18. Ausgabe - Zeit(ung) für Kinder

kINdEr
CZAS(OPISMO) DLA DZIECI I ICH RODZIN
Heft/Zeszyt 18 | 2. Ausgabe/wydanie 2019
KOCH-
REZEPT
/PRZEPIS
auf Seite
/na stronie 18
Vokabeln zum Mitnehmen
Słówka na wynos
S. 9
S. 9
Gesunde
Ernährung
/Zdrowe
odżywianie
auf Seite
/na stronie 10
Hinter den Kulissen...
in der Molkerei in Żarka
Za kulisami... w mleczarni
S.16
Maus und/i Biedronka
Deutsche und polnische
Traditionen /Niemieckie
i polskie tradycje
S.14
Herausgegeben von der Entwicklungsgesellschaft Niederschlesische
Oberlausitz mbH in Kooperation mit dem Landkreis Görlitz
/Wydane przez firmę Entwicklungsgesellschaft Niederschlesische
Oberlausitz mbH we współpracy z powiatem Görlitz
1

LIEBE KINDER, LIEBE FAMILIEN,
Guten Tag und dzień dobry – die Lage
unserer schönen Heimat direkt an der
sächsisch-polnischen Grenze bringt viele
Vorteile mit sich. Wir können, wenn wir wollen,
jeden Tag eine fremde Sprache hören, internationale
Feste besuchen oder einen Ausflug in unser
Nachbarland unternehmen. Dabei lernen wir – die
Menschen von beiden Seiten – Stück für Stück viele
Kleinigkeiten der polnischen und deutschen Tradition
kennen. Dies ist sehr spannend, oder wissen die
deutschen Kinder beispielsweise, wie man eine
„Pierogi“ – das ist eine gefüllte Teigtasche – herstellt,
was eine Osterpalme ist oder wie man bei
unserem Nachbarn das Weihnachtsfest feiert?
Und umgedreht – wissen die polnischen Kinder, was
die „Spätzle“ sind? Was isst man traditionell zum
Heiligabend in Sachsen?
All das möchten wir Euch in dieser Ausgabe erklären.
Und damit Ihr Euch mit unserem polnischen und
deutschen Nachbarn immer gut verständigen könnt,
findet Ihr in der Ausgabe sogar einkleines Vokabelheft
mit polnischen und deutschen Wörtern.
Wir wünschen Euch viel Freude beim Lesen, Lernen
und Kochen.
Euer Bernd Lange,
Landrat des Landkreises
Görlitz
Euer Artur Bieliński,
Landrat des Landkreises
Zgorzelec
Dzień dobry i Guten Tag – lokalizacja
naszego pięknego regionu na granicy
saksońsko-polskiej przynosi ze sobą wiele
korzyści. Możemy, jeśli chcemy, słyszeć język obcy
każdego dnia, chodzić na międzynarodowe festiwale
lub po prostu udać się do naszego sąsiedniego
kraju. Czyniąc to, my – Mieszkańcy z obu stron –
stopniowo poznajemy szczegóły polskiej i niemieckiej
tradycji. Jest to dla nas bardzo ciekawe: czy
niemieckie dzieci wiedzą – na przykład, jak zrobić
„pierogi” – co to jest Wielkanocna Palma lub jak
świętuje się Boże Narodzenie u naszego sąsiada.
I odwrotnie – czy polskie dzieci wiedzą, co to są
„Spätzle”? Jakie są tradycyjne potrawy na Wigilię
Bożego Narodzenia w Saksonii?
Wszystko to chcielibyśmy wyjaśnić w tym wydaniu.
Abyście zawsze mogli dobrze komunikować się z
naszymi polskimi i niemieckimi sąsiadami, znajdziecie
w tym numerze nawet mały słownik z polskimi i
niemieckimi słówkami.
Życzymy Wam przyjemnego czytania, uczenia się i
gotowania.
Bernd Lange,
Starosta Powiatu Görlitz
Artur Bieliński,
Starosta Powiatu Zgorzelec
Die Maus zeigt Euch die deutschen Texte.
Mysz wskaże Wam niemieckie teksty.
Impressum /Stopka redakcy jna
Redaktionsleitung /Redaktor naczelny
- Sven Mimus • Entwicklungsgesellschaft Niederschlesische Oberlausitz mbH
Der Marienkäfer zeigt Euch die Texte auf Polnisch.
Biedronka wskaże Wam teksty po polsku.
Redaktion /Redakcja
- Nicole Blana • Hochschule Zittau/Görlitz
- Ramona Frinker • Netzwerkbüro Kinderschutz und Frühe Hilfen
- Dr. Regina Gellrich • Sächsische Landesstelle für frühe nachbarsprachige Bildung
- Saskia Heublein • ENO mbH
- Katarzyna Hübner • DPFA EUROPRYMUS Sp. z o.o. – organ prowadzący Szkoły Tęcza
w Zgorzelcu /Schulträger der Tęcza-Schulen in Zgorzelec
- Sandra Hüttig • Landkreis Görlitz, Amt für Kreisentwicklung
- Livia Knebel • Netzwerkstelle Kulturelle Bildung, Kulturraum OL-NS
- Stefan Walter • Landkreis Görlitz, Sachgebiet Integration
- Daniel Wiesner • Landkreis Görlitz, Jugendamt
Redaktionsschluss /Oddane do druku 25. November /listopad 2019
Gestaltung /Projektowanie graficzne: Katarzyna Luzia • ENO mbH
Druck /Druk: Graphische Werkstätten Zittau GmbH
Auflage /Nakład: 20.000 Exemplare /egzemplarzy
Alle Ausgaben gibt es auf /Wszystkie wydania
znajdują się na stronie zfk.landkreis.gr
Lob, Kritik, Anregungen? Schreiben
Sie uns an: /Pochwała, krytyka,
sugestie? Napiszcie do nas:
zeitung-fuer-kinder@kreis-gr.de
Bildnachweise /Źródła obrazów
Titel /tytuł - © Rawpixel.com / Adobe Stock
Seite /strona 2/3 - © ozelenska / Adobe Stock
Seite /strona 4-7 - © ozelenska, © a7880ss, © AomAm, © Igor Zakowski
/ Adobe Stock
- © Tęcza GS /Regenbogen GS
Seite /strona 8 - © freepik
Seite /strona 9 - © innafoto2017, © 258156163, © bukhavets / Adobe Stock
Seite /strona 10/11 - © kraphix, © baksiabat, © jivopira / Adobe Stock
Seite /strona 12/13 - © bukhavets, © VectorMine, © zmiter, © devitaayu / Adobe Stock
- © Admin UI / Flaticon
Seite /strona 14/15 - © Sächsische Landesstelle für frühe nachbarsprachige Bildung
- © redchocolatte, © Bilaaa, © svsunny, © WuP Media / Adobe Stock
Seite /strona 16/17 - © jivopira / Adobe Stock
- © Rodzinne gospodarstwo rolne i domowa serowarnia
Seite /strona18/19 - © Anna, © kraphix / Adobe Stock
Seite /strona 20/21 - © kraphix, © amin268, © Infinity Nostalgia, © tanaya,
© balabolka, © baksiabat, © ivector / Adobe Stock
Seite /strona 22/23 - © redchocolatte / Adobe Stock
- © Daniel Wiesner
Rückseite /tylna - © Marktschwärmerei
- © Sparkasse Niederschlesiche Oberlausitz
Alle in dieser Ausgabe verwendeten
Personenbezeichnungen gelten generell
für beide Geschlechter und sind nicht
diskriminierend zu verstehen.
Wszystkie użyte w tym wydaniu oznaczenia
osobowe obowiązują dla obu płci i nie są
dyskryminujące.
Herzlichen Dank an alle Ermöglicher und befragten
Kinder. /Dziękujemy wszystkim aktywatorom oraz
dzieciom, które odpowiadały na nasze pytania.
Achtung, fertig, los
und ausmalen!
2 3

INTERVIEW MIT SELINA WYWIAD Z SELINĄ
Wie leben, denken und fühlen Kinder im Landkreis Görlitz? Das
können uns am besten die Kinder selbst sagen. Also haben wir
Selina – 9 Jahre alt aus Görlitz – gefragt …
Hallo Selina, bitte erzähle etwas über Dich und Deine Familie,
was du anderen Kindern gern mitteilen möchtest.
