4 - Faculty of Architecture

326 

ปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย 

กรณีศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม 

FACTORS WHICH CAUSE REPAIR OF RESIDENTIAL CASE STUDY OF A COMMUNITY 

MEASURE THAMNIMIT MUNICIPAL SAMUT SONGKHRAM PROVINCE 

ลัคนา อนงคไชย 

หลักสูตรเคหพัฒนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเคหการ 

ภาควิชาเคหการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

อาจารยที่ปรึกษา : ผูชวยศาสตราจารย ดร.กุณฑลทิพย พานิชภักดิ์ 

บทนํา 

ที่อยูอาศัยนอกจากมีความสําคัญตอการดํารงชีวิต เปนหนึ่งในปจจัยสี่ แลว ยังเปนสวนสําคัญของ 

วัฒนธรรมทองถิ่น โดยบานและชุมชนดั้งเดิมในแตละทองถิ่น จะมีเอกลักษณแตกตางกัน โดยมีลักษณะ 

สอดคลองกับภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ในแตละทองถิ่น กลาวคือจะมีลักษณะที่สอดคลองกับสภาพภูมิประเทศ 

และภูมิอากาศในแตละทองถิ่นของตน บานและชุมชนดั้งเดิมสวนใหญ เนื่องจากอยูมานานจึงมักมีสภาพทรุด 

โทรม ที่อยูอาศัยในยุคตอมากระแสโลกาภิวัตน สงผลให วิถีชีวิตคานิยมและการอยูอาศัยเปลี่ยนแปลงไป ทําให 

รูปแบบที่อยูอาศัยเปลี่ยนแปลงไปดวย การซอมแซมที่อยูอาศัยแบบดั ้งเดิมจํานวนหนึ่ง จึงปรับเปลี่ยนไปจาก 

รูปแบบดั้งเดิม 

จังหวัดสมุทรสงครามถือไดวาเปนพื้นที่ที่เหมาะแกการเพาะปลูกพืชนานาชนิด ประกอบกับชาวเมือง มี 

ความขยันขันแข็งในการประกอบอาชีพ เมืองสมุทรสงครามจึงกลายเปนแหลงผลิตพืชผลการเกษตรขนาดใหญ 

ในภาคกลางของประเทศไทย 

จากการสํารวจพื้นที่ภายใตงานวิจัยเคหะชุมชนวิถีไท โครงการสิ่งแวดลอมสถาปตยชนบท: กรณีศึกษา 

วิถีบานในจังหวัดสมุทรสงคราม พบวา การตั้งถิ่นฐานบานเรือนดั้งเดิมของเมืองสมุทรสงคราม โดยสวนใหญอยู 

ตั้งอยูบริเวณ 2 ฟากแมน้ําแมกลองอันอุดมสมบูรณ ตามแนวริมแมน้ํานี้ จะมีวัดเปนศูนยกลาง จะสราง 

บานเรือนอยูรอบบริเวณวัด โดยอาศัยวัดเปนศูนยกลาง 

เทศบาลเมืองสมุทรสงคราม ถือไดวาเปนพื้นที่เมืองซึ่งมีความเกาแกชุมชนหนึ่งในสมุทรสงคราม มีการ 

ตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ริมแมน้ํา เปนแนวยาวทั้งสองฝง มีทั้งหมด 14 ชุมชน 1 โดยมีวัดทั้งหมด 7 วัด เรียงรายเปน 

ศูนยกลางแตละชุมชน มีที่อยูอาศัยประมาณ 6,261 หลัง โดยชุมชนดั้งเดิมที่ตั้งอยูริมแมน้ํา สวนใหญมีสภาพ 

ทรุดโทรม ขาดการปรับปรุงซอมแซม 

จากการสํารวจทางเรือ 2 พบวา ยังมีชุมชนหนึ่งมีการซอมแซม ปรับปรุงที่อยูอาศัย ในลักษณะที่คง 

เอกลักษณเดิมอยู ดังนั้นจึงเปนประเด็นที่นาสนใจศึกษาถึงปจจัยที่สงเสริมการซอมแซมสภาพการอยูอาศัย วามี 

ปจจัยอะไรที่เปนแรงจูงใจและสนับสนุนในการซอมแซมที่อยูอาศัยอันสงผลตอคุณภาพของที่อยูอาศัยและการ 

1 

เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม,2553 

2 

การสํารวจตามโครงการวิจัยนวัตกรรม วันที่ 30 เดือน กรกฎาคม ,2553

327 

อยูอาศัยที่ดี ซึ่งชุมชนนั้นก็คือชุมชนวัดธรรมนิมิต เปนชุมชนที่มีการซอมแซมที่อยูอาศัยที่มีสภาพการอยูอาศัย 

ที่ดีที่สุดอยางเห็นไดชัด ดังนั้นผูศึกษาจึงไดเลือกชุมชนวัดธรรมนิมิตเปนพื้นที่ศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต มี 

จํานวนอาคารพักอาศัยทั้งชุมชนรวมประมาณ 850 หลังคาเรือน และมีชุมชนริมน้ําที่มีที่อยูอาศัยแบบดั้งเดิม 

อยูประมาณ 221 หลังคาเรือน สวนใหญอยูอาศัยโดยการเชา และผลจากการสํารวจเบื้องตนในชุมชนดั้งเดิมนี้ มี 

ที่อยูอาศัยที่มีการซอมแซมปรับปรุงอยูมากถึง 93 หลังคาเรือน 

รูปที่ 1.1 แสดงลักษณะที่อยูอาศัยที่มีการซอมแซมของชุมชนวัดธรรมนิมิต 

ดังนั้น การศึกษาเรื่อง “ปจจัยที่สงเสริมการซอมแซมที่อยูอาศัย : กรณีศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต 

เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม” จึงมีคําถามในการวิจัย คือ การซอมแซมที่อยูอาศัยเหลานี้ เกิดขึ้นได 

อยางไร ใครเปนผูริเริ่ม ดําเนินการอยางไร และปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมคืออะไร และเหตุใดจึงซอมแซมโดย 

ยังคงรักษาเอกลักษณ ของที่อยูอาศัยแบบดั้งเดิมไวได 

วัตถุประสงค 

1. เพื่อศึกษาประวัติความเปนมา และลักษณะทางดานกายภาพที่อยูอาศัยในชุชนวัดธรรมนิมิต 

เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม

328 

2. เพื่อศึกษาลักษณะของผูอยูอาศัย ทั้งทางดานเศรษฐกิจสังคมในชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง 

จังหวัดสมุทรสงคราม 

3. เพื่อศึกษาการปรับปรุงซอมแซมที่อยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง จังหวัด 

สมุทรสงคราม 

4. เพื่อวิเคราะหปจจัยที่ทําใหเกิดการปรับปรุงซอมแซมที่อยู อาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง 

จังหวัดสมุทรสงคราม 

กรอบแนวคิดและวิธีการดําเนินวิจัย 

ในการศึกษาครั้งนี้ไดเลือกชุมชนวัดธรรมนิมิตเปนชุมชนที่ใชในการศึกษา ซึ่งเปนชุมชนดั้งเดิมใน 

เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม มีจํานวนอาคารพักอาศัยทั้งหมด 817 หลังคาเรือน ชุมชนแบงออกเปนสอง 

สวน คือบริเวณชุมชนริมแมน้ํา มีจํานวนอาคารพักอาศัยทั้งหมด 221 หลังคาเรือน และพื้นที่บริเวณพักอาศัย 

รูปแบบใหม มีจํานวนอาคารพักอาศัยทั้งหมด 596 หลังคาเรือน 

แผนที่ 1 แสดงขอบเขตวัดธรรมนิมิต 

ในการศึกษาผูวิจัยไดเลือกพื้นที่บริเวณริมน้ําซึ่งเปนพื้นที่ชุมชนดั้งเดิม ซึ่งมีทั้งหมดประมาณ 254 

หลังคาเรือน อีกทั้งจากการสํารวจเบื้องตนมีพื้นที่พักอาศัยที่มีการซอมแซมปรับปรุงอยู 93 หลังคาเรือน 

ขอบเขตพื้นที่ศึกษา 

ทิศเหนือ ติดกับ ชุมชนตลาด 

ทิศใต ติดกับ ชุมชนบางจะเกร็ง 1 

ทิศตะวันออก ติดกับ การปะปา เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม 

ทิศตะวันตก ติดกับ แมน้ําแมกลอง 

การศึกษานี้ไดศึกษาปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย : กรณีศึกษาชุมชนวัดธรรมนิมิต 

เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม โดยครอบคลุมเนื้อหาทั้งในดานกายภาพ เศรษฐกิจ และสังคม ตลอดจน 

วิเคราะหลักษณะการซอมแซมที่อยูอาศัย โดยมีตัวแปรตางๆ ตามวัตถุประสงค

329 

จากการศึกษาขอมูลเบื้องตนของพื้นที่ศึกษาในชุมชนวัดธรรมนิมิต มีลักษณะกรรมสิทธิ์การถือครอง 

ที่ดินหลายรูปแบบ คือ เจาของ เชาทั้งบานและที่ดิน เชาที่ดินวัด เชาที่ดินเอกชน ซึ่งมีจํานวนจํานวนเรียง 

ตามลําดับ ดังตาราง 1 ดังนี้ 

ตาราง 1 แสดงจํานวนบานในพื้นที่ศึกษา 

กรรมสิทธิ์ จํานวน รอยละ 

เจาของ 46 21 

เชาที่ดินวัด 27 12 

เชาที่ดินเอกชน 116 53 

เชาทั้งบานและที่ดิน 32 14 

รวม 221 100 

ผลของการสํารวจขอมูลเบื้องตนทําใหพบวามีการซอมแซมที่อยูอาศัยเปนจํานวนมากซึ่งมีจํานวนที่อยู 

อาศัยที่ซอมแซมทั้งหมด 93 หลัง จาก 221 หลัง คิดเปนรอยละ 42.08 ดังนั้นจึงทําการเลือกกลุมตัวอยางโดย 

การจําแนกจากกรรมสิทธิ์การถือครองที่ดิน จากนั้นจึงไดทําการคัดเลือกกลุมตัวอยางในการศึกษาโดยการสุม 

ตัวอยางเชิงคุณภาพ (ไมนอยรอยละ 30) คือไมนอยกวา 28 หลังคาเรือน เพื่อนําไปสัมภาษณกลุมผูอยูอาศัยที่มี 

การซอมแซมที่อยูอาศัยในชุมชน ซึ่งมีการกระจายในการสุมตัวอยาง ดังตารางที่ 2 

ตารางที่ 2 แสดงจํานวนของการสุมตัวอยางประชากร 

กรรมสิทธิ์ 

จํานวนหนวยที่อยูอาศัยที่มี จํานวนหนวยของการสุม 

การซอมแซมทั้งหมด ตัวอยางไมนอยกวา 

เจาของ 12 4 

เชาที่ดินวัด 11 4 

เชาที่ดินเอกชน 55 17 

เชาทั้งที่และบาน 15 5 

รวม 93 30 

โดยมีระเบียบวิธีการวิจัยดังนี้ 

1. ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของกับปจจัยการซอมแซมที่อยูอาอศัย ลักษณะทางกายภาพ 

เศรษฐกิจ สังคม ลักษณะการซอมแซม โดยอาศัยขอมูลเบื้องตนจากเอกสารวิชาการ งานวิจัยตางๆ แผนที่ 

ภาพถายทางอากาศและจากการสํารวจดวยตนเอง 

2. กําหนดปจจัยในการสํารวจ ออกแบบแบบสัมภาษณและวิเคราะหพื้นที่ศึกษา เพื่อใหไดขอมูลปจจัยที่ 

ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัยกรณีศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม 

3. จัดทําแบบสัมภาษณสําหรับบานกลุมบานที่มีการซอมแซมที่อยูอาศัย เพื่อศึกษาปจจัยที่ทําใหเกิดการ 

ซอมแซมที่อยูอาศัย พรอมทั้งเก็บขอมูลแบบสอบถามในลักษณะ Pilot Test 

4. ตรวจสอบแกไขและปรับปรุงแบบสัมภาษณหลังจากเก็บขอมูลแบบสัมภาษณลักษณะ Pilot Test ใน 

ขอ 3 เพื่อนําไปเก็บขอมูลแบบสัมภาษณเพื่อนําไปใชจริงอีกครั้ง

330 

5. วิเคราะหขอมูลแบบสอบถามโดยใชโปรแกรม SPSS/PC+ version 10.01 ในการวิเคราะหคําตอบสถิติ 

ที่ใช การหาคารอยละ (Percentage) และหาคาเฉลี่ย (Means) รวมกับวิธี Content Analysis เพื่อนํามาศึกษาถึง 

ปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย 

6. วิเคราะหถึงความสัมพันธระหวางปจจัยตางๆ ซึ่งมีผลตอปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย 

กรณีศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม โดยการวิเคราะหขอมูลที่ไดจากแบบ 

สัมภาษณในเรื่องตางๆ นําผลที่ไดจากการสํารวจมาเรียบเรียงเรื่องราวในดานตางๆที่สงผลตอการซอมแซมที่อยู 

อาศัย และใชวิธี crosstab ในโปรแกรม SPSS/PC+ version 10.01 เพื่อหาความสัมพันธในแตละดานที่ 

เกี่ยวของกับปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย 

7. สรุปผลการศึกษาและเสนอแนะ 

ผลการศึกษา 

ชุมชนวัดธรรมนิมิตเปนชุมชนที่เกาแก ชื่อชุมชนมาจากการเรียกชื่อตามชื่อวัตที่กอตั้งในชุมชน เดิมที่ดิน 

สวนใหญจะเปนพื้นที่ปาโกงกางที่อุดมสมบูรณ มีการสรางบานเรือนพักอาศัยในชวงยุคแรกๆ โดยการจับจอง 

ที่ดิน บานเรือนสวนใหญกอสรางขึ้นในพื้นที่บริเวณริมแมน้ําแมกลอง โดยประกอบอาชีพประมงเปนหลัก ตอมา 

ไดมีการแบงที่ใหเชาเพื่อทําสวนผลไม แตเมื่อเมืองมีการพัฒนา และอาชีพปลูกพืชผลเริ่มลดลง เจาของที่ดินได 

แบงที่ดินเพื่อใหประชาชนเชาเพื่อปลูกบานพักอาศัย ที่ดินบางสวนก็ถวายใหเปนสมบัติของวัดธรรมนิมิต วัด 

ธรรมนิมิตไดมีการแบงที่ดินใหเชาเพื่อปลูกบานพักอาศัยเชนเดียวกัน ซึ่งจากลักษณะของกรรมสิทธิ์ครอบครอง 

ที่ดินสงผลใหบานของแตละลักษณะมีความแตกตางกันอยางเห็นไดชัด 

ลักษณะของการซอมแซมบานในพื้นที่ศึกษา แบงออกเปน 2 ลักษณะ คือ การซอมแวมทั้งหลัง และการ 

ซอมแวมบางสวน 

กลุมเครือญาติที่ทําใหเกิดการซอมแซม แบงเปนกลุมใหญ 2 กลุม ดังนี้ 

- กลุมบานที่ซอมแซมบานเพื่ออยูอาศัยที่เปนเจาของทั้งบานและที่ดิน 

ซึ่งเปนบานที่เกี่ยวโยงกับบานที่เปนบานของกลุมเครือญาติ เปนการซอมแซมที่อยูอาศัยที่มีการ 

ซอมแซมทั้งหลัง เปนกลุมบานเรือนไทยริมน้ํา ซึ่งเปนบานที่มีความเกาแกและอายุมาก โดยมีสาเหตุที่ทําใหมี 

การซอมแซมมีดังนี้ 

1. จากภัยทางธรรมชาติ ชวงเวลาน้ําหลากน้ําจะทวมถึงใตถุนบานทําใหลําบากแกการอยูอาศัย 

2. ภัยจากปลวกที่ขึ้นบาน ซึ่งบานทั้งหมดเปนบานไม 

- กลุมบานที่ซอมแซมเพื่ออยูอาศัยที่เชาทั้งบานและที่ดิน 

สวนใหญเปนกลุมบานเชาที่เปนเครือญาติกัน บานสวนใหญเปนบานไมและมีลักษณะของการ 

ซอมแซมที่มีเหมือนกัน เปนบานที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ซึ่งลูกหลานตางแยกยายไปประกอบอาชีพที่อื่นไมมี 

ใครอยูเพื่อดูแลรักษาบาน จึงไดมอบหมายใหพี่ชายและพี่สะไภคนโตเปนคนดูแล ซึ่งไดมีการปรับปรุงซอมแซม 

ใหอยูในสภาพที่ดีเพื่อใหเชาทั้งบานและที่ และสิ่งหนึ่งที่นาสนใจคือกลุมบานเหลานี้เปนบานที่มีสีในโทน 

เดียวกันเหมือนบานทุกหลังมาจากสีจากกระปองเดียวกัน

331 

สถานะทางเศรษฐกิจและสังคมของผูอยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต พบวาเพศโดยสวนของ ผูใหสัมภาษณ 

เปนผูหญิง คิดเปนรอยละ 60 ของผูใหสัมภาษณทั้งหมด อายุ โดยอยูในชวงอายุ 50 ปขึ้นไป คิดเปนรอยละ 73.3 

ผูใหสัมภาษณสวนใหญไมไดทํางาน คิดเปนรอยละ 50.0 โดยสวนใหญอยูบานเฉยๆ มีสมาชิกในครัวเรือนอาศัย 

อยูในบานประมาณจํานวน 2 คน คิดเปนรอยละ 33.0 มีระดับรายไดของผูใหสัมภาษณประมาณ 5,001-10,000 บาท 

ตอเดือน คิดเปนรอยละ 36.0 มีระดับรายไดครัวเรือนประมาณ 5,001-10,000 บาทตอเดือน คิดเปนรอยละ 23.3 

มีรายจายครัวเรือนประมาณ 3,001-5,000 บาทตอเดือน คิดเปนรอยละ 30.0 แสดงใหเห็นวาสถานะทางเศรษฐกิจ 

และสังคมของผูอยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต นั้นมีรายไดเพียงพอสามารถเก็บออมเพื่อซอมแซมที่อยูอาศัยได 

ถึงแมวาผูอาศัยสวนใหญจะเปน 

ลักษณะทางสังคมของชุมชนวัดธรรมนิมิต ทางดานสังคมของผูอยูอาศัยมีความสัมพันธที่ดีกอกันใน 

ทุกๆ ดาน แตสิ่งที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัยที่เห็นไดชัดที่สุดคือ การซอมแซมที่อยูอาศัยของบานที่เปน 

เครือญาติกัน ซึ่งแบงออกเปน 2 กลุมใหญ คือ ความสัมพันธทางเครือญาติ ซึ่งสงผลตอการซอมแซมที่อยูอาศัย 

คือการซอมแซมบานในวิธีการซอมแซมเหมือนกัน ความสัมพันธทางเครือญาติ ซึ่งสงผลตอการซอมแซมที่อยูอาศัย 

เพื่อใหเชาทั้งที่และบาน และความสัมพันธความสัมพันธของเจาของบานกับชางดั้งเดิมที่ทั้งเปนผูสรางและเปนผู 

ซอมแซมบาน 

ลักษณะทางกายภาพและสภาพการอยูอาศัยของผูอยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต ลักษณะทางกายภาพ 

และสภาพการอยูอาศัยของผูอยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิตสวนใหญบานจะกอสรางในชวงป พ.ศ. 2451-2500 

รอยละ 50.0 อายุบานบานอยูในชวงอายุ 31-60 ป รอยละ 40.0 เปนบานที่เปนมรดกตกทอดของเจาของบานใน 

ปจจุบันรอยละ 27.0 บานสวนใหญซอมแซมจะซอมแซมในชวงป พ.ศ. 2546-2554 ซึ่งมีบานที่ซอมแซมในชวงนี้ 

รอยละ 53.3 กลุมผูซอมแซมบานเปนชางทั่วไปในพื้นที่จังหวัดสมุทรสงคราม มีจํานวนทั้งหมด 11 หลัง รอยละ 

36.6 ราคาคาซอมแซมอยูในชวงระดับราคาที่นอยกวา 50,000 บาท รอยละ 30.0 ความถี่การซอมแซม สวนใหญ 

จะมีการซอมแซมบานเพียง 1 ครั้ง รอยละ 73.0 แหลงเงินในการซอมแซมที่อยูอาศัยจะเปนเงินออมของตัวเอง 

รอยละ 54.0 ระยะเวลาการอยูอาศัยอยูในชวงระยะเวลา 41-60 ป รอยละ 37.0 สถานภาพการอยูอาศัยอยูใน 

ฐานะเปนเจาของบาน รอยละ 67ลักษณะกรรมสิทธิ์การถือครองเปนการเชาที่ดินเอกชน รอยละ 47.0 

วิธีการปรับปรุงซอมแซมที่อยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต วัสดุที่ใชในการซอมแซมบาน สวนใหญเปนการ 

เลือกเองตามความชอบและเหมาะสมของเจาของบาน คิดเปนรอยละ 73.3 การทาสีบานเปนสีที่เจาของบาน 

เลือกเองตามความชอบและเหมาะสม คิดเปนรอยละ 76.7 ทัศนคติในการซอมแซมบานในชุมชนจะคํานึงถึงความ 

สวยงาม และมีสภาพแวดลอมที่ดีในการอยูอาศัย คิดเปนสัดสวนรอยละ 50.0 

สิ่งที่ทําใหเกิดการปรับปรุงซอมแซมที่อยูอาศัยในชุมชนวัดธรรมนิมิต สาเหตุในการซอมแซมที่อยูอาศัย 

สวนใหญจะพูดถึงเรื่องของภัยจากธรรมชาติ น้ําทวม และปลวกขึ ้นบาน ทําใหบานมีความชํารุดทรุดโทรมจึงสงผล 

ตอการซอมแซม คิดเปนรอยละ 60.0 สาเหตุในการเลือกรูปแบบในการซอมแซมจะเลือกรูปแบบตามคุณภาพของ 

บานเชาที่ดี เพื่อที่จะเปนธุรกิจบานเชาในอนาคต คิดเปนรอยละ 53.3 แนวความคิดในการซอมแซมจะไดแนวความคิด 

จากตนเองและชางแนะนํา มีจํานวน 14 หลัง คิดเปนรอยละ 47 แรงจูงใจในการซอมแซมมาจากการตองการให 

ที่อยูอาศัยมีความคงทนแข็งแรง คิดเปนสัดสวนรอยละ 43.3 ความสัมพันธของชุมชนที่สงผลทําสงผลใหเกิดการ 

ซอมแซมมาจากความผูกพันกับชุมชน ที่อยูอาศัยและแหลงงานเดิม คิดเปนสัดสวนรอยละ 60.0

รูปที่ 2 แสดงบานกลุมตัวอยางที่มีการปรับปรุงซอมแซม 

332

รูปที่ 2 แสดงบานกลุมตัวอยางที่มีการปรับปรุงซอมแซม 

333

334 

สรุปผลและขอเสนอแนะ 

การศึกษาเรื่อง ปจจัยที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัย กรณีศึกษา ชุมชนวัดธรรมนิมิต เทศบาลเมือง 

จังหวัดสมุทรสงคราม ไดศึกษาวาปจจัยอะไรเปนสิ่งที่ทําใหเกิดการซอมแซมที่อยูอาศัยของชุมชนวัดธรรมนิมิต 

ซึ่งมีปจจัยที่ชุมชนที่มีสภาพและลักษณะคลายคลึงกัน โดยเฉพาะชุมชนดั้งเดิมริมแมน้ําแมกลองชุมชนอื่นๆ 

สามารถใชเปนแนวทางการปรับปรุงซอมแซมที่อยูอาศัย ซึ่งจะนําไปสูการมีที่อยูอาศัยที่มีคุณภาพเหมาะแกการ 

อยูอาศัยที่ดีและยังคงเอกลักษณของชุมชนดั้งเดิม คือ 1)ปจจัยทางดานเศรษฐกิจคือการออมเงินเมื่อมีความ 

พรอมในการจายแลวก็จะสามารถทําการปรับปรุงซอมแซมบานได 2)ปจใจสรางแรงกระตุนใหชาวชุมชนเกิด 

ความรักและความหวงแหนที่อยูอา 3)ความสัมพันธทางดานสังคม ซึ่งหนวยงานทองถิ่นตองหาแนวทางกระตุน 

เพื่อสรางกระบวนการที่นําไปสูการกระตุนใหชุมชนอื่นเห็นความสําคัญในการปรับปรุงซอมแซมที่อยูอาศัย

335 

ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ 

ในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ 

FACTOR IN THE DECISION TO PURCHASE THE ELDERY HOUSING FOREIGNERS IN 

HUA HIN, PRACHUAP KHIRI KHAN PROVINCE 

สมเชษฐ จงจอหอ 


ภาควิชาเคหการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

อาจารยที่ปรึกษา : รองศาสตราจารย ไตรรัตน จารุทัศน 


อุตสาหกรรมทองเที่ยวเปนสาขาเศรษฐกิจหลักที่สามารถนํารายไดเงินตราตางประเทศเขาประเทศไดป 

ละกวา 5 แสนลานบาท และมีการเดินทางทองเที่ยวของคนไทย ภายในประเทศอีกกวา 4 แสนลานบาท สามารถ 

สรางงาน สรางอาชีพ และกระจายรายไดสูภูมิภาค สงเสริมและอนุรักษศิลปวัฒนธรรมไทยไดเปนอยางดี และ 

ตลอดระยะเวลา 50 ปที่ผานมา จํานวนนักทองเที่ยวตางประเทศไดมีอัตราเพิ่มขึ้นอยางรวดเร็วโดยเฉพาะในชวง 

20 ปที่ผานมา มีอัตราเพิ่ม เฉลี่ยประมาณรอยละ 7 ตอป1 

รูปแบบการทองเที่ยวในศตวรรษที่ 21 ไดแบงออกเปน 3 รูปแบบคือ 1. การทองเที่ยวทางธรรมชาติ 

2. การทองเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและประวัติศาสตร และ 3. การทองเที่ยวในรูปแบบพิเศษ ที่ผสมผสานความ 

ตองการของนักทองเที่ยวเปนหลัก การทองเที่ยวพํานักระยะยาวนับวาเปนรูปแบบหนึ่งของการทองเที่ยวใน 

รูปแบบพิเศษ ที่มีวิวัฒนาการจากความตองการของนักทองเที่ยว ที่มีพื้นฐานของการดํารงชีวิตรวมทั้งความ 

ตองการที่ไมเหมือนกันแตมีจุดมุงหมายที่คลายกันคือ การพักผอนหยอนใจ(Recreation) โดยที่การทองเที่ยว 

พํานักระยะยาวก็เปนผลมาจากโครงสรางของประชากรโลกมีการเปลี่ยนแปลง (Kotler, et al., 2006: 121) เขาสู 

สังคมผูสูงอายุ (Ageing Society) รวมทั้งมีการพยากรณวาในป พ.ศ. 2568 จะมีประชากรที่เปนผูสูงอายุในโลก 

340 ลานคนซึ่งในปจจุบันมีประชากรที่เปนผูสูงอายุอยูประมาณรอยละ 28 โดยเฉพาะประชากรที่เกิดในป 

พ.ศ.2489 – 2507 ในชวงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่เรียกคนในยุคนี้วา “Baby Boomer” หรือ “Gen X“ และคน 

กลุมนี้ในปจจุบันจะเปนกลุมคนที่เกษียณอายุจากการทํางาน มีความสามารถในใชจายเงินเพื่อการพักผอน การ 

ทองเที่ยว สงผลทําใหมีจํานวนนักทองเที่ยวที่เขามาประเทศไทยเปนผูมีอายุมากกวา 60 ป มีจํานวนสูงขึ้น 2 

1 

กงกฤช หิรัญกิจ. คํากลาวรายงานของ ประธานสภาอุตสาหกรรมทองเที่ยวแหงประเทศไทย ตอ ฯพณฯ 

นายกรัฐมนตรี (นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ) เนื่องในงานครบรอบ ๙ ป ของสภาอุตสาหกรรมทองเที่ยวแหงประเทศไทย; วันที่ 

9 สิงหาคม 2553. 

2 

วารัชต มัธยมบุรุษ. องคกรปกครองสวนทองถิ่นกับการทองเที่ยวพํานักระยะยาวสําหรับนักทองเที่ยวชาว 

ญี่ปุนในจังหวัดเชียงใหม. มหาวิทยาลัยนเรศวร. 2548

336 

ขอมูลสถิติจากการทองเที่ยวแหงประเทศไทย เรื่องขนาดตลาดของนักทองเที่ยวแนวโนมการทองเที่ยวพํานัก 

ระยะยาว ป 2553 ตลาดนักทองเที่ยวพํานักระยะยาว กลุมผูสูงอายุจากตางประเทศ นั้น เปนตลาดที่มีขนาด 

ใหญนับเปนพันลานคน เพราะในปจจุบันประชากรโลกในป 2553 มีประมาณกวา 6,823 ลานคน และ 

ประชากรสูงอายุที่มีอายุตั้งแต 60 ปขึ้นไป จํานวน 1,410 ลานคน มีสัดสวนเพิ่มขึ้นในอัตราที่เพิ่มขึ้นจากรอยละ 

21 ในป 2553 เปนรอยละ 24 ในป 2583 และมีสัดสวนเพิ่มขึ้นทุกป 

ตารางที่ 1.1 แสดงจํานวนสัดสวนประชากรผูสูงอายุ 10 อันดับทั่วโลก 

Target Country Population Retirement No. Ratio % 

1. Japan 127,417,244 24,816,520 19.5 

2. Belguim 10,270,000 1,800,000 17.5 

3. France 60,700,000 10,000,000 16.5 

4. England 59,800,000 9,800,000 16.4 

5. Switzerland 7,400,000 1,150,000 15.5 

6. Sweden 8,900,000 1,602,000 18 

7. Finland 5,200,000 780,000 15 

8. Denmark 5,300,000 954,000 18 

9. Switzerland 7,400,000 1,150,000 15.5 

10. Netherland 16,000,000 2,400,000 15 

Total 308,387,244 54,452,520 

ที่มา : บริษัทไทยลองสเตย ป พ.ศ. 2548 

ในตารางที่ 1 แสดงจํานวนสัดสวนประชากรสูงอายุ 10 อันดับทั่วโลก ซึ่งแสดงใหเห็นวาประเทศญี่ปุน 

มีสัดสวนของประชากรสูงอายุที่มากที่สุด ถึงรอยละ 19.5 ของจํานวนประชากรประเทศ ตามมาดวยประเทศ 

เบลเยียม มีสัดสวนถึงรอยละ 17.5 ของประชากรประเทศ และประเทศฝรั ่งเศสมีสัดสวนถึงรอยละ 16.5 ของ 

ประชากรประเทศ และสวนของประเทศสวีเดนและเดนมารคมีสัดสวนที่สูงเทากันเมื่อเปรียบเทียบกับจํานวน 

ประชากร คือมีอัตราสวนรอยละ 18 ของประชากรประเทศ เนื่องจากกลุมประเทศสวีเดน และเดนมารค นิยมเขา 

มาทองเที่ยวประเทศไทยมีอัตราที่สูง 

นอกจากนี้ในปจจุบันประชากรของโลกมีผูเกษียณอายุการทํางานเร็วขึ้นกวาในอดีตมากทําใหสามารถ 

ใชเวลาในการเดินทางทองเที่ยวไปยังประเทศตางๆไดมากขึ้น และจากขอมูลดังกลาวขางตนทําใหนักทองเที่ยวที่ 

เกษียณอายุการทํางานแลวจึงเปนอีกกลุมหนึ่งที่นาสนใจ เนื่องจากพิจารณาเห็นวาผูเกษียณอายุจากการทํางาน 

จะมีกําลังในการใชจายเงินสําหรับการทองเที่ยวหรือเขามาพํานักในระยะยาวในประเทศไทย ทําใหเกิดการใช 

จายที่เพิ่มมากขึ้นดวย และทําใหประเทศไทยมีเงินตราตางประเทศเขามาใชจายเพิ่มขึ้นดวย ซึ่งรัฐบาลสงเสริม 

ธุรกิจในภาคของอุตสาหกรรมการทองเที่ยว โดยเฉพาะนักทองเที่ยวชาวตางประเทศเขามาทองเที่ยวในประเทศ

337 

ไทย ซึ่งสงผลใหมีเงินตราตางประเทศเขามาหมุนเวียนในประเทศไทยไดเปนจํานวนมาก เพื่อกระตุนสภาพ 

เศรษฐกิจของไทยโดยเรงดวน และถือเสมือนเปนวาระแหงชาติ 

สําหรับประเทศไทยในสายตาของชาวตางชาติที่มองหาซื้อที่อยูอาศัยเพื่อการลงทุน หรือเพื่อใชเปนที่ 

พํานักในระยะสั้นและถาวรเปนตลาดที่มีความนาสนใจ และเปนที่นิยมในระดับสูง เมื่อเทียบกับประเทศในยาน 

เอเชียตะวันออกเฉียงใตดวยกัน สังเกตไดจากสัดสวนชาวตางชาติที่เขามาซื้อที่อยูอาศัยในกรุงเทพฯ หรือตาม 

แหลงทองเที่ยวตางๆ ประกอบดวยชาวตางชาติหลากหลายเชื้อชาติจากแทบทุกประเทศทั่วโลก และจํานวน 

ชาวตางชาติที่เขามาซื้ออสังหาริมทรัพยในประเทศไทย มีอัตราการเจริญเติบโตอยางตอเนื่อง ทั้งๆ ที่กฎหมาย 

ของประเทศไทยที่เกี่ยวของกับการซื้อขายอสังหาริมทรัพยใหกับชาวตางชาติ ก็ไมไดเปดเสรีอยางในหลายๆ 

ประเทศที่ตองการสงเสริมใหตางชาติเขามาลงทุน อะไรเปนปจจัยสําคัญที่ชาวตางชาติสนใจเขามาลงทุน และ 

อนาคตของตลาดดังกลาวจะเติบโตตอไปไดอีกแคไหน เปนเรื่องที่ขึ้นอยูกับนโยบายของรัฐบาลที่จะเขามากระตุน 

สงเสริม ตลอดจนควบคุม ดูแล ใหตลาดโตอยางมีคุณภาพและตอเนื่อง 

โดยสรุปพบวาแนวโนมของการทองเที่ยวพํานักระยะยาวสําหรับนักทองเที่ยวชาวตางชาติในอําเภอหัว 

หิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ มีแนวโนมที่จะมีจํานวนนักทองเที่ยวที่จะมาพํานักระยะยาวเพิ่มขึ้น อันมีสาเหตุ 

หลัก คือ 

1. การเปลี่ยนแปลงโครงสรางของประชากรของโลกโดยเฉพาะชาวตางชาติ ที่มีจํานวนผูสูงอายุเพิ่มมาก 

ขึ้นในชวงป 2545-2553 ซึ่งมีชาวตางชาติที่จะถึงอายุเกษียณ 60 ป เพิ่มขึ้นประมาณ 1,410 ลานคน 

2. คาครองชีพหรือคาใชจายในการเดินทางมาทองเที่ยวในประเทศไทยมีอัตราที่ถูกเมื่อเทียบกับคาครอง 

ชีพของตางประเทศ ทําใหประเทศไทยเปนอีกหนึ่งประเทศที่ชาวตางชาตินิยมเขามาทองเที่ยว 

3. โครงสรางทางสังคมและวัฒนธรรมที่หลากหลาย และชาวตางชาติมีความสนใจและเขามาทองเที่ยว 

และมีธรรมชาติที่สวยงาม 

4.ในอําเภอหัวหินมีสถานที่ทองเที่ยวที่ชาวตางชาตินิยมเขามาพักผอนหยอนใจและสภาพ 

ภูมิอากาศและสภาพภูมิประเทศเหมาะสม น้ําทะเลสวย 

แนวโนมที่ชาวตางชาติ ที่จะเดินทางมาพํานักระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ มี 

จํานวนเพิ่มขึ้นทุกป ซึ่งทางสํานักงานการทองเที่ยวแหงประเทศไทย หรือหนวยงานตางๆ ที่เกี่ยวของคือ 

หนวยงานทางภาครัฐ รวมกับหนวยงานภาคเอกชน จะตองเตรียมความพรอมอยางไรเพื่อจะตอบสนองความ 

ตองการของนักทองเที่ยวชาวตางชาติ ที่จะเขามาทองเที่ยวซึ่งจะตองคํานึงถึงขอกฎหมาย หรือกฎระเบียบที่ 

เกี่ยวของกับการทองเที่ยวพํานักระยะยาวของประเทศไทย และการดําเนินการหรือเตรียมพรอมในการขอตอวีซา 

ของชาวตางชาติในอําเภอหัวหิน ดวย 

2. วัตถุประสงคการวิจัย 

2.1 เพื ่อศึกษาสภาพสังคม เศรษฐกิจ การดําเนินชีวิตของผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักระยะยาวใน 

อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ 

2.2 เพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักระยะยาว 

ในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ

338 

3. สมมติฐานของการวิจัย 

3.1 ผูสูงอายุชาวตางชาติมีแนวโนมที่จะเขามาพักอาศัยและตั้งถิ่นฐานในอําเภอหัวหิน จังหวัด 

ประจวบคีรีขันธมากขึ้น 

3.2 ตลาดที่อยูอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ ถือไดวาเปนตลาดที่ 

มีศักยภาพสูง โดยเฉพาะดานอุปสงค 

4. ขอบเขตของการวิจัย 

4.1 ขอบเขตดานเนื้อหา 

- ศึกษาสภาพสังคม เศรษฐกิจการ ดําเนินชีวิต และปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัย 

ของผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ 

- ศึกษาปญหา และความคาดหวังในเรื่องที่พักอาศัยของกลุมเปาหมายที่พักอาศัยในอําเภอหัว 

หิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ 

4.2 ขอบเขตดานประชากรและกลุมตัวอยาง 

- ศึกษาเฉพาะกลุมนักทองเที่ยวสูงอายุชาวตางชาติที่มีอํานาจในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัย 

โดยแบงเปน 2 กลุมคือ กลุมที่ซื้อที่พักอาศัยเรียบรอยแลว และกลุมที่พํานักอยูในอําเภอหัว 

หินแตยังไมไดซื้อที่พักอาศัยระยะยาว 

- ศึกษาเฉพาะกลุมนักทองเที่ยวชาวตางชาติที่เขามาในพักอาศัยในอําเภอหัวหิน โดยมี 

ระยะเวลาการพักอาศัยมากกวา 1 เดือน 

- ศึกษาขอมูลจากเจาหนาที่โครงการที่กําลังเปดขายในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ 

5. วิธีดําเนินการวิจัย 

5.1 การคัดเลือกกลุมตัวอยาง 

- กลุมผูพักอาศัยที่เปนชาวตางชาติ มีอายุ 60 ปขึ้นไป 

- กลุมชาวตางชาติที่มีความสนใจที่จะซื้อที่พักตากอากาศที่เขามาในอําเภอหัวหินจังหวัด 

ประจวบคีรีขันธ โดยผานตัวแทนหรือนายหนาของบริษัทจากตางประเทศ 

- ประชากรและกลุมตัวอยาง 

เปนประชากรชาวตางชาติ ที่มีอายุตั้งแต 60 ป บริบูรณขึ้นไป มาใชชีวิตเพื่อการทองเที่ยว 

พํานักระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ ตั้งแต 1 เดือนขึ้นไป โดยผูวิจัยไดกําหนดขนาด 

ของกลุมตัวอยาง โดยกําหนดขนาดของกลุมตัวอยางที่ทําการศึกษาตามการกําหนดของ Yamane ที่ระดับ 

ความเชื่อมั่น 95% ความคลาดเคลื่อน 0.05 ไดขนาดของกลุมตัวอยางทั้งสิ้น 376 ตัวอยาง

339 

6. ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 

6.1 นักลงทุนที่ตองการลงทุนในธุรกิจที่พักอาศัยนของผูสูงอายุชาวตางชาติ ในอําเภอหัวหิน จังหวัด 

ประจวบคีรีขันธ 

6.2 ชาวตางชาติที่ซื้อที่พักอาศัยในระยะยาว ที่นักลงทุนไดเขาใจในปญหาลักษณะความตองการในการอยู 

อาศัยที่เหมาะสม 

6.3 หนวยงานทองถิ่นจะไดมีแนวทางในการวางแผนและพัฒนารองรับการขยายตัวของเมืองไดในอนาคต 

6.4 องคกรของรัฐ เชน การทองเที่ยวแหงประไทย สามารถนําขอมูลที่ไดจากการวิจัยในครั้งนี้ไปพัฒนาใน 

ดานที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยวของผูสูงอายุชาวตางชาติ ที่ตองการเขามาทองเที่ยวพํานักระยะยาว 

ไดอยางเหมาะสม 

สรุปผลการศึกษา 

ผลการศึกษาวิจัยเรื่อง ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานัก 

ระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาดานสังคม เศรษฐกิจ การดําเนิน 

ชีวิตของผูสูงชาวตางชาติที่เขามาพักพํานักระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ และศึกษาปจจัยที่ 

มีผลตอการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติวามีปจจัยอะไรบาง และมีปญหาหรือความตองการ 

ที่พักอาศัยอยางใด 

โดยการศึกษาครั้งนี้มีสมมุติฐานที่วา เปนผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักอาศัยแบบไมถาวรและอยู 

อาศัยเปนระยะเวลายาวไมนอยกวา 1 เดือนขึ้นไป มีความพอใจตองการพักอาศัยใน อําเภอหัวหิน เปนสถานที่ 

พักเพื่อการทองเที่ยวพํานักระยะยาว และทางผูวิจัย มีความเห็นวาจากการพักอาศัยอาศัย 1 เดือน ขึ้นไป ซึ่ง 

กลุมประชากรดังกลาว มีความพอใจตองการพักอาศัยในอําเภอหัวหิน เปนนอยางมาก เพราะมีสถานที่เหมาะ 

สําหรับผูสูงอายุในการมาพักผอน หรือมาเพื่อการทองเที่ยวพํานักระยะยาว 

หลังจากนั้นผูวิจัยจะทําการกําหนดกรอบเนื้อหาของการศึกษา และจะดําเนินการสํารวจภาคสนามจาก 

พื้นที่ ซึ่งผูวิจัยจะทําการสังเกตจากการเขามาพํานักอาศัยระยะยาว และจากการใชแบบสอบถามเพื่อ เก็บ 

รวบรวมขอมูลตางๆ โดยเมื่อเก็บรวบรวมขอมูลจากกลุมตัวอยางไดแลว จะนํามาวิเคราะหโดยใชโปรแกรม 

คอมพิวเตอรในเชิงสถิติเพื่อบรรยายคาความถี่และรอยละของตัวแปรที่ศึกษา การหาความสัมพันธระหวางตัว 

แปรสําคัญ รวมถึงเอกสารที่เกี่ยวของนํามาวิเคราะห เพื่อสรุปผลการศึกษาโดยแยกเปนประเด็นตางๆ และ 

สุดทายจะนํามาสรุปอภิปรายผลการศึกษา โดยในสวนสรุปอภิปรายผลการศึกษานี้ จะมีการเสนอแนะแนวทาง 

ตางๆ เพื่อที่จะสามารถนําประโยชนของการศึกษาไปประยุกตใชกับงานดานตางๆไดตอไป สามารถแบงออกเปน 

2 ขอ คือ 

1. สรุปอภิปรายผลการศึกษา 

1.1 ขอมูลลักษณะทางสังคม และเศรษฐกิจ ของผูสูงอายุชาวตางชาติ 

1.2 ขอมูลสภาพการอยูอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ

340 

2. ขอเสนอแนะ 

2.1 ขอเสนอแนะจากผูสูงอายุชาวตางชาติ 

2.2 ขอเสนอแนะเพิ่มเติมจากงานวิจัย 

2.3 ขอเสนอแนะในการศึกษาครั้งตอไป 

โดยมีรายละเอียดตางๆดังตอไปนี้ 

5.1 ขอมูลลักษณะทางสังคม เศรษฐกิจ ของผูสูงอายุชาวตางชาติ 

จากการดําเนินการศึกษาและเก็บขอมูลสภาพทั่วไปทางดานสังคม เศรษฐกิจของผูสูงอายุ โดยการ 

