udhëzimi administrativ qrk nr. 05/2013 - Republika e Kosovës - Zyra ...

Republika e KosovësRepublika Kosova-Republic of KosovoQeveria-Vlada-GovernmentUDHËZIMI ADMINISTRATIV QRK NR. 05/2013 PËR PARANDALIMIN DHE NDALIMIN E FORMAVE TËRREZIKSHME TË PUNËS SË FËMIJËVE NË KOSOVË 1ADMINISTRATIVE INSTRUCTION GRK NO. 05/2013 TO PREVENT AND PROHIBIT HAZARDOUS CHILDLABOUR IN KOSOVO 2ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO VRK BR. 05/2013 ZA SPREČAVANJE I ZABRANU OPASNIH OBLIKADEČIJEG RADA NA KOSOVU 31 Udhëzim Administrativ QRK nr. 05/2013 për parandalimin dhe ndalimin e formave të rrezikshme të punës së fëmijëve në Kosovë, është miratuar në mbledhjen e 137 tëQeverisë së Republikës së Kosovës me vendimin nr. 02/137 me datë 03.07.20132 Administrative Instruction GRK no. 05/2013 to prevent and prohibit hazardous child labour in Kosovo, was approved on 137 meeting of the government of the Republic ofKosovo with the decision no. 02/137 date 03.07.20133 Administrativno Uputstvo VRK br. 05/2013 za sprečavanje i zabranu opasnih oblika dečijeg rada na Kosovu, osvojen je na 137 sednice Vlade Republike Kosova, odlukubr. 02/137, datum 03.07.2013

Qeveria e Republikës së Kosovës,Në mbështetje të nenit 93 paragrafi 4 tëKushtetutës së Republikës së Kosovës,Duke pasur parasysh nenin 98 të Ligjit tëPunës nr. 03/L-212 (Gazeta Zyrtare nr. 90/01.12.2010), si dhe nenin 38, paragrafin 6 tëRregullores nr. 09/2011 për Punën e Qeverisë;Miraton:Government of the Republic of Kosovo,Pursuant to Article 93 paragraph 4 of theConstitution of the Republic of Kosovo,With a reference to the Article 98Labor Lawno. 03/L-212 (Official Gazzette no. 90 / 0112.2010), and Article 38, paragraph 6 of theRegulation no. 09/2011 on the Work of theGovernment;Approves:Vlada Republike Kosova,Na osnovu člana 93 stav 4 Ustava RepublikeKosovo,Imajući u vidu član 98 Zakon o Radu br.03/Z -212 (Službeni list br.90/01.12.2010), ičlana 38 , stav 6 Poslovniku br. 09/2011 oradu Vlade;Usvaja:UDHËZIM ADMINISTRATIV QRKNR. 05/2013 PËR PARANDALIMIN DHENDALIMIN E FORMAVE RREZIKSHMETË PUNËS SË FËMIJËVE NË KOSOVËADMINSTRATIVEINSTRUCTIONGRKNO. 05/2013 TO PREVENT ANDPROHIBIT HAZARDOUS CHILDLABOUR IN KOSOVOADMINISTRATIVNO UPUTSTVOVRK BR. 05/2013 ZA SPREČAVANJE IZABRANU OPASNIH OBLIKADEČIJEG RADA NA KOSOVUNeni 1QëllimiKy Udhëzim Administrativ ka për qëllimpërcaktimin, parandalimin dhe ndalimin eformave të rrezikshme të punës së fëmijëvenë Republikën e Kosovës.Neni 2Përkufizimet1. Në kuptim të këtij Udhëzimi Administrativ,shprehjet në vijim kanë këtë domethënie:1.1 . “Fëmijë” - është çdo person deri nëArticle 1PurposeThis Administrative Instruction is aimed atdefining, preventing and prohibiting hazardouschild labor in the Republic of Kosovo.Article 2Definitions1. For the purposes of this AdministrativeInstruction, the following expressions havethe following meanings:1.1. "Child"- shall mean any person1/30Član 1CiljCilj ovog Administrativnog Uputstva jeodredjivanje , sprečavanje i zabrana opasnihoblika dečijeg rada u Republici Kosova.Član 2Definicije1. U smislu ovog AdminitrativnogUputstva, izrazi u nastavku imaju sledećaznačenja:1.1.“Dete” – Je svako lice