Ich wohne in Weinhübel in Görlitz, in einer Wohnung zusammen
mit meiner Mutti. Das ist nicht weit von meiner Schule,
deshalb fahre ich manchmal mit dem Fahrrad dorthin. Am
Wochenende kommt mein Papa immer zu uns. Ich habe auch
eine Familie in der Türkei: Cousinen, zwei Tanten und ganz viele
Onkels. Außerdem
noch eine Oma, die auf
dem Dorf in der Nähe
von Ostritz wohnt und
einen 25-jährigen Bruder.
Er ist Lehrer und
kommt uns manchmal
besuchen. Ich verbringe
sehr gern Zeit bei
Oma. Es ist sehr schön
dort – wenn man rausgeht,
ist man gleich am
Feld. Zu Weihnachten
zum Beispiel sitzen wir
alle bei Oma in der
Küche und warten, bis
der Weihnachtsmann
auf dem Dach landet.
Dann klingelt Oma
und wir können alle rein, um die Geschenke auszupacken.
Mein Lieblingsort ist der Pool bei Oma. Sie hat einen wirklich
großen Pool. Im Winter ist es bei Oma sehr warm. Zu Hause
gefällt es mir aber von der Deko mehr und zu Hause kann ich
mit meinem Pferdehof oder Playmobil spielen.
Was machst Du noch gerne am Nachmittag?
Daheim habe ich sehr viele Haustiere – Fische, zwei Meerschweinchen,
zwei Katzen und vier Wellensittiche. Am
Nachmittag nach der Schule kümmere ich mich um sie. Es
gibt eine Regel, dass ich die Käfige und das Katzenklo sauber
mache. Das gehört zu meinen täglichen Aufgaben. Wenn ich
in die fünfte Klasse gehe, bekomme ich einen Hund. Er wird
bei Oma wohnen. Freitags gehe ich 17 Uhr mit Sophie aus
meiner Klasse reiten. Ich mag Pferde ganz gern. In der Schule
habe ich viele Freunde, oft übernachte ich bei jemandem zu
Hause. Am Sonntag mache ich früh die Käfige sauber und
zum Frühstück kommt immer mein Papa. Nach dem Mittag-
essen fahren wir zur Oma. Oft verbringen wir fast das ganze
Wochenende bei ihr. In meiner Freizeit lese ich auch ganz
gern und im Winter fahre ich sehr gerne Schlittschuh.
Was findest Du am tollsten an Deiner Familie?
Toll finde ich, dass man mit meiner Familie oft Witze machen
kann und dass wir sehr oft verreisen. Wir setzen uns alle
zusammen an den Tisch, ich mache einen Vorschlag und dann
entscheiden wir, ob wir dorthin fahren wollen oder nicht.
Wo reist Ihr gern hin?
Ich war zum Beispiel mit Sophie aus meiner Klasse im Urlaub
in Warschau. Das war ein Frauen- und Mädchen-Urlaub. :-)
Es war sehr schön dort. Vor vier Jahren war ich zusammen
mit meinen Eltern das letzte Mal in der Türkei. Ich möchte
sehr gern dorthin… Bald fahre ich mit meiner Oma und mit
meiner Mutti nach Mallorca.
Das klingt alles toll!
Manchmal streiten wir auch, aber dann sprechen wir miteinander
und es ist alles wieder gut.
Worüber streitet Ihr meistens?
Am meisten, wer sich um die Tiere kümmert oder was wir
essen wollen.
Und was ist Dein Lieblingsessen?
Mein Lieblingsessen sind Nudeln Bolognese. Ich esse auch
gern Spiegelei und Rührei. Selber kann ich Kaiserschmarrn
zubereiten. Ich kenne auch türkische Gerichte, aber ich
weiß nicht, wie sie heißen. Ich esse auch sehr gern
Obst, am meisten Äpfel, Erdbeeren und Melone,
Gurken und Tomaten. Oma hat ein
Gewächshaus – da pflanzt sie Auberginen,
Gurken und Tomaten ein. Ich habe auch
ein kleines Gewächshaus bei ihr, in dem
ich Möhren für meine Tiere einpflanze.
Danke für das Gespräch und dass
Du so toll über Deine Familie erzählt
hast!
Aubergine /bakłażan
Jak żyją, myślą i czują dzieci w powiecie Görlitz? O tym
najlepiej opowiedzą nam one same. Więc zapytaliśmy Selinę
– 9 lat z Görlitz …
Cześć Selina, Proszę powiedzieć coś o sobie i swojej
rodzinie, czym chciałbyś podzielić się z innymi dziećmi.
Mieszkam w Weinhübel w Görlitz, w mieszkaniu, z moją
mamą. To niedaleko od mojej szkoły, więc czasami jeżdżę do
niej na rowerze. W weekendy zawsze przychodzi do nas mój
tata. Mam też rodzinę w Turcji: kuzynów, dwie ciocie i wielu
wujków. Jest też babcia, która mieszka na wsi niedaleko
Ostritz i 25-letni brat. Jest nauczycielem i czasami przychodzi
nas odwiedzić. Uwielbiam spędzać czas z babcią. Jest tam
bardzo ładnie – kiedy wychodzisz, jesteś od razu na polu.
Na przykład w Boże Narodzenie wszyscy siedzimy w kuchni
babci i czekamy, aż Święty Mikołaj wyląduje na dachu. Potem
babcia dzwoni i wszyscy możemy wejść i rozpakować
prezenty. Moje ulubione miejsce to basen
u babci. Ma naprawdę duży basen.
Zimą u babci jest bardzo ciepło.
W domu bardziej podoba mi się dekoracja
i w domu mogę się bawić moją
stadniną koni lub Playmobil.
Co jeszcze lubisz robić po południu?
W domu mam dużo zwierzaków – ryby, dwie świnki
morskie, dwa koty i cztery papużki faliste. Po południu, po
szkole, opiekuję się nimi. Jest zasada, że sprzątam klatki i
kuwetę. To jedno z moich codziennych zadań. Kiedy pójdę
do piątej klasy, dostanę psa. Będzie mieszkał u babci. W
piątki o godzinie 17.00 jeżdżę konno z Sophie z mojej klasy.
Bardzo lubię konie. W szkole mam wielu przyjaciół, często
spędzam noc u któregoś z nich domu. W niedzielę sprzątam
klatki wcześnie, a mój tata zawsze przychodzi na śniadanie.
Po obiedzie jedziemy do babci. Często spędzamy u niej
prawie cały weekend. W wolnym czasie lubię czytać, a zimą
jeździć na łyżwach.
Co najbardziej lubisz w swojej rodzinie?
Myślę, że to wspaniale, że często można żartować z moją
rodziną, i że bardzo często wyjeżdżamy. Wszyscy siadamy
razem przy stole, robię propozycję, a następnie decydujemy,
czy chcemy tam pojechać, czy nie.
Dokąd lubicie wyjeżdżać?
Na przykład z Sophie z mojej klasy byłam na wakacjach w
Warszawie. To był urlop dla kobiet i dziewcząt. :-) Było tam
bardzo ładnie. Cztery lata temu byłam z rodzicami po raz
ostatni w Turcji. Bardzo chciałabym tam pojechać.... Wkrótce
pojadę z babcią i mamą na Majorkę.
To wszystko brzmi
wspaniale!
Czasami też się
kłócimy, ale potem
rozmawiamy
ze sobą i znów
wszystko jest w
porządku.
O co kłócicie się najczęściej?
Najczęściej o to, kto ma się opiekować zwierzętami lub co
będziemy jeść.
A co najbardziej lubisz jeść?
Moje ulubione jedzenie to makaron po bolońsku.
Lubię też jajka sadzone i jajecznicę. Sama potrafię
przygotować "Kaiserschmarrn". Znam też tureckie
potrawy, ale nie wiem, jak się nazywają. Lubię
również jeść owoce, głównie jabłka, truskawki i melony
oraz ogórki i pomidory. Babcia ma szklarnię – gdzie sadzi
bakłażany, ogórki i pomidory. Mam też u niej
małą szklarnię, gdzie sadzę marchewki dla
moich zwierząt.
Dziękuję za rozmowę i za to,
że tak fajnie opowiedziałaś o
swojej rodzinie!
Das Interview führte
/wywiad przeprowadziła
Aleksandra Cios
Achtung, fertig, los
und ausmalen!
