUS, 1758<br />
Attagenus pellio LINNAEUS, 1758<br />
Megatoma undata LINNAEUS, 1758 3 x selten<br />
Anthrenus pimpinellae FABRICIUS,1775<br />
Anthrenus scrophulariae LINNAEUS,<br />
1758<br />
Anthrenus verbasci LINNAEUS, 1767<br />
Anthrenus museorum LINNAEUS, 1761<br />
Anthrenus fuscus OLIVIER, 1789<br />
Globicornis corticalis EICHHOFF, 1863 2<br />
Nosodendridae – Saftkäfer<br />
Nosodendron fasciculare OLIVIER, 1790 3 3 X<br />
Byrrhidae – Pillenkäfer<br />
Simplocaria semitriata FABRICIUS, 1794<br />
Lamprobyrrhulus nitidus SCHALLER,<br />
1783<br />
Cytilus sericeus FORSTER, 1771<br />
Byrrhus pilula LINNAEUS, 1758<br />
Byrrhus luniger GERMAR, 1817<br />
selten<br />
Porcinolus murinus FABRICIUS, 1794<br />
Chaetophora spinosa ROSSI, 1794<br />
Byturidae – Blütenfresser<br />
Byturus tomentosus DEGEER, 1774<br />
Byturus ochraceus SCRIBA, 1790<br />
49b. Cerylonidae – Freihornrindenkäfer<br />
Cerylon fagi BRISOUT, 1867<br />
X<br />
Cerylon histeroides FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Cerylon ferrugineum STEPHENS, 1830<br />
X<br />
Cerylon deplanatum GYLLENHAL, 1827 3 2<br />
Sphaerosomatidae – Kellerpilzkäfer<br />
Sphaerosoma pilosum PANZER, 1793 3 selten<br />
Nitidulidae – Glanzkäfer<br />
Carpophilus sexpustulatus FABRICIUS,<br />
1791<br />
X selten<br />
Carprophilus marginellus<br />
MOTSCHULSKY, 1858<br />
Carpophilus hemipterus LINNAEUS, 1758<br />
Carpophilus dimidiatus FABRICIUS, 1792<br />
Pria dulcamarae SCOPOLI, 1763<br />
Meligethes denticulatus HEER, 1871<br />
Meligethes flavimanus STEPHENS, 1830<br />
Meligethes fulvipes BRISOUT, 1863 3<br />
Meligethes coracinus STURM, 1845<br />
Meligethes aeneus FABRICIUS, 1775<br />
Meligethes egenus ERICHSON, 1845 3 selten<br />
Meligethes carinulatus FÖRSTER, 1849<br />
Meligethes nigrescens STEPHENS, 1830<br />
Meligethes symphyti HEER, 1841<br />
Meligethes tristis STURM, 1845<br />
Epuraea melanocephala MARSHAM,<br />
1802<br />
Epuraea fuscicollis STEPHENS, 1832<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Epuraea pallescens STEPHENS, 1830<br />
X<br />
Epuraea marseuli REITTER, 1872<br />
X<br />
Epuraea pygmaea GYLLENHAL, 1808<br />
X<br />
Epuraea longula ERICHSON, 1845<br />
X<br />
Epuraea binotata REITTER, 1872<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Epuraea terminalis MANNERHEIM, 1843 X<br />
Epuraea distincta GRIMM., 1841<br />
X<br />
Epuraea biguttata THUNBERG, 1784<br />
X<br />
Epuraea unicolor OLIVIER, 1790<br />
Epuraea variegata HERBST, 1793<br />
X<br />
Epuraea aestiva LINNAEUS, 1758<br />
Epuraea melina ERICHSON, 1843<br />
Epuraea limbata FABRICIUS, 1787)<br />
X<br />
Omosita depressa LINNAEUS, 1758<br />
Omosita discoidea FABRICIUS, 1775<br />
40
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Amphotis marginata FABRICIUS, 1781<br />
X<br />
Soronia punctatissima ILLIGER, 1794<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Soronia grisea LINNAEUS, 1758<br />
Pocadius ferrugineus FABRICIUS, 1775<br />
Pocadius adustus REITTER, 1888<br />
Cychramus luteus FABRICIUS, 1787<br />
X<br />
Cryptarcha strigata FABRICIUS, 1787<br />
X<br />
Cryptarcha undata OLIVIER, 1790<br />
X<br />
Glischrochilus quadriguttatus FABRICIUS, X<br />
1776<br />
Glischrochilus hortensis FOURCROY,<br />
1785<br />
Glischrochilus quadrisignatus SAY, 1835<br />
Glischrochilus quadripunctatus<br />
LINNAEUS, 1758<br />
Pityophagus ferrugineus LINNAEUS,<br />
X<br />
1761<br />
Kateretidae – Blütenglanzkäfer<br />
Kateretes pedicularius LINNAEUS, 1758<br />
Kateretes rufilabris LATREILLE, 1807<br />
Heterhelus scutellaris HEER, 1841<br />
Brachypterus urticae FABRICIUS, 1792<br />
Brachypterolus pulicarius LINNAEUS,<br />
1758<br />
Brachypterolus linariae STEPHENS, 1830<br />
Monotomidae – Wurzelkäfer<br />
Monotoma angusticollis GYLLENHAL,<br />
1827<br />
lebt bei Formica spec.<br />
Monotoma picipes HERBST, 1793<br />
Monotoma brevicollis ÁUBE, 1837<br />
Monotoma bicolor VILLA, 1835<br />
Monotoma longicollis GYLLENHAL, 1827<br />
Rhizophagus depressus FABRICIUS,<br />
X<br />
1792<br />
Rhizophagus perforatus ERICHSON,<br />
X<br />
1845<br />
Rhizophagus dispar PAYKULL, 1800<br />
X<br />
Rhizophagus bipustulatus FABRICIUS,<br />
X<br />
1792)<br />
Rhizophagus nitidulus FABRICIUS, 1798 X<br />
Rhizophagus parvulus PAYKULL, 1800<br />
X<br />
Cyanostolus aeneus RICHTER, 1820 3 2 X sehr selten<br />
Cucujidae<br />
Pediacus depressus HERBST, 1794<br />
X selten<br />
Silvanidae<br />
Ahasverus advena WALTL, 1834<br />
Silvanus bidentatus FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Silvanus unidentatus FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Silvanoporus fagi GUERIN, 1844<br />
X 3. aktueller Fund in<br />
Thüringen<br />
Uleiota planata LINNAEUS, 1761<br />
X selten<br />
Phloeostichidae<br />
Phloeostichus denticollis<br />
REDTENBACHER, 1842<br />
2<br />
X sehr selten<br />
Erotylidae<br />
Tritoma bipustulata FABRICIUS, 1775<br />
X<br />
Triplax russica LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Triplax lepida FALDERMANN, 1835 2 2<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Dacne bipustulata THUNBERG, 1781<br />
X<br />
Biphyllidae<br />
Diplocoelus fagi GUERIN, 1844 3<br />
X Wiederfund für West-<br />
Thüringen<br />
Cryptophagidae<br />
Telmatophilus caricis OLIVIER, 1790<br />
Telmatophilus typhea FALLEN, 1802<br />
Pteryngium crenatum FABRICIUS, 1798 3 X<br />
Cryptophagus acutangulus GYLLENHAL,<br />
1827<br />
Cryptophagus badius STURM, 1845<br />
selten<br />
Cryptophagus populi GYLLENHAL, 1800 2 sehr selten<br />
Cryptophagus pubescens STURM, 1845<br />
Cryptophagus labilis ERICHSON, 1846 2 X<br />
Cryptophagus dentatus HERBST, 1793<br />
Cryptophagus pseudodentatus BRUCE,<br />
1934<br />
Cryptophagus distinguendus STURM,<br />
1845<br />
Cryptophagus scanicus LINNAEUS,1758<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Cryptophagus pallidus STURM, 1845<br />
Cryptophagus pilosus GYLLENHAL, 1827<br />
Cryptophagus thomsoni REITTER, 1875<br />
Cryptophagus scutellatus NEWMAN,<br />
1834<br />
Cryptophagus cellaris SCOPOLI, 1763<br />
Cryptophagus schmidti STURM, 1845<br />
Cryptophagus deubeli GANGLBAUER,<br />
1897<br />
1<br />
Micrambe lindbergorum BRUCE, 1934<br />
Micrambe villosus HEER, 1841<br />
Antherophagus nigricornis FABRICIUS,<br />
1787<br />
Caenoscelis subdeplanata BRISOUT,<br />
1882<br />
2<br />
Caenoscelis sibirica REITTER, 1889 2<br />
Atomaria plicata REITTER, 1875 2<br />
Atomaria pusilla PAYKULL, 1798 2<br />
Atomaria fuscata SCHÖNHERR, 1808<br />
Atomaria lewisi REITTER, 1877<br />
Atomaria atricapilla STEPHENS, 1830<br />
Atomaria analis ERICHSON, 1846<br />
Atomaria turgida ERICHSON, 1846<br />
Atomaria apicalis ERICHSON, 1846<br />
Atomaria testacea STEPHENS, 1830<br />
Atomaria umbrina GYLLENHAL, 1827<br />
X<br />
Atomaria rubella HEER, 1841<br />
Atomaria diluta ERICHSON, 1846 3 X<br />
Atomaris nigriventris STEPHENS, 1830<br />
Atomaria nigrirostris STEPHENS, 1830<br />
Atomaria linearis STEPHENS, 1830<br />
Atomaria elongatula ERICHSON, 1846 3<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Atomaria lohsei JOHNSON & STRAND,<br />
X Erstnachweis für<br />
3<br />
1968<br />
Thüringen !<br />
Atomaria badia ERICHSON, 1846 2<br />
Ephistemus globulus PAYKULL, 1798 2<br />
Languriidae<br />
Cryptophilus integer HEER, 1838<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Phalacridae<br />
Phalacrus fimetarius FABRICIUS, 1775 3<br />
Phalacrus nigrinus MARSHAM, 1802<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Olibrus aeneus FABRICIUS, 1792<br />
Olibrus flavicornis STURM, 1807<br />
Olibrus affinis STURM, 1807<br />
Stilbus testaceus PANZER, 1797<br />
Stilbus oblongus ERICHSON, 1845<br />
Laemophloeidae<br />
Laemophloeus monilis FABRICIUS, 1787 3 X selten<br />
Cryptolestes duplicatus WALTL, 1839<br />
Cryptolestes turcicus GROUVELLE, 1876 X<br />
Cryptolestes ferrugineus STEPHENS,<br />
1831<br />
Latridiidae<br />
Latridius anthracinus MANNERHEIM,<br />
1844)<br />
Latridius minutus LINNAEUS, 1767<br />
Latridius pseudominutus STRAND,1958<br />
Latridius hirtus GYLLENHAL, 1827 3 X<br />
Enicmus brevicornis MANNERHEIM,<br />
X<br />
3<br />
1844<br />
Enicmus fungicola THOMSON, 1868<br />
X<br />
Enicmus rugosus HERBST, 1793<br />
Enicmus transversus OLIVIER, 1790<br />
Enicmus histrio JOY & TOMLIN, 1910<br />
Enicmus atriceps HANSEN, 1962 2 X<br />
Dienerella elongata CURTIS, 183<br />
Cartodere constricta GYLLENHAL, 1827<br />
Cartodere nodifer WESTWOOD, 1839<br />
Stephostethus lardarius DEGEER, 1775<br />
Stephostethus angusticollis GYLLENHAL,<br />
1827<br />
Stephostethus alternans MANNERHEIM, X Wiederfund für<br />
1844<br />
Thüringen !<br />
Stephostethus rugicollis OLIVIER, 1790<br />
X<br />
Thes bergrothi REITTER, 1880<br />
Corticaria umbilicata BECK, 1817)<br />
41
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Corticaria impressa OLIVIER, 1790<br />
Corticaria serrata PAYKULL, 1798<br />
Corticaria obscura BRISOUT, 1863 3<br />
Corticaria polypori SAHLBERG, 1900 2<br />
Corticaria alleni JOHNSON, 1974 2<br />
Corticaria longicollis ZETTERSTEDT,<br />
1838<br />
Corticaria elongata GYLLENHAL, 1827<br />
Corticarina similata GYLLENHAL, 1827<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Bemerkungen<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Corticarina obfuscata STRAND, 1937 2<br />
Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
Corticarina truncatella MANNERHEIM,<br />
1844<br />
Corticarina fuscula GYLLENHAL, 1827<br />
Cortinicara gibbosa HERBST, 1793<br />
Melanophthalma maura MOTSCHULSKY,<br />
1866<br />
Mycetophagidae –<br />
Baumschwammkäfer<br />
Triphyllus bicolor FABRICIUS, 1792 3 3 X<br />
Litargus connexus FOURCROY, 1785<br />
X<br />
Litargus balteatus LECONTE, 1856<br />
X Neufund W- u. N-<br />
Thüringen<br />
Mycetophagus quadripustulatus<br />
X<br />
LINNAEUS, 1767<br />
Mycetophagus piceus FABRICIUS, 1787 3 3 X<br />
Mycetophagus salicis BRISOUT, 1862 2 3 X<br />
Mycetophagus atomarius FABRICIUS,<br />
X<br />
1787<br />
Mycetophagus quadriguttatus MÜLLER,<br />
1821<br />
2<br />
Mycetophagus fulvicollis<br />
X<br />
2 2<br />
FABRICIUS,1792<br />
Mycetophagus populi FABRICIUS, 1798 2 2<br />
X Wiederfund für West-<br />
Thüringen<br />
Typhaea stercorea LINNAEUS, 1758 2 2<br />
X Wiederfund für West-<br />
Thüringen<br />
Colydiidae – Rindenkäfer<br />
Synchita humeralis FABRICIUS, 1792<br />
X selten<br />
Synchita separanda REITTER, 1882 0<br />
X Erstnachweis für Th.!<br />
Urwaldrelikt<br />
Cicones variegatus HELLWIG, 1792 3 X selten<br />
Cicones undatus GUERIN, 1844 3 X sehr selten<br />
Bitoma crenata FABRICIUS, 1775<br />
X<br />
Corylophidaee – Faulholzkäfer<br />
Sacium pulsillum GYLLENHAL,1810 3 X<br />
Sericoderus lateralis GYLLENHAL, 1827<br />
Orthoperus atomus GYLLENHAL, 1808<br />
X<br />
Orthoperus nigrescens STEPHENS, 1829 2 X<br />
Orthoperus punctatus WANKOWICZ,1895 X<br />
Endomychidae – Stäublingskäfer<br />
Mycetaea subterranea MARSHAM,1802<br />
Lycoperdina bovistae FABRICIUS, 1792 3<br />
Endomychus coccineus LINNAEUS, 1758 3 X<br />
Coccinellidae – Marienkäfer<br />
Coccidula scutellata HERBST, 1783<br />
Coccidula rufa HERBST, 1783<br />
Coccidula frontalis FABRICIUS, 1787<br />
Coccidula femoralis GYLLENHAL,1827 2<br />
Scymnus abietis PAYKULL, 1798<br />
Scymnus rubromaculatus GOEZE, 1777<br />
Scymnus haemorrhoidalis HERBST, 1797<br />
Scymnus ferrugatus MOLL, 1785<br />
Scymnus auritus THUNBERG, 1795<br />
Scymnus limbatus STEPHENS, 1831<br />
Scymnus suturalis THUNBERG, 1795<br />
Scymnus ater KUGELANN, 1794 2<br />
Stethorus punctillum WEISE, 1891<br />
Platynaspis luteoruba GOEZE, 1777<br />
Chilocorus bipustulatus LINNAEUS, 1758<br />
Chilocorus renipustulatus SCRIBA, 1790<br />
Exochomus quadripustulatus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Anisosticta novemdecimpunctata L., 1758<br />
Tytthaspis sedecimpunctata LINNAEUS,<br />
1758<br />
Adalia decempunctata LINNAEUS, 1758<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Adalia bipunctata LINNAEUS, 1758<br />
Coccinella septempunctata LINNAEUS,<br />
1758<br />
Coccinella quinquepunctata LINNAEUS,<br />
1758<br />
Calvia decemguttata LINNAEUS, 1767<br />
Calvia quatuordecimguttata LINNAEUS,<br />
1758<br />
Propylaea quatuordecimpunctata L., 1758<br />
Anatis ocellata LINNAEUS, 1758<br />
Halyzia sedecimguttata LINNAEUS, 1758 3<br />
Psyllobora vigintiduopunctata LINNAEUS,<br />
1758<br />
Sphindidae – Staubpilzkäfer<br />
Sphindus dubius GYLLENHAL, 1808 2 X selten<br />
Arpidiphorus orbiculatus GYLLENHAL,<br />
X<br />
1808<br />
Cisidae – Schwammfresser<br />
Octotemnus glabriculus GYLLENHAL,<br />
X<br />
1827<br />
Ropalodontus perforatus GYLLENHAL,<br />
X<br />
3<br />
1813<br />
Sulcacis affinis GYLLENHAL, 1827<br />
X<br />
Sulcacis fronticornis PANZER, 1809<br />
X<br />
Cis nitidus FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Cis jacquemartii MELLIMAN, 1848<br />
X<br />
Cis glabratus MELLIE, 1848 3 X<br />
Cis hispidus PAYKULL, 1798<br />
X<br />
Cis micans FABRICIUS, 1792<br />
X Wiederfund für West-<br />
Thüringen<br />
Cis boleti SCOPOLI, 1763<br />
X<br />
Cis rugulosus MELLIE, 1848<br />
X<br />
Cis fagi WALTL, 1839<br />
X<br />
Cis castaneus MELLIE, 1848<br />
X<br />
Cis bidentatus OLIVIER, 1790<br />
X<br />
Orthocis alni GYLLENHAL, 1813<br />
X<br />
Orthocis festivus GYLLENHAL, 1813<br />
X<br />
Ennearthron cornutum GYLLENHAL,<br />
X<br />
1827<br />
Anobiidae – Pochkäfer<br />
Hedobia imperialis LINNAEUS, 1767<br />
X<br />
Dryophilus pusillus GYLLENHAL, 1808<br />
X<br />
Xestobium plumbeum ILLIGER, 1801<br />
X<br />
Xestobium rufovillosum DEGEER, 1774<br />
X<br />
Ernobius nigrinus STURM, 1837<br />
X<br />
Ernobius mollis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Anobium punctatum DEGEER, 1774<br />
X<br />
Anobium nitidum FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Anobium costatum GENE, 1830<br />
X<br />
Anobium fulvicorne STURM, 1837<br />
X<br />
Anobium pertinax LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Priobium carpini HERBST, 1793<br />
X<br />
Ptilinus pectinicornis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Ptilinus fuscus FOURCROY, 1785<br />
X<br />
Xyletinus ater CREUTZER, 1796 3 X selten<br />
Dorcatoma flavicornis FABRICIUS, 1792 3 X selten<br />
Dorcatoma chrysomelina STURM, 1837 3<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Dorcatoma serra PANZER, 1797 2<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Dorcatoma dresdensis HERBST, 1792 3 X selten<br />
Dorcatoma robusta STRAND, 1938 2 X selten<br />
Anitys rubens HOFFMANN, 1803 2<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen ! Urwaldrelikt<br />
Ptinidae – Diebskäfer<br />
Tipnus unicolor PILL & MITT., 1783<br />
im Freiland selten!<br />
Ptinus rufipes OLIVIER, 1790<br />
X<br />
Ptinus fur LINNAEUS, 1758<br />
Ptinus pilosus MÜLLER, 1821 3<br />
Ptinus subpilosus STURM, 1837<br />
Oedermeridae – Scheinböcke<br />
Calopus serraticornis LINNAEUS, 1758 3 3 X sehr selten<br />
Chrysanthia viridissima LINNAUES, 1758 X<br />
Ischnomera sanguinicollis FABRICIUS,<br />
X<br />
3 3<br />
1787<br />
Ischnomera coerulea LINNAEUS, 1758 3<br />
X Neufund für West-<br />
Thüringen<br />
Ischnomera cyanea FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Ischnomera cinerascens PANDELLE, 2 3 X Neufund W- u. N-<br />
42
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1867 Thüringen<br />
Oedemera flavipes FABRICIUS, 1792<br />
Oedemera femorata SCOPOLI, 1763<br />
Oedemera virescens LINNAEUS, 1767<br />
Oedemera lurida MARSHAM, 1802<br />
Salpingidae – Scheinrüssler<br />
Lissodema cursor GYLLENHAL, 1813<br />
X<br />
Lissodema denticolle GYLLENHAL, 1813 X<br />
Rabocerus gabrieli GERHARDT, 1901 2 2 X selten<br />
Rabocerus foveolatus JLUNGH, 1823 3 X<br />
Sphaeriestes castaneus PANZER, 1796<br />
X<br />
Vincenzellus ruficollis PANZER, 1794<br />
X<br />
Salpingus planirostris FABRICIUS, 1787<br />
X<br />
Salpingus ruficollis LINNAEUS, 1761<br />
X<br />
Pyrochoidae – Feuerkäfer<br />
Pyrochroa coccinea LINNAEUS, 1761<br />
X<br />
Pyrochroa serraticornis SCOPOLI, 1763<br />
X<br />
Schizotus pectinicornis LINNAEUS, 1758 X<br />
Scraptiidae – Seidenkäfer<br />
Anaspis frontalis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Anaspis maculata FOURCROY, 1785<br />
X<br />
Anaspis marginicollis LINDBERG, 1925 2 X<br />
Anaspis thoracica LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Anaspis ruficollis FABRICIUS, 1792 2 X<br />
Anaspis melanostoma COSTA, 1854 3<br />
X Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Anaspis rufilabris GYLLENHAL, 1827<br />
X<br />
Anaspis flava LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Aderidae – Mulmkäfer<br />
Euglenes oculatus PANZER, 1796 2 3 X selten<br />
Anidorus nigrinus GERMAR, 1831<br />
X<br />
Anthicidae – Blütenmulmkäfer<br />
Anthicus antherinus LINNAEUS, 1761<br />
Omonadus floralis LINNAEUS, 1758<br />
Stricticomus tobias MARSHAM, 1879<br />
sehr selten<br />
Meloidae – Blasenkäfer oder Ölkäfer<br />
Meloe rugosus MARSHAM, 1802 1 2 § sehr selten<br />
Rhipiphoridae – Fächerkäfer<br />
Pelecotoma fennica PAYKULL, 1799 1 X große Seltenheit!<br />
Mordellidae – Stachelkäfer<br />
Tomoxia bucephala COSTA, 1854<br />
X<br />
Mordella huetheri ERMISCH, 1956<br />
X<br />
Variimorda villosa SCHRANK, 1781<br />
X<br />
Mordella aculeata LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Mordella brachyura MULSANT, 1856<br />
X<br />
Curtomorda maculosa NAEZEN, 1794 3 X<br />
Mordellistena pumila GYLLENHAL, 1810<br />
Mordellistena secreta HORA`K, 1983<br />
Mordellistena neuwaldeggiana PANZER<br />
X<br />
1796<br />
Mordellistena variegata FABRICIUS, 1798 X<br />
Mordellistena humeralis LINNAEUS, 1758 X<br />
Mordellistena acuticollis SCHILSKY,1895<br />
Mordellochroa abdominalis FABRICIUS,<br />
X<br />
1775<br />
Melandryidae – Düsterkäfer<br />
Hallomenus binotatus QUENSEL, 1790<br />
X<br />
Hallomenus axillaris ILLIGER, 1807 2 2 X sehr selten<br />
Orchesia micans PANZER, 1795<br />
X<br />
Orchesia minor WALKER, 1837<br />
X<br />
Orchesia undulata KRAATZ, 1853<br />
X<br />
Orchesia fasciata ILLIGER, 1798 3 2 X selten<br />
Anisoxya fuscula ILLIGER, 1798 3 3 X selten<br />
Abdera affinis PAYKULL, 1799 2 2 X sehr selten<br />
Abdera flexuosa PAYKULL, 1799 3 3 X sehr selten<br />
Dircaea australis FAIRMAIRE, 1856 1 0 X letzter Nachweis: 1872<br />
Hypulus quercinus QUENSEL, 1790 2 2 X sehr selten<br />
Phloiotrya rufipes (GYLLENHAL, 1810) 3 3<br />
X Erstfund W- u. N-<br />
Thüringen<br />
Serropalpus barbatus SCHALLER,1783 R X sehr selten<br />
Melandrya caraboides LINNAEUS, 1761 3 3 X<br />
Conopalpus testaceus OLIVIER, 1790<br />
X selten<br />
Tetratomidae – Keulhorndüsterkäfer<br />
Tetratoma fungorum FABRICIUS, 1790<br />
X selten<br />
Tetratoma ancora FABRICIUS, 1790 3 3 X selten<br />
Lagriidae – Wollkäfer<br />
Lagria hirta LINNAEUS, 1758<br />
Alleculidae – Pflanzenkäfer<br />
Allecula morio FABRICIUS, 1787 3 X<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Prionychus ater FABRICIUS, 1775 3 X<br />
Mycetochara flavipes FABRICIUS, 1792 2 X selten (Urwaldrelikt!)<br />
Mycetochara axillaris PAYKULL, 1799 2 X selten<br />
Mycetochara linearis ILLIGER, 1794<br />
X selten<br />
Tenebrionidae – Schwarzkäfer<br />
Eledona agricola HERBST, 1783<br />
X<br />
Diaperis boleti LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Scaphidema metallicum FABRICIUS,1792 X<br />
Platydema violaceum FABRICIUS,1790 3 X selten<br />
Myrmechixenus subterraneus<br />
CHEVROLAT, 1835<br />
Alphitophagus bifasciatus SAY, 1823<br />
X<br />
Corticeus unicolor PIL.& MITT.1783<br />
X<br />
Corticeus bicolor OLIVIER, 1790 3 X selten<br />
Corticeus linearis FABRICIUS, 1790<br />
X<br />
Palorus subdepressus<br />
WOLLASTON,1864<br />
Tribolium castaneum HERBST, 1797<br />
Tribolium confusum DUVAL, 1863<br />
Trogidae – Scharrkäfer<br />
Trox scaber LINNAEUS, 1767<br />
Geotrupidae – Mistkäfer<br />
Odonteus armiger SCOPOLI, 1772 3 3 selten<br />
Geotrupes spiniger MARSHAM, 1802 3<br />
Geotrupes stercorarius LINNAEUS, 1758<br />
Anoplotrupes stercorosus SCRIBA, 1791)<br />
Scarabaeidae – Blatthornkäfer<br />
Onthophagus verticicornis<br />
LAICHARTING, 1871<br />
3 3 selten<br />
Onthophagus ovatus LINNAEUS, 1767<br />
Onthophagus joannae GOLJAN, 1953<br />
Onthophagus fracticornis PREYSSLER,<br />
1790<br />
Onthophagus coenobita HERBST, 1783<br />
Aphodius erraticus LINNAEUS, 1758<br />
Aphodius haemorrhiodalis LINNAEUS,<br />
1758<br />
Aphodius rufipes LINNAEUS, 1758<br />
Aphodius luridus FABRICIUS, 1775<br />
Aphodius depressus KUGELANN, 1792<br />
Aphodius maculatus STURM, 1800 3<br />
Aphodius pusillus HERBST, 1783<br />
Aphodius sticticus PANZER, 1798)<br />
Aphodius paykulli BEDEL, 1907<br />
Aphodius sphacelatus PANZER, 1798 3<br />
Aphodius prodromus BRAHM, 1790<br />
Aphodius obscurus FABRICIUS, 1792 3 selten<br />
Aphodius fimetarius LINNAEUS, 1758<br />
Aphodius ater DEGEER, 1774<br />
Aphodius ictericus LAICHARTING, 1781<br />
Aphodius rufus MOLL, 1782<br />
Aphodius granarius LINNAEUS, 1767<br />
Serica brunna LINNAEUS, 1758<br />
Oryctes nasicornis LINNAEUS, 1758<br />
§ X Funde vor 1970,<br />
Thiemsburg<br />
Cetonia aurata LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Protaetia cuprea FABRICIUS, 1775 §<br />
Valgus hemipterus LINNAEUS, 1758<br />
X selten<br />
Gnorimus nobilis LINNAEUS, 1758 3 3 § X selten<br />
Trichius fasciatus LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Lucanidae – Hirschkäfer<br />
Dorcus parallelipipedus LINNAEUS, 1758 3 § X selten<br />
Platycerus caraboides LINNAEUS, 1758 § X<br />
Sinodendron cylindricum LINNAEUS,<br />
§ X<br />
3<br />
1758<br />
Cerambycidae – Bockkäfer<br />
Prionus coriarius LINNAEUS, 1758<br />
3 § X<br />
Tetropium castaneum LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Tetropium fuscum FABRICIUS, 1787 2<br />
X Wiederfund W- u. N-<br />
Thüringen<br />
Tetropium gabrieli WEISE, 1905 3 X<br />
Rhagium bifasciatum FABRICIUS, 1775 § X<br />
Rhagium mordax DEGEER, 1775<br />
§ X<br />
Rhagium inquisitor LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Stenocorus meridianus LINNAEUS, 1758 § X<br />
Carilia virginea LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Dinoptera collaris LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Grammoptera ustulata SCHALLER, 1783 3 § X<br />
Grammoptera ruficornis FABRICIUS,<br />
§ X<br />
43
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1781<br />
Grammoptera abdominalis<br />
STEPHENS,1831<br />
3 § X<br />
Alosterna tabacicolor DEGEER, 1775<br />
§ X<br />
Anopodera sexguttata FABRICIUS, 1775 3 § X<br />
Pseudovadonia livida FABRICIUS, 1776 §<br />
Corymbia rubra LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Paracorymbia scutellata FABRICIUS,<br />
1781<br />
3 2 § X<br />
Anastrangalia sanguinolenta LINNAEUS, § X<br />
1761<br />
Pachytodes cerambyciformis SCHRANK, § X<br />
1781<br />
Leptura quadrifasciata LINNAEUS, 1758 § X<br />
Leptura maculata PODA, 1761<br />
§ X<br />
Stenurella melanura LINNAEUS, 1758 § X<br />
Cerambyx scopolii FUESSLIN, 1775 3 3 § X<br />
Obrium brunneum FABRICIUS, 1792<br />
§ X X<br />
Molorchus minor LINNAEUS, 1758<br />
§ x<br />
Molorchus umbellatarum SCHREBER,<br />
1759<br />
3<br />
Aromia moschata LINNAEUS, 1758 3<br />
Anisarthron barbipes SCHRANK, 1781 2 3 § x Selten<br />
Callidium violaceum LINNAEUS, 1758 § x<br />
Phymatodes testaceus LINNAEUS, 1758 § X<br />
Clytus arietis LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Anaglyptus mysticus LINNAEUS, 1758 § X<br />
Dorcadion fuliginator LINNAEUS, 1758 2 3 § X<br />
Lamia textor LINNAEUS, 1758<br />
§ X Wiederfund W- u. N-<br />
2 1<br />
Thüringen<br />
Mesosa nebulosa FABRICIUS, 1781 3 3 § X selten<br />
Pogonocherus hispidus LINNAEUS,1758 § X<br />
Leiopus nebulosus LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Acanthocinus griseus FABRICIUS, 1792 3 3 §<br />
Agapanthia villosoviridescens DEGEER, § x<br />
1775<br />
Agapanthia violacea FABRICIUS, 1775<br />
Saperda populnea LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Saperda scalaris LINNAEUS, 1758<br />
3 § X<br />
Obera pupillata GYLLENHAL, 1817 3 3 § X<br />
Oberea oculata LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Stenostola dubia LAICHARTING, 1784 § X<br />
Phytoecia cylindrica LINNAEUS, 1758 3 § selten<br />
Phytoecia coerulescens SCOPOLI, 1763 3 §<br />
Tetrops praeustus LINNAEUS, 1758<br />
§ X<br />
Tetrops starkii CHEVROLAT,1859<br />
3 § x Selten<br />
Chrysomelidae – Blattkäfer<br />
Donacia bicolora ZSCHACH, 1788<br />
Donacia thalassina GERMAR, 1811<br />
Donacia vulgaris ZSCHACH, 1788<br />
Donacia simplex FABRICIUS, 1775<br />
Plateumaris sericea LINNAEUS, 1758<br />
Plateumaris consimilis SCHRANK, 1781<br />
Orsodacne cerasi LINNAEUS, 1758<br />
Oulema gallaeciana HEYDEN, 1870<br />
Oulema melanopus LINNAEUS, 1758<br />
Oulema duftschmidi<br />
REDTENBACHER,1874<br />
Crioceris asparagi LINNAEUS, 1758<br />
Lilioceris lilii SCOPOLI, 1763<br />
Lilioceris merdigera LINNAEUS, 1758<br />
Clytra quadripunctata LINNAEUS, 1758<br />
Clytra laeviuscula RATZEBURG, 1837<br />
Smaragdina salicina SCOPOLI, 1763<br />
Smaragdina affinis ILLIGER, 1794<br />
Pachybrachis picus WEISE, 1882 3 3 sehr selten<br />
Cryptocephalus quinquepunctatus<br />
SCOP., 1763<br />
Cryptocephalus bipunctatus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Cryptocephalus schaefferi SCHRANK,<br />
1789<br />
2 3 sehr selten<br />
Cryptocephalus aureolus SUFFRIAN,<br />
1847<br />
Cryptocephalus sericeus LINNAEUS,1758<br />
Cryptocephalus hypochaeridis<br />
LINNAEUS, 1758<br />
Cryptocephalus moraei LINNAEUS, 1758<br />
Cryptocephalus vittatus FABRICIUS,<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
1775<br />
Cryptocephalus frontalis MARSHAM,<br />
1802<br />
3 2<br />
Cryptocephalus pulsillus<br />
FABRICIUS,1777<br />
Cryptocephalus labiatus LINNAEUS, 1761<br />
Bromius obscurus LINNAEUS, 1758<br />
Leptinotarsa decemlineata SAY, 1824<br />
Chrysolina herbacea DUFTSCHMID,<br />
1825<br />
Chrysolina coerulans SCRIBA, 1791<br />
Chrysolina polita LINNAEUS, 1758<br />
Chrysolina staphylaea LINNAEUS, 1758<br />
Chrysolina cerealis LINNAEUS, 1767 3<br />
Chrysolina oricalcia MÜLLER, 1776<br />
Chrysolina haemoptera LINNAEUS, 1758<br />
Chrysolina sturmi BEDEL, 1892<br />
Chrysolina varians SCHALLER, 1783<br />
Chrysolina geminata PAYKULL, 1977<br />
Chrysolina marginata LINNAEUS,1758 3 3 selten<br />
Gastrophysa viridula DEGEER, 1775<br />
Prasocuris junci BRAHM, 1790<br />
Chrysomela vigintipunctata SCOPOLI,<br />
1763<br />
Chrysomela populi LINNAEUS, 1758<br />
Gonioctena viminalis LINNAEUS, 1758<br />
Timarcha goettingensis LINNAEUS, 1758<br />
Pyrrhalta viburni PAYKULL, 1799<br />
Galeruca tanaceti LINNAEUS, 1758<br />
Galeruca pomonae SCOPOLI, 1763<br />
Galeruca laticollis SAHLBERG, 1837 3 2 selten<br />
Lochmaea capraea LINNAEUS, 1758<br />
Lochmaea suturalis THOMSON,1866<br />
Phyllobrotica quadrimaculata LINNAEUS,<br />
1758<br />
3<br />
Luperus luperus SULZER, 1776<br />
Calomicrus pinicola DUFTSCHMID, 1825<br />
Agelastica alni LINNAEUS, 1758<br />
Sermylassa halensis LINNAEUS, 1767<br />
Phyllotreta vittula REDTENBACHER,<br />
1849<br />
Phyllotreta nemorum LINNAEUS, 1758<br />
Phyllotreta undulata KUTSCHERA, 1860<br />
Phyllotreta exclamationis THUNBERG,<br />
1784<br />
3<br />
Phyllotreta atra FABRICIUS, 1775<br />
Phyllotreta astrachanica LOPATIN, 1977<br />
Phyllotreta nigripes FABRICIUS, 1775<br />
Aphthona cyparissiae KOCH, 1801<br />
Aphthona pygmaea KUTSCHERA, 1861<br />
Aphthona atrocaerulea STEPHENS, 1831<br />
Aphthona venustula KUTSCHERA, 1861<br />
Aphthona euphorbiae SCHRANK, 1781<br />
Aphthona herbigrada CURTIS, 1837<br />
Aphthona atrovirens FÖRSTER, 1849 3<br />
Longitarsus jacobeae WATERHOUSE,<br />
1858<br />
Longitarsus succineus FOUDRAS, 1860<br />
Longitarsus nigrofasciatus GOEZE, 1777<br />
Longitarsus melanocephalus DEGEER,<br />
1775<br />
Longitarsus kutscherae RYE, 1872<br />
Longitarsus exoletus LINNAEUS, 1758<br />
Longitarsus pratensis PANZER, 1794<br />
Longitarsus reichei ALLARD, 1860 3 3 sehr selten<br />
Longitarsus celticus LEONARDI, 1975 3 2 sehr selten<br />
Longitarsus atrcillus LINNAEUS, 1761<br />
Longitarsus suturellus DUFTSCHMID,<br />
1829<br />
Longitarsus nasturtii FABRICIUS, 1792 3<br />
Longitarsus luridus SCOPOLI, 1763<br />
Longitarsus languidus KUTSCHERA,<br />
Nachweise nur noch in<br />
0 1<br />
1863<br />
Thüringen<br />
Longitarsus parvulus PAYKULL, 1799<br />
Longitarsus anchusae PAYKULL, 1799<br />
Altica lytri AUBÉ, 1843<br />
Hermaeophaga mercurialis FABRICIUS,<br />
1792<br />
Batophila rubi PAYKULL, 1799<br />
44
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Hippuriphila modeeri LINNAEUS, 1761<br />
Neocrepidodera transversa MARSHAM,<br />
1802<br />
Neocrepidodera ferruginea SCOPOLI,<br />
1763<br />
Derocrepis rufipes LINNAEUS, 1758<br />
Crepidodera aurea GEOFFROY, 1785<br />
Crepidodera aurata MARSHAM, 1802<br />
Crepidodera lamina BEDEL, 1901<br />
Crepidodera nitidula LINNAEUS, 1758<br />
Epitrix atropae FOUDRAS, 1860<br />
Epitrix pubescens KOCH, 1803<br />
Mantura mathewsi STEPHENS, 1832 3 2<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen !<br />
Podagrica fuscicornis LINNAEUS, 1767<br />
Chaetocnema concinna MARSHAM, 1802<br />
Chaetocnema laevicollis THOMSON,<br />
1866<br />
Chaetocnema mannerheimi GYLLENHAL,<br />
1827<br />
2 selten<br />
Chaetocnema hortensis GEOFFROY,<br />
1785<br />
Sphaeroderma testaceum FABRICIUS,<br />
1775<br />
Sphaeroderma rubidum GRAÉLLS, 1858<br />
Apteropeda splendida ALLARD, 1860<br />
montan verbreitet<br />
Apteropeda globosa ILLIGER, 1794<br />
montan verbreitet<br />
Psylliodes affinis PAYKULL, 1799<br />
Psylliodes picinus MARSHAM, 1802<br />
Psylliodes chrysocephalus LINNAEUS,<br />
1758<br />
Psylliodes napi FABRICIUS, 1792<br />
Psylliodes chalcomerus ILLIGER, 1807<br />
Psylliodes dulcamarus KOCH, 1803<br />
Hispa atra LINNAEUS, 1767<br />
Cassida viridis LINNAEUS, 1758<br />
Cassida flaveola THUNBERG, 1794<br />
Cassida vibex LINNAEUS, 1767<br />
Cassida panzeri WEISE, 1907 3 2 selten<br />
Cassida rubiginosa MÜLLER, 1776<br />
Cassida stigmatica SUFFRIAN, 1844<br />
Cassida denticollis SUFFRIAN, 1844<br />
Cassida sanguinolenta MÜLLER, 1776<br />
Bruchidae – Samenkäfer<br />
Bruchus loti PAYKULL, 1800<br />
Bruchus atomarius LINNAEUS, 1761<br />
Bruchus rufimanus BOHEMAN, 1833<br />
Bruchus luteicornis ILLIGER,1794<br />
Bruchidius marginalis FABRICIUS, 1777<br />
Bruchidius cisti FABRICIUS, 1775<br />
Anthribidae – Breitrüssler<br />
Platyrhinus resinosus SCOPOLI, 1763 3 X<br />
Tropideres albirostris HERBST,1783 3 2 X selten<br />
Enedreutes sepicola FABRICIUS, 1792 3<br />
X Neufund W- u. N-<br />
Thüringen<br />
Dissoleucas niveirostris FABRICIUS,<br />
X<br />
1898<br />
Anthribus albinus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Brachytarsus nebulosus FORSTER, 1771 X<br />
Choragus sheppardi KIRBY, 1818 3 1 X sehr selten<br />
Scolytidae – Borkenkäfer<br />
Scolytus intricatus RATZEBURG, 1837<br />
X<br />
Scolytus carpini RATZEBURG, 1837<br />
X<br />
Scolytus laevis CHAPUIS, 1873 3 X<br />
Hylastes ater PAYKULL, 1800<br />
X<br />
Phthorophloeus spinulosus REY,1883<br />
X<br />
Hylastes opacus ERICHSON, 1836<br />
X<br />
Hylaster cunicularius ERICHSON, 1836<br />
X<br />
Hylurgops palliatus GYLLENHAL, 1813<br />
X<br />
Polygraphus grandiclava THOMSON,<br />
X Erstnachweis für<br />
1886<br />
Thüringen!<br />
Polygraphus poligrahpus LINNAEUS, 175 X<br />
Hylesinus crenatus FABRICIUS, 1787<br />
X<br />
Hylesinus oleiperda FABRICIUS, 1792<br />
X<br />
Leperisinus fraxini (PANZER, 1799<br />
X<br />
Hylastinus obscurus MARSHAM, 1802<br />
X<br />
Phloeosinus thujae PERRIS, 1855<br />
X<br />
Crypturgus cinereus HERBST, 1793<br />
X<br />
Crypturgus hispidulus THOMSON, 1936<br />
X<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Crypturgus pusillus GYLLENHAL, 1813<br />
Xylocleptis bispinus DUFTSCHMID, 1855<br />
Dryocoetus autographus ATZEBURG,<br />
1837<br />
Dryocoetes villosus FABRICIUS, 1792<br />
Cryphalus abietis RATZEBURG, 1837<br />
Ernoporicus fagi FABRICIUS, 1798<br />
Ernoporicus caucasicus LINDEMANN,<br />
1876<br />
Ernoporus tiliae PANZER, 1793<br />
Taphrorychus bicolor HERBST, 1793<br />
Pityogenes chalcographus LINNAEUS,<br />
1761<br />
Orthotomicus laricis FABRICIUS, 1792<br />
Ips typographus LINNAEUS, 1758<br />
Ips amitinus EICHHOFF,1871<br />
Xyleborus dispar FABRICIUS, 1792<br />
Xyleborus saxesenii RATZEBURG, 1837<br />
Xyleborus germanus BLANDFORD, 1894<br />
Xyleborus alni NIIJIMA, 1909<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
3<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
Bemerkungen<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
X Erstnachweis für<br />
Thüringen !<br />
X<br />
X<br />
X<br />
X<br />
Xyleborus peregrinus EGGERS,1944<br />
Xyloterus domesticus LINNAEUS, 1758<br />
Xyloterus signatus FABRICIUS, 1787<br />
Xyloterus lineatus OLIVIER, 1795<br />
Cimberidae – Kiefernrüssler<br />
Doydirhynchus austriacus OLIVIER, 1807 3 2<br />
Cimberes attelaboides FABRICIUS,1787 R Sehr selten<br />
Rhynchitidae – Trichterwickler<br />
Pselaphorhynchites longiceps<br />
THOMSON, 1888<br />
Lasiorhynchites olivaceus GYLLENHAL,<br />
1833<br />
Caenorhinus germanicus HERBST, 1797<br />
Caenorhinus pauxillus GERMAR, 1824<br />
Caenorrhinus aequatus LINNAEUS, 1767<br />
Byctiscus betulae LINNAEUS, 1758<br />
Deporaus tristis FABRICIUS, 1794 3 3 selten<br />
Deporaus betulae LINNAEUS,1758<br />
Attelabidae – Dickkopfrüssler<br />
Attelabus nitens SCOPOLI, 1763<br />
Apoderus coryli LINNAEUS, 1758<br />
Apionidae – Blütenstecher<br />
Omphalapion hookerorum KIRBY, 1808<br />
Acentrotypus onopordi KIRBY, 1808<br />
Ceratapion gibbirostre GYLLENHAL,<br />
1813<br />
Ceratapion carduorum KIRBY, 1808 2<br />
sehr selten, 2. Fund für<br />
Thüringen<br />
Ceratapion austriacum WAGNER, 1904 2 1 sehr selten<br />
Diplapion stolidum GERMAR, 1817 R sehr selten<br />
Kalcapion pallipes KIRBY, 1808 3<br />
Exapion difficile HERBST, 1797 3<br />
Pseudoprotapion astragali<br />
PAYKULL,1800<br />
1<br />
Protapion gracilipes DIETRICH, 1857 3<br />
Protapion fulvipes FOURCROY, 1785<br />
Protapion nigritarse KIRBY, 1808<br />
Protapion filirostre KIRBY, 1808<br />
Protapion trifolii LINNAEUS, 1768<br />
Protapion apricans HERBST, 1797<br />
Protapion assimile KIRBY, 1808<br />
Protapion ononides GYLLENHAL, 1827<br />
Pseudostenapion simum GERMAR, 1817<br />
Perapion violaceum KIRBY, 1808<br />
Perapion curtirostre GERMAR, 1817<br />
Apion frumentarium LINNAEUS, 1758<br />
Catapion seniculus KIRBY, 1808<br />
Catapion meieri DESBROCHERS, 1901 3<br />
Catapion pubescens KIRBY, 1811 3<br />
Trichapion simile KIRBY, 1811 3<br />
Stenopterapion tenue KIRBY, 1808<br />
Stenopterapion meliloti KIRBY, 1808<br />
Ischnopterapion loti KIRBY, 1808<br />
Ischnopterapion virens HERBST, 1797<br />
Synapion ebeninum KIRBY, 1808 3<br />
Holotrichapion ononis KIRBY, 1808 3<br />
Holotrichapion pisi FABRICIUS, 1801<br />
3<br />
45
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Cyanapion columbinum GERMAR, 1817 3<br />
Cyanapion spencii KIRBY, 1808<br />
Cyanapion platalea GERMAR, 1817<br />
Cyanapion afer GYLLENHAL, 1833 1 sehr selten<br />
Cyanapion gyllenhalii KIRBY, 1808<br />
R<br />
sehr selten, 2. Fund für<br />
Thüringen<br />
Oxystoma sabulatum KIRBY, 1808<br />
Oxystoma craccae LINNAEUS, 1767<br />
Oxystoma cerdo GERSTÄCKER, 1854<br />
Oxystoma ochropus GERMAR, 1818<br />
Eutrichapion vicae PAYKULL, 1800<br />
Eutrichapion ervi KIRBY, 1808<br />
Eutrichapion punctigerum PAYKULL,<br />
1792<br />
2<br />
Nanophyes marmoratus GOEZE, 1777<br />
Curculionidae – Rüsselkäfer<br />
Otiorhynchus ligustici (LINNAEUS, 1758)<br />
Otiorhynchus laevigatus (FABRICIUS,<br />
1792)<br />
Otiorhynchus porcatus (HERBST, 1795)<br />
Otiorhynchus singularis (LINNAEUS,<br />
1767)<br />
Otiorhynchus ovatus (LINNAEUS, 1758)<br />
Phyllobius viridicollis (FABRICIUS, 1792)<br />
Phyllobius roboretanus GREDLER, 1882<br />
Phyllobius oblongus (LINNAEUS, 1758)<br />
Phyllobius arborator (HERBST, 1797)<br />
Phyllobius pomaceus GYLLENHAL, 1834<br />
Phyllobius calcaratus (FABRICIUS, 1792)<br />
Phyllobius maculicornis GERMAR, 1824<br />
Phyllobius argentatus (LINNAEUS, 1758)<br />
Phyllobius pyri (LINNAEUS, 1758)<br />
Phyllobius vespertinus (FABRICIUS,<br />
1792)<br />
Phyllobius betulinus (BECHST. &<br />
SCHARF., 1805)<br />
Omiamima mollina BOHEMAN,1834<br />
vereinzelt<br />
Trachyphloeus alternans<br />
HYLLENHAL,1834<br />
Polydrusus impar GOZIS, 1882 3<br />
Polydrusus pallidus GYLLENHAL, 1834 3<br />
Polydrusus pterygomalis BOHEMAN,<br />
1840<br />
3<br />
Polydrusus impressifrons<br />
GYLLENHAL,1834<br />
Polydrusus flavipes DEGEER, 1775 2<br />
Polydrusus cervinus LINNAEUS, 1758<br />
Polydrusus pilosus GREDLER, 1866<br />
Polydrusus sericeus SCHALLER, 1783<br />
Polydrusus mollis STRÖM, 1768<br />
Liophloeus tesselatus MÜLLER, 1776<br />
Sciaphilus asperatus BONSDORF, 1785<br />
Brachysoma setiger GYLLENHAL, 1840 3 3 vereinzelt<br />
Brachysomus echinatus BONSDORF,<br />
1758<br />
Foucartia squamulata HERBST, 1795<br />
Barypeithes araneiformis SCHRANK,<br />
1781<br />
R<br />
Barypeithes pellucidus BOHEMAN, 1843<br />
Barypeithes mollicomus AHRENS, 1812 3<br />
Strophosoma melanogrammum<br />
FORSTER, 1771<br />
Strophosoma capitatum DEGEER, 1775<br />
Barynotus obscurus FABRICIUS 1775<br />
Barynotus moerens FABRICIUS, 1792 3<br />
Sitona gressorius FABRICIUS, 1792 2 selten<br />
Sitona striatellus GYLLENHAL, 1834<br />
Sitona ambiguus GYLLENHAL, 1834 3<br />
Sitona lineatus LINNAEUS, 1758<br />
Sitona suturalis STEPHENS, 1831<br />
Sitona sulcifrons argutulus GYLLENHAL,<br />
1834<br />
Sitona lepidus GYLLENHAL, 1834<br />
Sitona hispidulus FABRICIUS, 1777<br />
Sitona humeralis STEPHENS, 1831<br />
Sitona inops GYLLENHAL, 1832<br />
Tanymecus palliatus ABRICIUS, 1787<br />
Tropiphorus elevatus HERBST, 1795<br />
Lixus punctiventris BOHEMAN, 1836 3 3<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Larinus turbinatus GYLLENHAL, 1836<br />
Larinus planus FABRICIUS, 1792<br />
Cyphocleonus trisulcatus HERBST,1795 2 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen<br />
Cleonis pigra SCOPOLI, 1763<br />
Cossonus linearis FABRICIUS, 1775<br />
X selten<br />
Rhyncolus ater LINNAEUS, 1758 2 X<br />
Stereocorynes truncorum GERMAR, 1824 X<br />
Bagous tempestivus HERBST, 1795 3 Selten<br />
Bagous collignensis HERBST, 1797<br />
Sehr selten<br />
Tanysphyrus lemnae PAYKUL, 1792<br />
Notaris aridulus LINNAEUS, 1758<br />
Notaris scrirpi FABRICIUS, 1792<br />
Thryogenes nereis PAYKULL, 1800 1<br />
Grypus equiseti FABRICIUS, 1775<br />
Cosmasinus setiger BECK, 1817<br />
Tychius lineatulus STEPHENS, 1831 2 selten<br />
Tychius junceus REICH, 1797 2 selten<br />
Tychius aureolus KIESENWETTER, 1851 1 selten<br />
Tychius breviusculus DESBROCHERS,<br />
1873<br />
Tychius crassirostris KIRSCH, 1871 3 1<br />
Tychius picirostris FABRICIUS, 1787<br />
Tychius stephensi SCHÖNHERR, 1836 2 selten<br />
Tychius meliloti STEPHENS,1831<br />
Anthonomus pedicularius LINNAEUS,<br />
1758<br />
Anthonomus rufus GYLLENHAL, 1836 1<br />
Anthonomus rubi HERBST, 1795<br />
Furcipus rectirostris LINNAEUS, 1758<br />
Bradybatus kellneri BACH, 1854 3 selten<br />
Curculio venosus GRAVENHORST, 1807<br />
Curculio villosus FABRICIUS, 1781 3<br />
Curculio nucum LINNAEUS, 1758<br />
Curculio glandium MARSHAM, 1802<br />
Curculio crux FABRICIUS, 1776<br />
Curculio salivicornis PAYKULL, 1792<br />
Curculio pyrrhoceras MARSHAM, 1802<br />
Magdalis ruficornis LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Magdalis flavicornis GYLLENHAL, 1836 3 X<br />
Magdalis cerasi LINNAEUS, 1758 3 X<br />
Magdalis armigera FOURCROY, 1785 3 X<br />
Magdalis nitida GYLLENHAL,1827 2 X<br />
Magdalis memnonia GYLLENHAL,1837 3 X<br />
Magdalis duplicata GERMAR, 1819 3 X<br />
Trachodes hispidus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Lepyrus capucinus SCHALLER, 1783<br />
Hylobius abietis LINNAEUS, 1758<br />
Liparus germanus LINNAEUS, 1758<br />
X<br />
Liparus coronatus GOEZE, 1777<br />
Leiosoma deflexum PANZER, 1795 3<br />
Mitoplinthus caliginosus FABRICIUS,<br />
1775<br />
Alophus triguttatus FABRICIUS, 1775<br />
Hypera zoilus SCOPOLI, 1763<br />
Hypera rumicis LINNAEUS, 1758<br />
Hypera meles FABRICIUS, 1792<br />
Hypera suspiciosa HERBST, 1795<br />
Hypera diversipunctata SCHRANK,1798<br />
Hypera plantaginis DEGEER, 1778<br />
Hypera postica GYLLENHAL, 1813<br />
Hypera nigrirostris FABRICIUS, 1775<br />
Cryptorhynchus lapathi LINNAEUS, 1758 X<br />
Acalles roboris CURTIS, 1834<br />
X selten<br />
Acalles camelus FABRICIUS, 1792<br />
X selten<br />
Acalles echinatus GERMAR, 1824 R X selten<br />
Acalles commutatus DIECKMANN, 1982 3 R X selten<br />
Ruteria hypocrita BOHEMAN, 1837 R X<br />
Baris artemisiae HERBST, 1795 3<br />
Coryssomerus capucinus BECK, 1817<br />
Eubrychius velutus Beck, 1817 0<br />
Wiederfund für<br />
Thüringen<br />
Pelenomus quadrituberculatus F., 1787 3<br />
Neophytobius quadrinodosus<br />
GYLLENHAL, 1813<br />
selten<br />
Rhinoncus perpendicularis REICH,1797<br />
selten<br />
Rhinoncus inconspectus HERBST, 1795 3<br />
Rhinoncus pericarpius LINNAEUS, 1758<br />
Auleutes epilobii PAYKULL,1800 R selten<br />
46
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Coeliodes rubicundus HERBST,1795<br />
Coeliodes dryados GMELIN, 1790<br />
selten<br />
Coeliodes ruber MARSHAM, 1802 2 selten<br />
Coeliodes erythroleucus GMELIN,1790<br />
Thamiocolus viduatus GYLLENHAL,1813 1 sehr selten<br />
Zagladus geranii PAYKULL, 1800<br />
Ceutorhynchus contractus MARSHAM,<br />
1802<br />
Ceutorhynchus erysimi FABRICIUS,1787<br />
Ceutorhynchus sulcicollis PAYKULL,<br />
1800<br />
selten<br />
Ceutorhynchus pallidactylus MARSHAM,<br />
1802<br />
Ceutorhynchus roberti GYLLENHAL,<br />
1837<br />
3 selten<br />
Ceutorhynchus napi GYLLENHAL, 1837<br />
Ceutorhynchus obstrictus MARSHAM,<br />
1802<br />
Ceutorhynchus parvulus BRISOUT, 1869<br />
Ceutorhynchus floralis PAYKULL, 1792<br />
Parethelcus pollinarius FORSTER, 1771<br />
Glocianus moelleri THOMSON, 1868 3 2 selten<br />
Glocianus punctiger GYLLENHAL, 1837<br />
Datonychus melanostictus MARSHAM,<br />
1802<br />
selten<br />
Microplontus rugulosus HERBST,1795<br />
Käfer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
BV<br />
xyl<br />
Art<br />
Bemerkungen<br />
Mogulones asperifoliarum GYLLENHAL,<br />
1813<br />
selten<br />
Calosirus terminatus HERBST, 1795 1 sehr selten<br />
Trichosirocalus troglodytes F., 1787<br />
Trichosirocalus spurnyi SCHULTZE, 1903 1 sehr selten<br />
Nedyus quadrimaculatus LINNAEUS,<br />
1788<br />
Mecinus pyraster HERBST, 1795<br />
Orobitis cyaneus LINNAEUS,1758 3 selten<br />
Gymnetron labile HERBST, 1795<br />
Gymnetron veronicae GERMAR, 1821 3 selten<br />
Gymnetron antirrhini PAYKULL, 1800<br />
Gymnaetron pascuorum GYLLENHAL,<br />
1813<br />
Gymnetron beccabungae<br />
sehr selten<br />
1<br />
LINNAEUS,1761<br />
Cionus tuberculosus SCOPOLI, 1763<br />
Cionus hortulans FOURCROY, 1785<br />
Stereonychus fraxini DEGEER, 1775<br />
Anoplus plantaris NAEZEN, 1794<br />
Rhynchaenus pilosus FABRICIUS, 1781 1 sehr selten<br />
Rhynchaenus fagi LINNAEUS, 1758<br />
Tachyerges salicis LINNAEUS, 1758<br />
Rhampus pulicarius HERBST, 1795<br />
Zeichenerklärung: RD Rote Liste Deutschland (Geiser 1998, Trautner et.al.1998)<br />
RT Rote Liste Thüringen (TLUG 2002)<br />
BV Bundesartenschutzverordnung (BArtSchV 1999): §<br />
xyl xylobionte Käfer-Beziehung zu Holz/Totholz<br />
Gefährdungskategorien: R extrem seltene Arten<br />
1 vom Aussterben bedroht<br />
2 stark gefährdet<br />
3 gefährdet<br />
(0) Wiederfund! Im Nationalpark Hainich aktuell nachgewiesen<br />
Anmerkung<br />
Die Einstufung als „Urwaldart“ erfolgte nach MÜLLER et al. (2005). Im Nationalpark Hainich sind<br />
demnach 3 „Urwaldreliktarten“ nachgewiesen Synchita separanda, Anitys rubens, Mycetochara<br />
flavipes.<br />
Eine Art Agathidium nudum war ein Erstnachweis für Deutschland.<br />
47
Quellen<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
APFEL, W. (2007): Checkliste der Käfer (Coleoptera) vom Nationalpark Hainich.<br />
Auswertung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
APFEL, W. (2006): 9. Checkliste der Käfer (Coleoptera) vom Nationalpark Hainich. – Zusammenstellung im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung (Die Checkliste enthält für alle Arten eine Quellenangabe).<br />
BRÜGGEMANN, C. (2000): Ökofaunistische Untersuchungen zur Laufkäferfauna (Coleoptera, Carabidae)<br />
an ausgewählten Wald- und Sukzessionsstandorten des Nationalparks Hainich (Freistaat Thüringen).<br />
Diplomarbeit Fachbereich Biologie der Uni Potsdam<br />
MÜLLER; J., BUßLER, H., BENSE, U., BRUSTEL, H., FLECHTNER, G., FOWLES, A., KAHLEN, M.<br />
MÖLLER, G., MÜHLE, H., SCHMIDTL, J., ZABRANSKY, P. (2005): Urwaldrelikt-Arten –Xylobionte Käfer<br />
als Indikatoren für Strukturqualität und Habitatradition. Waldökologie online Heft 2, S. 106-113<br />