moshën 18 vjeçare;1.2 .“Puna e ndaluar për fëmijë ”- ështëpuna apo aktiviteti, i cili dëmton sigurinë,shëndetin, moralin dhe zhvilliminpsikofizik të fëmijës, si rezultat i mungesëssë përvojës dhe njohurive për kryerjen epunëve dhe detyrave të punës;1.3 . “Puna e lejuar për fëmijë’’ - ështëpjesëmarrja e fëmijëve në aktiviteteekonomike që nuk janë të dëmshme përzhvillimin dhe shëndetin e fëmijësve,posaçërisht nuk i pengojnë ata që të vijojnëshkollimin dhe shfrytëzimin e kohës së lirë.E lejuar është edhe puna e cila është pjesë epraktikës profesionale dhe nënmbikëqyrjen përkatëse, pasi të jenëevidentuar dhe eliminuar të gjitha rreziqet.1.4 . ”Format e Rrezikshme të Punës sëFëmijëve (FRrPF)” - janë punë që mundtë rezultojnë me vdekje, lëndime(shpeshherë permanente) apo sëmundje(shpeshherë permanente) të fëmijëve, sipasojë e mospërshtatjes së natyrës së punësme moshën dhe zhvillimin psikofizik tëfëmijës dhe sigurisë së pamjaftueshme nëvendin e punës;1.5 . “Monitorimi i Punës së Fëmijëve(MPF)” – është proces i: identifikimit,vlerësimit, tërheqjes dhe mbrojtjes sëfëmijëve nga format e rrezikshme tëpunës; dokumentimit të vazhdueshëm tëunder18 years of age;1.2. "Prohibited work"- is work oractivity that affects safety, health, moralsand psycho-physical development of thechild, as a result of lack of experience andknowledge to perform tasks and duties;1.3. "Permisible work” - participation ofchildren in economic activities not harmfulto children's health and development, andpartiularly do not prevent them to attendschool and use their leisure time.Permissible work is alsothe work which ispart of the professional practice underappropriate supervision, after all potentialrisks are identified and eliminated.1.4. “Hazardous Child Labour (HCL)” -work which is likely to result in childrenbeing killed, injured (often permanently)or made ill (often permanently) as aconsequence of poor workplace, safety andhealth standards and working conditionsand arrangements.1.5. “Child Labour Monitoring (CLM)”- is a process of: identification, assesment,withdrawal and protection of childrenfrom hazardous child labour; continuousdocumentation of trends and extent of2/30mlađe od 18 godina;1.2.”Zabranjeni rad za decu” – jeposao ili aktivnost, koja ugrozavasigurnost ,zdravlje , moral i psihofizickirazvoj detet, kao rezultat nedostatka,iskustva i znanja za izvrsavanje postova iposlovnih zadataka ,1.3. “Dozvoljeni rad za decu” – jeuključivanje dece u ekonomskimaktivnostima koje nisu štetne za zdravljei razvoj dece , posebno ih ne ometajucida pohadja obrazovanje i koristeslobodno vremena. Dozvoljen je i radkoji je deo profesionalne prakse i pododgovarajućim nadzorom, nakon što suidentifikovane i eliminisane sveopasnosti.1.4. “Opasni oblici dečijeg rada(OODR)” – su poslovi koji mogu dovestido smrti , povrede dece (često trajnih) ilibolesti dece (često trajnih), kaoposledica ne prilagođavanja prirode poslauzrastu i psihofizičkom razvoju deteta inedovoljne sigurnosti na radnom mestu;1.5. “Monitorisanje Dečjeg rada(MDR)” – je proces: identifikacije,procene , povlačenja i zaštite dece odopasnih oblika rada; kontinuiranogdokumentiranja trendova i prositiranja

trendeve dhe shtrirjes së punës sërrezikshme të fëmijëve; vlerësimit tëvazhdueshëm të efektivitetit të politikavedhe masave ekzistuese për tërheqjen efëmijëve nga format e rrezikshme të punëssi dhe rekomandimit të masave tënevojshme për zhvillim/avansim tëvazhdueshëm të politikave në nivele tëndryshme të qeverisjes bazuar në të dhënafaktike;1.6 . “Organi i Kujdestarisë” - ështëorgan komunal administrativ kompetentpër çështje sociale në kuadër të Qendravepër Punë Sociale (QPS). Përbëhet nga njëgrup i ekspertëve me përvojë profesionalenë fushën e veçantë të përgjegjësisë dheprioritet ka mirëqenien dhe interesin më tëmirë të fëmijës. Organi i Kujdestarisëpjesëmarrës në procedurë është iautorizuar të bëjë propozime për mbrojtjene të drejtave dhe interesave të fëmijëve, tëparaqesë fakte të cilat nuk janë përfshirë,të propozojë administrimin e provave tëdomosdoshme, të ushtrojë mjetet juridikedhe të ndërmarrë veprime të tjeragjyqësore;1.7 . “Komiteti i Kosovës mbiParandalimin dhe Eliminimin e Punëssë Fëmijëve (KKPEPF)” - është trupkoordinues dhe monitorues i politikavedhe programeve për parandalimin dheeliminimin e punës së fëmijëve, ithemeluar me Vendimin nr. 5/166 tëhazardous child labour; ongoing factbasedevaluation of the effectiveness ofexisting responses for withdrawal ofchildren from hazardous child labour,including recommendations for thenecessary measures for furtherdevelopment of policies at different levelsof governance;1.6 "Custodian"- is the administrativemunicipal body responsible for socialissues within the Centres for Social Work(CSW). Consists of a group of expertswith professional experience in thespecific area of responsibility and priorityis the welfare and best interest of the child.Custodian participant in the proceeding isauthorized to make proposals forprotecting the rights and interests ofchildren, to present facts which are notincluded, to propose rules of evidencenecessary to exercise remedies and otherjudicial actions;1.7. “Kosovo Committee for Preventionand Elimination of Child Labour(KCPEPCL)” - is a coordinating andmonitoring body of policies and programsfor prevention and elimination of childlabor, established by Decision no. 5/166 ofthe Prime Minister, dated 13 December3/30opasnog rada za decu; trajne proceneefikatnosti politike i postojećih mere zapovlačenje dece iz opasnih oblika radakao i preporuke za neophodne mere zakontinuirani razvoj / napredakak politikana različitim nivoima vlasti na osnovučinjeničnih podataka;1.6. “Organ starateljstva” – jeadministrativno opštinsko telo nadležnoza socijalna pitanja u okviru Centara zaSocijalni Rad ( CSR). Sastoji se od grupestručnjaka sa profesionalnim iskustvom uodređenm polju odgovornosti , i ima zapërvenstvo zaštitu najboljeg interesadeteta. Organ starateljstva učesnik upostupku je ovlascen da daje predloge zazaštitu prava i interesa dece , da iznosičinjenice koje nisu obuhvaćene, dapredlozi upravlajne neophodnimdokazima ,da upotrebi prani lek i drugesudske radnje1.7. “Kosovski Komitet za Prevencijui Eliminisanje Dečjeg Rada.(KKPEDR)” - je koordinaciono telokoji nadgleda politike i programe zasprečavanje i eliminisanje dečjeg rada,ustanovljen Odlukom br. 5/ 166Premijera Vlade Kosova, dat. 13.