แบงกลุมแบบอยูอาศัยทองเที่ยว พักอาศัยชั่วคราว และพักอาศัยระยะยาว พบวาลักษณะทั่วไปทางดานสังคม 

เศรษฐกิจ ของผูสูงอายุชาวตางชาติ ทั้ง 2 กลุม มีความคลายคลึงกันในทุกๆดาน โดยพบวาในแตละดานมี 

จํานวนแนวทางเดียวกันเสมอสามารถสรุปได ดังนี้ 

5.1.1 สภาพทางดานสังคม 

จากการศึกษา จากแบบสอบถามจํานวน 400 ตัวอยาง พบวาเปนผูสูงอายุชาวตางชาติเปนเพศชาย 

259 คน เปนเพศหญิง 141 คน อันดับแรกไดแกประเทศอังกฤษ จํานวน 68 คน อันดับที่ 2 ประเทศ 

ฟนแลนด จํานวน 65 คน อันดับที่ 3 ประเทศสวีเดน จํานวน 58 คน อันดับที่ 4 ประเทศเดนมารค จํานวน 49 

คน อันดับที่ 5 ประเทศสวิซเซอรแลนด จํานวน 31 คน อันดับที่ 6 ประเทศนอรเวย จํานวน 23 คน อันดับที่ 

7 ประเทศสหรัฐอเมริกา จํานวน 20 คน อันดับที่ 8 ประเทศเนอรเธอรแลนด จํานวน 20 คน ประเทศ 

เยอรมัน และประเทศเนเธอรแลนด จํานวน 16 คน เทากัน อันดับที่ 9 ประเทศฝรั่งเศส จํานวน 8 คน 

อันดับที่ 10 ประเทศญี่ปุน ประเทศออสเตเรียล และประเทศอิตาลี จํานวน 6 คน เทากัน กลุมตัวอยาง 

สวนมากเปนผูสูงอายุที่มีอายุ 60-64 ป จํานวน 327 คน รองลงมา ไดแกผูสูงอายุที่มีอายุ 65 ปขึ้นไป 

จํานวน 73 คน มีสถานภาพสมรส จํานวน 205 คน สถานภาพ โสด 74 คน หมาย/หยาราง จํานวน 45 

คน และอื่นๆ จํานวน 76 คน ผูสูงอายุสวนใหญมีบุตร 1 คน จํานวน 244 คน รองลงมามีบุตร 2 คน จํานวน 

73 คน และมีบุตร 3 คน จํานวน 34 คน และมีบุตรที่มากกวา 3 คนขึ้นไป จํานวน 17 คน และไมมีบุตร 

จํานวน 27 คน และพบวามีการศึกษาในระดับมัธยมศึกษามากที่สุดเปนอันดับแรก จํานวน 170 คน รองลงมา 

ไดแกระดับระดับปริญญาตรี 109 คน และระดับปริญญาโท จํานวน 49 คน งานอดิเรกประเภทอื่นๆ มากที่สุด 

จํานวน 130 คน รองลงมาไดแกการอานหนังสือ จํานวน 116 คน ชอบเลนกีฬา จํานวน 98 คน และชอบ 

ทองเที่ยว จํานวน 56 คน ประเภทของที่อยูอาศัยในภูมิลําเนาเดิม บานเดี่ยว จํานวน 323 คน รองลงมาไดแก 

อพารตเมนท/คอนโดมิเนียม จํานวน 60 คน อันดับที่ 3 ประเภทอื่นๆ จํานวน 15 คน 

5.1.2 สภาพดานเศรษฐกิจ 

จากการศึกษาพบวา ผูสูงอายุมีสถานภาพการทํางานเกษียณอายุแลว จํานวน 271 คนรองลงมา 

ผูสูงอายุบางคนปจจุบันยังคงทํางานอยู จํานวน 129 คน แหลงที่มารายไดหลักในปจจุบัน มาจากเงินบําเหน็จ 

บํานาญ มากที่สุด จํานวน 170 คน รองลงมา กิจการ / การประกอบอาชีพ จํานวน 77 คน ระดับรายไดตอเดือน

341 

เงินเดือน หรือ เงินบํานาญ ผูสูงอายุสวนใหญมีรายได 50,001-100,000 บาท จํานวน 202 คน รองลงมามีรายได 

100,001-150,000 บาท จํานวน 98 คน และอันดันที่ 3 มีรายได 150,0001 บาท ขึ้นไป จํานวน 78 คน และ 

พบวาคาใชจายในแตละเดือน ผูสูงอายุสวนใหญมีคาใชจายพอดีกับรายได จํานวน 211 คน รองลงมา รองลงมา 

มีคาใชจาย มีเหลือเก็บ จํานวน 148 คน อันดับที่ 3 ไมเพียงพอ จํานวน 19 คน 

5.1.3 ดานสุขภาพ 

จากการศึกษา พบวาผูสูงอายุชาวตางชาติยังชวยเหลือตนเองได จํานวน 354 คน, รองลงมาตองการ 

การดูแลบาง จํานวน 34 คน และอันดับที่ 3 ตองการการดูแลเปนอยางมาก จํานวน 12 คน สภาพสุขภาพ 

ปจจุบันของผูสูงอายุชาวตางชาติพบวา ไมมีโรคประจําตัว จํานวน 386 คน และมีโรคประจําตัว จํานวน 14 คน 

และยังพบวาผูสูงอายุชาวตางชาติมีความตองการผูดูแลยามเจ็บปวยปจจุบัน อันดับแรกไดแกคูสมรส จํานวน 

286 คน รองลงมาไดแกอื่นๆ จํานวน 55 คน และอันดับที่ 3 ไดแกการวางจางพยาบาลพิเศษ, จางคนดูแล 

จํานวน 48 คน บุตร / หลาน เปนผูดูแล จํานวน 16 คน 

5.2 ขอมูลลักษณะการอยูอาศัยรวมกับบุคคลในประเทศไทยของผูสูงอายุ 

5.2.1 ขอมูลสภาพการอาศัยของผูสูงอายุชาวตางประเทศ 

ปจจุบันอยูอาศัย จากการศึกษาผูตอบแบบสอบถามผูสูงอายุชาวตางชาติอยูอาศัยกับบุคคลใน 

ประเทศไทย พบวาเปนการอาศัยอยูกับคูสมรส จํานวน 252 คน รองลงมาเปนการอาศัยอยูคนเดียว จํานวน 65 

คน และอันดับที่ 3 ไดแกการอาศัยอยูกับเพื่อน จํานวน 38 คน และประเภทอื่น ๆ เชนญาติ/บุตร จํานวน 45 คน 

ระยะเวลาที่คาดวาจะอยูในประเทศไทย ผูสูงอายุชาวตางชาติ มีความคิดเห็นวา จะอยูที่ประเทศ 

ไทย พบวาผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักระยะยาว มีความตองการอาศัยอยูในประเทศไทย ระหวาง 1-5 ป 

มากที่สุด จํานวน 344 คน และมีความตองการพักอาศัยอยูในประเทศไทย มากกวา 5 ป จํานวน 56 คน 

รูปแบบการอยูอาศัย จากการลงพื้นที่แจกแบบสอบถามสวนใหญผูสูงอายุชาวตางชาติ ที่เขามาพัก 

อาศัย พบวาอันดับแรกไดรูปแบบการพักอาศัยอยูระหวาง 1-3 เดือน จํานวน 136 คน รองลงมาไดแกการพัก 

อาศัยอยูระหวาง 4-6 เดือน และอันดับที่ 3 ไดแกรูปแบบการพักอาศัย 9-12 เดือน จํานวน 64 คน อันดับที่ 4 

ไดแกรูปแบบการพักอาศัยต่ํากวา 1 เดือน จํานวน 47 คน อันดับที่ 5 รูปแบบการพักอาศัยอยูระหวาง 7-9 เดือน 

จํานวน 25 คน อันดับที่ 6 พักอยูเฉพาะชวงวันหยุดเทศกาล จํานวน 10 ราย และอันดับที่ 7 รูปแบบการพัก 

อาศัยแบบอื่นๆ จํานวน 1 คน 

5.3.3 ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ 

จากการวิจัยเรื่อง ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่อยูอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพํานักระยะยาว 

ในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ พบวาผูตอบแบบสอบถามสวนใหญใหความสําคัญอันดับแรกในดาน 

ของทําเล/ที่ตั้งเปนอันดับแรก เมื่อพิจารณาโดยภาพรวมพบวา เรื่องทําเล/ที่ตั้งของที่พักอาศัยของผูสูงอายุ 

ชาวตางชาติ นั้นมีความตองการเขามาอาศัยพํานักระยะยาวในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ มากที่สุด

342 

อันดับที่ 2 ดานราคาในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ ผูตอบแบบสอบถามใหความสําคัญ 

เรื่องของราคาขายที่เหมาะสมกับที่อยูอาศัย อีกดวย อันดับที่ 3 สวนดานสภาพแวดลอมความสงบ/บรรยากาศ 

ของที่พักอาศัยผูตอบแบบสอบถามใหความสําคัญในเรื่องของความเปนสวนตัวสูง ชอบบรรยากาศที่เงียบ/สงบ 

ซึ่งจะเห็นวาอําเภอหัวหิน เหมาะสําหรับใชเปนที่พักอาศัยของผูสูงอายุไดเปนอยางดี อันดับที่ 4 ดานความ 

ปลอดภัยและมีระบบรักษาความปลอดภัยที่เหมาะสม อันดับที่ 5 เปนดานราคาที่เหมาะสมเมื่อเปรียบเทียบกับ 

ประเทศอื่นๆ ตามลําดับ 

5.4 ขอเสนอแนะ 

จากการวิจัยเรื่อง “ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ ในอําเภอหัวหิน 

จังหวัดประจวบคีรีขันธ” พบวาในการวิจัยครั้งนี้มีขอมูลที่คอนขางครอบคลุมในเนื้อหาที่ตองการวิจัย ไมวาจะเปน 

เรื่องของปจจัยที่ผูสูงอายุชาวตางชาติใชในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัย โดยจะพิจารณาความพรอมในหลาย ๆ 

ดาน ไมวาจะเปนดานของทําเลที่ตั้ง ดานราคาที่เหมาะสม ดานความเงียบสงบ/บรรยากาศดี ปจจัยในดานความ 

ปลอดภัย และปจจัยในการดานคาครองชีพต่ําเมื่อเปรียบเทียบกับตางประเทศ และในเขตพื้นที่อําเภอหัวหิน 

จังหวัดประจวบคีรีขันธ พบวายังขาดปจจัยตางๆ ที่กลาวมาแลวขางตน โดยในอนาคตการขยายตัวเมืองอําเภอ 

หัวหิน อยางตอเนื่อง ผูวิจัยจึงขอเสนอแนะสําหรับภาคเอกชนดังตอไปนี้ 

1. ขอเสนอแนะสําหรับผูประกอบการในธุรกิจที่พักอาศัยของผูสูงอายุ 

ผูประกอบการควร กําหนดกลุมสังคมและรายไดประชากรที่ชัดเจน ควรเลือกทําเลที่ตั้งที่ความตองการของ 

ผูสูงอายุชาวตางชาติ และระดับราคาที่ตัดสินใจไดเมื่อเทียบกับความสามารถการซื้อที่พักอาศัย มี 

สภาพแวดลอมที่ดีเชนความเงียบสงบ/บรรยากาศดี ดานความปลอดภัย จะตองมีความปลอดภัยในชีวิต 

และทรัพยสิน คาครองชีพต่ํา เมื่อเทียบกับตางประเทศ 

2. ขอเสนอแนะของผูสูงอายุชาวตางชาติที่พักอาศัยมีความตองการที่เหมาะสม 

ผูสูงอายุชาวตางชาติมีความตองการที่พักอาศัยแบบบานเดี่ยวเปนอันดับแรก ทําเลที่ตั้งที่ความตองการของ 

ผูสูงอายุชาวตางชาติอิงธรรมชาติ สภาพแวดลอมที่ดีเชนความเงียบสงบ/บรรยากาศดี ดานความปลอดภัย 

จะตองมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน และมีคาครองชีพต่ํา เมื่อเทียบกับตางประเทศ 

3. ขอเสนอแนะตอหนวยงานทองถิ่นในการวางแผนและพัฒนารองรับการขยายตัวของเมืองในอนาคต 

หนวยงานทองถิ่นมีความพรอมในการพัฒนาการขยายตัวของเมือง เกี่ยวกับการทองเที่ยว ในอนาคตเพื่อรองรับ 

นักทองเที่ยวตางชาติที่เขามาทองมีจํานวนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และจัดเตรียมระบบสาธารณูปโภคที่เหมาะสมกับการ 

ขยายตัว เชนระบบขนสงมวลชน โรงพยาบาล เปนตน

343 

4. ขอเสนอแนะตอหนวยงานของรัฐ เชนการทองเที่ยวแหงประเทศไทย 

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย จะไดมีความพรอมในการรองรับนักทองเที่ยวผูสูงอายุชาวตางชาติที่เขามาพัก 

อาศัยในอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ เชนการจัดกิจกรรมใหเหมาะสมกับนักทองเที่ยวสําหรับกลุม 

ผูสูงอายุตอไป 

5.5 ขอเสนอแนะในการวิจัยครั้งตอไป 

การศึกษาวิจัยในครั้งนี้เปนการศึกษา ปจจัยในการตัดสินใจซื้อที่พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ ในอําเภอหัว 

หิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ วามีปจจัยในการตัดสินใจซื้ออยางไรบาง โดยยังขาดการศึกษาในดานพฤติกรรมการ 

พักอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติ และความตองการที่พักอาศัยรูปแบบตางๆ สิ่งเหลานี้นาจะเปนแนวทางใน 

การพัฒนาดานที่พักอาศัยสําหรับผูสูงอายุชาวตางชาติ ใหเหมาะและตรงกับความตองการไดมากยิ่งขึ้น 

บรรณานุกรม 

กิติรัตน วชิรแพทย : สภาพการอยูอาศัยของผูสูงอายุชาวตางชาติในภาคอีสาน กรณีศึกษา : อําเภอเมือง จังหวัด 

อุดรธานี วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาเคหการ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2552. 

ภาธินี ศรีอาจ. สภาพการอยูอาศัยของผูสูงอายุชาวญี่ปุนในสถานที่พักเพื่อการทองเที่ยวพํานักระยะยาว: 

กรณีศึกษา โครงการ ริเออิ ลุมพินี เรสซเดนซ กรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต 

สาขาเคหการ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2549 

บัณฑิตา พิลึกดีเดช. พฤติกรรมการอยูอาศัยในสถานที่เพื่อการทองเที่ยวพํานักระยะยาว : กรณีศึกษา โครงการ 

สแกนดิเนเวียน วิลเลจ จ.ชลบุรี. วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาเคหการ จุฬาลงกรณ 

มหาวิทยาลัย, 2548. 

พงศธร เหราบัตย. แนวทางการปรับปรุงโครงการบานพักคนชราวาสนะเวศม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. 

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาเคหการ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2546. 

วิไลลักษณ ไกรสุวรรณสาร. แนวทางการจัดเตรียมที่อยูอาศัยสําหรับผูสูงอายุ : กรณีศึกษาชมชมอยูรอยป. 

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาเคหการ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2545. 

วรวรรณ นิตบงกช. ความตองการที่อยูอาศัยของผูสูงอายุที่อาศัยอยูในเขตคลองเตย.วิทยานิพนธปริญญา 

มหาบัณฑิต สาขาวิชาเคหการ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2541. 

มาลินี วงษสิทธิ์ และคณะ. โครงการการมีสวนรวมของชุมชนในการดูแลใหบริการ และกิจกรรมตาง ๆ แก 

ผูสูงอายุ : ขอมูลพื้นฐานของชุมชนและผูสูงอายุ ตําบลแมสา อําเภอแมริม จังหวัดเชียงใหม. กรุงเทพฯ. 

สถาบันประชากรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2540.

344 

แนวความคิดและคุณลักษณะของโรงแรมเชิงนิเวศในประเทศไทย 

ศิริวรรณ ชละกุล 

หลักสูตรสถาปตยกรรมมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรม 

ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

อาจารยที่ปรึกษา : อาจารย ดร.ปรีชญา สิทธิพันธุ 


ในปจจุบัน การเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ (Climate Change)ของโลกมีมากขึ้น สังเกตไดจาก 

เหตุการณความรุนแรงของภัยธรรมชาติทั่วโลก เชน น้ําทวมในบราซิล (ในป 2004), ภัยแลงในสเปน (ป 2005), 

เกิดเฮอริเคนในแอนแลนติก(ในป 2005),เกิดมรสุมฤดูรอนในเอเชีย ทําใหเกิดฝนตกหนักและน้ําทวมในหลายแหง 

ทางตอนเหนือของอินเดีย เนปาล และบังคลาเทศ (ในป 2004) และการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศทั่วโลก เชน 

การเกิดแนวปะการังฟอกขาวของเกรทแบรรีเออ รีฟและอีกหลายแหงทั่วโลกและนอกจากนั้นนักวิทยาศาสตร 

พบวายุงมีการปรับตัวทางพันธุกรรมตออุณหภูมิที่สูงขึ้นทําใหเกิดชวงเวลาการแพรระบาดโรคขยายตัวออกไป 1 

ฯลฯ จากการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนั้นเกิดจากอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกที่สูงเพิ่มขึ้นสวนใหญนับตั้งแตกลาง 

ศตวรรษที่ 20 มีความเปนไปไดวามาจากการเพิ่มขึ้นของการปลอยกาซเรือนกระจกซึ่งเกิดจากกิจกรรมของ 

มนุษย 

ดังนั้นการชวยลดและปรับเปลี่ยนกิจกรรมตางๆของมนุษยที่เกิดขึ้นก็เปนอีกวิธีการหนึ่งที่สามารถชวย 

ได รวมทั้งภาคอุตสาหกรรมโรงแรมและการทองเที่ยวทั่วโลกไดเห็นถึงความสําคัญดังกลาวทําใหเกิดการประชุม 

เอิรท ซัมมิท ในสวนของ Agenda 21 เกี่ยวกับอุตสาหกรรมทองเที่ยวไดทําใหตระหนักวา ทรัพยากรธรรมชาติ 

ของโลกกําลังหมดไปเร็วกวาที่มันจะสามารถฟนตัวหรือทดแทนไดทัน และนอกจากนั้นในประเทศไทยไดมีการ 

ประชุม PATA CEO Challenge 2008 ขึ้นที่กรุงเทพในเดือนเมษายน โดยมี 11 ผูนําในอุตสาหกรรมทองเที่ยว 

และในกลุมอุตสาหกรรมโรงแรม ไดกําหนดเปาหมายดานสิ่งแวดลอมในระดับที่เขมขนขึ้น ทั้งการลดใชพลังงาน 

เลือกใชพลังงานหมุนเวียน ตลอดจนทรัพยากรอื่นๆ 2 จึงทําใหผูประกอบการกิจการโรงแรมในประเทศไทย ตองมี 

การปรับเปลี่ยนแนวคิด วิธีการดําเนินการ เพื่อตองการเปนโรงแรมที่ใหความสําคัญดานสิ่งแวดลอม หรือที่ 

เรียกวา โรงแรมเชิงนิเวศ ( ECO Hotel) ) แตในการศึกษาเบื้องตน พบวาโรงแรมเชิงนิเวศ (ECO Hotel) ใน 

ประเทศไทยยังไมมีสถาบันที่กําหนดหลักเกณฑเพื่อออกใบรับรองโรงแรมประเภทนี้ ทําใหในปจจุบันมีโรงแรม 

1 

Kirstin Dow and Thomas E Downing, การเปลี่ยนแปลงสภาวะความอยูรอดของมวลมนุษย (กรุงเทพฯ: 

ปาเจรา, 2551), หนา 20. 

2 

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย, คูมือประกอบการ-นักทองเที่ยวเพื่อความเขาใจภาวะโลกรอน (กรุงเทพฯ: กอง 

สงเสริมแหลงทองเที่ยว การทองเที่ยวแหงประเทศไทย, 2553), หนา 28.

345 

ประเภทนี้ที่มีแนวคิดและคุณลักษณะที่หลากหลาย ไมมีความชัดเจนจึงทําใหเกิดประเด็นปญหาที่วาโรงแรม 

เชิงนิเวศ (ECO Hotel) คืออะไร มีแนวคิดและคุณลักษณะอยางไรบาง 

บทความนี้จะเปนการศึกษาแนวคิดและทฤษฎีของ Eco, Eco Design, Eco Architecture, Green 

Architecture, Sustainable Architecture และคุณลักษณะของโรงแรมโดยทําการศึกษากรณีศึกษาของโรงแรม 

ที่ไดรับรางวัลดานสิ่งแวดลอมจากโครงการรับรองโรงแรมดานสิ่งแวดลอมที่เปนที่ยอมรับในกลุมของ 

อุตสาหกรรมโรงแรมตางๆ เชน โครงการใบไมเขียวในประเทศไทย, โครงการ Green Leaf Eco- Rating 

Program ในประเทศแคนาดา, ระดับนานาชาติ ไดแก ECOTEL และ GREEN Globe 21 ซึ่งเปนโครงการใหการ 

รับรองโรงแรมทั่วโลกเพื่อหาแนวคิดและคุณลักษณะของโรงแรมเชิงนิเวศ (ECO HOTEL) 

1. ความหมายของ ECO, ECO Design, Green Design, Sustainable Design 

คําวา ECO เปนคํายอที่มีการรวมกันของคําวา Ecological ( เชิงนิเวศ ) หมายถึง ความสัมพันธของสิ่ง 

มีชิวิตกับสภาพแวดลอม หรือบางความหมายก็รวมเขากับ Economic (เศรษฐกิจ) ซึ่งในปจจุบันการใชคําวา 

ECO ไดถูกนํามาใชกันอยางมากมาย ทั้งภาคการผลิตอุตสาหกรรมตางๆ รวมทั้งผูบริโภคและผูผลิตและการ 

ออกแบบเพื่อสื่อถึงการใหความสําคัญกับประเด็นปญหาของสิ่งแวดลอมและการลดผลกระทบที่มีตอสิ่งแวดลอม 

ในอีกแนวทางหนึ่ง สําหรับในสาขาการออกแบบ คําวา ECO Design เปนคําที่รูจักกันมาไมนานและมีการ 

พัฒนาแนวความคิดกันอยางคอยเปนคอยไป ในบางแนวความคิด ECO Design ไดถูกมองในประเด็น 

สิ่งแวดลอมเพียงดานเดียว ดังเชน 

แนวความคิดของ Van Hemel (1997) ไดชี้ใหเห็นวาECO Design เปนการพัฒนามาจากการผลิต 

ดวยเทคโนโลยีสะอาด (clean technology) ไปจนถึงผลิตภัณฑที่สะอาด (clean product) และพัฒนายอนไป 

จนกระทั่งถึงการปองกันการเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมตั้งแตเริ่มตนการออกแบบที่เนนความสําคัญของการ 

พิจารณาองคประกอบทางดานสิ่งแวดลอมและผลกระทบตอวัฎจักรชีวิตผลิตภัณฑ ตั้งแตการเลือกวัสดุ การหา 

วัตถุดิบ การผลิต การใช การนํากลับมาใชใหม และการทําลายผลิตภัณฑนั้น 3 

Elizabeth Wilhide ไดเขียนหนังสือเรื่อง ECO (The essential sourcebook for environmentally 

friendly design and decoration) ECO Design เปนการออกแบบที่ใชประโยชนจากทรัพกรของโลกและ 

สามารถคืนมันกลับสูโลกโดยไมกอใหเกิดความเสียหายตอสภาพแวดลอม 4 

Joseph (1996) ใหแนวความคิดวา ECO Design เปนการออกแบบที่พิจารณาผลกระทบตอ 

สิ่งแวดลอมตลอดอายุของผลิตภัณฑ โดยแตละขั้นตอนเหลานี้จะพยายมหลีกเลี่ยงการเกิดของเสียและสารพิษ 

เพื่อใหเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอยที่สุด ซึ่งอยูบนพื้นฐานของดารประเมินวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ (life 

cycle assessment : LCA) 

3 

ผูชวยศาสตราจารยณัชวิชญ ติกุล, การออกแบบเชิงนิเวศเศรษฐกิจในงานสถาปตยกรรม (กรุงเทพฯ: 

สํานักพิมพโอเดียนสโตร, 2553), หนา1. 

4 

Elizabeth Wilhide, ECO The essential sourcebook for environmentally friendly design and decoration 

(London: Quadrille Publishing Limited, 2004), pp 10-11.

346 

อะกิระ อะราย ผูเชี่ยวชาญดานเทคนิคจากเจดีโอ (JODG) ซึ่งเปนกิจการที่ไดรับมอบหมายจาก 

หนวยงานพัฒนาเทคโนโลยีพลังงานและอุตสาหกรรมแนวใหม กลาววา ECO Design เปนการออกแบบที่ 

ตองการมองใหครบตั้งแตยังไมเริ่มทําไมใชทําแลวคอยมาแก โดยเริ่มดูตั้งแตการใชวัสดุที่ผลิตวาเปนอยางไรและ 

มีโทษหรือไม มีวัสดุอยางอื่นที่ใชแลวดีกวาหรือเปลาจนกระทั่งมองไปถึงการกําจัดเมื่อหมดอายุการใชงาน โดย 

ตองเปนการบริหารจัดการแบบครบวงจรวัฎจักรชีวิตผลิตภัณฑ (หนังสือพิมพผูจัดการ, 24 พฤศจิกายน 2547) 

รายละเอียดของอนุกรมมาตราฐานการจัดการดานสิ่งแวดลอม (environmental management 

standard : EMS) ISO/TR 14062 ไดกลาวถึงหลักการออกแบบ ECO Design วาเปนการออกแบบเชิง 

นิเวศวิทยาโดยคํานึงถึงสิ่งแวดลอม ทําใหสามารถประหยัดทรัพยากรที่ใช ลดการใชสารอันตราย ลดขั้นตอนการ 

ผลิตและงายในการแยกชิ้นสวนเพื่อนํากลับมาใชใหมหรือใชซ้ํา รวมทั้งการกําจัดซากผลิตภัณฑหลังจากการใช 

งานหรือเมื่อหมดอายุการใชงานซึ่งนับเปนการแกปญหาที่ตนเหตุตั้งแตชวงออกแบบ (ปราณี, 2548) 

Cowan (1996) กลาววา ECO Design หมายถึง รูปแบบใดๆของการออกแบบที่สงผลกระทบตอ 

สิ่งแวดลอมนอยที่สุด พรอมกับการคํานึงถึงผลตอบแทนที่ไดรับจากการออกแบบในเวลาเดียวกัน 

Han Brezet (1997) ไดระบุวาอีโคดีไซนมาจากคําสองคํารวมกันคือ “Ecomomic” 

และ”Ecological“ เมื่อรวมกับ “ Design “ จึงเรียกวา “Eco design” ซึ่งเปนกระบวนการที่ผนวกแนวคิดดาน 

เศรษฐกิจและดานสิ่งแวดลอม เขาไปในขั้นตอนการออกแบบผลิตภัณฑหรือกระบวนการผลิตผลิตภัณฑนั้น โดย 

พิจารณาตลอดวัฎจักรชีวิตของผลิตภัณฑซึ่งสามารถลดตนทุนในแตละขั้นตอนของการพัฒนาผลิตภัณฑ และลด 

ผลกระทบตอสิ่งแวดลอมไปพรอมๆกัน ทําใหสงผลดีตอธุรกิจ ชุมชนและสิ่งแวดลอม ซึ่งจะนําไปสูการพัฒนาที่ 

ยั่งยืน 

Peneda (1997) ยังไดมีแนวความคิดเพิ่มเติมโดยกลาววา ECO Design เปนความพยายามที่จะ 

ออกแบบโดยมองประเด็นดานความสวยงาม (aesthetics) ดานการยศาสตร (ergonomics) และประสิทธิภาพ 

ในการใชงานของผลิตภัณฑนั้นๆ (functionality) ไปพรอมกับประเด็นดานเศรษฐศาสตรและสิ่งแวดลอม 5 

สวทช (สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ) ไดมีหลักการพื้นฐานของการทํา Eco 

Design ในภาคอุตสาหกรรม คือ การนําหลัก 4R ไดแก การลด (Reduce) การใชซ้ํา (Reuse) การนํากลับมาใช 

ใหม (Recycle) และการซอมบํารุง (Repair) มาประยุกตใชในทุกชวงของวงจรผลิตภัณฑ คือตั้งแคการวางแผน 

ผลิตภัณฑ การออกแบบ การผลิต การนําไปใช และการทําลายหลังการใชงาน โดยที่ Eco Design เปนแนวทาง 

หนึ่งในการแสดงความรับผิดชอบตอสิ่งแวดลอม นอกเหนือจากแนวทางอื่นๆ นอกจากนั้นประเทศไทยไดจัดทํา 

โครงการฉลากเขียว (Green Label หรือ Eco-Label) โดยฉลากดังกลาวเปนฉลากที่ใหกับผลิตภัณฑที่มีคุณภาพ 

และมีผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอยกวาเมื่อนํากลับมาเปรียบเทียบกับผลิตภัณฑที่ทําหนาที่อยางเดียวกัน 6 

5 

ผูชวยศาสตราจารยณัชวิชญ ติกุล, การออกแบบเชิงนิเวศเศรษฐกิจในงานสถาปตยกรรม (กรุงเทพฯ: 

สํานักพิมพโอเดียนสโตร, 2553), หนา 3. 

6 

สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ, ECO Design การออกแบบเพื่อสิ่งแวดลอม เพื่อชีวิตที่ยั่งยืน, 

http://www.thaigdn.net ( เมษายน 2553 ): 1.

347 

จากผลการศึกษาแนวคิดของ ECO Design สามารถแบงกลุมออกเปน 2 กลุม คือ กลุมของแนวคิด 

ทางดานการออกแบบเชิงนิเวศเพื่อลดผลกระทบที่มีตอสิ่งแวดลอมเพียงดานเดียว และกลุมที่มีแนวคิดที่รวมแนวคิด 

ทางดานเศรษฐกิจเขาไปดวย สวนมากจะเปนกลุมของนักออกแบบผลิตภัณฑ หรือทางดานภาคอุตสาหกรรมการ 

ผลิต แตทั้งสองกลุมนี้มีเปาหมายที่เหมือนกัน คือ เพื่อลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมเชิงนิเวศ 

Green Design เปนการออกแบบของสินคาและบริการ รวมทั้งอาคารที ่มีความสํานึกตอปญหาสิ่งแวดลอม 

และการใชพลังงานและวัสดุอยางมีประสิทธิภาพ 7 Green Design เปน การออกแบบโดยมีองคประกอบของการ 

ใชพลังงานที่มีประสิทธิภาพตอสิ่งแวดลอม 8 Green Design เปนการออกแบบที่ใชกับงานสถาปตยกรรมสีเขียว 

มักจะสอดคลองกับหลักการของสิ่งแวดลอมทางดานวัสดุกอสรางและการใชพลังงาน ตัวอยางอาคารสีเขียว เชน 

มีการใชแผงเซลลแสงอาทิตย, skylights, และวัสดุกอสรางที่นํากลับมาใชใหมได9 

Sustainable Design เปนปรัชญาการออกแบบวัตถุตามลักษณะทางกายภาพ, โดยสรางสภาพ 

แวดลอมเพื่อใหสอดคลองกับหลักการของเศรษฐกิจสังคมและความยั่งยืนทางนิเวศ 10 

Sustainable Design เปนการออกแบบที่แสดงความรับผิดชอบตอสิ่งแวดลอมมากขึ้นโดยการใชพลังงาน 

อยางมีประสิทธิภาพ, ลดตนทุนของกระบวนการกอสรางและไดรับการรับรองจาก LEED ® 11 

Sustainable Design เปนการออกแบบที่ชวยลดผลกระทบเชิงลบตอสภาพแวดลอมเทาที่จะทําไดและ 

ทําใหมากที่สุดเพื่อผลประโยชนทางสังคมและเศรษฐกิจ 12 

7 

www.northlakecollege.edu/sustainability/green_vocabulary.htm 

8 

en.wikipedia.7val.com/wiki/Green_computing 

9 

www.morainevalley.edu/Sustainability/glossary.htm 

10 

wikipedia, the free encyclopedia 

11 

www.williamsengineering.com/glossary 

12 

www.highland.gov.uk/yourenvironment/planning/developmentplans/localplans/glossary.htm

348 

2. แนวคิดทางดานสิ่งแวดลอม 

จากการศึกษาพบวาแนวความคิดทางดานสิ่งแวดลอมที่เปนที่นิยมกันอีก 3 แนวคิด คือ Green 

Design, ECO Design, Sustainable Design ทั้ง 3 แนวคิดนี้นอกจากมีความใกลเคียงกันแลวและมี 

ความสัมพันธที่เกี่ยวเนื่องกัน ดังแสดงในแผนภาพที่ 1 

แผนภาพที่ 1: แสดงความสัมพันธของ Green Design , ECO Design , Sustainable Design 

จากแผนภาพที่ 1 สามารถสรุปไดดังนี้ 

Sustainable Design การออกแบบที่คํานึงถึงเรื่อง สิ่งแวดลอม เศรษฐกิจ และสังคม หรือชุมชน โดยทั้ง 3 สวน 

ตองมีความสอดคลองและสมดุลกัน จึงจะทําใหเกิดความยั่งยืน 

ECO Design การออกแบบที่คํานึงถึงสิ่งแวดลอมในเชิงของระบบนิเวศ และระบบเศรษฐกิจ 

Green Design ใหความสําคัญกับสิ่งแวดลอมทั้งหมด โดยการใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ 

ผลการศึกษา จากการรวบรวมขอมูลของการนําแนวคิดทั้ง 3 กลุมมาใชกับการออกแบบสถาปตยกรรม เชน 

Green Architecture, ECO Architecture, Sustainable Architecture สามารถแสดงรายละเอียดตางๆโดยจะ 

แสดงเปนตารางขอมูลที่ 1 ดังนี้

349

350 

3. โครงการรับรองดานสิ่งแวดลอมของกลุมอุตสาหกรรมโรงแรม 

การศึกษาโรงแรมดานสิ่งแวดลอมของกลุมอุตสาหกรรมโรงแรม เพื่อรวบรวมขอมูลและองคประกอบที่ 

เกี่ยวของกับการเปนโรงแรมเพื่อสิ่งแวดลอม โดยไดคัดเลือกโครงการรับรองที่มีชื่อเสียงและเปนที่ยอมรับทั่วไปใน 

ระดับสากล 

3.1 โครงการใบไมเขียว (Green Leaf Program) กอตั้งเมื่อป 1995 โดยคณะกรรมการสิ่งแวดลอมเพื่อ 

การทองเที่ยว( คสสท.) ซึ่งเปนการรวมือกันระหวางการทองเที่ยวแหงประเทศไทย(ททท.) สมาคมโรงแรมไทย 

โครงการสิ่งแวดลอมแหงสหประชาชาติการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย สมาคมพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดลอม 

(ส.พ.ส.) และการประปานครหลวง (กปน.) การจัดตั้งโครงการนี้เพื่อสงเสริมและเปนแนวทางใหเกิดการลงมือ 

ปฎิบัติในดานการรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมของภาคธุรกิจการโรงแรมในประเทศไทย และเพื่อที่จะเปนที่รับรอง 

โรงแรมไทยตามระดับของประสิทธิภาพในการจัดการพลังงานสิ่งแวดลอมและทรัพยากรธรรมชาติ ปจจุบันมี 

โครงการมีโรงแรมที่ไดรับใบไมเขียว 5 ใบ แชน โรงแรมบันยันทรี กรุงเทพฯ, โรงแรมโซฟเทล เซ็นทรัล พลาซา, 

โรงแรมดุสิต รีสอรทพัทยา ฯลฯ 13 

3.2 โครงการ Green Leaf TM Eco-Rating กอตั้งขึ้นเมื่อป 1998 โดย Terra Choice Environmental 

Services และสมาคมโรงแรมแคนาดา ซึ่งเปนการจัดอันดับที่ออกแบบเพื่อบงบอกถึงโรงแรมที่มีความมุงมั่นใน 

การพัฒนาศักยภาพทางดานการเงินและดานสิ่งแวดลอม โดยมีเปาหมายกับกลุมอุตสาหกรรมโรงแรมใน 

ประเทศแคนาดา ปจจุบันในประเทศแคนาดาที่ไดรับรางวัลนี้ โดยมีโรงแรมที่ไดรับใบไมเขียว 5 ใบ เชน Arum 

Lodge , Fairmont Chateau Lake Louise 14 

3.3 โครงการ Nordic Swan Label กอตั้งเมื่อป 1989 มีจุดมุงหมายเพื่อรวบรวมเอาโครงการดาน ecolabeling 

ตางๆทีมีอยูทั้งหมดในกลุมประเทศนอรดิกใหเปนหนึ่งเดียวกัน โดยประเทศที่เขารวมประกอบดวย 

ฟนแลนด ไอซแลนด นอรเวย สวีเดน และเดนมารก บริหารโครงการโดย คณะกรรมการ Nordic Eco labelling 

3.4 โครงการ ECOTEL กอตั้งขึ้นเมื่อป 1994 บริหารโดย HVS Eco Services ซึ่งเปนแผนกหนึ่งของ 

HVS International ซึ่งเปนบริษัทประเมินและใหคําปรึกษาโรงแรมทั่วโลกขั้นนําที่ตั้งอยูที่สหรัฐอเมริกา การ 

รับรอง ECOTEL เปนการใหการรับรอวเฉพาะกับธุรกิจโรงแรมและรีสอรทเทานั้น โดยการรับรองนี้มีชื่อเสียงและ 

เปนที่นาสนใจมากที่สุดในกลุมของธุรกิจบริการที่ตองการทดสอบความรับผิดชอบตอสิ่งแวดลอมของสถาน 

ประกอบการตนเอง 

3.5 โครงการ Green Globe 21 กอตั้งเมื่อป 1994 โดย World Travel and Tourism Council (WTTC) 

ซึ่งเปนสมาคมอุตสาหกรรมการทองเที่ยวเอกชน WTTC จัดตั้งขึ้นเพื่อใหเปนโครงการในเรื่องดานสิ่งแวดลอม 

โดยGreen Globe ถูกออกแบบมาเพื่อสงเสริมใหเกิดการพัฒนาและบรรลุผลในเรื่องของสิ่งแวดลอม สังคม และ 

วัฒนธรรม ทั้งนระดับโลก ระดับชาติ และระดับทองถิ่น 15 

13 

http://www.hotelthailand.com/greenleaf/ 

14 

http://www.terrachoice.ca/hotelwebsite/indexcanada.htm 

15 

http://www.greenglobe21.com

351 

4. การศึกษากรณีศึกษา: โรงแรมที่ไดรับการรับรองดานสิ่งแวดลอมจากโครงการรับรองดาน 

สิ่งแวดลอมในกลุมอุตสาหกรรมโรงแรม 

ผูวิจัยไดคัดเลือกตัวอยางกรณีศึกษาทั้งหมด 15 โครงการทั้งในประเทศและตางประเทศโดยมีหลักเกณ 

การคัดเลือกตัวอยางกรณีศึกษาดังนี้ 

1. โรงแรมที่ไดรับรางวัลดานสิ่งแวดลอมจากโครงการรับรองดานสิ่งแวดลอมในหัวขอที่ 3 

2. โรงแรมที่มีการดําเนินการมาแลวไมต่ํากวา 5 ป 

3. โรงแรมที่มีการขออนุญาติถูกตองตามกฎหมาย 

จากการศึกษาตัวอยางกรณีศึกษาโดยศึกษาคุณลักษณะ (ตัวแปร) ที่มีผลตอกรณีศึกษาเพื่อแยกแยะ คนหา 

ประเด็นความสัมพันธของหลักการตางๆ และนํามาสังเคราะหเพื่อสรุปรวบรวมประเภท หมวดหมูใหชัดเจนขึ้น 

โดยคุณลักษณะ(ตัวแปร)ที่มีผลตอการศึกษามี 5 หัวขอหลัก ดังนี้ 

1. การวางผังและลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ 

2. สถาปตยกรรมและการออกแบบ 

3. วัสดุและเทคโนโลยีการกอสราง 

4. การจัดการดานสิ่งแวดลอม 

5. การมีสวนรวมของทองถิ่น 

ตารางที่ 1 แสดงรายละเอียดการวิเคราะหขอมูลที่ไดจากการศึกษาตัวอยางกรณีศึกษากับ 

ชื่อโรงแรม การวางผังและ 

สักษณะทาง 

กายภาพ 

สถาปตย 

กรรมและ 

การออกแบบ 

วัสดุและเทคโนโลยี 

อาคาร 

การจัดการดาน 

สิ่งแวดลอม 

การมีสวน 

รวมใน 

ทองถิ่น 

เพื่อการประหยัดพลังงาน 

คํานึงสภาพแวดลอมของที่ตั้ง 

คํานึงถึงทิศทางอาคาร 

ความดั้งเดิมมีเอลักษณ 

สอดคลองกับสภาพแวดลอมโดยรอบ 

สอดคลองกับสภาพภูมิอากาศ 

ใชวัสดุที่หาไดในทองถิ่น 

คํานึงถึงอายุการใชงานและการรักษา 

การใชวัสดุที่มหประโยชนสูงสุด 

ใชวัสดุที่กมุนเวียนกลับมาใชใหม 

ไมใชวัสดุที่มีสารพิษตอสุขภาพ 

ใชวัสดุทดแทนการใชวัสดุตนกําเนิด 

การออกแบบเพื่อการประหยัดพลังงาน 

เลือกใชอุปกรณที่มีประสิทธิภาพสูง 

การใชพลังงานจากธรรมชาติ 

การประหยัดน้ํา 

การกําจัดของเสีย 

การจัดอบรมเผยแพรขอมูลดาน 

สิ่งแวดลอมและการชวยแหลือสังคม 

โรงแรมที่ 1 / / / / 

โรงแรมที่ 2 / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 3 / / / 

โรงแรมที่ 4 / / / / / / 

โรงแรมที่ 5 / / / / 

โรงแรมที่ 6 / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 7 / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 8 / / / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 9 / / / / / / / / /

352 

ชื่อโรงแรม การวางผังและ 

สักษณะทาง 

กายภาพ 

สถาปตย 

กรรมและ 

การออกแบบ 

วัสดุและเทคโนโลยี 

อาคาร 

การจัดการดาน 

สิ่งแวดลอม 

การมีสวน 

รวมใน 

ทองถิ่น 

เพื่อการประหยัดพลังงาน 

คํานึงสภาพแวดลอมของที่ตั้ง 

คํานึงถึงทิศทางอาคาร 

ความดั้งเดิมมีเอลักษณ 

สอดคลองกับสภาพแวดลอมโดยรอบ 

สอดคลองกับสภาพภูมิอากาศ 

ใชวัสดุที่หาไดในทองถิ่น 

คํานึงถึงอายุการใชงานและการรักษา 

การใชวัสดุที่มหประโยชนสูงสุด 

ใชวัสดุที่กมุนเวียนกลับมาใชใหม 

ไมใชวัสดุที่มีสารพิษตอสุขภาพ 

ใชวัสดุทดแทนการใชวัสดุตนกําเนิด 

การออกแบบเพื่อการประหยัดพลังงาน 

เลือกใชอุปกรณที่มีประสิทธิภาพสูง 

การใชพลังงานจากธรรมชาติ 

การประหยัดน้ํา 

การกําจัดของเสีย 

การจัดอบรมเผยแพรขอมูลดาน 

สิ่งแวดลอมและการชวยแหลือสังคม 

โรงแรมที่ 10 / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 11 / / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 12 / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 13 / / / / / / 

โรงแรมที่ 14 / / / / / / / / / / / / / / / 

โรงแรมที่ 15 / / / / / / / / 

บทสรุปของผลการศึกษา 

1. ในเรื่องของการวางผังและลักษณะทางกายภาพของที่ตั้งนั้นไมมีผลกับการเปนโรงแรมเชิงนิเวศ 

เหมือนกับที่ทุกคนเขาใจกันวา ถาเปนโรงแรมเชิงนิเวศจําเปนตองตั้งอยูในสภาพแวดลอมธรรมชาติเทานั้น 

โรงแรมที่ตั้งอยูในเมือง ไมเปนโรงแรมเชิงนิเวศ จากการศึกษาพบวา โรงแรมในเมืองบางโรงแรมมีการจัดการดาน 

สิ่งแวดลอมที่ดีกวาก็มี 

2. สถาปตยกรรมและการออกแบบของโรงแรมเชิงนิเวศ มีไดหลายรูปแบบ เชน สถาปตยกรรมแบบเชิง 

อนุรักษ หรือ สถาปตยกรรมที่มีกลมกลืนกับธรรมชาติ รวมทั้งอาคารสูงก็ตาม 

3. วัสดุและเทคโนโลยีอาคารมีสวนในการชวยลดผลกระทบที่อาคารมีตอสภาพแวดลอม ดังนั้นในทุก 

โรงแรมเชิงนิเวศจึงใหความสําคัญในหัวขอนี้ 

4. การจัดการดานสิ่งแวดลอมเปนสิ่งสําคัญที่สุดของโรงแรมเชิงนิเวศ เนื่องจากเปนขั้นตอนที่ชวยลด 

ผลกระทบกับสิ่งแวดลอมมากที่สุดและสามารถประหยัดการใชพลังงานในโรงแรมไดอีกดวย 

5.การมีสวนรวมในทองถิ่นของโรงแรมเชิงนิเวศมีจุดมุงหมายเพื่อสรางจิตสํานึกใหกับชุมชนและสังคม 

ในการใหความสําคัญกับสิ่งแวดลอม โดยบางโรงแรมมีการจัดการอบรมเผยแพรความรูที่เกี่ยวกับสิ ่งแวดลอม 

การจัดกิจกรรมรณงครวมกันกับสังคม

353 


ภาษาไทย 

ผูชวยศาสตราจารยณัชวิชญ ติกุล. การออกแบบเชิงนิเวศเศรษฐกิจในงานสถาปตยกรรม. กรุงเทพฯ : 

สํานักพิมพโอเดียนสโตร, 2553. 