WEIGEL, A. (1995): Die Holzkäferfauna (Coleoptera xylobionta) ausgewählter Untersuchungsflächen im<br />
geplanten NSG „Südlicher Hainich“ (Thüringen). Gutachten im Auftrag IÖN<br />
WEIGEL, A. (1997): Holzkäfer-Untersuchungen (Coleoptera xylobionta) im südlichen Hainich (Thüringen).<br />
Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt<br />
WEIGEL; A. (2005): Holzkäfer-Untersuchungen (Coleoptera xylobionta) auf den Referenzflächen<br />
„Burgberg“ bei Berka und „Weberstedter Holz“ bei Craula im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag<br />
der Nationalparkverwaltung<br />
WEIGEL, A. (2006): Bestimmung von Käfern aus Bodenfallen-Beifängen der Jahre 2001-2004 im<br />
Nationalpark Hainich. Auswertung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
WEIGEL,A. (2007): Endbericht 2007 Holzkäfer- Monitoring auf den Referenzflächen Burgberg bei Berka<br />
und Weberstedter Holz bei Craula im Nationalpark Hainich<br />
Werksvertrag im Auftrag des Nationalpark Hainich<br />
48
Wildbienen (Hymenoptera : Aculeata)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
2000 erfolgte durch R. WINTER eine erste Erfassung. Dabei wurden 35 Wildbienenarten<br />
nachgewiesen, darunter 7 Arten der Roten Liste Thüringens. 14 weitere Arten entfielen auf andere<br />
Hymenopterengruppen. Weitere Arten resultierten aus Beifängen (leg. APFEL, det. BURGER).<br />
2004, 2006 und 2007 erfolgten weitere Erfassungen (BURGER 2004, 2006, 2007).<br />
Letztere Erfassungen haben zu einem deutlichen Anstieg der Artenzahlen und dem Nachweis<br />
vieler besonders bemerkenswerter Arten geführt.<br />
Artenzahl: 352<br />
Tab. 14: Wildbienen, andere Stechimmen und Legimmen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Blattwespen<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Arge ustulata (Linné 1758) c.f.<br />
Ametastegia pallipes (Spinola 1808)<br />
Athalia rosae( Linné 1758)<br />
Cephus pygmaeus (Linné 1767)<br />
Cimbex fagi (Zaddach 1863) 2<br />
RLTh<br />
Cimbrex luteus (Linné 1758) 1 2<br />
Dolerus niger (Linné 1767)<br />
Empria liturata (Gmelin 1790)<br />
Empria longicornis (Thomson 1871)<br />
Empria sexpunctata (Serville 1873)<br />
Hoplocampa pectoralis (Thomson 1871)<br />
Macrophyta punctumalbum (Linne 1767)<br />
Nematus fagi (Zaddach 1876)<br />
Nematus vicinus (Serville 1823)<br />
Pachyprotasis antennata (Klug 1817)<br />
Pachyprotasis rapae (Linné 1767)<br />
Pamphilius betualae (Linné 1758) 3<br />
Periclista lineolata (Klug 1816)<br />
Priophorus rufipes (Serville 1823)<br />
Phogogaster genistae (Benson 1947)<br />
Stromboceros delicatulus (Fallen 1808)<br />
Tenthredo atra (Linné 1758)<br />
Tenthredo livida (Linné 1758)<br />
Tenthredo mesomela (Linné 1758)<br />
Tenthredo notha (Klug 1817)<br />
Tenthredopsis litterta (Geoffroy 1785)<br />
Xiphydria camelus (Linné 1758)<br />
Evaniidae-Hungerwespen<br />
Brachygaster minuta (Olivier 1791)<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Gasteruptiidae-Schmalbauchwespen<br />
Gasteruption assectator (Linne` 1758)<br />
Gasteruption erythrostomum (Dahlbom<br />
1831)<br />
Gasteruption jaculator (Linne` 1758)<br />
Gasteruption pedemontanum (Tournier<br />
1877)<br />
Gasteruption undulatum (Abeille 1879)<br />
Dryinidae-Zikadenwespen<br />
Anteon flavicorne (Dalman 1818)<br />
Anteon gaullei (Kieffer 1905)<br />
Anteon infectum (Haliday 1837)<br />
Anteon reticulatum (Kieffer 1905)<br />
Anteon scapulare (Haliday 1837)<br />
Aphelopus atratus (Dalman 1823)<br />
Aphelopus melaleucus (Dalman 1818)<br />
Aphelopus serratus (Richards 1939)<br />
Bethylidae-Plattwespen<br />
Cephalonomia dorowi (De Rond 2005)<br />
Epyris bilineatus (Thomson 1862)<br />
Laelius femoralis (Förster 1860)<br />
Chrysididae-Goldwespen<br />
RLTh<br />
Chrysis analis (Spinola 1808) 3<br />
Chrysis angustula (Schenck 1856)<br />
Chrysura hirsuta (Gerstaecker 1869)<br />
Chrysis ignita (Linné 1758) A<br />
Chrysis ignita (Linné 1758) B<br />
Chrysis corusca (Valkeila 1971)<br />
Chrysis illigeri (Westmael 1839)<br />
Chrysis impressa ( Schenck 1856)<br />
Chrysis schencki (Linsenmaier 1968)<br />
49<br />
RLD
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Chrysis solida (Haupt 1956)<br />
Chrysis splendidula (Rossi 1790)<br />
Chrysura trimaculata (Förster 1853)<br />
Chrysis viridula Linné 1761<br />
Pseudomalus auratus (Linné 1758)<br />
Pseudomalus violaceus (Scopoli 1763)<br />
Trichrysis cyanea (Linné 1758)<br />
Mutillidae-Trugameisen<br />
Myrmosa atra (Panzer 1801)<br />
Sapygidae-Keulenwespen<br />
Monosapyga clavicornis (Linne` 1758)<br />
Sapygina decemguttata (Jurine 1807)<br />
Tiphiidae-Rollwespen<br />
Tiphia femorata (Fabricius 1775)<br />
Formicidae-Ameisen<br />
Camponotus ligniperda (Latrelle 1802)<br />
Dolichoderus quadripunctatus<br />
(Linne`1767)<br />
Formica cunicularia (Latreille 1798)<br />
Formica fusca (Linne`1758)<br />
Formica polyctena (Förster 1850)<br />
Formica pratensis (Retzius 1783)<br />
Formica rufa (Linne`1758)<br />
Formica rufibarbis (Fabricius 1793)<br />
Formica sanguinea (Latreille 1798)<br />
Lasius brunneus (Latreille 1798)<br />
Lasius platythorax (Seifert 1991)<br />
Leptothorax acervorum (Fabricius 1793)<br />
2 2<br />
Myrmica lobicornis (Nylander 1846) 3<br />
Myrmica ruba (Linne`1758)<br />
Myrmica ruginodis (Nylander 1846)<br />
Myrmica sabuleti (Meinert 1860)<br />
Myrmica scabrinodis (Nylander 1846)<br />
Tetramorium caespitum (Linne`1758) c.f.<br />
Solitäre Faltenwespen<br />
Ancistocerus claripennis (Thomson<br />
1874)<br />
Ancistocerus nigricornis (Curtis 1826)<br />
Ancistrocerus parietinus (Linné 1761)<br />
Ancistrocerus trifasciatus (Müller 1776)<br />
Discoelius zonalis (Panzer 1801) 3<br />
Dolichovespula adulterina (Buysson<br />
1905)<br />
Dolichovespula media (Retzius 1783)<br />
Dolichovespula norwegica (Fabricius<br />
1781)<br />
Dolichovespula omissa (Bischoff 1931)<br />
Dolichovespula saxonica (Fabricius<br />
1793)<br />
Dolichovespula sylvestris (Scopoli 1763)<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
Eumenes coarctatus (Linné 1758)<br />
Eumenes coronatus (Panzer 1799)<br />
Eumenes pedunculatus (Panzer 1799)<br />
Odynerus spinipes (Linné 1758)<br />
Polistes biglumis (Linné 1758)<br />
Polistes dominulus (Christ 1791)<br />
Polistes nimpha (Christ 1791)<br />
Stenodynerus xanthomelas (Herrich-<br />
Schäffer 1839)<br />
Symmorphus bifasciatus (Linné 1761)<br />
Symmorphus connexus (Curtis 1826)<br />
Symmorphus crassicornis (Panzer 1798)<br />
Symmorphus debilitatus (Saussure 1855)<br />
Symmorphus gracilis (Brullé 1832)<br />
Vespa crabro (Linné 1758)<br />
Vespula austriaca (Panzer 1799)<br />
Vespula germanica (Fabricius 1793)<br />
Vespula rufa (Linné 1758)<br />
Vespula vulgaris (Linné 1758)<br />
Pompilidae-Wegwespen<br />
Agenioideus cinctellus (Spinola 1808)<br />
Agenioideus sericeus (Vander Linden<br />
1827)<br />
Anopilus nigerrimus (Scopoli 1763)<br />
Arachnospila abnormis (Dahlbom 1842)<br />
Arachnospila anceps (Wesmael 1851)<br />
Arachnospila spissa (Schiödte 1837)<br />
Auplopus carbonarius (Scopoli 1763)<br />
Caliadurgus fasciatellus (Spinola 1808)<br />
Cryptocheilus versicolor (Scopoli 1763) 3<br />
Dipogon subintermedius (Magretti 1886)<br />
Homonotus sanguinolentus (Fabricius<br />
1793)<br />
Priocnemis hyalinata (Fabricius 1793)<br />
Priocnemis minuta (Vander Linden 1827) 3<br />
Priocnemis perturbator (Harris 1780)<br />
Sphecidae-Grabwespen<br />
Argogorytes mystaceus (Linné 1761)<br />
Crabro cribrarius (Linné 1758)<br />
Crossocerus annulipes nigritus (Lep&<br />
Brullé 1835)<br />
Crossocerus assimilis (F.Smith 1856) 3<br />
Crossocerus barbipes (Dahlbom 1845) 2<br />
Crossocerus binotatus (Lep.& Brullé<br />
1835)<br />
Crossocerus capitosus (Shuckard 1837) 2<br />
Crossocerus cetratus (Shuckard 1837)<br />
Crossocerus congener (Dahlbom 1844)<br />
Crossocerus dimidiatus (Fabricius 1781)<br />
Crossocerus heydeni (Kohl 1880)<br />
G<br />
G<br />
G<br />
G<br />
50
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Crossocerus megacephalus (Rossi 1790)<br />
Crossocerus nigritus (Lepeletier& Brullé<br />
1835)<br />
Crossocerus podagricius (Vander Linden<br />
1829)<br />
Crossocerus styrius (Kohl 1892) G D<br />
Crossocerus varus (Lepeletier& Brullé<br />
1835)<br />
Ectemnius borealis (Zetterstedt 1838)<br />
Dolichurus corniculus (Spinola 1808)<br />
Ectemnius borealis (Zetterstedt 1838)<br />
Ectemnius cavifrons (Thomson 1870)<br />
Ectemnius cephalotes (Olivier 1792) 1<br />
Ectemnius continuus (Fabricius 1804)<br />
Ectemnius dives (Lepeletier& Brullé<br />
1835)<br />
Ectemnius guttatus (Vander Linden<br />
1829)<br />
Ectemnius lapidarius (Panzer 1804)<br />
Ectemnius lituratus (Panzer 1804)<br />
Ectemnius rubicola (Dufour & Perris<br />
1840)<br />
Ectemnius ruficornis (Zetterstedt 1838)<br />
Entomognathus brevis (Vander Linden<br />
1829)<br />
Lestica clypeata (Schreber 1759)<br />
Mimumesa dahlbomi (Wesmael 1852)<br />
Nitela borealis (Valkeila 1974)<br />
Nitela spinolae (Latreille 1809)<br />
Nysson dimidiatus (Jurine 1807)<br />
Nysson spinosus (Forster 1771)<br />
Oxybelus uniglumis (Linné 1758)<br />
Passaloecus brevilabris (Wolf 1958) 2<br />
Passaloecus borealis (Dahlbom 1844) 1<br />
Passaloecus corniger (Shuckard 1837)<br />
Passaloecus eremita (Kohl 1893) 2<br />
Passaloecus gracilis (Curtis 1834)<br />
Passaloecus insignis (Vander Linden<br />
1829)<br />
Passaloecus singularis (Dahlboom 1844)<br />
Passaloecus monilicornis (Dahlbom<br />
1842)<br />
Pemphredon enslini (Wagner 1932) 1<br />
Pemphredon inornata (Say 1824)<br />
Pemphredon lethifer (Shuckard 1837)<br />
Pemphredon lugens (Dahlbom 1842)<br />
Pemphredon lugubris (Fabricius 1793)<br />
Pemphredon montana (Dahlbom 1844)<br />
Pemphredon morio (Vander Linden<br />
1829)<br />
Pemphredon mortifer (Valkeila 1972)<br />
Pemphredon rugifer (Dahlbom 1844)<br />
Psenulus concolor (Dahlbom 1843)<br />
G<br />
G<br />
G<br />
G<br />
V<br />
G<br />
Podalonia hirsuta (Scopoli 1763) 3<br />
Psenulus concolor (Dahlbom 1843)<br />
Psenulus leavigatus (Schenck 1857)<br />
Psenulus pallipes (Panzer 1798)<br />
Psenulus schencki (Tournier 1889)<br />
Rhoplalum clavipes (Linné 1758)<br />
Spilomena curucca (Dahlbom 1843)<br />
Spilomena troglodytes (Vander Linden<br />
1829)<br />
Stigmus pendulus (Panzer 1804)<br />
Stigmus solskyi A.( Morawitz 1864)<br />
Tachysphex pompiliformis (Panzer 1805)<br />
Tachysphex unicolor (Panzer 1809)<br />
Trypoxylon attenuatum (Smith 1851)<br />
Trypoxylon clavicerum (Lepeletier&<br />
Serville 1825)<br />
Trypoxylon figulus (Linné 1758)<br />
Trypoxylon kostylevi (Anthropov 1986)<br />
Trypoxylon medium (De Beaumont 1945)<br />
Trypoxylon minus (De Beaumont 1945)<br />
Apidae-Wildbienen<br />
Colletinae<br />
Hylaeus angustatus (Schenck 1861)<br />
Hylaeus annularis (Kirby 1802)<br />
Hylaeus brevicornis (Nylander 1852)<br />
Hylaeus communis (Nylander 1852)<br />
Hylaeus confusus (Nylander 1852)<br />
Hylaeus cornutus (Curtis 1831)<br />
Hylaeus gredleri (Förster 1871)<br />
Hylaeus hyalinatus (Smith 1846)<br />
Hylaeus nigirtus (Fabricius 1798)<br />
Hylaeus sinuatus (Schenck 1853)<br />
Hylaeus styriacus (Förster 1871)<br />
Colletes cunicularius (Linné 1761) 3<br />
Colletes daviesanus (Smith 1846)<br />
Colletes similis (Schenck 1853) 2<br />
Andreninae<br />
Andrena anthrisci (Blüthgen 1925)<br />
Andrena bicolor (Fabricius 1793)<br />
Andrena chrysosceles (Kirby, 1802)<br />
Andrena cineraria (Kirby 1802) 3<br />
Andrena clarkella (Kirby 1802) 2<br />
Andrena confinis (Stoeckhert 1930) 2 2<br />
Andrena calcaratus (Scopoli 1763)<br />
Andrena denticulata (Kirby 1802)<br />
Andrena dorsata (Kirby 1802)<br />
Andrena flavipes Panzer 1799<br />
Andrena fucata (Smith 1847)<br />
G<br />
G<br />
G<br />
V<br />
51
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Andrena fulva (Müller 1766)<br />
Andrena fulvago (Christ 1791) 3 3<br />
Andrena gravida (Imhoff 1832)<br />
Andrena haemorrhoa (Fabricius 1781)<br />
Andrena helvola (Linné 1758)<br />
Andrena intermedia (Thomson 1872 ) 2 3<br />
Andrena labialis (Kirby 1802) 2 V<br />
Andrena lapponica (Zetterstedt 1838)<br />
Andrena lathyri (Alfken 1899) 3<br />
Andrena marginata (Fabricius 1776 ) 2 2<br />
Andrena minutula (Kirby 1802)<br />
Andrena minutuloides (Perkins 1914)<br />
Andrena nigroaenea (Kirby 1802)<br />
Andrena nitida (Müller 1776)<br />
Andrena nitidiuscula (Schenck 1853) 2 3<br />
Andrena praecox (Scopoli 1763) 3<br />
Andrena proxima (Kirby 1802) 2<br />
Andrena scotica (Perkins 1916)<br />
Andrena strohmella (Stoeckhert 1930)<br />
Andrena subopaca (Nylander 1848)<br />
Andrena varians (Rossi 1792)<br />
Andrena wilkella (Kirby 1802)<br />
Panurgus calcaratus (Scopoli 1763)<br />
Halictinae-Furchenbienen<br />
Halictus quadricinctus (Fabricius 1776) 1 3<br />
Halictus rubicundus (Christ 1791)<br />
Halictus simplex (Blüthgen 1923)<br />
Halictus tumulorum (Linné 1758)<br />
Lasioglossum albipes (Fabricius 1781)<br />
Lasioglossum calceatum (Scopoli 1763)<br />
Lasioglossum fulvicorne (Kirby 1802)<br />
Lasioglossum interruptum (Panzer 1798) 2 3<br />
Lasioglossum laticeps (Schenck 1868)<br />
Lasioglossum lativentre (Schenck 1853) 2 3<br />
Lasioglossum lineare (Schenck 1868) 2 3<br />
Lasioglossum leucopus (Kirby 1802)<br />
Lasioglossum leucozonium (Schrank<br />
1781)<br />
Halictus maculatus (Smith 1848)<br />
Lasioglossum minutulum (Schenck 1853) 2 3<br />
Lasioglossum morio (Fabricius 1763)<br />
Lasioglossum parvulum (Schenck 1853) 3 3<br />
Lasioglossum pauxillum (Schenck 1853)<br />
Lasioglossum quadrinotatum (Kirby<br />
1802)<br />
Lasioglossum rufitarse (Zetterstedt 1838)<br />
Lasioglossum villosulum (Kirby 1802)<br />
V<br />
V<br />
1 2<br />
Lasioglossum xanthopus (Kirby 1802) 3 V<br />
Lasioglossum zonulum (Smith 1848) 3<br />
Sphecodes crassus (Thomson 1870)<br />
Sphecodes ephippius (Linné 1767)<br />
Sphecodes ferruginatus (von Hagens<br />
1882)<br />
Sphecodes geoffrellus (Kirby 1802)<br />
Sphecodes puncticeps (Thomson 1870)<br />
Melittinae –Sägehornbienen<br />
Melitta haemorrhoidalis (Fabricius 1775)<br />
Melitta leporina (Panzer 1799) 3<br />
Macropis fulvipes (Fabricius 1804) 3 V<br />
Megachilinae- Blattschneiderbienen<br />
Anthidium byssinum (Panzer 1798) 3 3<br />
Anthidium manicatum (Linné 1758)<br />
Anthidium punctatum (Latreille 1809) 3 3<br />
Anthidium strigatum (Panzer 1805)<br />
Megachile alpicola (Alfken 1924) 3<br />
Megachile centuncularis (Linné 1758)<br />
Megachile ericetorum (Lepeletier 1841) 3 V<br />
Megachile ligniseca (Kirby 1802) 3 3<br />
Megachile nigriventris (Schenck 1870) 1 V<br />
Megachile versicolor (Smith 1844)<br />
Megachile willughbiella (Kirby 1802)<br />
Coelioxys alata (Förster 1853) 0 2<br />
Coelioxys elongata (Lepeletier 1841) 2 G<br />
Osmia adunca (Panzer 1798)<br />
Osmia anthocopoides (Schenck 1853) 2 3<br />
Osmia aurulenta (Panzer 1799)<br />
Osmia bicolor (Schrank 1781) 3<br />
Osmia bicornis (Linnaeus 1758)<br />
Osmia brevicornis (Fabricius 1798) 2<br />
Osmia caerulescens (Linné 1758) 3<br />
Osmia campanularum (Kirby 1802)<br />
Osmia claviventris (Thomson 1872)<br />
Osmia florisomnis (Linné 1758)<br />
Osmia leucomelana (Kirby 1802)<br />
Osmia nitveata (Fabricius 1804) 2 3<br />
Osmia parietina (Curtis 1828) 3 3<br />
Osmia rapunculi (Lepeletier 1841)<br />
Osmia ravouxi (Pérez 1902) 2 2<br />
Osmia rufohirta (Latreille 1811) 3 3<br />
Osmia spinulosa (Kirby 1802) 3<br />
Osmia truncorum (Linné 1758)<br />
Stelis breviuscula (Nylander 1848)<br />
Stelis minuta (Lepeltier & Serville 1825) 2<br />
Stelis odontopyga Nosliewicz 1925 2 3<br />
Stelis ornatula (Klug 1807)<br />
Anthophpora acervorum (Linnaeus 1758)<br />
V<br />
V<br />
52
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Anthophpora furcata (Panzer 1798) 3 V<br />
Anthophpora plumipes (Pallas 1798)<br />
Ceratina cyanea (Kirby 1802)<br />
Epeolus variegatus (Linne`1758) 2<br />
Eucera nigrescens (Perez 1879) 3<br />
Melecta albifrons (Forster 1771)<br />
Nomada bifasciata (Olivier 1811)<br />
Nomada errans (Lepeletier 1841) 0 2<br />
Nomada fabriciana (Linnaeus 1767)<br />
Nomada flava (Panzer 1798)<br />
Nomada flavoguttata (Kirby 1802)<br />
Nomada flavopicta (Kirby 1802) 3<br />
Nomada fucata (Panzer 1798)<br />
Nomada fulvicornis (Fabricius 1763) 3<br />
Nomada goodeniana (Kirby 1802)<br />
Nomada leucophthalma (Kirby 1802) 1<br />
Nomada marshamella (Kirby 1802)<br />
Nomada meridionalis (Schmiedeknecht<br />
1882)<br />
Nomada panzeri (Lepeletier 1841)<br />
Nomada ruficornis (Linnaeus 1758)<br />
Nomada rufipes (Fabricius 1793) 2 V<br />
Nomada signata (Jurine 1807) 2 G<br />
Nomada stigma (Fabricius 1793) 1 3<br />
Nomada succinta (Panzer 1798)<br />
Hummeln<br />
Bombus barbutellus (Kirby 1802) 3<br />
Bombus bohemicus Seidl 1837<br />
Bombus campestris (Panzer 1801) 2<br />
Bombus cryptarum (Fabricius 1775) G D<br />
Bombus hortorum (Linné 1761)<br />
Bombus hypnorum (Linné 1758) 3<br />
Bombus lapidarius (Linné 1758)<br />
Bombus lucorum (Linné 1758)<br />
Bombus norvegicus (Sparre-Schneider<br />
1918)<br />
Bombus pascuorum (Scopoli 1763)<br />
Bombus pratorum (Linné 1761)<br />
Bombus ruderarius (Müller 1776) 3 3<br />
Bombus rupestris (Fabricus 1793)<br />
Bombus semenoviellus (Skorikov 1910)<br />
Bombus soroeensis (Fabricius 1776) 3 V<br />
Bombus subterraneus (Linné 1758) 1 G<br />
Bombus sylvarum (Linné 1761) 3 V<br />
Bombus sylvestris (Lepeletier 1832) 3<br />
Bombus terrestris (Linné 1758)<br />
Bombus vestalis (Geoffory 1785)<br />
Bombus wurflenii (Radoszkowski 1859) 2 V<br />
1<br />
Apis mellifera (Linné 1758)<br />
Symphyta – Blattwespen<br />
Cimbex fagi 2<br />
Cimbex luteus 1 2<br />
Apidae – Wildbienen<br />
Anthidium byssinum 3 3<br />
Anthidium punctatum 3 3<br />
Pamphilius betulae 2<br />
Chrysididae – Goldwespen<br />
Chrysis analis 3<br />
Formicidae – Ameisen<br />
Dolichoderus quadripunctatus 2 2<br />
Formica polyctena<br />
Formica pratensis<br />
Formica rufa<br />
Formica rufibarbis<br />
Myrmica lobicornis 3<br />
Myrmica sabuleti<br />
Myrmica scabrinodis<br />
Pompilidae – Wegwespen<br />
Arachnospila abnormis<br />
Cryptocheilus versicolor 3<br />
Homonotus anguinolentus<br />
Priocnemis minuta 3<br />
Vespidae – Faltenwespen<br />
Discoelius zonalis 3<br />
Sphecidae – Grabwespen<br />
Crossocerus assimilis 3<br />
Crossocerus barbipes 2<br />
Crossocerus binotatus<br />
Crossocerus capitosus 2<br />
Crossocerus dimidiatus<br />
Crossocerus styrius G D<br />
Dolichurus corniculus<br />
Ectemnius cephalotes 1<br />
Ectemnius guttatus G V<br />
Nysson dimidiatus 1 G<br />
Passaloecus borealis 1<br />
Passaloecus brevilabris 2<br />
Passaloecus eremita 2<br />
Pemphredon enslini(D als aus.) 1<br />
Pemphredon montana<br />
Pemphredon morio<br />
Podalonia hirsuta 3<br />
Psenulus schencki<br />
Spilomena curucca<br />
Apidae – Wildbienen<br />
G<br />
G<br />
G<br />
G<br />
G<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
G<br />
G<br />
G<br />
G<br />
53
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Art<br />
Wildbienen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLTh<br />
RLD<br />
Andrena anthrisci<br />
G<br />
Andrena marginata 2 2<br />
Andrena cineraria 3<br />
Andrena nitidiuscula 2 3<br />
Andrena clarkella 2<br />
Andrena praecox 2<br />
Andrena confinis (D als congr.) 2 2<br />
Osmia parietina 3 3<br />
Andrena denticulata<br />
V<br />
Osmia ravouxi 2 2<br />
Andrena fulvago 3 3<br />
Osmia rufohirta 3 3<br />
Andrena intermedia 2 3<br />
Osmia spinulosa 3<br />
Andrena labialis 2 V<br />
Stelis minuta 2<br />
Andrena lapponica<br />
V<br />
Stelis odontopyga 2 3<br />
Andrena lathyri 3<br />
Zusammenfassung<br />
Bisher wurden aus dem Nationalpark Hainich 352 Hautflüglerarten, darunter 319<br />
Stechimmenarten, nachgewiesen. Zehn Arten waren neu für Thüringen, eine weitere<br />
als ausgestorben gegoltene Art ist aufgefunden, der zweite aktuelle Nachweis aus Thüringen.<br />
Zahlreiche weitere Arten sind auch jetzt noch von den ausgewählten Probeflächen zu<br />
erwarten. Angaben zu weiteren zu erwartenden Arten wurden gemacht und erstmals Zielarten<br />
ausgewählt. Die gewonnenen Ergebnisse lassen auf ein sehr artenreiches Gebiet schließen, was<br />
kleine und dadurch schwer nachweisbare Populationen aufweist. Es unterliegt ein hoher Anteil der<br />
nachgewiesenen Arten in Thüringen und Deutschland einer Gefährdung.<br />
Alle 2006 untersuchten Gebiete erscheinen besonders geeignet für ein Monitoring. Eine<br />
Kategorisierung in die untersuchten Biotopcharakteristika auf landesweit im Gebiet seltene,<br />
im Gebiet typische und indikatorisch bedeutsame Arten, wurden erstellt.<br />
Quellen<br />
BURGER, F. (2007): Abschlussbericht zur Erfassung von Stechimmen (Hym., Aculeata) im Nationalpark<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BURGER, F. (2006): Abschlussbericht zur Erfassung von Stechimmen (Hym., Aculeata) im Nationalpark<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
BURGER, F. (2004): Erfassung von Stechimmen (Hym., Aculeata) im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
WINTER, R. (2000): Erfassung von Wildbienen und anderen Stechimmen (Hymenoptera) im Südteil des<br />
Nationalparks Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
54
Ameisen (Hymenoptera: Formicidae)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand hat sich verbessert. Die bisherigen Nachweise beruhten in erster Linie auf der<br />
Auswertung von Beifängen anderer Kartierungen. 2003 erfolgten Erfassungen im Rahmen einer<br />
Diplomarbeit (M. Hobert). Insgesamt 17 Arten konnte BURGER (2006) als Beifänge nachweisen,<br />
davon 1 Art neu.<br />
Artenzahl: 33<br />
Tab. 15:<br />
Ameisen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Camponotus herculeanus<br />
Ameisen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Camponotus ligniperda (Latreille 1802)<br />
RLD<br />
Dolichoderus quadripunctatus 2 2<br />
Formica cunicularia (Latreille 1798)<br />
Formica fusca<br />
Formica polyctena (Förster 1850)<br />
Formica pratensis (Retzius 1783)<br />
Formica rufa (Linné 1761)<br />
Formica rufibarbis (Fabricius 1793)<br />
Formica sanguinea<br />
Lasius alienus<br />
Lasius brunneus (Latreille 1798)<br />
Lasius bicornis<br />
Lasius emarginatus<br />
Lasius flavus<br />
Lasius fuliginosus<br />
V<br />
V<br />
V<br />
V<br />
R<br />
RLTh<br />
Art<br />
Lasius niger<br />
Lasius platythorax (Seifert 1991)<br />
Lasius umbratus<br />
Ameisen im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Leptothorax acervorum (Fabricius 1793)<br />
Leptothorax nylanderi<br />
Myrmecina graminicola<br />
Myrmica gallienii<br />
Myrmica lobicornis (Nylander 1846) 3<br />
Myrmica rubra (Linné 1758)<br />
Myrmica ruginodis (Nylander 1846)<br />
Myrmica sabuleti (Meinert 1860)<br />
RLD<br />
Myrmica salina 1 1<br />
Myrmica scabrinodis (Nylander 1846)<br />
Myrmica schencki 3<br />
Myrmica specioides 3<br />
Tapinoma erraticum<br />
Tetramorium caespitum<br />
V<br />
V<br />
V<br />
RLTh<br />
Anmerkungen zu einzelnen Arten<br />
Der Fang eines Männchens von Lasius bicornis an der Thiemsburg stellt den Erstnachweis für<br />
Thüringen dar. Lasius bicornis ist an grossvolumiges Totholz und hohle Stämme gebunden.<br />
Myrmica gallienii ist aus Thüringen nur von 5 Fundorten bekannt, zwei davon liegen im<br />
Nationalpark. Myrmica salina, bundesweit vom Aussterben bedroht, ist in Thüringen an 9<br />
Fundorten nachgewiesen, allein 5 davon liegen im Nationalpark.<br />
55
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Quellen<br />
BURGER, F. (2006): Abschlussbericht zu Erfassung von Stechimmen (Hym., Aculeata) im Nationalpark<br />
Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
HOBERT, M. (2004): Untersuchungen zur Ameisenfauna (Hymenoptera: Formicidae) im Nationalpark<br />
„Hainich“/ Thüringen. Diplomarbeit Uni Göttingen<br />
SEIFERT, B. (2001): Liste der im Nationalpark Hainich nachgewiesenen Ameisenarten. Schreiben vom<br />
03.11.2001 an die Nationalparkverwaltung<br />
SEIFERT, B. (2002): Liste der im Nationalpark Hainich nachgewiesenen Ameisenarten. Schreiben vom<br />
09.10.2002 an die Nationalparkverwaltung<br />
56
Köcherfliegen (Trichoptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist aufgrund der systematischen Erfassung der Limnofauna ausgewählter Stillund<br />
Fließgewässer (BELLSTEDT 1999, 2000, 2001, 2003) relativ gut. Weitere Nachweise von<br />
Köcherfliegen waren aufgrund der hierfür fehlenden Biotope im Nationalpark kaum zu erwarten,<br />
allerdings gelangen weitere Nachweise durch Lichtfallen am Baumkronenpfad (BELLSTEDT<br />
2005).<br />
Artenzahl: 53<br />
Tab. 16: Köcherfliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Köcherfliegen im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Köcherfliegen im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Agraylea sexmaculata<br />
Agrypnia varia<br />
Allotrichia pallicornis 3 2<br />
Anabolia nervosa<br />
Athripsodes albifrons 2<br />
Athripsodes cinereus<br />
Ceraclea dissimilis<br />
Cyrnus trimaculatus<br />
Enoicyla reichenbachi 3 R<br />
Glyphotaelius pellucidus<br />
Halesus radiatus<br />
Holocentropus picicornis 2<br />
Hydropsyche angustipennis<br />
Hydropsyche bulgaromanorum<br />
R<br />
Hydropsyche contubernalis<br />
Hydropsyche incognita<br />
Hydropsyche saxonica<br />
Hydropsyche siltalai<br />
Hydroptila angulata 2<br />
Hydroptila forcipata V 2<br />
Hydroptila sparsa<br />
Ironoquia dubia 3 2<br />
Lasiocephala basalis 3<br />
Leptocerus tineiformis 3<br />
Limnephilus affinis 3<br />
Limnephilus auricula<br />
Limnephilus bipunctatus<br />
Limnephilus decipiens 3<br />
Limnephilus flavicornis<br />
Limnephilus ignavus<br />
Limnephilus lunatus<br />
Limnephilus sparsus<br />
Limnephilus stigma<br />
Limnephilus vittatus 3<br />
Micropterna sequax<br />
Mystacides longicornis<br />
Mystacides nigra<br />
Oecetis furva 3<br />
Oecetis lacustris<br />
Oecetis ochracea<br />
Orthotrichia costalis<br />
R<br />
Plectrocnemia conspersa<br />
Polycentropus flavomaculatus<br />
Potamophyllax latipennis<br />
Potamophylax nigricornis<br />
Psychomyia pusilla<br />
Rhyacophila fasciata<br />
Sericostoma personatum<br />
Stenophylax vibex 3<br />
Tinodes dives V 3<br />
Triaenodes bicolor<br />
Trichostegia minor<br />
R<br />
Wormaldia occipitalis<br />
Mit Hydropsyche bulgaromanorum gelang ein Erstnachweis für Thüringen.<br />
57
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (1999): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2000): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2001): Zur Limnofauna von Fließgewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2003): Faunistische Untersuchung temporärer Kleingewässer im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2005): Zur Insektenfauna des Baumkronenpfades im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
58
Schmetterlinge (Lepidoptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist relativ gut. Systematische Untersuchungen erfolgen seit 1991, v.a. durch R.-<br />
P. ROMMEL. Für tagaktive Schmetterlingsarten erfolgten Sichtbeobachtungen, für nachtaktive<br />
Arten selektiver Lichtfang. Kleinschmetterlinge sind noch ungenügend erfasst (s. ROMMEL 2003).<br />
Seit 2003 wurde daher die Erfassung der Kleinschmetterlinge erweitert (ROICK 2003, 2004).<br />
2007 ergab eine Auswertung der Erfassung von nachtaktiven Schmetterlingen am<br />
Baumkronenpfad 33 Arten, die erstmalig im Nationalpark Hainich mitgeteilt wurden.<br />
Artenzahl:<br />
797 (davon sog. Großschmetterlinge 579 Arten, Kleinschmetterlinge 218 Arten)<br />
Tab. 17:<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Limacodidae<br />
Apoda limacodes HUFN. Schildmotte - -<br />
Cossidae<br />
Zeuzera pyrina L. Blausieb - -<br />
Cossus cossus L.<br />
Lasiocampidae<br />
Weidenbär<br />
Poecilocampa populi L. Kleine Pappelglucke - -<br />
Trichiura crataegi L. Weißdorn-Haarspinner 3 -<br />
Malacosoma neustria L. Ringelspinner - -<br />
Malacosoma castrensis L. Wolfsmilchspinner 3 2<br />
Lasiocampa trifolii SCHIFF. Kleespinner - -<br />
Macrothylacia rubi L. Brombeerspinner - -<br />
Dendrolimus pini L. Kiefernspinner - -<br />
Euthrix potatoria L. Grasglucke - -<br />
Cosmotriche lobulina<br />
SCHIFF.<br />
Mondfleckglucke - -<br />
Gastropacha quercifolia L. Kupferglucke - 2<br />
Eriogaster lanestris L. Wollafter 3<br />
Saturniidae<br />
Aglia tau L. Nagelfleck - -<br />
Saturnia pavonia L. Kleines Nachtpfauenauge - -<br />
Sphingidae<br />
Mimas tiliae L. Lindenschwärmer - -<br />
Smerinthus ocellata L. Abendpfauenauge - -<br />
Laothoe populi L. Pappelschwärmer - -<br />
Sphinx ligustri L. Ligusterschwärmer - -<br />
Hyloicus pinastri L. Kiefernschwärmer - -<br />
Proserpinus proserpina<br />
PALL.<br />
Nachtkerzenschwärmer V 2<br />
Hyles euphorbiae L. Wolfsmilchschwärmer V -<br />
Deilephila elpenor L. Mittlerer Weinschwärmer - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Deilephila porcellus L. Kleiner Weinschwärmer - -<br />
Drepanidae<br />
Thyatira batis L. Roseneule - -<br />
Habrosyne pyritoides<br />
HUFN.<br />
Achateule - -<br />
Tethea ocularis L. Pappelhain-Eulenspinner - -<br />
Hepialidae<br />
Triodia sylvina L.<br />
Trockenkräuterrasen-<br />
Wurzelbohrer<br />
- -<br />
Korscheltellus lupulina Kräuterfrischrasen-<br />
HBN.<br />
Wurzelbohrer<br />
- -<br />
Hepialus humuli L. Hopfenspinner - -<br />
Tethea or SCHIFF. Wollrückenspinner - -<br />
Tetheella fluctuosa HBN.<br />
Birkenwaldheiden-<br />
Eulenspinner<br />
- -<br />
Ochropacha duplaris L.<br />
Erlenbirkengehölz-<br />
Eulenspinner<br />
- -<br />
Cymatophorina diluta<br />
SCHIFF.<br />
Eichensandwald-Eulenspinner - -<br />
Achyla flavicornis L. Wollbeinspinner - -<br />
Falcaria lacertinaria L. Eidechsensichler - -<br />
Watsonalla binaria HUFN. Eichenwald-Sichelspinner - -<br />
Watsonalla cultraria F. Buchenwald-Sichelspinner - -<br />
Drepana falcataria L. Birkenflur-Sichelspinner - -<br />
Cilix glaucata SCOP. Silberspinner - -<br />
Geometridae<br />
Archieras notha HBN. Mittleres Jungfernkind -<br />
Lomaspilis marginata L.<br />
Pappelweidenauen-<br />
Fleckenspanner<br />
- -<br />
Ligdia adustata SCHIFF.<br />
Feldholzbuschflur-<br />
Fleckenspanner<br />
- -<br />
Macaria notata L. Birkeneichen-Eckflügelspanner - -<br />
Macaria alternata SCHIFF. Weidenerlen-Eckflügelspanner - -<br />
Macaria liturata CL.<br />
Kiefernfichten-<br />
Eckflügelspanner<br />
- -<br />
Macaria wauaria L.<br />
Parkbuschland-<br />
Vauzeichenspanner<br />
- -<br />
Chiasmia clathrata L.<br />
Kleekräuterrasen-<br />
Gitterspanner<br />
- -<br />
Petrophora chlorosata<br />
SCOP.<br />
Moorwald-Adlerfarnspanner - -<br />
Plagodis dolabraria L.<br />
Eichenmischwald-<br />
Brandstriemenspanner<br />
- -<br />
Opisthograptis luteolata L. Gelbspanner - -<br />
Epione repandaria HUFN.<br />
Weidenauen-<br />
Saumbandspanner<br />
- -<br />
Pseudopanthera macularia Pantherspanner - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
59
Art<br />
L.<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Ennomos quercinaria Bucheneichen-<br />
HUFN.<br />
Zackenrandspanner<br />
- -<br />
Ennomos alniaria L.<br />
Erlenbirken-<br />
Zackenrandspanner<br />
- 3<br />
Ennomos fuscantaria Eschen-Parkland-<br />
HAW.<br />
Zackenrandspanner<br />
- -<br />
Ennomos erosaria Eichenlinden-<br />
SCHIFF.<br />
Zackenranspanner<br />
- -<br />
Ennomos dentaria F.<br />
Auenfrischgebüsch-<br />
Mondfleckspanner<br />
- -<br />
Selenia lunularia HBN. Lichtwald-Mondfleckspanner - -<br />
Selenia tetralunaria HUFN. Parkland-Mondfleckspanner - -<br />
Odontopera bidentata CL.<br />
Laubgebüsch-<br />
Zahnsaumspanner<br />
- -<br />
Crocallis elinguaria L.<br />
Bergwald-<br />
Gebüschhaldenspanner<br />
- -<br />
Ourapteryx sambucaria L. Nachtschwalbenschwanz - -<br />
Colotois pennaria L. Laubholz-Unterholzspanner - -<br />
Angerona prunaria L.<br />
Lichtwald-Schlehen-<br />
Großspanner<br />
- -<br />
Apocheima hispidaria Eichenulmen-<br />
SCHIFF.<br />
Lichtgehölzspanner<br />
- 2<br />
Apocheima pilosaria<br />
SCHIFF.<br />
Schneespanner - -<br />
Lycia hirtaria CL.<br />
Eichen-Mischhochwald-<br />
Spinnerspanner<br />
- -<br />
Lycia pomonaria HBN. Laubholzrain-Spinnerspanner 3 3<br />
Biston strataria L. Pappelspanner - -<br />
Biston betularia L. Birkenspanner - -<br />
Agriopis leucophaearia Eichenmischwald-<br />
SCHIFF.<br />
Vorfrühlingsspanner<br />
- -<br />
Agriopis marginaria F.<br />
Gebänderter Laubwald-<br />
Frühlingsspanner<br />
- -<br />
Erannis defoliaria CL. Großer Frostspanner - -<br />
Peribatodes rhomboidaria Parklandgebüschflur-<br />
SCHIFF.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Peribatodes secundaria Fichtenstangenholz-<br />
SCHIFF.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Alcis repandata L.<br />
Fichtenlichtwald-<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Alcis bastelbergeri<br />
HIRSCHKE<br />
Laubwald-Rindenspanner - -<br />
Hypomecis roboraria Eichenhochwald-<br />
SCHIFF.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Hycomecis punctinalis<br />
SCOP.<br />
Laubholzhain-Rindenspanner - -<br />
Ectropis crepuscularia Hochstaudenwald-<br />
SCHIFF.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Paradarisa consonaria Bergwald-Laubgesträuch-<br />
HBN.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Parectropis similaria<br />
HUFN.<br />
Laubunterholz-Rindenspanner - -<br />
Aethalura punctulata Erlenbirkenauen-<br />
SCHIFF.<br />
Rindenspanner<br />
- -<br />
Ematurga atomaria Heideland-Staubstreifen-<br />
SCHIFF.<br />
Tagspanner<br />
- -<br />
Cabera pusaria L.<br />
Erlenbirkenweidenauen-<br />
Spanner<br />
- -<br />
Cabera exanthemata<br />
SCOP.<br />
Weidenfrischgebüsch-Spanner - -<br />
Lomographa bimaculata F.<br />
Gehölzrandfrischgebüsch-<br />
Spanner<br />
- -<br />
Lomographa temerata Laubgebüschschluchten-<br />
SCHIFF.<br />
Spanner<br />
- -<br />
Aleucis distinctata H.-S.<br />
Steppenbuschheiden-<br />
Schlehenspanner<br />
V -<br />
Theria rupicapraria Schlehenhecken-<br />
SCHIFF.<br />
Vorfrühlingsspanner<br />
- 3<br />
Theria primaria HAW.<br />
Schlehenhecken-<br />
Vorfrühlingsspanner<br />
- 3<br />
Campaea margaritata L. Bucheneichenwald- - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Perlenglanzspanner<br />
Hylaea fasciaria L.<br />
Bergnadelwald-<br />
Seidenglanzspanner<br />
- -<br />
Puengleria capreolaria Tannen-<br />
SCHIFF.<br />
Schattenbergwaldspanner<br />
- -<br />
Charissa obscurata<br />
SCHIFF.<br />
Felssteppen-Steinspanner V -<br />
Siona lineata SCOP.<br />
Buschstauden-<br />
Frischrasenspanner<br />
- -<br />
Perconia strigillaria HBN. Heideland-Streifenspanner 3 1<br />
Alsophila aescularia<br />
SCHIFF.<br />
Kreuzflügel - -<br />
Alsophila aceraria SCHIFF.<br />
Ahorneichenhain-<br />
Spätherbstspanner<br />
- 2<br />
Aplasta ononaria<br />
FUESSLY<br />
Hauhechelspanner 3 3<br />
Geometra papilionaria L. Grünes Blatt - -<br />
Hemithea aestivaria HBN. Buschholzspanner - -<br />
Thalera fimbrialis SCOP.<br />
Trockenkräuter-Geröllflur-<br />
Spanner<br />
- -<br />
Hemistola chrysoprasaria<br />
ESP.<br />
Waldrebengeschlingspanner - -<br />
Jodis lactearia L. Birkenbuschwald-Laubspanner - -<br />
Cyclophora annularia F.<br />
Ahornunterholz-<br />
Gürtelpuppenspanner<br />
V -<br />
Cyclophora porata L.<br />
Eichenbuschhain-<br />
Gürtelpuppenspanner<br />
- 2<br />
Cyclophora punctaria L.<br />
Eichenunterholz-<br />
Gürtelpuppenspanner<br />
- -<br />
Cyclophora linearia HBN.<br />
Rotbuchenwald-<br />
Gürtelpuppenspanner<br />
- -<br />
Timandra griseata<br />
W.PETERSEN<br />
Frischstauden-Kiesflurspanner - -<br />
Scopula nigropunctata Frischstauden-Buschland-<br />
HUFN.<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Scopula ornata SCOP.<br />
Dostfluren-Schmuck-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Scopula rubiginata HUFN. Triftgrasflur-Kleinspanner - 3<br />
Scopula immutata L.<br />
Feuchtkräuterrasen-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea serpentata HUFN. Magerrasen-Kleinspanner - -<br />
Idaea muricata HUFN.<br />
Heidemoor-Kräuterrasen-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea biselata HUFN.<br />
Feuchtkräuterrasen-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea fuscovenosa GOEZE<br />
Frischgebüschflur-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea humiliata HUFN. Steppentriftgras-Kleinspanner - -<br />
Idaea dimidiata HUFN.<br />
Ufer-Schuttstaudenflur-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea emarginata L.<br />
Laubgehölz-Frischrasen-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea aversata L.<br />
Waldheiden-Buschflur-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Idaea straminata BKH.<br />
Feuchtstauden-Buschflur-<br />
Kleinspanner<br />
- -<br />
Rhodostrophia vibicaria<br />
CL.<br />
Rotbandspanner - -<br />
Scotopteryx bipunctaria Trockenkräuterrasen-<br />
SCHIFF.<br />
Striemenspanner<br />
- 3<br />
Scotopteryx chenopodiata Frischkräuterrasen-<br />
L.<br />
Striemenspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe biriviata BKH.<br />
Springkraut-Quellflur-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe designata Kreuzblütler-Quellflur-<br />
HUFN.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe spadicearia Labkraut-Buschheiden-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe ferrugata CL.<br />
Feldgehölz-Kräuterflur-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe quadrifasciata Hecken-Frischkräuterflur-<br />
CL.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
60
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Xanthorhoe montanata Bergwald-Frischkräuterflur-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Xanthorhoe fluctuata L.<br />
Schattenschuttstauden-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Catarhoe rubidata SCHIFF.<br />
Buchenbergwald-Labkraut-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Catarhoe cuculata HUFN.<br />
Buchenbergwald-Labkraut-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Epirrhoe tristata L.<br />
Frischkräuterbuschland-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Epirrhoe alternata MÜLL.<br />
Frischkräuterschuttflur-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Epirrhoe rivata HBN.<br />
Gebüschrain-Labkraut-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Epirrhoe molluginata HBN.<br />
Bergwaldgrasflur-Labkraut-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Camptogramma bilineata Frischkräuterbuschflur-<br />
L.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Anticlea badiata SCHIFF. Parkland-Rosen-Blattspanner - -<br />
Anticlea derivata SCHIFF.<br />
Lichtgebüschflur-Rosen-<br />
Blattspanner<br />
V -<br />
Mesoleuca albicillata L.<br />
Waldhimbeergesträuch-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Lampropteryx suffumata Buchenbergwald-Labkraut-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Cosmorhoe ocellata L.<br />
Labkraut-Feuchtrasen-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Eulithis prunata L.<br />
Auenbuschland-<br />
Haarbüschelspanner<br />
- -<br />
Eulithis testata L.<br />
Heidekrautheiden-<br />
Haarbüschelspanner<br />
V 2<br />
Eulithis pyraliata SCHIFF.<br />
Frischgebüschland-<br />
Haarbüschelspanner<br />
- -<br />
Ecliptopera silaceata Waldhochstaudenflur-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Ecliptopera capitata H.-S.<br />
Schluchtwald-Springkraut-<br />
Blattspanner<br />
V -<br />
Chloroclysta siterata Eichenlinden-Mischwald-<br />
HUFN.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Chloroclysta citrata L.<br />
Frischkräuter-Buschhalden-<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Chloroclysta truncata<br />
HUFN.<br />
Fichtenbergwald-Blattspanner - -<br />
Cidaria fulvata FORST. Rosenspanner - -<br />
Thera obeliscata HBN. Kiefernlichtwald-Blattspanner - -<br />
Thera variata SCHIFF. Fichtenbergwald-Blattspanner - -<br />
Elektrophaes corylata Birkenhaselgehölz-<br />
THNBG.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Colostygia olivata SCHIFF.<br />
Bergwald-Schattenkräuter-<br />
Blattspanner<br />
- 3<br />
Colostygia pectinataria<br />
KNOCH<br />
Waldbuschheiden-Blattspanner - -<br />
Hydriomena furcata<br />
THNBG.<br />
Waldmoorheiden-Blattspanner - -<br />
Hydriomena impluviata<br />
SCHIFF.<br />
Erlenhain-Blattspanner - -<br />
Horisme vitalbata SCHIFF.<br />
Frischgebüschhalden-<br />
Waldrebenspanner<br />
- -<br />
Horisme tersata SCHIFF.<br />
Trockengebüsch-<br />
Waldrebenspanner<br />
- -<br />
Melanthia procellata Laubgebüsch-Waldreben-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Spargania luctuata Waldschlag-Weidenröschen-<br />
SCHIFF.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Rheumaptera undulata L. Wellenspanner - -<br />
Triphosa dubitata L. Höhlenspanner - -<br />
Philereme vetulata<br />
SCHIFF.<br />
Parkland-Kreuzdornspanner - -<br />
Philereme transversata<br />
HUFN.<br />
Parkland-Kreuzdornspanner - -<br />
Euphyia biangulata HAW. Schattenfelswand-Blattspanner V -<br />
Euphyia unangulata HAW. Laubfeuchtwald-Blattspanner - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Epirrita dilutata SCHIFF. Laubholzhain-Herbstspanner - -<br />
Eupithecia venosata F. Taubenkropf-Blütenspanner V -<br />
Eupithecia centaureata<br />
SCHIFF.<br />
Hochstauden-Blütenspanner - -<br />
Eupithecia satyrata HBN. Korbblütler-Blütenspanner - -<br />
Operophtera brumata L. Gemeiner Frostspanner - -<br />
Operophtera fagata<br />
SCHARFENB:<br />
Buchenfrostspanner - -<br />
Perizoma alchemillata L.<br />
Schuttstauden-Hohlzahn-<br />
Kapselspanner<br />
- -<br />
Perizoma bifaciata HAW. Zahntrost-Kapselspanner - 3<br />
Perizoma blandiata Moorrasen-Augentrost-<br />
SCHIFF.<br />
Kapselspanner<br />
- 3<br />
Perizoma albulata SCHIFF. Sumpfwiesen-Kapselspanner - -<br />
Perizoma didymata L. Heidelbergwald-Blattspanner - -<br />
Perizoma parallelolineata Waldkräuter-Frischrasen-<br />
RETZIUS<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Eupithecia haworthiata Walrebengeschling-<br />
DBLD.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia immundata Z.<br />
Bergwald-Christophskraut-<br />
Blütenspanner<br />
V 3<br />
Eupithecia plumbeolata Lichtwald-Wachtelweizen-<br />
HAW.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia abietaria Bergwald-Fichtenzapfen-<br />
GOEZE<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia linariata Staudenflur-Leinkraut-<br />
SCHIFF.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia laquaearia H.-S. Augentrost-Blütenspanner 2 1<br />
Eupithecia exiguata HBN.<br />
Bergwald-Berberitzen-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia insigniata HBN. Obsthain-Apfel-Blütenspanner 3 3<br />
Eupithecia absinthiata CL. Korbblütler-Blütenspanner - -<br />
Eupithecia assimillata Auenland-Hopfen-<br />
DBLD.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia vulgata HAW.<br />
Hecken-Schuttkräuterflur-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia tripunctaria H.- Schluchtwald-Dolden-<br />
S.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia denotata HBN. Glockenblumen-Blütenspanner V -<br />
Eupithecia subfuscata<br />
HAW.<br />
Frischkräuterflur-Blütenspanner - -<br />
Eupithecia icterata VILL.<br />
Staudenflur-Schafgarben-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia succenturiata L.<br />
Hochstauden-Rainfarn-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia subumbrata Buschrasen-Hochstauden-<br />
SCHIFF.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia pimpinellata Hochstauden-Bibernell-<br />
HBN.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia ochridata Schuttflur-Beifuß-<br />
PINKER<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia virgaureata Hochstauden-Goldruten-<br />
DBLD.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia abbreviata Laubholzhain-Eichen-<br />
STEPH.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia pusillata Lichtwald-Wacholder-<br />
SCHIFF.<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia lanceata HBN.<br />
Berghochwald-Fichten-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia lariciata FRR.<br />
Vorgehölz-Lärchen-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Eupithecia tantillaria BSD.<br />
Bergwald-Fichtennadel-<br />
Blütenspanner<br />
- -<br />
Chloroclystis v-ata HAW. Waldreben-Blütengrünspanner - -<br />
Rhinopora rectangulata L.<br />
Obstbaumgärten-<br />
Blütengrünspanner<br />
- -<br />
Anticollix sparsata TR.<br />
Moorgehölz-<br />
Gilbweiderichspanner<br />
- 1<br />
Chesias legatella SCHIFF.<br />
Besenginsterheiden-<br />
Silberstreifenspanner<br />
- 3<br />
Aplocera plagiata L.<br />
Trockenrasen-Hartheu-<br />
Grauspanner<br />
- -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
61
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Clostera curtula L. Erpelschwanz - -<br />
Cerura vinula L. Großer Gabelschwanz V -<br />
Furcula furcula CL. Rotbuchengabelschwanz - -<br />
Furcula bifida BRAHM Kleiner Gabelschwanz - 3<br />
Notodonta dromedarius L. Erlenzahnspinner - -<br />
Notodonta torva HBN. Pappelauen-Zahnspinner V 2<br />