Kryeministrit të Kosovës, datë13.12. 2005;1.8 . “Komitetet Lokale të Veprimit përMonitorimin e Punës së Fëmijëve(KLV)” – janë struktura komunale tëvendosura me vendim të kryetarëve tëkomunave dhe kanë mandat për të zbatuarpolitikat dhe prioritetet programore përmbrojtjen e fëmijëve nga format më tëkëqija të punës, përmes sistemit tëmonitorimit të punës së fëmijëve;1.9 . “Identifikimi i fëmijëve në punë tërrezikshme” – është proces i identifikimitdhe evidentimit të fëmijëve në punë tërrzikshme nga institucionet e caktuara qëkanë mandat t’i identifikojnë nënstrukturën e Monitorimit të Punës sëFëmijëve.Neni 3FushëveprimiKy Udhëzim Administrativ përcakton format errezikshme të punës së fëmijëve në sektorinformal dhe joformal si dhe mekanizmatpërgjegjës që janë të obliguar për mbikëqyrjedhe intervenimin efektiv për parandalimin dhendalimin e formave të rrezikshme të punës përtë gjithë fëmijët.Neni 4Ndalimi i formave të rrezikshme të punës sëfëmijëveNdalohen rreptësisht për fëmijë të gjitha2005;1.8. “Local Action Committees on ChildLabour Monitoring (LAC)” - aremunicipal structures established throughDecissions of Mayors with a mandate toimplement policies and program prioritiesfor protection of children from the worstforms of labor, through child labormonitoringsystem;1.9. "Identification of children inhazardous work" - is a process ofidentification and registration of childreninvolved in hazardous child labour by theinstitutions mandated for identificationunder the Child Labour MonitoringStructure.Article 3ScopeThis Administrative Direction lists hazardouschild labour in the formal and informal sectorand defines accountability mechanismsresponsible for oversight and effectiveintervention for prevention and prohibition ofhazardous child labour.Article 4Prohibition of hazardous child laborAll forms of hazardous child labor included in4/30decembar 2005;1.8. “Lokalni Akcioni Komiteti zaMonitorisanje Dečijeg Rada ( LAK )”- su opštinske strukture postavljeneodlukom Opštinskih gradonačelnikamandatirane za sprovodjenje politika iprioritarnih programa za zastitu dece odnajgorih oblika rada, kroz sistemmonitoringa decijeg rada;1.9. "Identifikacija dece u opasnomradu" – je proces identifikacije ievidencije dece u opasnom radu odstrane odredjenih institucija koje imajumandat da identifikuju u okfiru strukturaMonitorisanja Dečijeg Rada.Član 3DelokrugOvo Administrativno Uputstvo određujeopasne oblike dečijeg rada u formalnom i neformalnom sektoru, kao i odgovornemekanizme za nadgledanje i efikasnuintervenciju za sprecavanje i zabranuopasnih oblika rada za svu decu.Član 4Zabrana opasnih oblika dečijeg rada

format e rrezikshme të punës, të listuara nëlistën që do të jetë aneks i këtij UdhëzimiAdministrativ.Neni 5PërjashtimetÇdo punë e fëmijës, e paguar apo e papaguar,punë vullnetare, formë e masave alternativendaj të miturve në konflikt me ligjin, punë sipjesë e praktikës profesionale apo çfarëdo llojangazhimi tjetër ekonomik i fëmijës, mund tëlejohet vetëm në bazë të lejes së prindit,kujdestarit apo të organit të kujdestarisë, nënmbikëqyrjen përkatëse dhe pas një vlerësimi tëdokumentuar të rreziqeve dhe masave përmenagjimin e rreziqeve të cilave mund t’uekspozohet fëmija.Neni 6Zbatimi1. Obligohen të gjitha institucionet qeveritare,qendrore dhe lokale, të ndërmarrin të gjithamasat e nevojshme për zbatimin e dispozitavetë këtij UA sipas mandatit që kanë;2. Masat për zbatimin e këtij UdhëzimiAdministrativ i referohen parandalimit,ndalimit dhe monitorimit të rasteve sipasmandatit që kanë;3. Obligohen autoritetet komunale që t’ipërcaktojnë procedurat standarde të veprimitpër MPF-në në FRrPF-ë;the list, annexed to this AdministrativeInstruction are strictly prohibited for allchildren.Article 5ExceptionsEach child's work, paid or unpaid, volunteerwork, a form of alternative measure forjuveniles in conflict with the law, work as partof professional practice or any other economicengagement of the child may be allowed onlywith the permission of parent, guardian orcustodian body, only under appropriatesupervision and after a documented riskassessment and management planned by thesupervisor.Article 6Implementation1. Government institutions, central and local,are obliged to take all necessary measures toimplement provisions of this AI according totheir mandate;2. Measures for the implementation of this AIrefer to the prevention, prohibition andmonitoring of child labour cases according tothe mandate of each institution;3. The municipal authorities are obliged toestablish standard operating procedures forChild Labour Monitoring;5/30Strogo se zabranjuju za decu svi obliciopasnog dečijeg rada navedeni na listi kojace biti aneks ovog Uputstva.Član 5IzuzeciSvaki rad deteta, plaćen ili neplaćn,dobrovoljan rad, alternativni oblik mera zamaloletnike u sukobu sa zakonom, rad kaodeo stručne prakse ili bilo kog drugogekonomskog angažovanja deteta, može sedozvoliti samona osnovu dozvole roditelja,staratelja ili organa starateljstva, pododgovarajućim nadzorom , i nakondokumentovane procene opasnosti i meramenadjiranja opasnosti kojima moze bitiizložeo dete.Član 6Sprovodjenje1. Obavezuju se sve vladine Institucije,centralne i lokalne, da preduzmu sveneophodne mere za sprovođenje odredabaovog AU. prema datom mandatu;2. Mere za sprovođenje ovogAdministrativno Uputstvo upucuju na:sprečavanje, zabranu i monitorisanjeslucajeva prema datom mandatu3. Obavezuju se Opštinske Vlasti da odredestandardne operativne procedure za MDR-dauOODR;

