m.bojenko kapliczki warminskie_new

Przed osiedleniem się na Warmii, moja znajomość Warmii i Mazur, poza znajomością nazwy regionu
i związanym z nim wyobrażeniem krainy tysiąca jezior, była jedynie powierzchowna. Nic w tym dziwnego,
skoro już po zamieszkaniu na Warmii, na zadawane pytanie, co wyróżnia ten rejon i gdzie przebiega
granica między Warmią i Mazurami, nikt, kogo pytałem, nie potrafił sensownie mi odpowiedzieć.
Po raz pierwszy zobaczyłem tę granicę, kiedy wpadł mi w ręce reprint mapy Jana Fryderyka
Enderscha z 1755 roku. Dziś, po latach, ta sytuacja uległa zmianie. W telewizji już nikt nie mówi
o pogodzie w Olsztynie „… na Mazurach”, a coraz więcej produktów regionalnych z olsztyńskiego
ma w nazwie „Warmię”.
Krajobrazowo Warmia i Mazury, obie z pięknymi polodowcowymi pagórkami i magicznym niebem,
wtapiają się w siebie. Warmia była do 1945 roku katolicką enklawą w Prusach Wschodnich,
dawną posiadłością biskupów warmińskich, sąsiadującą na wschodzie z ewangelickimi Mazurami.
Właśnie ze względu na wiarę, jednym z głównych wyróżników Warmii jest obecność przydrożnych
kapliczek i krzyży. Stanowią one integralną część i ozdobę tamtejszego krajobrazu. Może sama ich
obecność to jeszcze nic nadzwyczajnego, gdyż spotykamy je wszędzie tam, gdzie sięga wiara katolicka,
natomiast ilość, różnorodność oraz uroda warmińskich kapliczek, są wyjątkowe.
Zwróciłem na nie uwagę już w trakcie moich pierwszych wędrówek po Warmii i zacząłem je uwieczniać
na fotografiach. Tak zrodziła się moja pasja. W 2003 roku dzięki staraniom pana Bernharda Dengi,
pracownika Centrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen (Bawaria), zaprezentowano po raz pierwszy,
właśnie w Ellingen, wystawę moich fotografii pt. „Warmińskie kapliczki”. Wystawa, istniejąca
do dzisiaj, zawiera ponad 70 fotogramów. Jej współautor, Adam Brosch, Warmiak i historyk, poświęcił
sporo czasu na zbieraniu dostępnych danych i opracował stosowny rys historyczny. Pomimo wieloletniej
pracy, stwierdzić musiał, że informacje na temat historii poszczególnych obiektów są znikome.
Główną przyczyną jest fakt, że kapliczki powstawały z inicjatywy dawnych mieszkańców tej krainy.
Po roku 1945 wiedza o tych zabytkach odeszła wraz z nimi. W czasie realizacji wystawy także historycy
niemieccy próbowali zebrać jakiekolwiek materiały na ten temat. Okazało się jednak, że jest już
za późno, przynajmniej o jedno pokolenie. Z samych zaś kapliczek najczęściej można odczytać jedynie
wskazówkę o intencji budowy, na niektórych dopisana jest czasami data powstania. Dotarcie do innych
informacji jest już praktycznie niemożliwe. Część obiektów zanika również fizycznie – te, które pozostały,
są „niemymi świadkami głębokiej wiary” ludzi niegdyś tu żyjących.
5