Pheosia gnoma F. Birkenzahnspinner - -<br />
Pterostoma palpina CL. Schnauzenzahnspinner - -<br />
Ptilophora plumigera<br />
SCHIFF.<br />
Ahornwald-Frostzahnspinner - -<br />
Leucodonta bicoloria<br />
SCHIFF.<br />
Weißer Zahnspinner - -<br />
Ptilodon capucina L. Kamelspinner - -<br />
Ptilodon cucullina SCHIFF. Ahornzahnspinner - -<br />
Aplocera praeformata Bergheiden-Hartheu-<br />
HBN.<br />
Grauspanner<br />
- -<br />
Discoloxia blomeri CURT.<br />
Bergschluchtwald-Ulmen-<br />
Spanner<br />
3 3<br />
Euchoeca nebulata SCOP.<br />
Erlengebüschauen-<br />
Blattkleinspanner<br />
- -<br />
Asthena albulata HUFN.<br />
Hain-Frischgebüsch-<br />
Zierspanner<br />
- -<br />
Hydrelia flammeolaria Erlenahorn-Feuchtgehölz-<br />
HUFN.<br />
Blattspanner<br />
- -<br />
Minoa murinata SCOP. Mausspanner - -<br />
Lobophora halterata<br />
HUFN.<br />
Pappelhain-Lappenspanner - -<br />
Trichopteryx carpinata Pappelfrischwald-<br />
BKH.<br />
Lappenspanner<br />
- -<br />
Pterapherapteryx sexalata Weidenbuschauen-<br />
RETZIUS<br />
Lapppenspanner<br />
- -<br />
Nothocasis sertata HBN.<br />
Ahornbergwald-<br />
Lappenspanner<br />
- -<br />
Acasis viretata HBN.<br />
Frischgehölz-Buschflur-<br />
Lappenspanner<br />
3 -<br />
Cyclophora albipunctata<br />
HUFN.<br />
Birkenbuschwald-<br />
Gürtelpuppenspanner<br />
Scopula incanata L. Geröllhaldenflur-Kleinspanner<br />
Pelurga comitata L.<br />
Schutt-Staudenflur-<br />
Blattspanner<br />
Eupithecia tenuiata HBN. Buschland-Salweidenspanner<br />
Eupithecia valerianiata Feuchtstauden-Baldrian-<br />
HBN.<br />
Blütenspanner<br />
2<br />
Eupithecia selinata H.-S. Waldengelwurz-Blütenspanner<br />
Eupithecia trisignaria H.-S.<br />
Schattendoldenstauden-<br />
Blütenspanner<br />
Eupithecia indigata HBN.<br />
Kiefern-Fichtenwald-<br />
Blütenspanner<br />
Gymnoscelis rufifasciata<br />
HAW.<br />
Buschwald-Zwerg-<br />
Blütenspanner<br />
Rhinoprora chloerata MAB.<br />
Schlehenhecken-<br />
Blütengrünspanner<br />
3<br />
Macaria signaria HBN.<br />
Fichtenbergwald—<br />
Eckflügelspanner<br />
3<br />
Plagodis pulveraria L.<br />
Heckenkirschen-<br />
Lichtwaldspanner<br />
Agriopis aurantiaria HBN.<br />
Buchenahorn-<br />
Spätherbstspanner<br />
Bupalus piniaria L. Kiefernspanner<br />
Notodontidae<br />
Notodonta ziczac L. Zickzackzahnspinner - -<br />
Drymonia dodonea Eichenbuchenwald-<br />
SCHIFF.<br />
Zahnspinner<br />
- -<br />
Drymonia ruficornis HUFN. Eichenhochwald-Zahnspinner - -<br />
Drymonia obliterata ESP.<br />
Bucheneichen-Bergwald-<br />
Zahnspinner<br />
- R<br />
Pheosia tremula CL. Pappelzahnspinner - -<br />
Odontosia carmelita ESP. Birkenerlenhain-Zahnspinner - 2<br />
Gluphisia crenata ESP.<br />
Auenpappelgehölz-<br />
Zahnspinner<br />
- -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Phalera bucephala L. Mondvogel - -<br />
Stauropus fagi L. Buchenzahnspinner - -<br />
Harpyia milhauseri F. Pergamentspinner - -<br />
Notondonta tritophus<br />
SCHIFF.<br />
Pappelbirkengehölz-<br />
Zahnspinner<br />
Clostera pigra HUFN.<br />
Weidenpappelflur-<br />
Erpelschwanz<br />
Noctuidae<br />
Moma alpium OSB. Orion V 3<br />
Acronicta alni L. Erleneule - -<br />
Acronicta psi L. Pfeileule - -<br />
Acronicta aceris L. Ahorneule - -<br />
Tyta luctuosa SCHIFF. Feldflur-Windeneule - -<br />
Callistege mi CL. Tag-Scheckeule - -<br />
Euclidia glyphica L. Braune Tageule - -<br />
Laspeyria flexula SCHIFF. Nadelwald-Flechteneule - -<br />
Scoliopteryx libatrix L. Krebssuppe - -<br />
Hypena proboscidalis L. Nesselschnabeleule - -<br />
Phytometra viridaria CL. Moosrasen-Bunteulchen - -<br />
Rivula sericealis SCOP. Seideneulchen - -<br />
Diachrysia chrysitis L. Messingeule - -<br />
Diachrysia tutti<br />
KOSTROWICKI<br />
Messingeule - -<br />
Macdunnoughia confusa<br />
STEPH.<br />
Feldstaudenrasen-Silbereule - -<br />
Plusia festucae L. Röhricht-Goldeule - -<br />
Acronicta leporina L. Pudel - -<br />
Acronicta megacephala<br />
SCHIFF.<br />
Aueneule - -<br />
Acronicta auricoma<br />
SCHIFF.<br />
Buschheiden-Rindeneule - -<br />
Acronicta rumicis L. Ampfereule - -<br />
Craniophora ligustri<br />
SCHIFF.<br />
Ligustereule - -<br />
Cryphia algae F. Hain-Baumflechteneulchen - -<br />
Herminia tarsicrinalis Waldbrombeerhecken-<br />
KNOCH<br />
Zünslereule<br />
- -<br />
Herminia grisealis SCHIFF. Haingebüschflur-Zünslereule - -<br />
Zanclognatha tarsipennalis<br />
TR.<br />
Auengehölz-Zünslereule - -<br />
Lygephila pastinum TR. Wickeneule - -<br />
Parascotia fuliginaria L. Pilzeule - -<br />
Colobochyla salicalis Weidenbuschmoor-<br />
3<br />
SCHIFF.<br />
Spannereule<br />
Polychrysia moneta F. Eisenhut-Haldenflur-Goldeule -<br />
Autographa gamma L. Gammaeule - -<br />
Autographa pulchrina Waldrand-Hochstaudenflur-<br />
HAW.<br />
Goldeule<br />
- -<br />
Autographa bractea Quellhalden-Kräuterflur-<br />
SCHIFF.<br />
Goldeule<br />
- -<br />
Abrostola tripartita HUFN. Uferbrennesselflur-Silbereule - -<br />
Abrostola asclepiades Schwalbenwurz-Lichtwald-<br />
SCHIFF.<br />
Silbereule<br />
V -<br />
Abrostola triplasia L.<br />
Schattenbrennesselflur-<br />
Silbereule<br />
- -<br />
Protodeltote pygarga<br />
HUFN.<br />
Waldrasen-Grasmotteneulchen - -<br />
Deltote deceptoria SCOP.<br />
Buschrasen-<br />
Grasmotteneulchen<br />
- -<br />
Deltote bankiana F. Silbereulchen - -<br />
Trisateles emortualis Laubwaldrandgebüsch-<br />
SCHIFF.<br />
Spannereule<br />
- -<br />
Cucullia umbratica L. Schattenmönch - -<br />
Cucullia verbasci L. Brauner Mönch - -<br />
Amphipyra pyramidea L. Pyramideneule - -<br />
Amhipyra berbera RUNGS Pyramideneule - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
62
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Asteroscopus sphinx<br />
HUFN.<br />
Sphinxeule - -<br />
Brachionycha nubeculosa<br />
ESP.<br />
Eichenwald-Rauhaareule V 2<br />
Diloba caeruleocephala L. Blaukopf - -<br />
Heliothis viriplaca HUFN. Kardeneule - 3<br />
Pyrrhia umbra HUFN. Buschkräuterflur-Fruchteule - -<br />
Elaphria venustula HBN. Ginsterheiden-Motteneulchen - -<br />
Caradrina morpheus Schuttstaudenflur-<br />
HUFN.<br />
Seidenglanzeule<br />
- -<br />
Hoplodrina octogenaria Buschkräuterflur-<br />
GOEZE<br />
Seidenglanzeule<br />
- -<br />
Hoplodrina blanda Sandkräuterflur-<br />
SCHIFF.<br />
Seidenglanzeule<br />
- -<br />
Hoplodrina ambigua Steppenrasenhügel-<br />
SCHIFF.<br />
Seidenglanzeule<br />
- -<br />
Charanyca trigrammica<br />
HUFN.<br />
Dreilinieneule - -<br />
Atypha pulmonaris ESP.<br />
Lungenkrauthain-<br />
Seidenglanzeule<br />
- -<br />
Rusina ferruginea ESP. Schatteneule - -<br />
Thalpophila matura HUFN. Buschrasen-Glanzeule - -<br />
Euplexia lucipara L. Purpurglanzeule - -<br />
Phlogophora meticulosa L. Achateule - -<br />
Xanthia togata ESP. Weidengelbeule - -<br />
Xanthia aurago SCHIFF. Rotbuchenbergwald-Gelbeule - -<br />
Phlogophora scita HBN. Smaragdeule - 2<br />
Actinotia polyodon CL.<br />
Hochstaudenheiden-<br />
Johanniskrauteule<br />
- -<br />
Ipimorpha subtusa Uferpappelgebüsch-<br />
SCHIFF.<br />
Blattgepinsteule<br />
- -<br />
Enargia paleacea ESP.<br />
Birkenpappelhain-<br />
Blattgespinsteule<br />
- -<br />
Cosmia pyralina SCHIFF.<br />
Laubholzauenhain-<br />
Ulmenstraucheule<br />
- -<br />
Cosmia trapezina L. Trapezeule - -<br />
Xanthia icteritia HUFN. Gemeine Gelbeule - -<br />
Xanthia citrago L.<br />
Feldahorn-Felsbuschwald-<br />
Gelbeule<br />
- -<br />
Agrochola lychnidis Auengehölzkräuterflur-<br />
SCHIFF.<br />
Herbsteule<br />
- -<br />
Agrochola circellaris<br />
HUFN.<br />
Ulmen-Pappelhain-Herbsteule - -<br />
Agrochola lota CL. Weidenbuschflur-Herbsteule - -<br />
Agrochola macilenta HBN.<br />
Rotbuchenmischwald-<br />
Herbsteule<br />
- -<br />
Agrochola helvola L. Buschwaldheide-Herbsteule - -<br />
Agrochola litura L.<br />
Gehölzbuschstauden-<br />
Herbsteule<br />
- -<br />
Eupsilia transversa HUFN. Satellit-Eule - -<br />
Conistra ligula Esp.<br />
Conistra vaccinii L. Braune Heidelbeereule - -<br />
Conistra rubiginea<br />
SCHIFF.<br />
Feldholzecken-Wintereule - -<br />
Brachylomia viminalis F. Waldbuschflur-Weideneule - -<br />
Lithophane ornitopus<br />
HUFN.<br />
Waldland-Holzeule - -<br />
Xylena vetusta HBN. Braunes Moderholz - -<br />
Xylena exsoleta L. Graues Moderholz - -<br />
Allophyes oxyacanthae L. Weißdorneule - -<br />
Blepharita satura SCHIFF. Waldbuschflur-Brauneule - -<br />
Apamea monoglypha<br />
HUFN.<br />
Wurzelfresser - -<br />
Apamea lithoxylaea<br />
SCHIFF.<br />
Trockenrasen-Graswurzeleule - -<br />
Apamea sublustris ESP. Sumpfwiesen-Graswurzeleule - -<br />
Apamea crenata HUFN. Gemeine Frischrasen-Graseule - -<br />
Apamea epomidion HAW. Waldzwenkenflur-Graseule - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Apamea illyria FRR. Illyrische Waldgraseule - -<br />
Apamea anceps SCHIFF. Waldschlag-Graseule - -<br />
Apamea sordens HUFN. Schuttflur-Graseule - -<br />
Oligia fasciuncula HAW. Moorwiesen-Halmeulchen - -<br />
Mesoligia furuncula<br />
SCHIFF.<br />
Trockenrasen-Halmeulchen - -<br />
Mesapamea secalis L. Getreidewurzeleule - -<br />
Mesapamea didyma ESP. Getreidewurzeleule - -<br />
Archanara dissoluta TR. Gelbbraune Schilfeule - 1<br />
Chortodes extrema HBN. Reitgras-Sandhügel-Halmeule - 2<br />
Chortodes fluxa HBN. Reitgras-Waldrasen-Halmeule - -<br />
Chortodes pygmina HAW. Seggensumpf-Halmeule - 3<br />
Dicestra trifolii HUFN. Kleefeldeule - -<br />
Aethria bicolorata HUFN. Korbblütler-Blättereule - -<br />
Hadena bicruris HUFN. Hochstaudenflur-Nelkeneule - -<br />
Hadena cofusa HUFN. Kleine Nelkeneule - -<br />
Hadena rivularis F. Frischwiesen-Nelkeneule - -<br />
Heliophobus reticulata<br />
GOEZE<br />
Haldenflur-Nelkeneule - -<br />
Melanchra persicariae L. Flohkrauteule - -<br />
Melanchra pisi L. Erbseneule - -<br />
Mamestra brassicae L. Kohleule - -<br />
Polia bombycina HUFN. Labkrautheiden-Blättereule - -<br />
Apamea lateritia HUFN.<br />
Ziegelrote Heiderasen-<br />
Graseule<br />
- -<br />
Apamea remissa HBN. Haldenflur-Reitgraseule - -<br />
Apamea scolopacina ESP. Buchenwald-Graseule - -<br />
Apamea ophiogramma<br />
ESP.<br />
Röhricht-Graseule - -<br />
Oligia strigilis L. Waldrasen-Halmeulchen - -<br />
Oligia versicolor BKH.<br />
Sandmoorgrasflur-<br />
Halmeulchen<br />
- -<br />
Oligia latruncula SCHIFF. Bergheiden-Halmeulchen - -<br />
Luperina testacea SCHIFF. Feldrasen-Trockengraseule - -<br />
Hainkräutergrasflur-<br />
Amphipoea oculea L.<br />
- -<br />
Stengeleule<br />
Amphipoea fucosa FRR. Frischkräuterrasen-Stengeleule - -<br />
Ufersumpfhochstauden-<br />
Hydraecia micacea ESP.<br />
- -<br />
Markeule<br />
Celaena leucostigma HBN. Sumpfufer-Weißpunkteule - -<br />
Lacanobia oleracea L. Gemüseeule - -<br />
Lacanobia thalassina<br />
HUFN.<br />
Heidelbeerwald-Blättereule - -<br />
Lacanobia contigua<br />
SCHIFF.<br />
Lichtwald-Blättereule - -<br />
Lacanobia suasa SCHIFF. Auenschuttflur-Blättereule - -<br />
Hada plebeja L.<br />
Grasmoorkräuterflur-<br />
Blättereule<br />
- -<br />
Aethria dysodea SCHIFF. Lattich-Kiesflur-Blättereule - -<br />
Polia nebulosa HUFN. Waldstauden-Blättereule - -<br />
Mythimna conigera<br />
SCHIFF.<br />
Buschrasen-Weißfleckeule - -<br />
Mythimna ferrago F. Frischrasen-Weißfleckeule - -<br />
Mythimna albipuncta Trockenrasenhalden-<br />
SCHIFF.<br />
Weißfleckeule<br />
- -<br />
Mythimna pudorina Buschmoorwiesen-<br />
SCHIFF.<br />
Weißadereule<br />
- -<br />
Mythimna impura HBN.<br />
Ufermoorgrasflur-<br />
Weißadereule<br />
- -<br />
Mythimna pallens L. Feldgrasflur-Weißadereule - -<br />
Mythimna comma L. Sumpfwiesen-Weißadereule - -<br />
Mythimna scirpi DUP. Trockenrasen-Weißfleckeule - -<br />
Mythimna straminea V 2<br />
Orthosia incerta HUFN.<br />
Gemeine Laubwald-<br />
Frühlingseule<br />
- -<br />
Orthosia gothica L. Kräuterbuschheiden- - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
63
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Frühlingseule<br />
Orthosia cruda SCHIFF. Kleine Kätzcheneule - -<br />
Orthosia miniosa SCHIFF. Eichenmittelwald-Frühlingseule 3 2<br />
Orthosia populeti F. Pappelhain-Frühlingseule - -<br />
Tholera cespitis SCHIFF. Bergraseneule - -<br />
Tholera decimalis PODA Große Raseneule - -<br />
Pachetra sagittigera HUFN. Hainkräuterflur-Grasblättereule - -<br />
Lasionycta proxima HBN. Felskräuterflur-Blättereule - -<br />
Axylia putris L. Auengebüschflur-Bodeneule - -<br />
Ochropleura plecta L. Frischkräuterhalden-Bodeneule - -<br />
Diarsia brunnea SCHIFF. Weichstaudenflur-Bodeneule - -<br />
Diarsia rubi VIEW. Uferstaudenflur-Bodeneule - -<br />
Noctua pronuba L. Hausmutter - -<br />
Noctua comes HBN. Kiefernsandgrasflur-Bandeule - -<br />
Noctua fimbriata<br />
SCHREBER<br />
Gelbe Bandeule - -<br />
Noctua janthina SCHIFF. Hainfrischkräuterflur-Bandeule - -<br />
Noctua janthe BKH. Hainfrischkräuterflur-Bandeule - -<br />
Noctua interjecta HBN. Hellbraune Bandeule - -<br />
Opigena polygona<br />
Steppenrasenhügel-Bodeneule - -<br />
SCHIFF.<br />
Graphiphora augur F. Parklandeule - -<br />
Xestia c-nigrum L. Schwarzes C - -<br />
Xestia ditrapezium<br />
SCHIFF.<br />
Birkenerlenhain-Bodeneule - -<br />
Xestia triangulum HUFN. Triangeleule - -<br />
Xestia baja SCHIFF. Buschkräuterflur-Bodeneule - -<br />
Xestia rhomboidea ESP. Hainkräuterflur-Bodeneule - -<br />
Orthosia cerasi F. Gemeine Kätzcheneule - -<br />
Orthosia gracilis SCHIFF.<br />
Wiesenbuschmoor-<br />
Frühlingseule<br />
- -<br />
Orthosia munda SCHIFF.<br />
Lindeneichenhain-<br />
Frühlingseule<br />
- -<br />
Panolis flammea SCHIFF. Kieferneule - -<br />
Egira conspicillaris L.<br />
Ginsterwaldheiden-<br />
Holzrindeneule<br />
- -<br />
Cerapteryx graminis L. Dreizack-Graseule - -<br />
Xestia sexstrigata HAW. Uferrasen-Bodeneule - -<br />
Xestia xanthographa<br />
SCHIFF.<br />
Buschrain-Bodeneule - -<br />
Cerastis rubricosa SCHIFF.<br />
Hochstaudenhalden-<br />
Kräutereule<br />
- -<br />
Cerastis leucographa<br />
SCHIFF.<br />
Waldbuschrasen-Kräutereule - -<br />
Anaplectoides prasina<br />
SCHIFF.<br />
Grüne Heidelbeereule - -<br />
Euxoa aquilina SCHIFF. Getreideeule - -<br />
Euxoa nigricans L. Geröllkräuterflur-Erdeule - -<br />
Agrotis ipsilon HUFN. Ypsiloneule - -<br />
Agrotis exclamationis L. Gemeine Graseule - -<br />
Agrotis clavis HUFN. Magerwiesen-Erdeule - -<br />
Agrotis segetum SCHIFF. Saateule - -<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend nachtaktive Großschmetterlinge<br />
Agrotis cinerea SCHIFF. Rasenhalden-Bodeneule - -<br />
Catocala promissa L. Kleiner Eichenkarmin 3<br />
Pantheidae<br />
Panthea coenobita ESP. Klosterfrau - -<br />
Colocasia coryli L. Haseleule - -<br />
Lymantriidae<br />
Lymantria monacha L. Nonne - -<br />
Lymantria dispar L. Schwammspinner - -<br />
Calliteara pudibunda L. Buchenrotschwanz - -<br />
Dicallomera fascelina L. Ginsterstreckfuß - 2<br />
Gynaephora selenitica<br />
ESP.<br />
Steppenrasen-Streckfuß - 2<br />
Euproctis chrysorrhoea L. Goldafter - -<br />
Euproctis similis FUESSL. Schwan - -<br />
Arctornis l-nigrum MÜLL. Schwarzes L. - -<br />
Orgyia antiqua L.<br />
Nolidae<br />
Bürstenbinder<br />
Meganola albula SCHIFF. Bombeergerank-Kleinbärchen - -<br />
Nola cucullatella L. Kapuzenbärchen - -<br />
Nola confusalis H.-S. Hainbuchenwald-Kleinbärchen - -<br />
Nycteola revayana SCOP. Eichenhain-Wicklereulchen - 3<br />
Pseudoips prasinana L. Kleiner Kahnspinner - -<br />
Earias clorana L. Grüneulchen - 3<br />
Arctiidae<br />
Thumata senex HBN. Rundflügelbär V 3<br />
Cybosia mesomella L. Buschrasen-Flechtenbär - -<br />
Atolmis rubricollis L. Fichtenwald-Flechtenbär - G<br />
Eilema depressa ESP: Nadelholzflechtenbär - -<br />
Eilema lurideola ZINCKEN Erlenwald-Flechtenbär - -<br />
Eilema complana L. Buschheiden-Flechtenbär - -<br />
Eilema lutarella L. Dotterbär - -<br />
Eilema sororcula HUFN. Frühlingsflechtenbär - 3<br />
Setina irrorella L. Steinflechtenbär 3 G<br />
Phragmatobia fuliginosa L. Zimtbär - -<br />
Parasemia plantaginis L. Wegerichbär V -<br />
Spilosoma lutea HUFN. Gelbe Tigermotte - -<br />
Spilosoma lubricipeda L. Weiße Tigermotte - -<br />
Spilosoma urticae ESP. Nesselbär - -<br />
Diaphora mendica CL. Graubär - -<br />
Diacrisia sannio L. Rotrandbär - -<br />
Arctia caja L. Brauner Bär - -<br />
Callimorpha dominula L. Schönbär - -<br />
Tyria jacobaeae L. Blutbär - -<br />
Thyrididae<br />
Thyris fenestrella SCOP. Fensterschwärmerchen V P<br />
RLD<br />
RLTh<br />
64
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Tab. 18:<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend tagaktive Großschmetterlinge<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Brachodidae<br />
Pennisetia hylaeiformis<br />
LASP.<br />
Hesperiidea<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend tagaktive Großschmetterlinge<br />
RLD<br />
Himbeer-Glasflügler - -<br />
Erynnis tages L. Dunkler Dickkopffalter - -<br />
Spialia sertorius HFFGG. Roter Würfelfalter V 3<br />
Pyrgus malvae L. Malven-Würfelfalter - -<br />
Pyrgus serratulae RMB. Schwarzbrauner Würfelfalter 2 1<br />
Carterocephalus<br />
palaemon PALL.<br />
Gelbwürfliger Dickkopffalter V -<br />
Thymelicus lineola O.<br />
Schwarzkolbiger<br />
Dickkopffalter<br />
- -<br />
Thymelicus sylvestris<br />
PODA<br />
Braunkolbiger Dickkopffalter - -<br />
Thymelicus acteon<br />
ROTT.<br />
Mattscheckiger Dickkopffalter 3 3<br />
Ochlodes venata BR. Et<br />
GR.<br />
Rostfleckiger Dickkopffalter - -<br />
Papilionidae<br />
Papilio machaon L. Schwalbenschwanz - -<br />
Pieridae<br />
Leptidea sinapis L. Senfweißling V -<br />
Anthocaris cardamines L. Aurorafalter - -<br />
Pieris brassicae L. Großer Kohlweißling - -<br />
Pieris rapae L. Kleiner Kohlweißling - -<br />
Pieris napi L. Rapsweißling - -<br />
Colias hyale L. Goldene Acht - 3<br />
Gonepteryx rhamni L. Zitronenfalter - -<br />
Lycaenidae<br />
Hamearis lucina L. Perlbinde 3 3<br />
Lycaena phlaeas L. Kleiner Feuerfalter - -<br />
Lycaena virgaureae L. Dukatenfalter 3 -<br />
Lycaena tityrus PODA Schwefelvögelchen - 3<br />
Lycaena hippothoe L. Lilagoldfalter 2 3<br />
Neozephyrus quercus L. Blauer Eichenzipfelfalter - -<br />
Callophrys rubi L. Brombeerzipfelfalter V -<br />
Satyrium w-album<br />
KNOCH<br />
Ulmenzipfelfalter 3 2<br />
Satyrium pruni L. Pflaumenzipfelfalter V 3<br />
Cupido minimus<br />
FUESSL.<br />
Zwergbläuling - -<br />
Celastrina argiolus L. Faulbaumbläuling - -<br />
Maculinea arion L. Quendel-Ameisenbläuling 2 2<br />
Plebeius argus L. Argus-Bläuling - -<br />
Aricia agestis SCHIFF. Sonnenröschenbläuling V -<br />
Polyommatus semiargus<br />
ROTT.<br />
Violetter Waldbläuling V -<br />
Polyommatus dorylas<br />
SCHIFF.<br />
Wundklee-Bläuling 2 1<br />
Polyommatus amandus<br />
SCHNEIDER<br />
Prächtiger Bläuling - -<br />
Polyommatus icarus<br />
ROTT.<br />
Gemeiner Bläuling - -<br />
Argynnis paphia L. Kaisermantel - -<br />
Argynnis aglaja L. Großer Perlmutterfalter V 3<br />
Argynnis adippe<br />
Märzveilchen-Perlmutterfalter 3 -<br />
SCHIFF.<br />
RLTh<br />
Art<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Überwiegend tagaktive Großschmetterlinge<br />
Issoria lathonia L. Kleiner Perlmutterfalter - -<br />
Brenthis ino ROTT. Mädesüß-Perlmutterfalter V -<br />
Boloria euphrosyne L. Veilchen-Perlmutterfalter 3 3<br />
Boloria selene ROTT. Sumpfwiesen-Perlmutterfalter V -<br />
Boloria dia L. Hainveilchen-Perlmutterfalter 3 3<br />
Thecla betulae L.<br />
Polyommatus coridon<br />
PODA<br />
Nymphalinae<br />
Nierenfleck<br />
Silberbläuling<br />
Vanessa atalanta L. Admiral - -<br />
Vanessa cardui L. Distelfalter - -<br />
Inachis io L. Tagpfauenauge - -<br />
Aglais urticae L. Kleiner Fuchs - -<br />
Polygonia c-album L. C-Falter - -<br />
Araschnia levana L. Landkärtchen - -<br />
Limenitis camilla L. Kleiner Eisvogel 3 3<br />
Apatura ilia SCHIFF. Kleiner Schillerfalter 3 2<br />
Apatura iris L. Großer Schillerfalter V 3<br />
Pararge aegeria L. Waldbrettspiel - -<br />
Lasiommata megera L. Mauerfuchs - -<br />
Coenonympha arcania L. Perlgrasfalter V -<br />
Coenonympha<br />
pamphilus L.<br />
Kleiner Heufalter - -<br />
Aphantopus hyperantus<br />
L.<br />
Schornsteinfeger - -<br />
Maniola jurtina L. Großes Ochsenauge - -<br />
Erebia ligea ESP. Weißbindiger Mohrenfalter V -<br />
Erebia aethiops ESP. Waldteufel 3 3<br />
Erebia medusa F. Rundaugen-Mohrenfalter V -<br />
Melanargia galathea L. Damenbrett - -<br />
Melitaea diamina LANG Sumpfwiesen-Scheckenfalter 3 2<br />
Nymphalis antiopa L. Trauermantel - -<br />
Euphydryas aurinia<br />
ROTT.<br />
Goldener Scheckenfalter 2 2<br />
Melitaea aurelia NICK. Grasheiden-Scheckenfalter 3 3<br />
Melitaea athalia ROTT.<br />
Wachtelweizen-<br />
Scheckenfalter<br />
3 3<br />
Limenitis populi L. Großer Eisvogel 2 2<br />
Zygaenidae<br />
Jordanita globulariae Flockenblumen-<br />
HBN.<br />
Grünwidderchen<br />
2 2<br />
Adscita statices L. Ampfer-Grünwidderchen V -<br />
Zygaena purpuralis L. Thymian-Widderchen 3 3<br />
Zygaena carniolica<br />
SCOP.<br />
Esparsetten-Widderchen 3 -<br />
Zygaena viciae SCHIFF.<br />
Kleines Fünffleck-<br />
Widderchen<br />
V -<br />
Zygaena filipendulae L. Burstrasen-Widderchen - -<br />
Zygaena lonicerae<br />
SCHEVEN<br />
Klee-Widderchen V -<br />
Geometridae<br />
Odezia atrata L. Schwarzspanner - -<br />
RLD<br />
65<br />
RLTh
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Tab. 19:<br />
Schmetterlinge im Nationalpark Hainich<br />
Kleinschmetterlinge<br />
Art<br />
Kleinschmetterlinge<br />
im Nationalpark Hainich<br />
Kart.<br />
Romm.<br />
Kart.<br />
Roick<br />
Acrolepiidae<br />
Digitivalva granitella (Treitschke, 1833)<br />
x<br />
Digitivalva perlidella (Stainton, 1849)<br />
x<br />
Yponomeutidae<br />
Argyresthia albistria (Haworth,1828)<br />
x<br />
Argyresthia curvella (Linneaus, 1761)<br />
x<br />
Argyresthia goedartella (Linnaeus, 1758)<br />
x<br />
Argyresthia pruniella (Clerck,1759)<br />
x<br />
Argyresthia pygmaeella ([Denis&<br />
x<br />
Schiffermüller], 1758)<br />
Argyresthia retinella Zeller, 1839<br />
x<br />
Blastotere bergiella (Ratzeburg, 1840)<br />
x<br />
Epermeniidae<br />
Epermenia illegerella (Hübner, 1813)<br />
x<br />
Epermenia chaerophyllella (Goeze, 1783)<br />
x<br />
Ethmiidae<br />
Ethmia quadrillella (Goeze, 1783) x x<br />
Ethmia terminella T. Fletcher, 1983<br />
x<br />
Ethmia bipunctella (Fabricius, 1775) x x<br />
Pterophoridae<br />
Emmelina monodactyla (Linnaeus, 1758)<br />
x<br />
Marasmarcha lunaedactyla (Haworth, 1811)<br />
x<br />
Merrifieldia leucodactyla (Dennis &<br />
x<br />
Schiffermüller, 1775)<br />
Stenoptilia pterodactyla (Linnaeus, 1761)<br />
x<br />
Platyptilia gonodactyla ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Platyptilia ochradactyla ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Platyptilia pallidactyla (Haworth, 1811)<br />
x<br />
Pselnophorus heterodactylus (Müller, 1764)<br />
x<br />
Pterophorus pentadactylus (Linneaus, 1758)<br />
x<br />
Pyralidae<br />
Aphomia zelleri (Joannis, 1932)<br />
x<br />
Aphomia sociella (Linnaeus, 1785)<br />
x<br />
Galleria mellonella (Linnaeus, 1758) x x<br />
Synaphe punctalis (Fabricius, 1775)<br />
x<br />
Pyralis farinalis (Linnaeus, 1775)<br />
x<br />
Hypsopygia costalis (Fabricius, 1775) x<br />
Orthopygia glaucinalis (Linnaeus, 1758) x<br />
Endotricha flammealis ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Eligia similella (Zincken, 1818)<br />
x<br />
Ortholepis betulae (Goeze, 1778)<br />
x<br />
Pyla fusca (Haworth, 1811)<br />
x<br />
Pampeliella ornatella ([Denis &<br />
x x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Pampeliella dilutella ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Selagia spadicella (Hübner, 1796)<br />
x<br />
Oncocera semirubella (Scopoli, 1763) x x<br />
Pempelia obductella (Zeller, 1839 )<br />
x<br />
Dioryctria schuetzeella Fuchs, 1899<br />
x<br />
Dioryctria abietella ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Phycita roborella ([Denis & Schiffermüller],<br />
1775)<br />
x<br />
Kleinschmetterlinge<br />
im Nationalpark Hainich<br />
Kart.<br />
Romm.<br />
Kart.<br />
Roick<br />
Art<br />
Hypochalcia ahenella ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Conobathra repandana (Fabricius, 1789) x x<br />
Conobathra tumidana ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Trachycera advenella (Zincken, 1818) x<br />
Trachycera suavella (Zincken, 1818) x<br />
Trachycera marmorea (Haworth, 1811) x x<br />
Acrobasis consociella (Hübner, 1813 ) x<br />
Acrobasis obtusella (Hübner, 1796)<br />
x<br />
Myelois circumvoluta (Fourcroy, 1785) x<br />
Zopohodia grossulariella (Hübner, 1809) x<br />
Assara terebrella (Zincken, 1818) x x<br />
Euzophera pinguis (Haworth, 1811)<br />
x<br />
Nyctegretis lineana (Scopoli, 1786)<br />
x<br />
Homoeosoma nebulellaa ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Pycitodes binaevella (Hübner, 1813) x<br />
Chilo phragmitella (Hübner, 1805)<br />
x<br />
Calamotropha paludella (Hübner, 1824) x<br />
Chrysoteuchia culmella (Linnaeus, 1758) x x<br />
Crambus pascuellus (Linnaeus, 1758) x x<br />
Crambus lathoniellus (Zincken,1817) x x<br />
Crambus perlellus (Scopoli,1786)<br />
x<br />
Agriphila straminella ([Denis &<br />
x x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Agriphila tristella ([Denis & Schiffermüller], x x<br />
1775)<br />
Agriphila inquinatella ([Denis &<br />
x x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Catoptria pinella (Linnaeus, 1785) x x<br />
Catoptria permutatella (Herrich-Schäffer, x x<br />
1848)<br />
Catoptria falsella ([Denis & Schiffermüller], x x<br />
1775)<br />
Thisanotia chrysonuchella (Scopoli, 1763) x x<br />
Platytes cerusella ([Denis & Schiffermüller], x<br />
1775)<br />
Platytes alpinella (Hübner, 1813)<br />
x<br />
Cynaeda dentalis ([Denis & Schiffermüller], x<br />
1775)<br />
Evergestis forticalis (Linnaeus, 1758) x<br />
Evergestis limbata (Linnaeus, 1767)<br />
x<br />
Evergestis pallidata (Hufnagel, 1767) x<br />
Udea ferrugalis (Hübner, 1796)<br />
x<br />
Udea lutealis (Hübner, 1809)<br />
x<br />
Udea prunalis ([Denis & Schiffermüller], x x<br />
1775)<br />
Udea olivalis ([Denis & Schiffermüller],1775) x x<br />
Opsibotys fuscalis ([Denis& Schiffermüller ], x<br />
1775)<br />
Loxostege sticticalis (Linneaus, 1761) x<br />
Pyrausta despicata(Scopoli, 1763) x x<br />
Pyrausta purpuralis (Linnaeus, 1758) x x<br />
Pyrausta aurata (Scopoli, 1763) x x<br />
Pyrausta nigrata (Scopoli, 1763) x x<br />
Sitochroa palealis ([Denis & Schiffermüller ],<br />
1775)<br />
x<br />
66
Art<br />
Kleinschmetterlinge<br />
im Nationalpark Hainich<br />
Kart.<br />
Romm.<br />
Kart.<br />
Roick<br />
Sitochroa verticalis (Linnaeus, 1758) x x<br />
Perinephela lancealis ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermülle ],1775)<br />
Phlyctaenia coronata (Hufnagel, 1767) x<br />
Phlyctaenia stachydalis (Germar, 1821) x<br />
Phlyctaenia perlucidalis (Hübner, 1796) x<br />
Psammotis pulveralis (Hübner, 1796) x<br />
Ostrinia nubilalis (Hübner, 1796)<br />
x<br />
Ebulea crocealis (Hübner, 1796) x x<br />
Anania verbascalis ([Denis & Schiffermüller], x<br />
1775)<br />
Eurrhypara hortulata (Linnaeus, 1758) x x<br />
Paratalanta hyalinalis (Hübner, 1796) x x<br />
Paratalanta pandalis (Hübner, 1825)<br />
x<br />
Pleuroptya ruralis (Scopoli, 1763) x x<br />
Mecyna flavalis ([Denis & Schiffermüller], x<br />
1775)<br />
Agrotera nemoralis (Scopoli, 1763)<br />
x<br />
Dolicharthria punctalis ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Nomophila noctuella ([Denis &<br />
x x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Epicythrastis tetricella ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Conobathra tumidana ([Denis &<br />
x<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Dipleurina lacustrata (Panzer, 1804)<br />
x<br />
Ephestia elutella (Hübner, 1796)<br />
x<br />
Aglossa pinguinalis (Linnaeus, 1758)<br />
x<br />
Elophila nymphaeata (Linnaus, 1758)<br />
x<br />
Tineidae<br />
Agnathosia mendicella (Schiffermüller, (x)<br />
1775)<br />
Archinemapagon yildizae Kocak, 1981 (x)<br />
Haplotinea insectella (Fabricius, 1794) (x)<br />
Monopis monachella (Hübner, 1796)<br />
(x)<br />
Monopis laevigella ([Denis & Schiffermüller], (x)<br />
1775)<br />
Monopis obviella ([Denis & Schiffermüller], (x)<br />
1775)<br />
Monopis weaverella (Scott, 1858)<br />
(x)<br />
Montescardia tessulatellus (Zeller, 1846) (x)<br />
Morophaga cloacella (Haworth, 1828) (x)<br />
Nemapogon granella (Linnaeus, 1758) (x)<br />
Nemapogon cloacella (Haworth, 1828) (x)<br />
Nemaxera betulinella (Paykull, 1785) (x)<br />
Niditinea fuscella (Linnaeus, 1758)<br />
(x)<br />
Niditinea striolella (Matsamura 1931)<br />
(x)<br />
Tineola bisselliella (Hummel, 1823)<br />
(x)<br />
Tinea pellionella Linnaeus, 1758<br />
(x)<br />
Tinea semifulvella Haworth, 1828<br />
(x)<br />
Tinea trinotella Thunberg, 1794<br />
(x)<br />
Tortricidae<br />
Ancylis badiana ([Denis & Schiffermüller],<br />
1775)<br />
Art<br />
Ancylis mitterbacheriana ([Denis &<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Cydia funebrana (Treitschke, 1835)<br />
Cydia splendana (Hübner, 1799)<br />
Cydia fagiglandana (Zeller, 1841)<br />
Eucosma campoliliana ([Denis &<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Hedya salicella (Linnaeus, 1758)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kleinschmetterlinge Kart. Kart.<br />
im Nationalpark Hainich Romm. Roick<br />
Notocelia cynosbatella (Linnaeus, 1758)<br />
Notocelia roboranna ([Denis &<br />
Schiffermüller], 1775)<br />
Notocelia rosaecolana (Doubleway, 1850)<br />
Notocelia trimaculana (Haworth, 1811)<br />
Notocelia uddmanniana (Linnaeus, 1758)<br />
Retinia resinella (Linnaeus, 1758)<br />
Epiplema foenella (Linnaeus, 1758)<br />
Paramesia gnomana (Clerck, 1759)<br />
Pseudargyrotoza conwagana (Fabricius<br />
1775)<br />
Gracillaridae<br />
Caloptilia alchimiella (Scopoli, 1763)<br />
Gracillaria syringella (Fabricius, 1794)<br />
Parornix betulae (Stainton, 1854)<br />
Phyllonorycter acerifoliella (Zeller, 1839)<br />
Phyllonorycter maestingella (Müller, 1764)<br />
Cameraria ohridella Deschka & Dimic, 1986<br />
Chimabachidae<br />
Diurnea fagella (Schiffermüüler, 1775)<br />
Diurnea lipsiella (Schiffermüller, 1775)<br />
Dasytroma salicella (Hübner, 1796)<br />
Bisigna procerella (Schiffermüller, 1775)<br />
Schiffermuelleria schaefferella (Linnaeus,<br />
1758)<br />
Metalampra cinnamomea (Zeller, 1839)<br />
Hofmannophila pseudospretella (Stainton,<br />
1849)<br />
Borkhausenia minutella (Linnaeus, 1758)<br />
Crassa unitella (Hübner, 1796)<br />
Batia internella Jäckh, 1972<br />
Epicallima formosella (Schiffermüller,<br />
17775)<br />
Oecophora bractella (Linnaeus, 1758)<br />
Harpella forficella (Scopoli, 1763)<br />
Carcina quercana (Fabricius, 1775)<br />
Stathmopoda pedella (Linnaeus, 1767)<br />
Amphisbatidae<br />
Anchinia cristalis (Scopoli, 1763)<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
x<br />
(x) Nachweise ROMMEL PLATT (2005)<br />
Nomenklatur nach KARSHOLT & RAZOWSKI (1996)<br />
67
Quellen<br />
KARSHOLT, O. & RAZOWSKI, J. (1996): The Lepidoptera of Europe. A Distributional Checklist. Apollo<br />
Books Stenstrup<br />
PLATT, H. (2002): Gutachten zur Tineidenfauna des Nationalparks Hainich. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung<br />
ROICK, F.-P. (2003): Gutachten zur Erfassung der Kleinschmetterlingsfauna (Microlepidoptera) des<br />
Nationalparks Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
ROICK, F.-P. (2004): Gutachten zur Erfassung der Kleinschmetterlingsfauna (Microlepidoptera) des<br />
Nationalparks Hainich – Zwischenbericht zum Erfassungsjahr 2004. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung<br />
ROMMEL, R.-P. (1999): Gutachten zur Schmetterlingsfauna des Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
ROMMEL, R.-P. (2003): Die Kleinschmetterlingsfauna Nordwestthüringens (Lepidoptera), 1. Beitrag:<br />
Familien Ethmiidae und Pyralidae. Thüringer Faunistische Abhandlungen Band IX, S. 187-222<br />
ROMMEL, R.-P. & SCHÄFER, W. (1999): Die Tagfalterfauna Nordwestthüringens.<br />
Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen<br />
ROMMEL, R.-P. & SCHÄFER, W. (2000): Die Spannerfauna Nordwestthüringens.<br />
Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen<br />
ROMMEL, R.-P., SCHÄFER, W. & QUAST, P. (2001): Die Eulenfalterfauna Nordwestthüringens.<br />
Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen<br />
ROMMEL, R.-P. & SCHÄFER, W. (2003): Die Spinner- und Schwärmerfauna Nordwestthüringens.<br />
Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen<br />
ROMMEL, R.-P. & PLATT, H. (2005): Die Kleinschmetterlingsfauna Nordwestthüringens (Lepidoptera),<br />
2. Beitrag: Familie Tineidae (Echte Motten). Thüringer Faunistische Abhandlungen Band X, S. 265-283<br />
ERLACHER,S. BELLSTEDT,R. HEUER,A. STRIETZEL,F.& STRUTZBERG,H.<br />
(2005-2006): Zur Schmetterlingsfauna am Baumkronenpfad im Nationalpark<br />
Hainich(INSECTA:Lepidoptera).<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung
Zweiflügler (Diptera)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Die Diptera-Artenliste ist bei 1047 angekommen: (262 Nematocera, 760 Brachycera und 25<br />
Chironomiden-Spezies). Der Zuwachs beträgt 73 Brachycera-Arten. Die Farbschalen des<br />
Baumkronenpfads brachten 248 Diptera-Arten ein, von denen 131 Arten bisher nur hier gefunden<br />
wurden.<br />
Artenzahl: 1047<br />
Tab. 20:<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
N E M A T O C E R A<br />
Bibionidae<br />
Bibio clavipes MEIGEN, 1818 - -<br />
Bibio marci (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Bibio venosus (MEIGEN, 1804) - -<br />
Dilophus febrilis (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Bolitophilidae<br />
Bolitophila basicornis (Mayer, 1951) - -<br />
Bolitophila cinerea Meigen, 1818 - -<br />
Diadocidiidae<br />
Diadocidia ferruginosa (Meigen, 1830) - -<br />
Diadocidia spinosula Tollet, 1948 - -<br />
Diadocidia valida Mik, 1874 - -<br />
Ditomyiidae<br />
Ditomyia fasciata Meigen, 1818 - -<br />
Symmerus annulatus (Meigen, 1830) - -<br />
Keroplatidae<br />
Cerotelion striatum (Gmelin, 1792 - -<br />
Isoneuromyia semirufa (Meigen, 1818) - -<br />
Keroplatus testaceus (Dalman, 1818) - -<br />
Macrocera apicalis Hoffmeister, 1844 - -<br />
Macrocera centralis Meigen, 1818 - -<br />
Macrocera crassicornis Winnertz, 1863 - -<br />
Macrocera fasciata Meigen, 1804 - -<br />
Macrocera lutea Meigen, 1818 - -<br />
Macrocera maculata Meigen, 1818 - -<br />
Macrocera phalerata Meigen, 1818 - -<br />
Macrocera pusilla Meigen, 1830 - -<br />
Macrocera stigmoides Edwards, 1925 - -<br />
Macrocera vittata Meige, 1830 - -<br />
Macrorrhyncha flava Winnertz, 1846 - -<br />
Neoplatyura flava (Macquart, 1826) - -<br />
Neoplatyura modesta (Winnertz, 1863) - -<br />
Orfelia fasciata (Meigen, 1804) - -<br />
Orfelia nemoralis (Meigen, 1818) - -<br />
Orfelia tristis (Lundström, 1911) - -<br />
Platyura marginata Meigen, 1804 - -<br />
Pyratula zonata (Zetterstedt, 1855) - -<br />
Limoniidae<br />
Euphylidorea dispar (Meigen, 1818) - -<br />
Metalimnobia zetterstedti (Tjeder, 1968) - -<br />
Pseudolimnophila sepium (Verrall, 1886) - -<br />
Mycetophilidae<br />
Acnemia amoena Winnertz, 1863 - -<br />
Acnemia nitidicollis (Meigen, 1818) - -<br />
Allocotocera pulchella (Curtis, 1837) - -<br />
Allodia angulata (Lundström, 1913) - -<br />
Allodia lugens (Wiedemann, 1817) - -<br />
Allodia lundstroemi Edwards, 1921 - -<br />
Allodia silvatica (Landrock, 1912) - -<br />
Allodia triangularis (Strobl, 1895) - -<br />
Allodia truncata Edwards, 1921 - -<br />
Allodiopsis cristata (Staeger, 1840) - -<br />
Allodiopsis domestica (Meigen, 1830) - -<br />
Anatella flavicauda Winnertz, 1863 - -<br />
Anatella gibba Winnertz, 1863 - -<br />
Anatella longisetosa Dziedzicki, 1923 - -<br />
Apolephthisa subincana (Curtis, 1837) - -<br />
Azana anomala (Staeger, 1840) - -<br />
Boletina anderschi (Stannius, 1831 - -<br />
Boletina basalis (Meigen, 1818) - -<br />
Boletina dubia (Meigen, 1804) - -<br />
Boletina gripha Dziedzicki, 1885 - -<br />
Boletina lundstroemi Landrock, 1912 - -<br />
Boletina plana (Walker, 1856) - -<br />
Boletina sciarina Staeger, 1840 - -<br />
Boletina trivittata (Meigen, 1818) - -<br />
Brevicornu crassicornis (Stannius, 1831)<br />
Brevicornu fasciculatum (Lackschewitz, 1937) - -<br />
Brevicornu fissicauda (Lundström, 1911) - -<br />
69
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Brevicornu griseicolle (Staeger, 1840) - -<br />
Brevicornu griseolum (Zetterstedt, 1852) - -<br />
Brevicornu nigrofuscum (Lundström, 1909) - -<br />
Brevicornu serenum (Winnertz, 1863) - -<br />
Coelophthinia thoracica (Winnertz, 1863) - -<br />
Coelosia flava (Staeger, 1840) - -<br />
Coelosia silvatica Landrock, 1918 - -<br />
Cordyla brevicornis (Staeger, 1840) - -<br />
Cordyla crassicornis Meigen, 1818 - -<br />
Cordyla fissa Edwards, 1925 - -<br />
Cordyla fusca Meigen, 1804 - -<br />
Cordyla nitens Winnertz, 1863 - -<br />
Docosia gilvipes (Walker, 1856) - -<br />
Docosia nigra Landrock, 1928 - -<br />
Docosia sciarina (Meigen, 1830) - -<br />
Dynatosoma bukowskii Zaitzev, 1986 - -<br />
Dynatosoma cochleare Strobl, 1895 - -<br />
Dynatosoma fuscicorne (Meigen, 1818) - -<br />
Ectrepesthoneura hirta (Winnertz, 1846) - -<br />
Ectrepesthoneura tori Zaitzev & Økland, 1994 - -<br />
Epicypta aterrima (Zetterstedt, 1852) - -<br />
Exechia bicincta (Staeger, 1840) - -<br />
Exechia confinis Winnertz, 1863 - -<br />
Exechia cornuta Lundström, 1914 - -<br />
Exechia exigua Lundström, 1909 - -<br />
Exechia festiva Winnertz, 1863 - -<br />
Exechia fusca (Meigen, 1804) - -<br />
Exechia parva Lundström, 1909 - -<br />
Exechia repanda Johannsen, 1912 - -<br />
Exechia spinigera Winnertz, 1863 - -<br />
Exechia spinuligera Lundström, 1912 - -<br />
Exechiopsis forcipata (Lackschewitz, 1937) - -<br />
Exechiopsis intersecta (Meigen, 1818) - -<br />
Exechiopsis ligulata (Lundström, 1913) - -<br />
Exechiopsis magnicauda (Lundström, 1911) - -<br />
Grzegorzekia collaris Meigen, 1818 - -<br />
Leia bimaculata (Meigen, 1804) - -<br />
Leia crucigera Zetterstedt, 1838 - -<br />
Leia cylindrica (Winnertz, 1863) - -<br />
Leia fascipennis Meigen, 1818 - -<br />
Leia picta Meigen, 1830 - -<br />
Leia subfasciata (Meigen, 1818) - -<br />
Leia winthemi Lehmann, 1822 - -<br />
Leptomorphus walkeri Curtis, 1831 - -<br />
Manota unifurcata Lundström, 1913 - -<br />
Megalopelma nigroclavata (Strobl, 1910) - -<br />
Monoclona rufilatera (Walker, 1837) - -<br />
Mycetophila blanda Winnertz, 1863 - -<br />
Mycetophila cingulum Meigen, 1830 - -<br />
Mycetophila curviseta Lundström, 1911 - -<br />
Mycetophila formosa Lundström, 1911 - -<br />
Mycetophila fraterna Winnertz, 1863 - -<br />
Mycetophila freyii Lundström, 1909 - -<br />
Mycetophila fungorum (De Geer, 1776 - -<br />
Mycetophila ichneumonea Say, 1823 - -<br />
Mycetophila laeta Walker, 1848 - -<br />
Mycetophila luctuosa Meigen, 1830 - -<br />
Mycetophila marginata Winnertz, 1863 - -<br />
Mycetophila morosa Winnertz, 1863 - -<br />
Mycetophila nigrofusca Dziedzicki, 1884 - -<br />
Mycetophila ocellus Walker, 1848 - -<br />
Mycetophila ornata Stephens, 1829 - -<br />
Mycetophila pumila Winnertz, 1863 - -<br />
Mycetophila ruficollis Meigen, 1818 - -<br />
Mycetophila sigillata Dziedzicki, 1884 - -<br />
Mycetophila unipunctata Meigen, 1818 - -<br />
Mycetophila vittipes Zetterstedt, 1852 - -<br />
Mycetophila xanthopyga Winnertz, 1863 - -<br />
Mycomya annulata (Meigen, 1818) - -<br />
Mycomya cinerascens (Macquart, 1826) - -<br />
Mycomya egregia (Dziedzicki, 1885) - -<br />
Mycomya fissa (Lundström, 1911) - -<br />
Mycomya marginata (Meigen, 1818) - -<br />
Mycomya nitida (Zetterstedt, 1852) - -<br />
Mycomya ornata (Meigen, 1818) - -<br />
Mycomya permixta permixta Väisänen, 1984 - -<br />
Mycomya tumida (Winnertz, 1863) - -<br />
Mycomya winnertzi (Dziedzicki, 1885) - -<br />
Neoempheria bimaculata (Von Roser, 1840) - -<br />
Neoempheria pictipennis (Haliday, 1833) - -<br />
Neoempheria striata (Meigen, 1818) - -<br />
Neuratelia nemoralis (Meigen, 1818) - -<br />
Palaeodocosia janickii (Dziedzicki,1923) - -<br />
Phronia basalis Winnertz, 1863 - -<br />
Phronia conformis (Walker, 1856) - -<br />
Phronia dziedzickii Lundström, 1906 - -<br />
Phronia forcipata Winnertz, 1863 - -<br />
Phronia forcipula Winnertz, 1863 - -<br />
Phronia longelamellata Strobl, 1898 - -<br />
Phronia minuta Landrock, 1928 - -<br />
Phronia nigricornis (Zetterstedt, 1852) - -<br />
Phronia strenua Winnertz, 1863 - -<br />
Phronia tenuis Winnertz, 1863 - -<br />
Phthinia humilis Winnertz, 1863 - -<br />
Polylepta guttiventris (Zetterstedt, 1852) - -<br />
Pseudobrachypeza helvetica (Walker, 1856) - -<br />
Rymosia signatipes (Van der Wulp, 1859) - -<br />
Saigusaia flaviventris (Strobl, 1894) - -<br />
Sceptonia concolor Winnertz, 1863 - -<br />
Sceptonia nigra (Meigen, 1804) - -<br />
Sciophila buxtoni Freeman, 1956 - -<br />
Sciophila hirta Meigen, 1818 - -<br />
70
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Sciophila nonnisilva Hutson, 1979 - -<br />
Sciophila quadriterga Hutson, 1979 - -<br />
Sciophila tenuis (Winnertz, 1863) - -<br />
Synapha fasciata Meigen, 1818 - -<br />
Synapha vitripennis (Meigen, 1818) - -<br />
Syntemna morosa Winnertz, 1863 - -<br />
Syntemna nitidula Edwards, 1925 - -<br />
Tarnania fenestralis (Meigen, 1818) - -<br />
Tarnania tarnanii (Dziedzicki, 1910) - -<br />
Tetragoneura sylvatica (Curtis, 1837) - -<br />
Trichonta conjungens Lundström, 1909 - -<br />
Trichonta flavicauda Lundström, 1914 - -<br />
Trichonta hamata Mik, 1880 - -<br />
Trichonta terminalis (Walker, 1856) - -<br />
Trichonta vitta (Meigen, 1830) - -<br />
Zygomyia notata (Stannius, 1831) - -<br />
Zygomyia valida Winnertz, 1863 - -<br />
Psychodidae<br />
Clytocerus ocellaris (Meigen, 1818) - -<br />
Jungiella hassiaca Wagner, 1993<br />
R G<br />
Psychoda albipennis Zetterstedt, 1850 - -<br />
Psychoda gemina (Eaton, 1904) - -<br />
Psychoda minuta Banks, 1894 - -<br />
Psychoda phalaenoides (Linnaeus, 1758) - -<br />
Satchelliella trivialis (Eaton, 1893) - -<br />
Sciaridae<br />
Bradysia brevispina Tuomikoski, 1960<br />
Bradysia confinis (Winnertz, 1867)<br />
Bradysia fungicola (Winnertz, 1867) - -<br />
Bradysia lobulifera Frey, 1948<br />
Bradysia nitidicollis (Meigen, 1818)<br />
Bradysia nocturna Tuomikoski, 1960 - -<br />
Bradysia pectoralis (Staeger, 1840) - -<br />
Bradysia placida (Winnertz, 1867) - -<br />
Bradysia reflexa Tuomikoski, 1960 - -<br />
Bradysia signata (Winnertz, 1867)<br />
Bradysia trivittata (Staeger, 1840)<br />
Bradysia vagans (Winnertz, 1868)<br />
Bradysiopsis vittata (Meigen, 1830)<br />
Camptochaeta sicilicula Hippa & Vilkamaa, 1994<br />
Claustropyga abblanda (Freeman, 1983) - -<br />
Claustropyga brevichaeta (Mohrig & Antonova,<br />
1978) - -<br />
Corynoptera blanda (Winnertz, 1867) - -<br />
Corynoptera flavicauda (Zetterstedt, 1855) - -<br />
Corynoptera flavosignata Menzel & Heller, 2005 - -<br />
Corynoptera forcipata (Winnertz, 1867) - -<br />
Corynoptera furcata (Hippa & Vilkamaa, 1994) - -<br />
Corynoptera furcifera Mohrig & Mamaev, 1987 - -<br />
Corynoptera membranigera (Kieffer, 1903) - -<br />
Corynoptera praedentata Mohrig & Mamaev,<br />
1987 - -<br />
Corynoptera recurvispina Freeman, 1987 - -<br />
Corynoptera saccata Tuomikoski, 1960 - -<br />
Corynoptera sphenoptera Tuomikoski, 1960 - -<br />
Corynoptera subfurcifera Mohrig & Hövemeyer,<br />
1992 - -<br />
Corynoptera tridentata Hondru, 1968 - -<br />
Cratyna ambigua (Lengersdorf, 1934) - -<br />
Cratyna vagabunda (Winnertz, 1867) - -<br />
Ctenosciara hyalipennis (Meigen, 1804) - -<br />
Epidapus absconditus (Vimmer, 1926) - -<br />
Epidapus atomarius (De Geer, 1778) - -<br />
Epidapus detriticola (Kratochvil, 1936) - -<br />
Epidapus gracilis (Walker, 1848) - -<br />
Epidapus lucifuga (Mohrig, 1970) - -<br />
Hyperlasion wasmanni Schmitz, 1918 - -<br />
Leptosciarella fuscipalpa (Mohrig & Mamaev,<br />
1979) - -<br />
Leptosciarella melanoma (Mohrig & Menzel,<br />
1990) - -<br />
Leptosciarella rejecta (Winnertz, 1867) - -<br />
Leptosciarella scutellata (Staeger, 1840) - -<br />
Leptosciarella subpilosa (Edwards, 1925) - -<br />
Leptosciarella trochanterata (Zetterstedt, 1851)<br />
Leptosciarella yerburyi (Freeman, 1983) - -<br />
Lycoriella castanescens (Lengersdorf, 1940) - -<br />
Lycoriella cellaris (Lengersdorf, 1934)<br />
Pseudolycoriella paludum (Frey, 1948) - -<br />
Pseudolycoriella subbruckii (Mohrig &<br />
Hövemeyer, 1992) - -<br />
Scatopsciara andrei Menzel spec. nov.<br />
Scatopsciara atomaria (Zetterstedt, 1851) - -<br />
Scatopsciara calamophila Frey, 1948<br />
Scatopsciara curviforceps (Bukowski &<br />
Lengersdorf, 1936)<br />
Scatopsciara curvilinea (Lengersdorf, 1934)<br />
Scatopsciara vitripennis (Meigen, 1818<br />
Trichosia confusa Menzel & Mohrig, 1997 - -<br />
Trichosia edwardsi (Lengersdorf, 1930)<br />
Trichosia flavicoxa Tuomikoski, 1960 - -<br />
Trichosia glabra (Meigen, 1830)<br />
Trichosia morio (Fabricius, 1794) - -<br />