4 5
Apfel /jabłko
Erdbeere /truskawka
Landkreis /Powiat Görlitz

INTERVIEW MIT OLA WYWIAD Z OLĄ
Wie leben, denken und fühlen Kinder im Landkreis Zgorzelec?
Das können uns am besten die Kinder selbst sagen. Also
haben wir Ola – 9 Jahre alt aus Zgorzelec – gefragt …
Hallo! Könntest Du Dich vorstellen und ein paar Worte
über Dich sagen?
Mein Name ist Ola und ich bin 9 Jahre alt. Ich gehe in die
vierte Klasse der Regenbogen-Grundschule in Zgorzelec.
Ola, wie verbringst Du Deine Freizeit, wenn Du tun
kannst, was Du willst?
Gewöhnlich treffe ich mich samstags mit meiner Klassenkameradin.
Ich kümmere mich auch um meine Haustiere. Wir
haben drei Meerschweinchen und sechzig Annam-Stabschrecken
zu Hause.
Sechzig? Wer kümmert sich jeden Tag um sie?
Meistens bin ich diejenige.
Ola, wer gehört zu Deiner Familie?
Meine Mutter, mein Vater und meine zwei jüngeren
Schwestern.
Was macht Ihr gerne zusammen?
Wir fahren am Wochenende zu unserer Oma.
Allerdings reisen wir am liebsten zusammen, zum
Beispiel in den Urlaub. Vor kurzem waren wir in Italien und
besuchten Bologna, Venedig, aber ich träume davon, nach
Ägypten zu fahren.
Ich hoffe, dass Dein Traum im nächsten Jahr in Erfüllung
geht. Abgesehen davon, dass Ihr die Zeit miteinander
verbringt, was gefällt Dir noch an Deiner Familie?
Ich mag das, dass sie immer offen für Menschen und sehr
nett sind.
Ola, sag mir bitte, wie ist es in Deiner Familie mit der
gesunden Ernährung? Was esst Ihr am liebsten?
Wir essen jeden Tag viel Gemüse und Obst, weil die Mutter
uns ermutigt, sie zu essen.
Welches Gemüse magst Du am liebsten?
Ich mag Brokkoli, Blumenkohl, Spinat, Tomaten und Gurken.
Birne /gruszka
Baut Ihr sie selbst an oder kauft Ihr sie im Laden?
Wir haben einen eigenen Garten vor dem Haus.
Wir haben dort Obstbäume. Wir hatten bereits
Trauben, Heidelbeeren, Äpfel und Birnen.
Kennst Du irgendwelche
traditionellen
polnischen Gerichte?
Ich kenne und mag
gołąbki, pierogi und
Tomatensuppe.
Piroggen /pierogi
Erlaubt Ihr Euch manchmal etwas Ungesundes zu essen?
Meine Mutter mag Obst und Gemüse sehr gerne und ist nicht
dafür, Süßigkeiten oder etwas Ungesundes zu essen. Und
jetzt mögen Obst und Gemüse alle in der Familie, aber ab
und zu essen wir einen Keks.
Meinst Du, dass es sich lohnt, sich gesund zu ernähren?
Ich denke, es lohnt sich, denn dann bist du gesünder und hast
mehr Energie.
Du hast mir so viel über Dich und Deine Familie erzählt.
Es ist großartig, dass Ihr in der Familie bewusst
eine gesunde Ernährung wählt. Abschließend habe ich
noch eine Frage, denn die Winterferien rücken näher,
habt Ihr bereits einen Plan, sie zu verbringen?
Nein, noch nicht. Ich denke, dass ich zu meiner Oma fahre,
die im Glatzer Kessel wohnt.
Danke für das Gespräch. Ich freue mich, dass wir in
unserer Zeitung vielen anderen Kindern von Dir und
Deiner Familie erzählen können.
Ich bedanke mich auch. Abschließend möchte ich allen Kindern
sagen, dass es sich lohnt zu lernen, denn es hilft später,
im Erwachsenenleben. Man kann zum Beispiel einen guten
Job bekommen.
Jak żyją, myślą i czują dzieci w powiecie zgorzeleckim? O tym najlepiej
opowiedzą nam one same. Więc zapytaliśmy Selinę – 9 lat ze Zgorzelca …
Witam! Czy mogłabyś się przedstawić i powiedzieć
kilka słów o sobie?
Mam na imię Ola i mam 9 lat. Chodzę do czwartej klasy
Szkoły Podstawowej "Tęcza" w Zgorzelcu.
Olu, jak spędzasz swój wolny czas, kiedy już
możesz robić to na co masz ochotę?
W soboty zazwyczaj spotykam się ze swoją
koleżaną z klasy. Zajmuję się także swoimi
zwierzakami. Mamy w domu trzy świnki morskie
i sześćdziesiąt patyczaków.
Aż sześćdziesiąt? Kto się nimi na co dzień zajmuje?
Najczęściej ja.
Olu, kto wchodzi w skład Twojej rodziny?
Moja mama, mój tata i moje dwie młodsze siostry.
A co lubicie robić wspólnie?
W weekendy jeździmy do naszej babci. Najbardziej lubimy
jednak wspólne wyjazdy, na przykład na wakacje. Ostatnio
akurat byliśmy we Włoszech i zwiedzaliśmy Bolonię, Wenecję,
ale marzę, by pojechać do Egiptu.
Mam nadzieję, że w przyszłym roku spełni się Twoje
marzenie. Oprócz wspólnego spędzania czasu, co lubisz
jeszcze w swojej rodzinie?
Lubię to, że są zawsze otwarci na ludzi i bardzo mili.
Olu, powiedz mi proszę, jak to w Waszej rodzinie jest
ze zdrowym odżywianiem? Co lubicie najbardziej jeść?
Na co dzień jemy dużo warzyw i owoców, bo mama zachęca
nas do ich jedzenia.
A jakie najbardziej lubisz warzywa?
Lubię brokuły, kalafior, szpinak, pomidory i ogórki.
Samodzielnie je uprawiacie, czy kupujecie w sklepie?
Mamy swój własny ogródek przed domem. Mamy posadzone
tam drzewka owocowe. Mieliśmy już winogrona,
borówki amerykańskie, jabłka i gruszki.
Czy znasz jakieś tradycyjne polskie dania?
Znam i lubię gołąbki, pierogi i zupę
pomidorową.
A pozwalacie sobie czasami na
coś niezdrowego do jedzenia?
Moja mama bardzo lubi
owoce i warzywa i nie jest
za tym, żeby jeść słodycze,
czy coś niezdrowego. I teraz
wszyscy w rodzinie je
lubią, ale zdarza nam się
zjeść raz na jakiś czas
ciastko.
Czy uważasz, że warto
zdrowo się odżywiać?
Uważam, że warto, bo wtedy
jest się zdrowszym i ma się
więcej energii.
Powiedziałaś mi tak wiele o sobie i swojej rodzinie.
Super, że w Waszej rodzinie świadomie wybieracie
zdrowe odżywianie. Na koniec mam jeszcze tylko jedno
pytanie, ponieważ zbliżają się ferie zimowe, macie już
na ich spędzenie jakiś plan?
Nie, jeszcze nie. Myślę, że pojadę do babci, która mieszka
w Kotlinie Kłodzkiej.
Dziękuję za rozmowę. Cieszę się, że w naszej gazecie
będziemy mogli opowiedzieć wielu innym dzieciom o
Tobie i twoje rodzinie.
Ja także dziękuję. Na koniec chciałabym jeszcze powiedzieć
wszystkim dzieciom, że warto się uczyć, ponieważ pomaga
to później w dorosłym życiu. Można na przykład dostać fajną
pracę.
Das Interview führte
/wywiad przeprowadziła
Adrianna Miara
Landkreis /Powiat Zgorzelec
Achtung, fertig, los
und ausmalen!
6 7
Keks /ciastko
Brokkoli /brokuł
Kirschen /wiśnie

MIT-MACH-AKTION
AKCJA KREATYWNA
VOKABELN /SŁÓWKA
Liebe Kinder, toll, dass Ihr an unserer kreativen
Mit-Mach-Aktion teilgenommen habt. Ihr habt
bewiesen, dass man mit Fantasie, Kreativität und
wenigen Materialien, die jeder zu Hause findet, eine
tolle Spielidee entwickeln kann. Und dabei sind wunderbare
Spielezeuge entstanden.