เขียนศักดิ์ แสงเกลี้ยง. ปจจัยการออกแบบสถาปตยกรรมเพื่อการทองเที่ยวเชิงนิเวศและยั่งยืน: 

กรณีศึกษา โรงแรมตากอากาศ วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต ภาคสถาปตยกรรมศาสตรบัณฑิต 

วิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 25421.6 

ภาษาอังกฤษ 

Cathy Strongman,The Sustainable Home. New York: Merrell; 2007. 

Elizabeth Wilhide, ECO The essential sourcebook for environmentally friendly design and decoration. 

London : Quadrille Publishing Limited; 2004. 

Fred A. Stitt, Ecological Design Handbook. New York: The McGrew-Hill Companies;1999. 

James Steele, Ecological Architecture. New York: Thames & Hudson Inc; 2005. 

Ken Yeang, Eco Skyscrapers. Hong Kong : Everbest Printing Co.,Ltd;1994. 

Klaus Daniels, The technology of ecology building. Germany : chlorine-free pulp;1997. 

Laura C. Zeiher, The ecology of architecture. New York : Whitney Library of Design; 1995. 

Maisons De Campagne, Natural Flair. China : Fusion publishing; 2008. 

Sandra F.Mendler & William Odell, The guidebook to sustainable design. New York : John Wiley & 

Sons, inc; 2000. 

T.C,Mc Aloone, Where‘s Eco-Design Going. Copenhagen : CBS,Denmark ;2008.

354 

แนวทางการพัฒนาระบบฐานขอมูลเพื่อการจัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัย 

ขององคกรปกครองสวนทองถิ่น : กรณีศึกษาเทศบาลนครสมุทรสาคร 

HOUSING DATABASE SYSTM FOR LOCAL GOVERNMENT : 

A CASE STUDY FOR NAKORN SAMUT SAKORN MUNICIPALITY 

อภิรุณ ไกรวงศ 


อาจารยที่ปรึกษา : ผศ.ดร. กุณฑลทิพย พานิชภักดิ์ 

อาจารยที่ปรึกษารวม : ศาสตราภิชาน ปรีดิ์ บุรณศิริ 


ประเทศไทยไดมีการเปลี่ยนผานครั้งสําคัญในทศวรรษที่ผานมา แรงผลักดันสวนสําคัญเกิดจาก 

รัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. 2540 พระราชบัญญัติกําหนดแผน และ ขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครอง 

สวนทองถิ่น พ.ศ. 2542 โดยรัฐบาลมี นโยบายสงเสริม และ สนับสนุนการกระจายอํานาจการปกครองสูทองถิ่น 

ให มีบทบาทในการจัดบริการสาธารณะของทองถิ่นเพิ่มขึ้น ประกอบกับรัฐบาลไดจัดสรรรายไดให เพิ่มขึ้นทุกป 

เนื่องจากมีการถายโอนภารกิจจากราชการสวนกลางใหองคกรปกครองสวนทองถิ่นไปจัดทําบริการสาธารณะ 

รวมทั้ง การจัดการเกี่ยวกับที่อยูอาศัย และ การปรับปรุงแหลงเสื่อมโทรม 

หากพิจารณาตาม พ.ร.บ.กําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ ใหแกองคกรปกครองสวน 

ทองถิ่น พ.ศ. 2542 ในหมวด 2 มาตรา 16 ที่ให กรุงเทพฯ เมืองพัทยา อปท.และเทศบาล องคการบริหารสวน 

ทองถิ่น มีอํานาจหนาที่ในการจัดสรรงบประมาณการบริหารจัดระบบบริการสาธารณะ เพื่อประโยชนสุขของ 

ประชาชนในทองถิ่นของตนเอง และ ลงในกรอบของอํานาจหนาที่ หรืออาจคิดนอกกรอบก็ไดแตตองไมขัดตอ 

ระเบียบ 

โดยสรุปการกระจายอํานาจนั้นเกี่ยวของกับการเปลี่ยนแปลงตําแหนงของผูที่มีหนาที่ในการปกครอง 

การโยกยายอํานาจจากผูที่อยูในตําแหนงหนึ่ง หรือระดับหนึ่งไปสูอีกระดับหนึ่ง ซึ่งตําแหนงจะแสดงถึงอํานาจใน 

การตัดสินใจ ปญหา อุปสรรคที่พบ อันเปนผลจากการบริหารแบบรวมศูนยอํานาจ หรือการรวบอํานาจสู 

สวนกลาง (centralization) ดังนั้นวัตถุประสงคของการกระจายอํานาจ (decentralization) ก็เพื่อตองการแกไข 

ปญหาอุปสรรคดังกลาว ไดแกการเพิ่มประสิทธิภาพของระบบ ( efficiency ) การเพิ่มความสอดคลองและ 

ตอบสนองตอความตองการของพื้นที่ (responsiveness) การเพิ่มความมีสวนรวมในการตัดสินใจและการ 

ตรวจสอบจากชุมชน (community participation and social accountability) ทั้งนี้จะสงผลใหคุณภาพของการ 

บริการดีขึ้น และไดรับการยอมรับมากขึ้นในที่สุด 

การที่จะมีฐานขอมูลที่ชัดเจนไดจะตองมีขอมูลที่เหมาะสม ทันสมัย ตอเนื่อง มีประสิทธิภาพเพื่อใช 

ประกอบการตัดสินใจ ซึ่งการดําเนินการดังกลาวมีความจําเปนที่จะตองมีการเก็บรวบรวมขอมูล การพัฒนา 

ฐานขอมูลและระบบสารสนเทศ (information system) ซึ่งประเด็นดังกลาวเดิมถูกมองวามีความยุงยาก 

ซ้ําซอน ตองใชงบประมาณ และ ใชเวลา แตในปจจุบันเปนยุคของสารสนเทศ(information age) ซึ่งเปนที่

355 

ยอมรับกันวา สารสนเทศเปนขอมูลที่ผานการกลั่นกรองอยางเหมาะสม สามารถนํามาใชประโยชนไดมากมาย 

ไมวาจะเปนการนํามาใชงานดานธุรกิจ การบริหาร และ กิจการอื่น ๆ องคกรที่มีขอมูลปริมาณมาก ๆ จะพบ 

ความยุงยากลําบากในการจัดเก็บขอมูล ตลอดจนการนําขอมูลที่ตองการออกมาใชใหทันตอเหตุการณ ดังนั้น 

คอมพิวเตอรจึงถูกนํามาใชเปนเครื่องมือชวยในการจัดเก็บขอมูล การประมวลผลขอมูล ซึ่งทําใหระบบการ 

จัดเก็บขอมูลเปนไปไดอยางสะดวก ซึ่งการจัดเก็บของแตละระบบมีวิธีการที่ไมเหมือนกันจึงจําเปนที่จะตองสราง 

ฐานขอมูลที่มีความเปนกลาง หรือ ใหเปน ”ขอมูลที่เปนสาธารณะ” มากที่สุด ฐานขอมูล (Data Base) จึงเขา 

มามีบทบาทสําคัญอยางมาก โดยเฉพาะระบบงานตาง ๆ ที่ใชคอมพิวเตอร การออกแบบ และพัฒนาระบบ 

ฐานขอมูล จึงตองคํานึงถึงการควบคุม และการจัดการความถูกตอง ทันสมัย มีประสิทธิภาพในการเรียกใช 

ขอมูล และ ทุกหนวยงานตองสามารถนําขอมูลที่มีการจัดเก็บจากแตละหนวยงานไปใชงานไดอยางอิสระและ 

ถูกตอง 

ขอบเขตงานวิจัย 

ดานเนื้อหา ขอบเขตของงานวิจัยจะครอบคลุมประเด็นที่เกี่ยวของกับเรื่องการพัฒนาระบบฐานขอมูล 

ที่มีความสําคัญใชสําหรับการตัดสินใจเพื่อการวางแผนพัฒนาที่อยูอาศัยลวงหนา ( Advance planning ) 

ภายใตบทบาทและอํานาจหนาที่ของเทศบาลนครสมุทรสาคร 

ศึกษาจากขอบเขตงานวิจัยเรื่องการจัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัยและการปองกันแกไขปญหาชุมชน 

แออัดกลุมจังหวัดภาคกลางตอนลาง จังหวัดสมุทรสงครามและจังหวัดสมุทรสาคร โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับขอมูล 

ดังนี้คือ 

จะสรุปและเสนอเปนหมวดหมู เปนตารางขอมูลทั้งที่คํานวณได ไดแก ตัวเลขที่มีความหมายในการ 

คํานวณ เชนสถิติ และ ขอมูลที่คํานวณไมได ไดแก กฎหมาย ขอกําหนด พรบ. ตัวอักษร ตัวเลข รูปภาพ แผนที่ 

ซึ่งเรียกกันทั่วไปวาสารสนเทศ(information) 

ดานแหลงขอมูล ขอมูล ขอมูลที่ใชในการวิเคราะหและสังเคราะหเปนขอมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ 

การศึกษาจะใชวิธีการเก็บขอมูลจากหลายแหลง เพื่อใหไดขอมูล ที่ถูกตองโดยเริ่มตนจากการศึกษาเอกสาร 

การศึกษาเว็บไซต และการใชแบบสอบถามทั้งการสอบถามในรูปแบบดั้งเดิมและการสัมภาษณผูเชี่ยวชาญ 

การคัดเลือกพื้นที่ศึกษาเทศบาลนครสมุทรสาคร 

เทศบาลสมุทรสาครเปนเทศบาลขนาดใหญแหงแรกของประเทศไทย มีพื้นที่ 10.33 ตารางกิโลเมตร 

โดยรวมพื้นที่ตําบลมหาชัย โครกกราก ทาทราย (บางสวน) โคกขาม (บางสวน) บางหญาแพรก และทาจีน 

(บางสวน) เขาดวยกัน ปจจุบันมีประชากร 54,367 คน (ป พ.ศ. 2553) และในเขตเทศบาล มีการกระจุกตัว 

หนาแนนที่สุด 5,400 คนตอตารางกิโลเมตร เปนเมืองอุตสาหกรรมที่มีการขยายตัวของธุรกิจภาคเอกชน 

โรงงานอุตสาหกรรมอยางตอเนื่อง เปนแหลงงาน รองรับกิจกรรมทางเศรษฐกิจจํานวนมาก ทางดานกายภาพ 

สมุทรสาครประสบปญหาน้ําทวมเนื่องจาก ภาวะน้ําขึ้นน้ําลง น้ําทะเลหนุน รวมทั้งปญหาการทรุดตัวของแผนดิน 

และตั้งอยูในพื้นที่เสี่ยงภัยทางธรรมชาติ 

ปจจุบันมีปญหาเรื่องที่อยูอาศัยขาดการอนุรักษฟนฟูยานที่อยูอาศัยที่มีคุณคาทางประวัติศาสตร 

ชุมชนหลายแหงขาดการบริการพื้นฐานรองรับที่เพียงพอ นอกจากนั้นปญหาที่สําคัญอีกประการหนึ่งคือมีการ

่ 

356 

อพยพยายถิ่นของแรงงานตางดาวทั้งที่ถูกกฎหมายและไมถูกกฎหมายประมาณ 250,000 คน ทําใหปญหาเรื่อง 

ที่อยูอาศัยมีแนวโนมวาจะทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น ขณะที่เทศบาลนครสมุทรสาครมีวิสัยทัศนที่คอนขางทาทายนั้น 

คือ “ นครนาอยู ชุมชนเขมแข็ง การศึกษากาวไกล การบริหารทั่วถึง เศรษฐกิจเติบโต สังคมปลอดภัย ” 

ปจจัยที่กลาวมานี้คือเหตุผลในการคัดเลือกเทศบาลสมุทรเปนพื้นที่ศึกษา 

วิธีดําเนินการวิจัย 

สําหรับกระบวนการออกแบบงานวิจัยจะเริ่มจากการเก็บขอมูลจากแหลงตางๆรวมทั้งการใชเครื่องมือ 

ในการวิจัยดังนี้ 

การศึกษาจากเอกสาร การศึกษาเอกสารเปนขั้นตอนแรกของการเก็บรวบรวมขอมูล ขอมูลจะไดจาก 

การอานบทความ วารสาร ตํารา เอกสารขององคกร หนวยงานที่เกี่ยวของกับการพัฒนาที่อยูอาศัย เชน ขอมูลที 

เกี่ยวของกับการจัดทําสารสนเทศที่อยูอาศัยขององคกรปกครองสวนทองถิ่นในตางประเทศเกี่ยวกับโครงสรางของ 

ระบบฐานขอมูล ตลอดจนแนวคิดในการออกแบบโครงสรางของฐานขอมูล ปญหาในการแกไขปญหา โดยขอมูล 

มีทั้งอยูในรูปแบบดั้งเดิมคือขอมูล เอกสารที่เกิดจากการตีพิมพ และขอมูลเอกสารอิเล็กทรอนิกสที่นําเสนอผาน 

อินเทอรเน็ตทั้งภาษาไทย และ ภาษาอังกฤษ 

วิธีการสัมภาษณผูมีประสบการณนําเสนอผลการศึกษาจากการสอบถามกลุมเปาหมายเพื่อขอความเห็น 

จากผูมีประสบการณ ผูรูเพื่อนําผลลัพธที่ไดไปใชพัฒนา และ ออกแบบโครงสรางระบบฐานขอมูล สําหรับการ 

วิเคราะหขอมูลจะเปนการวิเคราะหเชิงพรรณนา (Descriptive analysis) เพื่อนําไปสูการพัฒนาโครงสรางระบบ 

ฐานขอมูลเพื่อการพัฒนาที่อยูอาศัยขององคกรปกครองสวนทองถิ่น 

วิธีดําเนินการศึกษา 

การศึกษาในเรื่องของ “ แนวทางการพัฒนาระบบฐานขอมูลเพื่อการจัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัยของ 

องคกรปกครองสวนทองถิ่น ” การเก็บรวบรวมขอมูลและวิเคราะหขอมูลตามวัตถุประสงคเพื่อใหไดมาซึ่งขอมูลที่ 

ตรงตามวัตถุประสงคหรือจุดมุงหมายของการศึกษานี้จึงไดกําหนดวิธีการรวบรวมขอมูลและการวิเคราะหขอมูล 

ตามวัตถุประสงค ศึกษาขอมูลที่ใชในการจัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัยเมืองศึกษาจากรายงานเอกสารการจัดทํา 

แผนพัฒนาที่อยูอาศัยที่ไดดําเนินการมาแลว,แนวคิดรูปแบบจากตํารา,เอกสารสิ่งตีพิมพทั้งในประเทศและ 

ตางประเทศจาการสัมภาษณ นักวิชาการผูทรงคุณวุฒ ผูมีประสบการณ ความรู การทางดานที่อยูอาศัย, ศึกษา 

ขอมูลที่มีอยูในปจจุบันขอมูลประเภทใดบาง มีอยูที่ไหน หนวยงานที่จัดเก็บ การที่ไดมาซึ่งขอมูล วิธีการจัดเก็บ 

ระยะเวลาในการจัดเก็บ, วิเคราะหปญหาอุปสรรคตางๆในการจัดเก็บขอมูล และ การที่จะพัฒนาฐานขอมูล ให 

สามารถนําใชสําหรับการวางแผนพัฒนาที่อยูอาศัยของเทศบาลนครในอนาคต 

กรอบความคิดในการศึกษา 

การศึกษาเรื่องการจัดการขอมูลที่อยูอาศัยที่มีอยูในปจจุบันมีขั้นตอนการจัดการดานขอมูลที่เกี่ยวกับที่ 

อยูอาศัยอยางไร เริ่มตนตั้งแตการไดมาของขอมูล การสํารวจ วิธีการจัดเก็บ ระยะเวลาของการจัดเก็บ รูปแบบ

357 

ของการจัดเก็บและการปรับปรุงใหทันสมัยใหพรอมกับการที่จะนําขอมูลไปใชไดอยูตลอดเวลา โดยไดใช 

แนวความคิดในเรื่องของบริการสาธารณะ (Public services) การที่จะนําขอมูลไปใชประโยชนไดอยางทั่วถึงกัน 

ในสวนของวิธีดําเนินการศึกษา โดยในสวนแรกนั้นจะเปนการศึกษาถึงขอมูลที่จําเปนตองใชในการ 

จัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัยเมือง โดยไดแยกประเด็นที่มีความจําและมีความสําคัญ คือ ดานอุปสงค และ 

ดานอุปทาน ซึ่งทั้งสองสวนก็จะประกอบไปดวย ขอมูลทางกายภาพ เศรษฐกิจ และสังคม ซึ่งเปนขอมูลที่มี 

ความจําเปนในการจัดทําฐานขอมูลเปนอยางมาก 

ในสวนตอมาผูศึกษาไดทบทวนวรรณกรรมในเรื่องของการดําเนินบทบาททางดานที ่อยูอาศัยของ 

ทองถิ่นในประเทศและตางประเทศเพื่อนํามาใชสรางกรอบในการวิเคราะหเพื่อหาขอเสนอแนะแนวทางการ 

พัฒนาฐานขอมูลดานที่อยูอาศัยในบทบาทของทองถิ่น รวมกับการสัมภาษณ “ผูใหขอมูลสําคัญ” เพื่อนําไปสู 

ขอเสนอแนะในการพัฒนาฐานขอมูลดานที่อยูอาศัยของทองถิ่นตอไป 


การศึกษาวิเคราะหขอมูลจากตางประเทศ สถานการณที่อยูอาศัยในออสเตรเลีย 

บทบาทของรัฐบาลทองถิ่นในการพัฒนาที่อยูอาศัย 

รัฐบาลสวนทองถิ่นในประเทศออสเตรเลียมีบทบาทในเรื่องที่อยูอาศัยเปนอยางมากในการพัฒนาที่อยู 

อาศัย โดยจะตองมีการวางแผนจะตองจัดทําแผนยุทธศาสตรที่อยูอาศัย การควบคุมอุปทาน รูปแบบการกอสราง 

การวางแผนดานสาธารณูปโภค การกําหนดนโยบายดานราคา และการจัดใหมีสาธารณูปโภค สาธารณูปการใน 

ชุมชน และมีบทบาทในการเปนผูบริหารจัดการในเรื่องที่อยูอาศัย กิจกรรมตาง ๆ ที่รัฐบาลสวนทองถิ่นดําเนินการที่ 

กลาวมาแลวนั้นจะมีการบูรณาการรวมกันเฉพาะการวางผังเมืองและการจัดการดานสาธารณูปโภค สาธารณูปการ 

กิจกรรม ภารกิจตาง ๆ ของทองถิ่นลวนสงผลในทางที่ดีตอเรื่องที่อยูอาศัยสามารถสรุปได ดังนี ้คือ 

ขอมูลที่ใชในการวางแผนที่อยูอาศัยของประเทศออสเตรเลีย (รัฐนิวเซาทเวลส) 

รหัส ตารางฐานขอมูล แหลงขอมูล 

การปรับปรุง 

ขอมูลใหทันสมัย 

Demography(D) ขอมูลดานประชากร 

ประชากร แนวโนมประชากร กรรมการวางแผน มี 

Economic (E) 

อายุประเทศ สํานกงานสถิติแหงชาติ ไมมี 

ประเภทของครัวเรือนและครอบครัว สํานักงานสถิติแหงชาติ ไมมี 

ขนาดคาเฉลี่ยของครัวเรือน สํานักงานสถิติแหงชาติ ไมมี 

ขอมูลดานเศรษฐกิจ 

รายไดและแนวโนมของอาชีพ สํานักงานสถิติแหงชาติ ไมมี 

โครงสรางอุตสาหกรรม กรมแรงงาน ไมมี 

การวางงานและอัตราผูอยูในวัยทํางาน สํานักงานสถิติแหงชาติ มี

358 

Supply (S) 

รหัส ตารางฐานขอมูล แหลงขอมูล 

อุปทาน 

การปรับปรุง 

ขอมูลใหทันสมัย 

Market (M) ตลาดที่อยูอาศัย 

ลักษณะของที่อยูอาศัย (ประเภทบาน) ไมมี 

ลักษณะการครอบครองที่อยูอาศัย(ทั้งบานเชาราคา 

ถูก) 

จํานวนรวมและพันธบัตรที่ออกใหมสําหรับที่อยูอาศัย กรมที่อยูอาศัย มี (สํารวจและวิจัย) 

ที่อยูอาศัยที่กอสรางโดยภาครัฐ สํานักงานสถิติแหงชาติ มี 

การเปลี่ยนแปลงคาเชาและราคาบาน กรมที่อยูอาศัย มี (สํารวจและวิจัย) 

จํานวนครัวเรือนผูมีรายไดนอยที่มีปญหาดานที่อยู 

อาศัย 

ไมมี 

กรมที่อยูอาศัย มี 

สัดสวนของผูเชาและซื้อที่อยูอาศัยที่สามารถจายได สํานักงานสถิติแหงชาติ มี 

ขอมูลมัธยฐานคาเชา และมัธยฐานราคาบาน กรมที่อยูอาศัย มี (สํารวจและวิจัย) 

ประเทศฟลิปปนส 

อํานาจหนาที่ของรัฐบาลทองถิ่นในการจัดหาที่อยูอาศัยของประเทศฟลิปปนส 

ในประเทศฟลิปปนสรัฐบาลสวนทองถิ่นมีบทบาทในเรื่องที่อยูอาศัยโดยอาศัยอํานาจหนาที่ตาม 

รัฐธรรมนูญRepubilic Act No. 7160 และ พรบ. การพัฒนาเมือง และที่อยูอาศัยป 1992 Repubilic Act No. 

7279 ซึ่งไดกําหนดอํานาจหนาที่รัฐบาลสวนทองถิ่นในการจัดหาที่อยูอาศัยเพื่อตอบสนองความตองการของผูไร 

บานในทองถิ่นนั้น ๆ ซึ่ง พรบ. ดังกลาวทําใหทองถิ่นสามารถมีอํานาจหนาที่ ที่จะดําเนินการในเรื่องที่อยูอาศัย 

รวมทั้งการจัดทําแผนงาน อํานาจหนาทาของหนวยงานทองถิ่นตาม พรบ. Repubilic Act No. 7160 และ พรบ. 

การพัฒนาเมือง และที่อยูอาศัย 7279 

องคการพัฒนาที่อยูอาศัยในระดับทองถิ่น 

หนวยงานทองถิ่นในประเทศฟลิปปนสสามารถที่จัดตั้งคณะกรรมการที่อยูอาศัยในระดับทองถิ่นเพื่อทํา 

หนาที่ในการกําหนดนโยบาย พัฒนาและดําเนินการจัดทําแผนที่อยูอาศัยที่ผสมผสานกับผังเมืองรวมและการ 

พัฒนาที่ดินการจัดตั้งคณะกรรมการที่อยูอาศัยในระดับทองถิ่น คณะกรรมการประกอบดวย นายกเทศมนตรี ซึ่ง 

ทําหนาที่เปนประธาน รองนายกรัฐมนตรีทําหนาที่เปนรองประธาน มีวิศวกร และผูแทนจากทองถิ่น ผูประเมิน 

และเจาหนาที่จากกรมธนารักษ

359 

ขอมูลที่ตองการเพื่อใชในการวางแผนที่อยูอาศัย 

ขอมูลที่ตองการ ขอมูลเฉพาะดานที่ตองการ หนวยงานหรือองคกรที่รับผิดชอบ 

ความตองการที่อยูอาศัย 

(Housing Needs) 

ความตองการที่อยูอาศัยใหม 

(New housing needs) 

ความตองการที่จะยายที่อยูอาศัย 

ใหม 

(Relocation Needs) 

จํานวนประชากรการเติบโตของประชากร หนวยงานทองถิ่นสํานักงานสถิติแหงชาติ 

สํานักงานสัมโนประชากร 

ขนาดของครัวเรือน หนวยงานทองถิ่นสํานักงานสถิติแหงชาติ 


จํานวนครัวเรือน หนวยงานทองถิ่นสํานักงานสถิติแหงชาติ 


จํานวนที่อยูอาศัย หนวยงานทองถิ่นสํานักงานสถิติแหงชาติ 


ครัวเรือนในพื้นที่อันตรายหรือมีภัยพิบัติ การสํารวจ โดยเทศบาลทองถิ่น 

ทองถิ่น และกรมประชาสงเคราะห 

ประชากรผูไรที่อยูอาศัย การสํารวจ โดยหนวยงานทองถิ่นและกรม 

ประชาสงเคราะห 

ครัวเรือนที่ประสบปญหาเนื่องจากมีการ 

กอสรางดานสาธารณูปโภคประชากรผูบุกรุก 

กรมโยธาธิการ สํานักการโยธาของเทศบาล 

กรมประชาสงเคราะห การเคหะแหงชาติ 

องคกรเอกชน หนวยงานทองถิ่น 

ความตองการที่ดิน การใชประโยชนที่ดิน และราคา Assessors Office 

ประเภทการใชประโยชนที่ดินและการประเมิน หนวยงานทองถิ่นขอมูลการจดทะเบียนที่ดิน 

ราคา 

เจาของที่ดิน Register of Deeds, LMB 

Financial 

Requirements 

การจัดหาสาธารณูปโภคและ 

สาธารณูปการ 

Available Developmental, Buyers Finance 

การจัดการประมาณขีดความสามารถในการ 

รองรับ น้ํา ไฟฟา การบําบัดน้ําเสีย ถนน การา 

จัดเก็บขยะ 

มาตรฐานที่อยูอาศัยและกฎระเบียบ มาตรฐาน 

การออกแบบขั้นต่ํา 

HUDCC, SSS, HDMF, GSIS, DB, 

LandBank, NHMFC,Private Banks 

LGUs Engineering Office, 

Public utility companies, DPWH 

หนวยงานทองถิ่น

360 

การศึกษาวิเคราะหขอมูลจากจากในประเทศ 

เทคโนโลยีสารสนเทศ GIS กับการบริหารราชการจังหวัดสุพรรณบุรี (กรณีศึกษา) 

จังหวัดสุพรรณบุรีไดเล็งเห็นความสําคัญและประโยชนของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศจึงไดไดนํา 

เทคโนโลยีสารสนเทศเขามามาใชในการบริหารราชการในเรื่องตาง ๆใหมีความทันสมัยมากขึ้นโดยเฉพาะการนํา 

ระบบภูมิสารสนเทศ (GIS : Geographic Information System) มีการตั้งทีมทํางานพัฒนาระบบเทคโนโลยี 

สารสนเทศภายในสํานักงานองคการบริหารสวนจังหวัดสุพรรณบุรี 

ระบบภูมิสารสนเทศ GIS เปนระบบที่เชื่อมความสัมพันธระหวาง ขอมูลกายภาพทางภูมิศาสตร(ขอมูล 

เชิงพื้นที่) ไดแก แผนที่ภาพถายดาวเทียม แผนที่ฐาน และแผนที่ภาพถายทางอากาศ ฯลฯ และขอมูล 

คุณลักษณะ(ขอมูลเชิงบรรยาย/ตาราง) ไดแก ขอมูลรายละเอียดของบาน ฯลฯ เพื่อการจัดเก็บ จัดการ วิเคราะห 

เกี่ยวกับพื้นที่นั้นๆ ที่สามารถอางอิงตําแหนงจริงบนพื้นผิวโลก(พิกัดทางภูมิศาสตร) โดยไดนําใชตั้งแตป 2547 

เปนตนมาโดยมีวิธีการและขั้นตอนตางๆดังตอไปนี้คือ 

ตารางที่ เปรียบเทียบขอมูลที่ใชในการประมาณการความตองการที่อยูอาศัย โครงการจัดทําแผนพัฒนาที่อยู 

อาศัยระดับเมืองและแผนปองกัน/แกไขปญหาชุมชนแออัด 

ขอมูล 

กระบี 

นครศีธรรมาราช 

ระยอง 

สุราษฎรธานี 

ลําพูน 

เชียงใหม 

ลําปาง 

แพร 

นาน 

พะเยา 

มุกดาหาร 

อยุธยา 

อางทอง 

ฉะเชิงเทรา 

ปราจีนบุรี 

สมุทรสาคร 


จํานวนขอมูลประชากรผูอยูอาศัยในพื้นที่ • • • • • • • • • • • • 

จํานวนขอมูลประชากรที่ทํางานในพื้นที่ • • • • • 

ลักษณะของครอบครัว • • • • • 

จํานวนผูอยูอาศัยในครัวเรือน • • • • • • • 

จํานวนผูที่ทํางานในครัวเรือน • • • • 

รูปแบบที่อยูอาศัยในปจจุบัน • • • • • • 

การจําแนกอาชีพของประชากร 

• • • • 

กาจําแนกกรรมสิทธิ์ • • • • 

การจําแนกรายได • • • • • • • • • • 

การจําแนกรายจายภาระการเชา/ซื้อคาที่อยูอาศัย • • • • • • • 

ปญหาที่อยูอาศัยในปจจุบัน • • • • • • • • • 

การคาดการที่อยูอาศัยในอนาคต • • • • • • • • • • • •

361 

ขอมูล 

กระบี 

นครศีธรรมาราช 

ระยอง 

สุราษฎรธานี 

ลําพูน 

เชียงใหม 

ลําปาง 

แพร 

นาน 

พะเยา 

มุกดาหาร 

อยุธยา 

อางทอง 

ฉะเชิงเทรา 

ปราจีนบุรี 

สมุทรสาคร 


เหตุผลที่ทําใหเกิดความตองการ • • • • • • • • 

ระยะเวลาที่คาดวาจะจัดซื้อที่อยูอาศัย • • • • • • • • • 

รูปแบบที่อยูอาศัยที่ตองการ • • • • • • • • • • • 

ลักษณะการครอบครองกรรมสิทธิ์ • • • • 

ขนาดแปลงที่ดินที่ตองการ • • • • • 

ปจจัยที่มีผลตอการเลือกที่อยูอาศัย • • • • 

ทําเลที่ตองการซื้อ/เชาที่อยูอาศัย • • • • • 

การขยายตัวของประชากร • • • • • • • • • 

การขาดแคลนที่อยูอาศัย • • • • • 

การเติบโตของอุตสาหกรรม • • • 

ความสามารถในการจาย • • • • • 

Housing Stock 

• • 

ภาพรวมการขยายตัวของเมือง • • • • • 

ผลจากการศึกษาขอมูลที่เปนแนวทางในการศึกษาเพื่อเปนขอมูลสําหรับการตั้งตนแบบฐานขอมูล 

ศึกษาเอกสารการจัดทําแผนพัฒนาที่อยูอาศัยและปองกันชุมชนแออัดของทางการเคหะแหงชาติที่ไดสามารถ 

แยกออกเปน ดานกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม “ผลศึกษาจากตางประเทศ” ฐานขอมูลเกี่ยวกับที่อยูอาศัยของ 

ตางประเทศการทบทวนวรรณกรรมในเรื่องการจัดทําฐานขอมูลดานที่อยูอาศัยของ ออสเตรเลียและฟลิปนส ทํา 

ใหพบวาในประเทศที่มีระบบการจัดการทางดานที่อยูอาศัยที่กาวหนานั้นการจัดการดานที่อยูอาศัย หรือ 

ฐานขอมูลอะไรก็แลวแต มีการจัดเก็บที ่เปนระบบระเบียบและมีการจัดเก็บที่ตอเนื่องของขอมูลจึงเปนผลให 

ขอมูลมีความทันสมัยและมีความถูกตองพรอมใชงานรวมถึงไดมีการจักทําเปนคูมือใหสําหรับหนวยงาน และ 

เจาหนาที่ที่ดูแลในดานที่อยูอาศัยไวใชงานและในประเทศไทยหลายๆที่ก็ไดเริ่มการนําระบบสารสนเทศเขามาใช 

งานในดานที่อยูอาศัยมากขึ้นซึ่งจังกวัดสุพรรณบุรีก็เปนจังหวัดหนึ่งที่ไดมีการนําระบบสารสนเทศมาใชงานใน 

หลายๆดานและในดานที่อยูอาศัยก็ยังไมมีความสมบรูณเต็มที่แตก็ถือไดวาเปนการนําระบบสารสนเทศเขามามี 

สวนตัดสินใจในการทํางานไดดีในระดับหนึ่ง

โดยสรุปผลจากการศึกษา ในปจจุบันการจัดการดานขอมูลที่อยูอาศัยของ เทศบาลนครสมุทรสาคร 

หนวยงานแตละหนวยงานทําการจัดเก็บออกเปนของแตละหนวยงานแยกเก็บกันโดยขอมูลของแตละสวนงาน 

ไมไดมีการวางแผนใหเปนระบบเดียวกัน การจัดเก็บทั้งในรูปแบบของขอมูลที่เปนกระดาษ และบางสวนงานมี 

การเก็บขอมูลที่มีความซัมซอน ซึ่งถาในการเก็บขอมูลมีการบริหารที่ดีมีการวางระบบที่ดีแลวนั้นการที่จะนํา 

ขอมูลที่ใชงานก็จะมีประโยชนมากยิ่งขึ้นกวาในปจจุบันที่ตางหนวยงานตางทําการจัดเก็บของตนเอง เมื่อขอมูลมี 

การทันสมัยและถูกตองการตัดสินใจหรือการพิจารณาก็งบประมาณจะมีความรวดเร็วยิ่งขึ้นตามไปดวยและ 

ปญหาที่มีความสําคัญอีกประการหนึ่งคือขอมูลที่มีอยู อยูในหลายๆหนวยงานและหลายผูรับผิดชอบ 

362

363 

แนวทางการพัฒนาพื้นที่วางสาธารณะบริเวณเขตทางรถไฟเชื่อมทาอากาศยานสุวรรณภูมิ 

สถานีพญาไทถึงสถานีราชปรารภ 

แพร ลาดสุวรรณ 

หลักสูตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาออกแบบชุมชนเมือง 

ภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

อาจารยที่ปรึกษา : ผูชวยศาสตราจารย ดร.พนิต ภูจินดา 

1. แนวความคิดเกี่ยวกับพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร (Node) 

1.1. องคประกอบของพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร 

APA (2006: 279) กลาววา สถานีโดยสาร หรือพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรของการขนสงมวลชนระบบ 

ราง ควรมีการออกแบบที่ทําใหการขนสงระบบรางมีความสะดวกสบาย และเหมาะสมกับเปนทางเลือกในหนึ่งการ 

เดินทางจากการเดินทางโดยรถยนตสวนบุคคล ซึ่งความเหมาะสมขององคประกอบในการออกแบบสถานีโดยสาร 

ขึ้นอยูกับประเภท และความถี่ในการใหบริการ จํานวนผูโดยสาร และสภาพภูมิอากาศของพื้นที่ อยางไรก็ตาม 

องคประกอบพื้นฐานของพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร ประกอบดวย โครงสราง และชานชาลาของสถานีโดยสาร 

โครงขายเสนทางเดินเทา ที่จอดรถ และพื้นที่สําหรับจอดแลวจร (Park and ride) รวมถึงบริการตางๆ ที่มารองรับ 

พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร เชน สถานีรถโดยสารประจําทาง เปนตน 

Simpson (1994: 101) กลาววา หนาที่ของสถานีโดยสาร หรือพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรของการ 

ขนสงมวลชนประเภทราง ประกอบดวย 

1) เปนจุดพักรอในการเดินทาง (Waiting area) 

2) เปนพื้นที่บริการในการเปลี่ยนถายการสัญจรของระบบขนสงมวลชนประเภทตางๆ 

3) เปนพื้นที่ขายตั๋วโดยสาร และพื้นที่สําหรับโฆษณาประชาสัมพันธของบริการทางดานตางๆ ของ 

ระบบขนสงมวลชน 

4) เปนพื้นที่รองรับสําหรับการเปลี่ยนรูปแบบการเดินทาง เชน ที่จอดรถ และสถานีรถโดยสารประจํา 

ทาง เปนตน 

5) เปนพื้นที่สําหรับการใชประโยชนที่ดินที่มีความหนาแนนสูง เนื่องจากสถานีโดยสาร หรือพื้นที่จุด 

เปลี่ยนถายการสัญจรเปนพื้นที่ที่มีความสะดวกในการเขาถึงมาก ทําใหมีผูคนเดินทางเขาออก 

พื้นที่อยางรวดเร็ว ซึ่งเหมาะสมกับการเปนที่ตั้งของศูนยการคา สํานักงาน หรือการใชพื้นที่การคาที่ 

มีมูลคาสูง เปนตน

364 

นอกจากนี้ นเรศ ทองงามขํา (2549: 36) กลาววา เงื่อนไขทางกายภาพของพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร 

ที่ดีตองมีองคประกอบที่สําคัญ ดังนี้ 

1) พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดีตองประกอบดวย รูปแบบของการเดินทางที่หลากหลาย 

2) พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดีตองมีโครงขายการสัญจรที่ครอบคลุมจุดหมายปลายทางอยาง 

หลากหลาย 

3) พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดีตองอยูในตําแหนงที่เปนจุดสังเกต หรือมองเห็นไดงายจากหลาย 

ทิศทาง มีปายสัญลักษณที่แสดงใหเห็นอยางชัดเจน 

4) พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดีตองมีพื้นที่เพียงพอสําหรับรองรับเสนทางการสัญจร และพื้นที่ 

สําหรับการเปลี่ยนรูปแบบการเดินทางอยางมีประสิทธิภาพ โดยใหเกิดการเดินทางในทุกประเภทมี 

ความสะดวก และเชื่อมตอรูปแบบการเดินทางไดทุกประเภท รวมทั้งใหมีความปลอดภัยในการ 

เดินทาง 

5) พื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดีตองมีพื้นที่สําหรับสิ่งอํานวยความสะดวกสาธารณะ 

1.2. ผลกระทบของพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรตอพื้นที่เมือง 

Emerson (อางถึงใน อมรรัตน สันตวิริยะพันธุ, 2548: 22) กลาววา การกอสรางเสนทางขนสงมวลชน 

ระบบรางไดสงผลกระทบตอการใชที่ดินในพื้นที่โดยรอบสถานี หรือพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร (Impacts on 

Development around Station Areas) เนื่องจากเปนพื้นที่มีความสามารถในการเขาถึงไดดีที่สุด ทั้งการเดินเทา 

รถยนต และการขนสงมวลชนระบบราง 

ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการเปนพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรมีทั้งที่เปนผลกระทบทางดานบวก และลบ 

ซึ่ง Simpson (1994: 38-45) กลาวไววา การพัฒนาระบบขนสงมวลชนประเภทรางในพื้นที่เมือง (Urban Rail) และ 

สถานีโดยสาร หรือพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร ทําใหเกิดผลกระทบทางดานบวกตอพื้นที่ ดังนี้ 

1) ความสามารถในการเขาถึงพื้นที่มากขึ้น สงผลใหเปนการเปดโอกาสใหผูคนตางเขามาใชพื้นที่ เกิด 

ความหนาแนนมากขึ้น รวมทั้งยังสงผลใหรูปแบบ และโครงสราง (Urban grained) รวมถึงมวล 

อาคาร และพื้นที่วางของเมืองแตละเมืองมีลักษณะแตกตางกันออกไป 

2) กระตุนใหเกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจทั้งในพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจร 

3) เพิ่มทางเลือกในการใชชีวิตของประชาชนมากขึ้น เมื่อความเร็วในการเดินทางเพิ่มขึ้น มีการเชื่อมตอ 

ในพื้นที่อื่นๆ ของเมืองมากขึ้น 

4) เกิดการปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงสภาพแวดลอมของเมือง ทั้งจากโครงสรางของพื้นที่จุดเปลี่ยน 

ถายการสัญจร แนวเสนทาง และระบบขนสงตางๆ ที่เขามารองรับ เชน ทางเดินเทา และทาง 

จักรยาน เปนตน 

5) เพิ่มรูปแบบการเดินทางใหมีความหลากหลาย สงผลใหชวยลดปริมาณการจราจรบนถนน ซึ่งพื้นที่ 

จุดเปลี่ยนถายการสัญจรเปนตัวการสําคัญที่ทําใหเกิดการหลีกเลี่ยงการใชถนน เนื่องจากเปนการ 

เพิ่มรูปแบบการเดินทางใหกับประชาชน

1.3. การพัฒนาพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรที่ดี (A good node) 

จากที่ไดกลาวในขางตน จะเห็นไดวาพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรของการขนสงมวลชนประเภทรางนั้น 

ไดกอใหเกิดผลกระทบทั้งทางดานบวก และในแงลบตอพื้นที่ชุมชนเมือง จึงทําใหเกิดแนวคิดในการพัฒนาใหพื้นที่ 

จุดเปลี่ยนถายการสัญจรเปนพื้นที่ที่ดี และยังเปนพื้นที่ที่กอใหเกิดความเปนสถานที่ดีใหกับเมือง โดยอาศัยการ 

ผสมผสานในการเปนพื้นที่สําหรับกิจกรรมในการเปลี่ยนถายรูปแบบการสัญจรที่หลากหลายใหมีความสะดวกสบาย 

และรวดเร็วตอในการเดินทาง รวมทั้งออกแบบ และปรับปรุงใหเกิดกิจกรรมภายในพื้นที่ ไมวาจะเปนกิจกรรม 

การคา และธุรกิจ หรือกิจกรรมการพักอาศัยบริเวณโดยรอบ สงผลใหพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรกลายเปนพื้นที่ 

ศูนยรวมกิจกรรมที่สามารถดึงดูดผูคนใหเดินทางเขามาใชพื้นที่ไดโดยอาศัยการผสมผสานระหวางพื้นที่สาธารณะ 

การใชที่ดิน และระบบโครงขายการคมนาคมขนสงที่มีประสิทธิภาพ (JICA, 2005) 

1.3.1. Transit-Oriented Development (TOD) 

แนวคิด Transit-Oriented Development (TOD) (FAIA, 2006: 3-7) เปนแนวคิดในการสราง 

รูปแบบการใชที่ดินที่มีความสอดคลองกับระบบการขนสง การพัฒนาจุดเปลี่ยนถายการสัญจรหลักของ 

พื้นที่ใหมีการเชื่อมตอกับจุดเปลี่ยนถายยอยของพื้นที่ อาศัยการควบคุมความหนาแนนของที่อยูอาศัย 

พื้นที่พาณิชยกรรม และรานคาตางๆ ใหมีความเหมาะสมตอขนาดของพื้นที่ โดยมีการวางแผนไมให 

กระจายตัว และใหอยูในแนวเสนทางของระบบการคมนาคมสายหลัก โดยเฉพาะพื้นที่โดยรอบของสถานี 