Trichosia splendens Winnertz, 1867<br />
Zygoneura sciarina Meigen, 1830 - -<br />
Tipulidae<br />
Nephrotoma appendiculata (Pierre, 1919)<br />
Nephrotoma quadrifaria (Meigen, 1804)<br />
Tanyptera atrata (Linnaeus, 1758)<br />
Tipula fascipennis Meigen, 1818<br />
Tipula flavolineata Meigen, 1804<br />
Tipula helvola Loew, 1873<br />
Tipula hortorum Linnaeus, 1758<br />
Tipula irrorata Maquart, 1826<br />
71
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
Tipula lunata Linnaeus, 1758<br />
Tipula scripta Meigen, 1830<br />
Tipula signata Staeger, 1840<br />
Tipula submarmorata Schummel, 1833<br />
RLD<br />
BRACHYCERA<br />
Acartophthalmidae<br />
Acartophthalmus nigrinus (ZETTERSTEDT,<br />
1848) - -<br />
Agromyzidae<br />
Cerodontha biseta (HENDEL, 1920) - -<br />
Cerodontha caricicola (Hering, 1926) - -<br />
Cerodontha denticornis (Panzer, 180) - -<br />
Cerodontha unguicornis HENDEL, 1932 - -<br />
Ophiomyia curvipalpis (ZETTERSTEDT, 1848) - -<br />
Anthomyiidae<br />
Adia cinerella (FALLÉN, 1825) - -<br />
Anthomyia imbrida RONDANI, 1866 - -<br />
Anthomyia liturata (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Anthomyia monilis (MEIGEN, 1826) - -<br />
Anthomyia pluvialis (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Botanophila brunneilinea (ZETTERSTEDT,<br />
1845) - -<br />
Botanophila fugax (MEIGEN, 1826) - -<br />
Botanophila latifrons (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
Botanophila sanctimarci (CZERNY, 1906) - -<br />
Calythea nigricans (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Delia platura (MEIGEN, 1826) - -<br />
Delia radicum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Emmesomyia socia (FALLÉN, 1825) - -<br />
Eustalomyia festiva (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
Eustalomyia hilaris (FALLÉN, 1823)<br />
Hydrophoria lancifer (HARRIS, [1780])<br />
Hydrophoria linogrisea (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hydrophoria ruralis (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hydrophoria silvicola (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Hylemya latifrons (SCHNABL in SCHNABL&<br />
DZIDZICKI, 1911) - -<br />
Hylemya nigrimana (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hylemya vagans (PANZER,[1798]) - -<br />
Hylemya variata (FALLÉN, 1823) - -<br />
Hylemyza partita (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hyporites montanus (SCHINER, 1862) - -<br />
Lasiomma anthomyinum (RONDANI, 1866)<br />
Lasiomma seminitidum (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
Lasiomma strigilatum (ZETTERSTEDT, 1838) - -<br />
Leucophora obtusa (ZETTERSTEDT, 1838)<br />
Mycophaga testacea (GIMMERTHAL, 1834) - -<br />
Paradelia intersecta (MEIGEN,1826)<br />
Pegomya flavifrons (Walker, 1849)<br />
Pegomya meridiana (VILLENEUVE, 1923)<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
Pegomya silacea (MEIGEN, 1830) - -<br />
Pegomya transversa (FALLÉN, 1825)<br />
Pegoplata aestiva (MEIGEN, 1826) - -<br />
Pegoplata infirma (MEIGEN, 1826) - -<br />
Phorbia fumigata (MEIGEN, 1826) - -<br />
Anthomyzidae<br />
Anthomyza gracilis FALLÉN, 1823 - -<br />
Asilidae<br />
Choerades marginata (Linnaeus, 1758)<br />
Dioctria rufipes (DE GEER, 1776) - -<br />
Leptogaster cylindrica (DE GEER, 1776) - -<br />
Tolmerus atricapillus (FALLÉN, 1814) - -<br />
Asteiidae<br />
Asteia amoena MEIGEN, 1830 - -<br />
Aulacigastridae<br />
Aulacigaster leucopeza (MEIGEN, 1830)<br />
Bombyliidae<br />
Bombylius canescens Mikan, 1796 - -<br />
Bombylius major LINNAEUS, 1758 - -<br />
Calliphoridae<br />
Angioneura acerba (MEIGEN, 1838) - -<br />
Bellardia vulgaris (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830)<br />
Calliphora vicina ROBINEAU-DESVOIDY, 1830<br />
Calliphora vomitoria (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Cynomya mortuorum (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Lucilia bufonivora MONIEZ, 1876 - -<br />
Lucilia caesar (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Lucilia sericata (MEIGEN, 1826) - -<br />
Lucilia silvarum (MEIGEN, 1826) - -<br />
Melanomya nana (MEIGEN, 1826) - -<br />
Melinda gentilis ROBINEAU-DESVOIDY, 1830 - -<br />
Melinda viridicyanea (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Pollenia griseotomentosa (JACENTKOVSKY,<br />
1944) - -<br />
Pollenia pediculata MACQUART, 1834 - -<br />
Pollenia rudis (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Campichoetidae<br />
Campichoeta obscuripennis (Meigen, 1830) - -<br />
Campichoeta punctum (Meigen, 1830) - -<br />
Carnidae<br />
Meoneura flavifacies COLLIN, 1937<br />
Meoneura neglecta Collin, 1930 - -<br />
Meoneura neottiophila COLLIN, 1930<br />
Meoneura vagans (FALLÉN, 1823)<br />
Chamaemyiidae<br />
Chamaemyia polystigma (MEIGEN, 1830) - -<br />
Chloropidae<br />
Aphanotrigonum trilineatum (MEIGEN, 1830) - -<br />
Chlorops calceatus (MEIGEN, 1830)<br />
Chlorops geminatus MEIGEN, 1830 - 3<br />
RLTh<br />
72
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Chlorops hypostigma Meigen, 1830 - -<br />
Chlorops interruptus MEIGEN, 1830<br />
Chlorops laetus (MEIGEN, 1830)<br />
Chlorops meigenii Loew, 1866 - 2<br />
Chlorops pumilionis (BJERKANDER, 1778) - -<br />
Chlorops ringens Loew, 1866 - -<br />
Chlorops serenus Loew, 1866 - -<br />
Chlorops strigulus (Fabricius, 1794) - 3<br />
Chlorops troglodytes (ZETTERSTEDT, 1848) - -<br />
Conioscinella frontella (Fallén, 1820) - -<br />
Dicraeus ingratus (LOEW, 1866) - -<br />
Dicraeus tibialis (MACQUART, 1827) - 3<br />
Dicraeus vagans (MEIGEN, 1838) - -<br />
Elachiptera cornuta (Fallén, 1820) - -<br />
Elachiptera tuberculifera (CORTI, 1909)<br />
R<br />
Gaurax flavoscutellatus (STACKELBERG, 1955) - -<br />
Lasiosina palposa (FALLÉN, 1820)<br />
Lasiosina cinctipes (MEIGEN, 1830) - -<br />
Melanochaeta capreolus (Haliday, 1838) - -<br />
Meromyza nigriventris MACQUART, 1835 - -<br />
Meromyza triangulina FEDOSEJEVA, 1960 - 3<br />
Oscinella frit (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Oscinella hortensis COLLIN, 1946 - -<br />
Oscinella maura (Fallén, 1820) - 3<br />
Oscinella nigerrima (Macquart, 1835) - -<br />
Oscinella nitidissima (Meigen, 1838) - -<br />
Oscinella pusilla (Meigen, 1830) - -<br />
Pseudopachychaeta heleocharis (Nartshuk,<br />
1964) - -<br />
Siphonella oscinina (FALLÉN, 1820) - -<br />
Thaumatomyia glabra (MEIGEN, 1830) - -<br />
Tricimba cincta (MEIGEN, 1830) - -<br />
Clusiidae<br />
Clusiodes albimanus (MEIGEN, 1830) - -<br />
Clusiodes ruficollis (MEIGEN, 1830) - -<br />
Conopidae<br />
Conops quadrifasciatus DE GEER, 1776 - -<br />
Sicus ferrugineus (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Thecophora pusilla (MEIGEN, 1824) - -<br />
Dolichopodidae<br />
Achalcus melanotrichus MIK, 1878<br />
Campsicnemus curvipes (Fallen, 1823) - -<br />
Campsicnemus lumbatus Loew, 1857 - -<br />
Campsicnemus picticornis (Zetterstedt, 1843) - -<br />
Campsicnemus scambus (Fallen, 1823) 3 -<br />
Chrysotimus flaviventris (von ROSER, 1840) - -<br />
Chrysotus angulicornis KOWARZ, 1874 - -<br />
Chrysotus blepharoscelis<br />
Chrysotus gramineus (Fallen, 1823).<br />
Chrysotus laesus (Wiedemann, 1817) - -<br />
Chrysotus suavis (Loew, 1857)<br />
Diaphorus oculatus (FALLÉN, 1823) - -<br />
Dolichopus arbustorum STANNIUS, 1831 - 2<br />
Dolichopus brevipennis Meigen, 1824 - -<br />
Dolichopus cilifemoratus MACQUART, 1827 - -<br />
Dolichopus latelimbatus MACQUART, 1827 - -<br />
Dolichopus nigricornis Meigen, 1824 - -<br />
Dolichopus pennatus Meigen, 1824 - -<br />
Dolichopus plumipes (Scopoli, 1763) - -<br />
Dolichopus popularis Wiedemann, 1817 - -<br />
Dolichopus ungulatus (Linnaeus, 1758) - -<br />
Dolichopus wahlbergi ZETTERSTEDT, 1843 - -<br />
Hercostomus assimilis (Staeger, 1842) - -<br />
Hercostomus brevicornis (Staeger, 1842) - -<br />
Hercostomus cupreus (Fallen, 1823) - -<br />
Hercostomus metallicus (Stannius, 1831) - -<br />
Hercostomus nigrilamellatus (MACQUART,<br />
1827) - -<br />
Hydrophorus bipunctatus (Lehmann, 1822) 3 3<br />
Hydrophorus litoreus Fallen, 1823 - -<br />
Hydrophorus praecox (Lehmann, 1822) - -<br />
Hypophyllus obscurellus (Fallen, 1823) - -<br />
Medetera glauca (Loew, 1869)<br />
Medetera signaticornis LOEW, 1857<br />
Micromorphus albipes (Zetterstedt, 1843) - 3<br />
Nematoproctus distendens (MEIGEN, 1824) 3<br />
Neurigona quadrifasciata (Fabricius, 1781) - -<br />
Poecilobothrus nobilitatus (LINNAEUS, 1767) - -<br />
Rhaphium antennatum (Carlier, 1835) - 3<br />
Rhaphium commune (Meigen, 1824) - -<br />
Rhaphium crassipes (MEIGEN, 1824) - -<br />
Rhaphium macrocerum MEIGEN, 1824<br />
Rhaphium zetterstedti (Parent, 1925) - -<br />
Scellus notatus (Fabricius, 1781) 1 1<br />
Schoenophilus versutus (Haliday in Walker,<br />
1851)<br />
Sciapus platypterus (FABRICIUS, 1805) - -<br />
Sympycnus annulipes (MEIGEN, 1824)<br />
Syntormon monilis (Haliday in Walker, 1851) - -<br />
Syntormon pallipes (Fabricius, 1794) - -<br />
Syntormon pumilus (MEIGEN, 1824) - -<br />
Syntormon rufipes (Meigen, 1824) - -<br />
Systenus bipartitus (Loew, 1850) 3<br />
Systenus pallipes (VON ROSER, 1840) - -<br />
Systenus tener Loew, 1859<br />
Teuchophorus nigricosta (von Roser, 1840) - -<br />
Teuchophorus signatus (ZETTERSTEDT, 1849) - -<br />
Teuchophorus simplex Mik, 1881 - -<br />
Thrypticus bellus Loew, 1869 - 3<br />
Thrypticus laetus VERRALL, 1912 - -<br />
Drosophilidae - 3<br />
Amiota alboguttata (Wahlberg, 1839)<br />
Amiota basdeni (FONSECA, 1965)<br />
73
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Cacoxenus indagator LOEW, 1858<br />
Drosophila ambigua (Pomini, 1940)<br />
Drosophila confusa STAEGER, 1844 - -<br />
Drosophila kuntzei Duda, 1924<br />
Drosophila obscura FALLÉ, 1823 - -<br />
Drosophila phalerata MEIGEN, 1830 - -<br />
Drosophila rufifrons (LOEW, 1873)<br />
Drosophila subobscura COLLIN in GORDON,<br />
1936<br />
Drosophila testacea von Roser, 1840 - -<br />
Leucophenga maculata (DUFOUR, 1839)<br />
Scaptomyza graminum (Fallén, 1823) - -<br />
Scaptomyza pallida (ZETTERSTEDT, 1847) - -<br />
Stegana coleoptrata (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Stegana hypoleuca Meigen, 1830 - -<br />
Dryomyzidae - -<br />
Dryomyza analis FALLÉN, 1820<br />
Dryomyza flaveola (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Empididae<br />
Clinocera wesmaeli (Macquart, 1835) - -<br />
Dolichocephala irrorata (Fallén, 1816)<br />
Empis aemula LOEW, 1873 - -<br />
Empis aequalis Loew, 1867 - -<br />
Empis aestiva LOEW, 1867 - -<br />
Empis albopilosa DE MEIJERE, 1935 - -<br />
Empis chioptera MEIGEN, 1804<br />
Empis ciliata FABRICIUS, 1787 - -<br />
Empis grisea FALLÉN, 1816 - -<br />
Empis lepidopus MEIGEN, 1822<br />
Empis livida LINNAEUS, 1758) - -<br />
Empis lutea MEIGEN, 1804 - -<br />
Empis nigricans Meigen, 1804 - -<br />
Empis nigritarsis MEIGEN, 1804 - -<br />
Empis nuntia MEIGEN, 1838<br />
Empis stercorea Linnaeus, 1761 - -<br />
Empis tessellata FABRICIUS, 1794 - -<br />
Empis trigramma WIEDEMANN in MEIGEN,<br />
1822 - -<br />
Gloma fuscipennis MEIGEN, 1822 - -<br />
Hilara anglodanica LUNDBECK, 1913<br />
Hilara cornicula Loew, 1873 - -<br />
Hilara galactoptera STROBL, 1910 - -<br />
Hilara hirtipes COLLIN, 1927 - -<br />
Hilara interstincta (Fallén, 1816) - -<br />
Hilara litorea (FALLÉN, 1816) - -<br />
Hilara lurida (Fallén, 1816) - -<br />
Rhamphomyia albohirta COLLIN, 1926 - -<br />
Rhamphomyia crassirostris (FALLÉN, 1816) - -<br />
Rhamphomyia flava (FALLÉN, 1816) - -<br />
Rhamphomyia laevipes (Fallén, 1816) - -<br />
Rhamphomyia longipes (MEIGEN, 1804) - -<br />
Rhamphomyia marginata (FABRICIUS, 1787)<br />
Rhamphomyia poissoni (Tréhen, 1966) - -<br />
Rhamphomyia sulcatina COLLIN, 1926 - -<br />
Trichopeza longicornis (Meigen, 1822) - -<br />
Ephydridae - -<br />
Discocerina obscurella (Fallén, 1813) - -<br />
Discomyza incurva (FALLÉN, 1823)<br />
Ditrichophora palliditarsis (Becker, 1896) - -<br />
Gymnoclasiopa cinerella (STENHAMMR, 1844)<br />
Gymnoclasiopa nigerrima (STROBL, 1893)<br />
Hydrellia flaviceps (Meigen, 1830) - -<br />
Hydrellia griseola (Fallén, 1813) - -<br />
Hydrellia obscura (Meigen, 1830) - -<br />
Hydrellia ranunculi Haliday, 1839 - -<br />
Lamproscatella sibilans (HALIDAY, 1833) - -<br />
Limnellia quadrata (FALLÉN, 1813)<br />
Notiphila cinerea Fallén, 1813 - -<br />
Notiphila maculata STENHAMMAR, 1844 - -<br />
Notiphila uliginosa Haliday, 1839 - -<br />
Notiphila venusta LOEW, 1856 - -<br />
Paracoenia fumosa (Stenhammar, 1844) - -<br />
Parydra aquila (Fallén, 1813) - -<br />
Parydra coarctata (Fallén, 1813) - -<br />
Parydra fossarum (Haliday, 1833) - -<br />
Parydra littoralis (Meigen, 1830) - -<br />
Parydra quadripunctata (Meigen, 1830) - -<br />
Philygria flavipes (Fallén, 1823) - -<br />
Philygria interstincta (FALLÉN, 1813)<br />
Philygria picta (FALLÉN, 1813)<br />
Philygria posticata (Meigen, 1830) - -<br />
Philygria stictica (Meigen, 1830)<br />
Philygria vittipennis (Zetterstedt, 1838)<br />
Psilopa compta (Meigen, 1830) - -<br />
Psilopa pulicaria (Haliday, 1839) - -<br />
Scatella stagnalis (FALLÉN, 1813)<br />
Scatella tenuicosta Collin, 1930 - -<br />
Fanniidae - -<br />
Fannia armata (MEIGEN, 1826) - -<br />
Fannia barbata (STEIN, 1892)<br />
Fannia canicularis (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Fannia clara (Collin, 1939)<br />
Fannia latipalpis (STEIN, 1892) - -<br />
Fannia lepida (WIEDEMANN, 1817) - -<br />
Fannia manicata (Meigen, 1826)<br />
Fannia metallipennis (ZETTERSTEDT, 1838) - -<br />
Fannia minutipalpis (STEIN, 1895) - -<br />
Fannia ornata (Meigen, 1826)<br />
Fannia pallitibia (RONDANI, 1866)<br />
Fannia polychaeta (STEIN, 1895) - -<br />
Fannia rondanii (Strobl, 1893) - -<br />
Fannia serena (FALLÉN, 1825) - -<br />
Fannia sociella (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
74
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Fannia speciosa (VILLENEUVE, 1898)<br />
Fannia subpubescens COLLIN, 1958<br />
Heleomyzidae - -<br />
Eccoptomera pallescens (Meigen, 1830)<br />
Heteromyza serrata (LINNAEUS, 1758)<br />
Heteromyza rotundicornis (ZETTERSTEDT,<br />
1846) - -<br />
Scoliocentra caesia (MEIGEN, 1830)<br />
Scoliocentra spectabilis (Loew, 1862) - -<br />
Suillia pallida (Fallén, 1820) - -<br />
Tephrochlamys flavipes (ZETTERSTEDT, 1838)<br />
Hippoboscidae - -<br />
Lipoptena cervi (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Ornithomya avicularia (LINNAEUS, 1758)<br />
Hybotidae - -<br />
Allanthalia pallida (ZETTERSTEDT, 1838)<br />
Bicellaria intermedia LUNDBECK, 1910 - -<br />
Bicellaria vana COLLIN, 1926<br />
Drapetis ephippiata (FALLÉN, 1815) - -<br />
Euthyneura myrtilli Macquart, 1836 - -<br />
Hybos culiciformis (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Hybos femoratus (Müller, 1776) - -<br />
Leptopeza flavipes (MEIGEN, 1820) - -<br />
Oedalea flavipes ZETTERSTEDT, 1842<br />
Oedalea stigmatella Zetterstedt, 1842 - -<br />
Oedalea tibialis MACQUART, 1827 - -<br />
Oedalea zetterstedti COLLIN, 1926 - -<br />
Platypalpus aeneus (MACQUART, 1823) - -<br />
Platypalpus agilis (Meigen, 1822) - -<br />
Platypalpus calceatus (MEIGEN, 1822) - -<br />
Platypalpus candicans (FALLÉN, 1815) - -<br />
Platypalpus caroli GROOTAERT, 1987 - -<br />
Platypalpus cothurnatus Macquart, 1827 - -<br />
Platypalpus cruralis (Collin, 1961) - -<br />
Platypalpus cursitans (FABRICIUS, 1775)<br />
Platypalpus exilis (Meigen, 1822) - -<br />
Platypalpus laticinctus WALKER, 1851 - -<br />
Platypalpus luteus (Meigen, 1804)<br />
Platypalpus minutus (MEIGEN, 1804)<br />
Platypalpus niveiseta (ZETTERSTEDT, 1842) - -<br />
Platypalpus pallidiventris (Meigen, 1822) - -<br />
Platypalpus pectoralis (FALLÉN, 1815)<br />
Platypalpus pseudofulvipes (Frey, 1909) - -<br />
Platypalpus rapidoides (CHVALA, 1975)<br />
Platypalpus unicus (COLLIN, 1961)<br />
Tachydromia arrogans (Linnaeus, 1761) - -<br />
Tachypeza fuscipennis (FALLÉN, 1815) - -<br />
Tachypeza nubila (Meigen, 1804)<br />
Trichina bilobata Collin, 1926<br />
Lauxaniidae - -<br />
Calliopum aeneum (FALLÉN, 1820) - -<br />
Calliopum elisae (MEIGEN, 1826)<br />
Calliopum simillimum (COLLIN, 1933) - -<br />
Lauxania cylindricornis (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Lyciella affinis (ZETTERSTEDT, 1847) - -<br />
Lyciella decempunctata (FALLÉN, 1820)<br />
Lyciella decipiens (LOEW, 1847) - -<br />
Lyciella pallidiventris (FALLÉN, 1820) - -<br />
Lyciella platycephala (LOEW, 1847) - -<br />
Lyciella rorida (FALLÉN, 1820) - -<br />
Lyciella subfasciata (ZETTERSTEDT, 1838) - -<br />
Minettia fasciata (FALLÉN, 1826) - -<br />
Minettia longipennis (Fabricius, 1794) - -<br />
Minettia rivosa (MEIGEN, 1826) - -<br />
Peplomyza litura (MEIGEN, 1826) - -<br />
Sapromyza basalis ZETTERSTEDT, 1847 - -<br />
Sapromyza hyalinata (MEIGEN, 1826)<br />
Sapromyza quadripunctata (LINNAEUS, 1767) - -<br />
Tricholauxania praeusta (FALLÉN, 1820) - -<br />
Lonchaeidae - -<br />
Lonchaea fugax BECKER, 1895 - -<br />
Lonchaea ultima COLLIN, 1953<br />
Lonchopteridae - -<br />
Lonchoptera bifurcata (Fallén, 1810) - -<br />
Lonchoptera fallax de Meijere, 1906<br />
Lonchoptera lutea PANZER, 1809 - -<br />
Lonchoptera scutellata Stein, 1890 - -<br />
Lonchoptera tristis MEIGEN, 1824 - -<br />
Micropezidae - -<br />
Calobata petronella (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Rainieria calceata (FALLÉN, 1820)<br />
Microphoridae - -<br />
Microphor holosericeus (MEIGEN, 1804) - -<br />
Milichiidae<br />
Neophyllomyza acyglossa (VILLENEUVE, 1920)<br />
Phyllomyza equitans (HENDEL, 1919) - -<br />
Muscidae<br />
Coenosia agromyzina (Fallén, 1825)<br />
Coenosia albicornis MEIGEN, 1826 - -<br />
Coenosia infantula RONDANI, 1866<br />
Coenosia testacea (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830)<br />
Eudasyphora cyanicolor (ZETTERSTEDT,<br />
1845) - -<br />
Graphomya maculata (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Hebecnema nigra (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830)<br />
Hebecnema nigricolor (Fallén, 1825)<br />
Hebecnema umbratica (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hebecnema vespertina (FALLÉN, 1823) - -<br />
Helina depuncta (FALLÉN, 1825)<br />
Helina evecta (HARRIS, 1780)<br />
Helina impuncta (Fallén, 1825)<br />
75
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Helina lasiophthalma (MACQUART, 1835)<br />
Helina pertusa (MEIGEN, 1826)<br />
Helina quadrinotata (Meigen, 1826)<br />
Hydrotaea aenescens (WIEDEMANN, 1830) - -<br />
Hydrotaea armipes (FALLÉN, 1825)<br />
Hydrotaea cyrtoneurina (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
Hydrotaea dentipes (FABRICIUS, 1805) - -<br />
Hydrotaea ignava (HARRIS, 1780) - -<br />
Hydrotaea irritans (FALLÉN, 1823) - -<br />
Hydrotaea pilipes STEIN, 1903 - -<br />
Hydrotaea similis MEADE, 1887 - -<br />
Limnophora maculosa (MEIGEN, 1826) - -<br />
Limnophora tigrina (Am Stein, 1860) - -<br />
Limnophora triangula (FALLÉN, 1825) - -<br />
Musca autumnalis DE GEER, 1776 - -<br />
Muscina levida (HARRIS, 1780)<br />
Muscina pascuorum (MEIGEN, 1826)<br />
Muscina prolapsa (HARRIS, 1780)<br />
Mydaea ancilla (MEIGEN, 1862)<br />
Mydaea urbana (MEIGEN, 1826) - -<br />
Myospila meditabunda (FABRICIUS, 1781) - -<br />
Neomyia viridescens (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Phaonia aeneiventris (ZETTERSTEDT, 1845) - -<br />
Phaonia angelicae (SCOPOLI, 1736) - -<br />
Phaonia cincta (ZETTERSTEDT, 1846)<br />
Phaonia errans (MEIGEN, 1826)<br />
Phaonia erronea (SCHNABL, 1887)<br />
Phaonia halterata (STEIN, 1893) - -<br />
Phaonia mystica (MEIGEN, 1826) - -<br />
Phaonia pallida (FABRICIUS, 1787) - -<br />
Phaonia palpata (STEIN, 1897)<br />
Phaonia pratensis (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Phaonia rufiventris (SCOPOLI, 1763)<br />
Phaonia serva (MEIGEN, 1826)<br />
Phaonia subventa (HARRIS, 1780) - -<br />
Phaonia trimaculata (BUCHE, 1834)<br />
Phaonia tuguriorum (SCOPOLI, 1763)<br />
Phaonia valida (HARRIS, 1780) - -<br />
Phaonia villana ROBINEAU-DESVOIDY, 1830 - -<br />
Polietes lardarius (FABRICIUS, 1781) - -<br />
Polietes meridionalis PERIS & LLORENTE,<br />
1963 - -<br />
Potamia littoralis ROBINEAU-DESVOIDY, 1830<br />
Pyrellia rapax (HARRIS, 1780) - -<br />
Schoenomyza litorella (Fallén, 1823) - -<br />
Thricops nigrifrons (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Thricops semicinereus (WIEDEMANN, 1817) - -<br />
Thricops simplex (WIEDEMANN, 1817)<br />
Nycteribiidae - -<br />
Basilia nana Theodor & Moscona, 1954 - -<br />
Nycteribia kolenatii Theodor & Moscona, 1954<br />
Penicillidia monoceros Speiser, 1900 - -<br />
Odiniidae<br />
Odinia boletina (ZETTERSTEDT, 1848)<br />
Oestridae<br />
Cephenemyia stimmulator (CLARK, 1815)<br />
Opomyzidae - -<br />
Geomyza majuscula (LOEW, 1864) - -<br />
Opomyza florum (FABRICIUS, 1794)<br />
Opomyza germinationis (Linnaeus, 1758) - -<br />
Otitidae - -<br />
Herina germinationis (ROSSI, 1790) - -<br />
Herina palustris (MEIGEN, 1826)<br />
Otites guttata (MEIGEN, 1830)<br />
Seioptera vibrans (LINNAEUS, 1758)<br />
Pallopteridae - -<br />
Temnosira saltuum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Phaeomyiidae<br />
Pelidnoptera fuscipennis (Meigen, 1830) - -<br />
Phoridae<br />
Anevrina unispinosa (ZETTERSTEDT, 1860)<br />
Beckerina umbrimargo (BECKER, 1901) - -<br />
Diplonevra abbreviata (von ROSER, 1840)<br />
Diplonevra nitidula (MEIGEN, 1830) - -<br />
Diplonevra pilosella (SCHMITZ, 1927) - -<br />
Gymnophora arcuata (MEIGEN, 1830) - -<br />
Phora atra (MEIGEN, 1804)<br />
Piophilidae - -<br />
Liopiophila varipes (MEIGEN, 1830) - -<br />
Parapiophila vulgaris (FALLÉN, 1820)<br />
Stearibia nigriceps (MEIGEN, 1826) - -<br />
Pipunculidae - -<br />
Cephalops aeneus Fallén, 1810 - -<br />
Cephalops pannonicus (ACZÉL, 1939)<br />
Cephalops semifumosus (Kowarz, 1887) - -<br />
Cephalops subultimus Collin, 1956 - -<br />
Cephalops ultimus (Becker, 1900) - -<br />
Chalarus brevicaudis Jervis, 1992 - -<br />
Chalarus exiguus (Haliday, 1833) - -<br />
Chalarus fimbriatus Coe, 1966 - -<br />
Chalarus gynocephalus Jervis, 1992 - -<br />
Chalarus indistinctus JERVIS, 1992 - -<br />
Chalarus longicaudis Jervis, 1992 - -<br />
Chalarus pughi Coe, 1966 - -<br />
Chalarus spurius (Fallén, 1816) - -<br />
Dorylomorpha rufipes (Meigen, 1824) - -<br />
Dorylomorpha xanthopus (Thomson, 1870) - -<br />
Eudorylas horridus (Becker, 1897) - -<br />
Eudorylas obliquus Coe, 1966 - -<br />
Eudorylas obscurus Coe, 1966 - -<br />
76
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Eudorylas ruralis (MEIGEN, 1824) - -<br />
Eudorylas subterminalis Collin, 1956 - -<br />
Eudorylas zermattensis (BECKER, 1898) - -<br />
Eudorylas zonellus COLLIN, 1956 - -<br />
Jassidophaga beatricis (Coe, 1966) - -<br />
Microcephalops opacus (Fallén, 1816) - -<br />
Nephrocerus flavicornis Zetterstedt, 1844 - -<br />
Nephrocerus scutellatus (Macquart, 1834) - -<br />
Pipunculus campestris Latreille, 1802 - -<br />
Pipunculus oldenbergi Collin, 1956 - -<br />
Pipunculus spinipes Meigen, 1830 - -<br />
Pipunculus tenuirostris Kozánek, 1981 - -<br />
Pipunculus thomsoni BECKER, 1898 - -<br />
Tomosvaryella coquilletti (KERTESZ, 1907) - -<br />
Tomosvaryella kuthyi ACZÉL, 1944 - -<br />
Tomosvaryella sylvatica (Meigen, 1824) - -<br />
Verrallia aucta (FALLÉN, 1817) - -<br />
Psilidae - -<br />
Psila fimetaria (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Rhagionidae<br />
Ptiolina obscura (FALLÉN, 1814)<br />
Rhagio latipennis (LOEW, 1856) - -<br />
Rhagio maculatus (DE GEER, 1776)<br />
Rhagio notatus (MEIGEN, 1820)<br />
Rhagio scolopaceus (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Rhagio tringarius (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Symphoromyia immaculata (MEIGEN, 1804) - -<br />
Rhinophoridae - -<br />
Paykullia maculata (FALLÉN, 1815)<br />
Tricogena rubicosa (MEIGEN, 1824)<br />
Sarcophagidae<br />
Nyctia halterata (PANZER, 1798) - -<br />
Paramacronychia flavipalpis (GRISCHNER,<br />
1881)<br />
Sarcophaga africa (WIEDEMANN, 1824)<br />
Sarcophaga aratrix PANDELLÉ, 1896<br />
Sarcophaga caerulescens ZETTERSTEDT,<br />
1838<br />
Sarcophaga carnaria (LINNAEUS, 1758)<br />
Sarcophaga crassimargo PANDELLÉ, 1896<br />
Sarcophaga depressifrons ZETTERSTEDT,<br />
1845 - -<br />
Sarcophaga incisilobata PANDELLÉ, 1896<br />
Sarcophaga lederbergi (LEHRER,1995)<br />
Sarcophaga lehmanni MUELLER, 1922 - -<br />
Sarcophaga noverca (RONDANI; 1860)<br />
Sarcophaga sexpunctata (FABRICIUS, 1805)<br />
Sarcophaga subvicina ROHDENDORF, 1937 - -<br />
Sarcophaga vagans (MEIGEN, 1826)<br />
Sarcophaga variegata (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Sarcophaga vicina MACQUART, 1835<br />
Scathophagidae - -<br />
Acerocnema macrocera (MEIGEN, 1826) - -<br />
Amaurosoma tibiella (Zetterstedt, 1838)<br />
Chylizosoma media (BECKER, 1894) - -<br />
Scathophaga furcata (SAY, 1823) - -<br />
Scathophaga stercoraria (Linnaeus, 1758) - -<br />
Trichopalpus fraternus (MEIGEN, 1826)<br />
Sciomyzidae - -<br />
Coremacera marginata (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Elgiva solicita (HARRIS, 1780)<br />
Euthycera chaerophylli (FABRICIUS, 1798) - -<br />
Limnia paludicola ELBERG, 1965 - -<br />
Limnia unguicornis (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Pherbellia albocostata (FALLÉN, 1820) - -<br />
Pherbellia annulipes (ZETTERSTEDT, 1846) - -<br />
Pherbellia cinerella (FALLÉN, 1820) - -<br />
Pherbellia dubia (FALLÉN, 1820) - -<br />
Pherbellia griseola (FALLÉN, 1820) - -<br />
Pherbellia rozkosnyi VERBEKE, 1967 - -<br />
Pherbellia scutellaris (ROSER, 1840) (?) - -<br />
Pherbellia ventralis (FALLÉN, 1820) - -<br />
Sepedon sphegea (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Tetanocera hyalipennis von Roser, 1840 - -<br />
Trypetoptera punctulata (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Sepsidae - -<br />
Meroplius fukuharai (IWASA, 1984) - -<br />
Nemopoda nitidula (FALLÉN, 1820)<br />
Saltella sphondylii (SCHRANK, 1803)<br />
Sepsis cynipsea (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Sepsis duplicata (HALIDAY, 1838)<br />
Sepsis fulgens MEIGEN, 1826 - -<br />
Sepsis orthocnemis FREY, 1908 - -<br />
Sepsis punctum (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Sepsis violacea MEIGEN, 1826 - -<br />
Themira annulipes (Meigen, 1826) - -<br />
Themira lucida (Staeger in Schioedte, 1844) - -<br />
Themira minor (Haliday, 1833) - -<br />
Sphaeroceridae - -<br />
Borborillus uncinatus (Duda 1923) - -<br />
Coproica ferruginata (STENHAMMAR, 1855)<br />
Coproica hirticula COLLIN, 1946 - -<br />
Coproica vagans (HALIDAY, 1833) - -<br />
Crumomyia fimetaria (MEIGEN, 1830) - -<br />
Crumomyia glabrifrons (Meigen, 1830) - -<br />
Crumomyia nitida (Meigen, 1830) - -<br />
Leptocera breviceps (Stenhammar, 1855) - -<br />
Leptocera fontinalis (Fallén, 1826) - -<br />
Leptocera lutosa (STENHAMMAR, 1855) - -<br />
Leptocera lutosoidea (Duda, 1938) - -<br />
Leptocera nigra Olivier, 1813 - -<br />
Lotophila atra (MEIGEN, 1830) - -<br />
Opacifrons coxata (Stenhammar, 1855) - -<br />
77
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Opalimosina liliputana (RONDANI, 1880) - -<br />
Pseudocollinella humida (Haliday, 1836) - -<br />
Pteremis fenestralis (FALLÉN, 1820) - -<br />
Spelobia clunipes (MEIGEN, 1830) - -<br />
Spelobia manicata (Richards, 1927) - -<br />
Spelobia palmata (RICHARDS, 1927) - -<br />
Spelobia parapusio (DAHL, 1909) - -<br />
Spelobia talparum (Richards, 1927) - -<br />
Terrilimosina schmitzi (Duda, 1918) - -<br />
Stratiomyidae - -<br />
Beris chalybata (Forster, 1771) - -<br />
Chloromyia formosa (SCOPOLI, 1763)<br />
Microchrysa flavicornis (MEIGEN, 1822) - -<br />
Nemotelus pantherinus (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Neopachygaster meromelaena (DUFOUR,<br />
1841)<br />
Pachygaster atra (Panzer, 1798) - -<br />
Stratiomys potamida Meigen, 1822 - -<br />
Syrphidae - -<br />
Anasimyia contracta Claussen & Torp, 1980 3 3<br />
Anasimyia interpuncta (Harris, [1776]) V 3<br />
Baccha elongata (Fabricius, 1775)<br />
Baccha obscuripennis MEIGEN, 1822 D<br />
Brachymyia berberina (FABRICIUS, 1805) - 3<br />
Brachyopa bicolor (Fallén, 1817) G 3<br />
Brachyopa insensilis Collin, 1939 - V<br />
Brachyopa panzeri (Goffe, 1945)<br />
G G<br />
Brachyopa silviae Doczkal & Dziock, 2004 G G<br />
Brachypalpoides lentus (Meigen, 1822) - 2<br />
Brachypalpus laphriformis (Fallén, 1816) V V<br />
Brachypalpus valgus (Panzer, 1798) V 2<br />
Caliprobola speciosa (Rossi, 1790) 3 3<br />
Cheilosia albipila (Meigen, 1838) - -<br />
Cheilosia albitarsis (MEIGEN, 1822) - -<br />
Cheilosia antiqua (MEIGEN, 1822) V V<br />
Cheilosia barbata Loew, 1857 - -<br />
Cheilosia canicularis (PANZER, 1810) - -<br />
Cheilosia carbonaria Egger, 1860 - -<br />
Cheilosia chlorus (MEIGEN, 1822) - -<br />
Cheilosia chrysocoma (Meigen, 1822) - V<br />
Cheilosia fasciata SCHINER & EGGER, 1853 - -<br />
Cheilosia flavipes (Panzer, 1798) - -<br />
Cheilosia illustrata (HARRIS, [1780]) - -<br />
Cheilosia impressa Loew, 1840 - -<br />
Cheilosia impudens (Becker, 1894) G 1<br />
Cheilosia latifrons (ZETTERSTEDT, 1843) - -<br />
Cheilosia lenis (Becker, 1894) - -<br />
Cheilosia nigripes (Meigen, 1822) - -<br />
Cheilosia pagana (Meigen, 1822) - -<br />
Cheilosia proxima (Zetterstedt, 1843) - -<br />
Cheilosia urbana (Meigen, 1822) - -<br />
Cheilosia uviformis (Becker, 1894) G -<br />
Cheilosia vernalis (Fallén, 1817) - -<br />
Cheilosia vicina (Zetterstedt, 1849) - -<br />
Cheilosia vulpina (Meigen, 1822) V -<br />
Chrysogaster solstitialis (FALLÉN, 1817) - -<br />
Chrysotoxum arcuatum LINNAEUS, 1758 - -<br />
Chrysotoxum bicinctum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Chrysotoxum cautum (HARRIS, [1776]) - -<br />
Chrysotoxum festivum (Linnaeus, 1758) - -<br />
Chrysotoxum verralli (Collin, 1940) V V<br />
Criorhina asilica (FALLÉN, 1816) V V<br />
Dasysyrphus albostriatus (Fallén, 1817) - -<br />
Dasysyrphus hilaris (Zetterstedt, 1843) - -<br />
Dasysyrphus pinastri (De Geer, 1776) - -<br />
Dasysyrphus tricinctus (FALLÉN, 1817) - -<br />
Dasysyrphus venustus (Meigen, 1822) - -<br />
Epistrophe diaphana (ZETTERSTEDT, 1843) - -<br />
Epistrophe eligans (Harris, [1780]) - -<br />
Epistrophe flava Doczkal & Schmid, 1994 - -<br />
Epistrophe grossulariae (Meigen, 1822) - -<br />
Epistrophe melanostoma (Zetterstedt, 1843) - -<br />
Epistrophe nitidicollis (Meigen, 1822) - -<br />
Epistrophella euchroma (Kowarz, 1885) - -<br />
Episyrphus balteatus (DE GEER, 1776) - -<br />
Eristalinus sepulchralis (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Eristalis arbustorum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Eristalis interrupta (PODA, 1761) - -<br />
Eristalis pertinax (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Eristalis pseudorupium Kanervo, 1938 - -<br />
Eristalis tenax (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Eumerus tricolor (Fabricius, 1798) V -<br />
Eupeodes corollae (LINNAEUS, 1794) - -<br />
Eupeodes latifasciatus (Macquart, 1829) - -<br />
Eupeodes luniger (MEIGEN, 1822) - -<br />
Fagisyrphus cinctus (FALLÉN, 1817) - -<br />
Ferdinandea cuprea (Scopoli, 1763) - -<br />
Ferdinandea nigrifrons (Egger, 1860) - D<br />
Helophilus hybridus Loew, 1846 - -<br />
Helophilus pendulus (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Helophilus trivittatus (FABRICIUS, 1805) - -<br />
Heringia heringi (ZETTERSTEDT, 1843) G -<br />
Heringia senilis (Sack, 1938)<br />
D D<br />
Heringia vitripennis (MEIGEN, 1822)<br />
Leucozona lucorum (Linnaeus, 1758) - -<br />
Melangyna labiatarum (Verall, 1901) - -<br />
Melangyna lasiophthalma (Zetterstedt, 1843) - -<br />
Melangyna umbellatarum (Fabricius, 1794) - -<br />
Melanostoma mellinum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Melanostoma scalare (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Merodon equestris (Fabricius, 1794) - -<br />
Microdon devius (LINNAEUS, 1761) 3 3<br />
78
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Myathropa florea (Linnaeus, 1758) - -<br />
Neoascia podagrica (Fabricius, 1775) - -<br />
Paragus albifrons (FALLÉN, 1817) - -<br />
Paragus haemorrhous MEIGEN, 1822 - -<br />
Paragus majoranae (Rondani, 1857)<br />
Paragus pecchiolii Rondani, 1857 - -<br />
Parasyrphus annulatus (Zetterstedt, 1838) - -<br />
Parasyrphus punctulatus (Verrall, 1873) - -<br />
Pipiza austriaca Meigen, 1822 - -<br />
Pipiza bimaculata (Meigen, 1822) - -<br />
Pipiza lugubris Fabricius, 1775) - -<br />
Pipiza noctiluca (Linnaeus, 1758) - -<br />
Pipizella viduata (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Platycheirus albimanus (Fabricius, 1781) - -<br />
Platycheirus clypeatus (MEIGEN, 1822) - -<br />
Platycheirus europaeus GOELDLIN DE<br />
TIEFENAU, MAIBACH & SPEIGHT, 1990 - -<br />
Platycheirus nielseni (Vockeroth, 1990) - -<br />
Platycheirus occultus Goeldlin, Maibach &<br />
Speight, 1990 V -<br />
Platycheirus scutatus (Meigen, 1822) - -<br />
Platycheirus sticticus (Meigen, 1822) G -<br />
Portevinia maculata (FALLÉN, 1817) - -<br />
Scaeva pyrastri (LINNAEUS, 1758) G -<br />
Sphaerophoria interrupta (FABRICIUS, 1805) - -<br />
Sphaerophoria scripta (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Syritta pipiens (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Syrphus ribesii (Linnaeus, 1758) - -<br />
Syrphus torvus OSTEN-SACKEN, 1875 - -<br />
Syrphus vitripennis MEIGEN, 1822 - -<br />
Temnostoma bombylans (Fabricius, 1805) - -<br />
Temnostoma vespiforme (LINNAEUS, 1758) V V<br />
Volucella bombylans (Linnaeus, 1758) - -<br />
Volucella inflata (Fabricius, 1794) 3 1<br />
Volucella pellucens (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Xanthandrus comtus (HARRIS, 1780) - -<br />
Xanthogramma festivum (LINNAEUS, 1758) V V<br />
Xanthogramma laetum (Fabricius, 1794) G G<br />
Xanthogramma pedissequum (HARRIS, [1776]) - -<br />
Xylota florum (Fabricius, 1805) - -<br />
Xylota segnis (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Xylota sylvarum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Tabanidae - -<br />
Atylotus fulvus (MEIGEN, 1804) - -<br />
Chrysops caecutiens (LINNAEUS, 1758)<br />
Chrysops viduatus (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Haematopoda crassicornis Wahlberg, 1848 - -<br />
Haematopota pluvialis (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Hybomitra lundbecki LYNEBORG, 1959 - -<br />
Tabanus bromius LINNAEUS, 1758 - -<br />
Tachinidae - -<br />
Admontia seria (MEIGEN, 1824)<br />
Aplomya confinis (FALLÉN, 1820) - -<br />
Athrycia trepida (MEIGEN, 1824)<br />
Campylocheta praecox (MEIGEN, 1824)<br />
Campylocheta similis ZIEGLER & SHIMA, 1996<br />
Ceromya flaviseta (Villeneuve, 1921)<br />
Cylindromyia brassicaria (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Cyrtophleba ruricola (MEIGEN, 1824)<br />
Cyzenis albicans (Fallén, 1810) - -<br />
Cyzenis jucunda (MEIGEN, 1838) - -<br />
Dinera carinifrons (FALLÉN, 1817) - -<br />
Elfia minutissima (ZETTERSTEDT, 1844)<br />
Eloceria delecta (MEIGEN, 1824) - -<br />
Entomophaga nigrohalterata (VILLENEUVE,<br />
1921) - -<br />
Eriothrix rufomaculatus (DE GEER, 1776) - -<br />
Ernestia laevigata (MEIGEN, 1838) - -<br />
Ernestia rudis (FALLÉN, 1810) - -<br />
Eurithia connivens (ZETTERSTEDT, 1844) - -<br />
Exorista larvarum (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Gastrolepta anthracina (MEIGEN, 1826) - -<br />
Hebia flavipes Robineau-Desvoidy, 1830 - -<br />
Loewia nudigena (MESNIL, 1973)<br />
Loewia phaeoptera (MEIGEN, 1824)<br />
Lophosia fasciata MEIGEN, 1824 - -<br />
Lypha dubia (Fallén, 1810) - -<br />
Macquartia dispar (FALLÉN, 1820) - -<br />
Meigenia uncinata MESNIL, 1967 - -<br />
Nowickia ferox (PANZER, 1809) - -<br />
Ocytata pallipes (FALLÉN, 1820) - -<br />
Oswaldia muscaria (FALLÉN, 1810)<br />
Parasetigena silvestris (ROBINEAU-<br />
DESVOIDY, 1863) - -<br />
Peribaea setinervis (THOMSON, 1869) - -<br />
Phasia aurigera (EGGER, 1860) - -<br />
Phasia hemiptera (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Phasia obesa (FABRICIUS, 1798) - -<br />
Phasia pusilla MEIGEN, 1824 - -<br />
Phorinia aurifrons ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830 - -<br />
Phorocera assimilis (FALLÉN, 1810)<br />
Phryno vetula (Meigen, 1824) - -<br />
Siphona boreata MESNIL, 1960 - -<br />
Siphona confusa MESNIL, 1961 - -<br />
Siphona geniculata (DE GEER, 1776) - -<br />
Siphona maculata STAEGER in<br />
ZETTERSTEDT, 1849 - -<br />
Solieria vacua (RONDANI, 1861) - -<br />
Synactia parvula (RONDANI, 1861)<br />
Tachina fera (LINNAEUS, 1761) - -<br />
Tachina magnicornis (ZETTERSTEDT, 1844) - -<br />
Tachina nupta (RONDANI, 1859) - -<br />
Tachina ursina (MEIGEN, 1824) - -<br />
79
Art<br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
Triarthria setipennis (FALLÉN, 1810)<br />
Trichactia pictiventris (ZETTERSTEDT, 1855)<br />
Wagneria gagatea ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830<br />
Tephritidae - -<br />
Acanthiophilus helianthi (ROSSI,1790) - -<br />
Anomoia purmunda (HARRIS, 1776)<br />
Campiglossa malaris (SÉGUY, 1934) - -<br />
Chaetorellia jaceae (ROBINEAU-DESVOIDY,<br />
1830) - -<br />
Dioxyna bidentis (ROBINEAU-DESVOIDY,1830) - -<br />
Merzomyia westermanni (MEIGEN, 1826) - -<br />
Orellia falcata (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Oxyna flavipennis (LOEW, 1844) - -<br />
Sphenella marginata (FALLÉN, 1844) - -<br />
Tephritis bardanae (SCHRANK, 1803) - -<br />
Tephritis cometa (LOEW, 1840) - -<br />
Tephritis dilacerata (LOEW, 1846) - -<br />
Terellia colon (MEIGEN, 1826) - -<br />
Terellia longicauda (MEIGEN, 1838) - -<br />
Terellia ruficauda (FABRICIUS, 1794) - -<br />
Terellia tussilaginis (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Trupanea stellata (FUESSLY, 1775) - -<br />
Urophora cardui (LINNAEUS, 1758) - -<br />
Urophora jaceana (HERING, 1935) - -<br />
Urophora quadrifasciata (MEIGEN, 1826) - -<br />
Urophora stylata (FABRICIUS, 1775) - -<br />
Trixoscelididae<br />
Trixoscelididae frontalis (FALLÉN, 1823)<br />
Xylophagidae - -<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
Xylophagus compeditus WIEDEMANN in<br />
MEIGEN, 1820 - -<br />
Chironomidae<br />
Bryophaenocladius brincki<br />
Bryophaenocladius scanicus<br />
Bryophaenocladius tirolensis-Gr.<br />
Bryophaenocladius nudisquama<br />
Camptocladius stercorarius<br />
Chaetocladius perennis<br />
Chironomus spec.<br />
Cricotopus (Isocladius) spec.<br />
Diamesa cinerella<br />
Diamesa tonosa<br />
Eukiefferiella brevicalcar<br />
Gymnometriocnemus brumalis<br />
Limnophyes asquamatus<br />
Limnophyes habilis<br />
Metriocnemus eurynotus<br />
Metriocnemus fuscipes<br />
Metriocnemus inopinatus-Gr.<br />
Micropsectra junci<br />
Orthocladius (Orthocladius) spec.<br />
Paraphaenocladius monticola<br />
Psectrocladius limbatellus-Gr.<br />
Paraphaenocladius curtistylus<br />
Smittia erwardsi<br />
Smittia scutelloseta-Gr.<br />
Tvetenia calvescens<br />
Orthocladiinae div. Spec.<br />
RLTh<br />
Anmerkungen:<br />
Bei Meroplius fukuharai (Sepsidae) handelt es sich um einen Erstnachweis für Thüringen. Für<br />
Macrocera parcehirsuta ist es der zweite Nachweis in Deutschland; auch der erste Fund für<br />
Mitteleuropa stammt aus Thüringen (Jena). Im Rahmen der Tagung 2005 des Arbeitskreises<br />
Diptera gelang bei Exkursionen im Nationalpark der Nachweis von zwei neuen Arten für<br />
Deutschland (Sciaridae: Corynoptera flavosignata und C. praedentata). Noch bemerkenswerter war eine<br />
Trauermückenart (Scatopsciara andrei), die 2005 am Baumkronenpfad gefangen wurde und als völlig<br />
neue Art für die Wissenschaft erstmals beschrieben werden konnte (MENZEL & HELLER 2006).<br />
Für Tachinidae gibt Tschorsnig (2000) als wahrscheinlichsten Grund für den Aufenthalt in der<br />
Kronenschicht die Suche nach Wirtslarven an, was sich aus dem jeweiligen Wirtspektrum ableiten<br />
lässt. Ein weiterer Grund könnte Nahrungssuche (Honigtau) sein, aber Gipfelbalz (hilltopping)<br />
gehörte bei keiner der von ihm gefundenen Arten zum Verhaltensrepertoire.<br />
80
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Aus der Aufsammlungen von Zuckmücken am Baumkronenpfad 2005:<br />
Von den 25 erkannten Chironomiden-Spezies gehören 17 zu den terrestrischen Arten (Vertreter<br />
der Gattungen Bryophaenocladius, Camptocladius, Chaetocladius, Gymnometriocnemus,<br />
Limnophyes, Metriocnemus, Paraphaenocladius, Psectocladius, Smittia).<br />
Bemerkenswert ist die Zusammensetzung der Chironomidenfauna. Fast ein Drittel der<br />
nachgewiesenen Arten sind neu für Thüringen: Bryophaenocladius brincki,<br />
Bryophaenocladius scanicus, Bryophaenocladius tirolensis-Gr. , Bryophaenocladius nudisquama, Limnophyes habilis,<br />
Paraphaenocladius monticola und Psectrocladius limbatellus-Gr.<br />
Darüber hinaus sind Bryophaenocladius brincki und Bryophaenocladius nudisquama neu für Deutschland.<br />
Bryophaenocladius brincki war bisher nur aus Afrika und Westeuropa bekannt, ist also auch neu für<br />
Mitteleuropa.<br />
Quellen<br />
ADASCHKIEWITZ, W. (2004): Artenliste der Fliegen im Nationalpark Hainich (eigene Aufsammlungen mit<br />
Ergänzungen durch BÄHRMANN und BELLSTEDT). Kartierung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
ADASCHKIEWITZ, W. (2005a): Artenliste der Fliegen im Nationalpark Hainich (eigene Aufsammlungen mit<br />
Ergänzungen durch BÄHRMANN und BELLSTEDT). Kartierung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
ADASCHKIEWITZ, W. (2005b): Fundmeldung von Botanophila sanctimarci (Czerny, 1906) (Diptera,<br />
Anthomyiidae) aus Deutschland. Studia dipterologica 12 (2): 428 & 442<br />
ADASCHKIEWITZ, W. (2006): Artenliste der Fliegen im Nationalpark Hainich. Kartierung im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung<br />
ADASCHKIEWITZ, W. Jahresbericht 2007 und Artenliste der Fliegen im Nationalpark Hainich<br />
Gutachten im Auftrag des Nationalpark Hainich<br />
DZIOCK, F. & JESSAT, M. (2000): Artenliste der Schwebfliegenfänge aus dem Hainich. (unveröffentlicht)<br />
KALLWEIT, U. (2003): Erste Ergebnisse zur Pilzmücken-Fauna des Nationalparks Hainich.<br />
Unveröffentlichte Artenliste zum Fangjahr 2002<br />
KALLWEIT, U. (2004): Pilzmücken-Fauna des Nationalparks Hainich – Auswertung der Malaisefallen 2003.<br />
Kartierung im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
KASSEBEER, Ch. (2001): Erste Ergebnisse zur Dipteren-Fauna des Nationalparks Hainich.<br />
Unveröffentlichte Artenliste<br />
MENZEL, F. & HELLER, K. (2006): Trauermücken (Diptera: Sciaridae) aus dem Nationalpark „Hainich“<br />
(Thüringen) nebst der Beschreibung von Scatopsciara andrei MENZEL spec. nov.. Studia dipterologica 13<br />
(1): 45-59<br />
SAMIETZ,R. Ergebnisbericht zum Werkvertrag Auswertung der Zuckmücken aus Aufsammlungen am<br />
Baumkronenpfad im Nationalpark Hainich 2005<br />
TSCHORSNIG, H.P. & FLOREN, A.: „Weitere Erkenntnisse zum Baumkronenflug der Raupenfliegen in<br />
Wäldern (Diptera: Tachinidae), Mitt. Internat. Entomol. Ver. , Frankfurt a.M., Band 25, Heft 3 / 4,<br />
Seiten 185 – 194, 29. Dezember 2000.<br />
81
Spinnen und Weberknechte (Araneae, Opiliones)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist durch gezielte Erfassungen von 1999-2001 mit unterschiedlicher Methodik<br />
(MALT 2000, 2001) sowie der Auswertung von Beifängen (MALT 2002, 2005) relativ gut. Weitere<br />
Nachweise ergaben sich durch Beifänge am Baumkronenpfad, darunter zwei Neunachweise<br />
(BELLSTEDT 2006).<br />
Artenzahl: 224<br />
Insgesamt wurden 211 Webspinnenarten aus 23 Familien sowie 13 Weberknechtarten aus vier<br />
Familien nachgewiesen.<br />
Tab. 21: Spinnen und Weberknechte im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
ARANEAE (Webspinnen) - -<br />
Segestriidae (Fischernetzspinnen) - -<br />
Segestria senoculata (LINNAEUS,<br />
1758)<br />
- -<br />
Dysderidae (Sechsaugenspinnen) - -<br />
Dysdera erythrina (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
- -<br />
Harpactea hombergi (SCOPOLI,<br />
1763)<br />
- -<br />
Harpactea lepida (C.L. KOCH, 1838) - -<br />
Uloboridae<br />
(Kräuselradnetzspinnen)<br />
- -<br />
Hyptiotes paradoxus (C.L. KOCH,<br />
1834)<br />
- -<br />
Theridiidae (Kugelspinnen) - -<br />
Achaearanea lunata (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Achaearanea simulans (THORELL,<br />
1875)<br />
- -<br />
Anelosimus vittatus (C.L. KOCH,<br />
1836<br />
Enoplognatha ovata (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Enoplognatha thoracica (HAHN,<br />
1833)<br />
- -<br />
Paidiscura pallens (BLACKWALL,<br />
1834)<br />
- -<br />
Robertus lividus (BLACKWALL,<br />
1836)<br />
- -<br />
Steatoda bipunctata (LINNAEUS,<br />
1758)<br />
- -<br />
Theridion impressum L. KOCH, 1881 - -<br />
Theridion mystaceum L. KOCH,<br />
1881<br />
- -<br />
Theridion sisyphium (CLERCK,<br />
1757)<br />
Theridion tinctum (WALCKENAER, - -<br />
Bemerkungen<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Bemerkungen<br />
1802)<br />
Theridion varians HAHN, 1833<br />
Linyphiidae (Zwerg- und<br />
Baldachinspinnen)<br />
- -<br />
Araeoncus humilis (BLACKWALL,<br />
1841)<br />
- -<br />
Bathyphantes approximates (O.P.-<br />
Cambridge)<br />
Bathyphantes gracilis (BLACKWALL,<br />