Drogie dzieci, to wspaniale, że wzięłyście udział
w naszej kreatywnej akcji. Udowodniłyście, że
dzięki wyobraźni, kreatywności i niewielkiej
ilości materiałów, które każdy znajdzie w domu, można
opracować świetny pomysł na zabawę. I tak powstały
wspaniałe zabawki.
Im Buchstabensalat sind die Wörter waagerecht, senkrecht,
vorwärts oder rückwärts versteckt. Die jeweiligen Wortpaare
in Deutsch und Polnisch liegen ganz nah beieinander.
W rozsypance literowej słowa są ukryte poziomo, pionowo,
od przodu lub od tyłu. Odpowiednie pary słów
w języku niemieckim i polskim są bardzo blisko siebie.
Das sind die 6 Gewinner: /Oto 6 zwycięsców:
D Z I Ę K U J Ę J K T S B O B
A C Ü Z G E M Ü E S S E N W T
Du kannst
schon lesen:
Suche die Wörter!
Umiesz już
czytać:
Szukaj słowa!
Julie, 11 Jahre /lat
Raumschiff
Statek kosmiczny
Henry, 6 Jahre /lat
Das Boot im Silbersee mit Unterwasservulkan
Statek na srebnym jeziorze
z podwodnym wulkanem
Amelie, 10 Jahre /lat
Barbie-Sockenkleid
Ubrania ze skarpetek dla Barbie
N K Ć Y N S P R Ś Z E C H O S
K E R P U S Ę K Ć D Z A C C C
E R E M G O T O W A Ć M L E H
K Ä S E I Ś T C Ü S C H I Ę Ü
W O D I D P R H O K E L M P L
A S K Y L F G E M Ü S E Ć I D
W O D A U A L N W A R Z Y W A
A L C H H D U P R E Z Ś A N N
HALLO
DANKE
ENTSCHULDIGUNG
ESSEN
TRINKEN
GEMÜSE
OBST
SAFT
WASSER
MILCH
KÄSE
KOCHEN
CZEŚĆ
DZIĘKUJĘ
PRZEPRASZAM
JEŚĆ
PIĆ
WARZYWA
OWOCE
SOK
WODA
MLEKO
SER
GOTOWAĆ
S Ę Ć A C Z E Ś Ć A M S S O K
S S A L S K P J T Ś C E A I Y
E S U L T R I N K E N R F N P
R I M O N S Ć H Ä L Ę K T K Ć
Hannah, 8 Jahre /lat
Die bunte Burg
Kolorowy zamek
Mattis, 8 Jahre /lat
Piratenboot /Statek piratów
Alan, 4 Jahre /lat
Dinosaurier-Skelett
Szkielet dinozaura
Alan, 4 Jahre /lat
Insektentränke
Poidełko dla owadów
C P R Z E P R A S Z A M A S A
Für die Vorschüler: Suche folgende Buchstaben im Buchstabensalat
und male sie an. Zähle, wie oft Du die einzelnen
Zeichen angemalt hast:
Dla przedszkolaków: Wyszukaj i pokoloruj
następujące litery w rozsypance literowej. Policz, jak
często kolorowałeś/aś poszczególne litery:
Herzlichen Glückwunsch!
Alle Gewinnner erhalten eine Landkreis-Brotdose,
ein Oberlausitz-Malbuch sowie dazu
passende Buntstifte.
Serdeczne gratulacje!
Wszyscy zwycięzcy otrzymają chlebak z motywem
powiatu, górnołużycką kolorowankę
oraz pasujące do zestawu kredki.
Ę E Ć C
Ś S
kINdEr
Schneide die Seite aus
8 Wytnij stronę
9

ERNÄHRUNGSPYRAMIDE
PIRAMIDA ŻYWIENIOWA
Was soll ich wie oft am Tag essen?
Bei der Antwort hilft die Ernährungspyramide.
Brot & Getreide
(Vollkorn)Brot
(Vollkorn)Brötchen
Couscous
Dinkel
Getreideflocken
Kartoffeln
Knäckebrot
Nudeln
Porridge
Reis
ungesüßtes Müsli
Chleb & Zboża
chleb (pełnoziarnisty)
bułki (pełnoziarniste)
kuskus
orkisz
płatki zbożowe
ziemniaki
chleb chrupki
makaron
owsianka
ryż
niesłodzone müsli
Fette & Öle
Bratfett
Butter
Margarine
Mayonnaise
Olivenöl
Rapsöl
Sahne
Schmalz
Sonnenblumenöl
Tłuszcze & Oleje
tłuszcz do smażenia
masło
margaryna
majonez
oliwa z oliwek
olej rzepakowy
śmietana
smalec
olej słonecznikowy
Getränke
Früchtetee
(ungesüßt)
Kräutertee
(ungesüßt)
Leitungswasser
Mineralwasser
Schorle
verdünnte
Säfte (1:3)
Napoje
herbata owocowa
(bez cukru)
herbata ziołowa
(bez cukru)
woda z kranu
woda mineralna
sok z gazowaną wodą
rozcieńczone
soki (1:3)
Co należy jeść i jak często w ciągu
dnia? Piramida żywieniowa pomaga
odpowiedzieć na to pytanie.
Ausmalbild /kolorowanka
Ei /jajko
Gemüse & Obst der
Saison
frisches Gemüse (roh):
• Aubergine
• Kürbis
• Mais
• Möhre
• Pilze
• Salat
• Zucchini
Hülsenfrüchte
gegartes Gemüse
Rohkostsalate
frisches Obst:
• Apfel
• Banane
• Birne
• Orange
• Pfirsich
• Pflaume
• Weintraube
Trockenobst
Warzywa & Owoce
sezonowe
świeże warzywa (surowe):
• oberżyna
• dynia
• kukurydza
• marchewka
• grzyby
• sałata
• cukinia
rośliny strączkowe
gotowane warzywa
surówki
świeże owoce:
• jabłko
• banan
• gruszka
• pomarańcza
• brzoskwinia
• śliwka
• winogrono
suszone owoce
Extras
Eiscreme
Kekse
Kuchen
Süßigkeiten
Süßgetränke
(Limo, Eistee, Saft)
Torte
Chips
Pommes frites
Salzstangen
Dodatki
Molkereiprodukte,
Eier,
Fleisch & Fisch
Buttermilch
Frischkäse
Joghurt
Käse
Milch
Quark
Eier
Fleisch
Wiener
Wurst
Fisch
lody
ciastka
ciasto
słodycze
słodkie napoje
(lemoniada, herbata mrożona, sok)
tort
chipsy
frytki
słone paluszki
Przetwory
mleczne, jajka,
mięso & Ryby
maślanka
ser biały kremowy
jogurt
ser
mleko
twaróg
jajka
mięso
parówka
kiełbasa
ryba
So darf ich essen
Zeichne die passenden Lebensmittel
an den entsprechenden
Stellen in den Kreis rein.
Obst & Gemüse /Owoce & Warzywa
Extras max. eine Portion am Tag
/Dodatki maksymalnie jedna porcja dziennie
/Jajka, mięso & Ryby
Eier, Fleisch & Fisch
/Przetwory mleczne
Molkereiprodukte
Brot & Getreide /Chleb & Zboża
Tak mogę jeść
Narysuj pasujące pożywienie w
odpowiednim miejscu w kole.
Fette & Öle
/Tłuszcze & Oleje
10 11

DAS WOLLTE ICH SCHON
IMMER MAL ERKLÄRT BEKOMMEN
/ZAWSZE CHCIAŁEM/AM SIĘ TEGO DOWIEDZIEĆ.
Vom Keks zum Krümel zur Wurst – wie aus
Essen „Kacka“ wird.
Deine Zähne zerkauen (1 Minute) den Keks zu Krümeln.
Der Speichel befeuchtet die Krümel,
damit Du diese besser herunterschlucken
kannst.
Durch das Schlucken
wandert (2-3 Sekunden)
das Essen über
die Speiseröhre weiter
zum Magen.
Dein Magen ist wie
ein Ballon, der sich
dehnen und zusammenziehen
kann. So
kann Dein Magen
das Essen gut durchmischen
(2-4 Stunden).
Raus kommt
ein Speisebrei.