โดยสาร หรือจุดเปลี่ยนถายการสัญจร และอาศัยถนน และทางเดินเทาเปนเสนทางเชื่อมตอ องคประกอบ 

การออกแบบพื้นฐานตาม Transit-Oriented Development (TOD) ประกอบดวย รูปแบบการขนสง 

ภายในพื้นที่จุดรับและสงผูโดยสาร ควบคุมลักษณะความหนาแนนของที่อยูอาศัยใหมีความเหมาะสม 

และทางคนเดินเทาที่เปนมิตรกับสภาพแวดลอม เชน ทางเดินเทา ทางจักรยาน รถราง หรือรถโดยสาร 

ประจําทาง เปนตน รวมทั้งมีการควบคุม และลดการใชพื้นที่จอดรถโดยรอบพื้นที่ที่เปนจุดเปลี่ยนถายการ 

สัญจร หรือโดยรอบพื้นที่ในระยะ 400–800 เมตร นอกจากนี้บริเวณที่เปนพื้นที่ศูนยรวมกิจกรรม ซึ่งพื้นที่ที่ 

เหมาะสมกับการพัฒนาพื้นที่แบบ Transit Oriented Development (TOD) ไดแก 

1) พื้นที่สําหรับการบูรณะฟนฟู และการเพิ่มการใชประโยชนเขาไปในพื้นที่ 

2) พื้นที่ที่เกิดการพัฒนาขึ้นมาใหม ซึ่งเปนพื้นที่ที่มีศักยภาพมากสําหรับการพัฒนาเปนพื้นที่ที่ 

อยูบริเวณขอบของพื้นที่ชุมชนเดิม หรือพื้นที่ที่มีกิจกรรมอยูอยางหนาแนน การวาง 

แผนพัฒนาในดังกลาวควรดําเนินการควบคูกับการขยายตัวของระบบโครงขายการขนสง 

บริเวณโดยรอบพื้นที่ดวย 

365

366 

ภาพที่ 1 แสดงความสัมพันธของ TOD กับ ผูดําเนินการ 

1.3.2. Station Plaza 

Station Plaza คือ แนวคิดในการออกแบบพื้นที่บริเวณสถานีโดยสารใหมีบริการ และสิ่ง 

อํานวยความสะดวกสําคัญสําหรับการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการเดินทาง เพื่อใหเกิดการเชื่อมตอระหวาง 

รูปแบบการเดินทาง และบริการที่หลากหลาย รวมทั้งเปนการสรางใหเกิดเอกลักษณที่สําคัญใหกับพื้นที่ 

จุดเปลี่ยนถายการสัญจร ไมวาจะเปนเอกลักษณทางดานการจราจร พื้นที่พักผอนหยอนใจ พื้นที่การคา 

และธุรกิจ หรือพื้นที่สําหรับการจัดกิจกรรมบันเทิง และงานเทศกาลตางๆ เปนตน หนาที่ของ Station 

Plaza ประกอบดวย พื้นที่เปลี่ยนถายการสัญจร (Intermodal Transfer Function) โดยเปนหนาที่พื้นฐาน 

ของ Station Plaza ในการสงเสริมใหเกิดระบบขนสงมวลชนที่มีประสิทธิภาพ และพื้นที่สําหรับกิจกรรม 

สาธารณะ (Plaza Amenity Function) ซึ่งเปนหนาที่ที่ชวยเสริมใหผูใช หรือผูโดยสารมีความสะดวกสบาย 

ในการใชระบบขนสงประเภทตางๆ โดยหนาที่ในการเปนพื้นที่เปลี่ยนถายการสัญจร (Intermodal Transfer 

Function) นั้นประกอบดวย บริการขั้นพื้นฐานของระบบขนสง และบริการเสริมสําหรับระบบการจอด 

แลวจร เพื่อรองรับกับระบบขนสงประเภทอื่นๆ ซึ่งทั้ง 2 องคประกอบไมจําเปนตองมีในทุกสถานีโดยสาร 

หรือพื้นที่จุดเปลี่ยนถายการสัญจรขึ้นอยูกับจํานวนผูโดยสาร และลักษณะของสถานีโดยสารตามสภาพ 

การใชพื้นที่ทั้งในปจจุบัน และอนาคต รวมถึงระบบโครงขายการสัญจรของพื้นที่ในปจจุบัน โดยพื้นที่ 

สําหรับเปลี่ยนถายการสัญจร (Intermodal Transfer) ควรมีขนาดของพื้นที่ที่เหมาะสมกับการใหบริการ 

ระบบขนสงประเภทตางๆ และใหมีการเปลี่ยนแปลงการใชสอยในชวงเวลาที่แตกตางกัน (Multi-purpose 

space) จากองคประกอบดังกลาวสามารถแบงออกหนาที่ของพื้นที่เปลี่ยนถายการสัญจรไดเปน 

2 ลักษณะ คือ 

1) ระบบความปลอดภัยที่มีประสิทธิภาพในการเดินทาง เนื่องจาก Station Plaza จะดึงดูด 

ปริมาณการจราจรจํานวนมาก โดยเฉพาะอยางยิ่งในชวงเวลาเรงดวน จึงควรมีการจัดการ 

การใชพื้นที่ Station Plaza อยางมีประสิทธิภาพ

367 

2) บริการ และสิ่งอํานวยความสะดวกตางๆ ประกอบดวย สิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับ 

รถยนตสวนบุคคล (พื้นที่สําหรับจอดแลวจร) และระบบการขนสงของเอกชน (รถบริการ 

สาธารณะสําหรับพนักงาน หรือนักทองเที่ยว) รวมถึงสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับ 

ทางเดินเทา และทางจักรยาน เชน ที่จอดรถจักรยาน ความกวางของทางเดินเทา และสิ่ง 

อํานวยความสะดวกสําหรับผูพิการ เปนตน เนื่องจากทางเดินเทา และทางจักรยานเปน 

รูปแบบการเดินทางที่สําคัญในพื้นที่การเปลี่ยนถายการสัญจร สามารถพัฒนาใหเสนทาง 

เดินเทา และทางจักรยานเปนเสนทางเชื่อมตอระหวางสถานีโดยสารกับพื้นที่ชุมชน หรือกับ 

รูปแบบการขนสงประเภทอื่นๆ 

บทบาทที่สําคัญในการเปนสัญลักษณในการเดินทางเขาสูพื้นที่ (Gateway) สะทอนถึง 

คุณลักษณะ และสภาพแวดลอมทางกายภาพของพื้นที่ชุมชนนั้นไดเปนอยางดีอีกดวย ซึ ่งองคประกอบ 

ของพื้นที่สําหรับกิจกรรมสาธารณะ ประกอบดวย 

1) พื้นที่สําหรับพัก และรอ (Rest and Waiting) 

2) พื้นที่บริการสาธารณะ และพื้นที่การคา (Public and Commercial Services) เนื่องจาก 

Station Plaza เปนพื้นที่โลงวางสาธารณะอีกแหงหนึ่งของเมือง โดยบทบาทที่สําคัญ คือ 

การใหบริการสิ่งอํานวยความสะดวกสาธารณะตางๆ ดังนั้น บริการสาธารณะ 

ภาพที่ 2 หนาที่ของ Station Plaza (ที่มา: JICA, 2005: 12)

2. แนวความคิดเกี่ยวกับความเปนสถานที่ (Place) 

ความเปนสถานที่ของเมือง (Place) คือ การใหความสําคัญกับพื้นที่เมือง และการสรางความเขาใจใน 

ลักษณะทางวัฒนธรรม และวิถีชีวิตของผูคนภายในเมืองที่ถายทอดออกมาเปนเอกลักษณ หรือคุณคาของพื้นที่ 

เมืองนั้น ประกอบดวย 2 องคประกอบหลัก คือ องคประกอบทางกายภาพ (Permanencies) และคุณคาทาง 

จิตใจ หรือจิตวิญญาณของสถานที่ (Spiritual value) ซึ่งเปนองคประกอบที่มองไมเห็นดวยตา แตเกิดจากวิถีชีวิต 

ของผูคนเกิดเปนเรื่องราว และความหมายจากการอยูอาศัยกันมาอยางตอเนื่องจนเปนความทรงจํารวมกัน ทําให 

เกิดเอกลักษณของพื้นที่ และเปนที่ยอมรับของคนทั่วไป (Rossi, 1999) 

นอกจากนี้ เมืองทุกเมืองประกอบดวยสวนตางๆ หลายสวน แตละสวนเรียกวา “ยาน” ซึ่งสามารถ 

พิจารณาความแตกตางของแตละยานไดจากลักษณะเดน การขยายตัว และรูปแบบของยาน แตในความเปนจริง 

การพบยานที่มีลักษณะเฉพาะที่แยกประเภทไดอยางชัดเจนนั้นมีโอกาสเปนไปไดยาก เนื่องจากความ 

สลับซับซอนของเมือง และการผสมผสานกิจกรรมหลายๆ ชนิดไวดวยกัน ซึ่งกิจกรรมนั้นไดแสดงออกถึงความ 

เปนกิจกรรมหลักของพื้นที่ที่ทําใหเกิดลักษณะเฉพาะของยานแตละยาน ดังนั้น เพื่อใหสามารถจําแนกลักษณะ 

ความแตกตางของยานภายในเมือง จําเปนตองพิจารณาเพิ่มเติมถึงองคประกอบทางสถาปตยกรรม หรือ 

ลักษณะทางกายภาพที่ปรากฏของยาน เชน รูปทรงของอาคาร ความหนาแนนของอาคาร วัสดุที่ใช รวมทั้งการ 

ผสมผสานระหวางลักษณะของอาคารที่ตางประเภทกัน เปนตน รวมทั้งสภาพภูมิทัศนที่ทําใหเกิดความตอเนื่อง 

ของยาน (วรรณศิลป พีรพันธุ, 2538: 16-18) 

คุณคาของวิถีชีวิต ความเปนยาน สภาพแวดลอมโดยรอบสถานที่สําคัญ และประเพณี ซึ่งความเปน 

สถานที่ไมจําเปนตองใหความสําคัญเพียงเฉพาะกลุมอาคารเทานั้น แตวิถีชีวิต หรือกิจกรรมเปนสวนหนึ่งที่ 

แสดงออกถึงความเปนสถานที่ของพื้นที่นั้นๆ ดวย โดยองคประกอบในความเปนสถานที่ของพื้นที่นั้น 

ประกอบดวย 

1) ลักษณะเฉพาะทางกายภาพของพื้นที่ คือ โครงสรางทางกายภาพที่แทจริงของสถานที่ ลักษณะ 

จริงของอาคาร ภูมิทัศน และคุณลักษณะของสุนทรียภาพ 

2) กิจกรรม และปรากฏการณใดๆ ก็ตามที่เกิดขึ้นในพื้นที่ที่ซึ่งสังเกตไดวาผูคนมีปฏิสัมพันธตอพื้นที่ 

อยางไร 

3) การสื่อความหมาย หรือสัญลักษณ หมายถึง นัยสําคัญของพื้นที่ มักเปนคุณคาเชิงนามธรรม 

ไดแก ความเปนเอกลักษณ และความทรงจําอันเกิดจากความสัมพันธที่เกิดขึ้นระหวางผูคนกับ 

พื้นที่ 

ดังนั้น องคประกอบในความเปนสถานที่ของพื้นที่เมือง หรือยานจึงประกอบดวย ลักษณะทางกายภาพ 

(Physical Reality) กิจกรรม (Activity) และการสื่อความหมาย (Meaning) โดยในแตละองคประกอบมี 

รายละเอียด ดังนี้ 

368

369 

2.1. ลักษณะทางกายภาพของเมือง (Physical Reality) 

ความสําคัญตอลักษณะทางกายภาพของเมืองนั้น ไดเนนใหเกิดความเปนสถานที่จากจินตภาพของ 

องคประกอบทางกายภาพที่ชัดเจน โดยเฉพาะอาคาร หรือสิ่งกอสรางที่มีมาแตอดีต และเปนที่จดจําไดจนเปน 

สัญลักษณ และชื่อเสียงของพื้นที่ ทฤษฎีที่ไดรับการยอมรับมากที่สุดทฤษฎีหนึ่งเกี่ยวกับองคประกอบทาง 

กายภาพที่ทําให “พื้นที่” หนึ่งเกิดจินตภาพที่เดนชัด และถูกจดจําเปน “สถานที่” คือ ทฤษฎีจินตภาพของเมือง 

(The Image of The City) โดย Kevin Lynch (Lynch, 1960: 47-90) ซึ่งกลาวไววา องคประกอบที่เปนสิ่ง 

กําหนดจินตภาพหรือภาพลักษณ จะมีความแตกตางกันไปตามลักษณะทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม รวมถึง 

ผูคน และกิจกรรมตางๆที่เกิดขึ้นในพื้นที่ อยางไรก็ตาม องคประกอบทางกายภาพจะมีผลมากที่สุดตอผูสังเกตใน 

การกําหนดภาพลักษณและลักษณะเฉพาะของพื้นที่ผานการถายทอดทางแผนที่ในใจ (Mental map) โดย 

องคประกอบทางกายภาพที่มีความเปนองครวม เปนหนึ่งเดียวกัน และแตกตางจากสภาพแวดลอมภายนอก 

อยางชัดเจน จะสามารถปลุกความทรงจําของผู สังเกตใหเกิดขึ้นไดอยางชัดเจน ทั้งนี้ ลินชไดกลาวสรุปไววา 

จินตภาพของเมืองที่ดีนั้นเกิดจากองคประกอบพื้นฐานทางกายภาพ 5 ประเภท ไดแก 

1) เสนทาง (Paths) หมายถึง เสนทางที่ผูคนใชในการเดินทางสัญจรไปมา เชน ถนน ทางเดิน คลอง 

และทางรถไฟ เปนตน โดยเปนองคประกอบสําคัญที่ทําใหผูคนสามารถสังเกตเห็นถึง 

องคประกอบทางสภาพแวดลอมของเมืองทั้งอาคารบานเรือน พืชพรรณ หรือกิจกรรมตางๆ ที่ 

เกิดขึ้นระหวางการเดินทางได 

2) ขอบ (Edges) หมายถึง แนว หรือสิ่งที่แบงพื้นที่ 2 แหงออกจากกันเปนแนวยาวตอเนื่อง เชน 

แมน้ํา ทะเล ทางรถไฟ ผนัง และกําแพง โดยมักจะใชเปนที่แบงขอบเขตของพื้นที่ของเมือง 

3) ยาน (Districts) หมายถึง พื้นที่ หรือบริเวณที่มีกิจกรรม หรือลักษณะทางกายภาพที่คลายคลึงกัน 

และมีความแตกตางจากบริเวณอื่นๆ 

4) ศูนยรวมกิจกรรม (Nodes) หมายถึง บริเวณ หรือตําแหนงของพื้นที่ที่เปนที่ตั้งของกิจกรรมจํานวน 

มาก เชน สี่แยก จุดตัดของเสนทางคมนาคม เปนตน ซึ่งศูนยรวมกิจกรรมมักจะเปนที่พลุกพลาน 

ที่มีความสําคัญในการใชงาน หรือลักษณะที่สําคัญทางกายภาพ เชน รานคาหัวมุมถนน หรือ 

สถานีรถไฟ เปนตน 

5) ภูมิสัญลักษณ (Landmarks) หมายถึง สิ่งที่สามารถมองเห็นไดจากภายนอก และสังเกตไดงาย 

ทั้งในระยะใกล และระยะไกลในมุมมองตางๆ รวมทั้งใชเปนตําแหนงในการอางอิง หรือบอก 

ทิศทางได

370 

ภาพที่ 3 องคประกอบทางจินตภาพของ Kevin Lynch (ที่มา: Trancik, 1986: 113-115) 

อยางไรก็ตาม การพิจารณาถึงความเปนสถานที่ของเมืองนั้นไมสามารถพิจารณาไดแตเพียงทางดาน 

ลักษณะทางกายภาพเทานั้น เนื่องจากเมืองมีความสลับซับซอนของกิจกรรมที่สะทอนออกมาใหเห็นจากการใช 

พื้นที่ ดังนั้น ระบบกิจกรรมจึงเปนองคประกอบหนึ่งที่สําคัญตอการพิจารณาความเปนสถานที่ของเมือง 

2.2. กิจกรรม (Activity) 

Chapin (1972: 221-253) ใหความเห็นวา ระบบกิจกรรมเปนพฤติกรรมของบุคคล ครอบครัว สถาบัน 

ที่เกิดขึ้นและปรากฏใหเห็นในรูปแบบทางพื้นที่หรือการใชพื้นที่ ซึ่งเปนผลมาจากพฤติกรรมเชิงที่ตั้ง (location 

behavior) แบงออกเปน 3 กลุม คือ 

1. กิจกรรมเชิงธุรกิจ (Firm activities) เปนกิจกรรมที่กอใหเกิดผลผลิต ไดแก กิจกรรมการผลิตสินคา 

และบริการตางๆ 

2. กิจกรรมเชิงสถาบัน (Institute activities) เปนกิจกรรมทางสังคมที่เกิดจากการรวมกลุมของคนกลุม 

ตางๆภายในชุมชน ไดแก กิจกรรมการพัฒนามนุษย กิจกรรมพื้นฐานของชุมชนและกิจกรรมเพื่อสวัสดิการเฉพาะ 

กลุม และ 

3. กิจกรรมบุคคลและครอบครัว (Individual and household activities) เปนกิจกรรมเกี่ยวกับการอยู 

อาศัย ไดแก กิจกรรมในชีวิตประจําวัน กิจกรรมการพบปะสังสรรค และการนันทนาการ เปนตน 

ระบบกิจกรรมเปนสิ่งที่ซอนอยูในวิถีชีวิต และพฤติกรรมของแตละบุคคล ครอบครัว และสังคม ซึ่ง 

กิจกรรมนั้นถูกถายทอดโดยตรงจากวิถีชีวิต และภูมิหลังทางวัฒนธรรม สิ่งสําคัญคือระบบกิจกรรมไมสามารถ 

เกิดขึ้นไดหากปราศจากพื้นที่ที่ใชทํากิจกรรม และเวลา (Rapoport, 1977: 478) นอกจากนี้ กิจกรรมยังขึ้นอยูกับ 

ลักษณะทางเศรษฐกิจสังคม (Socio-economic) สภาพแวดลอมของที่ตั้ง ระยะเวลาที่อาศัยอยูในถิ่นที่อยูนั้น 

ชวงเวลาของชีวิต และโอกาสในการทํากิจกรรม เกิดเปนโครงสรางรูปแบบของกิจกรรม (Structure of Activities 

Pattern) ของคนในชุมชนในระดับวัน สัปดาห ฤดูกาล และชวงชีวิต จากกิจกรรมที่เกิดขึ้นทําใหเกิดบทบาทโดด 

เดนกลายเปนเอกลักษณเฉพาะของพื้นที่นั้น (Golledge and Stimson, 1997: 288-289)

371 

2.3. ความหมาย (Meaning) 

พื้นที่ที่มีการรวมตัวของกิจกรรมประเภทใดประเภทหนึ่งอยางเขมขน จะเปนพื้นที่ที่มีการดึงดูดที่ทําให 

เกิดการพบปะของผูคน และการใชพื้นที่ที่เขมขนกวาบริเวณอื่น ทั้งยังทําใหเกิดลักษณะของการหมุนเวียน และ 

การสะสมของการใชพื้นที่นั้นซ้ําๆ นําไปสูความมีชื่อเสียงในดานใดดานหนึ่ง ทําใหพื้นที่ดังกลาวไดมีการแตงตั้ง 

ใหเปนที่หมาย หรือเปนที่รูจัก และเปนที่ตองการของคนภายนอก (วิมลศรี ลิ้มธนากุล, 2537: 13-15) 

2.4 ลักษณะของพื้นที่วางสาธารณะในชุมชนเมือง 

พื้นที่วางสาธารณะในชุมชนเมือง (Urban Open Space) หมายถึงที่เวนวางที่เปดโลงซึ่งอยูในเขตเมือง 

ซึ่งมีลักษณะพิเศษคือ เปนที่เวนวางเพื่อใหเกิดประโยชน ประกอบกับมีกฎหมาย ขอบังคับรองรับ หรืออาจถูก 

กําหนดใหเปนที่วางในความรับผิดชอบของเอกชน เชน สวนหยอม ลานเอนกประสงค ลานกิจกรรม ฯลฯ รวมไป 

ถึงถนนทางเดินเทา ซึ่งมีปจจัยในหลายบริบท ที่สงผลตอลักษณะของพื้นที่วาง ไดแก 

ก. รูปรางของบริเวณพื้นที่วาง 

ข. ขอบเขตของพื้นที่วาง จะถูกกําหนดวยองคประกอบ 3 อยางใน 3 มิติ ไดแก 

- ระนาบผนัง หรือระนาบทางแนวตั้ง ไดแกกําแพง รั้ว ฯลฯ 

- ระนาบพื้น หรือ ระนาบทางแนวนอน ซึ่งจะถูกกําหนดโดยแนวอาคาร แนวถนน ทางเทา หรือ 

ดวย ลวดลายวัสดุปูพื้น 

- ระนาบเพดาน หรือระนาบระดับเหนือศีรษะ ไดแกเต็นท หลังคาที่ยื่นออกมาจากตัวอาคาร แนว 

รมเงาของตนไม 

ค. ขนาดของพื้นที่วาง 

ง. ตําแหนงของพื้นที่วาง 

จ. องคประกอบทางสถาปตยกรรมและภูมิสถาปตยกรรม 

2.4.1 ความสําคัญและประโยชนใชสอยของพื ้นที่วางสาธารณะในชุมชนเมือง 

พื้นที่วางสาธารณะเกิดขึ้นดวยความจําเปนตอวิถีชีวิตของคนที่อยูรวมกันในเมืองจากวัตถุประสงค 

หลายประการ ไดแก 

- เพื่อการคา เปนสถานที่ซื้อขายแลกเปลี่ยน การผลิตสินคา สถานที่รับฝากของและเปนบริเวณเพื่อ 

ธุรกิจ ตลาดเพื่อการคาอาจมีมากกวาหนึ่งแหงในเมืองหนึ่ง บางแหงอาจไมมีพื้นที่วางเฉพาะเพื่อการคาขาย แต 

ใชถนนมาเปนบริเวณทําการซื้อขายแทน 

- เพื่อการสื่อสาร เปนสถานที่เพื่อทํากิจกรรมทางสังคมเปนจุดที่มีการเปลี่ยนการสื่อสาร การถายทอด 

กระจายขาว เปนสถานที่ผูคนจะมาพบปะกัน หรือมาเยี่ยมเยียนใหขาวสารกัน 

- เพื่อการนันทนาการ ทั ้งการพักผอนหยอนใจแบบไมใชแรง (passive) หรือแบบใชแรง (active) 

สําหรับคนเมืองซึ่งมีการดํารงชีวิตคอนขางซับซอน ภายในสังคมเมืองที่ประชากรเพิ่มสูงขึ้น รูปแบบการทํางาน 

เปลี่ยนไป วิถีชีวิตที่ตองแขงขันกับเวลา การตองเผชิญกับมลพิษจากการจราจร จําเปนตองไดรับการพักผอนหรือ 

การสันทนาการ (Ratcliffe:1975,177-179) 

- เพื่อสนองตอบตอความเชื่อศรัทธา เชนบริเวณที่มีการประกอบพิธีกรรมศาสนา เปนตน

- เพื่อผลทางดานการมองเห็น เนนใหเห็นความสําคัญ เชน บริเวณพื้นที่โลงหนาอาคารสําคัญ หรือ 

อนุสาวรียตาง ๆ และในบางครั้งเพื่อเปนที่รองรับคนจากตัวสถาปตยกรรม 

ลักษณะของพื้นที่วางที่มีคุณของชาวเมือง อาจพิจารณาจากหลักเกณฑนี้ (สิทธิพร 2541:170) 

1. ความมีเอกภาพและกลมกลืน 

2. ความขัดแยงระหวางยานพาหนะ และคนเดินเทามีนอยที่สุด 

3. การปองกัน แดด ฝน ลม เสียง ฯลฯ 

4. ทิศทาง (Orientation) ไมสับสนสําหรับผูใช 

5. การใชที่ดินที่สนับสนุนเกื้อกูล (compatibility) กับบริเวณขางเคียง 

6. การมีพื้นที่สําหรับพักรอ สังเกตการณ และพบปะสังสรรค 

7. การสรางความรูสึกปลอดภัย และบรรยากาศที่สดชื่น มีชีวิตชีวา 

มีการจําแนกกิจกรรมของเมืองไวเปนประเภทหลัก ๆ ดังนี้ (Gehl, 1987: 11-14) 

1. กิจกรรมจําเปน (necessary activities) หมายถึงกิจกรรมที่มีความจําเปนตอการ ดําเนินกิจวัตร 

ประจําวันของคน เปนกิจกรรมที่คนไมมีทางเลือกในการเขาไปใชประโยชนในพื้นที่ ไดแก กิจกรรม 

ที่เกี่ยวกับการเดินเปนหลัก เชน เดินไปโรงเรียน หรือไปทํางาน รอรถประจําทางหรือรอคน ซื้อของ 

ทํากิจธุระตาง ๆ 

2. กิจกรรทางเลือก (recreational activities or optional) เปนความตองการของคนที่จะทํา และเปน 

กิจกรรมที่คนตัดสินใจแลวแตชวงเวลาและสถานที่อํานวยดวย โดยเปนกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการ 

พักผอนหยอนใจเปนหลัก เชน เดินเลน ยืน-นั่งเลน เพื่อความเพลิดเพลิน ฯลฯ 

3. กิจกรรมทางสังคม (social activities or resultant) เปนกิจกรรมผลลัพธที่เกิดตอเนื่องจาก 

กิจกรรมทั้งสองขางตน คือ ตองอาศัยการที่มีคนอยูในพื้นที่โลงนั้นเสียกอน อันไดแก การละเลน 

การทักทาย การสนทนากิจกรรมรวมกันของกลุมคนหรือชุมชน รวมไปถึงการมีปฏิสัมพันธ 

ทางออม (passive contact) เชนการดูหรือฟงคนอื่น ๆ ที่อยูในบริเวณเดียวกัน 

372

373 

3. การศึกษาขอมูลเกี่ยวกับพื้นที่ยานธุรกิจการคาประตูน้ํา 

NODE 

การฟนฟูพื้นที่โลงวางยานประตูน้ํา 

ภาพที่ 4 conceptual framework 

PLACE 

พื้นที่ยานประตูน้ําเปนธุรกิจ 

การคาปลีกและสงขนาดใหญแหงหนึ่งของ 

กรุงเทพมหานคร พรอมทั้งอาคารสํานักงาน 

และที่พักอาศัยขนาดใหญ ที่มีพื้นที่อยูใจ 

กลางเมืองการเขาถึงสะดวกทั้งระบบขนสง 

มวลชนกับระบบขนสงสวนบุคคล 

3.1. ลักษณะจุดเปลี่ยนถายการสัญจรของยานประตูน้ํา 

เปนพื้นที่ที่ในอนาคตจะเปน 

พื้นที่รองรับการคมนาคม 

ขนสงขนาดใหญ จากการมี 

เปนจุดตัดระหวางรถไฟฟา 

BTS กับ รถไฟฟาAirport 

Link และพื้นที่โดยรอบมีการ 

สงเสริมการคาขายหลาย 

รูปแบบโดยโครงการของ 

รัฐบาล 

3.2. ความเปนสถานที่ของยานประตูน้ํา 

เปนพื้นที่ที่มีการคาขายเสื้อผาสงและปลีก ขนาดใหญจนสงเสริมใหพื้นที่ดังกลาวมีความเขมขนของ 

กิจกรรมอยางชัดเจน และเอื้อตอการทองเที่ยวกับการเคลื่อนตัวของเศรษฐกิจภายในยานและพื้นที่โดยรอบ ทั้งที่ 

พักอาศัยขนาดใหญ แหงทองเที่ยว รวมไปถึงอาคารสํานักงานเปนสําคัญ

374 

3.3. แนวความคิดในการฟนฟูยานประตูน้ํา 

จากการศึกษาแนวคิดหลักและวิเคราะหศักยภาพของพื้นที่ การแสดงความเปนยานที่มีเอกลักษณและ 

สงเสริมบทบาทของเมือง ควรมีการเขาถึงที่สะดวกชัดเจนโดยการคมนาคมขนสงมวลชนและมีการเชื่อมโยง 

กิจกรรมภายในยานกับพื้นที่โดยรอบสะดวก การสงเสริมกิจกรรมที่มีความเขมขนสูงจนเปนเอกลักษณของยาน 

ควรมีการฟนฟูใหมีแรงดึดดูดในการประกอบกิจกรรมไดนานในแตละชวงเวลา ใหผูใชพื้นที่เคลื่อนตัวชาจะเปน 

การสงเสริมกิจกรรมการคาภายในยานใหมีศักยภาพมากขึ้น 

BTS 

Airport Link 

ตลาดประตูน้ํา 

ภาพที่ 5 conceptual plan 


หนังสือ 

ไขศรี ภักดิ์สุขเจริญ. วาทกรรมของเมืองผานโครงสรางเชิงสัณฐาน. วารสารวิชาการคณะสถาปตยกรรมศาสตร 

ฉบับภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง, 2548. 

คณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก, สํานักงาน. การศึกษาแผนแมบทการขนสงมวลชนระบบรางในเขต 

กรุงเทพมหานคร และพื้นที่ตอเนื่อง: รายงานฉบับสุดทาย. กรุงเทพมหานคร: ม.ป.ท., 2544. 

บุศรา อินทรเชียรศิริ. การเปรียบเทียบแนวเสนทางการพัฒนาการขนสงมวลชนระบบรางที่มีตอพื้นที่ดาน 

ตะวันออกของกรุงเทพฯ. ปริญญาเอกการวางแผนภาคและเมืองดุษฎีบัณฑิต สาขาการวางแผนภาค และ 

เมือง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ, 2548. 

พนิต ภูจินดา. โครงการกิจกรรมและการสัญจรบนทางเทายานธุรกิจสีลม. กรุงเทพมหานคร: 

คณะสถาปตยกรรมศาสตร, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2550 

ไพจิตร จิตรเกษมราตรี. แนวทางการออกแบบพื้นที่โลงในยานพาณิชยกรรม กรณีศึกษา: เขตสัมพันธวงศ. 

กรุงเทพมหานคร: รายงานการศึกษา, สาขาวิชาการออกแบบชุมชนเมือง, มหาวิทยาลัยศิลปากร,2536.


Altman, Irwin and Zube, H., Ervin, 1989. Public Places. New York: Plenum Publishing, Inc., 

American Planning Association (APA). Planning and Urban Design Standard. New Jersey: John 

Wiley & Sons, 2006. 

Berry, Brian J.L. and Horton, Frank. Geography Perspectives on Urban System. 2 nd .ed. New York: 

McGraw-Hill Book,1978. 

Bertolini, Luca and Spit, Tejo. Cities on Rails: The Redevelopment of Railway Station Areas. London: E 

& FN Spon, 1998. 

Carr, S. and others. Public Space. Cambridge University Press, 1955. 

FAIA and Shibley, G. Robert. Time-saver Standards for Urban Design. New York: McGraw-Hill Book, 

2001. 

Gehl, Jan. Life Between Buildings: Using Public Space. Denmark: The Danish Architectural 

Press,2001. 

Hecksher, A. Open paces: The life of American Cities. New York: Harper & Row, 1997. 

Lynch, Kevin. The Image of the City. Cambridge, MA. : The MIT Press, 2000. 

375

376 

งานออกแบบอาคารตามแนวทาง LEED 2009 

กรณีศึกษาอาคารสํานักงานขนาดเล็ก จังหวัดปทุมธานี 

Building Design Guided by LEED 2009 

A case study of low rise office building in Patumthani province 

พจจิตร เลิศชาญวุฒิ 

หลักสูตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรม 


อาจารยที่ปรึกษา : รองศาสตราจารย พรรณชลัท สุริโยธิน 

ความเปนมาและความสําคัญของปญหา 

การออกแบบอาคารที่สอดคลองกับสภาพภูมิอากาศในแตละพื้นที่ เปนแนวทางหนึ่งเพื่อสรางสภาวะ 

นาสบายใหผูอาศัยและยังชวยลดคาใชจายดานสาธารณูปโภคโดยเฉพาะดานพลังงาน เนื่องจากการลดการใช 

พลังงานในอาคารและใชประโยชนจากพลังงานธรรมชาติอยางเหมาะสมจะสามารถลดความตองการใชพลังงาน 

ไฟฟาในอาคารได ไมวาจะเปนทางดานแสงสวางจากแสงประดิษฐหรือจากเครื่องปรับอากาศและระบายอากาศ 

แตการออกแบบเพื่อใหรับแสงธรรมชาติ (Daylight) เขาสูอาคารใหมากจะเปนการนํารังสีอาทิตย (Solar 

Radiation) และถายเทความรอน (Heat Transfer) เขาสูอาคารเชนกัน ซึ่งจะเพิ่มภาระการทําความเย็นใหกับ 

เครื่องปรับอากาศ (Cooling Load) 

จากขอมูลการใชพลังงานไฟฟาในประเทศไทย ตั้งแตป พ.ศ. 2523 – 2551 (ค.ศ. 1980 – 2008) 

รวบรวมขอมูลโดย (U.S. Energy Information Administration (EIA) [1] [14] พบวามีปริมาณการใชงานสูงขึ้น 

ทุกป 

รูปที่ 1 แผนภูมิแสดงปริมาณการใชไฟฟาในประเทศไทย พ.ศ. 2523 – 2551 

ที่มา: U.S. Energy Information Administration (EIA) Thailand Total Electricity Net Consumption 

Available From: http://www.eia.doe.gov 

รูปที่ 1 แผนภูมิแสดงปริมาณการใชพลังงานในประเทศไทย พ.ศ. 2553 - 2551 

ที่มา: U.S. Energy Information Administration (EIA) Thailand Total Electricity Net Consumption 

Available From: http://www.eia.doe.gov

377 

สํานักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงานรายงานปริมาณการใชไฟฟาป พ.ศ. 2552 อยูที่ 

ระดับ 134,793 กิกะวัตตชั่วโมง เพิ่มจากปพ.ศ. 2551 รอยละ 0.3 และพยากรณการใชไฟฟาจนถึงป พ.ศ. 2564 

วามีแนวโนมการใชพลังงานสูงขึ้นตามการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจไทย[3] [4] สอดคลองกับขอมูลความ 

ตองการใชพลังงานของโลก ที่จะเพิ่มขึ้นเฉลี่ยรอยละ 2 ตอป ซึ่งไดบันทึกเปรียบเทียบไวตั้งแต ค.ศ. 1980 – 

2007 และพยากรณความตองการใชพลังงานถึง ค.ศ. 2030 ทําใหการพยากรณสําหรับป ค.ศ. 2040 มีปริมาณ 

ใชงานมากเปนเทาตัว เมื่อเปรียบเทียบกับป ค.ศ. 2007 [14] 

World Marketed Energy Consumption, 1980 - 2030 

รูปที่ 2 แผนภูมิแสดงปริมาณการใชพลังงานและพยากรณการใชพลังงานโลก 

ที่มา: World Marketed Energy Consumption. Available From: http://www.eia.doe.gov/iea 

วิกฤตการณดานพลังงานและสิ่งแวดลอมเปนปญหาใหญที่ทุกประเทศกําลังเผชิญ เนื่องจาก 

การใชพลังงานอยางฟุมเฟอย จนเปนเหตุใหเกิดกาซเรือนกระจกเพิ่มขึ้นในชั้นบรรยากาศ นอกจากจะทําใหเกิด 

สภาวะโลกรอน (Global Warming) แลว ยังเปนปญหาตอเศรษฐกิจและสุขอนามัยของโลกดวย จึงจําเปนตอง 

หาทางลดการใชไฟฟาและน้ํามันภายใน 10 ถึง 15 ป และเปลี่ยนพฤติกรรมการใชพลังงานใหมีประสิทธิภาพ 

มากขึ้น [12] [14] จากปญหาดังกลาวทําใหเกิดความจําเปนในการอนุรักษพลังงานและการออกแบบที่เปนมิตร 

ตอสิ่งแวดลอม ฉะนั้นการออกแบบอาคารใหมีความเหมาะสมกับสภาพภูมิอากาศ จะเปนการเพิ่มประสิทธิภาพ 

การทํางานใหอาคาร และเปนการประหยัดพลังงานในภาพรวม ทั้งยังลดผลกระทบจากตัวอาคารตอผูใชอาคาร 

และสิ่งแวดลอมดวย 

ในตางประเทศที่มีการพัฒนาหลักเกณฑการประเมินความยั่งยืนของอาคาร มีมาตรฐานการรับรอง 

อาคารที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ไดรวมตัวกันกอตั้งสภาอาคารเขียวโลก World Green Building Council 

(WGBC) โดยแตละประเทศมีหลักเกณฑและระบบการประเมินที่แตกตางกัน ทั้งนี้หลักการใหญของสภาอาคาร 

เขียวโลกนั้นคือ “The World GBC supports national Green Building Councils whose common mission is 

to create a sustainable built environment through market transformation” [13] หมายถึงการสรางความ 

ตองการอาคารเขียวขึ้นโดยไมใชการบังคับหรือออกกฎหมายมาเปนเกณฑบังคับ แตเปนการสรางความตองการ

378 

ผานปจจัยทางการตลาด ตามที่คุณทวีจิตร จันทรสาขา นายกสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ ป 

พ.ศ. 2553-2555 กลาวเกี่ยวกับเรื่องนี้ไววา “เนื่องจากบางองคกรไดใชแนวทางเพื่อสิ่งแวดลอมและการลดภาวะ 

โลกรอนเปนเครื่องมือทางการตลาด สรางภาพพจนใหแกองคกร อยางไรก็ดีการที่ผูประกอบการในภาคธุรกิจ 

ตางๆ ไดหันมาแสดงความรับผิดชอบตอสังคมตามกระแสรักษโลกที่เกิดขึ้น ..........” [21] 

นักลงทุนและผูประกอบธุรกิจที่กอผลกระทบตอสิ่งแวดลอมเชน อุตสาหกรรมการผลิตน้ํามัน โลหะ 

รถยนต ไดใหความสําคัญตอผลกระทบที่เกิดจากผลผลิตที่ได รวมทั้งปญหาทางดานพลังงานและภาวะโลกรอน 

การมีอาคารที่ใสใจตอสังคมและสิ่งแวดลอม จึงเปนการเริ่มตนรักษาสิ่งแวดลอมที่ผูประกอบการเห็นวาไดทั้ง 

ประโยชนทางดานการประหยัดพลังงานและดานการตลาด อีกทั้งสามารถสรางภาพลักษณที่ดีใหกับองคกรได 

วัตถุประสงคของการวิจัย 

เนื่องจากหลักเกณฑการประเมินอาคารเขียวมีตนแบบมาจากตางประเทศ การที่นําระบบมาใชกับ 

โครงการกอสรางในประเทศไทย จึงจําเปนจะตองวาจางผูชํานาญการเฉพาะดานจากตางประเทศหรือบริษัท 

ตางชาติในประเทศไทยรวมทั้งผูชํานาญการชาวไทยซึ่งมีไมมาก ในการใหคําปรึกษาโครงการดานการออกแบบ 

และควบคุมงานกอสรางใหเปนไปตามหลักเกณฑ ผูวิจัยจึงเห็นวาจะศึกษาหลักเกณฑการประเมินอาคารเขียว 

LEED – NC 2009 ซึ่งเปนเกณฑที่นิยมใชกันทั่วโลก ทั้งในดานแนวทางการออกแบบ เกณฑการประเมินคะแนน 

(Rating System) กับอาคารกรณีศึกษา 

1) ศึกษาและวิเคราะหสัดสวนราคาโครงการที่เพิ่มขึ้นกรณีที่ใชแนวทางการออกแบบ และ 

กอสรางตามเกณฑประเมินอาคารเขียว LEED – NC 2009 

2) เพื่อเสนอรูปแบบโครงการที่เหมาะสมกับสถานที่กอสราง 

3) ทดลองทําการประเมินผลคะแนนในระดับต่ําสุด Certified และระดับ Silver เพื่อใหทราบถึง 

ขอดีและขอดอยกับแนวการประเมินโครงการนี้ 

เกณฑการประเมินอาคารเขียวที่ใชทั่วไป 

สภาอาคารเขียวโลกสนับสนุนใหประเทศสมาชิกมีหลักเกณฑประเมินและรับรองอาคารเขียวของแตละ 

ประเทศ ซึ่งแตละหลักเกณฑมีจุดมุงหมายที่คลายกันคือการใชทรัพยากรของตัวอาคารอยางมีประสิทธิภาพ และ 

ลดผลกระทบของตัวอาคารตอสิ่งแวดลอมและผูใชอาคาร [13] 

BREEAM (BRE Environmental Assessment Method) ไดรับการพัฒนาโดย Building Research 

Establishment (BRE) [15] ประเทศอังกฤษ เปนเกณฑประเมินอาคารเขียวที่ใชในประเทศอังกฤษและทั่วโลก 

ขณะที่ BER (Building Energy Rating System) ของสหภาพยุโรป (European Union) โดย Energy 

Performance of Building Directive (EPBD) และ Association for Environment Conscious Building 

(AECB) ป ค.ศ. 2009 ไดเสนอใหอาคารที่จะสรางใน EU ที่มีพื้นที่ตั้งแต 1,000 ตารางเมตรขึ้นไป จะตองทําการ 

ประเมินการใชพลังงานของอาคาร [6] LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) [16] 

พัฒนาหลักเกณฑโดยสถาบันอาคารเขียวประเทศสหรัฐอเมริกา (USGBC) ซึ่งเปนเกณฑที่หลายประเทศใชเปน 

ตนแบบอาคารเขียว Green Star (Building Challenge Assessment Method) พัฒนาโดย Green Building

Council of Australia (GBCA) [19] ประเทศออสเตรเลีย แบงการประเมินออกเปน 3 ระดับ และกําหนดให 

อาคารราชการในประเทศทุกอาคาร จะตองไดรับการประเมิน Green Star เกณฑนี้มีใชในประเทศนิวซีแลนด 

เชนกัน 

ในทวีปเอเชียที่ประเทศอินเดีย Energy and Resource Institute of India ไดพัฒนาเกณฑการประเมิน 

อาคารเขียวขึ้นเรียกวา GRIHA โดยเนนเทคนิคการกอสรางตามภูมิปญญาทองถิ่นของอินเดีย และถือวาอาคารที่ 

ไมไดติดตั้งเครื่องปรับอากาศเปนอาคารเขียวเชนกัน Confederation of Indian Industry (CII) ไดจัดตั้งสถาบัน 

อาคารเขียวอินเดีย (IGBC) ขึ้น ภายใตการควบคุมดูแลและรับรองโดย USGBC. [6] 

ป ค.ศ. 2001 CASBEE (Comprehensive Assessment System for Built Environment Efficiency) 

[18] พัฒนาโดย Housing Bureau และ Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism ประเทศ 

ญี่ปุน โดยมีเกณฑการประเมิน 4 หมวดงาน และเนนขั้นตอนตรวจสอบอาคารที่ไดเสนอขอประเมิน CASBEE ซึ่ง 

แตกตางจาก LEED ที่ประเมินจากขั้นตอนพัฒนางานออกแบบจนถึงการกอสรางอาคาร ประเทศสาธารณรัฐ 

ประชาชนจีน ป ค.ศ. 2005 กําหนดใหอาคารขนาดใหญตองใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ และบังคับใหเปน 

หัวขอสําคัญในการระงับการตอใบประกอบวิชาชีพผูเกี่ยวของในวงการกอสราง ประเทศจีนมีเกณฑประเมิน 

อาคารเขียว 2 ระบบ คือ GB/T 50378 - 2006 (Evaluation Standard For Green Building) ซึ่งคลายกับ LEED 

และ GOBAS (Green Olympic Building Assessment System) ที่มีตนแบบมาจาก CASBEE ของญี่ปุน [6] ป 

พ.ศ. 2553 สถาบันอาคารเขียวไทย (TGBI) โดยวิศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ และ 

สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ จัดทําเกณฑการประเมินความยั่งยืนทางพลังงานและสิ่งแวดลอม 

