Eposi i Kreshnikëve: monument i trashëgimisë kulturore shqiptare

Instituti Albanologjik i Prishtinës / Institute of Albanology of Prishtina
Qendra e Studimeve Albanologjike, Tiranё/ Center of Albanian Studies, Tirana
KONFERENCË SHKENCORE / SCIENTIFIC CONFERENCE
“Eposi i Kreshnikëve: monument i trashëgimisë kulturore shqiptare”
“Epos of Heroic Songs: A Monument of the Albanian Cultural Heritage”
Prishtinë, 28-30 gusht 2010
Prishtina, August 28 – 30, 2010
Këshilli Organizues / Organizing Committee
Prof .Dr. Hysen Matoshi, IAP, Prishtinë, drejtor / Director
Prof. Dr. Ardian Marashi, QSA, Tiranë, drejtor / Director
Prof. Dr. Miaser Dibra, QSA, Tiranë
Prof. Dr. Nicola Scaldaferri, Universiteti i Milanos
Prof. Dr. Adem Zejnullahu, IAP, Prishtinë
Prof. Dr. Agron Xhagolli, QSA, Tiranë
Prof. Dr. Shaban Sinani QSA, Tiranë
Prof. Dr. Zeqirja Neziri, Universiteti i Shkupit
Dr. Arbnora Dushi, IAP, sekretare / Secretary
Prof. Dr. Zymer Neziri, IAP, përgjegjës / Supervisor
1

28 gusht / August 2010, e shtunë / Saturday, në orën 9,00 o’clock
SEANCA PLENARE / PLENARY SESSION
(Salla e katit II / II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Commitee:
Hysen Matoshi, Ardian Marashi, Miaser Dibra, Zymer Neziri
Fjala e hapjes / Opening Conference Speech: Hysen Matoshi, Ardian Marashi
Fjalët përshëndetëse / Welcome Speeches:
.
.
.
Referati / Keynote Lecture:
Zymer Neziri dhe Shaban Sinani,
Eposi i Kreshnikëve: monument i trashëgimisë kulturore shqiptare
Epos of Heroic Songs: A Monument of the Albanian Cultural Heritage
Film dokumentar ”Lahutari i fundit”
Documentary film "The last Lahutar"
Pushim pёr kafe / Coffee break
__________________
28 gusht / August 2010, e shtunë / Saturday, në orën 11,00 o’clock
SEANCA E PARË / FIRST SESSION
(Salla e katit II / II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committee:
Shaban Sinani, Myzafere Mustafa, Zeqirja Neziri
1. Alfred Uçi
Kompleksiteti poetik dhe etnokulturor i Eposit të Kreshnikëve
The Poetic and ethno cultural complexity of the Epos of the Heroic Songs
2

2. Andromaqi Gjergji
Rendi shoqëror në Epos
Social order in the Epos
3. Agron Xhagolli
Dëshmi të reja për Eposin e Kreshnikëve
New evidences concerning the Epos of Heroic Songs
4. John Kolsti, SHBA
Signs of the blurring of non-ritual genres - ballads, balladic epics, and epics found in Lord's
collection
Shenja të mjegullta të zhanreve jo-rituale – baladave, epikave baladike dhe epikave të gjetura në
koleksionin e Lordit
5. Enver Mehmeti
Çështje të patrajtuara në studimet tona për këngët kreshnike
Issues yet to be addressed in our studies of Heroic Songs
6. Andrej Fajgejl
‘What is your tribe’: identification of the interlocutor in Albanian epic and in comparative
perspective
« I cilit fis je »’ : identifikimi i bashkëbiseduesit në epikën shqiptare dhe në perspektivën
krahasimtare
7. Agim Leka
Pikëpamjet e Stavro Skendit dhe eposi shqiptar
Stavro Skendi’s views and the Albanian Epic
Pushim
8. Karl Reichl
The Bilingual Singer: Mediator between Languages and Oral Traditions (The case of the Uzbek-
Tajik epic singers)
Këngëtari dygjuhësor: ndërmjetës midis gjuhëve dhe traditave gojore (Rasti i këngëtarit epik të
traditës së Uzbekistanit dhe Taxhikistanit)
9. Myzafere Mustafa
Poetika e formulave të këngëve për kreshnikët
The poetics of the formulas in the Heroic Songs
10. Nicola Scaldaferri, Itali
From the Archive to the Field: New Reserch on Albanian Epic Songs
Nga arkivi në terren; hulumtime të reja mbi këngët epike shqiptare
11. Sadri Fetiu
3