4. Çdo rast i fëmijës i identifikuar në FRrPF-ëduhet t’i paraqitet QPS-së.Neni 7Sanksionet1. Për shkeljen e dispozitave të përcaktuarasipas këtij Udhëzimi Administrativ,institucionet përgjegjëse për zbatim aplikojnëmasat sanksionuese të parapara melegjislacionin në fuqi;2. Ndaj të gjithë atyre personave që idetyrojnë, shtyjnë, ndihmojnë apo lejojnëfëmijët që të kryejnë punë të ndaluara sipasnenit 4 të këtij Udhëzimi Administrativ, pasvlerësimit të rastit, Organi i Kujdestarisë do tëinicioj procedurë për kundërvajtje osekallëzim penal.Neni 8Mekanizmat për mbikëqyrje të zbatimit1. Mekanizmat e mbikëqyrjes së zbatimit nënivelin qendror:1.1. Çdo institucion i mandatuar për zbatimtë këtij Udhëzimi Administrativ është iobliguar që të raportojë tek KKPEPF-ja përmasat e ndërmarra për zbatim;1.2. Kryesuesi i KKPEPF-së është i obliguarqë në bazë vjetore t’i raportojë Qeverisë mbi4. Each child's case identified in HCL shouldbe referred to the Center for Social Work.Article 7Sanctions1. For violation of the provisions set out in thisProcedure, the institutions responsible forimplementing measures are obliged to applysanctions provided for by the legislation inforce;2. To all those persons who force, push,fasilitate or allow children to perform workprohibited under Article 4 of thisAdministrative Instruction, after evaluation ofthe case, the Custodian shall initiatemisdemeanor proceedings or criminal charges.Article 8Implementation monitoringmechanism1. Implementation monitoring mechanisms atthe central level:1.1. Each institution mandated to implementthis AI is obliged to report to the KCPECLon the measures undertaken forimplementation of the AdministrativeDirection;1.2 The Chairperson of the KCPECL isrequired to annually report to the6/304. Svaki identifikovan Slučaj OODR semora dostaviti CSR.Član 7Sankcije1. Za kršenje odredbi odredjene ovimAdministrativnom Uputsvom, odgovorneinstitucije za sprovođenje primenjujusankcijone mere predviđene zakonima nasnazi;2. Za sve one osobe koje primoravaju,prisiljavaju, ili dozvole deci da se bavezabranjenim radom prema članu 4 ovogAdministrativnog Uputstva, OrganStarateljstva nakon procene slučaja,pokrenuće prekršajni postupak, ili krivičnuprijavu.Član 8Mahanizmi za nadzor sprovođenja1. Mehanizmi nadzora sprovođenja nacentralnom nivou:1.1. Svaka institucija mandatirana zasprovođenje ovog AdministrativnoUputstvo je dužna da izvestava KKPEDRo preduzetim merama sprovođenje;1.2. Predsedavajući KKPEDR je dužan dajednom godišnje izvesti Vladu o

zbatimin e këtij Udhëzimi Administrativ.2. Mekanizmat e mbikëqyrjes së zbatimit nënivelin lokal:2.1. Çdo institucion përgjegjës për zbatimine këtij Udhëzimi Administrativ në nivelinlokal obligohet që të raportojë për masat ezbatuara tek KLV-ja për Monitorimin ePunës së Fëmijëve;2.2. Kryesuesi i KLV-së është i obliguar qënë bazë vjetore t’i raportojë kryetarit tëkomunës mbi zbatimin e këtij UdhëzimiAdministrativ në komunën përkatëse.Neni 9Rishikimi i Listës së Formave tëRrezikshme të punës së Fëmijëve1. Plotësimi dhe ndryshimi i Listës së formavetë rrezikshme të punës së fëmijëve, e dhënë siAneks i këtij Udhëzimi Administrativ,inicohet nga KKPEPF-së;1.1. Plotësimi dhe ndryshimi i listës sëaktiviteteve dhe sektorëve të rrezikshëm tëpunës së fëmijëve duhet të bëhet në bazëvjetore;1.2. Plotësimi dhe ndryshimi i listëssëformave të rrezikshme të punës sëfëmijëve do të bëhet nga organet përkatëse,përfshirë përfaqësuesit e Ministrisë sëGovernment on the implementation of thisAdministrative Direction.2. Implementation oversight mechanisms atthe local level:2.1. Each institution responsible forimplementation of this AdministrativeDirection at local level is required to reporton the measures implemented to the LAC onCLM;2.2. Chairperson of the LAC is required toannually report to the Mayor of Municipalityon implementation of this AdministrativeDirection in the respective municipality.Article 9Review of the Hazardous Child Labour List1. Revission and ammendment of the HCLList, annexed to this Administrative Direction, shall be initiated by the KCPECL;1.1. Revission and ammendment of the HCLList shall be conducted on annual basis;1.2. Revission and ammendment of the HCLshall be made by respective bodies,comprised of representatives of Ministry ofLabour and Social Welfare, other line7/30sprovođenju ovog Uputstvo.2. Mehanizmi nadzora sprovođenja nalokalnom nivou:2.1. Svaka institucija odgovorna zasprovođenje ovog AdministrativnoUputstvo na lokalnom nivou. Obavezujese da izveštava LAK o sprovedenimmerama Monitorisanja Dečjeg Rada;2.2. Predsednik Lokalnog AkcionogKomiteta je dužan da jednom godišnjeizvesti gradonačelnika odredjene opstine osprovođenju ovog AdministrativnoUputstvo.Član 9Pregledavanje Liste Opasnih OblikaDecjeg Rada1. Dopuna i izmena Liste opasnih oblikadečijeg rada, data kao Aneks ovogAdministrativnog Uputstva, se iniciua odstrane KKPEDR;1.1. Lista opasnih oblika dečijeg radapregledava se i dopunjuje svake godine;1.2. Dopuna i izmena liste opasnih oblikadečijeg rada ce se izvrsiti od straneodredjenih organa , obuhvatajucipredstavnike Ministarstva Rada i Socijalne