ไทย มกราคม 2553 TREES – NC Version 1.0 (Thai’s Rating of Energy and Environmental Sustainability 

for New Construction and Major Renovation) [5] ซึ่งมีหลักเกณฑการประเมินและการรับรองระดับ 

คลายคลึงกับ LEED ตัวอยางหลักเกณฑที่มีใชในประเทศสหรัฐอเมริกา ยุโรป เอเชีย และประเทศไทย ซึ่งใช 

เกณฑการประเมินที่แบงเปนขั้นตามคะแนนที่ไดรับจากแตละหมวดงาน 

379

380 

Rating Systems 

& Initiation 

BREEAM 

UK – 1990 

LEED 

USA – 1998 

Minergie 

Switzerland - 

1998 

ตารางที่ 1 แสดงการเปรียบเทียบหลักเกณฑการประเมินอาคารเขียว 

Categories Criteria Certifications 

Courts, EcoHomes, 

Education, 

Industrial, 

Healthcare, 

Multi-Residential, 

Offices, Prisons, 

Retail 

New Construction, 

Existing Buildings, 

Commercial Interiors, 

Core and Shell, 

Homes, 

School, Retail, 

Neighborhood 

Development 

New Construction 

Management, 

Health & Well-being, 

Energy, Water, Material, 

Site Ecology, 

Pollution, 

Transport, Land consumption 

Sustainable Sites 

Water Efficiency 

Energy & Atmosphere 

Material & Resources 

Indoor Air Quality 

Innovation & Design 

(1). Minergie 

- Dense building envelope 

- Efficient heating system 

- Comfort ventilation 

(2). Minergie-P 

additional criteria to (1): 

- Building envelope 

- Efficiency of household appliances 

(3). Minergie-Eco 

additional criteria to(1): 

- Daylight conditions 

- Low emissions 

- Pollutants 

(4). Minergie-P-Eco 

Minergie-P & Minergie-Eco 

Pass 

Good 

Very good 

Excellent 

Outstanding 

Certified 

Silver 

Gold 

Platinum 

Minergie 

Minergie-P 

Minergie-Eco 

Minergie-P-Eco

CASBEE 

Japan – 2001 

Green Star 

Australia – 2003 

Germany – 2007 

TREES – NC 

Thailand – 2010 

ตารางที่ 1 แสดงการเปรียบเทียบหลักเกณฑการประเมินอาคารเขียว (ตอ) 

New Construction 

Office – Existing 

Office – Interior 

Office – Design 

Offices, Industrial, 

Existing Buildings, 

Retail, Portfolio, 

School 

New Construction & 

Major Renovation 

Building Environment Efficiency 

factor“ BEE=Q/L 

Q = Ecological Quality of Buildings 

L = Ecological Effects on Buildings 

Q1 - Interior space L1 - Energy 

Q2 – Operation L2 - Resources 

Q3 – Environment L3 – Material 

(1) Energy Efficiency 

(2) Resource Consumption 

Efficiency 

(3) Building Environment 

(4) Building Interior 

Management, Indoor Comfort 

Energy, Transport, 

Water, Material, 

Land Consumption & Ecology, 

Emissions, Innovations 

Ecological, Economical, 

Social, Technical, 

Process, Site 

Building Management 

Site and Landscape 

Water Conservation 

Energy & Atmosphere 

Materials & Resources 

Indoor Environmental Quality 

Environmental Protection 

Green Innovation 

C (poor) 

B 

B+ 

A 

S (excellent) 

381 

4 Stars: Best 

Practice 

5 Stars: Australian 

Excellence 

6 Stars: World 

Leadership 

Bronze 

Silver 

Gold 

Certified 

Silver 

Gold 

Platinum

382 

การประเมินอาคารเขียวในระบบ LEED 2009 

1) คุณสมบัติเบื้องตนของโครงการ 

โครงการที่จะใช LEED ในการประเมินอาคารเขียวนั้น จะตองมีคุณสมบัติเบื้องตนตามขอกําหนด 

Minimum Program Requirement (MPRS) ดังนี้ 

ก) อาคารจะตองไดรับการออกแบบใหถูกตองตามกฎหมายอาคารและสิ่งแวดลอมที่ 

เกี่ยวของตามทองถิ่นนั้นๆ 

ข) สถานที่กอสรางตองเปนพื้นที่จริง เมื ่อกอสรางอาคารแลวไมสามารถเคลื่อนยายไปสราง 

ที่อื่นได คือจะตองมีการกอสรางฐานรากอาคาร 

ค) มีขอบเขตที่ดินหรือบริเวณโครงการชัดเจน เพื่อใชในการคํานวณพื้นที่ 

ง) มีพื้นที่อาคารอยางนอย 93 ตารางเมตร หรือ 1,000 ตารางฟุต 

จ) มีการใชอาคารแบบ Full Time Equivalent Occupancy (FTE) 

ฉ) บันทึกขอมูลการใชพลังงานไฟฟาและน้ํา เปนระยะเวลาอยางนอย 5 ป 

ช) พื้นที่อาคารโดยรวมจะตองไมนอยกวา 2% ของพื้นที่กอสรางโครงการ 

2) การแบงประเภทอาคารและการประเมินระดับ 

LEED 2009 แบงประเภทการใชงานออกเปน 9 ประเภทคือ Operation & Maintenance (OM), Core 

& Shell (CS), New Construction (NC), School, Neighborhood Development (ND), Retail, Healthcare, 

Homes, Commercial Interiors (CI) 

LEED Reference Guide for Green Building 2009 Edition ใชสําหรับโครงการ CS NC และ School 

เทานั้น อาคารทั้ง 3 ประเภทมีหมวดงานดังนี้ 

หมวดที่ 1. ที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณโดยรอบ Sustainable Site (SS) 26 คะแนน 

หมวดที่ 2. การใชน้ําอยางมีประสิทธิภาพ Water Efficiency (WE) 10 คะแนน 

หมวดที่ 3. การใชพลังงานและบรรยากาศ Energy & Atmosphere (EA) 35 คะแนน 

หมวดที่ 4. วัสดุและทรัพยากรในการกอสราง Materials & Resources (MR) 14 คะแนน 

หมวดที่ 5. คุณภาพของสภาวะแวดลอมภายในอาคาร 

Indoor Environmental Quality (IEQ) 

15 คะแนน 

หมวดที่ 6. นวัตกรรมในการออกแบบ Innovation in Design (ID) 6 คะแนน 

หมวดที่ 7. การใหความสําคัญตอสิ่งแวดลอม Regional Priority (RP) 4 คะแนน 

การประเมินแบงเปน 4 ระดับ ตามผลรวมคะแนนที่ไดรับในแตละหมวดงาน 

Certified 40-49 คะแนน Silver 50-59 คะแนน 

Gold 60-79 คะแนน Platinum 80 คะแนนขึ้นไป 

3) วิธีการประเมินอาคารเขียวในระบบ LEED 

การศึกษางานออกแบบอาคารตามแนวทาง LEED 2009 เพื่อใชกับอาคารกรณีศึกษาสํานักงาน 2 ชั้น 

จะศึกษาในรายละเอียดของ LEED – NC เทานั้น เนื่องจากเปนอาคารกอสรางใหม หมวดงานแตละหัวขอจะมี 

ขอบังคับที่จะตองดําเนินงานกอน (Prerequisite) สรุปรายละเอียดพอเปนสังเขปไดดังนี้

หมวดที่ 1. ที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณโดยรวม (SS) 

บริหารจัดการและวางแผนปองกันกิจกรรมที่จะกอใหเกิดมลพิษระหวางการกอสรางเชน ปองกันมิให 

ดินไหล ไมขวางทางระบายน้ําตามธรรมชาติ โดยจะตองเปนไปตามกฎหมายของทองถิ่นนั้นๆ เริ่มจากการเลือก 

สถานที่กอสรางโครงการ ควรเลือกสถานที่ที่ไมกระทบตอระบบนิเวศนเดิม หรือเลือกที่จะพัฒนาปรับปรุงสถานที่ 

เสื่อมโทรม เชนพื้นที่ๆ เคยเปนที่ตั้งของโรงงานอุตสาหกรรม กรณีเปนโครงการในเมือง ควรหาทางเชื่อมตอกับ 

ระบบขนสงมวลชนที่มีอยูเดิม รวมทั้งสนับสนุนใหใชรถประหยัดพลังงาน (Eco Car) จักรยานและใชรถรวม 

(Carpool) เพื่อลดการใชรถสวนตัว เปนการลดมลพิษจากรถยนต เพิ่มสัดสวนพื้นที่โลงในโครงการมากกวาที่ 

กฎหมายกําหนดอีก 25% เปนการเพิ่มพื้นที่สีเขียวในโครงการ ลดสภาวะปรากฏการณความรอน (Heat Island 

Effect) โดยการใชวัสดุพื้นผิวที่ระบายน้ําไดสะดวก หรือจัดสวนบนหลังคาอาคาร (Green Roof) และใชวัสดุ 

หลังคาที่มีคาการสะทอนรังสีดวงอาทิตยสูง Solar Reflectance Index (SRI) รวมทั้งสนับสนุนใหปลูกพรรณไมที่ 

ใชน้ํานอย เพื่อประหยัดน้ํา และลดอุณหภูมิผิวอาคาร ลดการใชแสงสวางบริเวณภายนอกอาคารเพื่อลดการ 

สะทอนแสงในเวลากลางคืน 

หมวดที่ 2. การใชน้ําอยางมีประสิทธิภาพ (WE) 

ประหยัดการใชน้ําได 20% โดยคํานวณจากปริมาณการใชน้ําตามปกติของ Baseline Building ลด 

กิจกรรมการใชน้ําประปาในอาคารและนอกอาคาร สงเสริมใหใชแหลงน้ําจากน้ําฝนและลดการบําบัดน้ําเสียที่ไม 

จําเปน ในรูปของการนําน้ํากลับมาใชใหม ในการชําระซักลางในหองน้ําหรือรดน้ําตนไมและบริเวณสวน เลือกใช 

อุปกรณและสุขภัณฑที่ประหยัดน้ํา เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใชน้ําในโครงการ หมวดงาน WE แบงออกเปน 3 

หมวดยอยคือ ลดการใชน้ําประปาในสวนของ Landscape ได 50% นวัตกรรมเทคนิคการบําบัดน้ําเสีย และลด 

การใชน้ําประปาในอาคารได 30%, 35% หรือ 40% 

หมวดที่ 3. การใชพลังงานและบรรยากาศ (EA) 

จัดใหมีเจาหนาที่รับผิดชอบและจัดการเกี่ยวกับขอกําหนดของเจาของและโครงการ Basis of Design 

(BOD) รับรองผลการทดสอบและเสนอวิธีปรับแตงการทํางานงานระบบอาคารโดย Commissioning Authority 

(CxA) ซึ่งจะตองไมใชผูออกแบบหรือผูรับจางกอสรางโครงการ มีการใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพตาม 

ขอกําหนดเกณฑขั้นต่ําสําหรับอาคารประเภทสํานักงานมี 3 ทางเลือกโดยขึ้นอยูกับพื้นที่อาคารคือ 1. Whole 

Building Energy Simulation แสดงผลการใชพลังงานใหมีประสิทธิภาพดีกวา 10% ของ Baseline Building ซึ่ง 

ออกแบบตามขอกําหนด ASHRAE Standard 90.1 – 2007 (American Society of Heating, Refrigerating 

and Air Conditioning Engineers) 2. ASHRAE Advanced Energy Design Guide for Small Office 

Building 2009 ใชกับสํานักงานที่มีพื้นที่ปรับอากาศไมเกิน 20,000 ตารางฟุต หรือ 1,858 ตารางเมตร 

แนวทางนี้จะตองพิจารณาโซน (Zone) ที่ตั้งตัวอาคารวาอยูในโซนใด อาคารในประเทศไทยเทียบอยูในโซน 1 

และ 3. ASHRAE Advanced Building Core Performance Guide สําหรับอาคารที่มีพื้นที่ปรับอากาศไมเกิน 

10,000 ตารางฟุต หรือ 9,260 ตารางเมตร 

สงเสริมไมใชสารทําความเย็น Chlorofluorocarbons (CFC) ในระบบปรับอากาศ ใชพลังงานในอาคาร 

ใหมีประสิทธิภาพดีกวามาตรฐาน ASHRAE 90.1 – 2007 ตั้งแต 12% ถึง 48% ในหัวขอเปลือกอาคาร ระบบ 

ปรับอากาศและระบายอากาศ ระบบไฟฟาและแสงสวาง และระบบอื่นๆ ที่ใชพลังงานไฟฟา โดยการจําลองการ 

383

384 

ใชพลังงานของอาคาร (Simulation) Baseline Building และ Proposed Building ในโปรแกรมคอมพิวเตอร 

สงเสริมใหใชพลังงานทดแทน (Renewable Energy) ที่สามารถจัดหาไดในพื้นที่ 

หมวดที่ 4. วัสดุและทรัพยากรในการกอสราง (MR) 

จัดพื้นที่สําหรับเก็บวัสดุเพื่อการนํามาใชใหม หรือนํากลับมาผลิตใหม สงเสริมใหใชวัสดุที่ใชแลว วัสดุที่ 

มีการรีไซเคิล และยอยสลายไดงาย เพื่อลดวัตถุดิบและขยะที่เกิดจากกระบวนการผลิตใหม สนับสนุนการใช 

วัตถุดิบที่สามารถผลิตหรือเติบโตไดเร็วในระยะเวลา 10 ป รวมทั้งวัสดุที่ไมเปนอันตรายตอผูใชงาน ลดการทิ้ง 

ขยะโดยมีแผนการจัดการขยะ เพื่อมิใหขยะสวนใหญตองนําไปใชถมที่ ซึ่งเปนวิธีกําจัดขยะที่งายที่สุด และยังเนน 

ความสําคัญในการใชวัสดุพื้นถิ่นที่หาไดในระยะรัศมี 800 กิโลเมตร เพื่อเปนการประหยัดพลังงานและคาขนสง 

วัสดุโดยรวม 

หมวดที่ 5. คุณภาพของสภาวะแวดลอมภายในอาคาร (IEQ) 

ผานเกณฑมาตรฐานคุณภาพอากาศขั้นต่ํา ASHRAE 62.1 – 2007 ซึ่งเปนเกณฑที่ใชในการออกแบบ 

ปริมาณอากาศที่ถายเทในอาคารเพื่อสรางสภาวะนาสบายและสุขภาพที่ดีของผูใชอาคาร การติดตั้งอุปกรณ 

ควบคุมระดับกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ในพื้นที่ๆ มีคนอยูหนาแนนยังคํานึงถึงคุณภาพอากาศระหวางการ 

กอสรางที่อาจมีผลกระทบตอเนื่องมาถึงผูใชอาคาร สงเสริมใหติดตั้งแผนกรองฝุนในระบบปรับอากาศ เพื่อลด 

กลิ่นและฝุนละอองตกคางในระบบ หลีกเลี่ยงการใช Volatile Organic Compound (VOC) ซึ่งเปนสารระเหยที่ 

ประกอบอยูในวัสดุกอสรางทั้งผนังและฝาเพดาน ประเภทสี วัสดุเคลือบเงา และวัสดุยาแนวตางๆ โดยผูใชอาคาร 

สามารถควบคุมระดับแสงและอุณหภูมิรวมทั้งตั้งคาอุปกรณเองได เพื่อสรางสภาวะนาสบายของแตละพื้นที่ 

สนับสนุนการใชแสงสวางตามธรรมชาติ (Daylight) และการมองเห็นภายนอก (View) จากภายในอาคาร 

หมวดที่ 6. นวัตกรรมในการออกแบบ (ID) 

สงเสริมการคิดคนเทคนิคใหมๆ ที่ไมไดกลาวถึงในเกณฑ LEED หรือมี LEED AP (Accredited 

Professional) เปนที่ปรึกษาในโครงการที่จะทําการประเมินดวย 

หมวดที่ 7. การใหความสําคัญตอสิ่งแวดลอม (RP) 

พัฒนาประสิทธิภาพการทํางานใหมีประสิทธิภาพสูงสุดในหมวดงานการใชน้ําอยางมีประสิทธิภาพ 

(WE 1, 2, 3) และการใชพลังงานและบรรยากาศ (EA 1, 3, 5) 

ขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับอาคารกรณีศึกษา 

โครงการกอสรางอาคารกรณีศึกษาแบงพื้นที่กอสรางเปน 2 สวน คือ พื้นที่ 3.5 ไร ขนาดที่ดินกวาง 35 

เมตร ยาว 160 เมตร ใชเปนพื้นที่กอสรางอาคารสํานักงาน 2 ชั้น (Baseline Building) พื้นที่ 65 ไร ขนาดที่ดิน 

กวาง 75 เมตร ยาว 1,500 เมตร ปจจุบันเปนที่ตั้งโรงงาน A ซึ่งกอสรางแลวเสร็จเมื่อตนป พ.ศ. 2510 และ 

โรงงานพรอมสํานักงานเดิมอีก 1 หลัง ในการออกแบบ Baseline Building ผูออกแบบไดใชขอมูลสภาพอากาศ 

กรุงเทพมหานครที่รอนชื้นออกแบบโดยคํานึงถึงสภาพภูมิอากาศรอนชื้น อุณหภูมิอากาศเฉลี่ย 27.7°C ความชื้น 

สัมพันธตอปเฉลี่ย 79.9% ระดับน้ําฝนเฉลี่ย 1,492 มม. ตอป และ 124 มม. ตอเดือน พื้นที่ใชสอยของอาคารถูก 

จัดวางรอบสนามหญา และเปดชองลมใหลมเขาระหวางตัวอาคาร โดยมีแกนยาวทางดานตะวันออกตะวันตก 

แบงพื้นที่ออกเปน 3 สวน

385 

ทิศเหนือ ติดคูระบายน้ําเปนทรัพยสินสวนบุคคล และถนนใชรวมในโครงการ อาคาร N เปน 

อาคารชั้นครึ่งใชเปนสวนกั้นพื้นที่ระหวางอาคารใหมและบริเวณของอาคารเดิม สวนนี้ 

ใชเปนหองสมุด หอง Lab และ Training 

ทิศใต ติดซอยสาธารณะ อาคาร S ใชเปนสํานักงานทั้งชั้นบนและลาง มีความลึก ตัวหอง 8 

เมตร ทางเดินจัดวางอยูรอบในอาคารติดกับ Court สนามหญา สวนผนังรอบนอก 

อาคารจําเปนจะตองมีกันสาด 

ทิศตะวันออก ติดที่ดินสวนบุคคล อาคาร E ใชเปนสํานักงานฝายบริหาร ชั้นลาง โถงรับรองและที่ 

ทํางานฝายบริหาร ชั้นบนพื้นที่ทํางานสํารอง แสงแดดชวงเชาจะสองเขาถึงโถงรับรอง 

ซึ่งตั้งอยูสวนหนาของอาคาร 

ตะวันตก ติดที่ดินสวนบุคคล อาคาร W ชั้นลางเปดโลงเปนโถงรับรองของอาคาร และหอง 

ประชุมยอย สวนชั้นบนเปนหองสันททนาการ การใชสอยดานทิศตะวันตกจะไมมี 

สํานักงาน เนื่องจากแดดตอนชวงบายเขาตัวอาคารลึกมาก จําเปนตองมีระแนงบัง 

แดดภายนอกอาคาร 

S 

น้ํา 

บอ 

น้ํา 

E 

W 

น้ํา 

N 

รูปที่ 3 แสดงผังอาคารชั้น 1

386 

เปดทําการวันจันทรถึงวันเสาร ตั้งแตเวลา 8.00 น. – 17.00 น. ผูใชประจําอาคาร 60 คนตอ 

วัน และไมประจํา 40 คนตอวัน เฉลี่ยผูใชอาคาร 8 ชม. (Full – Time Equivalent) จํานวน 85 คนตอวัน 

ตารางที่ 2 แสดงพื้นที่อาคาร 

พื้นที่ ชั้น 1 (M 2 ) ชั้น 2 (M 2 ) อื่นๆ (M 2 ) 

มีระบบปรับอากาศ 654.06 440.56 68.87 

ไมมีระบบปรับอากาศ 654.00 488.00 13.82 

พื้นที่นอกอาคาร 405.50 - 3,664.83 

รวมพื้นที่อาคาร 1,308.06 928.56 82.69 

รวมพื้นที่อาคารชั้น 1 & ชั้น 2 2,236.62 

พื้นที่โครงการขนาด 35 ม. X 160 ม. 5,600 ตรม. 

ราคาคากอสรางพื้นฐาน Baseline Building 

งานทั่วไป 10,353,000 บาท 

งานโครงสราง 

13,476,930 บาท 

งานสถาปตยกรรม 

14,676,065 บาท 

งานระบบไฟฟาและแสงสวาง 

7,253,000 บาท 

งานระบบปรับอากาศและระบายอากาศ 4,774,257 บาท 

งานระบบสุขาภิบาลและดับเพลิง 

2,072,500 บาท 

การวิเคราะหอาคารตามเกณฑ LEED 

อาคารกรณีศึกษาเปนอาคารสํานักงานขนาดเล็ก ในการออกแบบเพื่อใหผานเกณฑ LEED 

Certified นั้น สามารถดําเนินการไดโดยไมตองใชงบประมาณมากจากอาคารที่ไดออกแบบใหสอดคลองกับ 

สถานที่ตั้งและสภาพภูมิอากาศ กรณีประเมินอาคารระดับ Certified นั้น มีสัดสวนแตกตางจาก Baseline 

Building เปนราคาเพิ่ม 2.90% หรือประมาณ 1,500,000 บาท และระดับ Silver แตกตาง 4.65% จะเห็นไดวา 

สวนที่เพิ่มขึ้นนั้นมาจากหมวดงาน EA พลังงานและบรรยากาศ ซึ่งระบบปรับอากาศของอาคารขนาดเล็กมี 

ขอจํากัดในดานประสิทธิภาพและความสามารถในการรองรับขอกําหนดมาตรฐานขั้นต่ํา ในการใชพลังงานใหมี 

ประสิทธิภาพ ซึ่งในอาคารขนาดใหญจะมีคาใชจายเพิ่มประมาณ 1% ถึง 2% ในระดับ Silver [16] ในแตละหมวด 

งานเปน Credit ที่สามารถดําเนินการไดโดยไมมีคาใชจายเพิ่ม โดยเฉพาะหมวดที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณ หรือ 

หมวดที่สามารถทําไดโดยบริหารจัดการในชวงกอสรางเชน วัสดุและทรัพยากรในการกอสราง

ตารางที่ 3 แสดงหมวดงานที่ดําเนินการไดและราคาที่แตกตางจาก Baseline Building 

387

388 

ตารางที่ 3 แสดงหมวดงานที่ดําเนินการไดและราคาที่แตกตางจาก Baseline Building (ตอ) 

ตารางที่ 4 แสดงเปรียบเทียบรายการงานเพิ่มจาก Baseline Building 


การประเมินระดับ Certified สําหรับอาคารสํานักงานขนาดเล็ก อาจสามารถดําเนินการไดโดยราคาที่ 

เพิ่มไมกระทบงบประมาณกอสราง ถาอาคารไดถูกออกแบบใหเหมาะสมกับที่ตั้งตัวอาคาร และงานระบบปรับ 

อากาศไดถูกพิจารณาใหสอดคลองตามเกณฑ LEED ตั้งแตเริ่มตนการออกแบบ ซึ่งจะทําใหสามารถพัฒนาจาก 

Certified 40-49 คะแนน เปน Silver 50-59คะแนน อีกทั้งควรพิจารณาถึงวัสดุกอสรางเพื่อใชในการรีไซเคิลและ 

การนํากลับมาใชใหม ซึ่งเปนหมวดงานที่ไมตองลงทุนมาก แตตองมีการบริหารจัดการที่ดีระหวางการกอสราง

389 

ตารางที่ 4 แสดงเปรียบเทียบรายการงานเพิ่มจาก Baseline Building 

Credit Point Easy Point Certified Silver 

Sustainable Site 26 6-7 20,000 200,000 

Water efficiency 10 4-5 12,000 - 

Energy & Atmosphere 35 0-1 1,470,500 - 

Materials & Resources 14 6-8 (182,000) - 

Indoor Environmental Quality 15 5-7 202,660 569,600 

Innovations 6 1-2 - 150,000 

Regional Priority 4 - - - 

รวมราคาเพิ่ม 1,523,160 2,442,760 

คากอสรางโครงการ Baseline Building ไมรวมคาดําเนินการ/กําไร/ภาษี 52,605,752 

คิดเปนสวนงานเพิ่ม 2.90% 4.65% 


การประเมินระดับ Certified สําหรับอาคารสํานักงานขนาดเล็ก อาจสามารถดําเนินการไดโดยราคาที่ 

เพิ่มไมกระทบงบประมาณกอสราง ถาอาคารไดถูกออกแบบใหเหมาะสมกับที่ตั้งตัวอาคาร และงานระบบปรับ 

อากาศไดถูกพิจารณาใหสอดคลองตามเกณฑ LEED ตั้งแตเริ่มตนการออกแบบ ซึ่งจะทําใหสามารถพัฒนาจาก 

Certified 40-49 คะแนน เปน Silver 50-59คะแนน อีกทั้งควรพิจารณาถึงวัสดุกอสรางเพื่อใชในการรีไซเคิลและ 

การนํากลับมาใชใหม ซึ่งเปนหมวดงานที่ไมตองลงทุนมาก แตตองมีการบริหารจัดการที่ดีระหวางการกอสราง 

สวนการบริหารจัดการดูแลงานระบบอาคารใหทํางานตามขอกําหนดหลังการสงมอบอาคารนั้น มีความ 

สําคัญไมนอยไปกวาการที่เครื่องจักรอุปกรณทํางานอยางมีประสิทธิภาพ จึงเปนการดีที่จะติดตามตรวจสอบและ 

ปรับแตงอุปกรณงานระบบใหเหมาะสมกับการใชงานจริง (M&V) ซึ่งกระบวนการนี้ ควรไดรับการพิจารณาตั้งแต 

เริ่มโครงการ เพื่อมิใหตองมีคาใชจายในการดูแลงานอาคารหลังการสงมอบอาคารแลว ซึ่งในหลายโครงการ 

ขั้นตอนนี ้จะอยูในชวงรับประกันอาคาร

390 

ตารางที่ 5 แสดงผลประเมินระดับ Certified และ Silver 

Certified 40-49 points Silver 50-59 Gold 60-79 points Platinum 80+points 

Total 

Achievability 

LEED Criteria Prerequisites Credits Achievable Need Further 

Sustainable Site 1 26 12 1 

Water efficiency 1 10 4 0 

Energy & Atmosphere 3 35 8 2 

Materials & Resources 1 14 4 3 

Indoor Environmental 2 15 12 2 

Innovations - 6 0 3 

Regional Priority 

Total 

- 

8 

4 

110 

0 

40 

0 

11 

Accumulated Score 40 5 

Anticipated Level Must Pass Certified Silver 

ขอเสนอแนะ 

CxA และ LEED AP สามารถใหคําแนะนํากับโครงการที่จะเสนอ LEED ไดดี และสามารถชวยคุม 

งบประมาณใหเหมาะสมกับโครงการ แตการจางLEED AP และ CxA มาเปนที่ปรึกษาและจัดการโครงการดาน 

อาคารเขียวนั้น คอนขางจะสูงสําหรับโครงการขนาดเล็กและขนาดกลาง ในกรณีอาคารกรณีศึกษาซึ่งมีมูลคาการ 

กอสรางไมเกิน 50 ลานบาท จะมีคาใชจายสวนนี้ประมาณ 1.5 ลานบาท (เสนอราคาคาบริการโดยบริษัท 

ตางชาติในประเทศไทยที่มีผลงานอาคารที่รับรองโดย USGBC แลว) ที่เปนเชนนี้เนื่องจากการคิดคาบริการ 

วิชาชีพที่ปรึกษา LEED หรือในระบบอื่นๆยังไมมีเกณฑบังคับและมิไดคํานวณจากพื้นที่กอสรางหรือระดับขั้นที่ 

ประเมินเทานั้น แตยังพิจารณาระยะเวลาที่ทําการออกแบบและกอสรางโครงการเปนหลัก ซึ่งอาคารทั่วไปจะใช 

เวลาประมาณ 18 เดือน ฉะนั้นถาสถาปนิก วิศวกร ผูออกแบบมีความเขาใจในเกณฑของ LEED หรือหลักเกณฑ 

การประเมินอาคารเขียวในระบบอื่นๆ ก็จะทําใหสามารถทํางานออกแบบ แนวทางอาคารเขียวอยางมี 

ประสิทธิภาพตั้งแตเริ่มตนงาน (Green Building through Integrated Design) 

รายการอางอิง 

ภาษาไทย 

เอกรินทร โมษกรนัฏ. Emission Baseline สําหรับการจัดการดานการใชไฟฟา การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศ 

ไทย. รายงานการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย. กรุงเทพฯ: การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย, 

2550. 

อุตุนิยมวิทยา, กรม. สถิติภูมิอากาศของกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2550 (แฟมขอมูล). กรุงเทพฯ: กรมอุตุนิยมวิทยา 

กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ผูผลิต), 2551. 

สํานักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน. รายงานประจําป 2552 EPPO, หนา 27 

สํานักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน. รายงานการพยากรณความตองการไฟฟา (มีนาคม 

2550), หนา 1 – 2

391 

สถาบันอาคารเขียวไทย (TGBI). เกณฑการประเมินความยั่งยืนทางพลังงานและสิ่งแวดลอมไทย สําหรับการ 

กอสรางและปรับปรุงโครงการใหม. สถาบันอาคารเขียว, มกราคม 255 


Kubba, Sam. LEED Practices, Certification, and Accreditation Handbook. USA: Elsevier Inc, 2010. 

Yudelson, Jerry. Green Building Through Integrated Design. USA: McGraw-Hill Companies, 2009. 

American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE). Advanced 

Energy Design Guide For Small Office Buildings. Atlanta, GA: ASHRAE, 2007. 

American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE). 

ANSI/ASHRAE/IESNA Standard 90.1 - 2004. Atlanta, GA: ASHRAE, 2004. 

American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE). 62.1 – 2007 

Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality. Atlanta, GA: ASHRAE, 2004. 

U.S. Green Building Council. LEED Reference Guide for Green Building Design and Construction 

2009 Edition. Washington, DC: U.S. Green Building Council, 2009. 

สื่ออิเล็กทรอนิกส 

International Energy Agency (IEA). Available From: http://www.iea.org/index.asp 

World Green Building Councils (WGBC) Available From: http://www.worldgbc.org 

U.S. Energy Information Administration (EIA) Thailand Total Electricity Net Consumption. Available 

From: http://www.eia.doe.gov 

Building Research Establishment (BRE). BREEAM. Available From: http://www.breeam.org/ 

U.S. Green Building Council (USGBC). LEED. Available From: http://www.usgvc.org/ 

Swiss Confederation and the Swiss Cantons. MINERGIE. Available From: http://www.minergie.ch/ 

Japan Sustainable Building Consortium (JSBC). CASBEE. Available From: http://www.ibec.or.jp/ 

Green Building Council Australia (GBCA). Green Star. Available From: http://www.gbca.or.au/ 

German Sustainable Building Council (DGNB). ………... Available From: http://www.dgnb.de/ 

Technology PromotionMag. “อาคารเขียว” นวัตกรรมอนุรักษพลังงานเพื่อโลกยุคใหม June – July 2009. 

Available From: http://www.tpa.or.th/publisher/pdffiledownloads,/Tn~%20205B%20p8- 

11pdf. 

World Weather and Climate Graph. Bangkok, Thailand. Available From: 

http://www.climatetemp.info/thailand/bangkok/html 

Green Building Certification Institute (GBCI). Available From: http://www/gbci.org

392 

แนวทางการออกแบบอาคารโฮมมารทสีเขียวใหสอดคลองกับเกณฑประสิทธิภาพพลังงานของ LEED 

Design Guideline for Green HOME MART in Compliance with LEED’s Energy Efficiency 

อุราวัลย รุกขไชยศิริกุล 



อาจารยที่ปรึกษา : ผูชวยศาสตราจารย ดร.อรรจน เศรษฐบุตร 

บทนํา (Introduction) 

การดําเนินธุรกิจตามแนวทางการพัฒนาอยางยั่งยืนขององคกรขนาดใหญระดับประเทศอยาง SCG มี 

นัยสําคัญในการแสดงความรับผิดชอบตอสังคมโดยเฉพาะทางดานการอนุรักษสิ่งแวดลอม การบริหารการจัดการ 

ดานสิ่งแวดลอมอยางเปนระบบในทุกกระบวนการ การใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพสูงสุดและการบริการที่ 

เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม โครงการงานวิจัยนี้เปนการศึกษาอาคารหาง SCG HOME MART ซึ่งเปนอาคารคาวัสดุ 

กอสรางสังกัดธุรกิจ SCG DISTRIBUTION เครือ SCG ลักษณะเปนอาคารหลังเดียว พื้นที่อาคาร ตั้งแต 1,200 - 

3,000 ตร.ม. ตั้งอยูในพื้นที่เมืองใหญที่มีกําลังซื้อสินคาประเภทวัสดุกอสราง และมีอัตราการขยายตัวของกลุม 

ธุรกิจอสังหาริมทรัพยสูง 

ปญหาคืออาคารหาง SCG HOME MART ที่มีอยู ณ ปจจุบัน ถูกออกแบบโดยไมไดคํานึงถึงเรื่องสมรรถนะ 

ดานพลังงาน มีการปรับเปลี่ยนสภาพแวดลอมเดิมที่ใชระบบธรรมชาติมาเปนการใชระบบปรับอากาศแทน ในขณะที่ 

องคประกอบอาคารไมไดมีการปรับปรุงใหสอดคลองกัน และในสวนของการบริหารจัดการของผูใชอาคารที่ไมคํานึงถึง 

การประหยัดพลังงานจึงสงผลใหมีปริมาณการใชพลังงานเพิ่มขึ้นอยางชัดเจน 

นโยบายของบริษัทตองการเพิ่มเรื่องการประหยัดทรัพยากร โดยเฉพาะเรื่องพลังงาน ในอาคารหาง 

SCG HOME MART ที่สอดคลองกับประสิทธิภาพการใชพลังงานของเกณฑ LEED : NC 2009 

งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงคเพื่อประเมินสมรรถนะดานพลังงานของอาคารและสรางแนวทางการ 

ออกแบบหาง SCG HOME MART ตนแบบที่คํานึงถึงการประหยัดพลังงาน และที่สําคัญตองสอดคลองกับ 

เกณฑการประเมินอาคารเขียวระดับนานาชาติอยางเชน LEED (Leadership in Energy and Environmental 

Design) โดยสภาอาคารเขียวแหงสหรัฐอเมริกา (US Green Building Council) 

ไดสํารวจอาคาร SCG HOME MART ทั้ง 93 ราน มี 6 รานคาที่นํามาพิจารณาเนื่องจากมีลักษณะของ 

Modern trade ที่ครบทุกการบริการเปนหาง SCG new standard ที่เตรียมพรอมเพื่ออนาคต ดังนี้ ลักษณะการ 

ออกแบบอาคาร ขนาดอาคาร ลักษณะพื้นที่ใชสอย ชวงเวลาการใชงานของอาคาร สัดสวนพื้นที่ชองเปดตอพื้นที่ 

ผนังอาคาร (WWR) วัสดุประกอบอาคาร เปนตน เพื่อนํามาสรางเปนตนแบบอาคารอางอิง (SCG Baseline 

Reference Building) สําหรับการจําลองการใชพลังงานดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร Visual DOE 4.1 

ผลการจําลองอาคารอางอิงไดถูกนํามากําหนดเปนขอมูลการใชพลังงานเฉลี่ยของอาคาร ณ ปจจุบัน 

(SCG Baseline) เพื่อเปนฐานขอมูลใชปรับปรุงการออกแบบอาคารหาง SCG HOME MART ตนแบบ (New 

Green HOME MART Proposed Building) ที่สามารถลดการใชพลังงานลงไดอยางนอย 12% จากเกณฑของ

ASHRAE90.1 2007 โดยเนนการลงทุนที่มีความเปนไปได ของการเลือกใชวัสดุประกอบอาคารตางๆ โดยทํา 

การวิเคราะหระยะเวลาคืนทุน (Payback period) และมูลคาตลอดอายุการใชงาน 20 ป (Life – cycle Cost 

Analysis) 

ปจจัยที่มีผลตอการใชพลังงานของอาคารทั่วไปมีอยู 3 ประเด็น คือ 1) วัสดุประกอบอาคาร 2) ระบบ 

ไฟฟาแสงสวาง และ 3) ระบบปรับอาคาร ผลการศึกษานี้ไดมีการปรับเฉพาะวัสดุประกอบอาคารเทานั้น อาคาร 

ที่มีการใชวัสดุที่มีคุณสมบัติในการตานทานความรอนสูงยอมมีความสามารถในการปองกันหรือลดการถายเท 

ความรอนเขาสูอาคารไดดีกวาอาคารที่มีการใชวัสดุที่มีคุณสมบัติในการปองกันความรอนต่ํา 

จากการเลือกตัวอยางศึกษาวัสดุประกอบอาคารโดยผานการจําลองดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร Visual 

DOE 4.1 เกณฑของระบบไฟฟาไดใชเกณฑมาตรฐาน ASHRAE90.1 2007 ที่กําหนด LPD16 วัตต/ ตร.ม. และ 

ระบบปรับอากาศของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART ไมไดนํามาเกี่ยวของกับการจําลองผลการใช 

พลังงานในครั้งนี้ ผลการวิเคราะหเชิงเทคนิคดังกลาวแสดงใหเห็นวา การปรับเฉพาะวัสดุประกอบอาคารของหาง 

SCG HOME MART นั้นสามารถทําใหลดการใชพลังงานไดยากกวาการปรับระบบอื่น ดังนั้นแนวทางการ 

ออกแบบราน SCG HOME MART ตนแบบ ที่มีการทําการทดลองดานวัสดุประกอบอาคารที่สามารถลดการใช 

พลังงานลงได 13% คือ การมีคาความตานทานความรอนของเปลือกอาคาร(R – Value) เทากับ 7.85 hr-ft 2 - 

F/Btu, คาสัมประสิทธิ์การถายเทความรอน(U–Value) ผนัง เทากับ 0.127 Btu/ hr-ft 2 -F, U –Value หลังคา 0.09 

Btu/ hr-ft 2 -F, U-Value ของกระจก 1.96 Btu/ hr-ft 2 -F, คาสัมประสิทธิ์การบังเงาของกระจก (Shading 

Coefficient) เทากับ 0.25 และคา WWR เทากับ 9% ทําใหคากอสรางเพิ่มขึ้นกี่เปอรเซ็นต, ระยะเวลาคืนทุน 

Saving 

วิธีวิจัย (Method) 

เพื่อใหงานวิจัยเปนไปตามเปาหมายและวัตถุประสงค ผูวิจัยไดดําเนินการและวางแผนเปนขั้นตอนดังนี้ 

1. ดําเนินการสํารวจเก็บขอมูลการใชพลังงานของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART 

เพื่อรวบรวมขอมูลตางๆ จากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ 

2. ทําการจําลองการใชพลังงานอาคาร โดยโปรแกรมคอมพิวเตอร Visual Doe4.1งานวิจัยนี้ใช 

แนวทางการวิจัยเชิงจําลองสถานการณจริง (Simulation Research) ดวยการจําลองการใชพลังงานแลว 

เปรียบเทียบผลกับผลการวัดจริง 

3. ศึกษาถึงขอมูลทางกายภาพของวัสดุประกอบอาคารตางๆ 

4. ทําการจําลองการใชพลังงานของอาคารทางเลือกแบบตางๆโดยใชโปรแกรม VisualDoe4.1 

พรอมนําผลการจําลองที่ไดมาเปรียบเทียบกับฐานการใชพลังงานของอาคารตัวแทน (ASHRAE Baseline) 

พรอมทั้งวิเคราะหและอภิปรายขอมูล 

5. วิเคราะหความคุมคาทางเศรษฐศาสตร โดยวิเคราะหเปรียบเทียบงบประมาณที่ตองลงทุน 

แลวจึงคํานวณหาจุดคุมทุนของแตละแนวทาง โดยคํานวณคาใชจายตลอดอายุการใชงาน หรือ Life-Cycle Cost 

(LCC) ที่ใชในอาคารทางเลือกแบบตางๆ 

6. รวบรวมและสรุปผลการทดลองและประเมินผล เพื่อนําเสนอขอเสนอแนะในการวิจัยรวมไป 

ถึงแนวทางในการนําไปประยุกตกับอาคารทั่วไปในการใชงานจริง 

393

394 

ขอมูลเบื้องตนของอาคารกรณีศึกษา 

ลักษณะทางกายภาพของอาคาร อาคารกรณีหาง SCG HOME MART ตั้งอยูบน ถนนราชพฤกษ 

อําเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี ตั้งอยูบนพื้นที่ 7 ไร ติดตอกับสภาพแวดลอมโดยรอบดังตอไปนี้ 

ทิศออกเฉียงเหนือ เปนดานหลังอาคารติดกับลานโลงภายใน 

ทิศตกเฉียงใต เปนดานหนาอาคารติดตอกับถนนราชพฤกษ 

ทิศตะวันออกเฉียงใต ติดตอกับอาคารพาณิชยขนาดใหญ 2ชั้น 

ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ติดตอกับอาคารเก็บสินคาสูง 8.00 ม. 

ภาพที่ 1 แสดงผังบริเวณโดยรอบที่ดิน และลักษณะการวางอาคารของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART 

ภาพที่ 2 แสดงผังพื้นชั้น 1, 2 และหลังคาของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART 

ภาพที่ 3 แสดงรูปดานหนาของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART ติดกับถนนราชพฤกษทิศตกเฉียงใต

395 

ภาพที่ 4 แสดงรูปดานขางขวาของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ติดกับ 

อาคารเก็บสินคาสูง 8.00 ม. 

ภาพที่ 5 แสดงรูปดานหลังของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART ทิศออกเฉียงเหนือ ติดกับลานโลง 

ภายในโครงการ 

ภาพที่ 6 แสดงรูปดานขางซายของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART ทิศตะวันออกเฉียงใต ติดกับ 

อาคารพาณิชยขนาดใหญ 2 ชั้น

396 

สวนประกอบ พื้นที่ (ตร.ม.) 