Vlera artistike - dëshmi e origjinalitetit të Eposit tonë
Artistic value - evidence for the authenticity of our Epos
12. Odeta Zhegu
Eposi shqiptar i kreshnikëve dhe trajtimi i femrës – dëshmi autoktonie dhe vjetërsie
The Albanian Heroic Epos and the treatment of women – evidence of autochthony and seniority
13. Sabahajdin Cena
Kulti i të bukurës ideale në «Martesën e Halilit» dhe në «Martesën e Mehës të Smajlagës»
The cult of the ideal beauty in «The Marriage of Halili» and «The Marriage of Meha of
Smajlaga»
Diskutime / Discussion
__________________
28 gusht / August 2010, e shtunë / Saturday, në orën 10,00 o’clock
SEANCA E DYTË / SECOND SESSION
(Salla e katit III / III floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committee:
Mark Tirta, Afërdita Onuzi, Adem Zejnullahu
1. Afërdita Onuzi
Aspekte te mënyrës së jetesës në epikën legjendare
Aspects of lifestyle in the Legendary Epic
2. Zeqirja Neziri
Figura e rapsodit shqiptar dhe çështja homerike
The figure of the Albanian Rhapsode and the Homeric Issue
3. Adem Zejnullahu
Roli i nënës në Eposin e Kreshnikëve
The role of mother in the Heroic Epos
4. Dieter Nehring
Funksioni integrues i këngëve shqiptare të vitit 1830
The integrative function of Albanian songs of 1830
5. Mark Tirta
Simbole mitike në doke të komunikimit etik-juridik në Eposin e Kreshnikëve
Mythical symbols of moral judgment as communicated in the Heroic Epos
6. Ali Muka
4

Për fshatin dhe banesën tradicionale fshatare në Eposin e Kreshnikëve
Traditional village and rural housing in the Heroic Epos
7. Dea Temali
Ajkuna nënë, motër dhe grua në Epos
Ajkuna; mother, sister and wife in the Epos
Pushim / Break
8. Hysni Hoxha
Elementet dhe trajtat dramatike në Eposin e Kreshnikëve
Dramatic elements and forms in Heroic Epos
9. Ledri Kurti
Palaj-Kurti si kodifikues të parë të eposit
Palaj-Kurti as a first codifiers of Epos
10. Bashkim Lajçi
Disa të dhëna për armët në Eposin e Kreshnikëve
Some information on weapons in the Heroic Epos
11. Enkeleida Mataj
Epi i Gjergj Elez Alisë si përmbyllje e sumblimit të sakrificës së gruas
Gjergj Elez Ali’s song as a peroration of women’s subliminal sacrifice
12.Jolanda Trumza
Rreth një fryme parrokiale në Epos
Concerning a parochial spirit in the Epos
Diskutime / Discussion
_______________
DREKA / LUNCH
28 gusht / August 2010, e shtunë / Saturday , në orën 16,00 o’clock
SEANCA E TRETË / THIRD SESSION
(Salla e katit II / II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Commitee:
Sadri Fetiu, Leontina Gega-Musa, Agron Xhagolli
5

