ฉบับที่ 2 : มกราคม 2551 - คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

บทความโดย :นายแพทยองอาจ เลิศขจรสินหัวหนาภาควิชาศัลยศาสตร⌫⌫⌦⌫⌫⌫⌫⌫⌫⌫ ไตเปนอวัยวะที่สำคัญของคนเรามีอยู 1 คูทำงานตลอดเวลาตราบที่เรายังมีชีวิต ทั้งกำจัดของเสีย สรางฮอรโมนที่ชวยเพิ่มเม็ดเลือดแดงและดูดซึมสารที่จำเปนกลับสูรางกาย เมื่อคนเรามีอายุมากขึ้นอวัยวะทุกสวนก็เสื่อมไปตามอายุ ไตก็เชนเดียวกัน ไตทำงานไดอยางมีประสิทธิภาพเปนอยางมากถึงแมจะมีไตเหลือขางเดียวก็มีชีวิตอยูไดอยางปกติ เมื่อไหรที่การทำงานของไตลดลงเหลือนอยกวารอยละ 10 เทานั้นจึงจะทำใหไมเพียงพอตอการมีชีวิตอยูได มีหลายโรคที่ทำใหเกิดไตวายเรื้อรัง ที่พบบอยไดแก โรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งหากไมควบคุมโรคเหลานี้ใหดีก็จะทำใหไตเสื่อมไปเรื่อยๆ จนกระทั่งไมสามารถทำงานไดอีกตอไป แตกอนจะถึงขั้นสุดทายเราก็อาจจะสังเกตพบอาการที่แสดงถึงวาเปนโรคไตวายเชน ซีด คลื่นไสอยากอาเจียน ขาบวม ปสสาวะกลางคืนบอยมากขึ้น อาการเหลานี้ไมเฉพาะเจาะจงกับโรคไตวายเทานั้น แตสามารถพบไดในโรคอื่นไดเชนกันดังนั้นจึงควรรักษาโรคที่มีอยูและตรวจเช็ครางกายอยางสม่ำเสมอการรักษาโรคไตวายเรื้อรังมีหลายวิธี ไดแกการรักษาโดยใชยา การลางไต และการเปลี่ยนไต1. การรักษาโดยการใหยา เปนการรักษาเพื่อประคับประคองเพื่อไมใหเนื้อไตเสื่อมสภาพเร็วเกินไป ซึ่งคนไขตองกินยาหลายชนิดและตองควบคุมโรคเดิมที่มีอยูแตการรักษาดวยการกินยาก็ชะลออาการไตวายไดระยะหนึ่งเทานั้น ถาคนไขไมดูแลสุขภาพและยังมีพฤติกรรมที่สงเสริมใหเปนโรคไตวายมากขึ้น เชนการซื้อยากินเอง กินอาหารเค็ม ไมไปพบแพทยตามนัดการกินยาก็จะไมกอใหเกิดประโยชนเทาใดนักซึ่งการชะลอไตวายในระยะนี้เปนสวนที่สำคัญที่สุดเพราะถาปฏิบัติตัวไดถูกตองเราอาจจะยืดเวลาการเกิดไตวายในระยะสุดทายไดนาน อาจเปนปหรือหลายปก็ได2. การลางไต เปนการรักษาที่ตองใชแพทยผูเชี่ยวชาญเฉพาะทางโรคไต โดยจะลางไตก็ตอเมื่อการทำงานของไตลดลงเหลือนอยกวารอยละ 10 ของคาปกติและตองเสียคาใชจายเปนจำนวนมาก3. การเปลี่ยนไต เปนการรักษาที่ดีที่สุดสำหรับผูมีไตวายระยะสุดทายและเปนความหวังของผูปวยที่เปนไตวายเรื้อรังทุกคน แตมีขอจำกัดเนื่องจากผูบริจาคไตมีอยูนอยโดยทั่วไปแลวมักมีความเขาใจไมถูกตองเกี่ยวกับคำวา "การผาตัดเปลี่ยนไต" หลายทานยังเขาใจวาหมายถึงการตัดไตเดิมของผูปวยทิ้งไปและใสไตใหมแทน โดยความจริงแลวมิไดมีการตัดไตเดิม(ยกเวนบางกรณี เชน ไตมีการติดเชื้อหรือเปนกลุมโรคที่มีขนาดไตใหญมาก) ไตเดิมอยูดานหลังของชองทอง สวนไตใหมใสเขาไปอยูที่ดานหนาของชองทอง ในปจจุบันจึงนิยมใชคำวา "การปลูกถายไต"แทนคำวา "การผาตัดเปลี่ยนไต" เนื่องจากใหความหมายไดถูกตองมากกวาการผาตัดเปลี่ยนไตหรือการปลูกถายไตเปนที่ยอมรับกันทั่วโลกวาเปนวิธีการที่ดีที่สุดในการบำบัดรักษาผ ูปวยไตวายเรื้อรังระยะสุดทายดีกวาการบำบัดทดแทนไตดวยวิธีอื่นไดแก การฟอกเลือดดวยเครื่องไตเทียมและการลางชองทองดวยน้ำยา ในประเทศไทยเริ่มทำการรักษาผูปวยดวยการผาตัดเปลี่ยนไตตั้งแตปพ.ศ. 2515 แตนับถึงปจจุบันการผาตัดเปลี่ยนไตยังไมสามารถตอบสนองความตองการของผูปวยไดเพียงพอ เนื่องจากมีโรงพยาบาลเพียง 24 แหงทั่วประเทศที่สามารถทำการผาตัดเปลี่ยนไตได และในแตละปสามารถทำการผาตัดเปลี่ยนไตไดประมาณ 200กวารายเทานั้น ยังมีผูปวยกวา 1,500 รายที่กำลังรอรับการเปลี่ยนไต ทั้งนี้มีแนวโนมที่จำนวนผูปวยจะเพิ่มขึ้นในทุกๆ ปการเปลี่ยนไต (Kidney Transplantation)กฎหมายและจรรยาบรรณของแพทย หามการซื้อขายไตเพื่อมาใชในการผาตัดเปลี่ยนไตโดยเด็ดขาด สำหรับการเปลี่ยนไตมี 3 วิธีวิธีที่ 1 ผูปวยโรคไตวายเรื้อรังไดไตมาจากญาติพี่นองรวมสายโลหิตเดียวกัน เชน พี่นอง ลูก บิดามารดาทั้งนี้ผูบริจาคตองเต็มใจบริจาคไตดวยความบริสุทธิ์ใจโดยมิไดหวังผลตอบแทนใดๆ ทั้งสิ้นวิธีที่ 2 ผูปวยไดไตมาจากบุคคลอื่นที่ประสบอุบัติเหตุทางดานสมอง โดยที่สมองหยุดทำงานแลวและญาติพี่นองของผูประสบอุบัติเหตุเต็มใจที่จะบริจาคไตใหผูอื่นโดยมิไดซื้อขายหรือหวังผลตอบแทนใดๆ ทั้งสิ้น ไตที่ไดจากผูปวยอุบัติเหตุนี้จะตองตรวจดูความเหมือนของเนื้อเยื่อกับผูปวยโรคไตที่คอยรับการบริจาคอยู ถาเนื้อเยื่อเหมือนกับผูปวยรายใดที่สุด ผูปวยรายนั้นก็จะไดไปเพราะการผาตัดเปลี่ยนไตที่มีเนื้อเยื่อไมเหมือนกันจะเปนอันตรายตอผูรับ