สวนพื้นที่ขาย 1435.5 

สวนออฟฟส 285.5 

สวนเก็บสินคา 299 

สวนพักอาศัย 319 

รวม 2339 

ตารางที่ 1 แสดงพื้นที่ตาง ๆ ของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART 

ลักษณะโดยรวมของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART มีรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผา สัดสวน 

พื้นที่ชองเปดตอผนังพื้นที่อาคาร (WWR) ประมาณ 20-30 % มีขนาดพื้นที่ใชสอยรวม 2,339.00 ตารางเมตร 

อาคารมีโครงสรางเปนคอนกรีตเสริมเหล็ก มีหลังคาเปนโครงสรางเหล็ก Truss มุงดวย Metal Sheet ระบบ 

เปลือกอาคารเปนผนังกออิฐบล็อคฉาบปูนและหนาตางกระจกใส ซึ่งการศึกษานี้ไดดําเนินการดวยการสํารวจ 

และเก็บรวบรวมขอมูลอาคาร แลวนํามาจําลองสภาพการณดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร พรอมทั้งวิเคราะหสภาพ 

ปญหาและเสนอแนวทางเลือกสําหรับเปนแนวทางในการปรับปรุงอาคาร อาคารกรณีศึกษาทําการศึกษาหาง 

SCG HOME MART โดยมีพื้นที่ตางๆ รายละเอียดดังตอไปนี้ 

AREA TYPE Area (m2) % 

1. Conditioned Area 2,077.60 84.72 

2. Un-Conditioned Area 374.71 15.28 

Total 2,452.31 100 

ตารางที่ 2 แสดงจํานวนพื้นที่ปรับอากาศและพื้นที่ไมปรับอากาศของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART 

ลักษณะพฤติกรรมการใชงานภายในอาคาร

397 

อาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART ชั้นลางเปนสวนขาย และสํานักงาน ชั้น 2 เปนสวนพัก 

อาศัย และสํานักงาน ผูใชอาคารมีทั้งหมด 3 กลุม ดังนี้ 

1. เจาของรานและสมาชิกครอบครัว มีทั้งหมด 5 คน 

2. เจาหนาที่ประจํารานทั้งหมด 50 คน 

3. ลูกคาที่มาใชบริการ 

จํานวนลูกคาที่มาใชบริการหาง SCG HOME MART ที่มีการเก็บบันทึก 

ป เดือน รานคา จํานวนลูกคา SCGMAT วันที่เยี่ยมชม ผูบันทึก/Recorder 

2010 ตุลาคม บริษัท 

14 10/29-31/2010 ชาตรี/ขวัญกมล /อรรณพ/ 

พฤศจิกายน สมารท 

359 11/1-30/2010 ธีรยุทธ/ยุพิน/ปณณฑัต/ 

ธันวาคม 

โฮมโปร 

ธุมากร/ธนศักดิ์/สุวิทย 

1265 12/1-31/2010 

ดักส 

อดทน/กิตติคุณ 

2011 มกราคม จํากัด 

1005 1/1-31/2011 

กุมภาพันธ 1094 2/1-29/2011 

ตารางที่ 3 สรุปจํานวนลูกคาที่มาใชบริการอาคารของพื้นที่ชั้นลาง (สวนขาย และสํานักงาน) 

แผนภูมิที่ 1 แสดงจํานวนลูกคามาใชบริการอาคารของชั้นลางสวนพื้นที่ขายที่ไดมาจากการเก็บสถิติของทางราน 

ลักษณะการใชงานภายในอาคารสามารถแบงได 3 ประเภท คือ การใชสอยของพื้นที่, การใชงาน 

ของระบบแสงสวาง และการใชงานของอุปกรณไฟฟาที่รวมระบบปรับอากาศดวย ซึ่งในแตละประเภทจะมี 

พฤติกรรมของการใชงานที่แตกตางกัน ของการใชงานตลอดระยะเวลา 5 เดือน ตั้งแตเดือนตุลาคม ป 2553 – 

เดือนกุมภาพันธ 2554 ตามขอมูลดังนี้ 

ก) พื้นที่ชั้นลาง (สวนขาย และสํานักงาน) 

ข) พื้นที่ชั้นสอง (สํานักงาน และสวนพักอาศัย)

398 

ภาพที่ 7 แสดงองคประกอบของการใชสอยภายในอาคาร 

จะพบวาพื้นที่ชั้นลางของอาคารในชวงเวลากลางวันมีการใชงานบริเวณนี้เปนสวนใหญ ทําใหเกิด 

การใชพลังงานไฟฟาในระบบอุปกรณไฟฟาและการใชแสงประดิษฐมาก สวนในเวลากลางคืนจะไมมีการใชงาน 

บริเวณนี้เลย พื้นที่ชั้นสองของอาคาร ในชวงเวลากลางวัน มีการใชงานเฉพาะสวนของสํานักงานเทานั้น สวน 

พื้นที่พักอาศัยนั้นมีการใชงานในเวลากลางคืนเปนสวนใหญ 

รายละเอียดโครงสรางประกอบอาคาร 

จากการสํารวจอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART สามารถสรุปโครงสรางของอาคารไดดังนี้ 

ประเภท ตําแหนง รายการวัสดุประกอบอาคาร 

พื้น 

1. สวนขาย + สํานักงาน 

2. สวนพักอาศัย 

คอนกรีตเสริมเหล็กหนา 0.10 มม.ปูดวยกระเบื้องเซรามิค 

ขนาด 0.60 x 0.60 cm. ตัดขอบ สีครีม 

ผนัง 

1. ภายในและภายนอก สวนขาย 

,สํานักงาน และสวนพักอาศัย 

2. ภายนอกดานหนาอาคารเทานั้น 

กอคอนกรีตบล็อกขนาด 7x19x39 cm.ฉาบปูนเรียบ ทาสีขาว 

ติดตั้งแผนอะลูมิเนียมคอมโพสิตสีแดง ขนาดความหนา 4 

mm. 

ฝา 

เพดาน 

1. สวนขาย ติดตั้ง Insulation 6" Stay cool premium 

2. สวนพักอาศัย+ สํานักงาน ติดตั้งยิปซั่มบอรด ฉาบเรียบ 

หลังคา ทั้งอาคาร Metal-sheet สีเทา

399 

หนาตาง ทั้งอาคาร 

บานเลื่อน วงกบและกรอบบานอะลูมิเนียม ทําสี ลูกฟกกระจก 

ใส 

ประตู 

1. สวนดานหนาและขางอาคาร 

2. สวนหลังอาคาร ประตูเหล็กมวนทึบ 

บานเปดและบานเลื่อน วงกบและกรอบบานอะลูมิเนียม ทําสี 

ลูกฟกกระใส 

ตารางที่ 4 สรุปวัสดุประกอบอาคารของอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART 

ภาพที่ 8 แสดงรูปภาพของโครงสรางหลังคาของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART 

ขอมูลที่ไดจากการสํารวจพบวา ผนังอาคารสวนใหญเปนผนังกอคอนกรีตบล็อคฉาบปูน ซึ่งวัสดุ 

เหลานี้มีคุณสมบัติในการปองกันการถายเทความรอนไมดี โดยคาความตานทานความรอน (R-value) ของผนัง 

กอคอนกรีตบล็อคชั้นเดียว (R1 ฟลมอากาศดานนอก 0.044 m2 oC/W, R2 ฉาบปูนเรียบ 10 มม. 0.028 m2 

oC/W ,R3 ผนังกอคอนกรีตบลอก 7 cm. 0.149 m2 oC/W, R4 ฉาบปูนเรียบ 10 มม. 0.028 m2 oC/W, R5 

ฟลมอากาศดานใน 0.12 m2 oC/W ดังนั้น R รวมของผนัง 0.369 m2 oC/W สงผลใหคา Uw = 2.71 (W / m 2 o C) 

และผนังภายนอกทาสีออน จะไดวา TDeq10 ํซ เมื่อเปรียบเทียบกับวัสดุอื่นๆ ในปจจุบันที่มีอยูในตลาดซึ่งมี 

การพัฒนาใหมีประสิทธิภาพสูงขึ้นกวาเดิม จึงเปนเหตุผลที่มีการพิจารณาเรื่องการทดลองทางเลือกของวัสดุ 

ประกอบอาคาร 

นอกจากการเลือกใชวัสดุที่มีคุณสมบัติในการปองกันการถายเทความรอนไมดีแลว ยังพบวาไมมีการ 

ติดตั้งฉนวนปองกันความรอนที่เพียงพอใหกับสวนของผนัง ซึ่งจากเกณฑในคูมือแบบประเมินอาคารประหยัด 

พลังงานและเปนมิตรตอสิ่งแวดลอมสําหรับอาคารที่ไมใชอาคารพักอาศัยไดเสนอใหติดตั้งฉนวนปองกันความ 

รอนที่หลังคาที่มีคา R มากกวา 3.9 m2 oC/W (DEDE, 2007) หรือเทียบเทากับฉนวนใยแกวที่มีความหนา 

ประมาณ 10เซนติเมตร จึงจะสามารถปองกันการถายเทความรอนไดอยางมีประสิทธิภาพ เปนตน 

ดังนั้น การที่จะเลือกใชวัสดุไดอยางเหมาะสมผูออกแบบควรมีความเขาใจในเรื่องคุณสมบัติตางๆ ของ 

วัสดุ เชน คาความตานทานความรอน คาสัมประสิทธิ์การถายเทความรอน สําหรับผนังทึบ และคาสัมประสิทธิ์ 

การบังเงา คาสัมประสิทธิ์การถายเทความรอน สําหรับผนังกระจก รวมถึงประสิทธิภาพในการปองกันความชื้น 

การดูแลรักษา และวิธีการติดตั้งที่เหมาะสมสําหรับวัสดุแตละชนิดดวย 

ขอมูลการใชปริมาณพลังงานไฟฟาภายในอาคาร

400 

ปริมาณการใชพลังงานไฟฟาภายในอาคาร 

การศึกษาการใชพลังงานไฟฟาในกิจกรรมตางๆ ภายในอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME 

MART นี้สามารถแบงไดเปน 3 สวน ไดแก ระบบแสงสวางประดิษฐ , ระบบอุปกรณไฟฟา และ ระบบปรับอากาศ 

ซึ่งแตละสวนจะมีรายละเอียดของขอมูลการใชพลังงานไฟฟาที่แตกตางกัน เวลาทําการเปด – ปด ของรานดังนี้ 

วันจันทร – วันเสาร เปดทําการตั้งแต 08.00 – 18.00 น. 

วันอาทิตย เปดทําการตั้งแต 08.00 – 17.00 น. 

รูปภาพที่ 11 แสดงแผนภูมิสัดสวนการใชพลังงานไฟฟาในสวนตาง ๆ ของอาคารกรณีศึกษา 

ตั้งแต เดือนมกราคม – ธันวาคม พ.ศ. 2553 จากการสํารวจปริมาณการใชพลังงานไฟฟาภายใน 

อาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART ยอนหลังไป 1 ป ตั้งแตเดือนมกราคม - เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553 

พบวามีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาเพิ่มขึ้นทุกเดือน โดยเริ่มเปดใชงานอาคารเดือนมกราคม พ.ศ.2553 มี 

ปริมาณการใชไฟฟาต่ําสุดอยูที่ 93,307.81 บาท หรือ 32,436 กิโลวัตต-ชั่วโมง และเดือนกรกฎาคม พ.ศ.2553 มี 

ปริมาณการใชไฟฟาสูงสุดอยูที่151,541.87 บาทหรือ 50,514 กิโลวัตต-ชั่วโมง คิดเปนรอยละ 35.79 ซึ่งปจจัยที่ 

ทําใหคาไฟฟาสูงขึ้นเกิดจากสภาพภูมิอากาศ และการตกแตงรานเพิ่มเติมในชวงเวลา 18:00-24:00น. จึงสงผล 

ทําใหมีการใชปริมาณไฟฟาเพิ่มสูงขึ้น ดังนั ้นจําเปนตองมีการหาแนวทางในการปรับปรุงอาคารเพื่อใหอาคาร 

ประหยัดพลังงาน 

ปริมาณการใชพลังงานไฟฟาตอเดือน 

มกราคม 

กุมภาพันธ 

มีนาคม 

เมษายน 

พฤษภาคม 

มิถุนายน 

กรกฎาคม 

สิงหาคม 

กันยายน 

ตุลาคม 

พฤศจิกายน 

ธันวาคม 

รวม 

93,307.81 93,384.76 109,379.36 126,282.80 112,507.65 142,242.34 151,541.87 131,294.63 130,212.81 120,220.95 108,315.74 121,517.25 

1440207.97 

แปลงปริมาณการใชพลังงานไฟฟาตอเดือนเปน ยูนิต หาร 3 บาท 

32,436 

31,129 

36,460 

42,095 

37,503 

47,412 

50,514 

43,765 

43,405 

40,074 

36,106 

40,506 

481,405 

(หมายเหตุ : อาคารไดเปดใชบริการ 1 ปเทานั้น) 

ตารางที่ 5 แสดงปริมาณการใชพลังงานไฟฟาและคาไฟฟาของอาคารกรณีศึกษาตั้งแต เดือนมกราคม – 

ธันวาคม พ.ศ. 2553

ผลจากการเก็บขอมูลจากใบเสร็จคาไฟฟาภายในอาคารกรณีศึกษาในชวงเดือนกรกฎาคมมีปริมาณ 

การใชพลังงานไฟฟาสูงสุดที่ 50,514 กิโลวัตต-ชั่วโมงตอปซึ่งนํามาเปรียบเทียบกับเดือนมิถุนายนถึงเดือน 

ตุลาคมที่อยูในชวงฤดูฝนเชนกัน พบวาในเดือนมิถุนายนมีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาอยูที่ 47,412กิโลวัตต- 

ชั่วโมงตอป ลดลงจากเดือนกรกฎาคมคิดเปนรอยละ 6.14 เดือนสิงหาคมมีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาอยูที่ 

43,765 กิโลวัตต-ชั่วโมงตอป ลดลงจากเดือนกรกฎาคมคิดเปนรอยละ 13.36 เดือนกันยายนมีปริมาณการใช 

พลังงานไฟฟาอยูที่ 43,405 กิโลวัตต-ชั่วโมงตอป ลดลงจากเดือนกรกฎาคมคิดเปนรอยละ 14.07 และเดือน 

ตุลาคมมีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาอยูที่ 40,074 กิโลวัตต-ชั่วโมงตอป ลดลงจากเดือนกรกฎาคมคิดเปนรอย 

ละ 20.66 สรุปไดวาการตกแตงอาคารเพิ่มเติมในเดือนกรกฎาคมมีผลกระทบตอปริมาณการใชพลังงานไฟฟา 

ของอาคารเฉลี่ยรอยละ 13.56 

ระบบปรับอากาศภายในอาคาร 

การปรับอากาศภายในอาคารจําแนกตามประเภทการใชสอย ดังนี้ สวนพักอาศัยใชเครื่องปรับอากาศ 

แบบแยกสวน (Split Type) จํานวน 6 เครื่อง โดยแตละเครื่องมีภาระการ ทําความเย็นประมาณ 12,000 บีทียูตอ 

ชั่วโมง หรือ 1 ตัน ใชพลังงานรวมทั้งหมด 2,220 วัตต ประสิทธิภาพของเครื่องปรับอากาศ (EER) จะเทากับ 

10.82 ซึ่งคิดเปนกิโลวัตตตอตันความเย็นจะเทากับ 1.1 ซึ่งไมเกินเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอนุรักษพลังงาน 

ที่กําหนดไวไมเกิน 1.61 กิโลวัตตตอตันความเย็น สวนสํานักงานใชเครื่องปรับอากาศแบบแยกสวน (Split Type) 

จํานวน 1 เครื่อง โดยเครื่องมีภาระการทําความเย็นประมาณ 403,000 บีทียูตอชั่วโมง หรือ 400 ตัน ใชพลังงาน 

รวมทั้งหมด 2,700 วัตต ประสิทธิภาพของเครื่องปรับอากาศ (EER) จะเทากับ 10.82 ซึ่งคิดเปนกิโลวัตตตอตัน 

ความเย็นจะเทากับ 1.1 ซึ่งไมเกินเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอนุรักษพลังงานที่กําหนดไวไมเกิน 1.61 กิโลวัตต 

ตอตันความเย็น สวนขายใชเครื่องปรับอากาศแบบแยกสวน (Split Type) จํานวน 5 เครื่อง โดยแตละเครื่องมี 

ภาระการทําความเย็นประมาณ 12,000บีทียูตอชั่วโมง หรือ 1 ตัน ใชพลังงานรวม ทั้งหมด 2,220 วัตต 

ประสิทธิภาพของเครื่องปรับอากาศ (EER) จะเทากับ 10.82 ซึ่งคิดเปนกิโลวัตตตอตันความเย็นจะเทากับ 1.1 ซึ่ง 

ไมเกินเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอนุรักษพลังงานที่กําหนดไวไมเกิน 1.61 กิโลวัตตตอตันความเย็น 

ระบบแสงสวางภายในอาคาร 

จากการสํารวจและวิเคราะหระบบแสงสวางภายในอาคารกรณีศึกษา มีแสงสวางที่ทําใหเกิดผล 

กระทบตออาคาร 2 ทาง คือ แสงธรรมชาติและแสงประดิษฐจากหลอดไฟฟา โดยมีรายละเอียดดังตอไปนี้ 

สวนพักอาศัยชั้น 2 และสวนสํานักงานทั้งชั้น 1 และชั้น 2 ใชดวงโคมชนิดหลอดฟลูออเรสต 

เซนตแบบแผงฝงในฝาเพดาน ( T8 ) ขนาด 1x32 วัตต มีจํานวนทั้งหมด 69 ดวง ซึ่งคิดเปนจํานวนพลังงานไฟฟา 

ทั้งหมดที่ใชในระบบแสงสวางของสวนนี้จะเทากับ 2,208 วัตต คิดเฉลี่ยพลังงานไฟฟาตอพื้นที่สวนพักอาศัย และ 

สวนออฟฟสทั้งหมด ( 903.5 ตร.ม.) จะเทากับ 2.45 วัตตตอตารางเมตร ซึ่งอยูต่ํากวาเกณฑมาตรฐานของ 

กฎหมายอนุรักษพลังงานที่กําหนดไวไมเกิน 16 วัตตตอตารางเมตร 

สวนพื้นที่ขายใชดวงโคม 2 ชนิดคือ 1. หลอดไฟโลเบยแบบกลมที่หอยติดบนฝาเพดานขนาด 

1x250 วัตต มีจํานวนทั้งหมด 27 ชุด ซึ่งคิดเปนจํานวนพลังงานไฟฟาทั้งหมดที่ใชในระบบแสงสวางของสวนพื้นที่ 

ขาย ( 1,435.5 ตร.ม.)จะเทากับ 6,750 วัตต คิดเฉลี่ยพลังงานไฟฟาตอพื้นที่อาคารสวนพื้นที่ขายจะเทากับ 4.71 

วัตตตอตารางเมตร และดวงโคมชนิดหลอดฟลูออเรสตเซนตแบบติดบนรางขนาด 1x32 วัตต ( T8 ) มีจํานวน 

401

402 

ทั้งหมด 75 ดวง ซึ่งคิดเปนจํานวนพลังงานไฟฟาทั้งหมดที่ใชในระบบแสงสวางของสวนพื้นที่ขาย ( 1,435.5 ตร.ม.) 

จะเทากับ 2,400 วัตต คิดเฉลี่ยพลังงานไฟฟาตอพื้นที่อาคารสวนพื้นที่ขายจะเทากับ 1.68 วัตตตอตารางเมตร 

ซึ่งอยูต่ํากวาเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอนุรักษพลังงานที่กําหนดไวไมเกิน 16 วัตตตอตารางเมตร 

สวนเคานเตอรบริการใชดวงโคม Downlight ติดบนฝา ขนาด 1 x60 วัตต มีจํานวน 10 โคม 

ซึ ่งคิดเปนจํานวนพลังงานไฟฟาทั้งหมดที่ใชในระบบแสงสวางของสวนพื้นที่เคานเตอรบริการจะเทากับ 600 วัตต 

คิดเฉลี่ยพลังงานไฟฟาตอพื้นที่อาคารสวนพื้นที่ขายจะเทากับ 0.42 วัตตตอตารางเมตร ซึ่งอยูต่ํากวาเกณฑมาตรฐาน 

ของกฎหมายอนุรักษพลังงานที่กําหนดไวไมเกิน 16 วัตตตอตารางเมตร 

ภาพที่ 9 แสดงผังตําแหนงระบบไฟฟาของอาคารกรณีศึกษา SCG HOME MART 

แสงธรรมชาติ 

เนื่องจากอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART มีการวางผังของอาคารเปนรูปสี่เหลี่ยมผืนผา 

ขนาดใหญ และไมไดวางอาคารตามแนวทิศเหนือและทิศใต ผนังดานหนาของอาคารมีชองเปดบางสวนหันไป 

ทางทิศตะวันตกเฉียงใต ผนังดานหลังของอาคารมีชองเปดบางสวนหันไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือติดกับลาน 

เปดโลง ผนังดานขวาของอาคารไมมีชองเปดหันไปทางทิศตะวันออกเฉียงใตติดกับอาคารพาณิชยมีระยะหาง 

5.00 เมตร และผนังดานซายของอาคารมีชองเปดบางสวนหันไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือติดกับอาคารเก็บ 

สินคา ดังนั้นผนังทางดานหนา,ดานขวาและดานหลังที่จะไดรับผลกระทบจากแสงสวางภายนอก โดยมีพื้นที่ชอง 

แสงของผนังแตละดานประมาณ 35 % ของผนังแตละดาน( ยกเวนดานขวาเปนผนังทึบทั้งหมด) และยังมีชอง 

แสงดานบนหลังคา ปจจัยที่มีผลตอระดับการสองสวางภายในอาคารไดแก ลักษณะชองเปด ,คาการสองผาน 

ของกระจก ,แผงกันแดดของอาคาร ,ทิศทางของอาคาร และคาการสะทอนแสงของพื้น ,ผนังและฝาเพดาน 

การวิเคราะหระดับความสองสวางของแสงธรรมชาติที่มีผลตอความสองสวางภายใน 

การวิเคราะหระดับสวางของแสงธรรมชาติที่มีผลตอความสองสวางภายในอาคารโดยการใช 

เครื่องมือวัดแสงลักซมิเตอร เพื่อศึกษาการกระจายตัวของแสงธรรมชาติที่สองผานเขามาในอาคาร และการหา 

คาความสองสวางภายในโดยใชคาความสองสวางเฉลี่ย และคา daylight factor (DF) ในแตละจุด โดยทําการ 

แบงพื้นที่วัดแสงออกเปนจุดๆ ใหครอบคลุมทั้งดานสั้น และดานยาวโดยวัดคาความสองสวางของแสงที่ระดับ 

0.80 เมตร (ระดับโตะทํางาน) จากพื้นหองโดยวัดคาเปนลักซ (Brown, 1985: 66) แลวนําไปเปรียบเทียบกับคา 

มาตรฐาน ของ IES (Illuminating Engineer Society) เพื่อประเมินระดับความสองสวางภายในอาคารจากแสง 

ธรรมชาติตอไป ซึ่งทาง IES ไดกําหนดคา D.F. สําหรับอาคารพาณิชยกรรมไวที่ประมาณ 22% (คาแสงที่วัด 

ไมไดรวมแสงแดด)

403 

ระบบอุปกรณเครื่องใชไฟฟาภายในอาคาร 

เนื่องจากอาคารกรณีศึกษาเปนอาคารสํานักงาน ,พาณิชยกรรม และพักอาศัย ดังนั้นจึงมีการ 

ใชอุปกรณเครื่องใชไฟฟาจํานวนมาก ไดแก คอมพิวเตอร เครื่องถายเอกสาร โทรสาร โทรทัศน ตูเย็น พัดลม เตา 

รีด ฯลฯ โดยแสดงรายละเอียดไวดังนี้ 

อุปกรณเครื่องใชไฟฟา 

ประเภทอุปกรณ จํานวน พลังงานรวม ( วัตต ) 

คอมพิวเตอร 25 230 x 25 5,750 

โทรทัศน 10 10x 63 630 

เครื่องเสียง 2 2x60 120 

ตูเย็น 4 4x 65 260 

พัดลม 10 10 x 68 680 

เตารีด 2 2x 750 1,500 

หมอหุงขาว 2 2x700 1,400 

กระติกน้ํารอน 2 2x 600 1,200 

รวม 57 11,540 

ตารางที่ 6 แสดงอุปกรณเครื่องใชไฟฟาภายในอาคารกรณีศึกษาหาง SCG HOME MART 

ขอมูลการคํานวณคาการถายเทความรอนรวมผานผนังและหลังคา (OTTV&RTTV) 

จากขอมูลอาคารทั้งหมดนํามาคํานวณหาคาการถายเทความรอนรวมผานผนังของอาคาร (overall 

thermal Transfer หรือ OTTV) มีคาสูงกวาที่กฎหมายอนุรักษพลังงานกําหนด คือ อาคารเกาตองไมเกิน 43.6 

วัตตตอตารางเมตร แตอาคารกรณีศึกษาพบวามีคา OTTV อยูที่ประมาณ 38.85 วัตตตอตารางเมตร อาคาร 

(OTTV) ไมเกิน 43.6 วัตตตอตารางเมตร ,สวนหาคาการถายเทความรอนรวมผานหลังคาของอาคาร (roof 

thermal Transfer หรือ RTTV) มีคาต่ํากวาที่กฎหมายอนุรักษพลังงานกําหนด คือ อาคารเกาตองไมเกิน 22.9 

วัตตตอตารางเมตร ซึ่งอาคารกรณีศึกษามีคา RTTV อยูที่ประมาณ 13.75 วัตตตอตารางเมตร ผานเกณฑหลังคา 

อาคาร (RTTV) ไมเกิน 22.9 วัตตตอตารางเมตร 

เกณฑมาตรฐานควบคุมอาคารดานการอนุรักษพลังงานประเภทอาคารอาคารสรรพสินคาขายปลีก/ 

ขายสงกําหนดใหพลังไฟฟาสองสวางสูงสุดไมเกิน 18 วัตตตอตารางเมตร จากการคํานวณ 

อาคารกรณีศึกษามีคา 7.84 วัตตตอตารางเมตร ซึ่งต่ํากวามาตรฐานที่กําหนดไวดังนั้นไมตองมีการปรับปรุง 

แกไข 

มาตรฐานปริมาณคาการสองสวางภายในอาคาร คาระดับความสองสวางตามมาตรฐาน IES 

กําหนดใหสําหรับพื้นที่หองทํางานหองประชุมกําหนดใหระดับความสองสวางอยูที่ 200 – 500 ลักซ สวนพื้นที่ 

หองน้ํา บันได และทางเดินกําหนดใหระดับความสองสวางอยูที่ 100 – 200 ลักซ

404 

ศึกษาทฤษฏีเกณฑมาตรฐาน LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) จาก 

US Green Building Council ประเทศสหรัฐอเมริกา (เกณฑ LEED New Construction Version 3.0(2009)) 

งานวิจัยที่มีความเกี่ยวของ เพื่อคํานวณหาคาBuilding Energy Consumption เปนฐานขอมูลการใชพลังงาน 

ของอาคารประหยัดพลังงานอาคารตนแบบ( Base Case Building) ดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร VisualDOE4.1 

สรางอาคาร New Green SCG HOME MART ( Proposed Building ) คํานวณหาคาการใชพลังงานเพื่อเปน 

แนวทางในกําหนดรูปแบบ, แนวทางในการปรับปรุง และการเลือกใชวัสดุประกอบอาคาร การออกแบบอาคาร 

โฮมมารทสีเขียว ใหสอดคลองกับมาตรฐานการประหยัดพลังงาน LEED 

2. ผลการศึกษา 

อาคาร New Green SCG HOME MART ที่ตองมีการใชพลังงาน ( Building energy consumption ) 

ลดลงขั้นต่ํา 12% จากเกณฑของ ASHRAE 90.1 2007 ดังผลสรุปดังนี้ 

วัสดุโครงสราง 

ASHRAE 

90.1 

SCG 

Baseline 

LEED Baseline1 

(13 %) 

LEED Baseline 2 

( 15%) 

U- ROOFS 0.36 0.42 0.09 0.05 

U -WALL 0.705 2.75 0.137 0.044 

U -กระจก 6.81 6 1.96 1.94 

SHGC -กระจก 0.25 0.8 0.2175 0.261 

LIGHTINGS (LPD) 16 16 16 16 

WWR 40% 9% 9% 9% 

พื้นที่ผนังรวม 2086 2086 2086 2086 

พื้นที่หนาตางรวม 834.4 189.5 189.5 189.5 

พื้นที่ใชสอยรวม( ตร.ม.) 2339 2339 2339 2339 

Energy (Kwh) 402,773 462,412 351,377 343,452 

คาไฟฟา/ป (บาท) 1,208,319 1,387,236 1,054,131 1,030,956 

คาไฟฟาที่ลดลงจาก SCG 

.- 333,105 (13 %) 356,280 ( 13% ) 

Baseline(บาท) 178,917 

การลงทุน 21,051,000 23,001,000 23,381,000 

คากอสรางเพิ่ม 1,950,000 2,330,000 

ถาปรับ SCG Baseline ใหผานเกณฑประสิทธิภาพพลังงานของ LEED 

คากอสรางเพิ่มกี่ % 8.45% 9.97% 

คืนทุนในอีกกี่ป 5.85ป 6.54 ป 

ตารางที่ 7 สรุปคาตางๆ เพื่อลดการใชไฟฟาพลังงานได 13 % จากเกณฑของ SAHRAE 90.1 2007

405 

สามารถระบุแนวทางการเลือกวัสดุประกอบอาคารดังนี้ 

R ฟลมอากาศภายนอก ( 15 m.p.h.) = 0.17 

R ผนังอิฐ มวลเบา 15cm. = 0.40 

R-11 / Metal Stud 16” O.C.= 11x0.50 = 5.50 

R 5/8 inch (16mm.) Gypsum Board = 0.56 

R ฟลมอากาศภายใน (Sill Air ) = 0.68 

Rt = 7.31 hr-ft 2 -F / Btu U = 0.137 Btu/ hr-ft 2 -F 

ภาพที่ 10 แสดงสวนประกอบชั้นของผนัง ภาพจาก Energy Management Handbook 

ROOF insulation installed compressed over the purlin 

R- Value 6”O.C. = 10.9 

U –Value = 0.09 

ภาพที่ 11 แสดงสวนประกอบชั้นของโครงสรางหลังคา ภาพจาก Energy Management Handbook 

แนวทางการเลือกขอมูลกระจก ดังนี้ 

6 mm.Euro Gray + 0.76 mm.#Clear PVB+ 6 mm. Clear With LOW-E LSN #4 + 

A/S 12 mm.+ 6 mm.Clear G 

U-Value 

1.96 

SC 

0.25 

ราคา 5,000 บาท/ตร.ม. 

ตารางที่ 8 แสดงรายละเอียดของขอมูลกระจกที่เปนแนวทางเลือกใช 

อภิปรายและสรุปผลการวิจัย 

จากผลการสํารวจอาคารขางตนไดนําเสนอปญหาหลัก ไมวาจะเปนเรื่องการวางทิศทางอาคาร การ 

ออกแบบอุปกรณบังแดด การเลือกใชวัสดุผนัง การเลือกใชกระจก เปนตน แนวทางการออกแบบอาคาร 

โฮมมารทสีเขียวใหสอดคลองกับเกณฑมาตรฐาน LEED ที่พบจากการเลือกใชวัสดุประกอบอาคารดังกลาวนั้น 

สามารถลดการใชพลังงานลงได ถึง 13% อยูที่ราคา 333,105 บาท ตอ ป มีคากอสรางที่เพิ่มขึ้น 1,950,000บาท 

มีระยะเวลาการคืนทุนของคากอสรางที่เพิ่มขึ้นภายใน 5.85ป ทั้งนี้อาคาร New Green SCG HOME MART นั้น 

สามารถประหยัดพลังงานการใชไฟฟาลงไดเปนไปตามเกณฑการประหยัดพลังงานของมาตรฐาน LEED มีการ 

ลงทุนเพิ่มที่ไมสูงและสามารถชวยในการประหยัดพลังงานอยางคุมคา นอกจากการเลือกแนวทางการ 

ปรับเปลี่ยนวัสดุเปลือกอาคารอยางเดียวเทานั้นจากการทดลองครั้งนี้ ซึ่งยังสามารถลดการใชพลังงานลงไดอีก 

จากการเปลี่ยนระบบไฟฟาแสงประดิษฐที ่มีการใชพลังงานลดลงจาก T8 เปน T5 หรือจะเปนการเปลี่ยนระบบ 

ปรับอากาศที่มีการใชพลังงานลดลงไดอีกทางหนึ่งดวย


ผศ.ดร.อรรจน เศรษฐบุตร , ผศ.ธนิต จินดาวณิค, ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร 

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย , การประชุมเชิงวิชาการเครือขายพลังงานแหงประเทศไทยครั้งที่ 3 23 – 25 

พฤษภาคม 2550 โรงแรมใบหยกสกาย จังหวัดกรุงเทพ ฯ “ การพัฒนาเกณฑขั้นต่ําของคุณสมบัติการ 

ปองกันความรอนของเปลือกอาคารในอาคารบานเดี่ยว “ 

Givoni, B. (1994). Passive and low energy cooling of buildings. New York: John Wiley & Sons. 

Chenvidyakarn, T. (2007). Review article: Passive design for thermal comfort in hot humid climates. 

Journal of Architecture/Planning Research and Studies, 5(1), 3-27. 

ผูชวยศาสตราจารย เฉลิมวัฒน ตันตสวัสดิ์ “ การออกแบบโดยวิธีธรรมชาติและแนวความคิดอาคารเขียว” 

กรินทร ภูนวล , “ การปรับปรุงระบบเปลือกอาคารเพื่อการอนุรักษพลังงาน : กรณีศึกษาอาคารสํานัก 

พหลโยธิน ธนาคารกสิกรไทย จํากัด (มหาชน) “ ( Building envelope improvement for energy 

conservation : a case study of Thai Farmers Bangk building, Phaholyothin ), 2540 , จุฬาลงกรณ 

มหาวิทยาลัย 

นัฐพล จิรัฐติกาลกิจ , “ แนวทางการออกแบบประสานระบบเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพดานพลังงาน ใน 

อาคารสาธารณะขนาดเล็ก ( An integrated design approach to increase energy efficiency in 

small public buildings )” 2546 จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

ศักดา เชี่ยวนันทวงศ , การออกแบบบานแถวเพื่อใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ ( Townhouse design 

with energy efficiency ) , 2547, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

พรรณชลัท สุริโยธิน. วัสดุและการกอสรางกระจก. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 

2543. 

รัฐศักดิ์ พรหมมาศ. การลดภาระการทําความเย็นของปลองระบายอากาศแสงอาทิตยดวยวิธีการคํานวณ 

OTTV. ประจวบคีรีขันธ: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร วิทยาเขตวังไกลกังวล, 2542. 

อรรจน เศรษฐบุตร. เอกสารประกอบการสอนเรื่อง Transient thermal analysis. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ 

มหาวิทยาลัย. 

406

407 

แนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนบริเวณมุมมองสําคัญของสถานที่ทองเที่ยว 

ทางประวัติศาสตรในเขตเมืองเชียงใหม 

VISUAL QUALITY IMPROVEMENT FOR KEY VIEW POINTS OF HISTORICAL 

TOURIST’S ATTRACTION IN CHIANGMAI CITY 

สุพิชฌาย เมืองศรี 

หลักสูตรภูมิสถาปตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภูมิสถาปตยกรรม 

ภาควิชาภูมิสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

อาจารยที่ปรึกษา : ผูชวยศาสตราจารย ดร.อังสนา บุณโยภาส 


ภูมิทัศนที่สวยงามของสถานที่ทองเที่ยวนั้นดึงดูดและสรางความประทับใจใหแกผูมาเยือน ดังเห็นได 

จากภาพถายภูมิทัศนที่สวยงามจากชางภาพมืออาชีพ ที่เลือกสรรมุมมองที่ดีที่สุดของสถานที่นั้น แลวเผยแพร 

ออกสูสื่อตางๆ ภาพเหลานี้ลวนมีสวนจูงใจนักทองเที่ยวใหอยากเดินทางมาสัมผัส และเมื่อไดมาเยือนก็ยอม 

ตองการเห็นและถายภาพความสวยงามของภูมิทัศนดังกลาวในมุมมองเดียวกับที่ปรากฏในสื่อเพื่อเปนที่ระลึก 

ดังนั้นสถานที่ทองเที่ยวหลายแหงจึงไดกําหนดจุดถายภาพไว โดยตําแหนงดังกลาวถือเปนจุดมุมมองสําคัญ 

ของแตละสถานที่ หากมีสิ่งใดๆมารบกวนในภูมิทัศนก็จะมีผลใหเกิดการลดทอนคุณคาและความงามของภูมิ 

ทัศนไป 

แมวาสถานที่ทองเที่ยวจะประกอบดวยองคประกอบหลัก 3 ประการไดแก สิ่งดึงดูดใจ(Attraction) 

เสนทางการเขาถึง (Accessibility) และสิ่งอํานวยความสะดวก (Amenity) (บุญเลิศ 2548: 28-29, อางถึงใน 

สมบัติ, ดนัย, จักรกริช 2550) แตการพัฒนาสถานที่ทองเที่ยวในปจจุบันมักใหความสําคัญกับการพัฒนาเสนทาง 

การเขาถึงและสิ่งอํานวยความสะดวกเปนหลัก โดยไมคํานึงถึงความเหมาะสมของตําแหนงและปริมาณ จน 

นํามาซึ่งปญหาทางภูมิทัศน เชน การบดบัง การรบกวน และการลดทอน คุณภาพเชิงทัศนของมุมมองสําคัญ 

นั้นๆ หากปลอยใหเปนเชนนี้ตอไปจะนํามาซึ่งผลกระทบตอการทองเที่ยวในอนาคตได 

วัตถุประสงคของการศึกษา 

เมืองเชียงใหมเปนเมืองทองเที่ยวที่ไดรับความนิยมอยางมาก เนื่องดวยมีทรัพยากรการทองเที่ยวที่ 

สวยงามและมีคุณคา แตในปจจุบันมุมมองสําคัญในเมืองเชียงใหมกําลังประสบปญหาดานคุณภาพเชิงทัศน 

อยางมาก การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาปญหาที่เกิดขึ้น และหาแนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน 

บริเวณมุมมองสําคัญดังกลาว รวมถึงศึกษาทัศนคติของคนกลุมตางๆตอแนวทางในการปรับปรุง เพื่อสรางความ 

สมดุลระหวางการพัฒนาเพื่อการทองเที่ยว กับการอนุรักษคุณคาของสถานที่ทองเที่ยว โดยเลือกศึกษาเฉพาะ 

สถานที่ทองเที่ยวทางประวัติศาสตร เนื่องจากเปนสิ่งที่แสดงถึงเอกลักษณของเมืองเชียงใหมไดอยางชัดเจน และ 

ดําเนินการวิจัยภายใตกรอบกระบวนการการประเมินเชิงทัศน ในการวิเคราะห และประเมินผลกระทบเชิงทัศนที่ 

เกิดขึ้นบริเวณมุมมองสําคัญของสถานที่ทองเที่ยวทางประวัติศาสตรในเมืองเชียงใหม 3 แหงไดแก วัดพระธาตุ 

ดอยสุเทพราชวรวิหาร วัดพระสิงหวรมหาวิหาร และวัดเจดียหลวงวรวิหาร

408 

ผลการวิจัยครั้งนี้จะเปนประโยชนอยางยิ่ง ในการเปนแนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนของวัดทั้ง 

3 แหง อีกทั้งยังสามารถนําเอากระบวนการและแนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนที่นําเสนอนี้ ไปประยุกตใช 

กับสถานที่ทองเที่ยวแหงอื่นและประเภทอื่นๆตอไปได ทั้งนี้เพื่อเปนการดํารงรักษาคุณคาของภูมิทัศนในมุมมอง 

สําคัญของสถานที่ทองเที่ยวใหคงอยูสืบไป 

ระเบียบวิธีวิจัย 

การวิจัยนี้แบงออกเปน 3 สวนหลักๆ 

(ภาพที่ 1) ไดแก (1)การกําหนดพื้นที่ศึกษาจาก 

สถานที่ทองเที่ยวทางประวัติศาสตรในเมือง 

เชียงใหมที่มีชื่อเสียงมากที่สุด และกําหนดจุด 

มุมมองสําคัญของสถานที่นั้นๆ (2)การวิเคราะห 

และการประเมินผลกระทบเชิงทัศนในแตละ 

มุมมองสําคัญ เพื่อสรุปองคประกอบ และ 

ลักษณะของผลกระทบเชิงทัศนที่เกิดขึ้นใน 

ปจจุบัน โดยประยุกตมาจากกระบวนการ 

วิเคราะหระดับความขัดแยงในภูมิทัศน 

(Contrast Rating) ซึ่งพัฒนาโดยกรมที่ดินของ 

สหรัฐอเมริกา (3)การกําหนดแนวทางการ 

ปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนบริเวณมุมมองสําคัญ 

ของสถานที่ทองเที่ยวทางประวัติศาสตร ที่ 

สอดคลองกับความคิดเห็นของผูมีสวนเกี่ยวของ ภาพที่ 1 แสดงขั้นตอนกระบวนการทํางาน 

การกําหนดพื้นที่ศึกษา และจุดมุมมองสําคัญ 

1. การกําหนดพื้นที่ศึกษา มีเกณฑสําคัญที่ใชพิจารณาคือ ตองเปนสถานที่ทองเที่ยวที่ไดรับความ 

นิยม สามารถใชเปนตัวแทนของเมืองเชียงใหมไดเปนอยางดี และมีจุดมองสําคัญที่หลากหลาย โดยเกณฑ 

สุดทาย คือ ระดับความรุนแรงของผลกระทบเชิงทัศนที่เกิดขึ้นในปจจุบัน 

จากการจัดอันดับสถานที่ทองเที่ยวทางประวัติศาสตรตามความถี่ที่ปรากฏในสื่อตางๆในชวงป พ.ศ. 