Punës dhe Mirëqenies Sociale, ministritë etjera përkatëse të Qeverisë, organizatat epunëdhënësve dhe organizatat e tëpunësuarve.1.3. Fuqizimi i Listës së rishikuar bëhet menënshkrimin e Ministrit të Punës dheMirëqenies Sociale, në emër të KKPEPFsë.Neni 10ShfuqizimiMe hyrjen në fuqi të këtij UdhëzimitAdministrativ, shfuqizohet UdhëzimiAdministrativ nr.17/2008, për parandalimindhe eliminimin e punëve më të rrezikshme përfëmijët në Kosovë.Neni 11Hyrja në fuqiKy Udhëzim Administrativ hyn në fuqi shtatë(7) ditë pas nënshkrimit nga Kryeministri iRepublikës së Kosovës.Hashim THAÇI_________________Kryeministër i Republikës së Kosovës17.07.2013ministries of the Government, organizationsof employers and organizations ofemployees.1.3. Updated versions of HCL List will enterinto force upon Decission of the Minister ofLabour and Social Welfare, on behalf ofKCPECL.Article 10AbrogationUpon entry into force of this AdministrativeInstruction nr.17/2008, Prevention andElimination of the most hazardous form o fchild Labour in Kosova.Article 11Entry into forceThis Administrative Instruction shall enter intoforce seven (7) days upon its signature by thePrime Minister of the Republic of Kosovo.Hashim THAÇI_________________Prime Minister of the Republic of Kosovo17.07.2013Zastite, drugih odgovarajucih ministarstavaVlade, organizacija poslodavaca iorganizacija zaposlenih.1.3. Osnaživanje pregledane Liste se vrsipotpisom Ministra Rada i Socijalne Zastite,u ime KKPEDR.Član 10Ostaje van snagePrilikom stupanja na snazi ovogAdministrativnog Upustva ,ostaje van snageAdministrativno Upustvo br.17/2008,zasprecavanje i Eleminisanje najopasnihposlova za dece na Kosovu.Član 11Stupanje na snaguOva Administrativno Uputstvo stupa nasnagu selam (7) dana nakon potpisivanja odstrane Predsednika Vlade RepublikeKosova.Hashim THAÇI_________________Premijer Republike Kosova17.07.20138/30

Aneks 1: Lista e Aktiviteteve të përgjithshme dhe sektorëve me prioritet për t’u ndaluar(A) Aktivitetet e përgjithshme për ndalim të menjëhershëm për fëmijët deri në moshën 18 vjeç përfshijnë:1) Puna e natës, e cila sipas UA nr. 01/2012 ndalon punën e të rinjve prej orës 22 deri në 6 të mëngjesit. Për fëmijët që nuk kanë tëthemeluar marrëdhënie pune por janë të angazhuar në aktivitete të ndryshme që kanë për qëllim përfitim ekonomik, me prioritet ndalohetpuna e natës ndërmjet orës 20:00 deri më 06:00;2) Ngritja dhe bartja e kohëpaskohshme e peshave të rënda mbi 15 kg (M) dhe 10 kg (F);3) Ngritja dhe bartja e vazhdueshme e peshave mbi 10 kg (M) dhe 5 kg (F);5) Puna në thellësi, nën sipërfaqe të tokës, nën ujë dhe vende të mbyllura;6) Puna në lartësi mbi 2 m;7) Ekspozimi ndaj temperaturave ekstreme të larta apo të ulëta, ndaj zhurmës dhe dridhjes;8) Ekspozimi ndaj substancave toksike, ku përfshihen:• Metalet dhe bashkëdyzimet e tyre:• Plumbi dhe komponimet e tij,• Zhiva si metal dhe në formë të avujve,• Mangani dhe mineralet e tij,• Zinku dhe komponimet e tij,• Kadmiumi si kadmium sulfid, kadmium sulfat dhe kadmium klorid,• Kromi në formë mineralesh,• Nikeli në formë të kripërave dhe në formë të avujve.• Gazrat toksike:• Klori, flori, dioksidi i sulfurit, amonjaku, gazrat nitroze (NOx), fozgeni.• Gazrat asfiktike:• Monoksidi i karbonit, dioksidi i karbonit, azoti, metani, hidrogjeni sulfuror ( H2S),hidrogjeni cianor (HCN), arsen hidrogjeni (AsH3).• Tretësit organik:• Hidrokarburet (alifatike dhe aromatike), derivatet halogjene të hidrokarbureve, alkoolet, etri, derivatet e glikolit estri,ketonet dhe të tjerët;• Hidrokarburet alifatike: Metani, etani, propani, butani;• Hidrokarburet aromatike: Benzeni, homologët e benzenit (tolueni, ksileni, stireni), fenoli;• Derivatet halogjene të hidrokarbureve: Tetraklormetani, kloroformi, vinilkloridi, metilenkloridi (diklormetani);• Derivatet amino dhe nitro të rendit aromatik: Anilina, nitrobenzeni, trinitrotolueni (TNT);• Derivatet e tjera të hidrokarbureve: disulfidi i karbonit CS2;9/30