1841)<br />
- -<br />
Bathyphantes nigrinus (WESTRING,<br />
1851)<br />
- -<br />
Bathyphantes parvulus (WESTRING,<br />
1851)<br />
- -<br />
Centromerita bicolor (BLACKWALL,<br />
1833)<br />
Centromerus cavernarum (L. KOCH,<br />
1872)<br />
G 3. Nachweis<br />
Centromerus pabulator (O.P.<br />
CAMBRIDGE, 1875)<br />
- -<br />
Centromerus sylvaticus<br />
(BLACKWALL, 1841)<br />
- -<br />
Ceratinella brevis (WIDER, 1834) - -<br />
Dicymbium brevisetosum LOCKET,<br />
1962<br />
- -<br />
Diplocephalus cristatus<br />
(BLACKWALL, 1833)<br />
- -<br />
Diplocephalus latifrons (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1863)<br />
- -<br />
Diplocephalus picinus<br />
((BLACKWALL, 1841)<br />
- -<br />
Diplostyla concolor (WIDER, 1834) - -<br />
Donacochara speciosa (THORELL,<br />
1875)<br />
3 G 2. Nachweis<br />
Drapetisca socialis (SUNDEVALL,<br />
1833)<br />
- -<br />
Entelecara acuminata (WIDER,<br />
1834)<br />
- -<br />
Entelecara erythropus (WESTRING, - -<br />
82
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Bemerkungen<br />
1851)<br />
Entelecara flavipes<br />
G sehr selten<br />
Erigone atra BLACKWALL, 1831 - -<br />
Erigone dentipalpis (WIDER, 1834) - -<br />
Erigonella hiemalis (BLACKWALL,<br />
1841)<br />
- -<br />
Frontinella frutetorum (C.L. KOCH,<br />
1834)<br />
G - Erstnachweis<br />
Gnathonarium dentatum (WIDER,<br />
1834)<br />
- -<br />
Gonatium rubellum (BLACKWALL,<br />
1851)<br />
- -<br />
Gonatium rubens (BLACKWALL,<br />
1833)<br />
- -<br />
Gongylidiellum murcidum SIMON,<br />
1884<br />
3 local, selten<br />
Gongylidiellum rufipes (LINNAEUS,<br />
1758)<br />
Helophora insignis (BLACKWALL,<br />
1841)<br />
- -<br />
Hypomma cornutum (BLACKWALL,<br />
1833)<br />
2 2. Nachweis<br />
Kaestneria dorsalis (WIDER, 1834) - -<br />
Kratochviliella bicapitata MILLER,<br />
1938<br />
R - Erstnachweis<br />
Labulla thoracica (WIDER, 1834) - -<br />
Lepthyphantes cristatus (MENGE,<br />
1866)<br />
- -<br />
Lepthyphantes flavipes<br />
(BLACKWALL, 1854)<br />
- -<br />
Lepthyphantes mengei<br />
KULCZYNSKI, 1887<br />
- -<br />
Lepthyphantes minutus<br />
(BLACKWALL, 1833)<br />
- -<br />
Lepthyphantes obscurus<br />
(BLACKWALL, 1841)<br />
Lepthyphantes pallidus (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1871)<br />
Lepthyphantes tenebricola (WIDER,<br />
1834)<br />
Lepthyphantes tenuis (BLACKWALL,<br />
1852)<br />
Lepthyphantes zimmermanni<br />
BERTKAU, 1890<br />
G<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
Linyphia hortensis SUNDEVALL,<br />
1830<br />
- -<br />
Linyphia triangularis (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Lophomma punctatum<br />
(BLACKWALL, 1841)<br />
- 3 Lokal, selten<br />
Macrargus rufus (WIDER, 1834) - -<br />
Meioneta affinis (KULCZYNSKI,<br />
z. Zt. nicht<br />
- -<br />
1898)<br />
gefährdet<br />
Meioneta innotabilis (O.P.-<br />
2. Nachweis seit<br />
- 3<br />
CAMBRIDGE, 1863)<br />
ALBRECHT (1995)<br />
Meioneta rurestris (C.L. KOCH,<br />
1836)<br />
- -<br />
Meioneta saxatilis (BLACKWALL,<br />
1844)<br />
- -<br />
Micrargus herbigradus<br />
(BLACKWALL, 1854)<br />
- -<br />
Micrargus subaequalis (WESTRING;<br />
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
RLD<br />
RLTh<br />
1851)<br />
Microlinyphia pusilla (SUNDEVALL,<br />
1830)<br />
- -<br />
Microneta viaria (BLACKWALL,<br />
1841)<br />
- -<br />
Moebelia penicillata (WESTRING,<br />
1851)<br />
- 3<br />
Neriene clathrata (SUNDEVALL,<br />
1830)<br />
- -<br />
Neriene emphana (WALCKENAER,<br />
1841)<br />
- -<br />
Neriene montana (CLERCK; 1757)<br />
Neriene peltata (WIDER, 1834) - -<br />
Neriene furtiva (O.P.-CAMBRIDGE,<br />
1871)<br />
Oedothorax agrestis (BLACKWALL;<br />
1853)<br />
Oedothorax apicatus (BLACKWALL,<br />
1850)<br />
Oedothorax gibbosus (BLACKWALL;<br />
1841)<br />
Oedothorax retusus (WESTRING,<br />
1851)<br />
Bemerkungen<br />
3. Nachweis seit<br />
ALBRECHT (1995)<br />
R - Erstnachweis<br />
- -<br />
- -<br />
Pelecopsis parallela (WIDER, 1834) - -<br />
Porrhomma microphthalmum (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1871)<br />
- -<br />
Porrhomma oblitum (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1871)<br />
3 lokal, selten<br />
1. Wiederfund<br />
Saaristoa firma (O.P.-CAMBRIDGE,<br />
1 seit MARTIN<br />
1905)<br />
(1988)<br />
Saloca diceros (O.P.-CAMBRIDGE,<br />
- 2 lokal, selten<br />
1871)<br />
Tallusia experta (O.P.-CAMBRIDGE,<br />
1871)<br />
Thyreostenius parasiticus<br />
(WESTRING, 1851))<br />
Troxochrus nasutus SCHENKEL,<br />
1925)<br />
Walckenaeria acuminata<br />
BLACKWALL, 1833<br />
Walckenaeria antica (WIDER, 1834) - -<br />
Walckenaeria atrotibialis (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1878)<br />
Walckenaeria cucullata (C.L. KOCH,<br />
1837)<br />
Walckenaeria cuspidata<br />
(BLACKWALL, 1833)<br />
Walckenaeria corniculans (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1851)<br />
Walckenaeria dysderoides (WIDER,<br />
1834)<br />
Walckenaeria monoceros (WIDER,<br />
1834)<br />
Walckenaeria nudipalpis<br />
(WESTRING, 1851)<br />
Walckenaeria vigilax (BLACKWALL,<br />
1853)<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
4. NW, lokal,<br />
selten<br />
G 3 lokal, selten<br />
- -<br />
- 3<br />
Tetragnathidae (Streckerspinnen) - -<br />
Metellina mengei (BLACKWALL,<br />
1869)<br />
Metellina merianae (SCOPOLI,<br />
- -<br />
1763)<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
83
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Bemerkungen<br />
(1988)<br />
Metellina segmentata (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Pachygnatha clercki SUNDEVALL,<br />
1823<br />
- -<br />
Pachygnatha degeeri SUNDEVALL,<br />
1830<br />
- -<br />
Pachygnatha listeri SUNDEVALL,<br />
1830<br />
Tetragnatha extensa (LINNAEUS,<br />
1758)<br />
- -<br />
Tetragnatha montana SIMON, 1874 - -<br />
Tetragnatha obtusa C.L. KOCH,<br />
1837<br />
Tetragnatha striata L. KOCH, 1862 2 lokal, selten<br />
Araneidae (Radnetzspinnen) - -<br />
Aculepeira ceropegia<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
- -<br />
Agalenatea redii (SCOPOLI, 1763) - -<br />
Araneus diadematus CLERCK, 1757 - -<br />
Araneus marmoreus CLERCK, 1757<br />
Araneus quadratus CLERCK, 1757 - -<br />
Araniella cucurbitina (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Araniella opisthographa<br />
(KULCZYNSKI, 1905)<br />
Argiope bruennichi (SCOPOLI, 1772) - -<br />
Cyclosa conica (PALLAS; 1772)<br />
2. Wiederfund<br />
Gibbaranea gibbosa<br />
3 2 seit MARTIN<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
(1988)<br />
Larinioides cornutus (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Mangora acalypha (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
- -<br />
Nuctenea umbratica (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Singa hamata (CLERCK, 1757) - -<br />
Lycosidae (Wolfspinnen) - -<br />
Alopecosa cuneata (CLERCK, 1757)<br />
Alopecosa pulverulenta (CLERCK,<br />
1757)<br />
- -<br />
Aulonia albimana (WALCKENAER,<br />
1805)<br />
- -<br />
Pardosa agrestis (WESTRING,<br />
1862)<br />
Pardosa amentata (CLERCK, 1757) - -<br />
Pardosa lugubris (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
- -<br />
Pardosa lugubris (Art "D") - -<br />
Pardosa palustris (LINNAEUS, 1758)<br />
Pardosa pullata (CLERCK, 1757) - -<br />
Pirata hygrophilus THORELL, 1872 - -<br />
Pirata piraticus (CLERCK, 1757)<br />
Pirata tenuitarsis SIMON, 1876 3 2 lokal, selten<br />
Trochosa ruricola (DEGEER, 1778) - -<br />
Trochosa terricola THORELL, 1856 - -<br />
Pisauridae (Jagdspinnen) - -<br />
Pisaura mirabilis (CLERCK, 1757) - -<br />
Agelenidae (Winkelspinnen) - -<br />
Agelena labyrinthica (CLERCK,<br />
1757)<br />
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
RLD<br />
RLTh<br />
Histopona torpida (C.L. KOCH,<br />
1834)<br />
- -<br />
Tegenaria silvestris L. KOCH, 1872 - -<br />
Cybaeidae<br />
(Gebirgstrichterspinnen)<br />
- -<br />
Cybaeus angustiarum L. KOCH,<br />
1868<br />
- 3<br />
Hahniidae (Bodenspinnen) - -<br />
Antistea elegans (BLACKWALL;<br />
1841)<br />
Hahnia nava (BLACKWALL, 1841) - -<br />
Hahnia pusilla<br />
Dictynidae (Kräuselspinnen) - -<br />
Argenna subnigra (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1861)<br />
Cicurina cicur (FABRICIUS, 1793) - -<br />
Dictyna arundinacea (LINNAEUS,<br />
1758)<br />
- -<br />
Lathys humilis (BLACKWALL, 1855)<br />
- 3<br />
Bemerkungen<br />
2. Nachweis seit<br />
ALBRECHT (1995)<br />
Nigma flavescens (WALCKENAER,<br />
1825)<br />
- -<br />
Amaurobiidae (Finsterspinnen) - -<br />
Amaurobius fenestralis (STROEM,<br />
1768)<br />
- -<br />
Coelotes inermis (L. KOCH, 1855) - -<br />
Coelotes terrestris (WIDER, 1834) - -<br />
Anyphaenidae (Zartspinnen) - -<br />
Anyphaena accentuata<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
- -<br />
Liocranidae (Feldspinnen) - -<br />
Agroeca brunnea (BLACKWALL,<br />
1833)<br />
- -<br />
Agroeca proxima (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1871)<br />
Phrurolithus festivus (C.L. KOCH,<br />
1835)<br />
- -<br />
Scotina palliardi (L. KOCH, 1881) 3 - lokal, vereinzelt<br />
Clubionidae (Sackspinnen) - -<br />
Cheiracanthium erraticum<br />
(WALCKENAER, 1802<br />
- 3 selten<br />
Clubiona caerulescens L. KOCH,<br />
1867<br />
2. Nachweis<br />
Clubiona comta C.L. KOCH, 1839 - - lokal, selten<br />
Clubiona corticalis (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
- - Erstnachweis<br />
Clubiona diversa O.P.-CAMBRIDGE,<br />
1862<br />
- -<br />
Clubiona frisia WUNDERLICH &<br />
SCHUETT, 1995<br />
3 -<br />
1. Wiederfund<br />
seit MARTIN<br />
(1988)<br />
Clubiona lutescens WESTRING,<br />
1851<br />
- -<br />
Clubiona neglecta O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1862<br />
- -<br />
Clubiona pallidula (CLERCK, 1757) - G lokal, vereinzelt<br />
Clubiona reclusa O.P.-CAMBRIDGE,<br />
1863<br />
- -<br />
Clubiona stagnatilis KULCZYNSKI,<br />
1897<br />
Clubiona terrestris WESTRING,<br />
1851<br />
- -<br />
Gnaphosidae (Plattbauchspinnen) - -<br />
84
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Bemerkungen<br />
Drassodes lapidosus<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
- -<br />
Drassodes pubescens (THORELL,<br />
1856)<br />
- -<br />
Drassyllus praeficus (L. KOCH,<br />
1866)<br />
- -<br />
Drassyllus pusillus (C.L. KOCH,<br />
1833)<br />
- -<br />
Haplodrassus minor (O.P.-<br />
CAMBRIDGE, 1879)<br />
2 2 lokal, selten<br />
Haplodrassus signifer (C.L. KOCH,<br />
1839)<br />
- -<br />
Haplodrassus umbratilis (L. KOCH,<br />
1866)<br />
Micaria pulicaria (SUNDEVALL,<br />
1832)<br />
Zelotes erebeus (THORELL, 1870) 3 - vereinzelt<br />
Zelotes subterraneus (C.L. KOCH,<br />
1833)<br />
- -<br />
Zoridae (Wanderspinnen) - -<br />
Zora spinimana (SUNDEVALL,<br />
1833)<br />
- -<br />
Heteropodidae<br />
(Riesenkrabbenspinnen)<br />
Micrommata virescens (CLERCK,<br />
1757)<br />
- 3 selten<br />
Philodromidae (Laufspinnen) - -<br />
Philodromus albidus KULCZYNSKI,<br />
1911<br />
G lokal, vereinzelt<br />
Philodromus aureolus (CLERCK,<br />
1757)<br />
Philodromus cespitum<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
Philodromus collinus C.L. KOCH,<br />
1835<br />
- -<br />
Philodromus longipalpis SIMON,<br />
1870<br />
Tibellus oblongus (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
- -<br />
Thomisidae (Krabbenspinnen) - -<br />
Diaea dorsata (FABRICIUS, 1777) - -<br />
Misumena vatia (CLERCK, 1757) - -<br />
Ozyptila simplex (O.P.-<br />
CAMBRIDGE; 1862)<br />
Ozyptila trux (BLACKWALL, 1847) - G selten<br />
Xysticus bifasciatus C.L. KOCH,<br />
1837<br />
- -<br />
Xysticus cristatus (CLERCK, 1757) - -<br />
Xytiscus kochi THORELL, 1872<br />
Xysticus lanio C.L. KOCH, 1824 - - selten<br />
Xysticus luctuosus (BLACKWALL,<br />
1836)<br />
3 2 selten<br />
Xysticus ulmi (HAHN, 1832)<br />
Salticidae (Springspinnen) - -<br />
Ballus chalybeius (WALCKENAER, - -<br />
G<br />
2. Nachweis seit<br />
SACHER & BREINL<br />
(1999)<br />
Art<br />
Spinnen und Weberknechte im<br />
Nationalpark Hainich<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
RLD<br />
RLTh<br />
Bemerkungen<br />
1802)<br />
Bianor aurocinctus (OHLERT, 1865)<br />
Euophrys erratica (WALCKENAER,<br />
- 2 lokal, selten<br />
1826)<br />
Euophrys frontalis (WALCKENAER,<br />
1802)<br />
Evarcha falcata (CLERCK, 1757) - -<br />
Heliophanus cupreus<br />
(WALCKENAER, 1802)<br />
Neon reticulatus (BLACKWALL,<br />
1853)<br />
Salticus cingulatus (PANZER, 1797)<br />
Salticus scenicus (CLERCK, 1757)<br />
Salticus zebraneus (C.L. KOCH,<br />
- -<br />
1837)<br />
Synageles venator (LUCAS, 1836) - -<br />
OPILIONES (Weberkechte) - -<br />
Nemastomatidae (Fadenkanker) - -<br />
Paranemastoma quadripunctatum<br />
(PERTY, 1838)<br />
Nemastoma lugubre (MÜLLER,<br />
- -<br />
1776)<br />
Trogulidae (Brettkanker) - -<br />
Trogulus nepaeformis (SCOPOLI,<br />
- -<br />
1763)<br />
Trogulus tricarinatus (LINNAEUS,<br />
1767)<br />
Ischyropsalididae<br />
(Schneckenkanker)<br />
Ischyropsalis hellwigi (PANZER,<br />
1794)<br />
Phalangiidae (Schneider) - -<br />
Lacinius horridus (PANZER, 1794) - -<br />
Leiobunum rotundum (LATREILLE,<br />
- -<br />
1798)<br />
Lophopilio palpinalis (HERBST,<br />
- -<br />
1799)<br />
Mitopus morio (FABRICIUS, 1799)<br />
Oligolophus tridens (C.L. KOCH,<br />
- -<br />
1836)<br />
Opilio spec. - -<br />
Phalangium opilio LINNAEUS, 1761 - -<br />
Platybunus bucephalus (C.L. KOCH,<br />
- -<br />
1835)<br />
Rilaena triangularis (HERBST, 1799) - -<br />
Angaben SACHER;P.<br />
Apostenus fuscus<br />
(WESTRING,1851)<br />
Araniella opistographa (Kulczyński,<br />
1905)<br />
Sitticus pubescens (Fabricius, 1775)<br />
Zelotes apricorum (L.Koch, 1876)<br />
lokal, selten<br />
neu<br />
neu<br />
neu<br />
neu<br />
85
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Aufbauend auf bereits 1999 begonnenen Arbeiten konnte die Erfassung der Spinnenfauna im<br />
Sommer 2000 entlang eines Nord-Süd sowie eines Ost-West-Transekts fortgeführt werden. Dabei<br />
wurden verschiedene Methoden kombiniert (Keschern in der Strauchschicht,<br />
Klopfschirmabsammlungen an Gehölzen in der Strauchschicht, Handsammlungen an Totholz und<br />
im Stammbereich, Sichtbeobachtungen), um möglichst viele Spinnenlebensräume mit diesem<br />
Erfassungsdurchgang abzudecken. Außerdem gelangten Beifänge, die im Rahmen anderer<br />
Untersuchungen durch Bodenfallenfänge und mittels Stammeklektoren anfielen, zur Bestimmung.<br />
2001 erfolgte erstmals die Erfassung der Spinnenzönose im Kronenraum eines artenreichen<br />
Laubbaum-Mischbestandes mit Hilfe eines Hubwagens. 2002 wurden lediglich Beifänge<br />
ausgewertet, ebenso wie 2005.<br />
Unter den nachgewiesenen Spinnenarten sind 28 auf der Roten Liste Thüringens bzw. 12 auf der<br />
Roten Liste Deutschlands. Hervorzuheben sind 5 z.T. bundesweit gefährdete Waldrand- und<br />
Gebüschbewohner, für deren Erhalt dem Nationalpark Hainich eine überregionale Funktion<br />
zukommt.<br />
Bisher konnten im Nationalpark 4 Arten neu für Thüringen nachgewiesen werden. Für 6 Arten ist<br />
mit dem Hainich erst der 2. aktuelle Fundort in Thüringen belegt.<br />
Quellen<br />
BELLSTEDT. R. (2006): Zur Insektenfauna des Baumkronenpfades im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
MALT, St. (2000): Bericht zur Erfassung von Spinnentieren (Arachnida) im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
MALT, St. (2001): Bericht zur Erfassung von Spinnentieren (Arachnida) im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
MALT, St. (2002): Bericht zur Erfassung von Spinnentieren (Arachnida) im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
MALT, St. (2005): Bericht zur Erfassung von Spinnentieren (Arachnida) im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
SACHER, P. (2007) Spinnen aus dem Nationalpark Hainich,leg.W.Apfel<br />
Aktualisierte Artenliste (schriftliche Mitteilung an Nationalpark Hainich)<br />
86
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Asseln (Isopoda)<br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist sehr schlecht. Bisher erfolgten lediglich 2006 Aufsammlungen im Rahmen<br />
eines Graduiertenkollegs (Bestimmung Nadine Fahrenholz). In Thüringen wurden bisher 24<br />
Vertreter der Landasseln als Freilandbewohner nachgewiesen.<br />
Artenzahl: 8<br />
Tab. 22: Asseln im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Asseln im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Armadillidium vulgare (LATREILLE, 1804)<br />
Haplophthalmus mengei (ZADDACH, 1844)<br />
Ligidium hypnorum (CUVIER, 1792)<br />
Oniscus asellus L., 1758<br />
Philoscia muscorum (SCOPOLI, 1763)<br />
Porcellium conspersum (C. L. KOCH, 1841)<br />
Trachelipus ratzeburgii (BRANDT, 1833)<br />
Trichoniscus pusillus BRANDT, 1833<br />
Quellen<br />
FAHRENHOLZ, N. (2006): Erfassung von Asseln im Rahmen des Graduiertenkollegs 1086 der Uni<br />
Göttingen. Schriftl. Mitteilung<br />
87
Tausendfüßer (Diplopoda, Chilopoda)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist schlecht. 2003 erfolgten Aufsammlungen im Rahmen einer Exkursion.<br />
Artenzahl: 24<br />
Tab. 23: Tausendfüßer im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Tausendfüßer im Nationalpark Hainich<br />
Doppelfüßer (Diplopoda)<br />
Allajulus nitidus<br />
Cylindroiulus caeruleocinctus<br />
Glomeris conspersa<br />
Glomeris hexasticha<br />
Glomeris marginata<br />
Glomeris pustalata<br />
Mycogona germanica<br />
Ommatoiulus sabulosus<br />
Polydesmus angustus<br />
Polydesmus denticulatus<br />
Tachypodoiulus niger<br />
Unciger foetidus<br />
Art<br />
Tausendfüßer im Nationalpark Hainich<br />
Hundertfüßer (Chilopoda)<br />
Lithobius crassipes<br />
Lithobius dentatus<br />
Lithobius macilentus<br />
Lithobius microps<br />
Lithobius mutabilis<br />
Lithobius nodulipes<br />
Lithobius piceus<br />
Lithobius tenebrosus<br />
Necrophleophagus flavus<br />
Pachymerium ferrugineum<br />
Schendyla nemorensis<br />
Strigamia acuminata<br />
Quellen<br />
Voigtländer, K. (2003): Ergebnisse der Myriapodenerfassung im Hainich. Briefl. Mitteilung<br />
88
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Süßwasserkrebse (Branchiopoda et Copepoda)<br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist sehr schlecht. Bisher erfolgte lediglich eine Zufallsbeobachtung im Rahmen<br />
der Molluskenkartierung (BÖSSNECK 2006)<br />
Artenzahl: 1<br />
Tab. 24: Süßwasserkrebse im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Süßwasserkrebse im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Siphonophanes grubei 1<br />
Der Feenkrebs ist ein Bewohner fischloser, temorärer Kleingewässer. Er tritt nur periodisch auf<br />
und kann ungünstige Bedingungen in Form von Dauerstadien viele Jahre lang überstehen. Aus<br />
den Eiern schlüpfen Larven, die sich in wenigen Tagen zu ausgereiften Tieren entwickeln und<br />
somit die schnelle Vermehrung in den nur kurzfristig bestehenden Extrembiotopen gewährleisten.<br />
Im Nationalpark konnte der Feenkrebs mit mehreren tausend Exemplaren in mind. 2 Tümpeln<br />
bzw. Kleingewässern in Erlenbrüchen im Bereich des Gänsekropfes nachgewiesen werden. In<br />
Thüringen ist diese Art extrem selten und vom Aussterben bedroht.<br />
Quellen<br />
BOESSNECK, U. (2006): Bericht zur Erfassung von Schnecken und Muscheln (Mollusca: Gastropoda et<br />
Bivalvia) in ausgewählten terrestrischen und limnischen Lebensräumen im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
89
Schnecken und Muscheln (Gastropoda, Bivalvia)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist relativ gut. Durch H. ZEISSLER erfolgten zahlreiche Begänge (ZEISSLER<br />
1997, 1998). Weitere Nachweise ergaben die Untersuchung von Waldtümpeln (BELLSTEDT 1999,<br />
2000) und die Erfassung auf ausgewählten Probeflächen (BfN 1999). 2006 erfolgte eine Erfassung<br />
von Sonderstandorten mit sehr interessanten Neunachweisen (BÖSSNECK 2006).<br />
Artenzahl: 97<br />
Tab. 25: Schnecken und Muscheln im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Schnecken und Muscheln im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Schnecken und Muscheln im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Schnecken (Gastropoda)<br />
Acanthinula aculeata Stachelige Streuschnecke<br />
Acroloxus lacustris Teichnapfschnecke<br />
Aegopinella minor Wärmeliebende Glanzschnecke 3<br />
Aegopinella nitidula Rötliche Glanzschnecke<br />
Aegopinella pura Kleine Glanzschnecke<br />
Aniscus leucostoma Weißmündige Tellerschnecke V<br />
Aplexa hypnorum Moosblasenschnecke 3<br />
Arianta arbustorum Gefleckte Baumschnecke<br />
Arion distinctus Gartenwegschnecke<br />
Arion fasciatus Gelbstreifige Wegschnecke<br />
Arion fuscus<br />
Braune Wegschnecke<br />
Arion lusitanicus Spanische Wegschnecke<br />
Arion rufus<br />
Große Wegschnecke<br />
Arion silvaticus Waldwegschnecke<br />
Arion intermedius Kleine Wegschnecke<br />
Azeca goodalli Bezahnte Achatschnecke 3 3<br />
Balea biplicata<br />
Gemeine Schließmundschnecke<br />
Boettgerilla pallens Wurmnacktschnecke<br />
Bulgarica cana Graue Schließmundschnecke 2 2<br />
Candidula unifasciata Quendelschnecke 2 2<br />
Carychium minimum Bauchige Zwerghornschnecke<br />
Carychium tridentatum Schlanke Zwerghornschnecke<br />
Cecilioides acicula Blindschnecke<br />
Cepaea hortensis Gartenschnecke<br />
Cepaea nemoralis<br />
Clausilia bidentata<br />
Clausilia pumila<br />
Cochlicopa lubrica<br />
Hainschnecke<br />
Zweizähnige<br />
Schließmundschnecke<br />
Keulige Schließmundschnecke<br />
Gemeine Achatschnecke<br />
Cochlicopa lubricella Kleine Glattschnecke V 3<br />
Cochlodina laminata<br />
Columella edentula<br />
Glatte Schließmundschnecke<br />
Zahnlose Windelschnecke<br />
Daudebardia rufa Rötliche Daudebardie 3 V<br />
Deroceras agreste Einfarbige Ackerschnecke V<br />
Deroceras laeve<br />
Deroceras reticulatum<br />
Deroceras rodnae<br />
Discus rotundatus<br />
Ena montana<br />
Eucobresia diaphana<br />
Euconulus fulvus<br />
Wasserschnegel<br />
Genetzte Ackerschnecke<br />
Heller Schnegel<br />
Gefleckte Schüsselschnecke<br />
Bergturmschnecke<br />
Ohrförmige Glasschnecke<br />
Helles Kegelchen<br />
Euconulus praticola Dunkles Kegelchen V V<br />
Fruticicola fruticum<br />
Galba truncatula<br />
Gyraulus albus<br />
Gyraulus crista<br />
Gyraulus parvus<br />
Genabelte Strauchschnecke<br />
Kleine Sumpfschnecke<br />
Weißes Posthörnchen<br />
Zwergposthörnchen<br />
Glattes Posthörnchen<br />
Helicella itala Gemeine Heideschnecke 3 3<br />
Helicodonta obvoluta<br />
Helicigona lapicida<br />
Riemenschnecke<br />
Steinpicker<br />
90
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Schnecken und Muscheln im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Schnecken und Muscheln im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Helix pomatia<br />
Weinbergschnecke<br />
Tandonia rustica Großer Kielschnegel 3 V<br />
Hippeutis complanatus Linsenförmige Tellerschnecke V<br />
Lehmannia marginata Baumschnegel 3<br />
Trichia hispida<br />
Vallonia costata<br />
Gemeine Haarschnecke<br />
Gerippte Grasschnecke<br />
Limax cinereoniger<br />
Schwarzer Schnegel<br />
Vallonia excentrica<br />
Schiefe Grasschnecke<br />
Lymnaea stagnalis<br />
Große Schlammschnecke<br />
Vallonia pulchella<br />
Glatte Grasschnecke<br />
Macrogastra plicatula<br />
Macrogastra ventricosa<br />
Malacolimax tenellus<br />
Gefältete Schließmundschnecke<br />
Bauchige Schließmundschnecke<br />
Pilzschnegel<br />
Valvata cristata Flache Federkiemenschnecke V 3<br />
Vertigo angustior Schmale Windelschnecke 3 2<br />
Vertigo antivertigo Sumpfwindelschnecke 3 3<br />
Merdigera obscura<br />
Kleine Vielfraßschnecke<br />
Vertigo pygmaea<br />
Schlanke Zwerghornschnecke<br />
Monachoides incarnatus<br />
Inkarnatschnecke<br />
Vitrea crystallina<br />
Gemeine Kristallschnecke<br />
Nesovitrea hammonis<br />
Braue Streifenglanzschnecke<br />
Vitrea contracta Kleine Kristallschnecke V -<br />
Nesovitrea petronella Weiße Streifenglanzschnecke 3 3<br />
Vitrea diaphana<br />
Ungenabelte Kristallschnecke<br />
Oxychilus cellarius<br />
Kellerglanzschnecke<br />
Vitrina pellucida<br />
Kugelige Glasschnecke<br />
Oxyloma elegans<br />
Schlanke Bernsteinschnecke<br />
Zonitoides nitidus<br />
Glänzende Dolchschnecke<br />
Planorbis planorbis<br />
Gemeine Tellerschnecke<br />
Platyla polita Glatte Nadelschnecke 3 V<br />
Potamopyrgus<br />
antipodarum<br />
Punctum pygmaeum<br />
Neuseel. Zwergdeckelschnecke<br />
Punktschnecke<br />
Pupilla muscorum Moosschraube V<br />
Radix auricularia Ohr-Schlammschnecke V -<br />
Radix balthica<br />
Eiförmige Schlammschnecke<br />
Segmentina nitida Glänzende Tellerschnecke 2<br />
Stagnicola fuscus Braune Sumpfschnecke 3<br />
Succinea putris<br />
Succinella oblonga<br />
Gemeine Bernsteinschnecke<br />
Kleine Bernsteinschnecke<br />
Muscheln (Bivalvia)<br />
Musculium lacustre Häubchenmuschel V 3<br />
Pisidium casertanum Gemeine Erbsenmuschel<br />
Pisidium globulare - 1<br />
Pisidium milium Eckige Erbsenmuschel V -<br />
Pisidium nitidum Glänzende Erbsenmuschel<br />
Pisidium obtusale Stumpfe Erbsenmuschel V 3<br />
Pisidium personatum Quellerbsenmuschel<br />
Pisidium subtruncatum Schiefe Erbsenmuschel<br />
Sphaerium nucleus Moor-Kugelmuschel 1<br />
Die Untersuchungen von Sonderstandorten (BÖSSNECK 2006) hat u.a. ergeben, dass den<br />
Kleingewässern im Nationalpark landesweite Bedeutung zukommt. Dies wird schon durch den<br />
Nachweis von 2 in Thüringen vom Aussterben bedrohten Molluskenarten (Sphaerium nucleus und<br />
Pisidium globulare) deutlich. In Seggenrieden auf dem Steinberg konnte Vertigo angustior<br />
(Schmale Windelschnecke) nachgewiesen werden, eine Art von Anhang II der FFH-Richtlinie.<br />
91
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Quellen<br />
BELLSTEDT, R. (1999): Zur Limnofauna von stehenden Waldgewässern im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2000): Zur Limnofauna von stehenden Gewässern im Nationalpark Hainich. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BELLSTEDT, R. (2003): Faunistische Untersuchung temporärer Kleingewässer im Nationalpark Hainich.<br />
Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BOESSNECK, U. (2006): Bericht zur Erfassung von Schnecken und Muscheln (Mollusca: Gastropoda et<br />
Bivalvia) in ausgewählten terrestrischen und limnischen Lebensräumen im Nationalpark Hainich. Gutachten<br />
im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
BUNDESAMT FÜR NATURSCHUTZ (1999): Studie zur Parameterauswahl und Erprobung von Methoden<br />
zur Erfassung und Bewertung des Erhaltungszustandes von Arten und Lebensräumen der FFH-Richtlinie.<br />
Abschlußbericht<br />
ZEISSLER, H. (1997): Mollusken im südlichen Hainich (Thüringen). Malakologische Abhandlungen<br />
Staatliches Museum für Tierkunde Dresden Band 18, Nr. 29<br />
ZEISSLER, H. (1998): Die Schnecken und Muscheln in der Umgebung von Mühlhausen in Thüringen.<br />
Naturschutzinformationszentrum Nordthüringen, Mühlhausen.<br />
92
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Regenwürmer (Annelida: Lumbricidae)<br />
Kenntnisstand<br />
Der Kenntnisstand ist sehr schlecht. Bisher erfolgten lediglich 2006 Aufsammlungen im Rahmen<br />
eines Graduiertenkollegs (Bestimmung Simone Cesarz). In Thüringen wurden bisher 24 Vertreter<br />
der Landasseln als Freilandbewohner nachgewiesen.<br />
Artenzahl: 10<br />
Tab. 26: Regenwürmer im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands (BfN 1998)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Regenwürmer im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Lumbricus terrestris L., 1758<br />
Lumbricus castaneus (SAVIGNY, 1826)<br />
Lumbricus rubellus HOFFMEISTER, 1843<br />
Aporrectodea caliginosa (SAVIGNY, 1826)<br />
Aporrectodea rosea (SAVIGNY, 1826)<br />
Octolasion tyrtaeum (SAVIGNY, 1826)<br />
Octolasion cyaneum (SAVIGNY, 1826)<br />
Dendrobaena octaedra (SAVIGNY, 1826)<br />
Dendrobaena pygmaea (SAVIGNY, 1826)<br />
Dendrodrilus rubidus (SAVIGNY, 1826)<br />
Quellen<br />
CESARZ, S. (2007): Untersuchungen zum Einfluss der Baumartendiversität auf die Regenwürmer<br />
(Lumbricidae) eines Laubmischwaldes. Diplomarbeit, Universität Göttingen<br />
93
Artenlisten zur Flora<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Farn- und Blütenpflanzen (Pteridophyta et Spermatophyta)<br />
Kenntnisstand<br />
Durch die laufenden Erfassungen in den Jahren 1998-2004 durch P. Förster und M. Löbnitz ist der<br />
Kenntnisstand sehr gut. Weitere Arten sind nur noch in geringem Umfang zu erwarten. Zu nahezu<br />
allen Arten liegen Verbreitungskarten aus einer Rasterkartierung vor, zu den seltenen und<br />
gefährdeten Arten auch Punktkarten.<br />
Sippenzahl: 809<br />
Tab. 27: Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Pflanzen Deutschlands (BfN 1996)<br />
RLT Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Abies alba Weiß-Tanne 3 3<br />
Acer campestre<br />
Acer negundo<br />
Acer platanoides<br />
Acer pseudoplatanus<br />
Achillea millefolium<br />
Feld-Ahorn<br />
Eschen-Ahorn<br />
Spitz-Ahorn<br />
Berg-Ahorn<br />
Gewöhnliche Schafgarbe<br />
Achillea ptarmica Sumpf-Schafgarbe !<br />
Acinos arvensis<br />
Aconitum lycoctonum<br />
Actaea spicata<br />
Feld-Steinquendel<br />
Wolfs-Eisenhut<br />
Christophskraut<br />
Adonis aestivalis Sommer-Adonisröschen 3 3<br />
Aegopodium podagraria<br />
Aesculus hippocastanum<br />
Aethusa cynapium<br />
Agrimonia eupatoria<br />
Agrostis canina<br />
Agrostis capillaris<br />
Agrostis gigantea<br />
Agrostis stolonifera<br />
Ajuga genevensis<br />
Ajuga reptans<br />
Alchemilla glabra<br />
Zaun-Giersch<br />
Roßkastanie<br />
Hundspetersilie<br />
Kleiner Odermennig<br />
Hunds-Straußgras<br />
Rotes Straußgras<br />
Riesen-Straußgras<br />
Weißes Straußgras<br />
Heide-Günsel<br />
Kriechender Günsel<br />
Kahler Frauenmantel<br />
Alchemilla glaucescens Graugrüner Frauenmantel 3<br />
Alchemilla monticola<br />
Alchemilla subcrenata<br />
Alchemilla vulgaris<br />
Alchemilla vulgaris agg.<br />
Alchemilla xanthochlora<br />
Alisma plantago-aquatica<br />
agg.<br />
Alliaria petiolata<br />
Allium oleraceum<br />
Bergwiesen-Frauenmantel<br />
Stumpfzähniger<br />
Frauenmantel<br />
Spitzlappiger Frauenmantel<br />
Gewöhnlicher Frauenmantel<br />
Gelbgrüner Frauenmantel<br />
Gewöhnlicher Froschlöffel<br />
Knoblauchsrauke<br />
Gemüse-Lauch<br />
Allium ursinum<br />
Allium vineale<br />
Alnus glutinosa<br />
Alnus incana<br />
Alopecurus aequalis<br />
Alopecurus geniculatus<br />
Alopecurus myosuroides<br />
Alopecurus pratensis<br />
Bär-Lauch<br />
Weinbergs-Lauch<br />
Schwarz-Erle<br />
Grau-Erle<br />
Rotgelbes Fuchsschwanzgras<br />
Knick-Fuchsschwanzgras<br />
Acker-Fuchsschwanzgras<br />
Wiesen-Fuchsschwanzgras<br />
Alyssum alyssoides Kelch-Steinkraut !<br />
Amaranthus retroflexus<br />
Zurückgekrümmter<br />
Fuchsschwanz<br />
Anagallis arvensis<br />
Acker-Gauchheil<br />
Anagallis foemina Blauer Gauchheil !<br />
Anemone nemorosa<br />
Anemone ranunculoides<br />
Busch-Windröschen<br />
Gelbes Windröschen<br />
Anemone sylvestris Großes Windröschen 3 !<br />
Angelica sylvestris<br />
Antennaria dioica<br />
Anthemis tinctoria<br />
Anthericum ramosum<br />
Anthoxanthum odoratum<br />
Anthriscus sylvestris<br />
Anthyllis vulneraria<br />
Apera spica-venti<br />
Aphanes arvensis<br />
Aquilegia vulgaris<br />
Arabidopsis thaliana<br />
Wald-Engelwurz<br />
Gewöhnliches<br />
Katzenpfötchen 3+ 2<br />
Färber-Hundskamille<br />
Ästige Graslilie<br />
Gewöhnliches Ruchgras<br />
Wiesen-Kerbel<br />
Wundklee<br />
Acker-Windhalm<br />
Gewöhnlicher Acker-<br />
Frauenmantel<br />
Gewöhnliche Akelei<br />
Acker-Schmalwand<br />
Arabis glabra Kahle Gänsekresse !<br />
Arabis hirsuta agg.<br />
Arctium minus<br />
Arctium nemorosum<br />
Arctium tomentosum<br />
Behaarte Gänsekresse<br />
Kleine Klette<br />
Hain-Klette<br />
Filzige Klette<br />
94
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Arenaria serpyllifolia agg.<br />
Armoracia rusticana<br />
Arrhenatherum elatius<br />
Artemisia vulgaris<br />
Arum maculatum<br />
Thymianblättriges Sandkraut<br />
Meerrettich<br />
Glatthafer<br />
Gewöhnlicher Beifuß<br />
Gefleckter Aronstab<br />
Aruncus dioicus Geißbart !<br />
Asarum europaeum<br />
Asparagus officinalis<br />
Haselwurz<br />
Gemüse-Spargel<br />
Asplenium ruta-muraria Mauerraute !<br />
Asplenium trichomanes Brauner Streifenfarn !<br />
Aster novi-belgii agg.<br />
Astragalus glycyphyllos<br />
Athyrium filix-femina<br />
Atriplex patula<br />
Atropa bella-donna<br />
Avena fatua<br />
Ballota nigra<br />
Barbarea vulgaris<br />
Bellis perennis<br />
Berberis vulgaris<br />
Berula erecta<br />
Neubelgien-Aster<br />
Bärenschote<br />
Wald-Frauenfarn<br />
Spreizende Melde<br />
Echte Tollkirsche<br />
Flug-Hafer<br />
Schwarznessel<br />
Gewöhnliches Barbarakraut<br />
Gänseblümchen<br />
Gewöhnliche Berberitze<br />
Berle<br />
Betonica officinalis Heil-Ziest !<br />
Betula pendula<br />
Betula pubescens<br />
Bidens tripartita<br />
Hänge-Birke<br />
Moor-Birke<br />
Dreiteiliger Zweizahn<br />
Bistorta officinalis Schlangen-Knöterich !<br />
Brachypodium pinnatum<br />
Brachypodium sylvaticum<br />
Fieder-Zwenke<br />
Wald-Zwenke<br />
Briza media Mittleres Zittergras !<br />
Bromus benekenii<br />
Bromus commutatus<br />
Bromus erectus<br />
Bromus hordeaceus<br />
Bromus inermis<br />
Bromus ramosus<br />
Bromus sterilis<br />
Buglossoides<br />
purpurocaerulea<br />
Bunias orientalis<br />
Einseitwendige Wald-Trespe<br />
Verwechselte Trespe<br />
AufrechteTrespe<br />
Weiche Trespe<br />
Unbegrannte Trespe<br />
Allseitwendige Wald-Trespe<br />
Taube Trespe<br />
Blauroter Steinsame<br />
Orientalisches<br />
Zackenschötchen<br />
Bunium bulbocastanum Knollenkümmel 3<br />
Bupleurum falcatum<br />
Calamagrostis arundinacea<br />
Calamagrostis epigejos<br />
Callitriche palustris agg.<br />
Calluna vulgaris<br />
Sichelblättriges Hasenohr<br />
Wald-Reitgras<br />
Land-Reitgras<br />
Sumpf-Wasserstern<br />
Besenheide<br />
Caltha palustris Sumpf-Dotterblume !<br />
Calystegia sepium<br />
Gewöhnliche Zaunwinde<br />
Campanula glomerata Knäuel-Glockenblume 3<br />
Campanula latifolia Breitblättrige Glockenblume !<br />
Campanula patula Wiesen-Glockenblume !<br />
Campanula persicifolia<br />
Pfirsichblättrige<br />
Glockenblume<br />
Campanula rapunculoides Acker-Glockenblume<br />
Campanula rotundifolia Rundblättrige Glockenblume<br />
Campanula trachelium Nesselblättrige Glockenblume<br />
Cannabis sativa<br />
Hanf<br />
Capsella bursa-pastoris Gewöhnliches Hirtentäschel<br />
Cardamine amara Bitteres Schaumkraut<br />
Cardamine flexuosa Wald-Schaumkraut<br />
Cardamine impatiens Spring-Schaumkraut<br />
Cardamine pratensis agg. Wiesen-Schaumkraut !<br />
Cardaria draba<br />
Pfeilkresse<br />
Carduus acanthoides Weg-Distel<br />
Carduus crispus<br />
Krause Distel<br />
Carduus nutans<br />
Nickende Distel<br />
Carex acuta<br />
Schlank-Segge<br />
Carex acutiformis<br />
Sumpf-Segge<br />
Carex brizoides<br />
Zittergras-Segge<br />
Carex caryophyllea Frühlings-Segge !<br />
Carex davalliana Davall-Segge 3+ 3<br />
Carex digitata<br />
Finger-Segge<br />
Carex distans Entferntährige Segge 3 3<br />
Carex disticha<br />
Zweizeilige Segge<br />
Carex echinata Igel-Segge !<br />
Carex elata Steife-Segge !<br />
Carex elongata Walzen-Segge 3<br />
Carex flacca<br />
Blaugrüne Segge<br />
Carex flava Gelb-Segge 3<br />
Carex hirta<br />
Behaarte Segge<br />
Carex montana<br />
Berg-Segge<br />
Carex muricata agg. Sparrige Segge<br />
Carex nigra<br />
Wiesen-Segge<br />
Carex ornithopoda Vogelfuß-Segge<br />
Carex otrubae<br />
Hain-Segge<br />
Carex ovalis<br />
Hasenfuß-Segge<br />
Carex pairae<br />
Pairas-Segge<br />
Carex pallescens<br />
Bleiche Segge<br />
Carex panicea Hirse-Segge !<br />
Carex paniculata<br />
Rispen-Segge<br />
Carex pilulifera<br />
Pillen-Segge<br />
Carex pseudocyperus Scheinzyper-Segge !<br />
Carex remota<br />
Winkel-Segge<br />
Carex riparia<br />
Ufer-Segge<br />
Carex rostrata<br />
Schnabel-Segge<br />
Carex spicata<br />
Korkfrüchtige Segge<br />
Carex sylvatica<br />
Wald-Segge<br />
Carex tomentosa Filz-Segge 3 !<br />
Carex umbrosa Schatten-Segge !<br />
Carex vesicaria<br />
Blasen-Segge<br />
Carex vulpina Fuchs-Segge 3 !<br />
Carlina acaulis Silberdistel !<br />
Carlina vulgaris<br />
Golddistel<br />
Carpinus betulus<br />
Hainbuche<br />
95
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Carum carvi<br />
Castanea sativa<br />
Wiesen-Kümmel<br />
Eß-Kastanie<br />
Caucalis platycarpos Acker-Haftdolde 3+ 3<br />
Centaurea jacea<br />
Centaurea scabiosa<br />
Centaurea stoebe<br />
Centaurium erythraea<br />
Wiesen-Flockenblume<br />
Skabiosen-Flockenblume<br />
Rispen-Flockenblume<br />
Echtes Tausendgüldenkraut<br />
Zierliches<br />
Centaurium pulchellum<br />
Tausendgüldenkraut 3<br />
Cephalanthera damasonium Bleiches Waldvögelein<br />
Cephalanthera longifolia Langblättriges Waldvögelein 2<br />
Cephalanthera rubra Rotes Waldvögelein !<br />
Cerastium arvense<br />
Cerastium glomeratum<br />
Cerastium glutinosum<br />
Cerastium holosteoides<br />
Cerastium lucorum<br />
Cerastium semidecandrum<br />
Chaerophyllum aureum<br />
Chaerophyllum bulbosum<br />
Chaerophyllum hirsutum<br />
Chaerophyllum temulum<br />
Chelidonium majus<br />
Chenopodium album<br />
Acker-Hornkraut<br />
Knäueliges Hornkraut<br />
Bleiches Zwerg-Hornkraut<br />
Gewöhnliches Hornkraut<br />
Großfrüchtiges Hornkraut<br />
Fünfmänniges Hornkraut<br />
Gold-Kälberkropf<br />
Knolliger Kälberkropf<br />
Rauhhaariger Kälberkropf<br />
Taumel-Kälberkropf<br />
Schöllkraut<br />
Weißer Gänsefuß<br />
Chenopodium bonus-henricus Guter Heinrich 3 3<br />
Chenopodium polyspermum Vielsamiger Gänsefuß<br />
Cichorium intybus<br />
Circaea lutetiana<br />
Circaea x intermedia<br />
Wegwarte<br />
Gewöhnliches Hexenkraut<br />
Mittleres Hexenkraut<br />
Cirsium acaule Stengellose Kratzdistel !<br />
Cirsium arvense<br />
Cirsium eriophorum<br />
Cirsium oleraceum<br />
Cirsium palustre<br />
Cirsium vulgare<br />
Cirsium x rigens<br />
Clematis vitalba<br />
Clinopodium vulgare<br />
Acker-Kratzdistel<br />
Wollkopf-Kratzdistel<br />
Kohl-Kratzdistel<br />
Sumpf-Kratzdistel<br />
Gewöhnliche Kratzdistel<br />
Steife Kratzdistel<br />
Gewöhnliche Waldrebe<br />
Wirbeldost<br />
Colchicum autumnale Herbst-Zeitlose !<br />
Conium maculatum<br />
Gefleckter Schierling<br />
Consolida regalis Acker-Rittersporn 3 !<br />
Convallaria majalis<br />
Convolvulus arvensis<br />
Conyza canadensis<br />
Cornus alba<br />
Cornus mas<br />
Cornus sanguinea<br />
Maiglöckchen<br />
Acker-Winde<br />
Kanadisches Berufkraut<br />
Roter Hartriegel<br />
Kornelkirsche<br />
Blutroter Hartriegel<br />
Coronopus squamatus Niederliegender Krähenfuß 3 !<br />
Corydalis cava<br />
Corylus avellana<br />
Crataegus laevigata<br />
Crataegus monogyna agg.<br />
Hohler Lerchensporn<br />
Gewöhnliche Hasel<br />
Zweigriffeliger Weißdorn<br />
Eingriffeliger Weißdorn<br />
Crataegus x macrocarpa<br />
Crepis biennis<br />
Crepis capillaris<br />
Großfrüchtiger Weißdorn<br />
Wiesen-Pippau<br />
Kleinköpfiger Pippau<br />
Crepis mollis Weichhaariger Pippau 3 !<br />
Crepis paludosa<br />
Cruciata laevipes<br />
Cynoglossum officinale<br />
Sumpf-Pippau<br />
Gewöhnliches Kreuzlabkraut<br />
Gewöhnliche Hundszunge<br />
Cynosurus cristatus Wiesen-Kammgras !<br />
Cystopteris fragilis Zerbrechlicher Blasenfarn !<br />
Dactylis glomerata<br />
Dactylis polygama<br />
Wiesen-Knäuelgras<br />
Wald-Knäuelgras<br />
Dactylorhiza maculata agg. Geflecktes Knabenkraut 3 !<br />
Dactylorhiza majalis Breitblättriges Knabenkraut 3 2<br />
Daphne mezereum<br />
Daucus carota<br />
Dentaria bulbifera<br />
Deschampsia cespitosa<br />
Deschampsia flexuosa<br />
Descurainia sophia<br />
Gewöhnlicher Seidelbast<br />
Wilde Möhre<br />
Zwiebel-Zahnwurz<br />
Rasen-Schmiele<br />
Draht-Schmiele<br />
Besenrauke<br />
Dianthus armeria Rauhe Nelke 3<br />
Dianthus barbatua<br />
Dianthus carthusianorum<br />
Digitalis purpurea<br />
Diplotaxis muralis<br />
Dipsacus fullonum<br />
Dryopteris carthusiana<br />
Dryopteris dilatata<br />
Dryopteris filix-mas<br />
Echinops sphaerocephalus<br />
Echium vulgare<br />
Eleocharis palustris<br />
Bartnelke<br />
Kartäuser-Nelke<br />
Roter Fingerhut<br />
Mauer-Doppelsame<br />
Wilde Karde<br />
Gewöhnlicher Dornfarn<br />
Breitblättriger Dornfarn<br />
Gewöhnlicher Wurmfarn<br />
Drüsige Kugeldistel<br />
Gewönlicher Natternkopf<br />
Gewöhnliche Sumpfbinse<br />
Eleocharis uniglumis Einspelzige Sumpfsimse 3<br />
Elytrigia repens<br />
Epilobium angustifolium<br />
Epilobium ciliatum<br />
Epilobium hirsutum<br />
Epilobium lamyi<br />
Epilobium montanum<br />
Gewöhnliche Quecke<br />
Schmalblättriges<br />
Weidenröschen<br />
Drüsiges Weidenröschen<br />
Zottiges Weidenröschen<br />
Graugrünes Weidenröschen<br />
Berg-Weidenröschen<br />
Epilobium palustre Sumpf-Weidenröschen !<br />
Epilobium parviflorum<br />
Epilobium roseum<br />
Epilobium tetragonum<br />
Epipactis atrorubens<br />
Epipactis helleborine<br />
Kleinblütiges Weidenröschen<br />
Rosenrotes Weidenröschen<br />
Vierkantiges Weidenröschen<br />
Rotbraune Stendelwurz<br />
Breitblättrige Stendelwurz<br />
Epipactis leptochila Übersehene Stendelwurz !<br />
Epipactis microphylla Kleinblättrige Stendelwurz 3 3<br />
Epipactis muelleri Müllers Stendelwurz !<br />
Epipactis purpurata Violette Stendelwurz !<br />
Equisetum arvense<br />
Equisetum fluviatile<br />
Equisetum palustre<br />
Acker-Schachtelhalm<br />
Teich-Schachtelhalm<br />
Sumpf-Schachtelhalm<br />
96
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Equisetum sylvaticum<br />
Erigeron acris<br />
Erigeron annuus<br />
Wald-Schachtelhalm<br />
Scharfes Berufkraut<br />
Feinstrahl-Berufskraut<br />
Eriophorum angustifolium Schmalblättriges Wollgras !<br />
Erodium cicutarium<br />
Gewöhnlicher Reiherschnabel<br />
Erophila verna agg. Frühlings-Hungerblümchen<br />
Erucastrum gallicum Französiche Hundsrauke 3<br />
Eryngium campestre<br />
Erysimum cheiranthoides<br />
Euonymus europaea<br />
Eupatorium cannabinum<br />
Euphorbia cyparissias<br />
Euphorbia dulcis<br />
Euphorbia exigua<br />
Euphorbia helioscopia<br />
Euphorbia peplus<br />
Euphorbia platyphyllos<br />
Euphrasia officinalis agg.<br />
Euphrasia stricta<br />
Fagus sylvatica<br />
enziane vulgaris<br />
Fallopia convolvulus<br />
Festuca altissima<br />
Festuca arundinacea<br />
Festuca gigantea<br />
Festuca heterophylla<br />
Festuca ovina<br />
Festuca ovina agg.<br />
Festuca pallens<br />
Festuca pratensis<br />
Festuca rubra<br />
Festuca stricta<br />
Filipendula ulmaria<br />
Feld-Mannstreu<br />
Acker-Schöterich<br />
Europäisches Pfaffenhütchen<br />
Wasserdost<br />
Zypressen-Wolfsmilch<br />
Süße Wolfsmilch<br />
Kleine Wolfsmilch<br />
Sonnenwend-Wolfsmilch<br />
Garten-Wolfsmilch<br />
Breitblättrige Wolfsmilch<br />
Gewöhnlicher Augentrost<br />
Steifer Augentrost<br />
Rot-Buche<br />
Sichelmöhre<br />
Acker-Windenknöterich<br />
Wald-Schwingel<br />
Rohr-Schwingel<br />
Riesen-Schwingel<br />
Verschiedenblättriger<br />
Schwingel !<br />
Schaf-Schwingel<br />
Artengruppe Schaf-Schwingel<br />
Bleicher Schaf-Schwingel<br />
Wiesen-Schwingel<br />
Rot-Schwingel<br />
Furchen-Schaf-Schwingel<br />
Echtes Mädesüß<br />
Filipendula vulgaris Kleines Mädesüß !<br />
Forsythia suspensa<br />
Fragaria vesca<br />
Fragaria viridis<br />
Frangula alnus<br />
Fraxinus excelsior<br />
Fumaria officinalis<br />
Forsythia<br />
Wald-Erdbeere<br />
Knack-Erdbeere<br />
Faulbaum<br />
Gewöhnliche Esche<br />
Gewöhnlicher Erdrauch<br />
Fumaria schleicheri Dunkler Erdrauch 3 3<br />
Fumaria vaillantii<br />
Gagea lutea<br />
Blasser Erdrauch<br />
Wald-Goldstern<br />
Gagea pratensis Wiesen-Goldstern !<br />
Gagea spathacea Scheiden-Goldstern 3 !! !<br />
Gagea villosa Acker-Goldstern 3 !<br />
Galanthus nivalis Kleines Schneeglöckchen 3<br />
Galeobdolon luteum<br />
Galeobdolon montanum<br />
Gewöhnliche Goldnessel<br />
Berg-Goldnessel<br />
Galeopsis angustifolia Schmalblättriger Hohlzahn !<br />
Galeopsis tetrahit<br />
Gewöhnlicher Hohlzahn<br />
Galinsoga ciliata<br />
Galium aparine<br />
Behaartes Knopfkraut<br />
Kletten-Labkraut<br />
Galium boreale Nordisches Labkraut !<br />
enzia mollugo agg.<br />
Galium odoratum<br />
Galium palustre s.l.<br />
Wiesen-Labkraut<br />
Waldmeister<br />
Sumpf-Labkraut<br />
Galium pumilum s.str. Heide-Labkraut !<br />
Galium rotundifolium<br />
Galium spurium<br />
Rundblatt-Labkraut<br />
Grünblütiges-Labkraut<br />
Galium sylvaticum s.str. Wald-Labkraut<br />
Galium tricornutum Dreihörniges Labkraut 3 2<br />
Galium uliginosum<br />
Galium verum<br />
Galium x pomeranicum<br />
Moor-Labkraut<br />
Echtes Labkraut<br />
Geblichweißes Labkraut<br />
Genista germanica Deutscher Ginster 3<br />
Genista tinctoria<br />
Färber-Ginster<br />
enziane cruciata Kreuz-Enzian 3+ 2<br />
enzianella ciliata Fransen-Enzian 3 !<br />
enzianella germanica Deutscher Enzian 3 !<br />