2552-2553 ที่ผานมา ไดสถานที่ทองเที่ยวที่มีความนิยมมากที่สุด 5 อันดับไดแก วัดพระธาตุดอยสุเทพราช 

วรวิหาร วัดพระสิงหวรมหาวิหาร วัดเชียงมั่น วัดเจดียหลวงวรวิหาร และวัดโพธารามมหาวิหาร ตามลําดับ ซึ่ง 

เมื่อพิจารณาจากเกณฑขางตนแลวเห็นวา วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร วัดพระสิงหวรมหาวิหาร และวัด 

เจดียหลวงวรวิหารมีความเหมาะสมมากกวา วัดเชียงมั่น และวัดโพธารามมหาวิหาร เนื่องจากมุมมองสําคัญใน 

2 วัดหลังมีนอยกวาวัดอื่นๆ และระดับของผลกระทบเชิงทัศนนั้นไมมากเพียงพอสําหรับการศึกษา 

2. การกําหนดจุดมุมมองสําคัญ จากการรวบรวมรูปภาพของสถานที่ทองเที่ยวที่ปรากฏในสื่อตางๆ 

ของวัดทั้งสามแหง แลวประเมินหามุมมองและตําแหนงที่ถายภาพมุมมองนั้นๆ หลังจากนั้นจึงทําการสํารวจเพื่อ 

ตรวจสอบความถูกตองจากสถานที่จริง พรอมกับถายภาพจากจุดมุมมองสําคัญเหลานี้เปนภาพมุมกวาง 180

409 

องศา โดยใหองคประกอบหลักของภาพอยูตรงกลาง พรอมกับบันทึกขอมูลขององคประกอบตางๆที่ปรากฏใน 

มุมมองนั้นในเรื่องของ ตําแหนง ขนาด ความสูง รูปลักษณ เปนตน เพื่อใชวิเคราะหผลกระทบในขั้นตอนตอไป 

ผลการประมวลรูปภาพจากมุมมองสําคัญของแตละวัดพบวา วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหารมี 

จํานวน 5 มุมมอง วัดพระสิงหวรมหาวิหารมีจํานวน 4 มุมมอง และวัดเจดียหลวงวรวิหารมีจํานวน 8 มุมมอง 

จากนั้นไดคัดเลือกมุมมองที่นํามาใชในการศึกษา โดยมีหลักการสําคัญคือ ในมุมมองนั้นตองมีองคประกอบที่ 

รบกวนเพียงพอที่จะทําการศึกษา และจะตองมีศักยภาพในการดําเนินการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน หากมุมมอง 

มีองคประกอบของภาพใกลเคียงกัน ใหใชมุมมองที่เปนที่นิยมมากกวา และมีขอบเขตของพื้นที่ที่มองเห็นไม 

ซอนทับกับมุมมองอื่นที่เลือกไว 

มุมมองที่เลือกมาใชในการศึกษาตามหลักการขางตนมีดังนี้ วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหารมีมุมมอง 

ที่เลือก 1 มุมมอง คือ บริเวณหนาบันไดพญานาค สวนวัดพระสิงหวรมหาวิหารมีมุมมองที่เลือก 2 มุมมองคือ 

บริเวณดานหนาวัดและมุมมองดานหนาอุโบสถ และวัดเจดียหลวงวรวิหารมีมุมมองที่เลือก 3 มุมมองคือ บริเวณ 

ดานหนาวัด หนาเจดียทางทิศตะวันออก และหนาเจดียทางทิศตะวันตกเฉียงใต ซึ่งแสดงตําแหนงและภาพของ 

มุมมองสําคัญที่เลือกในภาพที่ 2 

วัดพระธาตุดอยสุเทพ 

ราชวรวิหาร 

วัดพระสิงหวรมหาวิหาร 

วัดเจดียหลวงวรวิหาร 

ตําแหนงจุดมุมมองสําคัญ ตําแหนงจุดมุมมองสําคัญที่เลือกใชในการศึกษา 

ภาพที่ 2 แสดงตําแหนงจุดมุมมองสําคัญ และภาพภูมิทัศนในมุมมองที่เลือกใชในการศึกษา

410 

การวิเคราะหและการประเมินเชิงทัศน 

1. การวิเคราะหความสามารถในการมองเห็น (Visibility Analysis) เปนกระบวนการประเมินขั้นตน 

เพื่อหาขอบเขตพื้นที่ที่สามารถมองเห็นไดจากตําแหนงของผูสังเกต (Smardon, Palmer and Felleman, 1986) 

เพื่อระบุขอบเขตพื้นที่ของผลกระทบ และองคประกอบที่อยูในพื้นที่ดังกลาว ขั้นตอนนี้คอมพิวเตอรสามารถชวย 

วิเคราะหไดอยางแมนยําและรวดเร็ว แตมีขอจํากัดสําหรับพื ้นที่ที่เปนที่ราบ โดยมีปจจัยในเรื่องสภาพภูมิอากาศ 

รวมถึงการใชประโยชนบนพื้นที่นั้นๆ ที่อาจสงผลตอความชัดเจนในการมองเห็นพื้นที่ในระยะตางๆไดแตกตางกัน 

(The Landscape Institute and The Institute of Environmental Management and Assessment, 2002) 

โดยการวิจัยนี้ไดทําการวิเคราะหในโปรแกรม ARCGIS 9.3 โดยใชคําสั่ง Viewshed เพื่อประมวลหา 

พื้นที่ที่สามารถมองเห็นไดจากจุดมุมมองสําคัญตางๆ ดังภาพที่ 3 ซึ่งไดจาการนําผลการสํารวจมาสราง 

ฐานขอมูลเชิงพื้นที่ที่ระบุความสูงขององคประกอบตางไว แลวทําการวิเคราะหผลพื้นที่ที่สามารถมองเห็นจากจุด 

มุมมองสําคัญตางๆของวัดเจดียหลวงวรวิหาร ดวยคําสั่ง Viewshed ซึ่งใชคอมพิวเตอรประมวลผลทั้งหมด 

ภาพที่ 3 แสดงพื้นที่ที่สามารถมองเห็นจากจุดมุมมองสําคัญของวัดเจดียหลวงวรวิหารทั้งภาพ 2มิติ และ 3มิติ 

2. การระบุองคประกอบหลักและองคประกอบรบกวน มีหลักเกณฑสําคัญ คือ องคประกอบหลักตอง 

เปนสาระสําคัญในภาพและตองเปนสิ่งกอสรางที่ขึ้นทะเบียนเปนโบราณสถานโดยกรมศิลปากร ซึ่งกรณีวัดพระ 

ธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร คือ บันไดพญานาค วัดพระสิงหวรมหาวิหาร คือ วิหาร อุโบสถ เจดีย และหอไตร 

วัดเจดียหลวงวรวิหาร คือ วิหาร เจดียราย เจดียหลวง ศาลหลักเมือง พระนอน อุโบสถ และตนยางนา สวน 

องคประกอบอื่นถือวาเปนองคประกอบรบกวนซึ่งกระทบตอคุณภาพเชิงทัศน โดยแบงระดับผลกระทบออกเปน 4 

ระดับดวยกัน ไดแก การรบกวน (Disturbance) การคุกคาม (Threaten) การบดบัง (Obstruction) และความ 

แปลกแยก (Alienation) (สํานักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม, 2551 : 27) 

3. การประเมินผลกระทบเชิงทัศน เปนการศึกษาระดับความรุนแรงของผลกระทบทางสายตาในแตละ 

มุมมองสําคัญ โดยแบงการประเมินออกเปน 2 สวนคือ สวนแรกเปนการประเมินระดับความรบกวน ซึ่งมีปจจัย 

ในการประเมิน 5 ประการคือ สี (Color) เสน (Line) รูปราง (Form) ขนาด (Scale) และที่วาง (Space) โดยทํา 

การประเมินทุกองคประกอบรบกวนที่ปรากฏในแตละมุมมอง และสวนที ่สองเปนการประเมินระดับการถูกบดบัง 

ขององคประกอบรบกวน แบงระดับการถูกบดบังเปน 5 ระดับไดแก ระดับสูงมาก ระดับสูง ระดับกลาง ระดับต่ํา 

และระดับต่ํามาก แลวนําผลจากทั้งสองสวนมาประเมินรวมกันเพื่อสรุปเปนระดับผลกระทบเชิงทัศนของแตละ 

มุมมอง 

จากผลการประเมินสามารถจัดแบงประเภทกลุมขององคประกอบรบกวนตามลักษณะทางกายภาพ 

การใชงาน และรูปแบบของการรบกวน ไดทั้งหมด 7 กลุมดังนี้

411 

กลุมที่1 อาคารที่มีรูปลักษณทั่วไป ไดแก อาคารเรียน กุฏิ อาคารสํานักงาน เปนตน 

กลุมที่2 อาคารที่รูปลักษณของสถาปตยกรรมลานนา 

กลุมที่3 กลุมอาคารประเภทรานคา 

กลุมที่4 องคประกอบที่อยูดานหนาองคประกอบหลัก เชน รั้ว จุดไหวพระ กลองรับบริจาค ระฆัง เปนตน 

กลุมที่5 สิ่งอํานวยความสะดวกที่เตรียมไวเพื่อบริการนักทองเที่ยว เชน เกาอี้ ปายขอมูลตางๆ เปนตน 

กลุมที่6 รถยนตที่สามารถผานเขามาในมุมมองได 

กลุมที่7 องคประกอบอื่นๆ เชน สิ่งที่ใชประดับตกแตง ตนไมที่บดบัง โครงสรางสาธารณูปโภค เปนตน 

การกําหนดแนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน 

ประกอบดวยขั้นตอนและผลการดําเนินงานดังนี้ 

1. การวิเคราะหแนวทางการลดผลกระทบเชิงทัศน ซึ่งพบวามีวิธีการในการลดผลกระทบเชิงทัศนที่มี 

ความเปนไปได มี 4 วิธี คือ การเอาองคประกอบนั้นออกไป (Remove) การยายตําแหนง (Relocate) การ 

ออกแบบใหม (Redesign) และการปดบังองคประกอบนั้น (Screening) ทั้งนี้ในแตละวิธีการมีความเปนไปได 

และเหมาะสมกับองคประกอบแตละกลุมแตกตางกัน ดังนี้ 

กลุมที่1 อาคารที่มีรูปลักษณทั่วไป มีแนวทางที่เปนไปไดในการลดผลกระทบ คือ การออกแบบใหม เชน 

เปลี่ยนสีอาคารใหมีโทนสีที่เขมขึ้น เปลี่ยนรูปแบบหลังคาใหมีระดับลดลง หรือใชพืชพรรณในการปดบัง 

กลุมที่2 อาคารที่มีรูปแบบสถาปตยกรรมลานนา มีแนวทางในการลดผลกระทบไดเพียงอยางเดียว คือ 

ใชพืชพรรณบังอาคารเหลานี้ ไมอาจใชวิธีการออกแบบใหมไดเพราะอาคารประเภทนี้มีเอกลักษณเฉพาะ 

กลุมที่3 อาคารกลุมประเภทรานคา มีแนวทางในการลดผลกระทบที่เปนไปไดคือ ใชพืชพรรณบัง หรือ 

ทําการออกแบบใหมใหมีโทนสีที่เขมขึ้นและดูกลมกลืนกัน หรือยายตําแหนงรานคาไปไวในตําแหนงอื่นที่ 

กอใหเกิดผลกระทบนอยลงและเปนตําแหนงที่มีความเปนไปได 

กลุมที่4 องคประกอบที่อยูดานหนาองคประกอบหลัก มีแนวทางในการลดผลกระทบที่เปนไปไดคือ การ 

ออกแบบใหมโดยยังคงการใชงานเหมือนเดิม หรือยายตําแหนงไปไวในที่ที่มีความเหมาะสมเชนกัน 

กลุมที่ 5 สิ่งอํานวยความสะดวกที่เตรียมไวเพื่อบริการนักทองเที่ยว มีแนวทางในการลดผลกระทบที่ 

เปนไปไดคือยายไปในตําแหนงที่เกิดผลกระทบนอยกวา หรือออกแบบใหมใหดูไมโดดเดน กลมกลืนกับพื้นหลัง 

กลุมที่ 6 รถยนตซึ่งไมอาจเปลี่ยนรูปลักษณได และการยายที่จอดรถออกไปนอกสถานที่ทองเที่ยวไม 

สามารถยอมรับได ดังนั้นวิธีการที่เปนไปได คือ การยายที่จอดรถและเสนทางสัญจรไปอยูนอกขอบเขตการ 

มองเห็นจากจุดมุมมองสําคัญ หรือใชการปดบังชวย 

กลุมที่ 7 องคประกอบอื่นๆ ตองทําการพิจารณาถึงความเปนไปไดในการลดผลกระทบเปนประเด็นๆไป 

2. การกําหนดแนวทางเลือกในการลดผลกระทบเชิงทัศน เปนการเลือกวิธีที่เปนไปไดในการลด 

ผลกระทบของแตละองคประกอบมาใชในการปรับปรุงภูมิทัศนตามความเหมาะสม โดยแตละมุมมองได 

ออกแบบแนวทางเลือกไวจํานวน 4 แนวทาง เพื่อเปดโอกาสใหผูที่เกี่ยวของกับพื้นที่ไดเลือกแนวทางที่ยอมรับได 

มากที่สุด

412 

3. การสรางแบบจําลอง นําแนวทางเลือกที่กําหนดไวในขอ 2 มาสรางภาพจําลอง โดยสรางซอนทับ 

ภาพเดิม (Photomontages) ดวยการนําภาพที่สรางใหม มาวางทับลงบนรูปภาพที่ถายจากสถานที่จริง เพื่อใหมี 

ความสมจริง และแสดงการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศนที่จะเกิดขึ้นไดชัดเจนที่สุด(The Landscape Institute, The 

Institute of Environmental Management and Assessment, 2002) ในการศึกษานี้ไดสรางแบบจําลองสาม 

มิติในโปรแกรมสเกตอัพ (Sketchup) เพื่อแสดงรูปทรง และขนาดขององคประกอบทั้งเกาและใหม โดย 

กระบวนการนี้จําเปนตองใชแผนที่แสดงขอบเขตการมองเห็นมาประกอบ เพื่อใหสามารถวางตําแหนง 

องคประกอบตางๆไดเหมาะสม เชน ตําแหนงที่เหมาะสมในการยายองคประกอบออกนอกเขตพื้นที่การมองเห็น 

หรือตําแหนงที่มีประสิทธิภาพในการวางองคประกอบที่ใชบดบังดีที่สุด จากนั้นนําทัศนียภาพที่ไดจากโปรแกรม 

สเกตอัพซอนทับกับภาพพาโนรามาของมุมมองนั้นๆ แลวใชเทคนิคในการตกแตงภาพใหสมจริงชวย 

ภาพที่ 4 แสดงภาพจําลองที่สรางขึ้นในโปรแกรมสเกตอัพ ภาพที่ 5 แสดงภาพจําลองที่ตกแตงใหมีความเสมือนจริง 

ในการกําหนดรูปแบบของแตละแนวทางเลือก มีหลักเกณฑที่ใชรวมกันในแตละมุมมอง คือ ทางเลือก 

แรกเปนแนวทางที่เปลี่ยนแปลงมากที่สุดและมองเห็นองคประกอบรบกวนไดนอยที่สุด สวนใหญจะเปนการยาย 

ตําแหนง และใชตนไมบดบังเพื่อลดผลกระทบ แตกตางจากแนวทางเลือกที่สี่ ที่มีการเปลี่ยนแปลงนอยที่สุด 

และยังยอมใหห็นองคประกอบรบกวนได โดยใชวิธีออกแบบใหมใหลดความโดดเดนและสรางความกลมกลืนกับ 

ภูมิทัศนโดยรวม สวนทางเลือกที่สองและสามอยูตรงกลางระหวางทางเลือกที่หนึ่งและสี่ โดยทางเลือกที่สองจะ 

มีการเปลี่ยนแปลงมากกวาทางเลือกที่สาม ดังภาพที่ 6-11 แสดงใหเห็นถึงความแตกตางของแตละแนว 

ทางเลือก 

ภาพที่ 6 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณหนาบันไดพญานาค วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร 

ภาพที่ 7 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณดานหนาวัดพระสิงหวรมหาวิหาร

413 

ภาพที่ 8 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณดานหนาอุโบสถ วัดพระสิงหวรมหาวิหาร 

ภาพที่ 9 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณดานหนาวัดเจดียหลวงวรวิหาร 

ภาพที่ 10 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณดานหนาเจดียทางทิศตะวันออก วัดเจดียหลวงวรวิหาร 

ภาพที่ 11 แสดงแนวทางเลือกในการปรับปรุงภูมิทัศนบริเวณดานหนาเจดียทางทิศตะวันตกเฉียงใต วัดเจดียหลวงวรวิหาร 

4. การสรางแบบสอบถาม เพื่อใหทราบถึงความคิดเห็นของกลุมคนที่มีสวนเกี่ยวของตอแนวทางใน 

การปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนในมุมมองสําคัญของแตสถานที่ทองเที่ยวนั้นๆ จึงไดสรางแบบสอบถามในรูปสมุด 

ภาพ ซึ่งบรรจุภาพจําลองแนวทางเลือกตางๆของแตละมุมมองประกอบกับขอคําถาม โดยคําถามแบงเปน 3 สวน 

ดังนี้ 

สวนที่1 การประเมินระดับความเห็นดวย กับรูปแบบของแนวทางเลือกตางๆ ซึ่งเปนการประเมินโดยใช 

คาคะแนน (Rating Scale) โดยแบงระดับความเห็นดวยออกเปน 5 ระดับ คือ ไมเห็นดวยอยางยิ่ง(1) ไมเห็น 

ดวย(2) เฉยๆ(3) เห็นดวย(4) เห็นดวยอยางยิ่ง(5) และทายสุดใหสามารถบอกถึงเหตุผลเพิ่มเติมได 

สวนที่ 2 การประเมินระดับความเห็นดวยตอวิธีการที ่ใชในการลดผลกระทบเชิงทัศนของทุกทางเลือก 

โดยใชวิธีการการใหคาคะแนน และแบงระดับความเห็นดวยเชนเดียวกับในสวนที่ 1

414 

สวนที่ 3 เปนขอเสนอแนะเพิ่มเติมในการปรับปรุงภูมิทัศนในแตละมุมมอง ซึ่งเปนคําถามปลายเปด 

5. การเก็บรวบรวมขอมูลแบบสอบถาม ไดกําหนดกลุมเปาหมายไว 4 กลุมหลักๆ และแบงสัดสวน 

แบบสอบถามดังนี้ คือ นักทองเที่ยวชาวตางชาติ 20 ชุด นักทองเที่ยวชาวไทย 30 ชุด คนทองถิ่น 35 ชุด และคน 

ในพื้นที่ศึกษา(พระสงฆ ผูประกอบการ) รวม 15 ชุด รวมเก็บแบบสอบถามทั้งสิ้น 100 ชุด 

6. การประมวลผลจากแบบสอบถาม เปนการนําขอมูลที่ไดจากแบบสอบถามทั้งหมดมาสราง 

ฐานขอมูลในโปรแกรม SPSS เพื่อนําไปประมวลผลและวิเคราะหทางสถิติตอไป 

ภาพที่ 12 กราฟแสดงระดับความเห็นดวย 

ของแนวทางเลือกตางๆ 

ภาพที่ 13 กราฟแสดงระดับความเห็นดวย 

ตอวิธีการลดผลกระทบ 

สัญลักษณ 

นักทองเที่ยวชาวตางชาติ 

นักทองเที่ยวชาวไทย 

คนทองถิ่น 

คนในพื้นที่ศึกษา 

โดยการวิจัยนี้ใชคาเฉลี่ย (Mean) ของแตละขอคําถาม แลวแสดงผลเปนกราฟเสน เพื่อวิเคราะห 

หาความสัมพันธและความแตกตางทางความคิดเห็นของแตละกลุมที่มีตอแนวทางเลือกตางๆดังกราฟในภาพที่ 

12 แกนตั้งแสดงคาระดับความเห็นดวย สวนแกนนอนแสดงแนวทางเลือกตางๆ และความคิดเห็นตอวิธีในการ 

ปรับปรุงเชิงทัศนที่แตกตางกันของแตละกลุมคนดังกราฟในภาพที่ 13 ซึ่งแกนตั้งแสดงคาระดับความเห็นดวย 

สวนแกนนอนแสดงวิธีการในการลดผลกระทบ ซึ่งผลการวิเคราะหนี้จะนําไปสูขอสรุปและแนวทางการปรับปรุง 

คุณภาพเชิงทัศนของมุมมองสําคัญ ที่สอดรับกับความคิดเห็นของทุกกลุมคนตอไป 

สรุปผลการวิจัย 

ผลจากการวิจัยนี้แสดงวาในแตละกลุมคนมีความคิดเห็นตอการออกแบบปรับปรุงภูมิทัศนที่แตกตาง 

กัน ตามปจจัยทางวัฒนธรรม บทบาทของแตละบุคคลตอสถานที่ และความผูกพันกับพื้นที่ ซึ่งมีผลตอการให 

ความสําคัญกับองคประกอบตางๆไมเหมือนกัน โดยสรุปประเด็นตางๆตามกลุมขององคประกอบรบกวนไดดังนี้ 

กลุมที่1 อาคารที่มีรูปลักษณทั่วไปนั้น แมวาไมไดมีคุณคาทางประวัติศาสตร แตมีผลตอความผูกพัน 

ระหวางคนกับสถานที่ เห็นไดจากคนในพื้นที่ศึกษาเปนกลุมที่มีความผูกพันกับสถานที่มากที่สุดเห็นดวยกับการ 

ยอมใหมองเห็นอาคารมากกวาการนําองคประกอบอื่นมาบดบัง ตรงขามกับแนวคิดของนักทองเที่ยว 

ชาวตางชาติซึ่งเปนกลุมคนที่ผูกพันกับสถานที่นอยที่สุด หากจะพิจารณาถึงองคประกอบที่มาบดบังอาคาร 

เหลานี้ คนสวนใหญเห็นดวยกับแนวทางการใชพืชพรรณมากกวาองคประกอบที่เปนสิ่งกอสราง ซึ่งขัดแยงกับ 

กลุมคนในพื้นที่ศึกษาที่เลือกใชแนวกําแพงในการบดบังอาคาร อาจเนื่องดวยสิ่งกอสรางดูแลรักษาไดงายกวา

415 

กลุมที่2 อาคารที่มีรูปแบบสถาปตยกรรมลานนาซึ่งแมวาจะเปนอาคารที่ถูกสรางขึ้นมาใหม แตดวย 

รูปลักษณที่แสดงถึงเอกลักษณเฉพาะ และไมใชรูปแบบของอาคารสําหรับบุคคลทั่วไป เปนรูปแบบที่ตอง 

เกี่ยวพันกับศาสนาหรือพระมหากษัตริย ซึ่งถือไดวาเปนของสูงและมีคายิ่ง ทําใหคนในกลุมของนักทองเที่ยวชาว 

ไทย คนทองถิ่น และคนในพื้นที่ศึกษาซึ่งเปนกลุมคนที่มีพื้นฐานทางวัฒนธรรมเดียวกัน เห็นดวยกับการที่ยอมให 

มองเห็นอาคารเหลานี้ในมุมมองสําคัญได แตกตางจากกลุมของนักทองเที่ยวชาวตางชาติซึ่งเปนกลุมที่มี 

วัฒนธรรมตางไปจากกลุมอื่นๆ ทําใหไมเขาใจความหมายของรูปแบบอาคารประเภทนี้ จึงเห็นดวยกับการใชพืช 

พรรณเพื่อบังอาคารเหลานี้ออกจากมุมมอง 

กลุมที่3 กลุมอาคารประเภทรานคาเปนองคประกอบที่มีความสําคัญกับกลุมคนในพื้นที่ศึกษา 

โดยเฉพาะผูประกอบการอยางมาก เนื่องจากเปนแหลงรายไดหลัก ดังนั้นคนในกลุมนี้จึงเห็นดวยกับวิธีการที่ 

ยังคงรานคาไวในตําแหนงเดิมและจะตองมองเห็นรานคาได มากกวาวิธีการใชตนไมบังหรือยายตําแหนงรานคา 

ไปไวที่อื่น ดวยเหตุวาหากมีการเปลี่ยนแปลงใดๆจะมีผลกระทบตอรายได นอกจากนี้ยังมองถึงประเด็นในดาน 

คาใชจายที่จะนํามาปรับปรุงภูมิทัศนอีกดวย จึงทําใหคนกลุมนี้เห็นดวยกับทางเลือกที่มีการเปลี่ยนแปลงนอย 

ที่สุด ซึ่งเปนแนวคิดที่ตรงกันขามกับนักทองเที่ยวชาวตางชาติที่เห็นดวยกับการใชพืชพรรณมาบังองคประกอบ 

กลุมนี้ไว และเห็นดวยกับการยายไปไวในตําแหนงอื่นที่กลุมคนนี้รับรูไดวาอยูบริเวณไหนและสามารถเขาถึงได 

งาย แสดงใหเห็นวารานคาไมไดเปนสิ่งจําเปนกับนักทองเที่ยวมากนักแตมุมมองที่สวยงามเปนสิ่งสําคัญกวา 

สําหรับการไดมาเที่ยวชมสถานที่ทองเที่ยว 

กลุมที ่4 องคประกอบที่อยูดานหนาองคประกอบหลักในสวนที่เปนจุดไหวพระ กลุมคนที่เปนชาวไทยมี 

ความคิดเห็นไปในแนวโนมเดียวกันวาควรคงไวในตําแหนงเดิม ซึ่งวางอยูในแนวแกนหลักของผังวัดและควรอยู 

แนวเดียวกับองคพุทธรูป มากกวาการยายไปอยูตําแหนงอื่น แตกตางจากกลุมคนชาวตางชาติซึ่งมีความเชื ่อและ 

ศาสนาที่ตางไป มองเห็นวาจุดไวพระไมจําเปนจะตองอยูในตําแหนงเดิมเสมอไป และหากคงอยูที่เดิมการเปลี่ยน 

สีใหมีความเขมขึ้นดูไมโดดเดน เปนแนวทางที่ดีมากกวาการไมดําเนินการลดผลกระทบใดเลย 

กลุมที่5 สิ่งอํานวยความสะดวกที่เตรียมไวเพื่อบริการนักทองเที่ยวสวนใหญมีขนาดเล็ก มีความจําเปน 

ในดานการใชงาน และควรอยูในตําแหนงที่ยังมองเห็นไดชัดเจนและเขาถึงไดงาย ดังนั้นแนวทางการลด 

ผลกระทบทําไดโดยออกแบบรวมไปกับองคประกอบอื่นใหดูกลมกลืนกัน โดยเลือกสีที่อยูในโทนเขมเพื่อไมให 

เห็นโดดเดนจนเกินไป 

กลุมที่6 รถยนตถือเปนองคประกอบที่ทุกลุมคนเห็นดวยอยางยิ่งวาเปนองคประกอบรบกวน และเห็น 

ดวยกับแนวทางที่จะยายตําแหนงทางเขารถยนตและไมใหผานเขามาในมุมมอง รวมถึงการหามจอดรถบริเวณ 

ดานหนาองคประกอบหลักอีกดวย ดังนั้นการจัดการสัญจรภายในสถานที่ทองเที่ยวเปนสิ่งจําเปนอยางยิ่งที่ตอง 

พึงระวังไมใหปรากฏอยูในมุมมองสําคัญ 

กลุมที่7 องคประกอบอื่นๆจําพวกสิ่งประดับตกแตงสถานที่ คนสวนใหญคอนขางเห็นดวยวาควรกําจัด 

องคประกอบจําพวก ธง ไมประดับ ปายที่ไมมีความจําเปนออกจากมุมมองโดยเฉพาะที่อยูบริเวณดานหนา 

องคประกอบหลัก สวนกลุมคนในพื้นที่ศึกษาเห็นดวยในระดับที่นอยกวากลุมอื่นๆ อาจเนื่องดวยมีแนวคิดวาสิ่ง 

เหลานี้ไมไดเปนสิ่งรบกวนภูมิทัศน หากเปนเพียงองคประกอบเพื่อเสริมสรางบรรยากาศเทานั้น สําหรับตนไมที่ 

บดบังองคประกอบหลักคนสวนใหญเห็นดวยกับการตัดแตงตนไมไมใหบดบัง แสดงใหเห็นวาการดูรักษาพืช

416 

พรรณเปนประเด็นที่จําเปนไมควรละเลย สวนโครงสรางสาธารณูปโภคเปนองคประกอบที่ตองคํานึงถึงตําแหนง 

ในการติดตั้งไมใหอยูในมุมมองสําคัญ เพราะคนสวนใหญเห็นดวยกับการยายสิ่งเหลานี้ออกจากมุมมอง 

ผลจากการวิจัยนี้สามารถนําไปเปนแนวทางในการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศนของสถานที่ทองเที่ยวทาง 

ประวัติศาสตรตางๆได รวมถึงทราบประเด็นที่ควรพิจารณาในการออกแบบองคประกอบที่อยูในภูมิทัศนของ 

มุมมองสําคัญไมใหสงผลกระทบตอความงามและคุณคาของสถานที่ นอกจากนั้นกระบวนการของการวิจัยนี้ยัง 

สามารถนําไปปรับใชกับสถานที่ทองเที่ยวประเภทอื่นๆตอไปได ซึ่งเปนวิธีการที่ใชเทคโนโลยีเขามาชวยเพื่อ 

ประหยัดเวลาและคาใชจายในการลงพื้นที่สํารวจ อีกทั้งยังชวยประมวลผลและกําหนดตําแหนงไดอยางถูกตอง 

เปนไปไดจริง สอดคลองกับบริบทของพื้นที่ ยิ่งไปกวานั้นยังเปนวิธีการที่ทําใหไดซึ่งแนวทางการปรับปรุงคุณภาพ 

เชิงทัศนที่เปนที่ยอมรับของทุกฝาย 


สมบัติ ประจญศานต, ดนัย นิลสกุล, และจักรกิช พรหมราษฎร. แนวทางการจัดการภูมิสถาปตยกรรม 

ทางการทองเที่ยวในเขตอีสานใต. มปป.: มปป., 2550. 

สํานักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม. คูมือประเมินผลกระทบทางสายตาจาก 

สิ่งกอสรางประเภทอาคาร. กรุงเทพฯ: คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2551. 

Smardon, Richard C., James F. Plmer and John P. Felleman. Foundations for Visual Project Analysis. 

New York: John Wiley & Sons, 1986. 

The landscape institute and Institute of environmental management & assessment. Guidelines for 

Landscape and Visual Impact Assessment. Second edition. London: Spon Press, 2002.

417 

ประสิทธิภาพการประหยัดพลังงานของอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้น : 

กรณีศึกษาอาคารพักอาศัยในกรุงเทพมหานคร 

Energy Saving From Double-Skin Shading Devices Of Residential in Bangkok 

ประวิตร กิตติชาญธีระ 



อาจารยที่ปรึกษา : ผูชวยศาสตราจารย ดร.อรรจน เศรษฐบุตร 


เนื่องดวยปจจุบัน คนจํานวนมากมีความเขาใจที่ไมถูกตองเกี่ยวกับการปองกันความรอนผานเปลือก 

อาคารเพราะมีความเขาใจวาการใสฉนวนกันความรอนหลายๆชั้นในผนังอาคารพักอาศัยจะยิ่งชวยลดความรอน 

และประหยัดพลังงานได แตจากการศึกษางานวิจัย 1 บานที่มีหนาตาง กระจก เปนพื้นที่มากโดยไมมีการบังแดดที่ 

ถูกตองแลว นําไปทําการกอสรางหรือปรับปรุงโดยการติดตั้งฉนวนกันความรอนที่ผนังหรือหลังคากลับพบวาจะ 

ยิ่งทําใหสิ้นเปลืองพลังงานมากขึ้น ซึ่งการใชฉนวนกันความรอนนั้น เหมาะสมกับอาคารสํานักงานหรืออาคารที่มี 

การใชงานในเวลากลางวันเทานั้นแตบานพักอาศัยจะเปนการใชงานในเวลากลางคืนเสียเปนสวนใหญ ซึ่ง 

หมายความวาการที่เราใชฉนวนหนาๆ หลายชั้นเทากับจะยิ่งทําใหเกิดการเก็บกักความรอนมากยิ่งขึ้นเพราะวา 

ความรอนและแสงสองผานเขามาทางกระจกรวมถึงการแผรังสีเขามาในเวลากลางวันทําใหความรอนที่สะสมอยู 

ในอาคารหรือโครงสรางอาคารไมสามารถคายออกสูภายนอกบานไดเนื่องจากมีฉนวนเปนเสมือนกลองเก็บกัก 

ความรอน ทําใหกอใหเกิดภาระการทําความเย็นมากยิ่งขึ้นมาก 

นอกจากนี้ยังพบวาการประหยัดพลังงานของบานพักอาศัยนอกจากจะขึ้นอยูกับการใชกระจกที่มี 

ประสิทธิภาพสูงแลวนั้น ยังขึ้นอยูกับการบังแดดที่ถูกวิธีเพื่อปองกันความรอนจากรังสีดวงอาทิตยที่ผานเขามาใน 

อาคารในเวลากลางวันและสะสมในโครงสรางอาคาร เพราะฉะนั้นจึงตองมีการศึกษาถึงเรื่องอุปกรณกันแดด 

แบบผนัง 2 ชั้นเพื่อศึกษาผลของการประหยัดพลังงานเมื่อเทียบกับการใชกระจกประสิทธิภาพสูงและผนังที่ใส 

ฉนวนกันความรอน ซึ่งอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้นสามารถปดทึบไดเต็มที่ในเวลากลางวัน เพื่อทําหนาที่ 

ปองกันการแผรังสี และแสงที่สองผานเขาสูตัวอาคาร และสามารถเปดรับทัศนียภาพและอากาศที่อยางเต็มที่ใน 

กลางคืน และดวยเหตุนี้จึงเล็งเห็นวาแนวคิดของงานวิจัยเพื่อการศึกษาประสิทธิภาพการประหยัดพลังงานของ 

อุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้น : กรณีศึกษา อาคารพักอาศัยในกรุงเทพมหานครจะเปนประโยชน โดยองค 

ความรูที่ไดจากการวิจัยนี้จะสามารถนําไปปรับปรุงแบบบานประหยัดพลังงานที่มีอยูแลวในปจจุบันใหมี 

1 ผูชวยศาสตราจารย ดร.อรรจน เศรษฐบุตร “การพัฒนาเกณฑขั้นต่ําของคุณสมบัติการปองกันความรอนของ 

เปลือกอาคารในอาคารบานเดี่ยว” ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย , การ 

ประชุมเชิงวิชาการเครือขายพลังงานแหงประเทศไทยครั้งที่ 3 23 – 25 พฤษภาคม 2550 โรงแรมใบหยกสกาย จังหวัดกรุงเทพ ฯ “

418 

ประสิทธิภาพในการใชพลังงานใหดีขึ้นแลวยังสามารถนําแนวทางจากการวิจัยนี้ไปใชประกอบเปนตนแบบ 

แนวทางในการออกแบบและติดตั้งอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้นทั้งในเชิงเทคนิคและเชิงเศรษฐศาสตรตอไป 

วิธีการวิจัย 

งานวิจัยใชการสํารวจรูปแบบบานจัดสรรมาตรฐานทั่วไปในทองตลาดและศึกษาเอกสารตางๆที่ 

เกี่ยวของกับการปองกันความรอนของเปลือกอาคารของบานพักอาศัยเพื่อนํามาสรางเปนรูปแบบอาคารตัวแทน 

(Reference Building) แลวจึงทําการวิเคราะหขอมูลของอาคารตนแบบ (Base Case) โดยจะแบงออกเปน 5 

ขั้นตอนหลักดังตอไปนี้ 

1. การสํารวจเก็บขอมูลตัวอยางบานพักอาศัย ทําการสํารวจเพื่อรวบรวมขอมูลตางๆจาก 

เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับบานพักอาศัย เชน แบบบานมาตรฐานสําหรับบานพักอาศัยในทองตลาด เพื่อ 

ศึกษาลักษณะรูปแบบการวางผังการใชสอย พื้นที่อาคาร การใชวัสดุกอสรางเปลือกอาคาร งานระบบอาคาร 

และ ชวงเวลาการใชงานของบาน ลักษณะการใชสอยพื้นที่ ชวงเวลาที่ใชงานอาคาร สัดสวนเนื้อที่ใชสอยที่ปรับ 

อากาศและไมปรับอากาศและสัดสวนชองเปดตอพื้นที่ผนังอาคาร (window-to-wall ratio – WWR) รวมไปถึง 

ศึกษาถึงดานสภาพแวดลอมในอาคารในการใชพลังงาน 

2. จําลองการใชพลังงานและสภาพการถายเทความรอนผานเปลือกอาคาร งานวิจัยนี้ใช 

แนวทางการวิจัยเชิงจําลองสถานการณจริง (Simulation Research) โดยจะใชเทคนิคการจําลองสภาพการ 

ถายเทความรอนผานเปลือกอาคารที่เปนทั้งผนังทึบและกระจกและทําการหาคาการใชพลังงานของอาคารอางอิง 

(Reference Building)ที่ไดจากการเก็บขอมูลตัวอยางบานพักอาศัยโดยอาศัยโปรแกรมคอมพิวเตอร 

VisualDoe4.1 และใชฐานขอมูลสภาพอากาศเฉลี่ยรายชั่วโมงจากกรมอุตุนิยมวิทยาเพื่อนําผลที่ไดมาพัฒนา 

เปนฐานการใชพลังงาน 

3. ศึกษาถึงขอมูลทางกายภาพของวัสดุประกอบอาคารตางๆ ราคาในสวนของเปลือกอาคาร 

ตอราคาคากอสรางทั้งหมด เพื่อใชประกอบในการออกแบบ และชวยในการกําหนดขอบเขตของการนําเสนอ 

อาคารทางเลือกแบบตางๆ รวมไปถึงการติดตั้งแผงกันแดดแบบ 2 ชั้น (ภาพที่ 1.1) กับกระจกอนุรักษพลังงาน 

ชนิดตางๆ และฉนวนกันความรอนในผนังอาคาร 

ภาพที่ 1.1 ตัวอยางแผงกันแดดแบบผนัง 2 ชั้น 

4. การจําลองการใชพลังงานของอาคารทางเลือกแบบตาง ๆ หลังจากไดกําหนดอาคาร 

ทางเลือกเปนที่เรียบรอย ขั้นตอนตอไปคือการจําลองการใชพลังงานของอาคารทางเลือกแบบตางๆ ดวย 

โปรแกรมคอมพิวเตอร VisualDoe4.1 และนําผลการจําลองที่ไดมาเปรียบเทียบกับฐานการใชพลังงานของ

419 

อาคารตัวแทน (Base Case) พรอมทั้งวิเคราะหและอภิปรายขอมูลรวมทั้งทําการคํานวณคาการประหยัด 

พลังงานรายปที่คาดวาจะไดจากทางเลือกตางๆ เมื่อเทียบกับฐานการใชพลังงาน (Baseline) 

5. วิเคราะหความคุมคาทางเศรษฐศาสตรพรอมสรุปผล โดยการนําคาพลังงานที่สามารถลดได 

ในแตละแนวทาง โดยวิเคราะหเปรียบเทียบงบประมาณที่ตองลงทุน แลวจึงคํานวณหาจุดคุมทุนของแตละ 

แนวทาง โดยคํานวณคาใชจายตลอดอายุการใชงาน หรือ Life-Cycle Cost (LCC) แลวจึงหาความคุมคาในการ 

ลงทุนที่จะใชในการติดตั้งอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้น ที่จะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการใชพลังงาน โดย 

แนวทางที่ไดจากการวิจัยจะเปนทางเลือกใหกับสถาปนิกและผูออกแบบตอยอดทางความคิดในการออกแบบ 

แผงกันแดดไดในอนาคต 


จากการประมวลภาพรวมของกลุมอาคารศึกษาทางดานกายภาพพบวาลักษณะโดยรวมสวนใหญของ 

แบบบานพักอาศัย 2 ชั้นจะมีรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผา สวนชั้นลางมีที่วางใตอาคารสําหรับจอดรถ ชั้นบนมีหองนอน 

ใหญ 1 หอง และหองนอนเล็ก 1 หอง และหองทํางาน 1 หอง สัดสวนพื้นที่ชองเปดตอผนัง พื้นที่อาคาร (WWR) 

30 % ใชเปนกระจกใสชั้นเดียวที่ความหนา 6 มม. และวัสดุเปลือกอาคารเปนผนังกออิฐฉาบปูน 1 ชั้น โดยที่ 

อาคารตนแบบ (Base Case) มีพื้นที่ใชสอย รวม 255 ตารางเมตร คิดเปนพื้นที่ใชสอยภายใน (Net area) 213 

ตารางเมตร ตามภาพที่ 1.2 

ภาพที่ 1.2 แสดงแปลนและรูปดานของอาคารตนแบบ (Base Case)

420 

ทางดานสภาพแวดลอมภายในอาคาร ผูวิจัยไดกําหนดคาคงที่ไวดังตอไปนี้ 

- จํานวนผูอาศัย 4 คนตอหลัง 

- มีการติดตั้งเครื่องปรับอากาศเฉพาะชั้น 2 (หองนอน) เทานั้น 

- ตั้งคาอุณหภูมิปรับอากาศที่ 24 องศาเซลเซียส 

- มีการกําหนดเวลาการใชเครื่องปรับอากาศในหองนอนดังนี้ 

o วันจันทร-ศุกร จะใชเครื่องปรับอากาศเวลา 20:00 – 06:00 น. 

o วันหยุดสุดสัปดาห จะใชเครื่องปรับอากาศเวลา 21:00 – 08:00 น. 

- ตั้งแตวันจันทร-ศุกรกําหนดใหมีผูอาศัยเต็มจํานวนใน ระหวางเวลา 18:00 – 07:00 น. 

- วันหยุดสุดสัปดาหกําหนดใหมีผูอาศัยคิดเปนจํานวน 80% ตลอดเวลา 24 ชั่วโมง 

- การใชพลังงานไฟฟาแสงสวางคํานวณจากแบบกอสราง คิด เปน 7.53 Watt/sq.m. 

- การใชพลังงานไฟฟาอุปกรณคิดเปน 8.61 Watt/sq.m. 

- อุปกรณเครื่องใชไฟฟาที่ใชประกอบดวย โทรทัศน 3 เครื่อง วิทยุเครื ่องเสียง 2 ชุด พัดลมตั้งโตะ 

1 เครื่อง คอมพิวเตอรและพรินเตอร 2 ชุด เตาไมโครเวฟ 1 เครื่อง หมอหุงขาว 1 เครื่อง เครื่องทํานารอน 2 เครื่อง 

เครื่องปมน้ํา 1 เครื่อง 

สรุปการใชพลังงานไฟฟาตอปของอาคารตนแบบ WWR30 อยูที่ 19,044 kWh/year โดยที่คาเฉลี่ย 

ตอตารางเมตรเทากับ 89.41 kWh/sq.m. ตอป ซึ่งไดลองเปรียบเทียบกับ WWR สัดสวนตางๆ ตามตารางที่ 1.1 

Single Clear Glass 6 mm. 