1. Miaser Dibra
Komunikimi metaforik në Eposin e Kreshnikëve
Metaphorical communication in the Heroic Epos
2.Arbnora Dushi
Tekstualizimi i eposit gojor shqiptar: kёnga «Martesa e Ali Bajraktarit» (model)
Textualization of Albanian Oral Epos: The Song of the “Marriage of Ali Bajraktari” (a model)
3. Hamit Xhaferi
Përmbajtja ideoartistike e këngëve të kreshnikëve
The ideological-artistic content of the Heroic Songs
4. Kristaq Jorgo
Eposi heroik shqiptar dhe analiza kuantematike e tekstit
Albanian Heroic Epos and the quantematic analysis of text
5. Leontina Gega-Musa
Transmodelimi i një kënge kreshnike në një roman për fëmijë
Transmodelling of a Heroic song in a children's novel
6. Merita Gjokutaj
Eposi shqiptar dhe lexuesi fëmijë
The Albanian Epos and the young reader
Pushim / Break
7. Myrvete Dreshaj-Baliu
Epika legjendare e Rugovës: Koleksioni i studiuesit Zymer Neziri
The legendary Epic of Rugova: Zymer Neziri’s Collection
8. Nebi Bardhoshi
Vështrim për të drejtën zakonore në Eposin e Kreshnikëve
A survey of Customary Law in Heroic Epos
9. Nevrije Ismajli
Pikëpamjet e Lambercit për vjetërsinë e Eposit të Kreshnikëve
Lambertz’s views on the age of the Heroic Epos
10. Primo Shllaku
Romaniteti si prani e ndikim në eposin e shqiptarëve
The presence and influence of Roman culture in the Albanian Epos
11. Eleonora Ndreca
Elemente paremiologjike në epos dhe në ligjërimin etnozakonor: Rendi fisnor në epos dhe në
Kanun
6

Paremiologic elements in the Epos and in ethno-customary discourse: Tribal order in the Epos
and in the Kanun of Lek Dukagjini
12.Red Radoja
Formula përsëritëse muzikore është bartësja parësore e kumtit mitik në eposin shqiptar të
kreshnikëve
Musical repetitive formulae is a primary transmitter of the mythical message of the Albanian
Heroic Epos
Diskutime / Discussion
__________
28 gusht /August 2010, e shtunë / Saturday, në orën 16,00 o’clock
SEANCA E KATËRT / FOURTH SESSION
(Salla e katit III/ III floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committee:
Ndoc Papleka, Enver Mehmeti, Muharrem Jakupi,
1. Kahreman Ulqini, Shkodër
Dëshmi etnografike për vjetërsinë e Eposin e Kreshnikëve
Ethnographic evidence for the age of the Heroic Epos
2. Mark Krasniqi, ASHAK
Qeniet mitike dhe Eposi i Kreshnikëve
Mythical Beings and the Heroic Epos
3. Ndoc Papleka
Autoktonia e Eposit të shqiptarëve
Indigeneity of the Albanian Epos
4. Bardhosh Gaçe
Qemal Haxhihasani si mbledhes, botues, studiues i eposit të shqiptarëve
Qemal Haxhihasani as collector, editor and researcher of the Albanian Epos
5. Fitim Çaushi
Ngjashmëri në figuracion dhe në konceptim poetik të këngës elegjiake “Me Bizant të zu inati”
dhe Eposit të Kreshnikëve
Figuration similarities in poetic conception of elegiac poetry of the Song “Me Bizant të zu inati”
and the Heroic Epos
7

6. Armanda Hysa
Elemente të organizimit të pazareve në epikën legjendare
Elements of the organization of markets in the Legendary Epic
7.Arjana Seiti
Epika legjendare në Arkivin e Prozës dhe të Poezisë Popullore të Institutit të Antropologjisë
Kulturore dhe Studimit të Artit, Tiranë
The legendary Epic in the Archives of Folk prose and poetry of the Institute of Cultural
Anthropology and Study of Art in Tirana
Pushim / Break
8.Muharrem Jakupi
Shndërrimet funksionale të së mrekullishmes në kontekstin aktual të receptimit të Eposit
Functional transformations of the miracles in the current context of Epic reception
9. Pëllumb Xhufi
Gjendja e etnikumit shqiptar në kohën e formimit të Eposit
Albanian ethnic status at the time of the formation of the Epos
10. Selim Daci
Rrethanat historike në Iliri pas depërtimit të sllavëve
Historical circumstances in Illyria after the penetration of the Slavs
11. Veli Veliu
Udhëpërshkruesit frëngë të shekullit XIX për këngët kreshnike shqiptare
French travelers of XIX Century about the Albanian Heroic Songs
12. Fitim Veliu
Kontributi i studiuesve të Prishtinës për Eposin e Kreshnikëve
The contribution of Prishtina Researchers to the study of the Heroic Epos
13. Flamur Maloku
Eposi i Kreshnikëve, somë dhe semë e trashëgimisë kulturore
Heroic Epos, some and seme of cultural heritage
Diskutime / Discussion
___________
29 gusht / August 2010, e diel / Sunday, në orën 10,00 o’clock
8