Geranium columbinum<br />
Geranium dissectum<br />
Geranium molle<br />
Geranium palustre<br />
Geranium pratense<br />
Geranium pusillum<br />
Geranium pyrenaicum<br />
Tauben-Storchschnabel<br />
Schlitzblättriger<br />
Storchschnabel<br />
Weicher Storchschnabel<br />
Sumpf-Storchschnabel<br />
Wiesen-Storchschnabel<br />
Zwerg-Storchschnabel<br />
Pyrenäen-Storchschnabel<br />
Geranium robertianum s.str. Stink-Storchschnabel<br />
Geranium sanguineum Blutroter Storchschnabel !<br />
Geranium sylvaticum<br />
Wald-Storchschnabel<br />
Geum rivale Bach-Nelkenwurz !<br />
Geum urbanum<br />
Glechoma hederacea<br />
Glyceria fluitans<br />
Glyceria notata<br />
Gnaphalium sylvaticum<br />
Gnaphalium uliginosum<br />
Gewöhnliche Nelkenwurz<br />
Gundermann<br />
Flutender Schwaden<br />
Gefalteter Schwaden<br />
Wald-Ruhrkraut<br />
Sumpf-Ruhrkraut<br />
Gymnadenia conopsea Große Händelwurz !<br />
Gymnocarpium dryopteris<br />
Hedera helix<br />
Eichenfarn<br />
Efeu<br />
Helianthemum nummularium Ovalblättriges<br />
Sonnenröschen<br />
Helictotrichon pratense<br />
Gewöhnlicher Wiesenhafer<br />
Helictotrichon pubescens Flaumhafer !<br />
Hepatica nobilis<br />
Leberblümchen<br />
Heracleum mantegazzianum Riesen-Bärenklau<br />
Heracleum sphondylium<br />
Hesperis matronalis<br />
Hieracium lachenalii<br />
Hieracium laevigatum<br />
Hieracium murorum<br />
Hieracium pilosella<br />
Wiesen-Bärenklau<br />
Gewöhnliche Nachtviole<br />
Gewöhnliches Habichtskraut<br />
Glattes Habichtskraut<br />
Wald-Habichtskraut<br />
Kleines Habichtskraut<br />
97
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Hieracium piloselloides Florentiner Habichtskraut !<br />
Hieracium sabaudum<br />
Hieracium umbellatum<br />
Holcus lanatus<br />
Holcus mollis<br />
Hordelymus europaeus<br />
Hordeum murinum s.str.<br />
Humulus lupulus<br />
Hypericum hirsutum<br />
Savoyer Habichtskraut<br />
Doldiges Habichtskraut<br />
Wolliges Honiggras<br />
Weiches Honiggras<br />
Waldgerste<br />
Mäuse-Gerste<br />
Gewöhnlicher Hopfen<br />
Behaartes Johanniskraut<br />
Hypericum maculatum s.l. Geflecktes Johanniskraut<br />
Hypericum montanum Berg-Johanniskraut !<br />
Hypericum perforatum<br />
Tüpfel-Johanniskraut<br />
Hypericum pulchrum Schönes Johanniskraut !<br />
Hypericum tetrapterum<br />
Impatiens glandulifera<br />
Impatiens noli-tangere<br />
Impatiens parviflora<br />
Inula conyzae<br />
Geflügeltes Johanniskraut<br />
Indisches Springkraut<br />
Großes Springkraut<br />
Kleines Springkraut<br />
Dürrwurz<br />
Inula salicina Weidenblättriger Alant !<br />
Iris pseudacorus<br />
Wasser-Schwertlilie<br />
Isolepis setacea Borstige Schuppensimse 3<br />
Juglans regia<br />
Juncus acutiflorus<br />
Juncus articulatus<br />
Juncus bufonius<br />
Juncus compressus<br />
Juncus conglomeratus<br />
Juncus effusus<br />
Juncus inflexus<br />
Juniperus communis s.str.<br />
Walnuss<br />
Spitzblütige Binse<br />
Glieder-Binse<br />
Kröten-Binse<br />
Zusammengedrückte Binse<br />
Knäuel-Binse<br />
Flatter-Binse<br />
Blaugrüne Binse<br />
Gwöhnlicher Wacholder<br />
Kickxia spuria Eiblättriges Tännelkraut 2<br />
Knautia arvensis s.str.<br />
Koeleria pyramidata<br />
Lactuca serriola<br />
Wiesen-Witwenblume<br />
Pyramiden-Schillergras<br />
Kompaß-Lattich<br />
Lactuca virosa Gift-Lattich 3<br />
Lamium album<br />
Lamium amplexicaule<br />
Lamium maculatum<br />
Lamium purpureum s.str.<br />
Lapsana communis<br />
Larix decidua<br />
Larix kaempferi<br />
Laserpitium latifolium<br />
Lathraea squamaria<br />
Lathyrus heterophyllus<br />
Lathyrus latifolius<br />
Weiße Taubnessel<br />
Stengelumfassende<br />
Taubnessel<br />
Gefleckte Taubnessel<br />
Purpurrote Taubnessel<br />
Rainkohl<br />
Europäische Lärche<br />
Japanische Lärche<br />
Breitblättriges Laserkraut<br />
Schuppenwurz<br />
Verschiedenblättrige<br />
Platterbse 2<br />
Breitblättrige Platterbse<br />
Lathyrus linifolius Berg-Platterbse !<br />
Lathyrus niger Schwarzwerdende Platterbse !<br />
Lathyrus nissolia Gras-Platterbse 2 2<br />
Lathyrus pratensis<br />
Wiesen-Platterbse<br />
Lathyrus sylvestris<br />
Lathyrus tuberosus<br />
Lathyrus vernus<br />
Lemna minor<br />
Wald-Platterbse<br />
Knollen-Platterbse<br />
Frühlings-Platterbse<br />
Kleine Wasserlinse<br />
Lemna trisulca Dreifurchige Wasserlinse !<br />
Leontodon autumnalis<br />
Leontodon hispidus<br />
Leonurus cardiaca<br />
Lepidium campestre<br />
Leucanthemum maximum<br />
Herbst-Löwenzahn<br />
Rauher Löwenzahn<br />
Herzgespann<br />
Feld-Kresse<br />
Garten-Margerite<br />
Leucanthemum vulgare agg. Wiesen-Margerite<br />
Leucojum vernum Märzbecher 3 !<br />
Ligustrum vulgare<br />
Lilium martagon<br />
Liguster<br />
Türkenbund-Lilie<br />
Limosella aquatica Schlammling 2<br />
Linaria vulgaris<br />
Linum catharticum<br />
Listera ovata<br />
Lolium multiflorum<br />
Lolium perenne<br />
Lonicera caprifolum<br />
Lonicera periclymenum<br />
Lonicera xylosteum<br />
Lotus corniculatus<br />
Lupinus polyphyllus<br />
Gewöhnliches Leinkraut<br />
Purgier-Lein<br />
Großes Zweiblatt<br />
Vielblütiges Weidelgras<br />
Ausdauerndes Weidelgras<br />
Wohlriechendes Geißblatt<br />
Wald-Geißblatt<br />
Rote Heckenkirsche<br />
Gewöhnlicher Hornklee<br />
Vielblättrige Lupine<br />
Luzula campestris Feld-Hainsimse !<br />
Luzula luzuloides<br />
Luzula multiflora<br />
Luzula pilosa<br />
Weißliche Hainsimse<br />
Vielblütige Hainsimse<br />
Behaarte Hainsimse<br />
Lychnis flos-cuculi Kuckucks-Lichtnelke !<br />
Lycopus europaeus<br />
Lysimachia nummularia<br />
Lysimachia vulgaris<br />
Lythrum salicaria<br />
Mahonia aquifolium<br />
Maianthemum bifolium<br />
Malus domestica<br />
Ufer-Wolfstrapp<br />
Pfennigkraut<br />
Gewöhnlicher Gilbweiderich<br />
Blut-Weiderich<br />
Gewöhnliche Mahonie<br />
Zweiblättriges<br />
Schattenblümchen<br />
Kultur-Apfel<br />
Malus sylvestris Holz-Apfel 3<br />
Malva alcea Rosen-Malve !<br />
Malva moschata<br />
Malva sylvestris<br />
Matricaria discoidea<br />
Matricaria recutita<br />
Medicago falcata s.str.<br />
Medicago lupulina<br />
Medicago x varia<br />
Moschus-Malve<br />
Wilde Malve<br />
Strahlenlose Kamille<br />
Echte Kamille<br />
Gelbe Luzerne<br />
Hopfenklee<br />
Bastard-Luzerne<br />
Melampyrum arvense Acker-Wachtelweizen 3<br />
Melampyrum nemorosum<br />
Melampyrum pratense<br />
Melica nutans<br />
Hain-Wachtelweizen<br />
Wiesen-Wachtelweizen<br />
Nickendes Perlgras<br />
Melica picta Buntes Perlgras !<br />
98
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Melica uniflora<br />
Melilotus albus<br />
Melilotus altissimus<br />
Melilotus officinalis<br />
Mentha arvensis<br />
Mentha longifolia<br />
Mentha x verticillata agg.<br />
Mercurialis perennis<br />
Microrrhinum minus<br />
Milium effusum<br />
Moehringia trinervia<br />
Molinia caerulea agg.<br />
Einblütiges Perlgras<br />
Weißer Steinklee<br />
Hoher Steinklee<br />
Echter Steinklee<br />
Acker-Minze<br />
Roß-Minze<br />
Quirl-Minze<br />
Wald-Bingelkraut<br />
Kleiner Orant<br />
Flattergras<br />
Dreinervige Nabelmiere<br />
Peiffengras<br />
Moneses uniflora Einblütiges Wintergrün 3<br />
Monotropa hypopitys<br />
Mycelis muralis<br />
Myosotis arvensis<br />
Fichtenspargel<br />
Mauerlattich<br />
Acker-Vergißmeinnicht<br />
Myosotis discolor Buntes Vergißmeinnicht 3 3<br />
Myosotis laxa Rasen-Vergißmeinnicht !<br />
Myosotis nemorosa<br />
Myosotis scorpioides<br />
Myosotis sylvatica<br />
Myosoton aquaticum<br />
Myriophyllum heterophyllum<br />
Narcissus poeticus<br />
Narcissus pseudonarcissus<br />
Neottia nidus-avis<br />
Hain-Vergißmeinnicht<br />
Sumpf-Vergißmeinnicht<br />
Wald-Vergißmeinnicht<br />
Wasserdarm<br />
Verschiedenblättriges<br />
Tausendblatt<br />
Weiße Narzisse<br />
Gelbe Narzisse<br />
Vogel-Nestwurz<br />
Nymphaea alba Weiße Seerose !<br />
Odontites vernus Acker-Zahntrost !<br />
Odontites vulgaris<br />
Roter Zahntrost<br />
Oenanthe aquatica Großer Wasserfenchel !<br />
Oenothera glazioviana<br />
Onobrychis viciifolia<br />
Ononis repens<br />
Rotkelchige Nachtkerze<br />
Futter-Esparsette<br />
Kriechende Hauhechel<br />
Ononis spinosa s.str. Dornige Hauhechel<br />
Ophioglossum vulgatum Natternzunge 3 2<br />
Ophrys apifera Bienen-Ragwurz 2 3<br />
Ophrys insectifera Fliegen Ragwurz 3 !<br />
Orchis mascula Stattliches Knabenkraut 3<br />
Orchis militaris Helm-Knabenkraut 3 2<br />
Orchis pallens Bleiches Knabenkraut 3 2<br />
Orchis purpurea Purpur-Knabenkraut 3 !<br />
Origanum vulgare<br />
Gewöhnlicher Dost<br />
Orthilia secunda Birngrün !<br />
Oxalis acetosella<br />
Papaver dubium<br />
Wald-Sauerklee<br />
Saat-Mohn<br />
Papaver dubium ssp. confine Verkannter Saat-Mohn<br />
Papaver dubium ssp. lecoquii Gelbmilchender Saat-Mohn<br />
Papaver rhoeas<br />
Paris quadrifolia<br />
Pastinaca sativa<br />
Persicaria amphibia<br />
Klatsch-Mohn<br />
Einbeere<br />
Pastinak<br />
Wasser-Knöterich<br />
Persicaria hydropiper<br />
Persicaria lapathifolia<br />
Persicaria maculosa<br />
Petasites albus<br />
Petasites hybridus<br />
Wasserpfeffer<br />
Ampfer-Knöterich<br />
Floh-Knöterich<br />
Weiße Pestwurz<br />
Rote Pestwurz<br />
Peucedanum cervaria Hirsch-Haarstrang !<br />
Phalaris arundinacea<br />
Phegopteris connectilis<br />
Phleum bertolonii<br />
Rohr-Glanzgras<br />
Buchenfarn<br />
Knolliges Lieschgras<br />
Phleum phleoides Steppen-Lieschgras !<br />
Phleum pratense s.str.<br />
Phragmites australis<br />
Phyteuma spicatum<br />
Picea abies<br />
Picea pungens<br />
Picris hieracioides<br />
Pimpinella major<br />
Pimpinella saxifraga agg.<br />
Pinus nigra<br />
Pinus strobus<br />
Pinus sylvestris<br />
Plantago lanceolata<br />
Plantago major<br />
Plantago major ssp.<br />
intermedia<br />
Plantago media<br />
Wiesen-Lieschgras<br />
Gewöhnliches Schilf<br />
Ährige Teufelskralle<br />
Gewöhnliche Fichte<br />
Blau-, Stech-Fichte<br />
Gewöhnliches Bitterkraut<br />
Große Bibernelle<br />
Kleine Bibernelle<br />
Schwarz-Kiefer<br />
Weymouth-Kiefer<br />
Wald-Kiefer<br />
Spitz-Wegerich<br />
Gewöhnlicher Breit-Wegerich<br />
Vielsamiger Breit-Wegerich<br />
Mittlerer Wegerich<br />
Platanthera bifolia Weiße Waldhyazinthe 3 3<br />
Platanthera chlorantha Grünliche Waldhyazinthe 3 3<br />
Pleurospermum austriacum Österreichischer Rippensame 2<br />
Poa annua<br />
Poa chaixii<br />
Poa compressa<br />
Poa nemoralis<br />
Poa palustris<br />
Poa pratensis agg.<br />
Poa trivialis<br />
Polygala comosa<br />
Polygala vulgaris s.l.<br />
Polygonatum multiflorum<br />
Polygonatum odoratum<br />
Polygonatum verticillatum<br />
Polygonum aviculare agg.<br />
Einjähriges Rispengras<br />
Wald-Rispengras<br />
Zusammengedrücktes<br />
Rispengras<br />
Hain-Rispengras<br />
Sumpf-Rispengras<br />
Wiesen-Rispengras<br />
Gewöhnliches Rispengras<br />
Schopfiges Kreuzblümchen<br />
Gewöhnliches<br />
Kreuzblümchen !<br />
Vielblütige Weißwurz<br />
Wohriechende Weißwurz<br />
Quirlblättrige Weißwurz<br />
Vogelknöterich<br />
Polypodium vulgare Gewöhnlicher Tüpfelfarn !<br />
Polystichum aculeatum Dorniger Schildfarn 3<br />
Populus nigra Schwarz-Pappel 3 1<br />
Populus tremula<br />
Zitter-Pappel<br />
Populus x canadensis<br />
Kanadische Pappel<br />
Potamogeton alpinus Alpen-Laichkraut 3 3<br />
Potamogeton crispus<br />
Potamogeton natans<br />
Krauses Laichkraut<br />
Schwimmendes Laichkraut<br />
Potentilla alba Weißes Fingerkraut 3 3<br />
99
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Potentilla anserina<br />
Potentilla erecta<br />
Gänse-Fingerkraut<br />
Blutwurz<br />
Potentilla heptaphylla Rötliches Fingerkraut !<br />
Potentilla recta<br />
Potentilla reptans<br />
Potentilla sterilis<br />
Potentilla tabernaemontani<br />
Potentilla x aurulenta<br />
Hohes Fingerkraut<br />
Kriechendes Fingerkraut<br />
Erdbeer-Fingerkraut<br />
Frühlings-Fingerkraut<br />
Primula elatior Hohe Schlüsselblume !<br />
Primula veris<br />
Prunella grandiflora<br />
Prunella vulgaris<br />
Prunus avium<br />
Prunus cerasus<br />
Prunus domestica<br />
Prunus padus<br />
Prunus spinosa s.str.<br />
Pseudotsuga menziesii<br />
Pteridium aquilinum<br />
Wiesen-Schlüsselblume<br />
Großblütige Braunelle<br />
Kleine Braunelle<br />
Vogel-Kirsche<br />
Sauer-Kirsche<br />
Pflaume<br />
Trauben-Kirsche<br />
Schlehe<br />
Grüne Douglasie<br />
Gewöhnlicher Adlerfarn<br />
Puccinellia distans s.str. Gewöhnlicher Salzschwaden<br />
Pulmonaria montana Knolliges Lungenkraut 3<br />
Pulmonaria obscura<br />
Dunkles Lungenkraut<br />
Pyrola minor Kleines Wintergrün 3<br />
Pyrus communis<br />
Kultur-Birne<br />
Pyrus pyraster Wild-Birne 3<br />
Quercus petraea<br />
Quercus robur<br />
Quercus rubra<br />
Ranunculus acris<br />
Ranunculus aquatilis agg.<br />
Trauben-Eiche<br />
Stiel-Eiche<br />
Rot-Eiche<br />
Scharfer Hahnenfuß<br />
Gewöhnlicher<br />
Wasserhahnenfuß<br />
Ranunculus arvensis Acker-Hahnenfuß 3 2<br />
Ranunculus auricomus agg.<br />
Ranunculus bulbosus<br />
Ranunculus circinatus<br />
Ranunculus ficaria<br />
Ranunculus flammula<br />
Ranunculus lanuginosus<br />
Goldschopf-Hahnenfuß<br />
Knolliger Hahnenfuß<br />
Spreizender<br />
Wasserhahnenfuß 3<br />
Scharbockskraut<br />
Brennender Hahnenfuß<br />
Wolliger Hahnenfuß<br />
Ranunculus lingua Zungen-Hahnenfuß 3 1<br />
Ranunculus polyanthemos<br />
Vielblütiger Hain-Hahnenfuß<br />
s.str.<br />
3+ 3<br />
Ranunculus repens<br />
Ranunculus sceleratus<br />
Ranunculus trichophyllus<br />
Reseda lutea<br />
Reseda luteola<br />
Rhamnus cathartica<br />
Kriechender Hahnenfuß<br />
Gift-Hahnenfuß<br />
Haarblättriger<br />
Wasserhahnenfuß !<br />
Gelbe Resede<br />
Färber-Resede<br />
Echter Kreuzdorn<br />
Rhinanthus alectorolophus Zottiger Klappertopf !<br />
Rhinanthus minor Kleiner Klappertopf !<br />
Ribes alpinum<br />
Ribes rubrum<br />
Ribes uva-crispa<br />
Alpen-Johannisbeere<br />
Rote Johannisbeere<br />
Stachelbeere<br />
Robinia pseudoacacia<br />
Roegneria canina<br />
Rorippa palustris<br />
Rorippa sylvestris<br />
Falsche Akazie<br />
Hundsquecke<br />
Gewöhnliche Sumpfkresse<br />
Wilde Sumpfkresse<br />
Rosa arvensis Kriechende Rose 2<br />
Rosa caesia s.str. Lederblättrige Rose !<br />
Rosa canina<br />
Rosa corymbifera<br />
Rosa dumalis<br />
Rosa inodora<br />
Hunds-Rose<br />
Hecken-Rose<br />
Vogesen-Rose<br />
Duftarme Rose<br />
Rosa micrantha Kleinblütige Rose 3 !<br />
Rosa pseudoscabriuscula<br />
Rosa rubiginosa<br />
Rosa sherardii<br />
Rosa subcanina<br />
Rosa subcollina<br />
Falsche Filzrose<br />
Wein-Rose<br />
Samtige Apfel-Rose<br />
Falsche Hunds-Rose<br />
Falsche Hecken-Rose<br />
Rosa tomentella Stumpfblättrige Rose 3 !<br />
Rosa tomentosa<br />
Rubus caesius<br />
Rubus fruticosus agg.<br />
Rubus grabowskii<br />
Rubus hercynicus<br />
Rubus idaeus<br />
Rubus orthostachys<br />
Rubus pedemontanus<br />
Filz-Rose<br />
Bereifte Brombeere<br />
Artengruppe Echte<br />
Brombeere<br />
Grabowski-Brombeere<br />
Harzer Brombeere<br />
Himbeere<br />
Geradachsige Brombeere<br />
Drüsige Brombeere<br />
Rubus saxatilis Steinbeere 3<br />
Rumex acetosa<br />
Rumex conglomeratus<br />
Rumex crispus<br />
Rumex obtusifolius<br />
Rumex sanguineus<br />
Salix alba<br />
Salix aurita<br />
Salix caprea<br />
Salix cinerea s.str.<br />
Salix fragilis agg.<br />
Salix purpurea<br />
Salix triandra<br />
Salix viminalis<br />
Salix x rubens<br />
Salix x rubra<br />
Salvia pratensis<br />
Salvia verticillata<br />
Sambucus nigra<br />
Sambucus racemosa<br />
Sanguisorba minor s.str.<br />
Sanicula europaea<br />
Wiesen-Sauerampfer<br />
Knäuelblütiger Ampfer<br />
Krauser Ampfer<br />
Stumpfblättriger Ampfer<br />
Hain-Ampfer<br />
Silber-Weide<br />
Ohr-Weide<br />
Sal-Weide<br />
Grau-Weide<br />
Bruch-Weide<br />
Purpur-Weide<br />
Mandelblättrige Weide<br />
Korb-Weide<br />
Hohe Weide<br />
Rote Weide<br />
Wiesen-Salbei<br />
Quirl-Salbei<br />
Schwarzer Holunder<br />
Trauben-Holunder<br />
Kleiner Wiesenknopf<br />
Sanikel<br />
Saxifraga granulata Knöllchen-Steinbrech !<br />
Scabiosa columbaria<br />
Schoenoplectus lacustris<br />
Tauben-Skabiose<br />
Gewöhnliche Teichsimse<br />
Schoenoplectus Salz-Teichsimse !<br />
100
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
tabernaemontani<br />
Scirpus sylvaticus<br />
Wald-Simse<br />
Scorzonera hispanica Garten-Schwarzwurzel 3+ !<br />
Scrophularia nodosa Knotige Braunwurz<br />
Scrophularia umbrosa Geflügelte Braunwurz<br />
Scutellaria galericulata Sumpf-Helmkraut<br />
Securigera varia<br />
Bunte Kronwicke<br />
Sedum acre<br />
Scharfer Mauerpfeffer<br />
Sedum album Weißer Mauerpfeffer !<br />
Sedum maximum<br />
Große Fetthenne<br />
Selinum carvifolia Kümmel-Silge !<br />
Senecio erucifolius Raukenblättriges Greiskraut<br />
Senecio germanicus Deutsches Hain-Greiskraut<br />
Senecio jacobaea Jakobs-Greiskraut<br />
Senecio ovatus<br />
Fuchssches Greiskraut<br />
Senecio vernalis<br />
Frühlings-Greiskraut<br />
Senecio viscosus<br />
Klebriges Greiskraut<br />
Senecio vulgaris<br />
Gewöhnliches Greiskraut<br />
Serratula tinctoria Färber-Scharte 3- !<br />
Sherardia arvensis Ackerröte !<br />
Silaum silaus Wiesen-Silau !<br />
Silene dioica<br />
Rote Lichtnelke<br />
Silene nutans<br />
Nickendes Leimkraut<br />
Silene vulgaris s.l. Taubenkropf-Leimkraut<br />
Sinapis arvensis<br />
Acker-Senf<br />
Sisymbrium loeselii Loesels Rauke<br />
Sisymbrium officinale Weg-Rauke<br />
Solanum dulcamara Bittersüßer Nachtschatten<br />
Solanum nigrum<br />
Schwarzer Nachtschatten<br />
Solidago canadensis Kanadische Goldrute<br />
Solidago gigantea Riesen-Goldrute<br />
Solidago virgaurea Gewöhnliche Goldrute<br />
Sonchus arvensis<br />
Acker-Gänsedistel<br />
Sonchus asper<br />
Rauhe Gänsedistel<br />
Sonchus oleraceus Kohl-Gänsedistel<br />
Sorbus aria s.str.<br />
Echte Mehlbeere<br />
Sorbus aucuparia<br />
Eberesche<br />
Sorbus domestica Speierling 3<br />
Sorbus intermedia Schwedische Eberesche<br />
Sorbus torminalis<br />
Elsbeere<br />
Sparganium erectum s.l. Ästiger Igelkolben<br />
Spirodela polyrhiza Vielwurzelige Teichlinse<br />
Stachys annua Einjähriger Ziest 3 2<br />
Stachys palustris<br />
Sumpf-Ziest<br />
Stachys recta<br />
Aufrechter Ziest<br />
Stachys sylvatica<br />
Wald-Ziest<br />
Stellaria alsine<br />
Bach-Sternmiere<br />
Stellaria graminea Gras-Sternmiere<br />
Stellaria holostea<br />
Große Sternmiere<br />
Stellaria media s.str. Gewöhnliche Vogelmiere<br />
Succisa pratensis Gewöhnlicher Teufelsabbiß !<br />
Symphoricarpos albus<br />
Symphytum officinale s.l.<br />
Symphytum x uplandicum<br />
Syringa vulgaris<br />
Tanacetum corymbosum<br />
Tanacetum vulgare<br />
Taraxacum sect. Ruderalia<br />
Schneebeere<br />
Gewöhnlicher Beinwell<br />
Futter-Beinwell<br />
Gewöhnlicher Flieder<br />
Ebensträußige Wucherblume<br />
Rainfarn<br />
Gewöhnliche Löwenzahn-<br />
Gruppe<br />
Taxus baccata Gewöhnliche Eibe 3 !<br />
Teucrium chamaedrys<br />
Edel-Gamander<br />
Thesium bavarum Berg-Leinblatt !<br />
Thlaspi arvense<br />
Thlaspi perfoliatum<br />
Thymus praecox s.str.<br />
Thymus pulegioides s.l.<br />
Tilia cordata<br />
Tilia platyphyllos<br />
Torilis japonica<br />
Tragopogon pratensis s.str.<br />
Acker-Hellerkraut<br />
Stengelumfassendes<br />
Hellerkraut<br />
Früher Thymian<br />
Feld-Thymian<br />
Winter-Linde<br />
Sommer-Linde<br />
Gewöhnlicher Klettenkerbel<br />
Gewöhnlicher Wiesen-<br />
Bocksbart<br />
Trifolium alpestre Hügel-Klee !<br />
Trifolium arvense<br />
Hasen-Klee<br />
Trifolium aureum Gold-Klee !<br />
Trifolium campestre<br />
Trifolium dubium<br />
Trifolium hybridum<br />
Trifolium incarnatum<br />
Trifolium medium<br />
Feld-Klee<br />
Kleiner Klee<br />
Schweden-Klee<br />
Inkarnat-Klee<br />
Zickzack-Klee<br />
Trifolium montanum Berg-Klee !<br />
Trifolium pratense<br />
Trifolium repens<br />
Rot-Klee<br />
Weiß-Klee<br />
Trifolium rubens Purpur-Klee 3+ 3<br />
Tripleurospermum perforatum Geruchlose Kamille<br />
Trisetum flavescens<br />
Wiesen-Goldhafer<br />
Trollius europaeus Trollblume 3+ 3<br />
Tussilago farfara<br />
Typha angustifolia<br />
Typha latifolia<br />
Ulmus glabra<br />
Huflattich<br />
Schmalblättriger Rohrkolben<br />
Breitblättriger Rohrkolben<br />
Berg-Ulme<br />
Ulmus minor Feld-Ulme 3 !<br />
Urtica dioica s.l.<br />
Urtica urens<br />
Vaccinium myrtillus<br />
Große Brennessel<br />
Kleine Brennessel<br />
Heidelbeere<br />
Valeriana dioica Sumpf-Baldrian !<br />
Valeriana officinalis s.str.<br />
Valeriana pratensis<br />
Valerianella carinata<br />
Valerianella dentata<br />
Valerianella locusta<br />
Verbascum densiflorum<br />
Verbascum nigrum<br />
Verbascum thapsus<br />
Echter Arznei-Baldrian<br />
Schmalblättriger Arznei-<br />
Baldrian<br />
Gekieltes Rapünzchen<br />
Gezähntes Rapünzchen<br />
Gewöhnliches Rapünzchen<br />
Großblütige Königskerze<br />
Schwarze Königskerze<br />
Kleinblütige Königskerze<br />
101
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Gefäßpflanzen im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Veronica anagallis-aquatica Blauer Wasser-Ehrenpreis<br />
Veronica arvensis<br />
Feld-Ehrenpreis<br />
Veronica beccabunga Bachbungen-Ehrenpreis<br />
Veronica chamaedrys s.str. Gamander-Ehrenpreis<br />
Veronica filiformis<br />
Faden-Ehrenpreis<br />
Veronica hederifolia agg. Efeu-Ehrenpreis<br />
Veronica montana Berg-Ehrenpreis !<br />
Veronica officinalis Echter Ehrenpreis<br />
Veronica persica<br />
Persischer Ehrenpreis<br />
Veronica polita<br />
Glänzender- Ehrenpreis<br />
Veronica praecox Früher-Ehrenpreis 3<br />
Veronica scutellata Schild-Ehrenpreis !<br />
Veronica serpyllifolia Quendel-Ehrenpreis<br />
Viburnum opulus<br />
Gewöhnlicher Schneeball<br />
Vicia angustifolia<br />
Schmalblättrige Wicke<br />
Vicia cracca s.str.<br />
Gewöhnliche Vogel-Wicke<br />
Vicia dumetorum Hecken-Wicke !<br />
Vicia hirsuta<br />
Rauhhaarige Wicke<br />
Vicia lutea<br />
Gelbe Wicke<br />
Vicia parviflora<br />
Zierliche Wicke<br />
Vicia pisiformis Erbsen-Wicke 3<br />
Vicia sativa agg.<br />
Saat-Wicke<br />
Vicia sepium<br />
Zaun-Wicke<br />
Vicia sylvatica<br />
Wald-Wicke<br />
Vicia tenuifolia s.str. Feinblättrige Vogel-Wicke<br />
Vicia tetrasperma<br />
Viersamige Wicke<br />
Vicia villosa s.str.<br />
Zottel-Wicke<br />
Vinca minor<br />
Kleines Immergrün<br />
Vincetoxicum hirundinaria Schwalbenwurz<br />
Viola arvensis<br />
Acker-Stiefmütterchen<br />
Viola canina agg. Hunds-Veilchen !<br />
Viola hirta<br />
Rauhhaariges Veilchen<br />
Viola mirabilis<br />
Wunder-Veilchen<br />
Viola odorata<br />
März-Veilchen<br />
Viola reichenbachiana Wald-Veilchen<br />
Viola riviniana<br />
Hain-Veilchen<br />
Viola tricolor<br />
Wildes-Stiefmütterchen<br />
Viscum album<br />
Laubholz-Mistel<br />
Zannichellia palustris Teichfaden !<br />
*: vorläufige Einstufung nach KORSCH et al. (2002)<br />
Die Nomenklatur der Artenliste richtet sich nach ROTHMALER – Exkursionsführer von Deutschland, kritischer Band<br />
(JÄGER & WERNER 2002)<br />
Tab. 28: Im Nationalpark Hainich verschollene Gefäßpflanzen<br />
Die folgende Tabelle enthält Arten, die überwiegend bei MÖLLER (1873) in seiner „Flora von Nordwest-Thüringen“<br />
noch für das Gebiet des Nationalparks angegeben werden, für die es aber keinen aktuellen Nachweis gibt. Es sind<br />
zumeist Arten, deren Fehlen die Veränderungen der Landschaft durch geänderte Nutzungsformen, die seither im<br />
südlichen Hainich stattgefunden haben, dokumentieren. Dies betrifft hauptsächlich Arten von Quellsümpfen, Flachund<br />
Zwischenmooren, Ackerwildpflanzen, aber auch einige wärmeliebende Arten.<br />
Einige der als verschollen angesehenen Arten konnten in den letzten Jahren wiedergefunden werden (sie sind in der<br />
Tabelle nicht mehr aufgeführt; vgl. Tabelle von 2002 und 2003). 2004 konnten Stachys annua und Teucrium botrys<br />
wiederentdeckt werden.<br />
Im Nationalpark Hainich verschollene Gefäßpflanzen<br />
Art<br />
Allium senescens<br />
Berg-Lauch<br />
Anthericum liliago<br />
Astlose Graslilie<br />
Asperula cynanchica<br />
Hügel-Meier<br />
Asperula tinctoria<br />
Färber-Meier<br />
Astrantia major<br />
Große Sterndolde<br />
Calamagrostis canescens Sumpf-Reitgras<br />
Calamagrostis varia<br />
Berg-Reitgras<br />
Carex cespitosa<br />
Rasen-Segge<br />
Carex diandra<br />
Draht-Segge<br />
Carex limosa<br />
Schlamm-Segge<br />
Chondrilla juncea<br />
Großer Knorpellattich<br />
Crepis praemorsa<br />
Abbiß-Pippau<br />
Im Nationalpark Hainich verschollene Gefäßpflanzen<br />
Art<br />
Cypripedium calceolus<br />
Frauenschuh<br />
Dianthus superbus<br />
Pracht-Nelke<br />
Epipactis palustris<br />
Sumpf-Stendelwurz<br />
Eriophorum latifolium<br />
Breitblättriges Wollgras<br />
Gentianella campestris<br />
Feld-Enzian<br />
Goodyera repens<br />
Netzblatt<br />
Hippocrepis comosa<br />
Hufeisenklee<br />
Melampyrum cristatum<br />
Kamm-Wachtelweizen<br />
Orchis coriophora<br />
Wanzen- Knabenkraut<br />
Orlaya grandiflora<br />
Strahlen-Breitsame<br />
Polygala amara<br />
Bitteres Kreuzblümchen<br />
Potamogeton pectinatus Kamm-Laichkraut<br />
102
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Im Nationalpark Hainich verschollene Gefäßpflanzen<br />
Art<br />
Im Nationalpark Hainich verschollene Gefäßpflanzen<br />
Art<br />
Sarothamnus scoparius<br />
Besenginster<br />
Teucrium botrys 2<br />
Trauben-Gamander<br />
Spiranthes spiralis<br />
Herbst-Wendelorchis*<br />
Vicia pisiformis<br />
Erbsen-Wicke4<br />
Stachys annua 1<br />
Einjähriger Ziest<br />
Virga pilosa<br />
Behaarte Schuppenkarde<br />
Tetragonolopus maritimus<br />
Gelbe Spargelerbse<br />
1<br />
2004 an nordwestlicher Grenze des NLP gefunden<br />
2<br />
2004 auf dem Kindel gefunden<br />
*nach Angaben von F. Höppner (mdl. Mitteilung) befand sich die Art in den 1980er Jahren auf Offenlandflächen im<br />
Bereich des Saugrabens südlich Kammerforst. Die vom Aussterben bedrohte Orchidee (RLT 1) hatte vor mindestens<br />
50 Jahren Vorkommen südwestlich des NLP.<br />
Die Artenliste enthält rund 60 Arten, die als Neopyhten einzustufen sind, unbeständig in ihrem<br />
Auftreten sind bzw. nachweislich angepflanzt wurden.<br />
Als neue Art konnte 2005 Cornus alba festgestellt werden (am Weg zwischen Parkplatz<br />
Thiemsburg und Thiemsburg mehrere ältere Expemplare, angepflanzt).<br />
2006 wurden mit Oenothera glazioviana (1 Exp., Umweltbildungsstation) und Erigeron annuus<br />
zwei weitere Neophyten im Nationalpark nachgewiesen. Interessanterweise gelang aber mit<br />
Prunus padus ( 2 Expl. im Lindig) sogar der Erstnachweis einer weiteren Baumart. Damit sind jetzt<br />
52 Baumarten im Nationalpark nachgewiesen: 27 hier ursprüngliche Laubbaumarten, 14<br />
angepflanzte Laubbaumarten sowie 11 Nadelbaumarten, von denen nur die Eibe zur<br />
ursprünglichen Flora zu zählen ist.<br />
76 (9,5 %) der 806 Arten im NLP werden deutschland- und/oder thüringenweit als gefährdet<br />
eingestuft. Davon sind 43 Arten in der gesamten Bundesrepublik gefährdete Arten und 2 stark<br />
gefährdet. 25 Arten sind sowohl in Deutschland insgesamt als auch in Thüringen gefährdet. Auf<br />
Thüringen bezogen sind 57 (7,1 %) Arten des NLP mehr oder weniger gefährdet: 40 sind<br />
gefährdet (RLT 3), 16 Arten stark gefährdet (RLT 2) und 1 Art vom Aussterben bedroht (RLT 1). 30<br />
davon sind nur in Thüringen im Rückgang begriffen, bundesweit aber noch nicht gefährdet.<br />
In Thüringen gibt es insgesamt über 600 RL-Arten (KORSCH, H. & W. WESTHUS 2001).<br />
Der Erfassungsstand ist für die höheren Pflanzen als sehr gut einzuschätzen, so dass sich die<br />
Artenzahl nicht mehr stärker erhöhen wird. Im Laufe der sich allmählich vollziehenden Bewaldung<br />
wird sogar mit einer Abnahme der Gesamtartenzahl zu rechnen sein. Vor allem die lichtliebenden<br />
Sippen des Offenlandes, die jetzt noch den größten Teil der Artenliste ausmachen, werden<br />
zunehmend verdrängt.<br />
103
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Quellen<br />
Arbeitskreis Heimische Orchideen Thüringen e.V., 1990 - 2001: Ergebnisse der Kartierungen.<br />
Eigene Erhebungen der Nationalparkverwaltung (1998-2004)<br />
Ergebnisse der Offenland-Biotopkartierung (2004)<br />
JÄGER, E.J. & WERNER, K. (Hrsg. 2002): ROTHMALER „Exkursionsflora von Deutschland“. 4.<br />
Gefäßpflanzen: Kritischer Band – 9. Aufl., - Heidelberg; Berlin<br />
KORSCH, H., W. WESTHUS & H.-J. ZÜNDORF: Verbreitungsatlas der Farn- und Blütenpflanzen<br />
Thüringens. Weißdorn, Jena 2002<br />
KORSCH, H. & W. WESTHUS (2001): Rote Liste der Farn- und Blütenpflanzen Thüringens, 4. Fassung<br />
Stand 09/2001 in: Naturschutzreport – Rote Listen Thüringens, Heft 18, 2001, Jena<br />
MÖLLER, L. (1873): Flora von Nordwest-Thüringen. Mühlhausen/ Verlag A. Foerster<br />
RÖBKE,D. (2007) Neufunde im Nationalpark Hainich<br />
Schriftliche Mitteilung an den Nationalpark Hainich<br />
TLU Jena (1992-2001): Ergebnisse der Floristischen Kartierung Thüringens<br />
104
Moose (Bryophyta)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Von den insgesamt im Nationalpark zu erwartenden ca. 300 Moosarten konnten bisher 221 aktuell<br />
nachgewiesen werden (32 Leber- und 189 Laubmoose). Seit 2000 erfolgten keine weiteren<br />
Erfassungen, mit Ausnahme einer Wiederholungskartierung von Dauerflächen (SCHOLZ &<br />
ECKSTEIN 2005).<br />
Artenzahl: 221<br />
Tab. 29: Moose im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Pflanzen Deutschlands (BfN 1996)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Lebermoose<br />
Blepharostoma trichophyllum (L.) Dumort.<br />
Calypogeia fissa (L.)Raddi<br />
Calypogeia muelleriana (Schiffn.)Müll.Frib.<br />
Cephalozia bicuspidata (L.)Dumort.<br />
Cephaloziella divaricata (SM.)Schiffn.<br />
Chiloscyphus pallescens (Hoffm.)Dumort. 3<br />
Conocephalum conicum (L.) Underw.<br />
Diplophyllum albicans (L.) Dumort.<br />
Fossombronia wondraczekii (Corda)Lindb.<br />
Frullania dilatata (L.)Dumort. 3 3<br />
Leiocolea badensis (Gottsche)Jorg.<br />
Leiocolea collaris (Nees)Schljak.<br />
Lepidozia reptans (L.)Dumort.<br />
Lophocolea bidentata (L.)Dumort.<br />
Lophocolea heterophylla (Schrad.)Dumort.<br />
Lophocolea minor Nees<br />
Metzgeria furcata (L.)Dumort.<br />
Nowellia curvifolia (Dicks.)Mitt.<br />
Pedinophyllum interruptum (Nees) Kaal.<br />
Pellia endiviifolia (Dicks.)Dumort.<br />
Pellia epiphylla (L.)Corda<br />
Plagiochila asplenioides (L.)Dumort.<br />
Plagiochila porelloides (Nees)Lindenb.<br />
Porella platyphylla (L.)Pfeiff.<br />
Ptilidium pulcherrimum (Weber)Vain.<br />
Radula complanata (L.)Dumort. 3 3<br />
Riccardia chamaedryfolia (With.)Grolle 3<br />
Riccardia latifrons (Lindb.)Lindb.<br />
Riccardia pinguis (L:)Gray<br />
Scapania aspera M.Bernet&Bernet 3<br />
Scapania irrigua (Nees)Nees 3<br />
Scapania nemorea (L.)Grolle<br />
Laubmoose<br />
Abietinella abietina (Hedw.)M.Fleisch.<br />
Aloina rigida (Hedw.)Limpr.<br />
Amblystegiella confervoides (Brid.)Loeske<br />
Amblystegiella subtilis (Hedw.)Loeske 3 3<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Amblystegium serpens (Hedw.)Schimp.<br />
Amblystegium varium (Hedw.)Lindb.<br />
Anomodon attenuatus (Hedw.)Huebener<br />
Anomodon longifolius (Brid.)Hartm.<br />
Anomodon viticulosus (Hedw.)Hook.&Taylor<br />
Atrichum undulatum (Hedw.)P.Beauv.<br />
Aulacomnium androgynum (Hedw.)Schwägr.<br />
Barbula convoluta Hedw.<br />
Barbula fallax Hedw.<br />
Barbula hornschuchiana Schultz<br />
Barbula reflexa (Brid.) Brid.<br />
Barbula rigidula (Hedw.)Milde<br />
Barbula sinuosa (Mitt.)Garov.<br />
Brabula trifaria (Hedw.) Mitt.<br />
Barbula unguiculata Hedw.<br />
Barbula vinealis ssp cylindrica (Taylor)Podp.<br />
Brachythecium albicans (Hedw.)Schimp.<br />
Brachythecium glareosum (Spruce)Schimp.<br />
Brachythecium mildeanum (Schimp.)Milde<br />
Brachythecium populeum (Hedw.)Schimp.<br />
Brachythecium reflexum (Starke)Schimp.<br />
Brachythecium rivulare Schimmp.<br />
Brachythecium rutabulum (Hedw.)Schimp.<br />
Brachythecium salebrosum<br />
(F.Weber&D.Mohr)Schimp.<br />
Brachythecium velutinum (Hedw.)Schimp.<br />
Bryoerythrophyllum ferruginascens (Stirt.)Giacom.<br />
Bryoerythrophyllum recurvirostrum<br />
(Hedw.)P.C.Chen<br />
Bryum argenteum Hedw.<br />
Bryum bicolor Dicks.<br />
Bryum caespiticium Hedw.<br />
Bryum capillar Hedw.<br />
Bryum flaccidum Brid.<br />
Bryum funckii Schwägr. 3 3<br />
Bryum intermedium (Brid.) Bland. 3<br />
Bryum microerythrocarpum C.Müll.&Kindb.<br />
Bryum rubens Mitt.<br />
Bryum ruderale Crundw. & Nyh.<br />
RLD<br />
RLTh<br />
105
Art<br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Calliergon cordifolium (Hedw.) Kindb.<br />
Calliergonella cuspidata (Hedw.)Loeske<br />
Campylium calcareum Crundw.&Nyholm<br />
Campylium chrysophyllum (Brid.)Lange<br />
Campylium stellatum var. protensum (Brid.)Grout 2<br />
Campylopus flexuosus (Hedw.) Brid.<br />
Camplopus introflexus (Hedw.)Brid.<br />
Ceratodon purpureus (Hedw.)Brid.<br />
Cinclidotus fontinaloides (Hedw.) P. Beauv.<br />
R<br />
Cirriphyllum crassinervium<br />
(Taylor)Loeske&M.Fleisch.<br />
Cirriphyllum piliferum (Hedw.)Grout<br />
Cirriphyllum reichenbachianum (Hüb.) Wijk& Marg. 3<br />
Cirriphyllum tenuinerve (Lindb.)Wijk&Marg.<br />
Climacium dendroides (Hedw.)F.Weber&D.Mohr<br />
Cratoneuron filicinum (Hedw.)Spruce<br />
Ctenidium molluscum (Hedw.)Mitt.<br />
Cynodontium polycarpum s.l. (Hedw.)Schimp.<br />
Dichodontium pellucidum (Hedw.)Schimp.<br />
Dicranella heteromalla (Hedw.)Schimp.<br />
Dicranella rufescens (Dicks.)Schimp.<br />
Dicranella schreberiana (Hedw.) Dix.<br />
Dicranella staphylina Whitehouse<br />
Dicranella varia (Hedw.)Schimp.<br />
Dicranodontium denudatum (Brie.) Britt.<br />
Dicranoweisia cirrata (Hedw.)Milde<br />
Dicranum polysetum SW.<br />
Dicranum scoparium Hedw.<br />
Dicranum tauricum Sapjegin<br />
Diphyscium foliosum (Hedw.)D.Mohr 3<br />
Ditrichum flexicaule (Schwägr.)Hampe<br />
Drepanocladus aduncus s.l. (Hedw.)Warnst.<br />
Encalypta streptocarpa Hedw.<br />
Entodon concinnus (DeNot.)Paris<br />
Eurhynchium angustirete (Broth.)T.J.Kop.<br />
Eurhynchium praelongum (Hedw.)Schimp.<br />
Eurhynchium schleicheri (R.Hedw.)Jur.<br />
Eurhynchium striatum (Hedw.)Schimp.<br />
Eurhynchium swartzii (Turn.)Curnow<br />
Fissidens bryoides Hedw.<br />
Fissidens cristatus Wils.exMitt.<br />
Fissidens exilis Hedw.<br />
Fissidens minutulus Sull.<br />
Fissidens taxifolius Hedw.<br />
Funaria hygrometrica Hedw.<br />
Grimmia pulvinata (Hedw.)SM.<br />
Hedwigia ciliata (Hedw.) P. Beauv. 3 3<br />
Homalia trichomanoides (Hedw.)Schimp.<br />
Homaothecium lutescens (Hedw.)H.Rob.<br />
Homalothecium sericeum (Hedw.)Schimp.<br />
Homomallium incurvatum (Brid.)Loeske<br />
Hygrohypnum luridum (Hedw.)Jenn.<br />
Hylocomium splendens (Hedw.)Schimp.<br />
Hypnum cupressiforme s.str. Hedw.<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Hypnum jutlandicum Homen&E.Warncke<br />
Hypnum lacunosum (Brid.)Hoffm.<br />
Hypnum lindbergii Mitt.<br />
Isopterygium elegans (Brid.)Lindb.<br />
Isothecium alopecuroides (Dubois)Isov.<br />
Isothecium myosuroides Brid.<br />
Leptodictyum riparium (Hedw.)Warnst.<br />
Leskea polycrapa Hedw.<br />
Leucobryum glaucum (Hedw.) °Angstr.<br />
Leucodon sciuroides (Hedw.)Schwägr. 3 3<br />
Mnium hornum Hedw.<br />
Mnium marginatum =M.serrat. (Dicks.)P.Beauv.<br />
Mnium stellare Hedw.<br />
Neckera complanata (Hedw.)Huebener<br />
Neckera crispa Hedw.<br />
Orthodicranum flagellare (Hedw.)Loeske 3<br />
Orthodicranum montanum (Hedw.)Loeske<br />
Orthodontium lineare Schwägr.<br />
Orthotrichum affine Brid.<br />
Orthotrichum anomalum Hedw.<br />
Orthotrichum diaphanum Brid.<br />
Orthotrichum lyellii Hook. & Taylor 3 3<br />
Orthotrichum obtusifolium Brid. 3 3<br />
Orthotrichum pumilum SW. 3<br />
Phascum curvicolle Hedw.<br />
Phascum cuspidatum Hedw.<br />
Physcomitrium pyriforme (Hedw.)Brid.<br />
Plagiomnium affine (Blandow)T.J.Kop.<br />
Plagiomnium cuspidatum (Hedw.)T.J. Kop.<br />
Plagiomnium rostratum (Schrad.)T.J. Kop.<br />
Plagiomnium undulatum (Hedw.)T.J. Kop.<br />
Plagiothecium cavifolium (Brid.)Z. Iwats.<br />
Plagiothecium curvifolium Limpr.<br />
Plagiothecium denticulatum (Hedw.)Schimp.<br />
Plagiothecium laetum Schimp.<br />
Plagiothecium succulentum (Wilson)Lindb.<br />
Plasteurhynchium striatulum (Spruce)Fleisch.<br />
Platygyrium repens (Brid.)Schimp.<br />
Pleuridium subulatum (Hedw.) Rabenh.<br />
Pleurozium schreberi (Brid.) Mitt. = Hypnum s.<br />
Pohlia carnea (Schimp.)Lindb.<br />
Pohlia lutescens (Limpr.)H.Lindb.<br />
Pohlia nutans (Hedw.)Lindb.<br />
Pohlia wahlenbergii (F.Weber&D.Mohr)A.L. Andr.<br />
Polytrichum formosum Hedw.<br />
Polytrichum juniperinum Hedw.<br />
Pottia bryoides (Dicks.)Mitt.<br />
Pottia davalliana (SM.)C.E.O.Jensen<br />
Pottia intermedia (Turner)Fürnr.<br />
Pottia lanceolata (Hedw.)Müll.Hal.<br />
Pottia truncata (Hedw.)Bruch&Schimp.<br />
Pseudephemerum nitidum (Hedw.)Reimers<br />
Pterigynandrum filiforme Hedw. 3 3<br />
Pterygoneurum ovatum (Hedw.)Dixon<br />
RLD<br />
RLTh<br />
106
Art<br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Ptilium crista-castrensis (Hedw.) De Not. 3<br />
Pylaisia polyantha (Hedw.)Schimp. 3 3<br />
Racomitrium canescens (Hedw.) Brid. 3<br />
Rhizomnium punctatum (Hedw.)T.J. Kop.<br />
Rhodobryum roseum (Hedw.)Limpr.<br />
Rhynchostegium confertum (Dicks.)Schimp.<br />
Rhynchostegium murale (Hedw.)Schimp.<br />
Rhynchostegium riparioides (Hedw.)Cardot<br />
Rhytidiadelphus loreus (Hedw.)Warnst.<br />
Rhytidiadelphus squarrosus (Hedw.)Warnst.<br />
Rhytidiadelphus Triquetrus (Hedw.)Warnst.<br />
Rhytidium rugosum (Hedw.)Kindb. 3<br />
Sanionia uncinata (Hedw.)Loeske<br />
Schistidium apocarpum (Hedw.)Bruch&Schimp.<br />
Scleropodium purum (Hedw.)Limpr.<br />
Seligeria calcarea (Hedw.)Bruch&Schimp.<br />
Seligeria pusilla (Hedw.)Bruch&Schimp.<br />
Sharpiella seligeri (Brid.)Z. Iwats.<br />
Sphagnum fimbriatum Wilson<br />
Sphagnum palustre =S. cymbif. L.<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Moose im Nationalpark<br />
Hainich<br />
Sphagnum squarrosum Crome<br />
Taxiphyllum wissgrillii (Garov.)Wijk&Margad.<br />
Tetraphis pellucida Hedw.<br />
Thamnobryum alopecurum (Hedw.)Gangulee<br />
Thuidium delicatulum (Hedw.) Mitt.<br />
Thuidium philibertii Limpr.<br />
Thuidium recognitum (Hedw.)Lindb.<br />
Thuidium tamariscinum (Hedw.)Schimp.<br />
Tortella inclinata (R.Hedw.)Limpr.<br />
Tortella tortuosa (Hedw.)Limpr.<br />
Tortula muralis Hedw.<br />
Tortula ruralis (Hedw.)P.Gaertn.&al.<br />
Tortula subulata Hedw.<br />
Trichodon cylindricus (Hedw.)Schimp.<br />
Trichostomum crispulum Bruch<br />
Ulota crispa var. norvegica (Grönv.)Smith&Hill<br />
Weisia controversa Hedw.<br />
Weisia longifolia Mitt.<br />
Weisia microstoma (Hedw.) D.Müll.<br />
Zygodon viridissimus var. vulgaris Malta<br />
RLD<br />
RLTh<br />
G<br />
3 G<br />
Bewertung<br />
Von den bisher erfassten Arten sind 14 in Deutschland als „gefährdet“ eingestuft. 23 Arten werden<br />
in der Thüringer Roten Liste geführt, eine davon als „stark gefährdet“. Elf der Rote-Liste-Arten<br />
kommen ausschließlich (5) oder doch schwerpunktmäßig auf Rinde vor. Als epiphytenreichste<br />
Baumart erwies sich der Spitzahorn. Das vereinzelte Auftreten des vorwiegend montan<br />
verbreiteten Laubmooses Brachythecium reflexum unterstreicht das submontan getönte Klima der<br />
Höhenlagen des Hainichs.<br />
Quellen<br />
ECKSTEIN, J. (2005): Fundortmitteilung zu Orthotrichum pulchellum. Mail<br />
PREUßING, M. (1999): Mooserfassung von Teilflächen im Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum März<br />
1999. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
PREUßING, M. (2000): Mooserfassung und Einrichtung von Dauerbeobachtungsflächen im Nationalpark<br />
Hainich - Erfassungszeitraum September/ Oktober 2000. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
SCHOLZ, P. & ECKSTEIN, J. (2005): Erste Wiederholung der Erfassung von Dauerflächen für Flechten<br />
und Moose im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
WAESCH, G. (1999): Mooserfassung im Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum November/Dezember<br />
1999. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
107
Flechten (Lichenes)<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Kenntnisstand<br />
Im Nationalpark wurden bisher 134 von derzeit zu erwartenden ca. 150 Flechtenarten aktuell<br />
nachgewiesen (davon 4 auf Flechten parasitierende, selbst nicht lichenisierte Pilze), vor allem in<br />
den Jahren 1998-2000. 2003 und 2004 erfolgten im Rahmen einer Strukturanpassungsmaßnahme<br />
Erfassungen durch F. Putzmann, 2005 durch P. SCHOLZ eine<br />
Wiederholungskartierung von Dauerflächen.<br />
Artenzahl: 134<br />
Tab. 30: Flechten im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Pflanzen Deutschlands (BfN 1996)<br />
RLTh Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Flechten im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Flechten im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Acarospora glaucocarpa (Ach.) Körber<br />
Acarospora heppii (Nägeli ex Hepp) Nägeli ex Körber G 3<br />
Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheideg.<br />
Anisomeridium nyssaegenum (Ellis & Everh.) R.C.Harris G<br />
Arthonia radiata (Pers.) Ach. 3 2<br />
Arthonia spadicea Leighton 3 3<br />
Aspicilia contorta (Hoffm.) Krempelh.<br />
*Athelia arachnoidea (Berk.) Jülich<br />
Bacidia subincompata (Nyl.) Arnold 2 2<br />
Bacidina chloroticula (Nyl.) Vezda & Poelt<br />
Bacidina delicata (Larbal. ex Leighton) V.Wirth & Vezda<br />
Bagliettoa parmigera (Steiner) Vezda & oelt<br />
Bryoria fuscescens (Gyelnik) Brodo & D.Hawksw. 2 3<br />
Buellia griseovirens (Turner & Borrer ex Sm.) Almb.<br />
Calicium glaucellum Ach. 3 3<br />
Calicium viride Pers. 3 2<br />
Caloplaca citrina (Hoffm.) Th.Fr.<br />
Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell<br />
Caloplaca dolomiticola (Hue) Zahlbr.<br />
Caloplaca holocarpa (Hoffm. ex Ach.) Wade<br />
Caloplaca saxicola (Hoffm.) Nordin<br />
Candelariella aurella (Hoffm.) Zahlbr.<br />
Candelariella reflexa (Nyl.) Lettau<br />
Candelariella vitellina (Hoffm.) Müll.Arg.<br />
Cetrelia olivetorum (Nyl.) Culb. & Culb. 3 0<br />
Chaenotheca chrysocephala (Turner ex Ach.) Th. Fr. 3 3<br />
Chaenotheca ferruginea (Turner & Borrer) Migula<br />
Cladonia cenotea (Ach.) Schaerer 2 3<br />
Cladonia coniocraea auct.<br />
Cladonia digitata (L.) Hoffm.<br />
Cladonia fimbriata (L.) Fr.<br />
Cladonia furcata ssp. furcata (Hudson) Schrader<br />
Cladonia macilenta ssp. macilenta Hoffm.<br />
Cladonia parasitica (Hoffm.) Hoffm. 2 2<br />
Cladonia polydactyla (Flörke) Sprengel<br />
Cladonia pyxidata ssp. chlorophaea (Sommerf.) V. Wirth<br />
Cladonia pyxidata ssp. pocillum (Ach.) Dahl<br />
Cladonia ramulosa (Wirh.) Laundon 3 3<br />
Cladonia squamosa (Scop.) Hoffm.<br />
Cladonia subulata (L.) Weber ex Wigg.<br />
Clauzadea monticola (Schaerer) Haf. & Bellem.<br />
Collema crispum (Hudson) Weber ex Wigg.<br />
Collema cristatum (L.) Weber ex F.H. Wigg. 3<br />
Collema limosum (Ach.) Ach. 3 R<br />
Collema tenax (SW.) Ach. em. Degel.<br />
Dimerella pineti (Ach.) Vezda<br />
Evernia cf. divaricata (L.) Ach. (2) (0)<br />
Evernia prunastri (L.) Ach.<br />
Flavoparmelia caperata (L.) Hale 2 1<br />
Graphis scripta (L.) Ach. 3 3<br />
Gyalecta jenensis (Batsch) Zahlbr.<br />
Haematomma ochroleucum (Necker) Laudon 3 3<br />
Hypocenomyce scalaris (Ach. ex Lilj.) Choisy<br />
Hypogymnia physodes (L.) Nyl.<br />
Hypogymnia tubulosa (Schaerer) Hav. 3<br />
Lecanora albescens (Hoffm.) Branth & Rostrup<br />
Lecanora carpinea (L.) Vain. 3 3<br />
Lecanora chlarotera Nyl.<br />
Lecanora conizaeoides Nyl. ex Crombie<br />
Lecanora dispersa (Pers.) Sommerf.<br />
Lecanora expallens Ach.<br />
Lecanora hagenii (Ach.) Ach.<br />
Lecanora muralis (Schreber) Rabenh.<br />
Lecanora polytropa (Ehrh. ex Hoffm.) Rabenh.<br />
Lecanora pulicaris (Pers.) Ach. 3<br />
Lecanora saligna (Schrader) Zahlbr.<br />
Lecanora symmicta (Ach.) Ach. 3 3<br />
Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuck.<br />
Lepraria incana (L.) Ach.<br />
Lepraria lobificans Nyl.<br />
108
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Flechten im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Art<br />
Flechten im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLTh<br />
Leptogium lichenoides (L.) Zahlbr.<br />
G<br />
*Lichenoconium erodens M.S. Christ. & D.Hawksw.<br />
*Lichenoconium lecanorae (Jaap) D.Hawksw.<br />
*Lichenoconium pyxidatae (Oudem.) Petrak & Sydow<br />
Melanelia exasperata (De Not.) Essl. 1 1<br />
Melanelia exasperatula (Nyl.) Essl.<br />
Melanelia glabratula (Lamy) Essl.<br />
Melanelia subaurifera (Nyl.) Essl. 2 2<br />
Micarea denigrata (Fr.) Hedl.<br />
Micarea lignaria (Ach.) Hedl.<br />
Micarea prasina Fr.<br />
Mycobilimbia sabuletorum (Schreber) Haf.<br />
Opegrapha atrata Pers. 3 2<br />
Parmelia saxatilis (L.) Ach.<br />
Parmelia sulcata Taylor<br />
Parmelina cf. quercina (Willd.) Hale 0<br />
Parmeliopsis ambigua (Wulfen) Nyl.<br />
Parmotrema chinense (Osbeck) Hale & Ahti 2 0<br />
Peltigera didactyla (With.) Laundon<br />
Peltigera praetextata (Flörke ex Sommerf.) Zopf 3 3<br />
Peltigera rufescens (Weiss) Humb. 3<br />
