Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny UrzÄ d ...

-palatalized and palatalized; voiced and voiceless; stops
and non-stops, i.e. fricatives, affricates and sonorants; oral
and nasal) can be distinguished. Three groups of front consonants
constitute a peculiarity of Polish: sibilants s, z, c,
dz [s, z, |, ƒ], fricatives sz, ż, cz, dż [Û, ê, €, …], alveolopalatals
ś, ź, ć, dź [¤, é, }, †]. An important characteristic
of Polish is that consonants prevail in words. Polish is also
characterized by a great number and variety of consonant
groupings.
The stress in Polish usually falls on the penultimate
syllable, e.g. Po·znań, War·sza·wa, Jaś·ko·wi·ce,
Sie·strze·cho·wi·ce.
2. Polish literary language
2.1. Polish alphabet
oraz spółgłoski (twarde i miękkie; dźwięczne i bezdźwięczne;
zwarte i niezwarte, to jest szczelinowe, zwartoszczelinowe
i półotwarte; ustne i nosowe). Osobliwością
języka polskiego są trzy szeregi spółgłosek przedniojęzykowych:
syczące s, z, c, dz [s, z, |, ƒ], szumiące sz, ż,
cz, dż [Û, ê, €, …], ciszące ś, ź, ć, dź [¤, é, }, †]. Istotną
cechą języka polskiego jest ilościowa przewaga spółgłosek
w budowie wyrazów. Nasz język charakteryzuje także
wielka ilość i rozmaitość grup spółgłoskowych.
Akcent polski pada przeważnie na sylabę drugą od
końca wyrazu, np. Po·znań, War·sza·wa, Jaś·ko·wi·ce,
Sie·strze·cho·wi·ce.
2. Polski język literacki
2.1. Polski alfabet
Poles have been using the Latin alphabet since the 10 th
century. In the 16 th century – when print was invented – it
was finally adjusted to the needs of the Polish language
by adding several diacritic marks. At present, in international
publications, in order to reflect the Polish pronunciation,
usually the International Phonetic Alphabet
(IPA) is used. The Slavic phonetic transcription is used
much less often.
The Polish alphabet consists of 32 letters (+ 3 used exceptionally):
Polacy od X wieku posługują się alfabetem łacińskim.
W XVI wieku – wraz z początkiem drukarstwa – został
on ostatecznie dostosowany do potrzeb języka polskiego
przez dodanie kilku znaków diakrytycznych. Obecnie
w publikacjach o charakterze międzynarodowym w celu
oddania polskiej wymowy stosuje się na ogół międzynarodowy
alfabet fonetyczny (IPA). Węższy zakres użycia ma
slawistyczna transkrypcja fonetyczna.
Alfabet polski składa się z 32 liter (+ 3 stosowane wyjątkowo):
Litery ą, ę, ń nie występują na początku, zaś ó na końcu
wyrazu. Litery q, v, x są stosowane tylko w wyrazach obcych
lub skrótach. Litera y na początku wyrazu spotykana
jest wyłącznie w wyrazach obcego pochodzenia. Wielkie
litery Ą, Ę, Ń stosowane są tylko w napisach wersalikami,
np. KĄTY, WĘGRÓW, POZNAŃ.
Od XVI wieku głoski niewystępujące w łacinie oznacza
się w polskim alfabecie podstawowymi literami łacińskimi
ze znakami diakrytycznymi oraz dwuznakami. W pisowni
polskiej pojawiają się następujące znaki diakrytyczne:
a) ukośne kreski nad literami (akcent ostry) – ó, ć, ń, ś, ź
b) ukośna kreska przekreślająca literę – ł
c) kropka nad literą – ż
d) ogonki pod literami – ą, ę.
Pismo ręczne (w druku oddajemy je tzw. kursywą) przy
niektórych literach odbiega od kształtu wariantów drukowanych
(a – a, ą – ą, i – i). W dużej literze Ż zamiast kropki
można stosować poziome przekreślenie w połowie litery: .
W przypadku spółgłosek ukośne kreski nad literami (ć, ś,
ź, ń) oznaczają miękkość i w piśmie występują przed literą
spółgłoskową (np. Śrem ) lub na końcu wyrazu (np. Wiedeń).
Ukośna kreska nad ó w momencie kształtowania się
polskiej ortografii (XVI wiek) oznaczała samogłoskę poa
A ą Ą b B c C ć Ć d D e E ę Ę f F g G h H i I j J k K l L ł Ł m M n N ń Ń o O ó Ó p P (q Q)
r R s S ś Ś t T u U (v V) w W (x X) y Y z Z ź Ź ż Ż
The letters ą, ę, ń never appear at initial positions of
words while ó at final. The letters q, v, x are used only in
foreign words or abbreviations. The letter y is used at initial
position of words only in foreign words. Capital letters
Ą, Ę, Ń are only used in inscriptions written with capital
letters, e.g. KĄTY, WĘGRÓW, POZNAŃ.
Since the 16 th century, sounds, which do not exist in
Latin, are designated in the Polish alphabet by basic Latin
letters with diacritic marks and digraphs. Polish involves
the following diacritic marks:
a) oblique lines over letters (acute accent) – ó, ć, ń, ś, ź
b) a oblique line across the letter – ł
c) dot over the letter – ż
d) hooks bent under letters – ą, ę.
Handwriting (in print reflected by the so-called italics)
differs in the case of some letters from their printed versions
(a – a, ą – ą, i – i). In the case of the capital letter Ż,
instead of a dot a vertical line can be used to cross the letter
in the middle: .
In consonants oblique lines over letters (ć, ś, ź, ń) indicate
the palatal sound and are written before a consonant
letter (e.g. Śrem) or at the word-final position (e.g.
Wiedeń).
9