• Pesticidet: Insekticidet, fungicidet, rodenticidet, akaricidet, nematocidet, herbicidet, baktericidet;• Bashkëdyzimet organo-fosforike: pesticidet organo-fosforike: parationi, metil parationi, malationi, diazinomi, diptereksi, sistoksi,klortioni, tetraetilpirofosfati, etj.• Pesticidet e grupit të hidrokarbureve të klorirume: heksalorani, toksafeni, gameksani, strobani, dhe diklordifenil trikloretani;• Bashkëdyzimet organike të zhives: etilmerkurkloridi, etilmerkurfosfati, fenilmerkururea, nefilmerkur acetati, fenilmerkurbenzoati;• Pesticidet e tjera: karbamatet, ditiokarbamatet, dipiridili, fosfidet, bashkëdyzimet e kumarines, dimitrofenoli, derivatet e imidazolitdhe triazolit;• Plehrat artificial: plehrat azotik ku bëjnë pjesë: amonium nitrati, kalcium nitrati, natrium nitrati, kalcium cianamidi, amoniumsulfati, amonium kloridi, tretja ujore e amoniakut, dicianamidi, etj.• Plehrat fosforik: superfosfati, përzierja e kalium fosfatit dhe kalcium fosfatit, superfosfati i dyfishtë, superfosfati i amonizuar,amonium fosfati, kalcium metafosfati, etj.• Plehrat e kaliumit: kalium fosfat, kalium klorid, kalium nitrat, kalium magnezium sulfat, kainiti, siliniti, kalium karbonati dhekarnoliti.9) Ekspozimi ndaj substancave biologjike, përfshirë:• Bacillus anthracis,• Brucella abortua,• Brucella capis,• Brucella suis,• Brucella melitensis,• Burkholderia mallei (Pseudomonas mallei),• Burkholderia pseudomallei (Pseudomonas psudomallei),• Chlamydophila psittaci (Chlamydia psittaci),• Coxiella burnetii,• Escherichia coli, tipet verocytotoksigjenike (p.sh..O157:H7 ose O103),**• Francisella tularensis (Type A),• Mycobacterium africanum,• Mycobacterium bovis, përveç bacillus Calmette-Guerin (BCG),• Mycobacterium leprae,• Mycobacterium microti, **• Mycobacterium tuberculosis,• Mycobacterium ulcerans,**• Rickettsia akari,**• Rickettsia Kanada,**10/30

• Rickettsia conorii,• Rickettsia montona,**• Rickettsia prowazekii,• Rickettsia rickettsii,• Rickettsia tsutsugamushi,• Rickettsia typthi,• Salmonella typthi,**• Shigella dysenteriae tipi 1,• Yersinia pestis;10) Ekspozimi ndaj radioaktivitetit;11) Ekspozimi ndaj substancave kancerogjene, pluhurit dhe gazrave.(B) Sektorët për ndalim të menjëhershëm për fëmijët deri në moshën 18 vjeç:1) Bujqësia• Puna në ujitje,• Operimi me makina bujqësore,• Puna me pesticide dhe spërkatja,• Korrjet,• Punë të rënda fizike në fusha dhe hapja e gropave për pyllëzim ose mbjellje të pemëve,• Hapja e puseve,kanaleve• Prerja e drunjëve dhe përpunimi i drurit,• Puna në thertore dhe në industrinë e përpunimit të mishit,• Gjuetia/ prshkataria• Grumbullimi i frutave malorë dhe vjelja e pemëve,• Puna në serrë,• Puna në bletishtë.11/30

Aktiviteti Rreziku Efektet në shëndetin e fëmijëvePuna në ujitje Rryma, uji i ftohte, infektimi Lëndimet, infeksione akute, efektet afatgjatashëndetësoreOperimi me makina bujqësore. Rrëzimi nga makina në lëvizje, ndeshja me objekte tëtjera.Lëndimet fizike jo fatale, invaliditeti,lëndimet fatale.Aksidentimi i të tjerëve.Puna me pesticide dhe spërkatja. Helmimi me pesticide, djegiet kimike. Helmimet akute, efektet afatgjata në shëndet,KorrjetKontakti/thithja e pluhurit organik, kontaktet mealergjen, prerjet.Punë të rënda fizike në fusha 4 dhe Ngarkesa e madhe fizike dhe mendore, ekspozimi ndajhapja e gropave për pyllëzim ose për kushteve ekstreme atmosferike, orët e zgjatura të punësmbjellje të pemëve. (mbi katër orë), prerjet.Prerja e drunjve dhe përpunimi i Operimi me makineri/pajisje të rrezikshme, bartja edrurit.peshave të rënda, terreni i rrezikshëm.Puna në thertore dhe në industrinë epërpunimit të mishit.Rreziku nga kafshët që theren, rreziku nga mjetet qëpërdoren për therje, kontakti me agens biologjik,kontakti me agens kimik, bartja e peshave të rënda,trauma psikologjike.djegiet.Sëmundjet alergjike respiratore, (astma dheextrinsic allergic alveolitis), pneumonitëhipersensitive, reagime tjera alergjike,lëndime fizike, infeksione (sëmundjetinfektive-zoonozat).Lëndime të muskujve dhe skeletit(deformimi i vertebrës, ndikimet në inde dhemuskuj), rraskapitja fizike dhe mendore.Lëndime fatale dhe jo fatale, gjymtimet.Prerjet, lëndimet fizike jo fatale dhe fatale,infeksionet, helmimet, deformimi i vertebrës,efektet afatgjata në zhvillimin emocional.Gjuetia, peshkataria. Rreziku nga plagosjet, vrasjet, etj. Përdorimi i rrymësdhe dinamitit për peshkim.Plagosjet, vrasja etj. Lëndimet plagosjet dhepasojat me fatalitet.Grumbullimi i frutave malorë dhe Terreni i papërshtatshëm, kafshimi nga gjarpërinjtë. Lëndimet trupore, helmimet.vjelja e pemëveShfrytëzimi i fëmijëve për kalimilegal të kafshëve.Kontrabandimi me mallra, trauma psikologjike. Efektet afatgjata në zhvillimin emocional,lëndimet trupore.Puna në serrë. Temperaturat e larta, mbetjet e pesticideve, gazratHelmimet, dehidrimi, alivanosja.helmuese.Puna në bletishtë Thumbimi i bletëve, përdorimi i gazrave. Alergjitë, helmimi.12/30