SEANCA E PESTË / FIFTH SESSION
(Salla e katit II / II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Commitee:
Kazuhiko Yamamoto , Shefki Sejdiu, Robert Elsie,
1. Ardian Marashi
Epika homerike dhe eposi shqiptar: paralele antropokulturore
Homeric Epic and the Albanian Epos: anthropological and cultural parallels
2. Antonio Bellusci
Tematika, vlerëra dhe aktualiteti të disa këngëve epike popullore arbëreshe, që këndohen në
vallet tek e Martja e Pashkëve në Frasnitë, katund arbëresh në Kalabri
Themes, value and reality of some Arberesh folk songs, sung at the dances of Easter Tuesday in
Frasnitë, an Arberesh village in Calabria
3. Fatima Eloeva
Vështrim krahasues për Eposin shqiptar dhe Digenis Akritin e traditës greke
Comparative analysis of the Albanian Epos and Digenis Akritas from the Greek Tradition
4. Adem Jakllari
Ngjashmëri tipologjike ndërmjet eposit shqiptar dhe eposit francez
Typological similarities between the Albanian Epos and the French Epic
5.Blerina Suta
Funksioni i eposit gojor në poemën epike romantike: Fishta dhe autorët sllavo-jugorë
Epic oral function in the Romantic epic poem: Fishta and Southern Slavic authors
6. Izaim Murtezani
Eposi heroik shqiptar dhe riti i rishtarisë së dasmës
Albanian Heroic Epos and the wedding ritual of initiation
Pushim
7. Kazuhiko Yamamoto
A Comparative Study of the Ethical Concepts between Homeric Poetry and Albanian Epic Songs
Studim krahasues i koncepteve epike të poesizë homerike dhe këngëve epike shqiptare
8. Shefki Sejdiu
Paralele strukturore midis Këngës së Rolandit dhe Ciklit të këngëve kreshnike (Aspekti
kategorialo-semantik)
Structural parallels between the Song of Roland and the Cycle of Heroic Songs (categorically –
semantically aspect)
9. Mirsad Kunić
9

Krajiški junaci u albanskim epskim pjesmama
Heronjtë kreshnikë në këngët epike shqiptare (Heroes of Krajina in Albanian Epic Songs)
10. Robert Elsie
Vëzhgime mbi traditat epike shqiptare dhe boshnjake
Observations on the Albanian and Bosnian epic traditions
11. Stephen Schwartz
Bartók, Parry & Lord: a flawed legacy On Bosnian Muslim and Albanian Folklore
Bartok, Perri dhe Lordi: trashëgimi e mangët e folklorit boshnjak musliman dhe shqiptar
12. Rigels Halili
Eposi i Kreshnikëve në Sanxhakun e Pazarit: gjendja e sotme dhe krahasimi i saj me gjendjen e
viteve ’30 të Parry dhe Lord-i
The Heroic Epos in Sanxhak of Pazar: the current situation and its comparison with the Parry-
Lord situation in the 1930s
Diskutime / Discussions
__________
29 gusht / August 2010, e diel / Sunday, në orën 10,00 o’clock
SEANCA E GJASHTË / SIXTH SESSION
(Salla e katit III / III floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committee:
Aleksandër Rusakov, Emil Lafe, Vasil Tole
1. Aleksander Rusakov
Eposi heroik si burim për historinë e gjuhës shqipe
Heroic Epic as the source for the history of the Albanian language
2. Antonia Young read by Angela Selmani
Albanian musical instruments: holdings and knowledge in the UK
Instrumentet muzikore shqiptare: zotërimi dhe njohja e tyre në Britani
3. Emil Lafe
Interpretime filologjike Ciklit të Kreshnikëve: këngë të botuara e të përkthyera
gjermanisht prej Lambertz-i
Philological interpretations for Herioc Cycle: songs translated into German and published
by Lambertz
10