Deine Leber, Galle
und Bauchspeicheldrüse
– das sind
Organe – stellen Säfte
her. Diese helfen, aus
dem Essen die Nährstoffe
zu lösen.
Über Muskeln schiebt
Dein Körper den Speisebrei
weiter in den Darm
– der liegt wie eine aufgerollte
Schlange eng in deinem
Bauch.
Die gelösten Nährstoffe sind so klein, dass
sie durch die Wände deines Dünndarms in dein Blut schlüpfen
können (1-4 Stunden) und sich in deinem ganzen Körper
verteilen. So hast Du Energie zum Denken, Bewegen und
Wachsen.
Im Dickdarm wird dem Speisebrei noch Wasser entzogen
(10 Stunden bis mehrere Tage). Übrig bleibt, was Dein Körper
nicht braucht. Dieser Abfall wird in Kacka umgewandelt. Die
Darmwände pressen die Kacka in die typische Wurstform.
Bis zum nächsten Toilettengang bleibt Deine Kacka im Enddarm
liegen. Wenn Du ausreichend trinkst, bleibt die Kacka
weich und kommt leichter und schneller aus Deinem Körper.
Mensch/Körper
Człowiek/Ciało
Od ciastka do okruszka do kupy –
jak jedzenie przekształca się w „kupkę“.
Twoje zęby rozgryzają (1 minutę) ciasteczko na okruchy.
Ślina nawilża okruchy, dzięki czemu możesz je łatwiej
przełknąć.
Gdy połykasz, jedzenie przechodzi
(2-3 sekundy), przez przełyk
do żołądka.
Twój żołądek jest
jak balon, który
może się rozciągać i
kurczyć. W związku
z tym Twój żołądek
może dobrze wymieszać
jedzenie (2-4
godziny). Wychodzi z
niego treść pokarmowa.
Wątroba, pęcherz żółciowy i trzustka
to organy, które produkują soki trawienne.
Pomagają one uwalniać z
jedzenia składniki odżywcze.
Dzięki mięśniom Twój
organizm popycha
treść pokarmową
do jelita, które
wygląda jak ciasno
zwinięty w
brzuchu wąż.
Uwolnione składniki odżywcze są tak
małe, że mogą przedostać się przez ściany jelita cienkiego
(1-4 godzin) do krwi i rozprzestrzeniać się po całym ciele.
Dzięki temu masz energię, by myśleć, poruszać się i rosnąć.
W jelicie grubym z treści pokarmowej pobierana jest woda
(10 godzin do kilku dni). Pozostaje to, czego Twoje ciało nie
potrzebuje. Odpady te przekształcają się w kupkę. Ściany jelita
ściskają kupkę w typowy kształt kiełbaski. Twoja kupka
pozostaje w odbytnicy aż do następnej wizyty w toalecie. Jeśli
pijesz wystarczająco dużo, kupka pozostanie miękka i wyjdzie
łatwiej i szybciej z Twojego ciała.
VERDAUUNG /TRAWIENIE
Wusstest Du, dass …
… unser Körper zu 70 % aus Wasser besteht?
… Du in Deinem gesamten Leben mehr als 20 Tonnen
Nahrung verdaust? Soviel passt auf einen großen Lkw.
Czy wiesz, że …
… nasze ciało w 70% składa się z wody?
… w ciągu całego życia strawisz ponad 20 ton jedzenia?
Tyle wejdzie do dużej ciężarówki.
70 %
Extra knifflig
Was denkst Du, wie lange
bleibt Nahrung … ?
… im Mund?
5 Sekunden=ESS 30 Sekunden=VER 1 Minute=NAH
… in der Speiseröhre?
2-3 Sekunden=RUN 5-10 Sekunden=ENS 15-20 Sekunden=DAU
… im Magen?
1-2 Stunden=LUNG 2-4 Stunden=GSM 4-6 Stunden=TEM
… im Dünndarm?
max. 1 Stunde=VER
5-8 Stunden=UNGS
1-4 Stunden=ITT
… im Dickdarm?
5-7 Stunden=WAND 8-10 Stunden=SYS
10 Stunden bis mehrere Tage=EL
Kind (7 Jahre): ca. 1,2 m
dziecko (7 lat): ok. 1,2 m
Zagadka niełatwa
Dünndarm /jelito cienkie: ca. 5 m
Dickdarm /jelito grube: ca. 1,5 m
Jak myślisz, jak długo pokarm
pozostaje …?
… w ustach?
5 sekund=TR 30 sekund=ŻYW 1 minutę=PO
… w przełyku?
2-3 sekundy=ŻY 5-10 sekund=AW 15-20 sekund=AL
… w żołądku?
1-2 godziny=IE 2-4 godziny=WI 4-6 godzin=LISZ
… w jelicie cienkim?
maks. 1 godzinę=NI 1-4 godzin=EN 5-8 godzin=SY
… w jelicie grubym?
5-7 godzin=NA 8-10 godzin=EM
10 godzin do kilku dni=IE
TIPP
PROPOZYCJA
Besucht doch auch einmal die Sonderausstellung „Alles Sch…“
Odwiedźcie wystawę czasową „Alles Sch ...” w Muzeum Historii
Inhalt Rätsel vgl.
im Senckenberg Museum für Naturkunde in Görlitz, wo Ihr erfahrt, wie Przyrody Senckenberga w Görlitz, gdzie dowiecie się w jaki sposób
/Dla porównania
unterschiedliche Tiere ihre Nahrung verdauen und wie Kacka entsteht.
różne zwierzęta trawią swoje pożywienie i jak powstaje kupka.
12 treść zagadki:
13

WUSSTET IHR SCHON, DASS…
WIEDZIELIŚCIE, ŻE…
Ein gutes Essen gehört sicher auch in Euren Familien
zu Festen und Feiern dazu. Unsere zwei kleinen
Freunde – Biedronka aus Polen
und Maus aus Deutschland – berichten Euch
über interessante Bräuche in ihren Ländern:
… am Ostersonntag
bei uns der Osterhase für
die Kinder bunt gefärbte Ostereier und
süße Leckereien versteckt? Es ist ein großer
Spaß für Groß und Klein, dann die Ostereier
gemeinsam im Garten zu suchen.
Dobre jedzenie także w Waszej rodzinie jest
częścią tradycji i świąt. Dwójka naszych małych
przyjaciół – Biedronka z Polski i Maus z Niemiec
– opowiedzą Wam o interesujących zwyczajach
panujących w ich krajach:
… die Kinder in Sachsen zum
Schulanfang eine Zuckertüte erhalten?
Sie ist gefüllt mit Leckereien, aber auch mit
kleinen Geschenken wie Buntstiften oder anderem
Schulmaterial. Zur Verabschiedung der künftigen Schulkinder
aus dem Kindergarten werden Zuckertütenfeste
gefeiert und Zuckertütenbäume geschmückt.
…
am 11. November,
dem Martinstag, in Polen spezielle
Martinshörnchen (Rogal świętomarciński)
gegessen werden? Traditionell sind das mit
Weißmohn gefüllte Hefe-Hörnchen.
… specjalny rogal świętomarciński spożywany
jest w Polsce 11 listopada, w Dzień Świętego
Marcina? Zgodnie z tradycją są to
drożdżowe rogaliki z nadzieniem
z białego maku.
… in Polen am Heiligabend
(Wigilia) traditionell zwölf Fastenspeisen
gegessen werden, unter anderem Karpfen, Rote-
Bete-Suppe, Mohnnudeln und Käsekuchen? Als Zeichen
der Gastfreundschaft wird immer ein Gedeck mehr auf den
festlich geschmückten Tisch gestellt. Damit wird an Maria und Josef
in der christlichen Weihnachtsgeschichte gedacht, die damals
am 24. Dezember in keinem Haus mehr, sondern nur
in einem Stall Unterschlupf fanden.
… w Polsce w Wigilię tradycyjnie spożywanych jest dwanaście potraw
postnych, w tym karp, barszcz czerwony, kluski z makiem i sernik?
Jako znak gościnności, na świątecznie udekorowanym stole
zawsze umieszczane jest jeszcze jedno nakrycie. Symbolizuje
to Maryję i Józefa z chrześcijańskiej historii Bożego
Narodzenia, którzy wówczas 24 grudnia nie
znaleźli schronienia w żadnym domu,
a jedynie w stajni.