2) Puna në rrugë• bartja e peshave të rënda,• pastrimi i parafangove të automjeteve në komunikacion,• kërkimi i lëmoshës,• Shitja e gjësendeve ushqimore, duhanit, etj.Aktiviteti Rreziku Efektet në shëndetin e fëmijëveShitja e mallrave në rrugë.Orët e zgjatura të punës (në këmbë/ecje), puna nëorët e vona të natës, aktiviteti i sforcuar fizik,ekspozimi ndaj dhunës, ekspozimi ndajtemperaturave ekstreme të larta dhe të ulëta, niveli ilartë i përgjegjësisë, rrezik në përfshirjen e formavemë të këqija të punës.Lëndimet nga aksidentet, lëndimet ngasulmet fizike, shtatzënitë e padëshiruara,zhvillim i kufizuar njohës, rraskapitjefizike dhe mendore.Transportimi i mallrave mekarrocë.Kërkimi i lëmoshës.Pastrimi i parafangove tëautomjeteve në komunikacion.Udhëtimi në treg dhe prej tregut, bartja e peshave tërënda, ekspozimi ndaj dhunës, ekspozimi ndajtemperaturave ekstreme të larta dhe të ulëta, aktivitetii sforcuar fizik.Ekspozimi ndaj temperaturave ekstreme të ulta dhe tëlarta, ambienti i papastër, ekspozimi ndaj sulmevenga persona të tjerë dhe ndaj eksploatimit seksual,aksidentet në trafik, përjashtimi social, orët e gjata tëpunës, të ushqyerit e keq.Ekspozimi ndaj temperaturave ekstreme të ulta dhe tëlarta, goditja nga makinat në komunikacion, orët ezgjatura të punës (në këmbë/ecje), puna në orët evona të natës, ekspozimi ndaj dhunës.Dëmtimi permanent i boshtit të kurrizit,lëndimet nga aksidentet në trafik, lëndimetnga sulmet fizike, zhvillim i kufizuarnjohës dhe emocional.Sëmundje respiratore, lëndimet nga sulmetapo aksidentet, shtatzënitë e padëshiruara,trauma psikologjike, infeksionet, sëmundjetë tjera me pasoja të përjetshme për shkaktë kushteve ekstreme të papërshtatshme.Lëndimet jofatale dhe fatale ngaaksidentet.13/30

3) Puna në ndërtimtariAktivitetet Rreziku Efektet në shëndetine fëmijëveGërmimi i dheut, transportimi ipeshave të rënda, sitja e rërës dheçimentos, puna në skela,përpunimi i metaleve.Ngritja e peshave të rënda, ekspozimi ndajtemperaturave të larta apo të ulëta, pluhurave,zhurmës dhe vibracionit, lartësia.Lëndimet fizike, prerjet, rënja nga skelat,infeksionet e sistemit respirator, dëmtimi isistemit kardiovaskular dhe i të dëgjuaritnga zhurmat e mëdha dhe vibrimet,deformimet e boshtit kurrizor.4) Puna në deponi të mbeturinave‐ Hulumtimi, grumbullimi dhe bartja e mbeturinave;Aktiviteti Rreziku Efektet në shëndetin e fëmijëveHulumtimi dhe grumbullimi imbeturinave në deponitë embeturinave apo në kontejnerë.Kushtet e dobëta higjienike, shembjet e dheut, kontaktime agens biologjik dhe pluhura organike, tymi, kontaktime gjëra të mprehta, kontakti me gjëra/mjete të mprehtatë infektuara, sulmet fizike nga grumbulluesit e tjerë,ekspozimi për orë të zgjatura ndaj temperaturaveekstreme të larta dhe të ulëta, përjashtimi social.Lëndimet fizike dhe vdekja ngarrëshqitjet/shembjet e dheut, sëmundjetrespiratore, prerjet, infeksionet endryshme, lëndimet e boshtit kurrizor,zhvillim i kufizuar njohës dheemocional.Bartja e materialit të grumbulluarnë distanca të largëta. Bartja e peshave të rënda. Deformimet e boshtit kurrizor.5) Puna në eksploatimin e pasurive natyrore, përfshirë:• Gërmimet sipërfaqësore të thëngjillit, rërës dhe gurëve,• Eksploatimi i thëngjillit, rërës dhe gurëve 5 .Aktiviteti Rreziku Efektet në shëndetin e fëmijëveKontakti me mjete të mprehta, bartja e peshavetë rënda, kontakti permanent me pluhurin e Prerjet, lëndimet, sëmundjet respiratore.thëngjillit.Gërmimet sipërfaqësore të thëngjillit, rërësdhe gurëve.Eksploatimi i thëngjillit, rërës dhe gurëve. Rrëshqitja dhe shembjet e dheut/gurëve, bartja Lëndimet fizike dhe vdekja nga14/30

e peshave të rënda, rreziku nga lëndëteksplozive, kontakti permanent me pluhurin ethëngjillit.rrëshqitjet/shëmbjet e dheut, prerjet,lëndimet nga eksplodimet, sëmundjetrespiratore.Annex 1: The list of hazardous generic activities and sectors to be banned as a matter of priority(A) Generic activities for immediate prohibition for children under the age of 18 years include:1) Nigh work, which according to AI No 01/2012 includes the period from 22 pm to 6 am. For children who have not have established workingrelationships but are engaged in economic activities , night work between 20:00 to 06:00 should be prohibitted as a matter of priority;2) Lifting up and carrying of weight over 15 kg intermittent work (male) ‐ 10 kg intermittent work(female)3) Lifting up and carrying of weight over 10 kg continuous work (M) and over 5 kg continuous work (female)4) Work underground, under the water and in confined spaces5) Work at heights of above 2 m;6) Exposure to extremely high or low temperatures or against noises or trembling8) Exposure to toxic substances, including:• Metals and their compounds:• Lead and its compounds,• Mercury as metal and in the form of vapors,• Manganese and its minerals,• Zinc and its compounds,• Cadmium as cadmium supplied, cadmium sulfate and cadmium chloride,• Chromium in the form of minerals,• Nickel in the form of salts and in the form of vapors.15/30