4. Ardian Ahmedaja
Karakteristika të praktikës së sotme muzikore të këngëve me lahutë
Features of today's musical practice of songs with lahuta
5. Abdullah Zymberi
Gjuha dhe topika e gjymtyrëve te Eposi i Kreshnikëve
Language and the topic of members in the Heroic epos
6. Albin Sadiku
Karakteristikat meloritmike të këngës epike të kreshnikëve dhe problematika e
melografimit të tyre
Melo-rhytmic features of Heroic epic songs and the issue of their melography
7. Armand Zacelici
Organizimi muzikor i vargut në këngët e kreshnikëve
Musical organization of the string in the Heroic Songs
Pushim / Break
8. Victor Friedman, SHBA
Habitorja epike në gjuhën shqipe
Epic Admirative in Albanian Language
9. Vasil Tole
Standardet e organizimit muzikor të këngëtimit në Epos
Standards of musical organization in the singing practice of the Epos
10. Emin Krasniqi
Komunikimi ndërmjet rapsodit dhe dëgjuesit
Communication between Rhapsode and listener
11. Evalda Paci
Emërtime dhe përveçime latine në epos
Latin names and exceptions in the Epos
12. Inis Shkreli
Vendi i këngëve të kreshnikëve në regjistrimet zanore të Institutit të Antropologjisë
Kulturore dhe Studimit të Artit, Tiranë
The place on Heroic Songs in the Sound Recordings of the Institute of Cultural
Anthropology and the Study of Art, Tirana
13. Klodian Qafoku
Shqyrtime etnomuzikologjike në këngët e kreshnikëve
Ethnomusicological reviews of the Heroic Songs
Diskutime / Discussions
11

________
DREKA / LUNCH
29 gusht / August 2010, e diel / Sunday , në orën 16,00 o’clock
SEANCA E SHTATË / SEVENTH SESSION
(Salla e katit II/ II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committe:
Gjovalin Shkurtaj, Albana Velianj, Rexhep Doçi,
1. Gjovalin Shkurtaj
Etnografia e të folurit në Eposin e Kreshnikëve
The ethnography of speaking in the Heroic epos
2. Gjyltekin Shehu
Disa paralelizma në mes të Këngës së Rolandit me Eposin mesjetar shqiptar
Some parallels between the Song of Roland and the Albanian medieval Epos
3.Albana Velianj
Tipare të epopeve europiane në këngët shqiptare të kreshnikëve
Features of European epopee in the Albanian Heroic Songs
4. Rexhep Doçi
Onomastika në Eposin e Kreshnikëve
Onomastics in the Heroic Epos
5. Elinda Ramadani
Shtresa bizantine në Eposin e Kreshnikëve
Byzantine layers in the Heroic Epos
6. Ermira Ymeraj
Ringjallja në epos si trashëgimi biblike
The revival of the Epos as a biblical inheritance
7. Fotaq Andrea
Eposi shqiptar i kreshnikëve dhe këngët heroike serbe sipas letrave franceze
The Albanian Heroic Epos and Serbian heroic songs according to French papers
Pushim / Break
8. Zenun Gjocaj
12