… w Niedzielę Wielkanocną zajączek wielkanocny
ukrywa u nas kolorowe pisanki i słodkie
przysmaki dla dzieci? To wspaniała zabawa dla
starszych i młodszych poszukujących
razem pisanek ukrytych
w ogrodzie.
… dzieci w Saksonii otrzymują róg obfitości na rozpoczęcie
szkoły? Jest on wypełniony smakołykami, ale także drobnymi
prezentami, takimi jak kredki lub inne materiały szkolne.
Na zakończenie przedszkola i pożegnanie przyszłych
uczniów organizowane są festyny z rogami
obfitości oraz dekorowane
są nimi drzewka.
11.11
… am Vorabend
des Nikolaustags bei
uns die Kinder ihre geputzten Stiefel
vor die Tür stellen? In der Nacht kommt dann
der Nikolaus und legt Mandarinen, Äpfel, Nüsse,
Pfefferkuchen und Süßigkeiten in die Stiefel.
… w przeddzień Dnia Świętego Mikołaja, dzieci
stawiają wyczyszczone buty przed drzwiami?
W nocy przychodzi Święty Mikołaj i wkłada
do nich mandarynki, jabłka, orzechy,
pierniki i słodycze.
Sie wollen mehr über unsere Nachbarländer
erfahren? Kindgerechte Informationen
und Spiel- und Lernmaterialien
finden Sie auf:
www.nachbarsprachen-sachsen.eu/
biedronka-maus-zaba
Chcecie dowiedzieć się więcej o krajach
naszych sąsiadów? Informacje dla
dzieci oraz materiały do zabawy i nauki
znajdziecie na stronie:
www.nachbarsprachen-sachsen.eu/
biedronka-maus-zaba
Sächsische Landesstell ef ür
frühen achbarsprachigeBildung
… der Donnerstag vor
Aschermittwoch in Polen „Fetter
Donnerstag“ (Tłusty czwartek) genannt wird?
An diesem Tag beginnt die letzte Karnevalswoche.
Man isst Fettgebackenes – vor allem Krapfen (pączki) und
Liebesschleifen (faworki). Das soll Wohlstand sichern. An diesem
Tag werden in ganz Polen etwa 100 Mio. Krapfen verkauft.
… czwartek przed środą popielcową nazywa się w Polsce
"tłusty czwartek"? Tego dnia rozpoczyna się ostatni tydzień
karnawału. Jada się wypieki wysmażane w głębokim tłuszczu
– zwłaszcza pączki i faworki. Ma to zapewnić dobrobyt.
W tym dniu w całej Polsce sprzedaje się około
100 milionów pączków.
14 15

HINTER DEN KULISSEN... IN DER MOLKEREI
ZA KULISAMI... W MLECZARNI
Milch direkt von der Kuh" ist ein Familienbetrieb
mit einer 40-jährigen Tradition, der
frische Milch direkt von der Kuh anbietet.
" "
Mleko prosto od krowy“ to Rodzinne Gospodarstwo
Rolne z 40-letnią tradycją, które
oferuje świeże mleko prosto od krowy.
Kuh zum Ausmalen
Kolorowanka krówka
Zum Angebot gehören auch handgemachter Frischkäse aus
Rohmilch, natürlich gesäuert, unpasteurisierte Sahne und
Butter. Milchprodukte werden auf traditionelle Weise hergestellt.
Die Milchprodukte aus dieser Hofmolkerei sind Naturprodukte
ohne Konservierungsstoffe, reich an Mineralien
und Vitaminen, da sie nicht pasteurisiert werden.*
W swojej ofercie ma również ręcznie wyrabiany ser biały
z mleka niepasteryzowanego naturalnie kwaszony, śmietanę
niepasteryzowaną oraz masło. Wyroby mleczne są produkowane
w sposób tradycyjny. Wyroby mleczne z tej mleczarni
to naturalne produkty pozbawione jakichkolwiek konserwantów,
są bogate w minerały i witaminy, ponieważ nie są
poddawane pasteryzacji.*
Die Kühe werden
mit natürlichem
Futter gefüttert und
auf den Hofwiesen
beweidet.
Krowy są karmione naturalnymi paszami
i wypasane na łąkach należących do gospodarstwa.
QUARK/TWARÓG
BUTTER/MASŁO
Familienbetrieb und Hauskäserei in
Żarka an der Neiße
/Rodzinne gospodarstwo rolne i domowa
serowarnia w Żarce nad Nysą
www.facebook.com/MlekiemiSerem
KÄSE/SER
* Pasteurisierung ist die kurzfristige Erhitzung
der Milch, durch die Mikroorganismen
und Keime abgetötet werden. So
wird die Milch nicht sauer und hält länger.
SAHNE/ŚMIETANA
* Pasteryzacja oznacza krótkotrwałe podgrzanie,
które zabija mikroorganizmy i
zarazki. Dzięki niej mleko nie zakwasza
się i jest dłużej zdatne do picia.
Milch/
Mleko
16 17

REZEPT /PRZEPIS
WIR
KOCHEN
Füllung mit Kartoffeln und Quark
Piroggen
2 mittelgroße, mehlig kochende Kartoffeln schälen, in Stücke schneiden, weichkochen und mit einer Gabel zerdrücken. 2 Tassen
Quark (40 % Fett); 1 Prise Salz; geriebene Muskatnuss; 1 kleine, in feine Würfel geschnittene und in 1 Esslöffel Butter oder
Schweineschmalz leicht angebräunte Zwiebel (ca. 50 g), ½ Tasse geriebenen Käse (z. B. Gouda, Edamer, Bergkäse, Parmesan,…)
und 2 Esslöffel frische gehackte Kräuter (z. B. Schnittlauch, Petersilie,…) hinzugeben, alles miteinander vermengen, abschmecken
und bei Seite stellen. Ihr könnt auch süße Füllungen, zum Beispiel mit Blaubeeren, etwas Zucker, Semmelbrösel oder Gries
und Quark machen.
Hier unser Rezept für ca. 20 bis 30 Piroggen bei einem Durchmesser von 5 bis 6 cm
Drei Tassen Weizen Mehl Typ 405 oder Dinkelmehl Typ 630 (ca. 350 g) auf der Arbeitsfläche zu einem kleinen Berg aufschütten,
eine Prise Salz dazu geben, eine Mulde hinein drücken, eine Tasse warmes Wasser (ca. 1/8 l) vorsichtig hinein gießen und anschließend
ein frisches Ei Größe M hinzu geben. Vorsichtig alles vom Rand her mit einer Gabel mischen. Geschmolzene Butter
hinzugeben und alles mit den Händen verkneten. Ist der Teig noch zu feucht oder klebrig, noch etwas Mehl darüber pudern und
einkneten. Dann den Teig zugedeckt im Kühlschrank circa eine halbe Stunden ruhen lassen. Danach die saubere Arbeitsfläche mit
Mehl bestreuen, den Teig aus dem Kühlschrank halbieren und mit dem Nudelholz dünn ausrollen. Dabei den Teig immer wieder
wenden, mit Mehl bestäuben und wieder ausrollen (ca. 2 mm dick). Anschließend mit einem Ring oder einer Tasse kleine runde
Scheiben ausstechen und mit einem Teelöffel auf einer Seite die Füllung auflegen, die Ränder müssen sauber bleiben. Nun die
andere Hälfte darüber klappen, es entsteht ein Halbmond. Jetzt mit einer Gabelspitze vorsichtig die Ränder einkreppen und etwas
umschlagen. Die fertigen Piroggen auf einem Tuch oder bemehlten Brett bis zum Kochen ablegen.
Sind alle Piroggen fertig vorbereitet werden sie in heißem gesalzenen Wasser oder in einer schönen Gemüsebrühe mit Wurzelgemüse
(z. B. Sellerie, Karotte, Lauch, Petersilie, Wirsing, Zwiebel mit Schale – alles geschnitten mit Wasser und Salz gekocht –
Gemüse anschließend heraus nehmen) einmal aufgekocht. Kommen die Piroggen hoch, zwei Minuten ohne Hitze ziehen lassen.
WICHTIG: Nicht alle Piroggen auf einmal hineingeben. Die fertig gekochten Piroggen mit einem Schaumlöffel herausheben, in eine
Schüssel mit etwas Butter geben und servieren.
