Trójstronna Koncepcja Rozwoju Regionalnego ... - Korkonosze

Sprawozdanie końcowe - Koncepcja Rozwoju Regionalnego „Kraina Domów Przysłupowych“
Polska/Niemcy – Analiza stanu bieżącego oraz tendencje rozwoju
polskiej - nastąpił ich lekki wzrost przy jednoczesnym zmniejszeniu się powierzchni gruntów
użytkowanych rolniczo. Udział pól uprawnych w ogólnej powierzchni użytków rolnych
stanowi największą część (70% w niemieckiej części regionu i 64% w polskiej).
42% gospodarstw niemieckich uprawia pola o powierzchni do 10 ha, 21% - do 100 ha. Po
stronie polskiej struktura użytków rolnych jest dość rozdrobniona. 50% gospodarstw
rolnych uprawia pola o powierzchni mniejszej niż 1 ha i tylko 1% - wieksze niż 50 ha.
Tylko nieliczne spośród dużych gospodarstw (większych niż 1000 ha ) po niemieckiej
stronie należy do osób prawnych, które wywodzą się z byłych gospodarstw państwowych (tak
zwanych LPG). Większość gospodarstw po obu stronach granicy stanowią gospodarstwa
rodzinne, które zajmują się rolnictwem dodatkowo, obok stałego etatu. Po polskiej stronie
60% pól uprawnych należy do gospodarstw rodzinnych (dla porównania: na całym Dolnym
Śląsku odsetek ten wynosi 75 %, zaś w całej Polsce - 87 %).
Struktura upraw po niemieckiej stronie uległa w ostatnich latach pewnym zmianom.
Nastąpił wzrost obszarów zasiewu zboża przy lekkim spadku zasiewu roślin paszowych. W
coraz większym stopniu dotychczasowe nieużytki przeznaczane są pod uprawę rzepaku jako
surowca odnawialnego (w Niemczech istnieje coraz większe zainteresowanie produkcją
paliwa samochodowego właśnie z rzepaku). Najważniejszą role odgrywają uprawy zboża i
kukurydzy, natomiast rośliny okopowe pełnią w uprawach rolę drugorzędną.
Większość powierzchni zasiewów (około 70%) w powiecie lubańskim zajmują zboża.
Nastąpił wyraźny wzrost powierzchni zasiewu kukurydzy na ziarno (z 5 ha w 1999 roku do
1064 ha w 2001) oraz gryki (z 205 ha w 1999 roku do 655 ha w 2000 roku). Ugory stanowiły
w 2000 r. 10% użytków rolnych (1885 ha), zaś w 2003 r. już 18% (4943 ha). Podobnie
wygląda sytuacja w powiecie zgorzeleckim. Od roku 1998 część słomy wykaszanej na polach
wykorzystywana jest do produkcji energii cieplnej przez Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej w Lubaniu – w ten sposób powstaje 40% energii cieplnej wykorzystywanej przez
miasto. PEC Lubań jest pierwszym na Dolnym Śląsku i jednym z pierwszych w Polsce
przedsiębiorstw, które wykorzystuje słomę jako surowiec energetyczny. W roku 2004 opalane
słomą kotły w dwóch ciepłowniach miejskich dysponowały łącznie mocą 8 MW. Kotłownie
oprócz produkcji ciepła pełnią także z powodzeniem funkcję dydaktyczną i promocyjną.
Ekologiczna uprawa roli w niemieckiej części regionu w porównaniu z całą Saksonią
jest raczej słabo rozwinięta, jednak po przypadkach BSE i pryszczycy społeczeństwo bardziej
świadomie podchodzi do problemu zdrowej żywności i ekologii. Do roku 2009 udział
użytków uprawianych ekologicznie we wschodniej części Saksonii ma wzrosnąć z aktualnego
poziomu 1% do 10%. Również na terenie dolnośląskiego pogranicza rośnie popyt na produkty
ekologiczne (zwłaszcza w konfrontacji z nienajlepszymi jakościowo, całorocznymi
warzywami sprowadzanymi z południa Europy); wzrasta także gotowość przestawienia
własnego gospodarstwa na produkcję ekologiczną. Według badań przeprowadzonych w roku
2003 wśród rolników przez Forum Samorządowe „Pogranicze” aż 59% ankietowanych jest
gotowa do podjęcia takiego kroku pod warunkiem możliwości korzystania z fachowego
doradztwa. W ostatnich latach - zwłaszcza na terenie podgórskim, gdzie produkcja rolnicza
nie posiada wysokiego wskaźnika opłacalności - daje się zauważyć wzrastające
zainteresowanie rolnictwem ekologicznym, które zazwyczaj wiązane jest z działalnością
agroturystyczną. Obecnie na terenie powiatów lubańskiego i zgorzeleckiego istnieje 10
ekologicznych gospodarstw agroturystycznych, mogących używać wspólnego logo
„Ekologiczne Produkty Dolnośląskiej Ziemi”; kolejni rolnicy zgłaszają chęć przystąpienia do
kooperacji – dotyczy to zwłaszcza gospodarstw ekologicznych z rejonu Leśnej i Świeradowa-
Zdroju, a więc obszaru o dużym potencjale turystycznym.
Obok zbytu produktów rolnych na giełdach rolno-spożywczych czy w zakładach
przetwórczych, dużą rolą ma sprzedaż bezpośrednia, szczególnie w przypadku produktów
ekologicznych; po stronie niemieckiej udział ten szacuje się na 5-10%. Najczęściej produkty
te sprzedawane są na targach w miastach i w większych miejscowościach czy na festynach i
jarmarkach przygotowanych indywidualnie przez producentów. W niemieckiej części regionu
istnieje ponad 15 takich bezpośrednich punktów sprzedaży, które posługują się znakiem
jakości „Jakość – bezpośrednio od producenta” (Qualität – direkt vom Hof). W Lubaniu,
33