หนวยการใชไฟฟา 

สัดสวนชองเปดตอผนังพื้นที่อาคาร (Window to Wall 

ตอป 

Ratio, %) 

(kWh/year) 

WWR 

10 

WWR 

20 

WWR 

30 

WWR 

40 

ไฟฟาแสงสวาง 

(Lighting) 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 1,767 

ไฟฟาอุปกรณ 

(Appliances) 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 6,701 

พลังงานปรับอากาศ 

(Cooling) 6,772 7,785 8,619 9,653 10,573 11,482 12,370 13,299 14,414 15,033 

พัดลม (A/C Fan) 1,531 1,760 1,957 2,198 2,411 2,621 2,830 3,048 3,289 3,435 

Single Clear Glass 

6 mm 16,771 18,013 19,044 20,319 21,452 22,571 23,668 24,815 26,171 26,936 

kWh/m2 79 85 89 95 101 106 111 117 123 126 

ตารางที่ 1.1 แสดงผลการใชไฟฟาของกระจกใสชั้นเดียวกับ WWR ขนาดตางๆ 

WWR 

50 

WWR 

60 

WWR 

70 

WWR 

80 

WWR 

90 

WWR 

100

421 

จากผลการจําลองการใชพลังงานโดยเปลี่ยนเฉพาะชนิดกระจกจากอาคารตนแบบที่ใชเปนกระจกใส 

ชั้นเดียว หนา 6 มม. เปนอาคารทางเลือกที่ใชกระจก Double Low-E Glass คา U-Value = 2.3 W/m 2 K คา SC 

= 0.5 และอาคารทางเลือกที่ใชกระจก Double Reflective Glass คา U-Value =3.4 W/m 2 k คา SC = 0.27 ซึ่ง 

ผลจากจําลองดวยโปรแกรม VisualDoe4.1 พบวาอาคารตนแบบจะใชพลังงานไฟฟาตอปมากกวากระจก 

Double Low-E และ กระจก Double Reflective Glass เนื่องจากกระจก 2 ชนิดหลังเปนกระจกประสิทธิภาพสูง 

ที่มีคา SC ต่ํากวากระจกทั่วไป ดังกราฟที่ 1.2 

ภาพที่ 1.3 เปรียบเทียบการใชพลังงานของกระจก 3 ชนิด 

กราฟที่ 1.3 แสดงการเปรียบเทียบการใชกระจกทั้ง 3 ชนิดกับบานพักอาศัย 2 ชั้นแบบมาตรฐานที่ไมมี 

การบังแดด จากกราฟแสดงใหเปนวาเมื่อ WWR มีคาสูงขึ้น การใชพลังงานไฟฟาจะสูงตามไปดวย โดยเฉพาะ 

กรณีหากใชกระจก Single Clear Glass 6 mm. จะมีคาการใชพลังงานสูงขึ้นอยางเห็นไดชัด เนื่องจากมีคา U- 

Value = 6.12 W/m2K คา SC = 0.95 สวนกระจก Double Reflective Glass นั้นจะมีคาการใชพลังงานนอย 

ที่สุดเพราะมีคา SC ต่ําที่สุด ซึ่งหมายความวาถาอยากใหผนังอาคารมีพื้นที่กระจกเปนจํานวนมากและสามารถ 

ประหยัดพลังงานไฟฟาตอปไดดวยนั้น ควรเลือกใชกระจกที่มีคา U-Value และ SC ที่นอย หรือในอีกนัยยะหนึ่งก็ 

คือจะตองมีการบังแดดดวยอุปกรณบังแดดใดๆ 

ผูวิจัยจึงไดทําการจําลองหาคาการใชพลังงานไฟฟาตอปเมื่อมีการติดตั้งอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้น 

ที่สัดสวนการบังแดดที่ 20%, 40%, 60%, 80% และ 100% ควบคูไปกับการใชกระจกใสชั้นเดียวของอาคาร 

ตนแบบที่มีคา WWR ขนาดตางๆกัน ดวยโปรแกรม VisualDoe4.1 ดังเชน ภาพที่ 1.4 แสดงสัดสวนของการ 

บังแดดที่ 60%, 80% และ 100% ตามลําดับ 

ภาพที่ 1.4 แสดงสัดสวนของการบังแดดที่ 60%, 80% และ 100% ตามลําดับ

422 

โดยทั้งนี้ไดปรับสัดสวนการบังแดดจาก 20%-100% พบวาอุปกรณกันแดดจะมีประสิทธิภาพเทียบเทาหรือดีกวา 

การใชกระจกอนุรักษพลังงานเมื่อมีการบังแดดที่ 60% ขึ้นไป ดังภาพที่ 1.5 และ 1.6 

ภาพที่ 1.5 เปรียบเทียบการบังแดดที่ 60% กับกระจกชนิดตางๆ 

ภาพที่ 1.6 เปรียบเทียบการบังแดดที่ 100% กับกระจกชนิดตางๆ 

จากภาพที่ 1.6 ทําใหทราบถึงประสิทธิภาพของอุปกรณกันแดดแบบผนัง 2 ชั้นเมื่อบังแดดที่100% พบวา 

คาการใชพลังงานจะลดลงอยางเห็นไดชัดเมื่อพื้นที่กระจกเพิ่มมากขึ้น ซึ่งหมายความวาถาบานพักอาศัยที่มี 

สัดสวนพื้นที่กระจกตอพื้นที่ผนังมากนั้น การติดตั้งแผงกันแดดถือวาเปนทางเลือกที่เหมาะสมที่สุดตรงขามกับ 

การใชกระจกอนุรักษพลังงานซึ่งคาการใชพลังงานจะสูงขึ้นตามพื้นที่กระจกที่เพิ่มมาก 

ผลจากการวิเคราะหชี้ใหเห็นวาเมื่อมีการบังแดดที่ 100% ในเวลากลางวันที่ไมมีผูอยูอาศัยอยูในบาน 

จะชวยประหยัดพลังงานมากที่สุด และยังประหยัดพลังงานมากกวาการใชกระจกประสิทธิภาพสูงใด ๆ ทั้งสิ้น 

สรุปไดวา กระจก Single Clear 6 mm.ที่มีการกันแดดในเวลากลางวันอยางถูกวิธี จะชวยใหสามารถประหยัด 

พลังงานมากกวาการใชกระจกประสิทธิภาพสูงที่ไมมีการกันแดดที่ดี โดยเฉพาะอาคารที่มีสัดสวนพื้นที่กระจกตอ 

พื้นที่ผนังเปนจํานวนมาก (WWR80 – WWR100) จะเปนลักษณะการบังแดดที่ครอบคลุมทั้งหมด จนทําให 

กระจกมีคุณสมบัติการถายเทความรอนไมแตกตางจากผนังทึบที่มีคา U-Value สูง แตไมไดรับการแผรังสีดวง

423 

อาทิตยเขาหากระจกในเวลากลางวัน ดังนั้นเมื่อพื้นที่กระจกมีมากขึ้นหมายความวาการระบายความรอนสะสม 

จากภายในออกสูภายนอกในเวลากลางคืนจึงเกิดขึ้นไดมากกวาการถายเทความรอนผานผนังทึบที่มีคาการกัน 

ความรอนสูงทําใหคาการใชพลังงานลดลงตามไปดวย ดวยเหตุนี้ผูวิจัยจึงจําเปนที่จะตองทําการวิเคราะหผลของ 

อาคารทางเลือกที่มีการใสฉนวนกันความรอนที่ผนังควบคูไปดวย จึงไดจําลองอาคารทางเลือกที่ใสฉนวนใยแกว 

หนา 3 นิ้ว ที่ดานในผนัง ซึ่งคา U-Value = 0.387 W/m 2 K เปรียบเทียบกับอาคารตนแบบที่ไมมีการใสฉนวนกัน 

ความรอนใดๆ ซึ่งคา U-Value = 2.828 W/m 2 K ดังกราฟที่ 1.5 

ภาพที่ 1.7 เปรียบเทียบอาคารทางเลือกที่ใชฉนวนกันความรอนกับอาคารตนแบบ 

กราฟที่ 1.7 เปนการเปรียบเทียบบานพักอาศัยทั่วไปที่ใชผนังกออิฐมอญชั้นเดียว (Base Case) กับ 

ผนังที่มีการเพิ่มฉนวนกันความรอนที่ผนังดานใน โดยที่กระจกยังคงเปนกระจกชนิดเดียวกันคือ Single Clear 

Glass 6 mm. จากกราฟนี้แสดงใหเห็นวา ผนังที่มีฉนวนกันความรอนจะใชพลังงานไฟฟานอยกวาผนังกออิฐ 

ธรรมดาเมื่อสัดสวนพื้นที่ชองเปดตอพื้นที่ผนังมีคานอย ( WWR10-WWR30) แตเมื่อสัดสวนพื้นที่กระจกเพิ่มมาก 

ขึ้นนั้น ผนังที่มีฉนวนกันความรอนกลับใชพลังงานไฟฟามากกวาผนังธรรมดาเนื่องดวยวาเมื่อพื้นที่กระจกเพิ่ม 

มากขึ้นนั้นทําใหรับแสงและการแผรังสีความรอนจากดวงอาทิตยเขามามากในเวลากลางวัน แตกลับไมสามารถ 

ระบายออกไดดีเทาที่ควรเนื่องจากมีผนังที่เปนฉนวนเปนเสมือนตัวเก็บกักความรอนทําใหเกิดภาวะสะสมความ 

รอนเปนเหตุทําใหเครื่องปรับอากาศทํางานหนักขึ้นสงผลใหการใชพลังงานไฟฟาเพิ่มมากขึ้น 

ดังนั้นผูวิจัยจึงไดสรางรูปแบบอาคารทางเลือกเพิ่มมาอีกหนึ่งกรณีคือใสฉนวนกันความรอนใหกับผนัง 

อาคารพรอมทั้งติดตั้งแผงกันแดดไมควบคูไปดวย ดังแสดงในกราฟที่ 1.6 และกราฟที่ 1.7 แสดงผลการบังแดด 

60% และการบังแดด 100% ที่มีการใสฉนวนกันความรอน

424 

ภาพที่ 1.8 เปรียบเทียบอาคารทางเลือกที่บังแดด 60% พรอมใสฉนวนกันความรอน 

ภาพที่ 1.8 แสดงการเปรียบเทียบคาการใชพลังงานไฟฟาระหวางอาคารที่ติดตั้งแผงกันแดดไมที่ 60% 

โดยที่ใชผนังกออิฐ 1 ชั้นธรรมดา ไมมีฉนวนกันความรอน เปรียบเทียบกับอาคารที่ติดตั้งแผงกันแดดไมที่ 60% 

พรอมใสฉนวนใยแกว 3 นิ้วที่ผนังดานใน พบวาเมื่อติดตั ้งการกันแดด 60% ใหกับผนังที่มีฉนวนกันความรอนอยู 

แลวนั้นกลับทําใหคาการใชพลังงานไฟฟาสูงขึ้นมากกวาผนังที่ไมมีฉนวนกันความรอน 

เมื่อใชแผงกันแดดที่ 60% กับผนังที่มีฉนวนกันความรอนกับอาคารที่มีคา WWR 50 -100 % จะมีการ 

ใชพลังงานคอนขางคงที่หมายความวา พื้นที่กระจกยิ่งมาก พื้นที่ผนังที่เปนฉนวนยิ่งนอยลง ซึ่งทําใหคา U-Value 

เฉลี่ยของอาคารเริ่มสูงขึ้น ซึ่งในความรูของผูออกแบบอาจจะคิดวาจะตองเปลืองพลังงานมากขึ้น แตผลที่พบคือ 

คา U ที่สูงขึ้น กลับไมมีผลตอการใชพลังงานที่มากขึ้นเลย ถาหากบังแดดไดอยางนอย 60% ดังนั้น การใชผนังที่ 

มีฉนวนหนา เพื่อลดคา U-Value ของอาคารพักอาศัยในเขตภูมิอากาศของไทย จึงไมจําเปน และไมถูกตองเสมอ 

ไป และเมื่อนําไปเปรียบเทียบกับกรณีที่ไมมีการติดตั้งอุปกรณกันแดด (กราฟที่ 1.5) จะพบวาการที่ใชพลังงานที่ 

มากขึ้นเมื่อ WWR สูงขึ้นนั้น สืบเนื่องมาจากการแผรังสีดวงอาทิตยที่มาสะสมมากขึ้นในตัวอาคารเพราะหาก 

ไมไดเปดเครื่องปรับอากาศเวลากลางวัน จึงไมเกี่ยวกับการใชพลังงานในเวลากลางวันแตอยางใด แตเปนการใช 

พลังงานในเวลากลางคืนเปนสวนใหญ 

ภาพที่ 1.9 เปรียบเทียบอาคารทางเลือกที่บังแดด 100% พรอมใสฉนวนกันความรอน 

ภาพที่ 1.9 แสดงการเปรียบเทียบระหวางการบังแดดที่ 100% โดยที่ใชผนังกออิฐ 1 ชั้น เปรียบเทียบกับ 

ผนังที่ใสฉนวนกันความรอน จากกราฟนี้แสดงใหเห็นวาเมื่อใสแผงกันแดด 100% กับผนังกออิฐ 1 ชั้น กับผนังที่

425 

ใสฉนวนกันความรอนนั้น คาการใชพลังงานไฟฟาจะมีคาใกลเคียงกัน โดยที่เมื่อใสแผงกันแดด 100 % สามารถ 

อธิบายไดชัดเจนมากวา ยิ่ง WWR มีคาสูงขึ้น หมายความวา พื้นที่ผนังทึบที่เปนฉนวนมีนอยลง พื้นที่กระจกที่ 

ระบายความรอนดีกวามีมากขึ้น สงผลใหคา U Value เฉลี่ยของผนังมีคามากขึ้น การถายเทความรอนระหวาง 

ภายในและภายนอกมีมากขึ้น แตกลับมีคาไฟลดลง 

ภาพที่ 1.10 เปรียบเทียบการใชพลังงานตอปสําหรับอาคารที่มีคา U(eff) แตกตางกัน 

กราฟนี้แสดงคา U(eff) ของพื้นที่รวมผนังอาคารซึ่งตามหลักทั่วไป ยิ่งคา U-Value มากนั้นจะสงผลใหความรอน 

สามารถถายเทระหวางภายในกับภายนอกใหมาก แตขอมูลที่ไดจากกราฟกลับพบวา ผนังที่ใชเปนกระจก 

Double Low-E, ผนังที่ติดตั้งอุปกรณกันแดดที่ 100% และผนังที่ติดตั้งอุปกรณกันแดดที่ 100% ควบคูไปกับ 

ฉนวนกันความรอน นั้นกลับสวนทางกันคือ ยิ่งคา U-Value สูงการใชพลังกับยิ่งลดลงเพราะวาการใชกระจก 

Low-E และแผงกันแดด 100% สามารถตัดรังสีความรอนจากภายนอกในเวลากลางวันไมใหมาสะสมในอาคาร 

และนอกจากนี้คา U-Value ที่สูงจะชวยใหความรอนที่สะสมในเวลากลางวันและความรอนภายใน (Internal 

Heat Gain) สามารถระบายออกสูภายนอกไดทําใหไมเปลืองภาระการปรับอากาศในเวลาหัวค่ํา 

การวิเคราะหเชิงเศรษฐศาสตร 

งานวิจัยชิ้นนี้จะทําการวิเคราะหทางเศรษฐศาสตร (Economic Analysis) แสดงการคํานวณระยะเวลา 

คุมทุน (Payback period) และผลตอบแทนการลงทุน (Rate of return) แสดงผลการ คํานวณคาใชจายตลอด 

ชวงอายุการใชงานอาคาร 20 ป (Life-cycle cost) 

การคํานวณ LCC (Life Cycle Cost , คาตนทุนตลอดอายุวัฏจักร) คือการคํานวณหาคาใชจายรวม 

ตลอดอายุการใชงานของอาคารซึ่งปะกอบไปดวยสองสวนหลักคือ มูลคาของการลงทุน (Owning) , คาใชจายใน 

การดําเนินงานตลอดอายุการใชงาน (Operating) โดยมีสูตรการคํานวณดังตอไปนี้

426 

1 + e 

n 

1 + e 

PV = A x 1 + i x 1 + i - 1 ........... (1) 2 

1 + e 

1 + i - 1 

LCC = PV + คากอสรางเริ่มตนในปแรก ........... (2) 

อัตราสวนพื้นที่กระจกตอพื ้นที่ 

ผนังทั้งหมด WWR (%) 

WWR 

10 

WWR 

20 

WWR 

30 

WWR 

40 

คาการลงทุนในการใชแผงกันแดดไม 

พรอมติดตั้ง (บาท/ตร.ม.) 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 3,650 

พื ้นที่กระจกรวม 4 ดาน 

(ตร.ม.) 15.4 30.8 46.2 61.6 77 92.4 107.8 123.2 138.6 154 

คาการลงทุนในการใชแผงกันแดดไม 

พรอมติดตั้ง (บาท) 56,210 112,420 168,630 224,840 281,050 337,260 393,470 449,680 505,890 562,100 

ตารางที่ 1.2 คาลงทุนในติดตั้งแผงกันแดดใหกับ WWR ขนาดตางๆ 

จากตารางที่ 1.2 แสดงใหเห็นถึงคาการลงทุนในการใชแผงกันแดดพรอมติดตั้งกับอาคารที่คา WWR 

ขนาดตางๆ โดยสัดสวนพื้นที่ของอุปกรณกันแดดที่ติดตั้งจะเทากับพื้นที่กระจกของอาคาร โดยอาคารตนแบบ 

WWR30 มีพื้นที่กระจก 46.20 ตารางเมตร คาการลงทุนในการติดตั้งแผงกันแดดคิดเปนเงิน 3,650 บาท /ตร.ม. 

เพราะฉะนั้นคาการลงทุนของการติดตั้งแผงกันแดดที่ WWR30 เปนเงินทั้งสิ้น 168,630 บาท สวน WWR100 จะ 

อยูที่ 562,100 บาท 

จากวิเคราะหและสรุปผลแสดงใหเห็นวาคาเปรียบเทียบ อาคารตนแบบ (Base Case) กับอาคารที่ 

ติดตั้งอุปกรณกันแดดที่คา WWR 30 จะเห็นไดวาสามารถประหยัดคาใชจายไฟฟาตอปจะอยูที่ 17% แตเมื่อ 

เปรียบเทียบกับอาคารทางเลือกที่มีการกันแดดที่ 100% กับอาคารตนแบบที่ไมมีการกันแดดใดๆ โดยกําหนดให 

อาคารมีคา WWR100 นั้นพบวาคาการใชพลังงานไฟฟาตางกันถึง 49% และไดคํานวณหาระยะเวลาคืนทุนของ 

แผงกันแดด พบวาสําหรับกรณี WWR30 ที่มีจะใชแผงกันแดดนั้นระยะเวลาการคืนทุนอยูที่ 22 ป แตถาเปนกรณี 

WWR100 นั้นระยะเวลาการคืนทุนจะอยูที่ 17 ป 

WWR 

50 

WWR 

60 

WWR 

70 

WWR 

80 

WWR 

90 

WWR 

100 

2 PV = มูลคาปจจุบันของคาไฟฟา (บาท) 

A = คาไฟฟารายป (บาท) 

e = อัตราเงินเฟอ (~5%) 

i = อัตราดอกเบี้ย (~7%) 

n = จํานวนอายุการใชงานของอาคาร (20 ป)

427 

ภาพที่ 1.11 เปรียบเทียบคา Life Cycle Cost ของเปลือกอาคาร 2 ชนิด 

จากผลการวิเคราะหการลงทุนทางดานเศรษฐศาสตรของการติดตั้งแผงกันแดด 100% กับการใช 

กระจก Double Low-E พบวาคา Life Cycle Cost ของทั้งคูมีคาใกลเคียงกันเมื่อ WWR มีคานอย แตสําหรับ 

อาคารที่ WWR มีคามาก (80% ขึ้นไป) คา Life Cycle Cost ของแผงกันแดดอยูที่ 1,556,082 บาท ซึ่งนอยกวา 

การใชกระจก Double Low-E ซึ่งอยูที่ 1,632,933 บาท ในการวิเคราะหระยะเวลาคืนทุนนั้นพบวาสําหรับ 

อาคารที่มี WWR100 การใชกระจก Double Low-E จะมีระยะเวลาคืนทุนจะนานถึง 37 ป แตการติดตั้งแผงกัน 

แดดนั้นจะทําใหระยะเวลาคืนทุนสั้นลงเปน 14 ป ทําใหไดขอสรุปในเชิงเศรษฐศาสตรวา การติดตั้งอุปกรณกัน 

แดดแบบผนัง 2 ชั้นจะเหมาะกับบานพักอาศัยที่ตองการพื้นที่กระจกตอสัดสวนผนังเปนพื้นที่มาก โดยจะ 

สามารถประหยัดพลังงานและมีความคุมคาในการลงทุนเชิงเศรษฐศาสตรดีที่สุด 


1. อาคารพักอาศัยที่มีคา WWR สูงพบวาการใชพลังงานจะมากขึ้น สืบเนื่องมาจากการแผรังสีดวงอาทิตยที่มา 

สะสมในตัวอาคารในเวลากลางวัน ทําใหเกิดภาระการทําความเย็นมากขึ้นในเวลากลางคืน 

2. กระจกใสชั้นเดียว หนา 6 มม.ที่มีการกันแดดในเวลากลางวันอยางดี จะชวยประหยัดพลังงานมากกวาการใช 

กระจกประสิทธิภาพสูงที่ไมมีการกันแดดที่ดี 

3. บานพักอาศัยที่มีสัดสวนพื้นที่กระจกตอพื้นที่ผนังมาก การติดตั้งแผงกันแดดจะดีที่สุดเพราะการใชพลังงานจะยิ่ง 

ลดลง ซึ่งตรงขามกับการใชกระจกอนุรักษพลังงานซึ่งคาการใชพลังงานจะสูงขึ้นตามพื้นที่กระจกที ่เพิ่มขึ้น 

4. อาคารทางเลือกที่ใชฉนวนใยแกว 3 นิ้ว กรณีที่ WWR มีคาสูงจะทําใหใชพลังงานไฟฟาสูงกวาการใชผนังธรรมดา 

เพราะจะรับแสงแดดและความรอนเขามามากแตไมสามารถระบายออกไดดี เปนเหตุทําใหเครื่องปรับอากาศ 

ทํางานหนักขึ้น 

5. สําหรับบานพักอาศัยในเขตรอนชื้น การที่ใสฉนวนหลายชั้นเพื่อลดคา U-Value ของผนัง จะไมมีผลตอการลด 

พลังงานไฟฟาเสมอไป ถาหากมีการบังแดดที่ดีตั้งแต 60%ขึ้นไป ใหกับอาคารที ่มีคา WWR50 – WWR100%

428 

6. อาคารที่มีการใชแผงกันแดดที่ 100% ควบคูกับการใชฉนวนกันความรอน พบวาเมื่อ WWR สูงขึ้นทําใหพื้นที่ผนัง 

ทึบที่เปนฉนวนมีนอยลง แตมีพื้นที่กระจกที่ระบายความรอนดีกวามากขึ้น ทําใหการถายเทความรอนระหวาง 

ภายในและภายนอกดีขึ้น สงผลใหคาไฟลดลง 

7. ผลจากการวิเคราะหทางเศรษฐศาสตรพบวา คา Life Cycle Cost ของแผงกันแดดจะมีคานอยกวาการใชกระจก 

Double Low-E เมื่ออาคารนั้นมีคา WWR สูง (80% ขึ้นไป) 

8. อาคารพักอาศัยที่ตองการระยะเวลาการคืนทุนเร็ว การใชแผงกันแดดถือเปนทางเลือกที่ดีที่สุด เพราะจะคืนทุน 

เร็วกวาการใชกระจก Double Low-E ถึง 23 ป 

ผูวิจัยหวังวาขอมูลที่ไดจากงานวิจัยชิ้น จะเปนประโยชนสําหรับสถาปนิกและผูออกแบบเพื่อเปนขอมูล 

ในการเลือกใชแผงกันแดดตามสัดสวนตางๆ หรือเลือกกระจกที่มีประสิทธิภาพสูงสําหรับชองเปดของอาคาร โดย 

ทั้งนี้ขึ้นอยูกับจุดประสงคของการเลือกใชวัสดุชนิดนั้นๆใหมีประสิทธิภาพมากที่สุดรวมถึงสัดสวนพื้นที่กระจกตอ 

ผนังอาคารที่มีคาแตกตางกันไปตามความเหมาะสม 


ผศ.ดร.อรรจน เศรษฐบุตร , ผศ.ธนิต จินดาวณิค, ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร 

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย , การประชุมเชิงวิชาการเครือขายพลังงานแหงประเทศไทยครั้งที่ 3 23 – 

25 พฤษภาคม 2550 โรงแรมใบหยกสกาย จังหวัดกรุงเทพ ฯ “ การพัฒนาเกณฑขั้นต่ําของ 

คุณสมบัติการปองกันความรอนของเปลือกอาคารในอาคารบานเดี่ยว “ 

ผศ.ดร.อรรจน เศรษฐบุตร, ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณ 

มหาวิทยาลัย , Journal of Architectural/ Planning Research and Studies Volume 5 (1). 

Faculty of Architectural and Planning, Thammasat University 2007 “การพัฒนาเกณฑขั้น 

ต่ําของคุณสมบัติการปองกันความรอนของเปลือกอาคารในอาคารทาวนเฮาส “ 

สวิชญา ดาวประกายมงคล. “แนวทางการเลือกใชกระจกเปนผนังอาคารสํานักงานปรับอากาศเพื่อให 

สอดคลองกับกฎกระทรวงการออกแบบเพื่อการอนุรักษพลังงาน พ.ศ. 2552”. วิทยานิพนธ 

ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรม ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรม 

ศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2552.

429 

พัฒนาการการออกแบบการใหแสงสวางธรรมชาติในอาคารประเภทหองสมุด 

DEVELOPMENT OF DAYLIGHTING DESIGN STRATEGIES IN LIBRARY 

ไพลิน ไพจิตรสัตยา 



อาจารยที่ปรึกษา : ดร.วรภัทร อิงคโรจนฤทธิ์ 

บทนํา (Introduction) 

การออกแบบชองแสงเปนโจทยสําคัญขอหนึ่งในงานออกแบบสถาปตยกรรม เพราะเปนทั้งการสราง 

มุมมอง การใหแสงสวางธรรมชาติเขามาภายในและมีอิทธิพลตอผูใชงานโดยตรง แมจะมีทฤษฎีหรือแนวทางใน 

การออกแบบชองแสงใหคนควาอยูมากมาย แตในการสรางงานสถาปตยกรรมนั้นมีปจจัยที่เกี่ยวของอีกหลาย 

ดานทั้งเรื่องโครงสราง งานระบบ หรือวัสดุที่เลือกใชลวนสงผลตอประสิทธิภาพของชองแสงทั้งสิ้น และปจจุบัน 

ระยะเวลาในการทํางานที่จํากัดทําใหสถาปนิกมีเวลาในการศึกษา คนควา ทดลองในขั้นตอนการออกแบบที่ 

นอยลง การศึกษาวิจัยวิเคราะหรูปแบบวิธีการในการออกแบบชองแสงจากงานสถาปตยกรรมที่ถูกสรางขึ้นแลว 

จากอดีตจนถึงปจจุบัน จึงชวยใหสถาปนิกสามารถเรียนรู เพิ ่มเติมประสบการณ จากการศึกษาที่เนนเรื่อง 

องคประกอบทางสถาปตยกรรมที่เกี่ยวของ เพื่อนําไปพัฒนาหรือปรับใชในการทํางานของสถาปนิก 

จากการทบทวนวรรณกรรมที่ศึกษาเกี่ยวกับการออกแบบการใหแสงสวางธรรมชาติในงาน 

สถาปตยกรรม พบวางานวิจัยสวนใหญเปนงานวิจัยเชิงปริมาณ ทดลองเพื่อศึกษาผลของตัวแปร อาทิเชน คุณ 

พิรุฬหรัตน บุริประเสริฐ หัวขอวิจัยเรื่อง “รูปแบบของชองเปดดานขางเพื่อการนําแสงธรรมชาติมาใชในอาคาร 

สํานักงาน” ปพ.ศ.2543 เนนศึกษาตัวแปรสัดสวนพื้นที่กระจกและความตอเนื่องของชองเปดที่สงผลตอการใช 

พลังงาน, คุณบรรณสิทธิ์ จิตตะยโศธร หัวขอวิจัยเรื่อง “การนําแสงธรรมชาติเขาสูอาคารโดยการใชระบบทอนํา 

แสงทางดานขางของอาคาร”ปพ.ศ.2550 ศึกษาปจจัยที่มีผลตอปริมาณแสงที่ผานทอนําแสงเขาสูอาคาร 

นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยที่ศึกษาตัวแปรอื่นๆเชน คุณสมบัติของกระจก รูปทรงของเอเทรียมที่สงผลตอปริมาณแสง 

ในอาคาร ผลของการวิจัยที่ไดเปนขอมูลใหกับผูออกแบบสามารถนําไปประยุกตใชกับอาคารที่มีความคลายกัน 

งานวิจัยเกี่ยวกับเทคนิคการใชแสงธรรมชาติในตางประเทศที่พบสวนมากเนนประเด็นเพื่อการประหยัด 

พลังงาน อาทิเชน Danny H.W.Li, Joseph C. Lam หัวขอวิจัยเรื่อง “An investigation of Daylighting 

performance and energy saving in daylit corridor: 2002” ทําการศึกษาจากพื้นที่กรณีศึกษาเพื่อวัดพลังงาน 

ที่ประหยัดไดจากการใชแสงธรรมชาติรวมกับระบบควบคุมแสงประดิษฐ งานวิจัยบางสวนเปนการศึกษาถึง 

พฤติกรรมของผูใชตอการนําแสงธรรมชาติเขาสู อาคาร เชน Catherine Dubios, Claude Demers, Andre 

Potivin ศึกษาเรื่อง“Daylit Space and Comfortable Occupants: A variety of luminous ambiences in 

support of diversity of individuals: PLEA2009” เปนการสํารวจจากสถานที่จริงเพื่อศึกษาพฤติกรรมของผูใช 

ตอพื้นที่ที่มีแสงสองถึงโดยกําหนดพื้นที่ศึกษาเปนรานอาหารแหงหนึ่งในสถาบันศึกษา

430 

จากขอมูลดังกลาวไมพบวามีที่การศึกษาการออกแบบชองแสง เพื่อใหสถาปนิกสามารถใชเปนแนวทาง 

ในการคาดการณถึงประสิทธิผลของการใหแสงสวางธรรมชาติของการออกแบบชองแสงแตละรูปแบบที่เลือกใช 

ดังนั้นการศึกษารูปแบบของชองแสงและประสิทธิผลของการออกแบบนั้นๆ เพื่อวิเคราะหหารูปแบบที่ถูกนํามาใช 

และคาดการณประสิทธิผลของรูปแบบนั้น เพื่อที่จะนําขอมูลที่ศึกษามาประยุกตใชในการทํางานจริงไดใน 

อนาคต ทําใหเกิดคําถามวิจัยเกี่ยวกับการออกแบบชองแสงที่ถูกสรางขึ้นตั้งแตในอดีตเรื่อยมาจนปจจุบันนั้น วามี 

รูปแบบชองแสงและแผงบังแดดเปนอยางไร ทั้งยังใหประสิทธิผลการใหแสงสวางธรรมชาติเปนอยางไร เพื่อนํา 

ผลของงานวิจัยมาเปนตัวอยางใหกับการทํางานจริง 

วิธีวิจัย (Method) 

งานวิจัยฉบับนี้วิธีการสํารวจเก็บขอมูลกรณีศึกษา เพื่อเก็บรวบรวมขอมูลการออกแบบการใหแสงสวาง 

ธรรมชาติ และนําขอมูลที่ไดมาทําการวิเคราะหรูปแบบจากองคประกอบของการใหแสงสวางธรรมชาติเขามาใช 

ในอาคาร ซึ่งเปนขอมูลการกอสรางและใชงานจริง เพื่อใหผลของงานวิจัยชิ้นนี้เปนขอมูลที่สามารถนําไป 

ประยุกตใชได ขั้นตอนการวิจัยแบงออกเปนขั้นตอนตางๆดังนี้ 

1) การเลือกอาคารกรณีศึกษาเปนอาคารประเภทหองสมุดเพราะเปนอาคารที่มีการใชงานในชวงเวลา 

กลางวัน และเปนอาคารที่ตองการใชแสงธรรมชาติมากที่สุดอาคารหนึ่งทั้งประโยชนทางดานความสองสวางและ 

การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมที่ใหกับผูใชอาคาร จากการคนควาเบื้องตนพบวาเปนอาคารประเภท 

หองสมุดมีการกอสรางในเกือบทุกชวงเวลา โดยกําหนดเกณฑกรณีศึกษาที่มีลักษณะการใชงานเปนหองสมุดทั้ง 

อาคารหรือไมนอยกวาครึ่งของพื้นที่อาคาร โดยสามารถเลือกกรณีศึกษาเปนอาคารประเภทหองสมุดที่ถูกสราง 

ในกรุงเทพมหานครฯ ระหวางป พ.ศ.2464-2553 ได 21 กรณีศึกษา ดังนี้ 

ตารางที่ 1 แสดงรายชื่ออาคารที่กําหนดเปนกรณีศึกษา พรอมป พ.ศ. ที่กอสราง 

กรณีศึกษา กอสรางป พ.ศ. รายชื่ออาคาร 

1 2464 หองสมุดเนลสันเฮย 

2 2499 หองสมุดประชาชนสวนลุมพินี 

3 2509 หอสมุดแหงชาติ 

4 2509 หอสมุดศิริราช 

5 2511 หองสมุดสตางค มงคลสุข มหาวิทยาลัย มหิดล 

6 2512 หองสมุดประชาชนซอยพระนาง 

7 2518 สํานักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคําแหง 

8 2518 หอสมุดสาขา วังทาพระ สํานักหอสมุดกลาง ม.ศิลปากร 

9 2521 สํานักวิทยบริการ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 

10 2522 สํานักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 

11 2528 สํานักหอสมุดกลาง ม.ศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร 

12 2531 สํานักหอสมุด ม.เทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี

431 

กรณีศึกษา กอสรางป พ.ศ. รายชื่ออาคาร 

13 2532 หอสมุดดํารงราชานุภาพ 

14 2536 หองสมุดประชาชนแสงอรุณ 

15 2537 สํานักหอสมุดกลาง พระจอมเกลาฯลาดกระบัง 

16 2540 หอสมุดปรีดี พนมยงค หองสมุดธรรมศาสตร 

17 2545 สํานักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยกรุงเทพ 

18 2548 สํานักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ ม.ราชภัฏพระนคร 

19 2549 ศูนยการเรียนรู มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 

20 2551 หองสมุดวิลเลี่ยม วอรเรน 

21 2552 หอสมุด มหาวิทยาลัยศรีปทุม 

จากกรณีศึกษาที่กําหนดทั้ง 21 กรณี สามารถแบงตามชวงป พ.ศ.ที่กอสรางไดดังนี้ 

ภาพที่ 1 อาคารประเภทหองสมุดที่ถูกสรางในกรุงเทพมหานครฯ ระหวางป พ.ศ. 2464-2553 

จากขอมูลดังกลาวพบวาอาคารหองสมุดที่เลือกเปนกรณีศึกษามีหลากหลายประเภท ทั้งหองสมุด 

เอกชน หองสมุดสมาคมและหองสมุดมหาวิทยาลัย ซึ่งเห็นไดวารูปแบบในการออกแบบชองแสงที่แตกตางกัน

432 

จากการสํารวจขอมูลผังอาคารเบื้องตนเพื่อกําหนดกรอบพื้นที่ที่ทําการศึกษา โดยเลือกบริเวณที่นั่ง 

อานหนังสือ เพราะเปนพื้นที่ที่ถูกจัดใหอยูใกลกับชองแสง และเลือกศึกษารูปแบบของการใหแสงสวาง 

ธรรมชาติเปน ชองแสงดานขางเทานั้น เก็บขอมูลรูปแบบและองคประกอบของชองแสง เก็บขอมูลดวยการ 

ถายภาพและการจดบันทึก 

2) ศึกษาองคประกอบของการออกแบบการใหแสงสวางธรรมชาติ กําหนดกรอบการศึกษาที่รูปแบบ 

ของชองแสงและองคประกอบของแผงบังแดด ดวยการแจงแบบรูปดาน รูปตัดของพื้นที่บริเวณที่ทําการศึกษา 

จากขอมูลที่ไดทําการประเมินประสิทธิผลของการใหแสงสวางธรรมชาติของการออกแบบชองแสงและ 

แผงบังแดดกรณีศึกษาทั้ง 21 กรณี จากการคํานวณดวยโปรแกรม Dialux 4.7 โดยกําหนดวันและเวลาเดียวกัน 

ในทุกกรณีเพื่อรวบรวมเปนขอมูลของกรณีศึกษานั้นๆ 

ภาพที่ 2 แสดงรูปดานภายนอก รูปตัดขวาง รูปตัดตามยาว ทั้ง 21 กรณี

433 

3) วิเคราะหขอมูลการออกแบบดวยการจัดแบงกลุมขอมูล โดยใชหลักการในการออกแบบดังนี้ 

3.1) Window to Wall Ratio: WWR โดยทําการคํานวณหาอัตราสวนพื้นที่ของหนาตางตอพื้นที่ผนัง 

เพื่อแบงกลุมกรณีศึกษาที่มีคา WWR อยูในชวงที่แตกตางกัน สามารถแบงไดสามกลุม คือ WWR= 0.70-1.00, 

WWR= 0.46-0.69และ WWR= 0.30-0.45 และหาคาเฉลี่ยของคา WWR ของขอมูลทั้ง 3 กลุม ดังตารางที่ 2 

3.2) Vertical Shading Angle: VSA โดยทําการวัดคา VSA ของแผงบังแดดทางนอนของแตละกรณี 

สามารถแบงไดสามกลุม คือ VSA=29°-59°, VSA= 60°-89° และ VSA=90° และทําการหาคาเฉลี่ยของคา VSA 

และ HSA เพื่อเปนตัวกําหนดขอมูลของรูปแบบตอไป ดังตารางที่ 2 

3.3) Horizontal shading angle: HSA โดยทําการวัดคา HSA ของแผงบังแดดทางตั้งของแตละกรณี 

สามารถแบงไดสามกลุม คือ VSA=0°-4°, VSA= 5°-19° และ VSA=20°-40° และทําการหาคาเฉลี่ยของคา 

HSA เพื่อเปนตัวกําหนดขอมูลของรูปแบบตอไป ดังตารางที่ 2 

ตารางที่ 2 การแบงกลุมขอมูลจากคา WWR, VSA และ HSA 

4) จากการจัดกลุมขอมูลการออกแบบชองแสงและแผงบังแดดของกรณีศึกษาทั้ง 20 กรณีแลว และหา 

คาเฉลี่ยของแตละกลุมขอมูล เพื่อใชกําหนดรูปแบบขึ้นใหมที่มีความหลากหลายและเชื่อมโยงจากขอมูล 

กรณีศึกษาและสามารถศึกษาถึงความเกี่ยวพันธของประสิทธิภาพการใหแสงสวางตอรูปแบบที่สรางขึ้นไดเมื่อนํา 

ขอมูลขางตนมาใชในการกําหนดรูปแบบเพื่อทําการศึกษาสามารถแจงรายละเอียดไดดังนี้

434 

- กลุมขอมูลตามอัตราสวนพื้นที่ชองแสงตอพื้นที่ผนังสามารถจัดกลุมได 3 กลุมดังภาพ 

ภาพที่ 3 ภาพรูปดานแสดงขนาดพื้นที่ชองแสงทั้ง 3 กลุม 

- กลุมขอมูลตามคามุมแผงบังแดดทางนอน Vertical Shading Angle: VSA สามารถจัดกลุมได 3 

กลุมดังภาพ 

ภาพที่ 4 ภาพรูปตัดแสดงแผงบังแดดทางนอนทั้ง 3 กลุม 

- กลุมขอมูลตามคามุมแผงบังแดดทางตั้ง Horizontal Shading Angle: HSA สามารถจัดกลุมได 3 

กลุมดังภาพ 

ภาพที่ 5 ภาพแปลนแสดงแผงบังแดดทางตั้งทั้ง 3 กลุม 

5) นําลักษณะที่ไดมาสรางรูปแบบชองแสงและแผงบังแดดใหสําหรับหองจําลองที่กําหนดขึ้น สามารถ 

สรางรูปแบบไดทั้งหมด 27 รูปแบบ และสรางหองจําลองตามแตละรูปแบบ เพื่อทําการประเมินประสิทธิภาพใน 

การใหแสงสวางธรรมชาติดวยโปรแกรม (Dialux 4.7) โดยกําหนดรูปแบบหองขนาด 8.00 x 10.00 ม. รูปแบบ 

ชองแสงและแผงบังแดดแตกตางกันไปตามรูปแบบที่กําหนด และวางตําแหนงชองแสงใน 4 ทิศคือ ทิศเหนือ ทิศ 

ใต ทิศตะวันออกและทิศตะวันตก 


สรุปผลที่ไดจากการวัดคาการสองสวาง (Illuminances) แนวกลางหองที่ระนาบทํางาน 

+0.75 ม. ทุกระยะ 0.50 ม. จากหนาตางคาเฉลี่ยการสองสวางตลอดทั้งปและคํานวณอัตราความสม่ําเสมอของ 

แสง (Uniformity Ratio) แลวจึงนําคาที่ไดมาเขียนกราฟเพื่อหารูปแบบที่ใหประสิทธิภาพที่ดีทั้งดานปริมาณคือ 

คาการสองสวางและดานคุณภาพคือความสม่ําเสมอของแสง จากชองแสงแตละรูปแบบในแตละทิศ 

ภาพที่ 6 ภาพตัวอยางหองจําลองตามรูปแบบ WWR=0.82, VSA=41.5, HAS=1

435 

แผนภูมิที่ 1, 2 แสดงตัวอยางผลการคํานวณคาการสองสวางรูปแบบ WWR=0.82, VSA=70.5, HAS= 1 


เมื่อพิจารณาแผนภูมิคาการสองสวางของรูปแบบทั้ง 27 รูปแบบพบวาแมขนาดพื้นที่หนาตางที่แตกตางกัน 

หรือการมีระยะการยื่นแผงบังแดดที่ไมเทากัน การใหแตมีลักษณะการใหแสง ที่ใกลเคียงกันได และในอีกดาน 

หนึ่งคือผลของแผงบังแดดที่มีตอการใหแสงสวางธรรมชาติตอพื้นที่ภายในดวยรูปแบบเดียวกันจะมีประสิทธิภาพ 

ที่แตกตางเมื่อตางทิศกัน ดังนั้นเพื่อพิจารณาประสิทธิภาพการใหแสงของแตละรูปแบบและความสัมพันธระหวาง 

ขนาดชองแสง แผงบังแดดและทิศทางการวางชองแสง จึงใชคาเฉลี่ยการสองสวางตลอดทั้งปมาเปรียบเทียบกัน 

ในแตละทิศเพื่อศึกษาความเกี่ยวโยงของตัวแปรขางตน ไดขอสรุปดังนี้

ตารางที่ 3 ตัวอยางคาการสองสวางเฉลี่ยทั้งปทั้ง 27 รูปแบบ กรณีหันชองแสงไปทางทิศเหนือ 

436

437 

จากขอมูลในตารางที่ 3 แสดงใหเห็นวา การใหแสงของชองแสงที่มีคา WWR = 0.82 และ 

0.59 ประกอบกับการใชแผงบังแดดทางนอน และแผงบังแดดทางตั้งที่มีมุมระยะยื่นที่แตกตางกัน จะใหคาการ 

สองสวางเฉลี่ยอยูในชวงที่ใกลเคียงกัน คือ 128–1224 lux และ 160–1109 lux และเมื่อพิจารณาคาความ 

สม่ําเสมอ Uniformity Ratio ของชองแสงทั้งสองขนาดก็ไดคาที่ใกลเคียงกันเชนกันคือ 0.27-0.51 และ 0.24- 

0.52 ซึ่งตางจากการใหแสงของชองแสงที่มีคา WWR = 0.37 ที่ใหคาการสองสวางอยูในชวง 66-576 lux และ 

uniformity ratio อยูในชวง 0.17-0.57 เนื่องจากขนาดชองแสงเล็กยิ่งใหคาสองสวางที่ต่ํากวาคาการสองสวาง 

เฉลี่ยมาก สําหรับกรณีการหันชองแสงไปทางทิศเหนือการยื่นแผงบังแดดทางตั้งในระยะมุม 1°-30.6° นั้นสงผล 

ตอการใหแสงไมตางจนชัดเจนมากตอชองแสงทั้ง 3 ขนาด และเมื่อพิจารณารูปแบบที่ใหประสิทธิการการใหแสง 

สวางที่ดี ทั้งดานปริมาณและคุณภาพโดยพิจารณาจากคาการสองสวางเฉลี่ยและอัตราสวนความสม่ําเสมอ 

โดยแยกตามทิศทางการวางไดดังนี้ 

กรณีหันชองแสงไปทางทิศเหนือ คือ รูปแบบที่ใชขนาดชองแสงที่มีอัตราสวนพื้นที่ชองแสงตอ 

พื้นที่ผนัง 0.82 และมีแผงบังแดดทางนอนที่มี Vertical Shading angle = 70.5° และแผงบังแดดทางตั้งมี 

Horizontal Shading Angle = 30.6° ซึ่งใหคาการสองสวางเฉลี่ยทั้งปที่ 318 lux และใหคา uniformity ratio 

เทากับ 0.43 นั้นคือ 

ภาพที่ 7 รูปแบบการออกแบบชองแสงที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดกรณีหันชองแสงไปทางทิศเหนือ 

กรณีหันชองแสงไปทางทิศใต คือรูปแบบที่ใชขนาดชองแสงที่มีอัตราสวนพื้นที่ชองแสงตอ 

พื้นที่ผนัง 0.37 และมีแผงบังแดดทางนอนที่มี VSA = 70.5° และแผงบังแดดทางตั้งมี HSA = 1° ซึ่งใหคาการ 

สองสวางเฉลี่ยทั้งปที่ 306 lux และใหคา uniformity ratio เทากับ 0.56 นั้นคือ 

ภาพที่ 8 รูปแบบการออกแบบชองแสงที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดกรณีหันชองแสงไปทางทิศใต 

กรณีหันชองแสงไปทางทิศตะวันออก คือรูปแบบที่ใชขนาดชองแสงที่มีอัตราสวนพื้นที่ชอง 

แสงตอพื้นที่ผนัง 0.37 และมีแผงบังแดดทางนอนที่มี VSA = 90° และแผงบังแดดทางตั้งมี HSA = 12.8° ซึ่งให 

คาการสองสวางเฉลี่ยทั้งปที่ 1,000 lux และใหคา uniformity ratio เทากับ 0.50 นั้นคือ

438 

ภาพที่ 9 รูปแบบการออกแบบชองแสงที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดกรณีหันชองแสงไปทางทิศตะวันออก 

กรณีหันชองแสงไปทางทิศตะวันตก คือรูปแบบที่ใชขนาดชองแสงที่มีอัตราสวนพื้นที่ชองแสง 

ตอพื้นที่ผนัง 0.82 และมีแผงบังแดดทางนอนที่มี VSA = 41.5° และแผงบังแดดทางตั้งมี HSA = 1° ซึ่งใหคาการ 

สองสวางเฉลี่ยทั้งปที่ 310 lux และใหคา uniformity ratio เทากับ 0.51 นั้นคือ 

ภาพที่ 10 รูปแบบการออกแบบชองแสงที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดกรณีหันชองแสงไปทางทิศตะวันตก 


บรรณสิทธิ์ จิตตะยโศธร. การนําแสงธรรมชาติเขาสูอาคารโดยการใชระบบทอนําแสงทางดานขางของ 

อาคาร. วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรมศาสตร ภาควิชาสถาปตยกรรม 

ศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2550. 

พิรุฬหรัตน บุริประเสริฐ. รูปแบบของชองเปดดานขางเพื่อการนําแสงธรรมชาติมาใชในอาคารสํานักงาน 

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรมศาสตร ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร 

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2543. 

อวิรุทธ อุรุพงศา. การใชแสงธรรมชาติผานชองแสงดานขางสวนบน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพแสงสวางใน 

หองเรียนในชนบท. วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปตยกรรมศาสตร ภาควิชา 

สถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2544 

Ayona Datta, Daylighting in Cambridge Libraries: Shifting Focus Over Time. College of Architecture 

and Environmental design, Arizona State University, 2006. 

Catherine Dubios, Claude Demers, Andre Potivin, Daylit Space and Comfortable Occupants: A 

variety of luminous ambiences in support of diversity of individuals. PLEA, 2009. 

Danny H.W.Li, Joseph C. Lam, An investigation of Daylighting performance and energy saving in 

daylit corridor. City University of Hong Kong, 2003.

4 - Faculty of Architecture

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?