Die Jugendkochschule „ISS WAS“ ist ein offenes Angebot der Kinder- und Jugendarbeit und richtet sich an Mädchen und Jungen ab
zehn Jahren. Sie befindet sich in den Räumlichkeiten der Kinder- und Jugendhilfeeinrichtung Janusz-Korczak-Heim in Görlitz Weinhübel.
Gemeinsam lernen hier Bewohner der Einrichtung zusammen mit anderen Kindern und Jugendlichen aus Görlitz und Umgebung
das Einmaleins der Zubereitung von einfachen bis anspruchsvollen Gerichten. Damit wird einerseits der Grundstein für eine gesunde
Ernährung und Lebensweise gelegt und andererseits dienen die Kochkurse der Berufsorientierung, stärken das Selbstbewusstsein
und eröffnen Perspektiven. Gekocht wird regelmäßig montags von 16 bis 19 Uhr, außer in den Ferien. Zudem bieten wir spezielle
Ferienkurse an. Wir kochen ein Essen aus dem, was in unserer Nähe wächst und hergestellt wird und erklären, wer die Zutaten
produziert und wo sie gekauft werden können. Kartoffeln und Gemüse stammen aus der Biogärtnerei Schostek in Zittau und wachsen
ohne künstlichen Dünger und mit ganz wenig Mitteln zum Schutz der Pflanzen. Mittwoch und Samstag wird alles auf dem Markt in
Zittau angeboten. Das Mehl wird in der schönen Rittermühle in Rennersdorf gemahlen, wo täglich im Mühlenladen eingekauft werden
kann. Das Mühlenfest ermöglicht es außerdem, alles anzuschauen und sich erklären zu lassen. Quark und Butter kommen vom
Lindenhof Pfaffendorf bei Görlitz. Die Kühe bewegen sich viel auf der Weide draußen, fressen frisches Gras im Sommer und Heu im
Winter. Jeden Freitag kann im Laden auf dem Hof eingekauft werden. Am letzten Freitag jeden Monats gibt es im KuhCafé frischen
Kuchen und der Bauernhof mit den Tieren kann besichtigt werden. Ganz frische Eier gibt das Stadtgut Görlitz dazu. Zu einem guten
Essen gehört im Herbst am besten ein Kräutertee. Kräuter eignen sich außerdem sehr gut, um das Essen zu würzen. Die gesunden und
köstlichen Kräuter wachsen bei der Biogärtnerei Wagner in Görlitz und der Gärtnerei der BIOase in Zittau.
An dieser Stelle noch einen großen Dank an die mitwirkende Initiative "Ein Korb voll Glück", welche sich um die Zutatenbeschaffung der
Piroggen kümmerte und an alle regionalen Produzenten, welche die Zutaten für die Herstellung des Rezeptes kostenlos zur Verfügung
stellten.
Kontakt:
Jugendkochschule: www.dsw-lausitz.de
Ein Korb voll Glück: www.ein-korb-voll-glueck.de
GOTUJEMY
Nadzienie z ziemniakami i twarogiem
Pierogi
Obrać 2 średniej wielkości mączne ziemniaki, pokroić na kawałki, ugotować do miękkości i rozgnieść widelcem.
2 filiżanki twarogu (40 % tłuszczu); 1 szczypta soli; starta gałka muszkatołowa; 1 mała cebula pokrojona w drobną kostkę i lekko
zrumieniona w 1 łyżce masła lub smalcu (ok. 50 g), ½ filiżanki startego sera (np. Gouda, Edam, ser górski, parmezan,...) i 2 łyżki
świeżych posiekanych ziół (np. szczypiorek, pietruszka,...), wymieszać wszystko razem, przyprawić i odstawić.
Możecie również zrobić słodkie nadzienie, np. z jagodami, szczyptą cukru, bułką tartą lub grysikiem i twarogiem.
Poniżej nasz przepis na ok. 20 do 30 pierogów o średnicy 5 – 6 cm
Trzy filiżanki mąki pszennej typu 405 lub mąki orkiszowej typu 630 (ok. 350 g) wysypać na powierzchnię – usypać małą górkę,
dodać szczyptę soli, zrobić zagłębienie, ostrożnie wlać do niego filiżankę ciepłej wody (ok. 1/8 l), a następnie dodać średniej
wielkości świeże jajko. Ostrożnie wymieszać wszystko widelcem. Dodać roztopione masło i ugniatać rękami. Jeśli ciasto jest
nadal zbyt wilgotne lub lepkie, należy posypać je mąką i dalej ugniatać. Przykryć ciasto i odstawić do lodówki na około pół godziny.
Następnie posypać mąką czystą powierzchnię roboczą, przekroić ciasto wyjęte z lodówki na pół i rozwałkować cienko wałkiem.
Cały czas obracać ciasto, posypywać mąką i ponownie rozwałkowywać (grubość ok. 2 mm). Następnie przy pomocy obręczy
lub filiżanki wycinać małe okrągłe plastry i jednostronnie nakładać łyżeczką nadzienie. Krawędzie muszą pozostać czyste. Teraz
przełożyć nad nadzieniem drugą połowę plastra, tworząc półksiężyc. Ostrożnie zagnieść krawędzie i ozdobić wzorkiem robionym
widelcem. Gotowe pierogi układać na ściereczce lub posypanej mąką desce.
Kiedy wszystkie pierogi będą gotowe, zagotować je w gorącej, osolonej wodzie lub w dobrym wywarze z warzyw korzeniowych
(np. seler, marchew, por, pietruszka, kapusta włoska, cebula z łuską – wszystko pokrojone i ugotowane w osolonej wodzie –
następnie warzywa wyjąć). Jeśli pierogi zaczynają wypływać, gotować je na wolnym ogniu przez dwie minuty.
WAŻNE: Nie wrzucamy wszystkich pierogów. Ugotowane pierogi wyjąć za pomocą łyżki cedzakowej, włożyć do miski, okrasić
masłem i podać.
Młodzieżowa szkoła gotowania "ISS WAS" ("ZJEDZ COŚ") to otwarta oferta pracy z dziećmi i młodzieżą, skierowana do
dziewcząt i chłopców od dziesiątego roku życia. Znajduje się w pomieszczeniach Placówki ds. Pomocy Dzieciom i Młodzieży –
Janusz-Korczak-Heim w Görlitz Weinhübel. Wraz z innymi dziećmi i młodzieżą z Görlitz i okolic mieszkańcy obiektu uczą się
podstaw przygotowywania prostych i wyszukanych potraw. Z jednej strony stanowi to podstawę zdrowej diety i zdrowego stylu
życia, a z drugiej strony kursy gotowania służą jako orientacja zawodowa, wzmacniają pewność siebie i otwierają perspektywy.
Gotowanie odbywa się regularnie w poniedziałki od 16:00 do 19:00, z wyjątkiem ferii. Oferujemy również specjalne kursy w czasie
ferii. Gotujemy posiłek z tego, co rośnie i jest produkowane w pobliżu nas i wyjaśniamy, kto produkuje składniki i gdzie można je
kupić. Ziemniaki i warzywa pochodzą z ogrodnictwa ekologicznego Schostek w Zittau i rosną bez nawozów sztucznych,
przy użyciu niewielkiej ilości środków ochrony roślin. W środę i sobotę wszystkie produkty są oferowane na rynku w Zittau.
Mąka jest mielona w przepięknym młynie – Rittermühle w Rennersdorf, gdzie codziennie można dokonać zakupów w sklepie
firmowym. Festiwal młynarski umożliwia również przyjrzenie się wszystkiemu i uzyskanie wyjaśnień. Twaróg i masło pochodzą z
Lindenhof Pfaffendorf niedaleko Görlitz. Krowy dużo czasu spędzają na pastwisku, latem jedzą świeżą trawę, a zimą siano.
W każdy piątek można robić zakupy w sklepie w gospodarstwie. W ostatni piątek każdego miesiąca KuhCafé oferuje świeże
ciasto i można zwiedzić gospodarstwo ze zwierzętami. Świeże jajka dostarcza ekologiczne gospodarstwo rolne Stadtgut Görlitz.
Dobry posiłek jesienią najlepiej smakuje w towarzystwie herbaty ziołowej. Zioła są również bardzo dobre do przyprawiania potraw.