Frazeologjizmat në Eposin e Kreshnikëve
The phraseology of the Heroic Epos
9.Begzad Baliu
Onomastikoni i epikës legjendare
The Onomasticon of the Legendary Epic
10. Tonin Çobani
Dragonjtë: nga “Lahuta e Malcis” te këngët e kreshnikëve
Dragoons: from “The Highland Lute” to the Heroic Epos
11.Ledi Dollaj
Rreth pranisë së helenizmave në epos
Concerning the presence of the Hellenism in the Epos
12.Labinot Berisha
Kulti ndaj këngës në “Odisenë” e Homerit dhe në këngët kreshnike shqiptare
The cult of song in Homeric Odyssey and the Albanian Heroic Songs
Diskutime / Discussion
____________
29 gusht August 2010, e diel / Saturday, në orën 16,00 o’clock
SEANCA E TETË / EIGHTH SESSION
(Salla e katit III / III floor Hall)
Drejtojnë seancën Chair Committee:
Hamit Xhaferi, Brikena Smajli, Ismajl Doda
1. Edibe Osmani
Besa,trimëria dhe tradhtia e femrës në këngët kreshnike të Tetovës dhe të Gostivarit me
rrethinë
Besa, bravery and the betrayal of women in the Heroic Songs of Tetova and Gostivar and
their surroundings
2. Fejzulla Gjabri
Të dhëna për Eposin e Kreshnikëve në krahinën e Lumës
Information about the Heroic Epos in the Province of Luma
3.Brikena Smajli
Simbolika mitike e diellit dhe e hënës në Eposin e Kreshnikëve
13

Mythical symbolism of the sun and the moon in the Heroic Epos
4. Hafezat Osmani
Vështrim për shtrirjen e këngëve kreshnike dhe për rapsodët e Tetovës dhe të Gostivarit
me rrethinë
An overview of the scope and range of Heroic Songs and rhapsodists of Tetova and
Gostivar and their surroundings
5. Bavjola Shatro
Mistikë dhe gjurmë të kristianizmit në Eposin kombëtar
Mystique and traces of Christianity in the National Epos
6. Arben Prendi
Bota morale-zakonore, tipike shqiptare, në Eposin e Kreshnikëve
The moral and ritual world world, typical of Albania in the Heroic Epos
Pushim / Break
7. Ismajl Doda
Kënga e kreshnikëve në krahinën e Krajës
Heroic Songs in province of Kraja
8. Lavdosh Ahmetaj
Familja në Eposin e Kreshnikëve shqiptarë
Family in the Epos of Albanian Heroes
9. Lekë Sokoli
Eposi shqiptar nga këndvështrimi i sociologjisë bashkëkohore
Albanian Epic from the standpoint of modern sociology
10.Llesh Doçi
Edhe në Lurë ka këngë kreshnikësh
Even Lura has the Heroic Songs
11. Rudina Llazari
Besa si koncept i paqes në epos
Besa as a peace concept in the Epos
12. Safina Boriçi
Një model i së bukurës në krajli – vështrim figurës së Tanushës në Epos
A model of beauty in krajli – observation on the figure of Tanusha in the Epos
Diskutime / Discussions
14

19,00 Mbyllja e punimeve të Konferencës / Closing of the Conference
(Salla e katit II / II floor Hall)
Drejtojnë seancën / Chair Committee :
Hysen Matoshi, Ardian Marashi, Miaser Dibra, Zymer Neziri
Conference closing speech: Zymer Neziri
____________
30 gusht / August 2010, e hënë / Monday , në orën 7,30 o’clock
Udhëtim nga Prishtina për në Rugovë, me autobusë, në Shtupeq të Madh / Journey from
Prishtina to Rugova, by buses, in Shtupeq i Madh
- Njohja me ambientin tipik epik / Exploring the typical epic environment
- Takim me lahutarë dhe me lahutapunues / Meeting with lahutars and lahuta-makers
- Program artistik i ansamblit të folklorit autokton «Rugova» / Artistic Program of
Ensemble of Native Folklore “Rugova”
- Drekë në Shtupeq të Madh / Lunch in Shtupeq i Madh
- Kthimi në Prishtinë / Return to Pristina
15