Pertusaria albescens (Hudson) Choisy & Werner 3 3<br />
Pertusaria flavida (D.C.) Laundon 2 2<br />
Pertusaria leioplaca DC. 3 1<br />
Pertusaria pertusa (Weigel) Tuck. 3 3<br />
Phaeophyscia nigricans (Flörke) Moberg<br />
Phaeophyscia orbicularis (Necker) Moberg<br />
Physcia adscendens (Fr.) Oliv.<br />
Physcia aipolia (Ehrh. ex Humb.) Fürnr. 2 0<br />
Physcia caesia (Hoffm.) Fürnr.<br />
Physcia dubia (Hoffm.) Lettau<br />
Physcia stellaris (L.) Nyl. 2 1<br />
Physcia tenella (Scop.) DC.<br />
Placynthiella icmalea (Ach.) Coppins & P.James<br />
Placynthium nigrum (Hudson) S.Gray<br />
Platismatia glauca (L.) W.L. Culb. & C.F.Culb. 3<br />
Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch 3 3<br />
Porina aenea (Wallr.) Zahlbr.<br />
Protoblastenia rupestris (Scop.) Steiner<br />
Pseudevernia furfuracea (L.) Zopf<br />
Psilolechia lucida (Ach.) Choisy<br />
Punctelia subrudecta (Nyl.) Krog 3 2<br />
Pyrenula nitida (Weigel) Ach. 2 2<br />
Ramalina farinacea (L.) Ach. 3 3<br />
Ramalina cf. roesleri (Hochst. ex Schaer) Hue 1<br />
Rinodina gennarii Bagl.<br />
Rinodina immersa (Körber) Zahlbr.<br />
Sarcogyne regularis Körber<br />
Scoliciosporum chlorococcum (Graewe ex Stenh.) Vezda<br />
Scoliciosporum umbrinum (Ach.) Arnold<br />
Strangospora pinicola (Massal.) Körber<br />
Thelocarpon laureri (Flotow) Nyl.<br />
Trapelia coarctata (Sm.) Choisy<br />
Trapeliopsis flexuosa (Fr.) Coppins & P.James<br />
Trapeliopsis granulosa (Hoffm.) Lumbsch<br />
Usnea cf. hirta (L.) Weber ex Wigg. (3) (0)<br />
Usnea spec. (3) (1)<br />
Verrucaria dolosa Hepp<br />
D<br />
Verrucaria muralis Ach.<br />
Verrucaria nigrescens Pers.<br />
Xanthoria candelaria (L.) Th. Fr.<br />
Xanthoria elegans (Link) Th. Fr.<br />
Xanthoria parietina (L.) Th. Fr.<br />
Xanthoria polycarpa (Hoffm.) Rieber<br />
* auf Flechten parasitierender, selbst nicht lichenisierter Pilz<br />
Bewertung<br />
Die Wälder des Nationalparks sind besonders hinsichtlich des Vorkommens und der weiteren<br />
Ansiedlung epiphytischer Flechten von Bedeutung. Dabei spielt die früher extreme Luftbelastung<br />
durch Schwefeldioxid heute weniger eine Rolle. Das belegen die Vorkommen der vom Aussterben<br />
bedrohten Laubflechten Melanelia exasperata und Physcia stellaris sowie die Wiederansiedlung<br />
der in Thüringen als ausgestorben eingestuften Physcia aipolia. Das gleiche gilt für die noch<br />
kleinen Vorkommen der besonders unter Schwefeldioxid leidenden Band- und Bartflechten.<br />
Besonders gravierend wirken heute die noch immer ansteigenden Stickstoffimmissionen, welche<br />
zwar allgemein das Flechtenwachstum fördern, aber die Ansiedlung konkurrenzschwacher Arten<br />
nährstoffarmer Standorte wesentlich behindern. Besonders urwaldartige Strukturen bieten für die<br />
weitere Ansiedlung epiphytischer Flechten hervorragende Bedingungen, womit dem Nationalpark<br />
eine besondere Verantwortung zukommt.<br />
2004 gelangen Funde von drei in Thüringen als ausgestorben geltenden Arten, so dass damit<br />
sechs Arten der Roten Liste Thüringen mit Kategorie 0 nachgewiesen sind. Mit Ramalina roesleri,<br />
eine bundesweit hochgradig bedrohte Art (RL 1, wie auch die im Nationalpark nachgewiesene<br />
Melanelia exasperata) konnte 2004 sogar eine Art neu für Thüringen gefunden werden.<br />
109
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Quellen<br />
PREUßING, M. (1999): Mooserfassung von Teilflächen im Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum März<br />
1999. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
PUTZMANN, F. (2003): Flechtenerfassung im Nationalpark Hainich. Kartierung im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung (unveröff.)<br />
PUTZMANN, F. (2004): Flechtenerfassung im Nationalpark Hainich. Kartierung im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung (unveröff.)<br />
SCHOLZ, P. (1998): Flechtenerfassung im Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum Oktober/November<br />
1998. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
SCHOLZ, P. (1999): Flechtenerfassung im Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum 1999. Gutachten im<br />
Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
SCHOLZ, P. (2000a): Flechtenerfassung und Dauerflächenuntersuchungen im Nationalpark Hainich -<br />
Erfassungszeitraum Oktober/ November 2000. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
SCHOLZ, P. (2000b): Katalog der Flechten und flechtenbewohnenden Pilze Deutschlands, Schriftenreihe<br />
für Vegetationskunde, Heft 31 – BfN, Bonn-Bad Godesberg.<br />
SCHOLZ, P. (2001): Rote Liste der Flechten (Lichenes) Thüringens, Naturschutzreport – TLUG, Jena.<br />
SCHOLZ, P. & ECKSTEIN, J. (2005): Erste Wiederholung der Erfassung von Dauerflächen für Flechten<br />
und Moose im Nationalpark Hainich. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung<br />
110
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Artenliste Pilze (Fungi)<br />
Kenntnisstand<br />
Von den insgesamt zu erwartenden mehr als 2000 Pilzarten für den Nationalpark konnten bisher<br />
1.620 Arten (zzgl. einiger Varietäten) aktuell nachgewiesen werden. Durch die kontinuierlichen<br />
Erfassungen der letzten Jahre hat sich der Kenntnisstand deutlich verbessert. 2003 und 2004<br />
wurde die Erfassung mit Hilfe durch eine vom Arbeitsamt geförderte Maßnahme (Frank Putzmann)<br />
intensiviert.<br />
2007 wurden durch Dr.Hirsch Ergänzungen und Korrekturen der Pilzartenliste eingereicht.<br />
Artenzahl: 1.620<br />
Tab. 31: Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD Rote Liste gefährdeter Pflanzen Deutschlands (BfN 1996)<br />
RLT Rote Listen Thüringens (TLUG 2001)<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Abortiporus biennis (BULL.: FR.) SINGER<br />
Acanthonitschkea tristis (Pers.:Fr.) Nannf.<br />
Acrospermum compressum TODE : FR.<br />
Acrospermum graminum LIB.<br />
Agaricus arvensis SCHAEFF. : FR.<br />
Agaricus augustus FR.<br />
Agaricus bisporus (J.E. LANGE) IMBACH<br />
Agaricus bitorquis (QUEL.) SACC.<br />
Agaricus campester L. : FR.<br />
Agaricus comtulus Fr.<br />
Agaricus essettei M. BON<br />
Agaricus langei (MOELL.) MOELL.<br />
Agaricus macrocarpus (MOELLER)<br />
MOELLER<br />
Agaricus macrosporus (MOELL. & J.<br />
SCHFF.) PILAT<br />
Agaricus niveolutescens HUIJSMAN<br />
Agaricus semotus FR.<br />
Agaricus silvaticus SCHAEFF. : FR.<br />
Agaricus silvicola (VITT.) SACC.<br />
Agaricus subfloccosus (LANGE) PILAT<br />
Agaricus xanthoderma GENEV.<br />
Agrocybe erebia (FR.) KÜHNER<br />
Agrocybe firma (PECK) KUEHNER<br />
Agrocybe praecox (PERS. : FR.) FAYOD<br />
Agrocybe semiorbicularis (BULL.) FAYOD<br />
Aleuria aurantia (PERS.) FCKL.<br />
Alnicola bohemica (VELEN.) SINGER<br />
Alnicola melinoides (BULL. : FR.) KÜHNER<br />
Alnicola salicis (P.D. ORTON) M. BON 3 3<br />
Alnicola scolecina (FR.) ROMAGN.<br />
Alnicola subconspersa (KÜHNER ex P.D.<br />
ORTON) MOS.<br />
R<br />
Neu für Thüringen<br />
Amanita alba GILL.<br />
Amanita badia (SCHAEFF.) M. BON &<br />
CONTU<br />
Amanita battarrae BOUD.<br />
Amanita ceciliae (BERK. & BROOME) BAS 3 3<br />
Amanita cf. strangulata (FR.) SACC.<br />
Amanita citrina (SCHAEFF.) PERS.<br />
Amanita citrina var. alba (GILB.) GILB.<br />
Amanita crocea (QUEL.) KÜHNER &<br />
ROMAGN.<br />
Amanita excelsa (FR.) BERTILLON<br />
Amanita franchetii (BOUD.) FAY. 3 3<br />
Amanita fulva (SCHAEFF.) PERS. : FR.<br />
Amanita gemmata Fr.) Bertill<br />
Amanita lividopallescens GILL.<br />
Amanita mairei FOLEY ss.lato 3<br />
Amanita muscaria (L.) PERS.<br />
Amanita pantherina (DC. : FR.) KROMBH.<br />
Amanita phalloides (FR.) LINK<br />
Amanita phalloides var. alba E.J. GILB.<br />
Amanita porphyria ALB. & SCHW. : FR.<br />
Amanita rubescens PERS. (: FR.)<br />
Amanita solitaria (BULL. : FR.) MÉRAT 3<br />
Amanita strobiliformis (PAUL.) BERTILLON 3<br />
Amanita submembranacea (M. BON)<br />
GRÖGER<br />
Amanita vaginata (BULL. : FR.) LAM. ss.str.<br />
Amanita valida (FR.)<br />
Amblyosporium spongiosum (PERS.)<br />
HUGHES<br />
Amphinema byssoides (PERS. : FR.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Amylostereum areolatum (CHAILL. in FR.)<br />
BOID.<br />
111
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Anthina flammea FR.<br />
Anthracobia melaloma (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
BOUD.<br />
Antrodia serialis (FR.) DONK<br />
Antrodia sinuosa (FR.) P. KARST.<br />
Antrodiella cf. romellii (DONK) NIEMELÄ<br />
Antrodiella hoehnelii (BRES. in HÖHNEL)<br />
NIEMELÄ<br />
Antrodiella onychoides (EGELAND)<br />
NIEMELÄ<br />
Antrodiella semisupina (BERK. & CURTIS)<br />
RYV.<br />
Arachnopeziza aurata FUCKEL<br />
Arcyria cinerea (BULL.) PERSOON<br />
Arcyria denudata (L.) WETTST.<br />
Arcyria incarnata (PERS.)PERS.<br />
Arcyria obvelata (OEDER) ONSBERG<br />
Arcyria stipata (SCHW.) LISTER<br />
Armillaria borealis MARXMÜLLER &<br />
KORHONEN<br />
Armillaria lutea GILL.<br />
Armillaria mellea (VAHL: FR.) P. KUMM. ss.<br />
lato<br />
Armillaria ostoyae (ROMAGN.) HERINK<br />
Arrhenia acerosa (Fr.) Kühner<br />
Arrhenia lobata (PERS. : FR.) REDH.<br />
Arrhenia retiruga (BULL.) REDH.<br />
Ascobolus albidus P. CROUAN & H.<br />
CROUAN<br />
Ascobolus foliicola BERK. & BROOME<br />
Ascobolus furfuraceus PERS. : FR.<br />
Ascobolus immersus PERS. : FR.<br />
Ascobolus michaudii BOUD.<br />
Ascobolus sacchariferus BRUMM.<br />
Ascocoryne cylichnium (TUL.) KORF<br />
Ascocoryne sarcoides (JACQ. : FR.)<br />
GROVES & WILSON<br />
Ascodichaena rugosa BUTIN<br />
Ascotremella faginea (PECK) SEAVER<br />
Aspropaxillus giganteus (SOW. : FR.)<br />
KÜHNER & MAIRE<br />
Athelia arachnoidea (BERK.) JÜLICH<br />
RLD<br />
RLT<br />
G<br />
1 O<br />
2 N<br />
Athelia epiphylla PERS.<br />
Aurantiporus fissilis (BERK. & CURT.) H.<br />
JAHN 3 3<br />
Aureoboletus gentilis (QUEL.) POUZ. 2 2<br />
Auriculariopsis ampla (LEV.) MRE.<br />
Auriscalpium vulgare S.F. GRAY<br />
Badhamia panicea (FR.) ROST.<br />
Baeospora myosura (FR. : FR.) SING.<br />
Basidiodendron caesiocinereum (HÖHNEL &<br />
LITSCH.) LUCK-ALLEN<br />
Belonidium mollissimum (LASCH) RAITV.<br />
Bertia moriformis (TODE : FR.) de NOT.<br />
Biscogniauxia nummularia (BULL. : FR.) O.<br />
KUNTZE<br />
N<br />
N<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Bispora antennata (PERS.) MASON<br />
Bisporella citrina (BATSCH : FR.) KORF &<br />
CARPENT.<br />
Bjerkandera adusta (WILLD. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Bjerkandera fumosa (PERS. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Blumeria graminis (DC.) SPEER<br />
Bolbitius reticulatus (PERS. : FR.) RICKEN<br />
Bolbitius vitellinus (PERS. : FR.) FR.<br />
Boletinus cavipes (KLOTZSCH in FR.)<br />
KALCHBR.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Boletus aereus BULL. : FR. 2 2<br />
Boletus appendiculatus SCHAEFF. : FR. 2 2<br />
Boletus calopus Pers. 3 3<br />
Boletus depilatus G. REDEUILH<br />
Boletus edulis BULL. : FR.<br />
Boletus erythropus PERS. : FR.<br />
N R<br />
Boletus fechtneri VELEN. 2 1<br />
Boletus impolitus FR. 2 2<br />
Boletus luridus SCHAEFF. : FR.<br />
Boletus pinophilus Pilat & Dermek 3 3<br />
Boletus queletii S. SCHULZER 2 2<br />
Boletus reticulatus SCHAEFFER<br />
Boletus satanas LENZ 2 2<br />
Botryobasidium aureum PARM. (Anamorphe<br />
!)<br />
Botryobasidium botryosum (BRES.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Botryobasidium candicans J. ERIKSS.<br />
Botryobasidium conspersum J. ERIKSS.<br />
(Anamorphe !)<br />
Botryobasidium laeve (J. ERIKSS.) PARM.<br />
Botryobasidium pruinatum (BRES.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Botryobasidium subcoronatum (HÖHNEL &<br />
LITSCH.) DONK<br />
Bovista plumbea PERS.<br />
Bremia lactucae REGEL<br />
Brevicellicium olivascens (BRES.) LARSSON<br />
& HJORTST.<br />
Bulbillomyces farinosus (BRES.) JÜLICH<br />
Bulgaria inquinans (PERS.) FR.<br />
Byssocorticium atrovirens (FR.) BOND. &<br />
SING.<br />
Callorina fusarioides (BERK.) KORF<br />
Calocera cornea (BATSCH : FR.) FR.<br />
Calocera furcata (FR.) FR.<br />
Calocera glossoides (PERS. : FR.) FR.<br />
Calocera viscosa (PERS. : FR.) FR.<br />
Calocybe carnea (BULL. : FR.) DONK<br />
Calocybe gambosa (FR.) SING.<br />
Calvatia excipuliformis (SCOP. : PERS.)<br />
PERDECK<br />
Calycellina fagina (A. SCHMIDT &<br />
ARENDH.) BARAL<br />
Calycellina ulmariae (LASCH IN RABH.)<br />
KORF<br />
3 R<br />
N<br />
112
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Calyptella capula (HOLMSKJ. : FR.) QUEL.<br />
Camarophyllopsis foetens (PHILL.)<br />
ARNOLDS 3 3<br />
Camarophyllopsis phaeophylla (ROMAGN.)<br />
ARNOLDS<br />
Camarophyllopsis schulzeri (BRES.)<br />
HERINK<br />
2 N<br />
Cantharellus aurora (BATSCH) KUYPER<br />
Cantharellus cibarius FR. : FR.<br />
Cantharellus cibarius var. pallens PILAT<br />
Cantharellus cinereus PERS. : FR. 3 3<br />
Cantharellus ianthinoxanthus Maire) Kühner 2<br />
Cantharellus tubaeformis (BULL.) : FR.<br />
Capitotricha rubi (BRES. ap. BRES. &<br />
SACC.) BARAL<br />
Catinella olivacea (BATSCH) BOUD. 2<br />
Cellypha goldbachii (WEINM.) DONK<br />
Cenangium ferruginosum FR. : FR.<br />
Ceraceomyces serpens (TODE : FR.) GINNS<br />
Ceratiomyxa fruticulosa (O.F. MÜLLER) T.<br />
MACBR.<br />
Ceratiomyxa fruticulosa var. porioides (ALB.<br />
& SCHW.) LISTER<br />
Cercospora mercurialis PASS.<br />
Ceriporia purpurea (FR.) DONK 3<br />
Ceriporia reticulata (HOFFM. : FR.) DOM.<br />
Ceriporia viridans (BERK. & BROOME)<br />
DONK<br />
Ceriporiopsis aneirina (SOMMERF. : FR.)<br />
DOM.<br />
Ceriporiopsis gilvescens (BRES.) DOM.<br />
Ceriporiopsis pannocincta (ROM.) GILB. &<br />
RYV.<br />
Cerrena unicolor (BULL. : FR.) MURRILL<br />
Chalciporus piperatus (BULL. : FR.) BAT.<br />
Chamaemyces fracidus (FR.) DONK 3<br />
Chamaemyces fracidus f. pseudocastaneus<br />
(BON & BOIFF.) MIGLIOZZI & BEZECCHIN<br />
Cheilymenia crucipila (COOKE & PHILL.)<br />
DENNIS<br />
Cheilymenia raripila (PHILL.) DENNIS<br />
Cheilymenia vitellina (PERS. : FR.) DENNIS<br />
Chlorociboria aeruginascens (NYL.) RAMA.<br />
& al.<br />
3 R<br />
N<br />
R N<br />
R R<br />
Choiromyces meandriformis VITT. 2 3<br />
Chondrostereum purpureum (PERS. : FR.)<br />
POUZ.<br />
Chroogomphus rutilus (SCHAEFF. : FR.)<br />
O.K. MILLER<br />
Cladobotryum multiseptatum de HOOG<br />
Clavaria fragilis HOLMSKJ.<br />
Clavaria krieglsteineri KAJAN &<br />
GRAUWINKEL 3 1<br />
Clavariadelphus pistillaris (FR. : FR.) DONK 3 V<br />
Claviceps purpurea (FR.) TUL.<br />
Clavulina cinerea (BULL. : FR.) J. SCHRÖT.<br />
Clavulina coralloides (L.) J. SCHRÖT.<br />
Clavulina rugosa (BULL. : FR.) J. SCHRÖT.<br />
V<br />
N<br />
Neu für Thüringen !<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Clavulinopsis corniculata (SCHAEFF. : FR.)<br />
CORNER 2 3<br />
Clavulinopsis helvola (PERS. : FR.)<br />
CORNER 3 3<br />
Clavulinopsis laeticolor (BERK. & CURTIS)<br />
PETERSEN 3 2<br />
Climacocystis borealis (FR.) KOTL. & POUZ.<br />
Clitocybe agrestis HARMAJA<br />
Clitocybe albofragrans (HARMAJA) KUYPER<br />
Clitocybe alexandri (GILL.) KONR. 3<br />
Clitocybe angustissima (LASCH) KUMM.<br />
Clitocybe brumalis (FR. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe candicans (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe clavipes (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe costata KÜHNER & ROMAGN.<br />
Clitocybe dealbata (SOW. : FR.) KUMMER<br />
Clitocybe ditopus (FR. : FR.) GILL.<br />
Clitocybe fragrans (WITH. : FR.) P. KUMM.<br />
Clitocybe geotropa (LAM. & DC.) QUEL.<br />
Clitocybe gibba (PERS. : FR.) P. KUMM.<br />
Clitocybe incilis (FR.) GILL.<br />
Clitocybe inornata (SOW. : FR.) GILL.<br />
Clitocybe marginella HARMAJA<br />
Clitocybe metachroa (FR.) QUÉL. ss.<br />
KUYPER<br />
Clitocybe metachroides HARMAJA<br />
Clitocybe odora (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe phaeophthalma (PERS.) KUYPER<br />
Clitocybe phyllophila (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe rivulosa (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Clitocybe umbilicata (SCHAEFF. : FR.)<br />
SING.<br />
Clitocybe vibecina (FR.) QUÉL.<br />
Clitopilus cystidiatus HAUSKN. & NOORD.<br />
Clitopilus hobsonii (BERK. & BROOME)<br />
ORTON<br />
Clitopilus prunulus (SCOP. : FR.) KUMM.<br />
Clitopilus scyphoides (FR.) SING.<br />
Coleosporium rhinanthacearum TUL. 3<br />
Coleosporium senecionis (PERS.) KICKX<br />
Coleosporium tussilaginis (PERS.) BERK.<br />
Collybia aquosa (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Collybia butyracea (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Collybia butyracea var. asema FR.<br />
Collybia confluens (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Collybia cookei (BRES.) J.D. ARNOLD<br />
Collybia dryophila (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Collybia erythropus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Collybia fusipes (BULL. : FR.) QUEL.<br />
Collybia hariolorum (DC. : FR.) QUEL.<br />
Collybia maculata (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Collybia ocior (PERS.) VILGALYS & MILLER<br />
113
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Collybia peronata (BOLT. : FR.) KUMM.<br />
Collybia tergina (FR.) LUNDELL<br />
Collybia tuberosa (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Colpoma quercinum (PERS. : FR.) WALLR.<br />
Comatricha nigra (PERS.) SCHRÖT.<br />
Coniophora arida (FR.) P. KARST.<br />
Coniophora puteana (SCHUM. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Conocybe cf. dentatomarginata WATL.<br />
Conocybe cf. dumetorum (VELEN.) SVRCEK<br />
Conocybe cf. exannulata (KÜHNER)<br />
KÜHNER & WATL.<br />
Conocybe friesii LUNDELL<br />
Conocybe lactea (LGE.) METR.<br />
Conocybe macrocephala KÜHNER & WATL.<br />
Conocybe mairei KÜHNER ex WATL.<br />
Conocybe pilosella (PERS. : FR.) KÜHNER<br />
Conocybe rickeniana SING. ex P.D. ORTON<br />
Conocybe subpubescens KÜHNER ex P.D.<br />
ORTON<br />
Conocybe tenera (SCHAEFF. : FR.) FAYOD<br />
Coprinus alopecia LASCH<br />
Coprinus atramentarius (BULL. : FR.) FR.<br />
Coprinus auricomus PAT.<br />
Coprinus cinereus (SCHAEFF. : FR.) GRAY<br />
Coprinus comatus (MÜLL. : FR.) PERS.<br />
Coprinus disseminatus (PERS. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Coprinus domesticus (BOLT. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Coprinus ellisii P.D. ORTON<br />
Coprinus extinctorius (BULL.) FR.<br />
Coprinus flocculosus DC. : FR. ss.<br />
ROMAGN.<br />
Coprinus hemerobius FR.<br />
Coprinus heptemerus M. LANGE & SMITH<br />
Coprinus hiascens (BULL. : FR.) FR.<br />
Coprinus impatiens (FR.) QUÉL.<br />
Coprinus kuehneri ULJE & BAS<br />
RLD<br />
RLT<br />
Coprinus lagopides KARST. 3<br />
Coprinus lagopus (FR.) FR.<br />
Coprinus leiocephalus P.D. ORTON<br />
Coprinus macrocephalus BERK.<br />
Coprinus micaceus (BULL. : FR.) FR.<br />
Coprinus niveus (PERS. : FR.) FR.<br />
Coprinus picaceus (BULL. : FR.) S.F. GRAY<br />
Coprinus plicatilis (CURT. : FR.) FR.<br />
Coprinus silvaticus PECK<br />
Coprinus stercoreus (SCOP.) FR.<br />
Coprinus truncorum (SCOP.) FR. ss.<br />
ROMAGN.<br />
Coprinus xanthothrix ROMAGN.<br />
Coprobia granulata (BULL. : FR.) BOUD.<br />
R<br />
N<br />
R<br />
V<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Coprotus sexdecimsporus (CROUAN &<br />
CROUAN) KIMBR. & KORF<br />
N<br />
Cordyceps ophioglossoides (EHRENB. ex<br />
FR.) LINK 3<br />
Coriolopsis gallica (FR.) RYV. 3 3<br />
Coriolus hirsutus (WULF. : FR.) QUEL.<br />
Coriolus versicolor (L.) QUEL.<br />
Coriolus zonatus (NEES : FR.) QUEL.<br />
Cortinarius amoenolens R. HRY.<br />
Cortinarius anomalus (FR. : FR.) FR.<br />
Cortinarius anserinus (VELEN.) HENRY<br />
Cortinarius arcuatorum HENRY 3 2<br />
Cortinarius argutus FR. 2<br />
Cortinarius balteatus (FR.) FR.<br />
Cortinarius bicolor CKE.<br />
Cortinarius bolaris (PERS. : FR.) FR. 3<br />
Cortinarius bulliardii (PERS. : FR.) FR. 3<br />
Cortinarius calochrous var. parvus (HENRY)<br />
BRANDRUD 2<br />
Cortinarius casimiri (VELEN.) HUIJSM.<br />
Cortinarius cedriolens (MOS.) MOS.<br />
Cortinarius cf. grallipes FR.<br />
Cortinarius cf. pachypus M.M. MOSER<br />
Cortinarius cf. pseudodiabolicus (M.M.<br />
MOSER) M.M. MOSER<br />
3 N<br />
3 R<br />
Cortinarius cinnabarinus FR. 3 2<br />
Cortinarius cinnamomeus (L.) FR.<br />
Cortinarius citrinolilacinus M.M. MOSER<br />
3 R<br />
Cortinarius coerulescens (SCHAEFF.) FR. 3 3<br />
Cortinarius conicus VELEN.<br />
Cortinarius cristallinus FR. 2<br />
Cortinarius croceocaeruleus (PERS. : FR.)<br />
TROG 3 3<br />
Cortinarius croceus (SCHAEFF. : FR.)<br />
BRITZ.<br />
Cortinarius decipiens (PERS. : FR.) FR.<br />
Cortinarius decoloratus (FR. : FR.) FR.<br />
Cortinarius delibutus FR.<br />
Cortinarius diasemospermus LAMOURE<br />
Cortinarius dibaphus FR. (var. nemorosus R.<br />
HENRY ?)<br />
Cortinarius elatior FR.<br />
Cortinarius elegantior FR. 3<br />
Cortinarius flavovirens R. HENRY<br />
Cortinarius flexipes FR.<br />
R<br />
3 N<br />
Cortinarius glaucopus (SCHAEFF. : FR.) FR.<br />
Cortinarius gracilior (J. SCHFF. ap. MOS.)<br />
MOS. 3<br />
Cortinarius haematochelis (BULL. : FR.) FR.<br />
ss. M. MOSER<br />
R<br />
Cortinarius helobius ROMAGN. 2<br />
Cortinarius helvelloides (FR.) FR.<br />
Cortinarius hemitrichus (PERS. : FR.) FR.<br />
Cortinarius hinnuleus (SOW.) FR.<br />
Cortinarius incisus (PERS. : FR.) FR.<br />
114
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Cortinarius infractus (PERS. : FR.) FR.<br />
Cortinarius junghuhnii FR.<br />
Cortinarius largus FR.<br />
Cortinarius lucorum (FR.) LGE.<br />
Cortinarius melanotus KALCHBR.<br />
Cortinarius mucifluoides HENRY<br />
RLD<br />
RLT<br />
Cortinarius mucosus (BULL. : FR.) KICKX 3 3<br />
Cortinarius nanceiensis MAIRE 3 3<br />
Cortinarius obtusus (FR. : FR.) FR.<br />
Cortinarius olearioides HENRY 3<br />
Cortinarius olidus LANGE<br />
Cortinarius olivaceofuscus KÜHNER 3 3<br />
Cortinarius paracephalixus BOHUS<br />
Cortinarius parvannulatus KÜHNER<br />
Cortinarius percomis Fr.<br />
Cortinarius psammocephalus FR.<br />
Cortinarius pseudosulphureus R. HENRY ex<br />
P.D. ORTON<br />
Cortinarius psittacinus M.M. MOSER<br />
Cortinarius pulchripes FAVRE<br />
Cortinarius purpurascens var. largusoides<br />
HENRY 3 3<br />
Cortinarius raphanoides (PERS. : FR.) FR.<br />
Cortinarius rheubarbarinus R. HENRY 2<br />
Cortinarius rufoolivaceus FR. 3<br />
Cortinarius cf. saniosus (FR.) FR.<br />
Cortinarius saturninus (FR.) FR. 3<br />
Cortinarius semisanguineus (FR.) GILL.<br />
Cortinarius sertipes KÜHNER<br />
Cortinarius sodagnitus R. HENRY 3<br />
Cortinarius sommerfeltii HOILAND<br />
Cortinarius subarquatus (MOS.) MOS.<br />
Cortinarius subbalaustinus R. HENRY<br />
Cortinarius suillus FR. Ss. Lange<br />
Cortinarius talus FR.<br />
Cortinarius torvus (FR. : FR.) FR.<br />
Cortinarius triformis FR.<br />
Cortinarius trivialis LGE.<br />
Cortinarius turgidus FR.<br />
Cortinarius uliginosus BERK. 3 3<br />
Cortinarius umbrinolens P.D. ORTON<br />
Cortinarius urbicus FR.<br />
Cortinarius varius (SCHAEFF. : FR.) FR.<br />
Cortinarius venetus (FR. : FR.) FR. 3<br />
Cortinarius vibratilis (FR.) FR.<br />
Cortinarius vulpinus (VELEN.) R. HENRY<br />
(ss. BRANDRUD)<br />
R<br />
N<br />
N<br />
3 V<br />
Craterellus cornucopioides (L. : FR.) PERS. 3<br />
Creolophus cirratus (PERS. : FR.) P.<br />
KARST. 3 3<br />
Creopus gelatinosus (TODE : FR.) LINK<br />
Crepidotus applanatus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Crepidotus autochthonus J.E. LANGE<br />
Crepidotus cesatii (RABENH.) SACC.<br />
Crepidotus epibryus (BULL. : FR.) QUÉL.<br />
Crepidotus inhonestus P. KARST.<br />
Crepidotus lundellii PILAT<br />
Crepidotus luteolus (LAMB.) SACC.<br />
Crepidotus mollis (SCHAEFF. : FR.) KUMM.<br />
Crepidotus variabilis (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Crepidotus versutus (PECK) SACC.<br />
Cribraria rufa (ROTH) ROST.<br />
Cribraria vulgaris SCHRAD.<br />
Crinipellis scabella (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
KUYPER<br />
ricolour ricolou (PERS.) PARM.<br />
Crucibulum rico (HUDS.) KAMBLY<br />
Cyathicula coronata (BULL. : MER.) DE<br />
NOT. Apud KA<br />
Cyathicula cyathoidea (BULL.:MERAT)de<br />
THUEMEN<br />
Cyathus olla BATSCH : PERS.<br />
Cyathus striatus (HUDS.) WILLD. : PERS.<br />
Cylindrium elongatum BONORD.<br />
Cylindrobasidium laeve (PERS. : FR.)<br />
CHAMURIS<br />
Cystoderma amianthinum (SCOP. : FR.)<br />
FAYOD<br />
Cystoderma carcharias (PERS.) FAYOD<br />
Cystoderma granulosum (BATSCH : FR.)<br />
FAYOD<br />
Cystoderma jasonis (CKE. & MASS.) HARM.<br />
Cystolepiota bucknallii (BERK. & BROOME)<br />
SING. & CLEMENCON<br />
Cystolepiota hetieri (BOUD.) SING. 3<br />
Cystolepiota seminuda (LASCH) KUMM.<br />
Dacryobolus karstenii (BRES.) PARMASTO<br />
Dacryomyces enatus (BERK. & CURTIS)<br />
MASSEE<br />
Dacryomyces stillatus NEES : FR.<br />
ricolo quercina (L. : FR.) PERS.<br />
Daedaleopsis confragosa (BOLT. : FR.) J.<br />
SCHRÖT.<br />
Daedaleopsis ricolour (PERS. : FR.)<br />
BOND. & SING.<br />
Dasyscyphella nivea (R.Hedw.) Raitv.<br />
Dasyscyphus aconiti REHM<br />
Dasyscyphus acutipilus (P. KARST.) SACC.<br />
Dasyscyphus apalus (BERK. & BROOME)<br />
DENNIS<br />
Dasyscyphus cerinus (PERS. : FR.) FCKL.<br />
Dasyscyphus fuscescens (PERS.) S.F.<br />
GRAY var. fagicola (PHILL.) DENNIS<br />
Datronia mollis (SOMMERF. : FR.) DONK<br />
Delicatula integrella (PERS. : FR.) FAYOD<br />
Dendrothele acerina (PERS. : FR.) LEMKE<br />
RLD<br />
RLT<br />
Dentipellis fragilis (PERS. : FR.) DONK R 3<br />
Dermea cerasi (PERS. : FR.) FR.<br />
N<br />
R<br />
N<br />
115
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Dermoloma atrocinereum (PERS. : FR.) P.D.<br />
ORTON 2 3<br />
Dermoloma cuneifolium (FR.) P.D. ORTON 2<br />
Dermoloma josserandii DENNIS & P.D.<br />
ORTON var. phaeopodium (P.D. ORTON)<br />
ARNOLDS 2 2<br />
Diatrype bullata (HOFFM. : FR.) FR.<br />
Diatrype disciformis (HOFFM. : FR.) FR.<br />
Diatrype stigma (HOFFM. : FR.) FR.<br />
Diatrypella favacea (FR.) Sacc.<br />
Diatrypella quercina (PERS. : FR.) COOKE<br />
Diatrypella verruciformis (EHRH.) NITSCHKE<br />
Dictydiaethalium plumbeum (SCHUM.)<br />
ROSTAF.<br />
Diderma cf. spumaroides (FR.) FR.<br />
Didymium bahiense GOTTSBERGER<br />
Didymium clavus (ALB. & SCHW.) RABH.<br />
Didymium difforme (PERS.) S.F. GRAY<br />
Didymium melanospermum (PERS.) T.<br />
MACBR.<br />
Didymium squamulosum (ALB. & SCHW.)<br />
FR.<br />
Didymopsis helvellae (CORDA) SACC. &<br />
MARCH<br />
Diplomitoporus lindbladii (BERK.) GILB. &<br />
RYV.<br />
Dumontinia tuberosa (BULL. : FR.) KOHN<br />
Echinoderma asperum (PERS. : FR.) M.<br />
BON<br />
Echinoderma eriophorum (PECK) M. BON 2<br />
Echinoderma hystrix (MOELLER & LANGE)<br />
M. BON 2 N<br />
Echinoderma pseudoasperula (KNUDSEN)<br />
M. BON 3 R<br />
Elaphomyces anthracinus VITT.<br />
Elaphomyces muricatus FR.<br />
Encoelia furfuracea (ROTH) P. KARST.<br />
Enteridium lycoperdon (BULL.) FARR<br />
G<br />
N<br />
R N<br />
Entoloma allochroum NOORD.<br />
1 N<br />
Entoloma ameides (BERK. & BROOME)<br />
SACC. 2 3<br />
Entoloma araneosum (QUEL.) MOS. 3 3<br />
Entoloma byssisedum (PERS. : FR.) DONK 3<br />
Entoloma clypeatum (L.) Kumm. f.<br />
pallidogriseum NOORDEL.<br />
Entoloma conferendum (BRITZELM.)<br />
NOORDEL.<br />
Entoloma euchroum (PERS. : FR.) DONK<br />
Entoloma hebes (ROMAGN.) TRIMBACH<br />
Entoloma hirtipes (SCHUM. : FR.) MOS.<br />
Entoloma incanum (FR.) HESLER<br />
Entoloma incarnatofuscescens (BRITZELM.)<br />
NOORD. 3<br />
Entoloma juncinum (KÜHNER & ROMAGN.)<br />
NOORD.<br />
Entoloma lividoalbum (KÜHN. & ROMAGN.)<br />
KUBICKA 3<br />
Entoloma nitidum QUÉL. 3 2<br />
Entoloma ortonii ARNOLDS & NOORDEL.<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Entoloma pseudoexcentricum (ROMAGN.)<br />
ZSCHIESCHANG<br />
Entoloma pseudosericeoides HAUSKN. &<br />
NOORDEL.<br />
N<br />
Entoloma rhodocylix (LASCH : FR.) M.M.<br />
MOSER 2<br />
Entoloma rhodopolium var. nidorosum (FR.)<br />
KRIEGLST.<br />
Entoloma rhombisporum (KUEHN. &<br />
BOURS.) HORAK 3 1<br />
Entoloma sepium (NOULLET & DASSIER)<br />
RICHON & ROZE<br />
Entoloma sericellum (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Entoloma sericeoides (LANGE) NOORDEL.<br />
Entoloma sericeum (BULL.) QUEL.<br />
Entoloma sinuatum (BULL. : FR.) P. KUMM. 3 2<br />
Entoloma sordidulum (KÜHN. & ROMAGN.)<br />
ORTON<br />
Entoloma undatum (FR.) MOS. ss. BRES.,<br />
FAVRE<br />
Entoloma vernum LUNDELL<br />
Entyloma ficariae FISCHER v. WALDH.<br />
Entyloma verruculosum PASS. G 1<br />
Epichloe typhina (PERS. : FR.) TUL. & C.<br />
TUL.<br />
Erysiphe artemisiae GREV.<br />
Erysiphe buhrii U. BRAUN<br />
Erysiphe cichoracearum DC.<br />
Erysiphe circaeae JUNELL<br />
Erysiphe convolvuli DC. var. calystegiae U.<br />
BRAUN<br />
Erysiphe cruciferarum OPIZ ex JUNELL<br />
Erysiphe cynoglossi (WALLR.) U. BRAUN<br />
Erysiphe depressa (WALLR.) SCHLECHT.<br />
Erysiphe galeopsidis DC.<br />
Erysiphe heraclei DC.<br />
Erysiphe ranunculi GREV.<br />
Eutypa lata (PERS. : FR.) TUL. & C. TUL.<br />
Eutypa maura (FR. : FR.) FUCKEL<br />
Eutypa spinosa (PERS. : FR.) TUL. & C.<br />
TUL.<br />
Eutypella prunastri (PERS. : FR.) SACC.<br />
Exidia cartilaginea LUNDELL & NEUHOFF 3<br />
Exidia cf. thuretiana (LEV.) FR. 2<br />
Exidia pithya (ALB. & SCHW.) FR. 3<br />
Exidia plana (WIGG.) DONK<br />
Exidia saccharina (ALB. & SCHW.) : FR. 3<br />
Exidia truncata FR.<br />
Exidia villosa NEUH.<br />
Exidiopsis effusa (BREF. : SACC.) A.<br />
MOELLER<br />
Fistulina hepatica (SCHAEFF.) : FR.<br />
Flammulaster carpophilus (FR.) EARLE<br />
Flammulaster granulosus (J.E. LANGE)<br />
WATL. 3<br />
Flammulaster limulatus (FR.) WATL. var.<br />
intermedius E. LUDWIG<br />
Flammulaster limulatus var. lituus VELLINGA 2 3<br />
116
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Flammulaster muricatus (FR. : FR.) WATL.<br />
Flammulina fennae BAS<br />
RLD<br />
RLT<br />
Flammulina ononidis ARNOLDS 2 3<br />
Flammulina velutipes (CURT. : FR.) SING.<br />
Fomes fomentarius (L. : FR.) KICKX<br />
Fomitopsis pinicola (SW. : FR.) P. KARST.<br />
Fuligo leviderma H. NEUBERT, NOWOTNY<br />
& BAUMANN<br />
Fuligo septica (L.) WIGGERS<br />
Galerina ampullaceocystis P.D. ORTON<br />
Galerina atkinsoniana A.H. SMITH<br />
Galerina autumnalis (PECK) A.H. SM. &<br />
SING.<br />
Galerina calyptrata P.D. ORTON 3<br />
Galerina camerina (FR.) KUEHN. 3<br />
Galerina cerina (P.D. ORTON) ARNOLDS<br />
Galerina cf. unicolor (VAHL) SING.<br />
Galerina clavata (VEL.) KÜHNER<br />
Galerina hypnorum (SCHRANK : FR.)<br />
KÜHNER<br />
Galerina laevis (PERS.) SINGER<br />
Galerina marginata (BATSCH) KÜHNER<br />
Galerina sahleri (QUÈL.) KÜHNER<br />
Galerina sideroides (FR.) KÜHNER<br />
Galerina triscopa (FR.) KÜHNER<br />
Galerina uncialis (BRITZELM.) KÜHNER<br />
Ganoderma adspersum (SCHULZER) DONK 3 3<br />
Ganoderma lipsiense (BATSCH) ATK.<br />
Ganoderma lucidum (CURT. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Geastrum berkeleyi MASSEE R 2<br />
Geastrum fimbriatum FR.<br />
Geastrum quadrifidum PERS. : PERS.<br />
Geastrum rufescens PERS. : PERS.<br />
Geastrum triplex JUNGH.<br />
Geoglossum umbratile SACC. 3 3<br />
Geopora arenosa (FUCKEL) AHMAD<br />
Gloeocystidiellum porosum (BERK. &<br />
CURTIS) DONK<br />
Gloeophyllum abietinum (BULL. : FR.) P.<br />
KARST. 3<br />
Gloeophyllum odoratum (WULF. : FR.)<br />
IMAZEKI<br />
Gloeophyllum sepiarium (WULF. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Gloeophyllum trabeum (PERS. : FR.)<br />
MURRILL 3<br />
Gloiothele lactescens (BERK.) HJORTSTAM<br />
Gomphidius glutinosus (SCHAEFF. : FR.)<br />
FR.<br />
Gomphidius maculatus FR.<br />
Gonatobotryum fuscum SACC.<br />
Grifola frondosa (DICKS. : FR.) S.F. GRAY 3 3<br />
Gymnopilus junonius (FR.) P.D. ORTON<br />
Gymnopilus penetrans (FR. : FR.) MURR.<br />
R<br />
D<br />
R<br />
N<br />
V<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Gymnosporangium amelanchieris E.<br />
FISCHER<br />
RLD<br />
RLT<br />
Gymnosporangium clavariiforme (PERS.)<br />
DC. 1<br />
Gymnosporangium sabinae WINT.<br />
Gyromitra ancilis (PERS. : FR.) KREISEL 3<br />
Gyromitra cf. fastigiata (KROMBH.) REHM 3<br />
Gyromitra esculenta (PERS. : FR.) FR. 3<br />
Gyroporus castaneus (BULL. : FR.) QUEL. 2 2<br />
Hapalopilus rutilans (PERS. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Hebeloma collariatum BRUCHET 2 3<br />
Hebeloma crustuliniforme (BULL.) QUÉL.<br />
Hebeloma helodes FAVRE 2 3<br />
Hebeloma leucosarx P.D. ORTON<br />
Hebeloma mesophaeum (PERS. : FR.)<br />
QUÉL. 2 3<br />
Hebeloma pusillum J.E. LANGE ss. FAVRE 3<br />
Hebeloma radicosum (BULL. : FR.) RICKEN<br />
Hebeloma sacchariolens QUEL. 3 3<br />
Hebeloma sacchariolens var.<br />
pallidoluctuosum (GRÖGER &<br />
ZSCHIESCHANG)<br />
V<br />
Hebeloma sacchariolens var. tomentosum<br />
MOSER<br />
Hebeloma senescens (BATSCH) BERK. &<br />
BROOME<br />
Hebeloma sinapizans (PAULET: FR.) GILL.<br />
Hebeloma truncatum (SCHAEFF. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Hebeloma vaccinum ROMAGN.<br />
Helminthosphaeria clavariarum (TUL.)<br />
FUCKEL<br />
Helvella acetabulum (L. : FR.) QUEL.<br />
Helvella bulbosa (HEDW. : FR.) KREISEL 3<br />
Helvella costifera NANNF. 3<br />
Helvella crispa FR.<br />
Helvella elastica BULL. : FR.<br />
Helvella lactea BOUD.<br />
Helvella lacunosa AFZ. : FR.<br />
R N<br />
Helvella latispora BOUD. 3<br />
Helvella pezizoides AFZEL. : FR. 3<br />
Helvella phlebophora PAT. & DOASSANS<br />
Helvella sulcata AFZ. : FR.<br />
Hemimycena crispata (KUEHN.) SING.<br />
Hemimycena cucullata (PERS. : FR.) SING.<br />
Hemimycena lactea (PERS. : FR.) SINGER<br />
Hemimycena mairei (GILB.) SING.<br />
Hemimycena pithya (FR.) DÖRFELT<br />
Hemitrichia calyculata (SPEG.) FARR<br />
Hemitrichia clavata (PERS.) ROST.<br />
Hemitrichia intorta LISTER<br />
Henningsomyces candidus (PERS. : FR.)<br />
KUNTZE<br />
R N<br />
Hericium coralloides (SCOP. : FR.) S.F. 2 2<br />
D<br />
R<br />
117
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
GRAY<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Hericium erinaceus (BULL. : FR.) PERS. 2 1<br />
Heterobasidion annosum (FR.) BREF.<br />
Heterochaetella dubia (BOURD. & GALZIN)<br />
BOURD. & GALZIN<br />
R<br />
Heteroporus wynnei (BERK. & BROOME) A.<br />
DAVID 3 2<br />
Heyderia cucullata (BATSCH FR.) BOUD.<br />
Hirneola auricula-judae (BULL.: FR.) BERK.<br />
Hohenbuehelia mstrucata (Fr.) Sing.<br />
Hohenbuehelia myxotricha (LÉV.) SING.<br />
Holwaya mucida (SCHULZER v. MÜGG.)<br />
KORF & ABAWI<br />
Humaria hemisphaerica (WIGG. : FR.)<br />
FUCKEL<br />
Hydnellum caeruleum (HORNEM.) P.<br />
KARST. 2 1<br />
Hydnellum scrobiculatum (FR.) P. KARST. 3 2<br />
Hydnotria tulasnei BERK. & BROOME 3 3<br />
Hydnum rufenscens FR.<br />
Hydnum repandum var. rufescens (FR. : FR.)<br />
BARLA<br />
Hydropus subalpinus (HOEHNEL) SING.<br />
Hygrocybe ceracea (FR. : FR.) P. KUMM. 3 3<br />
Hygrocybe coccinea (SCHAEFF. : FR.) P.<br />
KUMM. 3 3<br />
Hygrocybe conica (SCHAEFF. : FR.)<br />
KUMMER<br />
Hygrocybe fornicata (FR.) SING. 2 3<br />
Hygrocybe insipida (J.E. LANGE) M.M.<br />
MOSER 3 2<br />
Hygrocybe irrigata (PERS. : FR.) M. BON 3 3<br />
Hygrocybe pratensis (PERS. : FR.)<br />
MURRILL 3 3<br />
Hygrocybe psittacina (SCHAEFF. : FR.)<br />
WÜNSCHE<br />
Hygrocybe quieta (KÜHNER) SING. 2 3<br />
Hygrocybe reai (MAIRE) LANGE 3<br />
Hygrocybe virginea (WULF. : FR.) P.D.<br />
ORTON & WATL.<br />
Hygrophoropsis aurantiaca (WULF. : FR.)<br />
MAIRE<br />
Hygrophorus agathosmus (FR.) FR. 3<br />
Hygrophorus chrysodon (BATSCH : FR.) FR.<br />
Hygrophorus discoideus (PERS. : FR.) FR. 3<br />
Hygrophorus discoxanthus (FR.) REA<br />
Hygrophorus eburneus (BULL. : FR.) FR.<br />
Hygrophorus hypothejus (FR. : FR.) FR.<br />
Hygrophorus latitabundus BRITZELM. 2 2<br />
Hygrophorus ligatus (FR.) FR. 2 3<br />
Hygrophorus lindtneri MOS.<br />
Hygrophorus lucorum KALCHBR.<br />
Hygrophorus mesotephrus BERK. &<br />
BROOME 2 2<br />
Hygrophorus nemoreus (LASCH) FR.<br />
Hygrophorus olivaceoalbus (FR. : FR.) FR. 3<br />
Hygrophorus penarius FR. 3<br />
Hygrophorus persoonii ARNOLDS 3 2<br />
N<br />
Art<br />
Hygrophorus poetarum HEIM<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Hygrophorus pustulatus (PERS. : FR.) FR. 3<br />
Hygrophorus quercetorum P.D. ORTON<br />
Hygrophorus russula (Schaeff.) Kaufmann 3 2<br />
Hygrophorus unicolor GRÖGER<br />
Hymenochaete carpatica PILAT<br />
Hymenochaete cinnamomea (PERS. : FR.)<br />
BRES.<br />
Hymenochaete rubiginosa (DICKSON : FR.)<br />
LEV.<br />
Hymenochaete tabacina (SOW. : FR.) LEV.<br />
Hymenoscyphus albidus (ROBERGE) PHILL.<br />
Hymenoscyphus calyculus (SOW.:FR.)<br />
PHILL.<br />
Hymenoscyphus carpinicolus (REHM)<br />
ARENDHOLZ<br />
Hymenoscyphus caudatus (P. KARST.)<br />
DENNIS<br />
Hymenoscyphus conscriptus (P. KARST.)<br />
KORF ex KOBAYASI<br />
Hymenoscyphus fagineus (PERS. : FR.)<br />
DENNIS<br />
Hymenoscyphus fructigenus (BULL. : FR.)<br />
S.F. GRAY<br />
Hymenoscyphus fructigenus var. coryli<br />
(FEULL. in ROM.)<br />
Hymenoscyphus herbarum (PERS.) DENNIS<br />
Hymenoscyphus rokebyensis (SVRCEK)<br />
MATHEIS<br />
Hymenoscyphus scutula (PERS.: FR.) PHIL.<br />
Hymenoscyphus serotinus (PERS. : FR.)<br />
PHILLIPS<br />
Hyphoderma argillaceum (BRES.) DONK<br />
Hyphoderma mutatum (PECK) DONK<br />
Hyphoderma pallidum (BRES.) DONK<br />
Hyphoderma praetermissum (P. KARST.) J.<br />
ERIKSS. & STRID<br />
Hyphoderma puberum (FR.) WALLR.<br />
Hyphoderma radula (FR. : FR.) DONK<br />
Hyphoderma roseocremeum (BRES.) DONK<br />
Hyphoderma setigerum (FR.) DONK<br />
Hyphodermella corrugata (FR.) J. ERIKSS. &<br />
RYV. 2<br />
Hyphodontia alutaria (BURT) J. ERIKSS.<br />
Hyphodontia barba-jovis (BULL. : FR.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Hyphodontia breviseta (P. KARST.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Hyphodontia crustosa (PERS. : FR.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Hyphodontia nespori (BRES.) CEJP<br />
Hyphodontia pallidula (BRES.) J. ERIKSS.<br />
Hyphodontia quercina (PERS.: FR.)<br />
Hyphodontia rimosissima (PECK)<br />
GILBERTSON<br />
Hyphodontia sambuci (PERS.) ERIKSS.<br />
Hypholoma capnoides (FR. : FR.) KUMM.<br />
Hypholoma fasciculare (HUDS. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Hypholoma fasciculare var. subviride (BERK.<br />
& CURT.) KRIEGLST.<br />
118
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Hypholoma radicosum J. LGE.<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Hypholoma subericaeum (FR.) KÜHNER 3<br />
Hypholoma sublateritium (FR.) QUEL.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Hypochnicium cf. subrigescens BOID. 2<br />
Hypochnicium geogenium (BRES.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Hypochnicium punctulatum (COOKE) J.<br />
ERIKSS.<br />
Hypochnicium erikssonii Hallenb.& Hjortst.<br />
Hypocrea citrina (PERS. : FR.) FR.<br />
Hypocrea pulvinata FUCKEL<br />
Hypocrea rufa (PERS. : FR.) FR.<br />
Hypomyces aurantius (PERS. : FR.) TUL.<br />
Hypomyces ochraceus (PERS. ex FR.) TUL.<br />
Hypomyces papulasporae ROGERSON &<br />
SAMUELS<br />
Hypoxylon cercidicolum (BERK. & CURTIS)<br />
JU & ROGERS<br />
Hypoxylon cohaerens (PERS. : FR.) FR.<br />
Hypoxylon deustum (HOFFM. : FR.) GREV.<br />
Hypoxylon fragiforme (PERS. : FR.) KICKX<br />
Hypoxylon fuscum (PERS. : FR.) FR.<br />
Hypoxylon howeianum PECK<br />
Hypoxylon multiforme (FR. : FR.) FR.<br />
Hypoxylon rubiginosum (PERS. : FR.) FR.<br />
Hypoxylon serpens (PERS. : FR.) KICKX<br />
Inocybe adaequata (BRITZ.) SACC.<br />
Inocybe albomarginata VELEN.<br />
Inocybe assimilata (BRITZ.) SACC.<br />
Inocybe asterospora QUÉL.<br />
N<br />
N<br />
R<br />
2 R<br />
Inocybe auricoma (BATSCH) LGE. 2<br />
Inocybe bongardii var. pisciodora (DONAD. &<br />
RIOUSSET) KUYP.<br />
Inocybe bongardii var. bongardii<br />
Inocybe calida VELEN.<br />
Inocybe calospora QUEL. 3 3<br />
Inocybe cervicolor (PERS.) QUEL.<br />
Inocybe cincinnata (FR. : FR.) QUEL.<br />
Inocybe cincinnata var. major (PETERSEN)<br />
KUYP.<br />
Inocybe cookei BRES.<br />
Inocybe corydalina QUEL.<br />
Inocybe dulcamara (ALB. & SCHW. : PERS.)<br />
KUMM.<br />
Inocybe erubescens BLYTT<br />
Inocybe fibrosa (SOW. : BERK.) GILL. (non<br />
ss. RICKEN)<br />
Inocybe flocculosa (BERK.) SACC.<br />
Inocybe fraudans (BRITZELM.) SACC.<br />
Inocybe fuscidula VELEN.<br />
Inocybe geophylla (SOW. : FR.) KUMM.<br />
Inocybe geophylla var. lilacina (PECK) GILL.<br />
Inocybe glabripes RICKEN<br />
Inocybe godeyi GILL.<br />
R<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Inocybe griseolilacina J. LANGE<br />
Inocybe hirtella BRES.<br />
Inocybe hirtella var. bispora KUYPER<br />
Inocybe langei HEIM<br />
Inocybe maculata BOUD.<br />
Inocybe mixtilis (BRITZELM.) SACC.<br />
Inocybe muricellata BRES.<br />
Inocybe napipes J. LANGE<br />
Inocybe nitidiuscula (BRITZ.) SACC.<br />
Inocybe obscurobadia (FAVRE) GRUND &<br />
STUNTZ<br />
Inocybe ochroalba BRUYLANTS<br />
Inocybe petiginosa (FR. : FR.) GILL.<br />
Inocybe phaeocomis (PERS.) KUYPER<br />
Inocybe phaeodisca KÜHNER<br />
Inocybe phaeodisca var. geophylloides<br />
KÜHNER<br />
Inocybe posterula (BRITZ.) SACC.<br />
Inocybe praetervisa QUÉL.<br />
Inocybe pseudohiulca KÜHNER<br />
Inocybe pusio P. KARST.<br />
Inocybe rimosa (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Inocybe rimosa var. obsoleta (ROMAGN.)<br />
KUYPER<br />
RLD<br />
RLT<br />
Inocybe salicis KÜHNER 3 2<br />
Inocybe sindonia (FR.) P. KARST.<br />
Inocybe soluta VELEN.<br />
Inocybe splendens R. HEIM<br />
Inocybe splendens var. phaeoleuca<br />
Inocybe squamata J.E. LANGE<br />
Inocybe tabacina FURRER<br />
Inocybe terrigena (FR.) KUYP.<br />
Inocybe xanthomelas KÜHNER &<br />
BOURSIER<br />
Inonotus cuticularis (BULL. : FR.) P. KARST.<br />
N<br />
3 R<br />
Inonotus dryadeus (PERS. : FR.) MURR. 3 3<br />
Inonotus dryophilus (BERK.) MURRILL 3 1<br />
Inonotus hispidus (BULL. : FR.) P. KARST.<br />
Inonotus nodulosus (FR.) P. KARST.<br />
Inonotus radiatus (SOW. : FR.) P. KARST.<br />
Iodophanus carneus (PERS.) KORF<br />
Isaria farinosa HOLM : FR.<br />
Ischnoderma resinosum (SCHRAD. : FR.) P.<br />
KARST. 3<br />
Junghuhnia nitida (PERS. : FR.) RYV.<br />
Krieglsteinera lasiosphaeriae POUZAR 1<br />
Laccaria amethystea (BULL.) MURR.<br />
Laccaria laccata (SCOP. : FR.) BERK. &<br />
BROOME<br />
Laccaria proxima (BOUD.) PAT.<br />
Laccaria tetraspora Sing.<br />
Laccaria tortilis (BOLT.) COOKE<br />
Lachnella villosa (PERS. : FR.) GILL.<br />
119
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Lachnellula occidentalis (HAHN & AYERS)<br />
DHARNE<br />
Lachnellula subtilissima (M.C. COOKE)<br />
DENNIS<br />
Lachnum carneolum (SACC.) REHM<br />
Lachnum impudicum H.O. BARAL<br />
Lachnum nudipes (FCKL.) NANNF.<br />
Lachnum pudibundum (QUÉL.) SCHRÖTER<br />
Lachnum pudicellum (QUÉL.) SCHRÖTER<br />
Lachnum virgineum (BATSCH : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Lacrymaria lacrymabunda (BULL. : FR.)<br />
PAT.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Lactarius acerrimus BRITZELM. 3 3<br />
Lactarius acris (BOLT. : FR.) S.F. GRAY 3<br />
Lactarius azonites (BULL.) FR.<br />
Lactarius blennius (FR.) FR.<br />
Lactarius blennius var. virescens LANGE<br />
Lactarius britannicus D. REID<br />
Lactarius camphoratus (BULL.) FR.<br />
Lactarius chrysorrheus FR.<br />
Lactarius circellatus FR.<br />
Lactarius controversus (PERS. : FR.) FR.<br />
Lactarius cremor FR. 3 3<br />
Lactarius cyathuliformis M. BON<br />
Lactarius deliciosus (L.) S.F. GRAY var.<br />
rubescens J.A. SCHMITT<br />
Lactarius deterrimus GRÖGER<br />
Lactarius evosmus KÜHNER<br />
Lactarius flavidus (BOUD.) NEUH. 2 3<br />
Lactarius fluens BOUD.<br />
Lactarius fuliginosus (FR.) FR. 3<br />
Lactarius fulvissimus ROMAGN.<br />
Lactarius glyciosmus (FR. : FR.) FR.<br />
Lactarius lacunarum (ROMAGN.) LGE. 3<br />
Lactarius mitissimus (FR.) FR.<br />
Lactarius obscuratus (LASCH : FR.) FR.<br />
ss.lato<br />
Lactarius pallidus (PERS. : FR.) FR.<br />
Lactarius piperatus (L. : FR.) S.F. GRAY 3<br />
Lactarius pterosporus ROMAGN.<br />
Lactarius pubescens FR.<br />
Lactarius pyrogalus (BULL. : FR.) FR.<br />
Lactarius quietus (FR.) FR.<br />
Lactarius romagnesii M. BON<br />
Lactarius rubrocinctus FR.<br />
Lactarius rufus (SCOP. : FR.) FR.<br />
Lactarius ruginosus ROMAGN.<br />
Lactarius sanguifluus (PAULET: FR.) FR. 3 3<br />
Lactarius semisanguifluus HEIM & LECL. 3<br />
Lactarius serifluus (DC. : FR.) FR. ss.lato<br />
Lactarius subdulcis (BULL. : FR.) S.F. GRAY<br />
Lactarius subumbonatus LINDGR.<br />
N<br />
V<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Lactarius tabidus FR.<br />
Lactarius torminosus (SCHAEFF. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Lactarius turpis (WEINM.) FR.<br />
Lactarius vellereus (FR. : FR.) FR.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Lactarius volemus FR. 3 3<br />
Lactarius zonarius (BULL.) FR. ss. NEUH. 3 3<br />
Laeticorticium roseum (PERS. : FR.) DONK 3<br />
Laetiporus sulphureus (BULL. : FR.) MURR.<br />