Zdrowe i pyszne zioła rosną w ogrodnictwach ekologicznych – Biogärtnerei Wagner w Görlitz i BIOase w Zittau.
W tym miejscu bardzo dziękujemy za inicjatywę kooperacyjną „Kosz szczęścia”, która zajęła się zaopatrzeniem w składniki
na pierogi i wszystkim regionalnym producentom, którzy dostarczyli owe składniki do przygotowania przepisu za darmo.
Kontakt:
Młodzieżowa szkoła gotowania: www.dsw-lausitz.de
Kosz szczęścia: www.ein-korb-voll-glueck.de
18 19

WIR HABEN 100 KINDER BEFRAGT
Kochst du zu Hause selbst oder hilfst beim Kochen?
Czy sam(a) gotujesz w domu lub pomagasz w gotowaniu?
ZAPYTALIŚMY 100 DZIECI
Das Alter
wiek
6 7 8 9 10 11
Die befragten Kinder
Zapytane dzieci
Wo werden Butter und Käse hergestellt?
Gdzie powstaje masło i ser?
56
44
Habe ich schon mal gemacht.
Zdarzyło mi się.
Nein, interessiert mich nicht.
Nie i nie interesuje mnie.
5
60
39
19
Nein, würde ich aber gern.
Nie, ale chętnie gotował(a)bym.
21
16
Ja, regelmäßig. /Tak, regularnie.
40
3
Im Milchwerk.
W fabryce mleka.
In der Melkerei.
W mlekomacie.
In der Molkerei.
W mleczarni.
Keine Antwort.
Bez odpowiedzi.
Was sind Piroggen? /Co to są pierogi?
Ausmalbilder /kolorowanki
Was sind Spätzle? /Co to są szpecle?
Ausmalbilder /kolorowanki
7
Eine Mehlsorte.
Rodzaj mąki.
32 2
Gefüllte Teigtaschen.
Zlepione ciasto z farszem.
Keine Antwort.
Bez odpowiedzi.
59
Ein alter Name für Piraten in der Ostsee.
Dawna nazwa piratów na Morzu Bałtyckim.
89
Eiernudeln.
Makaron jajeczny.
4
Getränkename mit Cola-Geschmack.
Nazwa napojów o smaku coli.
6
Umgangssprachlich Fahrzeug.
Potocznie – samochód.
20 21

FAMILYCAFÉ JAKOBS ENKEL
Drei Dinge fallen ins Auge, wenn man durch
die farbenfroh gestaltete Tür ins FamilyCafé
Jakobs Enkel eintritt: Erstens eine rote
Rutsche und ein rotes Sofa. Zweitens die Kaffeetheke
und die Wände, denn die sind bunt gestreift. Beides
macht unmissverständlich klar:
Das hier ist ein Ort für Kinder.
Aber zugleich sollen sich hier
auch Mamas und Papas, Omas
und Opas wohlfühlen. Und drittens
ist vieles auf Deutsch und
Polnisch beschrieben. Hier hat
man die Möglichkeit, Familien
von beiden Seiten der Neiße zu
begegnen.
Seit Juni 2019 ist mit Jakobs Enkel
ein neuer Begegnungsort für Familien
mitten in der Görlitzer Innenstadt
gewachsen. Unabhängig vom
Wetter und der Nutzung eines Angebots
bietet er Kindern vom Krabbelalter
bis circa 8 Jahren Platz und
Raum zum Spielen und Bewegen.
Gleichzeitig können sich (Groß-)
Eltern ausruhen, verschiedene Kaffeespezialitäten
genießen und ein
Stück Kuchen nach meist traditionell polnischem Rezept
mit neuen Verfeinerungen probieren. Und natürlich dürfen
im FamilyCafé auch gern Kindergeburtstage oder Ähnliches
gefeiert werden.
Zukünftig ist
geplant, einen
Eltern-Kind-Co-
Working-Space
anzubieten. Mütter
und Väter erhalten
damit eine Möglichkeit,
während
ihrer Elternzeit
bereits wieder
erste Schritte ins
Berufsleben gehen
zu können und
trotzdem ihr Kind
bei sich zu haben.
Gdy przez kolorowe drzwi wchodzisz do
FamilyCafé Jakobs Enkel, trzy rzeczy
przyciągają wzrok – najpierw czerwona
zjeżdżalnia i czerwona sofa. Później – lada kawowa
i ściany w kolorowe pasy. Wystrój wyraźnie
podkreśla, że jest to miejsce
dla dzieci. Ale jednocześnie
mamy i tatusiowie, babcie i dziadkowie
również powinni się tu
dobrze czuć. Do tego wiele informacji
jest w języku niemieckim i
polskim. Tutaj mamy możliwość
spotkać rodziny z obu stron Nysy.
Od czerwca 2019 roku Jakobs Enkel
stał się nowym miejscem spotkań
dla rodzin w centrum Görlitz.
Niezależnie od pogody i korzystania
z oferty, daje dzieciom raczkującym
oraz dzieciom do około 8-go roku
życia przestrzeń do zabawy i poruszania
się. Jednocześnie dziadkowie
i rodzice mogą odpocząć, skosztować
różnych specjałów kawowych
oraz spróbować ciast według tradycyjnych
polskich przepisów, z nowymi
udoskonaleniami. Oczywiście w
FamilyCafé można również obchodzić urodziny i podobne
uroczystości.
W przyszłości
planowane jest
zaoferowanie
przestrzeni dla
rodziców i dzieci
– co-workingspace.
Daje to
mamom i ojcom
możliwość stawiania
pierwszych
kroków w życiu
zawodowym
podczas urlopu
rodzicielskiego, a
jednocześnie pozostania
z dzieckiem.
O-Töne
/Oryginalne nagrania
Das Café mit seinem angenehmen Ambiente bietet
eine super Gelegenheit, sich mit anderen Kindern und
ihren Eltern zu verabreden. Wir waren schon einige
Male mit Freunden, die ursprünglich aus Polen kommen,
im Café. Deshalb finde ich es schön, dass dort
die deutsch-polnische Begegnung angeregt wird.
Ein Café mit ausreichend Spielbeschäftigung
für die Kinder ist super, dass man
sich als Eltern auch mal unbeschwerter
unterhalten kann. Außerdem ist es eine
ideale Schlechtwettervariante und der
Kuchen und der Kaffee sind sehr lecker.
Regina W.
(Mutter /matka)
Thomas W.
(Vater /ojciec)
Mir gefällt, dass man sich hier
mit anderen Müttern treffen und
Tipps und Erfahrungen austauschen
kann. Wichtig ist auch, dass
die Kinder ihre ersten Kontakte
„knüpfen“ können.
Das ist ein super Platz für die
ganze Familie. Mama kann lecker
Kuchen essen und die Kinder
können zusammen spielen.
Kawiarnia z przyjemną atmosferą, oferująca
wspaniałą możliwość spotkania z innymi dziećmi
i ich rodzicami. Byliśmy w kawiarni kilka razy z
przyjaciółmi, którzy pochodzą z Polski. Dlatego
uważam, że to miłe, że są tam organizowane
spotkania polsko-niemieckie.
Kawiarnia, w której dzieci mogą się bawić,
dzięki czemu również rodzice mogą spędzać
beztrosko czas. Poza tym jest to idealny wariant
na złą pogodę, a ciasto i kawa są pyszne.
Podoba mi się, że można tu
spotkać inne matki i wymieniać się
wskazówkami i doświadczeniami.
Ważne jest również to, że dzieci
mogą nawiązać pierwsze kontakty.
Magdalena C.
(Mutter /matka)
To wspaniałe miejsce dla całej
rodziny. Mama może zjeść pyszne
ciasto, a dzieci mogą się razem bawić.
Karolina W.
(Mutter /matka)
FamilyCafé Jakobs Enkel
Jakobstraße 5, 02826 Görlitz
22 facebook.com/JakobsEnkel/
23

# unbezahlbarland
spk-on.de/jugendgirokonto
Genau
mein
Immer da, wo ich bin:
mein Konto.
Unser Jugendgirokonto gibt es für alle von Geburt an bis
zum 23. Geburtstag - kostenfrei und mit Banking-App für
Handy oder Tablet. Was beim Jugendgirokonto alles für
dich drin ist, findest du auf spk-on.de/jugendgirokonto.
Ding.