Langermannia gigantea (BATSCH : PERS.)<br />
ROSTK.<br />
Lasiobolus ciliatus (J.C. SCHMIDT : FR.)<br />
BOUD.<br />
Lasiobolus cuniculi VELEN.<br />
Lasiosphaeria hirsuta (FR.) CES. & de NOT.<br />
Lasiosphaeria ovina (FR.) CES. & de NOT.<br />
Lasiosphaeria spermoides (HOFFM. : FR.)<br />
CES. & de NOT.<br />
Laxitextum bicolor (PERS. : FR.) LENTZ<br />
Leccinum carpini (SCHULZ) M. MOSER<br />
Leccinum crocipodium (LETELLIER) WATL. 3 2<br />
Leccinum duriusculum (S. SCHULZ.) SING. 3 3<br />
Leccinum quercinum (PILAT) GREEN &<br />
WATL. 3 3<br />
Leccinum rufum (SCHAEFF.) KREISEL 3<br />
Leccinum scabrum (BULL. : FR.) S.F. GRAY<br />
Leccinum versipelle (FR.) SNELL<br />
Lentinellus castoreus FR.<br />
Lentinellus cochleatus (PERS. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Lentinus conchatus (BULL. : FR.) J.<br />
SCHROET.<br />
Lentinus lepideus (FR. : FR.) FR.<br />
Lenzites betulinus (L. : FR.) FR.<br />
Leotia lubrica (SCOP.) PERS.<br />
Lepiota castanea QUEL.<br />
Lepiota clypeolaria (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Lepiota cristata (BOLT. : FR.) KUMM.<br />
Lepiota felina (PERS.) P. KARST.<br />
Lepiota forquignonii QUÉL.<br />
Lepiota fulvella REA<br />
V<br />
R R<br />
Lepiota grangei (EYRE) LGE. 3 3<br />
Lepiota ignivolvata BOUSSET & JOSS.<br />
Lepiota poliochloodes VELLINGA &<br />
HUIJSER<br />
Lepiota subgracilis KÜHNER<br />
Lepiota subincarnata LGE.<br />
Lepiota tomentella LGE.<br />
Lepiota ventriosospora D. REID<br />
Lepista gilva (PERS. : FR.) PAT.<br />
Lepista irina (FR.) BIGELOW<br />
Lepista nebularis (BATSCH : FR.) HARMAJA<br />
Lepista nuda (BULL. : FR.) COOKE<br />
Lepista panaeolus (FR.) KARST.<br />
V<br />
N<br />
N<br />
R<br />
2<br />
R<br />
120
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Lepista personata (FR. : FR.) COOKE<br />
Lepista sordida (FR.) SING.<br />
Leptosphaeria acuta (HOFFM. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Leptospora rubella (PERS. : FR.) RABENH.<br />
Leptosporomyces galzinii (BOURDOT)<br />
JÜLICH 2<br />
Leptosporomyces mutabilis (BRES.)<br />
KRIEGLST.<br />
Leucoagaricus leucothites (VITT.) S.<br />
WASSER<br />
Leucocortinarius bulbiger (ALB. & SCHW. :<br />
FR.) SING. 3 3<br />
Leucogyrophana mollusca (FR.) POUZ.<br />
Limacella glioderma (FR.) R. MRE. 3<br />
Limacela guttata (Pers.) Konrad& Maubl.<br />
Lindtneria trachyspora (BOURD. & GALZIN)<br />
PILAT<br />
Lopadostoma turgidum (PERS. : FR.)<br />
TRAVERSO<br />
Lopharia spadicea (PERS. : FR.) BOID.<br />
Lophiostoma arundinis (PERS.) CES. & de<br />
NOT.<br />
Lycogala conicum PERS.<br />
Lycogala epidendrum (L.) FR.<br />
Lycogala exiguum MORGAN<br />
Lycoperdon echinatum PERS. : PERS.<br />
Lycoperdon foetidum BONORD.<br />
R<br />
N<br />
N N<br />
Lycoperdon mammiforme PERS. 3 3<br />
Lycoperdon molle PERS. : PERS.<br />
Lycoperdon perlatum PERS. : PERS.<br />
Lycoperdon pyriforme SCHAEFF. : PERS.<br />
Lyophyllum atratum (FR. : FR.) SING.<br />
Lyophyllum boudieri KÜHNER & ROMAGN.<br />
Lyophyllum connatum (SCHUM. : FR.)<br />
SINGER<br />
Lyophyllum decastes (FR. : FR.) SING.<br />
Lyophyllum inolens FR.<br />
Lyophyllum rancidum (FR.) SING.<br />
Lyophyllum tylicolor (FR. : FR.) M.M.<br />
MOSER<br />
Macrocystidia cucumis (PERS. : FR.) JOSS.<br />
Macrolepiota gracilenta (KROMBH.) S.<br />
WASSER<br />
Macrolepiota konradii (HUIJSMAN ex P.D.<br />
ORTON) MOS.<br />
Macrolepiota mastoidea (FR.) SING.<br />
Macrolepiota procera (SCOP. : FR.) SING.<br />
Macrolepiota rachodes (VITT.) SING.<br />
Macrolepiota rachodes var. hortensis PILAT<br />
Macrotyphula filiformis (BULL. : FR.)<br />
PAECHNATZ<br />
Macrotyphula fistulosa (HOLMSK. : FR.)<br />
PETERSEN<br />
Marasmiellus candidus (BOLT. : FR.) SING.<br />
Marasmiellus ramealis (BULL. : FR.) SING.<br />
Marasmiellus tricolor (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
SING. 3<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Marasmiellus vaillantii (PERS. : FR.)<br />
SINGER 3<br />
Marasmius alliaceus (JACQ. : FR.) FR.<br />
Marasmius androsaceus (L. : FR.) FR.<br />
Marasmius bulliardii QUEL.<br />
Marasmius cohaerens (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
COOKE & QUEL.<br />
Marasmius collinus (SCOP. : FR.) SING. 1<br />
Marasmius curreyi BERK. & BROOME<br />
Marasmius epiphyllus (PERS. : FR.) FR.<br />
Marasmius minutus PECK<br />
Marasmius oreades (BOLTON : FR.) FR.<br />
Marasmius quercophilus POUZ.<br />
Marasmius rotula (SCOP. : FR.) FR.<br />
Marasmius scorodonius (FR. : FR.) FR.<br />
Marasmius setosus (SOW.) NOORDEL.<br />
Marasmius torquescens QUEL.<br />
Marasmius wynnei BERK. & BROOME<br />
Marssonina brunnea (ELLIS & EVERH.)<br />
MAGN.<br />
Megacollybia platyphylla (PERS. : FR.)<br />
KOTL. & POUZ.<br />
Melampsora caprearum THÜM.<br />
Melampsora epitea THÜM.<br />
Melampsora populnea (PERS.) KARST.<br />
Melampsora rostrupii WAGN. ex KLEB.<br />
V<br />
R R<br />
Melampsoridium betulinum (FR.) KLEB.<br />
Melanogaster broomeianus BERK. ex TUL. &<br />
C. TUL. 3 3<br />
Melanoleuca cf. melaleuca (PERS. : FR.)<br />
MURR.<br />
Melanoleuca exscissa (FR. : FR.) SING.<br />
Melanoleuca grammopodia (BULL. : FR.)<br />
PAT.<br />
Melanoleuca humilis (FR.) SING.<br />
Melanoleuca polioleuca (FR. : FR.) KÜHNER<br />
& MAIRE<br />
Melanomma pulvis-pyrius (PERS. : FR.)<br />
FUCKEL<br />
Melanophyllum haematospermum (BULL. :<br />
FR.) KREISEL<br />
Melastiza chateri (W.G. SMITH) BOUD.<br />
Membranomyces delectabilis (M.S.<br />
JACKSON) ined.<br />
Meripilus giganteus (PERS. : FR.) P. KARST.<br />
Merismodes anomala (PERS. : FR.) SING.<br />
Meruliopsis corium (PERS. : FR.) GINNS<br />
Meruliopsis taxicola (PERS.) BOND.<br />
Merulius tremellosus SCHRAD. : FR.<br />
Metatrichia floriformis (SCHW.) NANN.-<br />
BREM.<br />
Metatrichia vesparium (Batsch) Nann.-<br />
Bremek.<br />
Microbotryum stellariae (SOW.) DEML &<br />
OBERW.<br />
Micromphale brassicolens (ROMAGN.) P.D.<br />
ORTON<br />
Micromphale foetidum (SOW. : FR.) SING.<br />
R<br />
R<br />
121
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Micromphale perforans (HOFFM. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Microsphaera alphitoides GRIFF. & MAUBL.<br />
Microsphaera astragali (DC.) TREV.<br />
Microsphaera baeumleri MAGNUS<br />
Microsphaera euonymi (DC.) SACC.<br />
Microsphaera hypericacearum U. BRAUN<br />
Microsphaera tortilis (WALLR. : FR.) SPEER<br />
Microsphaera trifolii (GREV.) U. BRAUN<br />
Microsphaera vanbruntiana GERARD var.<br />
sambuci-racemosi U. BRAUN<br />
Mollisia cinerea (BATSCH : FR.) P. KARST.<br />
Mollisia discolor (MONT.) PHILL.<br />
Mollisia fusca (PERS. : FR.) P. KARST.<br />
Mollisia lividofusca (FR.)GILLET<br />
Mollisia melaleuca (FR.) SACC.<br />
Mollisia prunicola (FUCKEL) BARAL,<br />
GMINDER & E. WEBER<br />
Mollisia rosae (PERS. : FR.) P. KARST.<br />
Morchella conica PERS.<br />
Morchella esculenta (L. : FR.) PERS.<br />
Morchella gigas (BATSCH : FR.) PERS.<br />
Mucilago crustacea WIGGERS<br />
Mucronella calva (ALB. & SCHW.) FR.<br />
Mutinus caninus (HUDS. : PERS.) FR.<br />
Mycena abramsii (MURR.) MURR.<br />
Mycena acicula (SCHAEFF. : FR.) KUMM.<br />
Mycena adonis (BULL. : FR.) S.F. GRAY 3<br />
Mycena adscendens (LASCH) MAAS<br />
GEEST.<br />
Mycena aetites (FR.) QUÉL.<br />
Mycena alba BRES.<br />
Mycena amicta (FR. : FR.) QUÉL.<br />
Mycena aurantiomarginata (FR.) QUEL.<br />
Mycena avenacea (FR.) QUEL.<br />
Mycena capillaris (SCHUM. : FR.) KUMM.<br />
Mycena chlorinella (J.E. LANGE) SING.<br />
Mycena cinerella P. KARST.<br />
Mycena citrinomarginata GILL.<br />
Mycena crocata (SCHRAD. : FR.) KUMM.<br />
Mycena diosma KRIEGLST. & SCHWÖBEL<br />
Mycena epipterygia (SCOP. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Mycena epipterygia var. viscosa (MAIRE)<br />
RICKEN<br />
Mycena erubescens HÖHNEL 3<br />
Mycena filopes (BULL. : FR.) KUMM.<br />
Mycena flavescens VELEN.<br />
Mycena flavoalba (FR.) QUÉL.<br />
Mycena galericulata (SCOP. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Mycena galericulata var. albida GILL.<br />
Mycena galopus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
RLD<br />
RLT<br />
R<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Mycena haematopus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Mycena hiemalis (OSBECK : FR.) QUÉL.<br />
Mycena inclinata (FR.) QUEL.<br />
Mycena leptocephala (PERS. : FR.) GILL.<br />
Mycena leptophylla (PECK) SACC.<br />
Mycena leucogala (COOKE) SACC.<br />
Mycena maculata P. KARST.<br />
Mycena metata (FR.) KUMM.<br />
Mycena mirata (PECK) SACC.<br />
Mycena mucor (BATSCH: FR.) GILL.<br />
Mycena niveipes (MURR.) MURR.<br />
Mycena olida BRES. 3<br />
Mycena pelianthina (FR.) QUÉL.<br />
Mycena polyadelpha (LASCH) KÜHNER<br />
Mycena polygramma (BULL. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Mycena pseudocorticola KÜHNER<br />
Mycena pterigena (FR. : FR.) KUMM.<br />
Mycena pura (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Mycena purpureofusca (PECK.) SACC.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Mycena renati QUEL. 3 2<br />
Mycena rorida (SCOP. : FR.) QUÉL.<br />
Mycena rosea (BULL.) GRAMB.<br />
Mycena rubromarginata (FR. : FR.) KUMM.<br />
Mycena sanguinolenta (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Mycena speirea (FR. : FR.) GILL.<br />
Mycena stipata MAAS G. & SCHWÖBEL<br />
Mycena stylobates (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Mycena tintinnabulum (FR.) QUÉL.<br />
Mycena viridimarginata P. KARST.<br />
Mycena vitilis (FR.) QUEL.<br />
Mycena vulgaris (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Mycena zephirus (FR. : FR.) KUMM.<br />
Mycenella rubropunctata BOEKHOUT<br />
Mycoacia aurea (FR.) J. ERIKSS. & RYV.<br />
Mycoacia fuscoatra (FR. : FR.) DONK<br />
Mycoacia nothofagi (CUNNINGH.) RYV. R 3<br />
Mycoacia uda (FR.) DONK<br />
Mycoaciella bispora (STALPERS) J.<br />
ERIKSS. & RYV.<br />
Mycogone cervina (DITM.)BON<br />
Myxarium laccatum (BOURD. & GALZIN)<br />
REID<br />
Nectria cosmariospora CES. & de NOT.<br />
Nectria cinnabarina TODE : FR.<br />
Nectria coccinea (PERS. : FR.) FR.<br />
Nectria coryli FUCKEL<br />
Nectria episphaeria (TODE : FR.) FR.<br />
Nectria magnusiana Rehm<br />
Nectria peziza (TODE: FR.) FR.<br />
Nectria cf.purtonii (Grev.) Berk.<br />
R<br />
N<br />
N<br />
Neu für Thüringen!<br />
122
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Neobulgaria pura (FR.) PETRAK<br />
Nidularia deformis (WILLD.: PERS.) FR. &<br />
NORDHOLM<br />
Niptera cf. dilutella (FR.) REHM<br />
Nyctalis asterophora Fr.<br />
Nyctalis parasitica (BULL. : FR.) FR.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Oligoporus balsameus (PECK) GILB. & RYV. 2<br />
Oligoporus caesius (SCHRAD. : FR.) GILB.<br />
& RYV.<br />
Oligoporus floriformis (QUEL.) GILB. & RYV.<br />
Oligoporus fragilis (FR.) GILB. & RYV.<br />
Oligoporus guttulatus (PECK) GILB. & RYV. 3<br />
Oligoporus leucomallelus (MURR.) GILB. &<br />
RYV.<br />
Oligoporus ptychogaster (LUDWIG) FALCK<br />
Oligoporus sericeomollis (ROMELL) POUZ.<br />
Oligoporus stypticus (PERS. : FR.) GILB. &<br />
RYV.<br />
Oligoporus subcaesius (A. DAVID) DUNGER<br />
Oligoporus tephroleucus (FR.) GILB. & RYV.<br />
Olla scrupulosa (P. KARST.) SVRCEK<br />
Olla ulmariae VELEN.<br />
Omphalina cf. griseopallida (DESM. : FR.)<br />
QUEL.<br />
Omphalina grossula (PERS.) SING. 2<br />
Ophiostoma polyporicola O. CONST. &<br />
RYMAN<br />
Orbilia auricolor (A. BLOXAM ex BERK.)<br />
SACC.<br />
Orbilia delicatula (KARST.) KARST.<br />
Orbilia luteorubella (Nyl.) P.Karst.<br />
Orbilia sarraziniana BOUD.<br />
Otidea alutacea (PERS.) MASSEE<br />
Otidea cf. eufonia (Pers.) Boud.<br />
Otidea onotica (PERS.) FUCKEL 3<br />
Oudemansiella mucida (SCHRAD. : FR.)<br />
HÖHNEL<br />
Oxyporus populinus (SCHUM. : FR.) DONK<br />
Pachyella babingtonii (BERK. & BROOME)<br />
BOUD. 3 3<br />
Panaeolus foenisecii (PERS. : FR.) J.<br />
SCHRÖT.<br />
Panaeolus olivaceus MÖLLER<br />
Panellus mitis (PERS. : FR.) SING.<br />
Panellus stypticus (BULL. : FR.) P. KARST.<br />
Patellariopsis atrovinosa (BLOXAM) DENNIS<br />
Paxillus involutus (BATSCH : FR.) FR.<br />
Peniophora cinerea (PERS. : FR.) COOKE<br />
Peniophora erikssonii BOID. 3<br />
Peniophora incarnata (PERS. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Peniophora laeta (FR.) DONK<br />
Peniophora limitata (CHAILL. : FR.) COOKE<br />
Peniophora lycii (PERS.) HOEHNEL &<br />
LITSCH.<br />
Peniophora pithya (PERS.) J. ERIKSS.<br />
R<br />
N<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Peniophora polygonia (PERS. : FR.)<br />
BOURD. & GALZIN 3<br />
Peniophora quercina (PERS. : FR.) COOKE<br />
Peniophora rufomarginata (PERS.) LITSCH.<br />
Peniophora violaceolivida (SOMMERF.)<br />
MASSEE 2<br />
Peronospora alta FUCKEL<br />
Peronospora arenariae (BERK.) TUL.<br />
Peronospora bulbocapni BECK<br />
Peronospora dentariae RABENH. 3<br />
Peronospora ficariae TUL.<br />
Peronospora niessleana BERL.<br />
Peronospora paula GUSTAVS.<br />
Pezicula cinnamomea (DC. : PERS.) SACC.<br />
Peziza ampliata PERS. : FR.<br />
Peziza arvernensis ROZE & BOUD.<br />
Peziza asterigma (VUILL.) SACC. & TRAV.<br />
Peziza celtica (BOUD.) MOS.<br />
Peziza cf. irina QUEL.<br />
Peziza cf. maximovicii (VELEN.) SVRCEK<br />
Peziza depressa PERS.<br />
Peziza howsei ROZE & BOUD.<br />
Peziza limnaea MAAS GEEST.<br />
Peziza michelii (BOUD.) DENNIS<br />
Peziza micropus PERS. : FR. ss. DONADINI<br />
Peziza phyllogena M.C. COOKE<br />
Peziza polaripapulata (J. MORAVEC) K.<br />
HANSEN 3<br />
Peziza repanda PERS.<br />
Peziza saniosa SCHRAD. : FR. 3 3<br />
Peziza subisabellina (LE GAL) HÄFFNER &<br />
HOHMEYER<br />
3 N<br />
Peziza succosa BERK.<br />
Peziza varia (HEDW.) : FR. ss. lato<br />
Peziza vesiculosa BULL. : FR.<br />
Pezizella alniella (NYL.) DENNIS<br />
Pezizella campanulaeformis (FUCKEL)<br />
DENNIS<br />
Phaeogalera oedipus (M.C. COOKE)<br />
ROMAGN.<br />
Phaeolus schweinizii (FR.) PAT.<br />
Phaeomarasmius erinaceus (FR.) KÜHNER<br />
Phallus impudicus L. : PERS.<br />
Phanerochaete laevis (FR.) J. ERIKSS. &<br />
RYV.<br />
Phanerochaete sordida (P. KARST.) J.<br />
ERIKSS. & RYV.<br />
Phanerochaete tuberculata (P. KARST.)<br />
PARM.<br />
Phanerochaete velutina (DC. : FR.) KARST.<br />
Phellinus alni (BOND.) PARM.<br />
Phellinus conchatus (PERS. : FR.) QUEL.<br />
Phellinus ferruginosus (SCHRAD. : FR.)<br />
PAT.<br />
Phellinus igniarius (L. : FR.) QUEL.<br />
N<br />
N<br />
N<br />
N<br />
123
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Phellinus pini (BROTERO : FR.) AMES 3<br />
Phellinus robustus (P. KARST.) BOURD. &<br />
GALZIN<br />
Phellinus tuberculosus (BAUMG.) NIEMELÄ<br />
Phellodon niger (FR. : FR.) P. KARST. 2 2<br />
Phlebia livida (PERS. : FR.) BRES.<br />
Phlebia merismoides (FR.) : FR.<br />
Phlebia rufa (PERS. : FR.) M.P. CHRIST.<br />
Phlebiella pseudotsugae (BURT) LARSSON<br />
& HJORTST.<br />
Phlebiella tulasnelloidea (HOEHN. &<br />
LITSCH.) OBERW.<br />
Phlebiella vaga (FR.) P. KARST.<br />
Phlebiopsis gigantea (FR. : FR.) JÜLICH<br />
Pholiota alnicola (FR.) SING.<br />
Pholiota astragalina (FR.) SING.<br />
Pholiota aurivella (BATSCH : FR.) KUMM.<br />
Pholiota carbonaria (FR. : FR.) SING.<br />
Pholiota connissans (FR.) MOS.<br />
Pholiota elegans JACOBSSON<br />
Pholiota flammans (FR.) KUMM.<br />
Pholiota gummosa (LASCH) SING.<br />
Pholiota jahnii TJAL. & BAS<br />
Pholiota lenta (PERS. : FR.) SING.<br />
Pholiota limonella (PECK) SACC.<br />
Pholiota lubrica (PERS. : FR.) SING.<br />
Pholiota lucifera (LASCH) QUÉL.<br />
Pholiota mutabilis (SCHAEFF. : FR.) KUMM.<br />
Pholiota oedipus (Cooke) P.D.Orton<br />
Pholiota populnea (PERS. : FR.) KUYP. &<br />
TJALL.<br />
Pholiota squarrosa (MÜLL. : FR.) KUMM.<br />
Pholiota tuberculosa (SCHAEFF. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Pholiotina appendiculata (LGE. & KÜHNER)<br />
SING.<br />
Pholiotina arrhenii (FR.) KITS van<br />
WAVEREN<br />
Pholiotina blattaria (FR.) FAYOD<br />
Pholiotina brunnea (LGE. & KÜHNER) ex<br />
WATLING<br />
Pholiotina filaris (FR.) KÜHNER<br />
Pholiotina vestita (FR. ap. QUÉL.) SINGER<br />
Phragmidium bulbosum (F. STRAUSS)<br />
SCHLECHTEND.<br />
Phragmidium mucronatum (PERS.)<br />
SCHLECHT.<br />
Phragmidium rubi-idaei (DC.) P. KARST. 2<br />
Phragmidium sanguisorbae (DC.) J.Schröt. 2<br />
Phragmidium tuberculatum Jul.Müll.<br />
Phyllachora graminis (PERS.) FUCKEL<br />
Phyllactinia fraxini (DC.) FUSS 3 3<br />
Phyllactinia guttata (WALLR. : FR.) LEV.<br />
Phyllactinia mali (DUBY) U. BRAUN<br />
R<br />
R<br />
1 N<br />
Phyllotopsis nidulans (PERS. : FR.) SING. 3 2<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Physarum cinereum (BATSCH) PERS.<br />
Physarum compressum ALB. & SCHW.<br />
Physarum didermoides (PERS.) ROST.<br />
Physarum leucophaeum FR.<br />
Physarum nutans PERS.<br />
Physarum viride (BULL.) PERS.<br />
Physisporinus sanguinolentus (ALB. &<br />
SCHW. : FR.) PILAT<br />
Physisporinus vitreus (PERS. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Pilobolus oedipus MONT.<br />
Piptoporus betulinus (BULL. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Plasmopara pusilla (DE BARY) SCHROET.<br />
Plasmopara umbelliferarum (CASP.) J.<br />
SCHRÖT. ex WARTENW.<br />
Pleurotus dryinus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Pleurotus ostreatus (JACQ. : FR.) KUMM.<br />
Plicatura crispa (PERS. : FR.) REA<br />
Pluteus atromarginatus (SING.) KÜHNER<br />
Pluteus cervinus (SCHAEFF.) KUMM.<br />
Pluteus ephebeus (FR. : FR.) GILL.<br />
RLD<br />
RLT<br />
D N<br />
Pluteus exiguus (PAT.) SACC. 3 1<br />
Pluteus hispidulus (FR. : FR.) GILL. 3<br />
Pluteus inquilinus ROMAGN.<br />
Pluteus insidiosus VELLINGA & SCHREURS<br />
Pluteus leoninus (SCHAEFF. : FR.) KUMM.<br />
Pluteus luctuosus BOUD.<br />
Pluteus nanus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Pluteus nanus var. griseopus (P.D. ORTON)<br />
VELLINGA<br />
Pluteus pallescens ORTON<br />
Pluteus phlebophorus (DITM. : FR.) KUMM.<br />
Pluteus plautus (WEINM.) GILL.<br />
Pluteus podospileus SACC. ex CUB.<br />
Pluteus podospileus var. minutissimus R.<br />
MAIRE<br />
Pluteus pouzarianus SING.<br />
Pluteus romellii (BRITZ.) SACC.<br />
Pluteus roseipes HÖHN. 3 3<br />
Pluteus salicinus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Pluteus semibulbosus (LASCH in FR.) GILL.<br />
Pluteus thomsonii (BERK. & BR.) DENNIS<br />
Pluteus umbrosus (PERS. : FR.) KUMM.<br />
Podosphaera clandestina (WALLR. : FR.)<br />
LÈV.<br />
Podospora conica (FUCKEL) A. BELL &<br />
MAHONEY<br />
Podospora decipiens (WINTER ex FUCKEL)<br />
NIESSL<br />
Podospora fimiseda (CES. & de NOT.)<br />
NIESSL<br />
Podospora pauciseta (CES.) TRAVERSO<br />
Podospora pleiospora (WINTER) NIESSL<br />
Podospora setosa (WINTER) NIESSL<br />
R<br />
N<br />
N<br />
N<br />
N<br />
N<br />
N<br />
124
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Polydesmia pruinosa (BERK. & BROOME)<br />
BOUD.<br />
Polyporus badius (S.F. GRAY) SCHWEINITZ<br />
Polyporus brumalis (PERS.) : FR.<br />
Polyporus ciliatus FR. : FR.<br />
Polyporus melanopus (PERS.) : FR.<br />
Polyporus squamosus (HUDS.) : FR.<br />
Polyporus tuberaster (PERS.) : FR.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Polyporus umbellatus (PERS.) : FR. 3<br />
Polyporus varius (PERS.) : FR.<br />
Propolomyces versicolor (FR.) DENNIS<br />
Protodontia piceicola (KÜHNER ex<br />
BOURDOT) G.W. MARTIN<br />
Protomyces macrosporus UNG.<br />
Psathyrella artemisiae (PASS.) KONR. &<br />
MAUBL.<br />
Psathyrella berolinensis Ew.Gerhardt<br />
Psathyrella candolleana (FR. : FR.) MAIRE<br />
Psathyrella canoceps (C.H. KAUFFM.) A.H.<br />
SMITH<br />
Psathyrella cernua (VAHL : FR.) G. HIRSCH<br />
Psathyrella chondroderma (BERK. &<br />
BROOME) A.H. SMITH<br />
Psathyrella clivensis (BERK. & BR.) ORTON<br />
Psathyrella conopila (FR.) PEARSON &<br />
DENNIS<br />
Psathyrella corrugis (PERS. : FR.) KONR. &<br />
MAUBL.<br />
Psathyrella cotonea (QUEL.) KONR. &<br />
MAUBL.<br />
Psathyrella fulvescens (ROMAGN.) A.H.<br />
SMITH var. brevicystis KITS van WAV.<br />
Psathyrella lutensis (ROMAGN.) BON<br />
Psathyrella marcescibilis (BRITZ.) SING.<br />
Psathyrella maculata (C.S.Parker) A:H:Sm.<br />
Psathyrella microrrhiza (LASCH : FR.)<br />
KONR. & MAUBL.<br />
Psathyrella obtusata (FR.) A.H. SMITH<br />
Psathyrella olympiana A.H. SMITH<br />
Psathyrella panaeoloides (MAIRE)<br />
ARNOLDS<br />
3 R<br />
Psathyrella pannucioides (LGE.) M. MOSER 2<br />
Psathyrella piluliformis (BULL. : FR.) P.D.<br />
ORTON<br />
Psathyrella polycystis ROMAGN.<br />
Psathyrella populina (BRITZELM.) KITS v.<br />
WAV.<br />
Psathyrella prona (FR.) GILL.<br />
Psathyrella pseudogracilis (ROMAGN.) M.<br />
MOSER<br />
Psathyrella pygmaea (BULL. : FR.) SING.<br />
Psathyrella spadicea (SCHAEFF.) SING. Ss.<br />
Auct. Rec.<br />
Psathyrella spadiceogrisea (SCHAEFF. :<br />
FR.) MAIRE<br />
Psathyrella stigmatospora CLEMENCON<br />
Psathyrella tephrophylla (ROMAGN.) M.<br />
BON<br />
Pseudoclitocybe cyathiformis (BULL. : FR.)<br />
SING.<br />
R<br />
N N<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Pseudocraterellus sinuosus (FR.) CORNER 3 3<br />
Pseudohydnum gelatinosum (SCOP. : FR.)<br />
P. KARST.<br />
Pseudolachnea hispidula (SCHRAD.)<br />
SUTTON<br />
Pseudombrophila cervaria (PHILL.) BRUMM.<br />
Pseudomerulius aureus (FR.) JÜLICH 2<br />
Pseudopeziza trifolii (BIV.-BERN.) FUCKEL<br />
Pseudospiropes obclavatus M.B. ELLIS<br />
Pseudotomentella tristis (P. KARST.) M.J.<br />
LARSEN 2<br />
Pseudovalsaria ferruginea (Nitschke) Rappaz<br />
Psilocybe chionophila LAMOURE<br />
Psilocybe inquilina (FR. : FR.) BRES.<br />
Psilocybe rhombispora (BRITZELM.) SACC.<br />
Puccinia arenariae (SCHUM.) WINTER<br />
Puccinia asarina KUNZE<br />
Puccinia artemisiella P.Syd.& Syd.<br />
Puccinia brachypodii OTTH 3<br />
Puccinia calcitrapae DC.<br />
Puccinia chaerophylli PURT<br />
Puccinia circaeae (WINTER) de TONI<br />
Puccinia cnici MART.<br />
Puccinia coronata CORDA<br />
Puccinia graminis PERS.<br />
Puccinia hieracii (SCHUM.) MART.<br />
Puccinia jaceae OTTH<br />
Puccinia lapsanae FUCKEL<br />
Puccinia nitida (STR.) RÖHL<br />
Puccinia picridis Hazsl.<br />
Puccinia poarum NIELS.<br />
Puccinia praecox BUBAK<br />
Puccinia punctata LINK<br />
Puccinia punctiformis (STR.) RÖHL.<br />
Puccinia recondita ROB. ex DESM.<br />
Puccinia sessilis SCHNEIDER 3<br />
Puccinia striiformis WEST.<br />
Puccinia tanaceti Syd.<br />
Puccinia urticata KERN<br />
Puccinia veronicae J. SCHROET. D 1<br />
Puccinia violae DC.<br />
Pucciniastrum circaeae (WINTER) de TONI<br />
Pucciniastrum epilobii G.H.Otth 1<br />
Pycnoporus cinnabarinus (JACQ. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Pyrenopeziza petiolaris (ALB. &SCHW. :<br />
FR.) NANNF.<br />
Quaternaria quaternata (PERS. : FR.) J.<br />
SCHRÖT.<br />
Radulomyces confluens (FR. : FR.) M.P.<br />
CHRIST.<br />
Radulomyces molaris (CHAILL. : FR.) M.P.<br />
CHRIST.<br />
Ramaria abietina (PERS. : FR.) QUÈL.<br />
N<br />
Neu für Thüringen !<br />
125
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Ramaria cf. spinulosa (PERS. : FR.) QUEL. N<br />
Ramarla fennica (P.Karst.) Ricken<br />
var.fumigata (Peck) Schild 3<br />
Ramaria flavescens (SCHAEFF.) R.H.<br />
PETERS.<br />
2 N<br />
Ramaria flavobrunnescens (ATK.) CORNER R N<br />
Ramaria pallida (SCHAEFF. em. BRES.)<br />
RICKEN 3<br />
Ramaria stricta (PERS. : FR.) QUEL.<br />
Ramariopsis crocea (PERS. : FR.) CORNER 2 R<br />
Ramariopsis kunzei (FR.) DONK 2 2<br />
Ramularia lapsanae (DESM.) SACC.<br />
Ramularia pratensis SACC.<br />
Resinicium bicolor (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
PARM.<br />
Resupinatus applicatus (BATSCH : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Resupinatus trichotis (PERS.) SING.<br />
Rhizina undulata FR. : FR. 3<br />
Rhodocybe gemina (FR.) KUYP.&<br />
NOORDEL.<br />
Rhytisma acerinum (PERS.) FR.<br />
Rickenella fibula (BULL. : FR.) RAITH.<br />
Rickenella setipes (FR. : FR.) RAITH.<br />
Rimbachia arachnoidea (PECK) REDHEAD<br />
Ripartites helomorphus (FR.) P. KARST.<br />
Ripartites metrodii HUIJSM.<br />
Ripartites tricholoma (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
P. KARST.<br />
3 N<br />
Rozites caperatus (PERS. : FR.) KARST. 3 3<br />
Russula acrifolia ROMAGN.<br />
Russula adusta FR.<br />
Russula aeruginea LINDBL.<br />
Russula albonigra KRBH. 2<br />
Russula alutacea (PERS. : FR.) FR. 2 2<br />
Russula anatina ROMAGN. 2 2<br />
Russula anthracina ROMAGN. 3<br />
Russula atropurpurea (KRBH.) BRITZELM. 3<br />
Russula atrorubens QUÉL.<br />
Russula aurea PERS. 3 3<br />
Russula badia QUEL.<br />
Russula betularum HORA<br />
Russula brunneoviolacea CRAWSHAY<br />
Russula carpini HEINEMANN & GIRARD 3<br />
Russula chloroides (KROMBH.) BRES.<br />
Russula coerulea FR.<br />
Russula cuprea KRBH. EX LGE.<br />
Russula curtipes MOELL. & J. SCHAEFF.<br />
Russula cyanoxantha (SCHAEFF.) FR.<br />
Russula cyanoxantha f. peltereaui SING.<br />
Russula decipiens (SING.) KÜHN. &<br />
ROMAGN. 2<br />
Russula delica FR.<br />
Russula densifolia GILL.<br />
R<br />
Neu für Thüringen!<br />
Art<br />
Russula faginea ROMAGN.<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Russula farinipes ROMELL in BRITZ. 3<br />
Russula fellea (FR. : FR.) FR.<br />
RLD<br />
RLT<br />
Russula firmula J. SCHFF. 3<br />
Russula foetens (PERS. : FR.) FR.<br />
Russula fragilis (FR.) FR.<br />
Russula graveolens ROMELL<br />
Russula grisea FR. 3 3<br />
Russula heterophylla (FR.) FR.<br />
Russula illota ROMAGN.<br />
Russula insignis QUEL. 3<br />
Russula integra (L.) FR.<br />
Russula ionochlora ROMAGN.<br />
Russula laurocerasi MELZER<br />
Russula lutea (HUDS. : FR.) GRAY<br />
Russula luteotacta REA 3<br />
Russula maculata QUÉL. & ROZE 3<br />
Russula mairei SING.<br />
Russula melitodes ROMAGN.<br />
Russula minutula VELEN.<br />
Russula mollis QUÉL. ss. ROMAGN.<br />
Russula nauseosa (PERS. : SCHW.) FR.<br />
Russula nigricans (BULL.) FR.<br />
Russula nitida (PERS. : FR.) FR.<br />
Russula ochroleuca (PERS.) FR.<br />
Russula olivacea (SCHAEFF.) PERS.<br />
Russula pectinatoides PECK<br />
Russula persicina KRBH. em. MELZ. & ZV.<br />
Russula postiana ROMELL<br />
V<br />
R N<br />
R<br />
3 V<br />
Russula pseudointegra ARNOULT & GORIS 3 3<br />
Russula puellaris FR.<br />
Russula puellula EBB., MÖLLER & J.<br />
SCHÄFF. 3 2<br />
Russula pulchella BORSZ.<br />
Russula queletii FR. in QUÉL.<br />
Russula raoultii QUEL.<br />
Russula risigallina (BATSCH) KUYP. & van<br />
VUURE<br />
Russula romellii R. MAIRE<br />
Russula rosea PERS.<br />
3 V<br />
3 V<br />
Russula rutila ROMAGN. 2 3<br />
Russula sanguinaria (SCHUM.) S.<br />
RAUSCHERT<br />
V<br />
Russula sardonia FR.<br />
Russula sericatula ROMAGN. 3 3<br />
Russula silvestris (SING.) REUMAUX<br />
Russula solaris FERD. & WINGE 3 3<br />
Russula subterfurcata ROMAGN. 3<br />
Russula terenopus ROMAGN.<br />
Russula torulosa BRES. 3<br />
Russula turci BRES.<br />
V<br />
R<br />
126
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Russula turci var. amethystina QUEL.<br />
Russula velenovskyi MELZER & ZVARA<br />
Sepedonium microspermum H. BESL<br />
Septoria corniola Desm.<br />
Neu für Thüringen!<br />
Russula velutipes VELEN. 3<br />
Serpula himantioides (FR. FR.) P. KARST.<br />
Russula vesca FR.<br />
Simocybe centunculus (FR.) SING.<br />
Russula violacea QUÉL. 3 3<br />
Simocybe rubi (BERK.) SING.<br />
Russula violeipes QUÉL.<br />
Simocybe sumptuosa (P.D. ORTON) SING. R R<br />
Russula virescens (SCHAEFF.) FR. 3 2<br />
Sistotrema brinkmannii (BRES.) J. ERIKSS.<br />
Russula viscida KUDRNA<br />
Rutstroemia conformata (KARST.) NANNF.<br />
Rutstroemia firma (PERS.) P. KARST.<br />
Rutstroemia luteovirescens (ROBERGE ex<br />
DESMAZ.) WHITE<br />
Sistotrema confluens PERS. : FR. 3<br />
Sistotrema diademiferum (BOURD. & GALZ.)<br />
DONK<br />
R<br />
Sistotrema sernanderi (LITSCH.) DONK<br />
Skeletocutis nivea (JUNGH.) KELLER<br />
Ryparobius dubius BOUD.<br />
N<br />
Sparassis brevipes KROMBH. 2 2<br />
Saccobolus citrinus BOUD. & TORREND<br />
Saccobolus depauperatus (BERK. &<br />
BROOME) HANSEN<br />
Sarcodontia crocea (SCHW. : FR.)<br />
KOTLABA 3 2<br />
Sarcomyxa serotina (SCHRAD. : FR.) P.<br />
KARST.<br />
Sawadaea bicornis (WALLR. : FR.) HOMMA<br />
Sawadaea tulasnei (FUCKEL) HOMMA<br />
Schizophyllum commune FR. : FR.<br />
Schizopora flavipora BERNICCH. & RYV.<br />
Schizopora paradoxa (SCHRAD. : FR.)<br />
DONK<br />
Schizopora radula (PERS. : FR.)<br />
HALLENBERG<br />
Schizothecium tetrasporum (WINTER)<br />
LUNDQ.<br />
Scleroderma areolatum EHRENB.<br />
Scleroderma citrinum PERS.<br />
Sclerotinia trifoliorum ERIKSS.<br />
Scopuloides rimosa (COOKE) JÜLICH 2<br />
Scopuloides septocystidiata (BURT) JÜLICH<br />
Scutellinia ampullacea (LIMM. ex COOKE)<br />
O. KUNTZE ss. KULLMAN<br />
Scutellinia cejpii (VELEN.) SVRCEK<br />
Scutellinia cf. nigrohirtula (SVRCEK) LE GAL<br />
Scutellinia crinita (BULL. : FR.) LAMB.<br />
Scutellinia diaboli (VELEN.) LE GAL<br />
Scutellinia legaliae LOHMEYER & HÄFFNER 3<br />
Scutellinia parvispora MORAVEC ss.<br />
KULLMAN<br />
Scutellinia patagonica (REHM) GAMUNDI<br />
Scutellinia scutellata (L. : FR.) LAMB.<br />
Scutellinia subhirtella SVRCEK<br />
Scutellinia trechispora (BERK. & BROOME)<br />
LAMB.<br />
Scutellinia umbrorum (FR.) LAMB.<br />
Scytinostroma galactinum (Fr.) Donk<br />
Scytinostroma portentosum (BERK. &<br />
CURTIS) DONK 2<br />
Sebacina epigaea (BERK. & BR.) NEUH.<br />
Sebacina incrustans (FR.) TUL.<br />
Sepedonium chrysospermum BULL. : FR.<br />
N<br />
Neu für Thüringen!<br />
Sparassis crispa (WULF. : FR.) FR.<br />
Sphaerobolus stellatus TODE : PERS.<br />
Sphaerotheca aphanis (WALLR.) U. BRAUN<br />
(Oid.)<br />
Sphaerotheca dipsacearum (TUL. & C. TUL.)<br />
JUNELL<br />
D<br />
Sphaerotheca fugax PENZIG & SACC.<br />
(Cleist.)<br />
Sphaerotheca fusca (FR.) BLUMER ss. U.<br />
BRAUN<br />
Sphaerotheca spiraeae SAWADA<br />
Spinellus fusiger (LINK : FR.) van TIEGH.<br />
Spongipellis spumeus (SOW. : FR.) PAT. 3 2<br />
Sporormiella minima (AUERSW.) AHMED &<br />
CAIN<br />
Steccherinum fimbriatum (PERS. : FR.) J.<br />
ERIKSS.<br />
Steccherinum ochraceum (PERS. : FR.) S.F.<br />
GRAY<br />
Stemonitis axifera (BULL.) T. MACBR.<br />
Stemonitis flavogenita JAHN<br />
Stemonitis fusca ROTH<br />
Stemonitis lignicola NANN. -BREM.<br />
Stemonitis splendens ROSTAF.<br />
Stemonitopsis typhina (WIGGERS) NANN.-<br />
BREM.<br />
Stephanoma strigosum WALLR.<br />
Stereum gausapatum (FR.) FR.<br />
Stereum hirsutum (WILLD. : FR.) PERS.<br />
Stereum rameale (PERS.) FR.<br />
Stereum rugosum PERS. : FR.<br />
Stereum sanguinolentum (ALB. & SCHW. :<br />
FR.) FR.<br />
Stereum subtomentosum POUZ.<br />
Stigmataea robertiani (FR.) FR.<br />
Stigmatolemma urceolatum (WALLR. in FR.)<br />
DONK 1<br />
Stilbella erythrocephala (DITMAR) LINDAU<br />
Strobilomyces strobilaceus (SCOP. : FR.)<br />
BERK.<br />
Strobilurus esculentus (WULF. : FR.) SING.<br />
Strobilurus stephanocystis (HORA) SING.<br />
Strobilurus tenacellus (PERS. : FR.) SING.<br />
D<br />
D<br />
D<br />
N<br />
127
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Art<br />
Stromatoscypha fimbriata (PERS. : FR.)<br />
DONK R 2<br />
Stropharia aeruginosa (CURT. : FR.) QUÉL.<br />
Stropharia albocyanea (DESM. : FR.) QUÉL. 3<br />
Stropharia caerulea KREISEL<br />
Stropharia coronilla (BULL. : FR.) QUEL.<br />
Stropharia inuncta (FR.) QUEL. 3<br />
Stropharia semiglobata (BATSCH : FR.)<br />
QUEL.<br />
Stropharia squamosa (PERS. : FR.) QUEL.<br />
Stropharia squamosa var. thrausta<br />
(SCHULZ. ap. KALCHBR.) MASS.<br />
Subulicystidium longisporum (PAT.) PARM.<br />
Suillus fluryi HUIJSMAN<br />
Suillus granulatus (L. : FR.) KUNTZE<br />
Suillus grevillei (KLOTZSCH : FR.) SING.<br />
Suillus laricinus (BERK.) KUNTZE<br />
Suillus luteus (L. : FR.) S.F. GRAY<br />
Suillus tridentinus (BRES.) SING.<br />
Suillus variegatus (SW. : FR.) O. KUNTZE<br />
Synchytrium mercurialis (LIB.) FUCKEL<br />
Taphrina rostrupiana (SADEB.) GIESENH.<br />
Tapinella atrotomentosa (BATSCH : FR.)<br />
SUTARA<br />
Tarzetta spurcata (PERS.) HARMAJA<br />
Thanatephorus fusisporus (J. SCHRÖT)<br />
DONK 2<br />
Thecotheus holmskjoldii (HANSEN)<br />
CHENANT.<br />
Thelebolus microsporus (BERK. &<br />
BRROME) KIMBR.<br />
N<br />
Thelephora anthocephala (BULL. : FR.)<br />
PERS.<br />
Thelephora penicillata (PERS.) : FR.<br />
Thelephora terrestris EHRH. ex WILLD. : FR.<br />
Tomentella atroarenicolor Nikol.<br />
Tomentella badia (LINK) STALPERS<br />
Tomentella botryoides (SCHW.) BOURD. &<br />
GALZIN<br />
Tomentella bryophila (PERS.) LARSEN 3<br />
Tomentella coerulea (Bres.) Höhn. & Litsch.<br />
Tomentella crinalis (FR.) LARSEN<br />
Tomentella ellisii (SACC.) JÜLICH &<br />
STALPERS<br />
Tomentella fibrosa (BERK. & CURTIS)<br />
KÖLJALG<br />
Tomentella fuscocinerea (PERS. FR.) DONK<br />
Tomentella neobourdotii M.J.Larsen<br />
Tomentella lateritia PAT. 2<br />
Tomentella pilosa (BURT) BOURD. &<br />
GALZIN<br />
Tomentella punicea (ALB. & SCHW. : FR.)<br />
BOURD. & GALZIN<br />
Tomentella radiosa (P. KARST.) RICK<br />
Tomentella stuposa (LINK) STALPERS<br />
Tomentella sublilacina (ELLIS & HOLWAY)<br />
WAKEF.<br />
Tomentella viridula Bourdot & Galzin<br />
R<br />
R<br />
R<br />
R<br />
N<br />
Neu für Thüringen!<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Tomentella umbrinospora M.J. LARS.<br />
Tomentellopsis zygodesmoides (ELLIS)<br />
HJORTST. 2<br />
Trametes gibbosa (PERS. : FR.) FR.<br />
Trametes suaveolens FR.<br />
Tranzschelia anemones (PERS.) NANNF.<br />
Tranzschelia pruni-spinosae (PERS.)<br />
DIETEL 3<br />
Trechispora cohaerens (SCHW.) JÜLICH &<br />
STALPERS ss.str.<br />
Trechispora confinis (BOURD. & GALZIN)<br />
LIBERTA<br />
Trechispora farinacea (PERS. : FR.)<br />
LIBERTA<br />
Trechispora fastidiosa (PERS. : FR.)<br />
LIBERTA<br />
R<br />
Trechispora mollusca (PERS. : FR.)<br />
LIBERTA<br />
Trechispora stellulata (BOURDOT &<br />
GALZIN) LIBERTA<br />
Trechispora stevensonii (BERK. &<br />
BROOME) K.H. LARSS. 3<br />
Tremella encephala PERS. 2<br />
Tremella foliacea PERS.<br />
Tremella mesenterica RETZ. : FR.<br />
Trichaptum abietinum (PERS. : FR.) RYV.<br />
Trichia affinis DE BARY<br />
Trichia botrytis (J.F.Gmel.) Pers.<br />
Trichia contorta (DITM.) ROST.<br />
Trichia decipiens (PERS.) MACBR.<br />
Trichia decipiens var. olivacea MEYLAN<br />
Trichia favoginea (BATSCH) PERS.<br />
Trichia persimilis P.Karst.<br />
Trichia scabra ROSTK.<br />
Trichia varia (PERS.) PERS.<br />
Trichobolus zukalii (HEIMERL) KIMBR. N<br />
Trichoglossum hirsutum (PERS. : FR.)<br />
BOUD. 3 3<br />
Tricholoma album (SCHAEFF. : FR.) KUMM.<br />
Tricholoma atrosquamosum (CHEV.) SACC. 3 3<br />
Tricholoma basirubens (M. BON) RIVA & M.<br />
BON<br />
N<br />
Tricholoma cingulatum (ALMFELD in FR.)<br />
JACOBASCH 3 3<br />
Tricholoma columbetta (FR.) P. KUMM. 3<br />
Tricholoma equestre (L. : FR.) KUMM. 3 3<br />
Tricholoma fracticum (BRITZELM.) KREISEL 3 3<br />
Tricholoma fulvum (DC. : FR.) SACC.<br />
Tricholoma lascivum (FR.) GILL.<br />
Tricholoma portentosum (FR.) QUÉL. 3 3<br />
Tricholoma orirubens Quel. 3 3<br />
Tricholoma saponaceum (FR.) KUMM.<br />
Tricholoma scalpturatum (FR.) QUEL.<br />
Tricholoma sciodes (PERS.) MARTIN<br />
Tricholoma sejunctum (SOW. : FR.) QUÉL. 3 2<br />
Tricholoma sulphureum (BULL. : FR.)<br />
KUMM.<br />
128
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
Art<br />
Tricholoma terreum (SCHAEFF. : FR.)<br />
KUMM.<br />
Tricholoma ustale (FR. : FR.) KUMM.<br />
Tricholoma ustaloides ROMAGN.<br />
Tricholoma vaccinum (SCHAEFF. : FR.) P.<br />
KUMM.<br />
RLD<br />
RLT<br />
3 R<br />
Tricholoma virgatum (FR. : FR.) KUMMER 3<br />
Tricholomopsis rutilans (SCHAEFF. : FR.)<br />
SING.<br />
Trichophaeopsis bicuspis (BOUD.) KORF &<br />
ERB 2<br />
Trichosphaeria pilosa (PERS.) FUCKEL<br />
Triphragmium ulmariae (DC.) UNK.<br />
Tubaria conspersa (PERS. : FR.) FAYOD<br />
Tubaria dispersa (PERS.) SING.<br />
Tubaria furfuracea (PERS. : FR.) GILL.<br />
Tubaria hiemalis ROMAGN. EX M. BON<br />
Tubaria pellucida (BULL. : FR.) GILL. ss.<br />
LANGE, M. MOSER<br />
Tubercularia vulgaris TODE : FR.<br />
Tubeufia helicomyces HÖHNEL<br />
Tubifera ferruginosa (BATSCH) GMELIN<br />
Tulasnella tomaculum P. ROBERTS<br />
Tulasnella violea (QUÉL.) BOURD. & GALZ.<br />
Tylopilus felleus (BULL. : FR.) KARST.<br />
Typhula erythropus (PERS.) : FR.<br />
Typhula phacorrhiza (REICHARD) FR.<br />
Typhula setipes (GREV.) BERTHIER<br />
Tyromyces chioneus (FR. : FR.) P. KARST.<br />
Uncinula adunca (WALLR.: FR.) LÉV. 3 3<br />
Uncinula prunastri (DC.) SACC. 3 1<br />
Uromyces euphorbiae-corniculati JORDI<br />
Uromyces ficariae (SCHUM.) FUCKEL<br />
Uromyces geranii (DC.) FR. 3<br />
Uromyces pisi (DC.) OTTH<br />
Uromyces poae RABENH.<br />
Uromyces punctatus J.Schröt.<br />
N<br />
R<br />
Art<br />
Pilze im Nationalpark Hainich<br />
RLD<br />
RLT<br />
Uromyces rumicis (SCHUM.) WINTER 3<br />
Uromyces valerianae (Schuhmach.) Fuckel 2<br />
Uromyces viciae-fabae (PERS.) J. SCHRÖT.<br />
Vascellum pratense (PERS. : PERS.)<br />
KREISEL<br />
Verpa conica (TIMM : FR.) SWARTZ 3<br />
Verticillium rexianum (SACC.) SACC.<br />
Volvariella gloiocephala (DC. : FR.) BOEKH.<br />
& ENDERLE<br />
Volvariella hypopithys (FR.) SHAFFER<br />
Volvariella pusilla (PERS. : FR.) SING.<br />
Vuilleminia alni BOID., LANQU. & GILLES<br />
Vuilleminia comedens (NEES : FR.) MAIRE<br />
Vuilleminia coryli BOID., LANQU. & GILLES<br />
Vuilleminia cystidiata PARMASTO<br />
Xerocomus armeniacus (QUÉL.) QUÉL.<br />
Xerocomus badius (FR.) KÜHNER ex GILB.<br />
Xerocomus chrysenteron (BULL. : FR.)<br />
QUÉL.<br />
Xerocomus communis (BULL.) M. BON<br />
Xerocomus ferrugineus (SCHAEFF.)<br />
Xerocomus porosporus IMLER<br />
Xerocomus pruinatus (FR.) QUÉL.<br />
Xerocomus rubellus (KRBH.) QUÉL.<br />
Xerocomus subtomentosus (L. : FR.) QUÉL.<br />
Xeromphalina campanella (BATSCH : FR.)<br />
MAIRE<br />
R<br />
R N<br />
Xerula caussei MAIRE 3<br />
Xerula radicata (RELH. : FR.) DÖRFELT<br />
Xylaria carpophila (PERS. : FR.) FR.<br />
Xylaria hypoxylon PERS.<br />
Xylaria longipes NITSCHKE<br />
Xylaria polymorpha (PERS. : FR.) GREV.<br />
Zakatoshia erikssonii W. GAMS<br />
Zignoella ovoidea (FR.) SACC.<br />
Bewertung<br />
211 Arten sind in der Roten Liste Deutschlands verzeichnet, darunter 4 als „vom Aussterben<br />
bedroht“ und 42 als „stark gefährdet“. 255 Arten werden in Thüringen in der Roten Liste geführt.<br />
Von diesen sind 13 Arten als „vom Aussterben bedroht“, 57 als „stark gefährdet“ eingestuft. Eine<br />
im Hainich jetzt kartierte Art galt in Thüringen als ausgestorben. Allein 62 im Nationalpark<br />
festgestellte Arten gelten als neu für Thüringen, drei weitere sogar als neu für Deutschland. Unter<br />
diesen neu nachgewiesenen Arten (N) sind zweifellos weitere Arten, die Aufnahme in die Roten<br />
Listen finden müssten. Diese Zahlen unterstreichen die enorme Bedeutung des Nationalparks für<br />
den Erhalt unserer Pilze, wobei neben den Mykorrhizapilzen der Nationalpark v.a. für die<br />
holzbewohnenden Pilzarten ein wichtiges Refugium darstellt. Das Vorkommen einiger vorwiegend<br />
montan verbreiteter Pilzarten zeigt das submontan getönte Klima der Höhenlagen des Hainich.<br />
129
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Eine Indikatorart für naturnahe und naturbelassene Buchenwälder ist Mycoacia nothofagi, wobei<br />
tote, gestürzte Buchenstämme das Substrat darstellen.<br />
Quellen<br />
HIRSCH, G., LUHMANN, U. (1998): Mykofloristische Bestandserfassung im Nationalpark Hainich -<br />
Erfassungszeitraum 1997-1998. Gutachten im Auftrag der Thüringer Landesanstalt für Umwelt.<br />
HIRSCH, G., LUHMANN, U., KLEINSCHMIDT, M. (1999): Mykofloristische Bestandserfassung im<br />
Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum 1999. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., LUHMANN, U., KLEINSCHMIDT, M. (2000): Mykofloristische Bestandserfassung im<br />
Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum 2000. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., LUHMANN, U., KLEINSCHMIDT, M. (2001): Mykofloristische Bestandserfassung im<br />
Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum 2001. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., LUHMANN, U., KLEINSCHMIDT, M. (2002): Mykofloristische Bestandserfassung im<br />
Nationalpark Hainich - Erfassungszeitraum 2002. Gutachten im Auftrag der Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., BÖHNING, T., GMINDER, A., KLEINSCHMIDT, M., PUTZMANN, F. (2003): Mykofloristische<br />
Bestandserfassung im Nationalpark „Hainich“ - Erfassungszeitraum 2003. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., BÖHNING, T., GMINDER, A., KLEINSCHMIDT, M., PUTZMANN, F. (2004): Mykofloristische<br />
Bestandserfassung im Nationalpark „Hainich“ - Erfassungszeitraum 2004. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., BÖHNING, T., GMINDER, A., KLEINSCHMIDT, M., PUTZMANN, F. (2006): Mykofloristische<br />
Bestandserfassung im Nationalpark „Hainich“ - Erfassungszeitraum 2006. Gutachten im Auftrag der<br />
Nationalparkverwaltung.<br />
HIRSCH, G., (2007): Ergänzungen und Korrekturen zur Pilzartenliste Nationalpark Hainich<br />
Schriftliche Mitteilung an den Nationalpark Hainich<br />
130
Zusammenfassung der Ergebnisse<br />
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Durch eine Reihe von Kartierungen im Vorfeld der Nationalparkausweisung, insbesondere aber<br />
durch Aufträge der Nationalparkverwaltung seit 1998, hat sich der Kenntnisstand zu den im<br />
Nationalpark vorkommenden Pflanzen- und Tierarten deutlich verbessert.<br />
Bei den Säugetieren dürfte mit 46 Arten das Artenspektrum nahezu vollständig erfasst sein. Neben<br />
den 14 Fledermausarten ist v.a. das Vorkommen der Wildkatze besonders hervorzuheben.<br />
Bei den Vögeln sind aktuell 185 Arten nachgewiesen, davon 108 Brutvogelarten und 77 Gäste und<br />
Durchzügler. Gerade bei letzteren sind noch einige Arten zu erwarten.<br />
Die Kriechtiere sind mit 5 Arten (von 6 in Thüringen vorkommenden) im Nationalpark vertreten.<br />
Bei den Lurchen sind 12 Arten im Nationalpark nachgewiesen.<br />
Die erstmalige Untersuchung der Fische 2007 ergab 11 Arten.<br />
An Eintagsfliegen wurden 8 Arten kartiert, weitere Nachweise sind kaum zu erwarten.<br />
Bei den Libellen sind 41 Arten nachgewiesen.<br />
Steinfliegen sind mit 3 Arten vertreten, weitere Nachweise sind kaum zu erwarten.<br />
Zu Heuschrecken erfolgte 2004 eine systematische Erfassung, so dass jetzt 22 Arten<br />
nachgewiesen sind.<br />
Wanzen wurden 2004 erstmals erfasst. Zu den 81 Landwanzen sind noch 21 Wasser- und<br />
Uferwanzen aus früheren Untersuchungen zu zählen, so dass insgesamt 102 Arten nachgewiesen<br />
sind.<br />
Der Kenntnisstand bei den Käfern ist sehr gut. Bisher sind 2.028 Arten nachgewiesen (fast ein<br />
Drittel aller in Deutschland vorkommenden Arten), doch ist noch mit weiteren Arten zu rechnen.<br />
Im Rahmen einer weiteren Erfassung 2007 konnten insgesamt 352 Wildbienenarten (Stech- und<br />
Legimmen) nachgewiesen werden<br />
Bei den Ameisen wurden bisher nur Beifänge ausgewertet. Im Rahmen einer Diplomarbeit<br />
gelangen neue Nachweise, so dass jetzt 33 Arten aus dem Nationalpark bekannt sind.<br />
131
Nationalpark Hainich – <strong>Artenbericht</strong> <strong>2008</strong><br />
Bei Köcherfliegen sind bisher 53 Arten nachgewiesen, weitere Nachweise sind kaum zu erwarten.<br />
Bei den Schmetterlingen waren zunächst nur Großschmetterlinge erfasst. In den letzten Jahren<br />
erfolgte auch die Erfassung von Kleinschmetterlingen, so dass die Artenzahl auf 797 ansteigen<br />
konnte.<br />
Bei den Zweiflüglern sind durch die Kartierungen 2002 – 2007 insgesamt 1047 Arten erfasst<br />
worden.<br />
An Spinnentieren (Webspinnen und Weberknechte) wurden 224 Arten nachgewiesen.<br />
Asseln wurden 2006 im Rahmen eines Graduiertenkollegs mit 8 Arten nachgewiesen.<br />
Tausendfüßer wurden 2003 erstmals erfasst; es liegen Nachweise von 24 Arten vor.<br />
Zu Süßwasserkrebsen gibt es nur den Nachweis von 1 Art.<br />
Schnecken und Muscheln sind mit 97 Arten aus dem Nationalpark bekannt.<br />
Regenwürmer wurden 2006 im Rahmen eines Graduiertenkollegs mit 10 Arten nachgewiesen.<br />
Bei den Farn- und Blütenpflanzen dürfte mit 809 Sippen das Artenspektrum fast vollständig erfasst<br />
sein.<br />
Moose sind aktuell mit 221 Arten im Nationalpark nachgewiesen.<br />
Bei den Flechten gibt es aktuelle Nachweise für 134 Arten; 2003 und 2004 gelangen interessante<br />
Neunachweise.<br />
Bei den Pilzen sind bisher 1.620 Arten erfasst (Schätzungen belaufen sich hier auf weit über 2000<br />
zu erwartende Arten).<br />
Insgesamt verzeichnet dieser Bericht damit genau 7.893 Arten (5.109 Tierarten, 1.164<br />
Pflanzenarten, 1.620 Pilzarten) als aktuell im Nationalpark nachgewiesen. Trotz der schon<br />
beachtlichen Ergebnisse bei bestimmten Gruppen sind erst ca. zwei Drittel der geschätzten<br />
Arten im Nationalpark (ca. 10.000 Tierarten, 1.200 Pflanzenarten, > 2.000 Pilzarten) erfasst.<br />
132