• Toxic gases:• Chlorine, gold, sulfur dioxide, ammonia gases nitrogen (NOx), phosgene.• Gases asphaltic:• Carbon monoxide, carbon dioxide, nitrogen, methane, hydrogen sulfur (H2S),Ciano hydrogen (HCN), arsine hydrogen (AsH3).• Organic solvents:• Hydrocarbons (aliphatic and aromatic), halogenated derivatives of hydrocarbons, alcohols, extra derivatives glycolic Entire, ketenes’ andothers;• Aliphatic hydrocarbons: methane, ethane, propane, butane;• Aromatic hydrocarbons: benzene, benzene homologues (toluene skyline styrene) phenol;• Derivatives halogenated hydrocarbons: Tetraklormetani, chloroform, vinilkloridi metilenkloridi (diklormetani);▪ Derivatives amino and nitro order fragrant: aniline, nitrobenzene, trinitrotoluene (TNT);• Other derivatives of hydrocarbons: carbon disulfide CS2;• Pesticides: Insecticides, fungicides, rodenticides, acaricide, nematocides, herbicides, bactericidal;• Preparations organ-phosphorus: organ-phosphorus pesticides: parathion, methyl parathion, melatonin, diazinomi, diptereksi, sistoksi,klortioni, tetraetilpirofosfati, etc..• Pesticides hydrocarbon group klorirume: heksalorani, toksafeni, gameksani, strobe, and diklordifenil trikloretani;• Organic compounds of mercury: etilmerkurkloridi, etilmerkurfosfati, fenilmerkururea, nefilmerkur acetate, fenilmerkurbenzoati;• Pesticides and other: karbamatet, ditiokarbamatet, dipiridili, phosphate preparations submarines, dimitrofenoli, derivatives imidazolit andtriazolit;• artificial fertilizers: nitrogen fertilizers which include: ammonium nitrate, calcium nitrate, sodium nitrate, calcium Cyanamid, ammonium sulfate,ammonium chloride, aqueous dissolution ammonia, dicianamidi, etc..• Phosphoric Fertilizers: superphosphate, a mixture of potassium phosphate and calcium phosphate, double superphosphate, superphosphateamonizuar, ammonium phosphate, calcium metafosfati, etc..• Potassium fertilizers: potassium phosphate, potassium chloride, potassium nitrate, potassium magnesium sulphate, kainite, salinity potassium16/30

carbonate and karyolitic.9) Exposure to biological substances, including:• Bacillus anthracic,• Bracelet aborted,• Bracelet capes,• Bracelet suits,• Bracelet melitensis,• Burkholder mallet (Pseudomonas mallet)• Burkholder pseudomallei (Pseudomonas psudomallei),• Chlamydophila pistachio (Chlamydia pistachio),• Coxiella brunette,• Escherichia coli, type’s verocytotoksigjenike (e.g. O157: H7 or O103) **• Francisella tularensis (Type A),• Mycobacterium africanum,• Mycobacterium BOVIS, except Bacillus Chalmette-Guerin (BCG),• Mycobacterium leprous,• Mycobacterium microtone, **• Mycobacterium tuberculosis,• Mycobacterium ulcerous **• Rickets aquaria, **• Rickets Canada, **• Rickets koori,• Rickets monotone, **• Rickets prowazekii,• Rickets rickets,• Rickets tsutsugamushi,• Rickets typhoid,• Salmonella typhus, **• Shigella dysenteries type 1,• Yesinia pasties.17/30

10) Exposure to radioactive substances;11) Exposure to carcinogenic substances, dust and gases.(B) Hazardous sectors for immediate prohibition for children under the age of 18 years include:1) Agriculture-Work on irrigation ,- Operation with agriculture machinery,- Work with pesticides and spraying,- Work on harvesting-threshing,- Heavy physical work in the fields and opening holes for afforestation or planting of trees,- Wood cutting and wood processing- Working in a slaughterhouse and meat processing industry,- Hunting,- Collection of forest fruits and harvesting of trees,- Work in the greenhouse,- Work in been farms.Activity Risk The effects in children’s healthWork on irrigationElectricity, cold water, Injuries, accute infections,infectionlong term effects on healthOperation with agriculturemachinery.Work with pesticides andspraying.Falling from moving cars, thegame with other objects.Injury to othersPesticide poisoning, chemicalburns.Non-fatal physical injuries,disability, fatal injuries.Acute poisoning, long-termeffects on health,burns.18/30

Harvest.Heavy physical work in the fieldsand opening holes for forestationor planting trees.Contact / absorption of organicdust, contact with the allergen,logging.Loads of great physical andmental health, exposure toextreme weather conditions, longworking hours (over four hours),and logging.Respiratory allergic diseases(asthma and extrinsic allergicalveoli is), hypersensitivepneumonias, other allergicreactions, physical injuries,infections (infectious diseaseszoo noses).And skeletal muscle injury(deformation self doing, impactand muscle tissue), physical andmental exhaustion.Cutting of trees and woodprocessing.Work in slaughterhouses andmeat processing industry.Hunting, fishing.The operation of machinery /equipment dangerous, carryingheavy weights, dangerous terrain.Risk of slaughtered animals, therisk of the tools that are used forfood, contact with biologicalagene, contact with chemicalagene, carrying heavy weights,psychological trauma.The risk of injuries, deaths, etc..The use of electricity anddynamite fishing.Fatal and non-fatal injuries,mutilations.Logging, non-fatal and fatalphysical injuries,infections, poisoning,deformation vertebras,long-term effects on emotionaldevelopment.Injuries, murder etc.. Injuriesinjury and fatal consequences.Collection of forest fruits andharvesting of trees.Terrain, bitten by snakes.Bodily injury, poisoning.Use of children for illegal Smuggling of goods, Long-term effects on the19/30

trafficking of animals. psychological trauma. emotional, bodily injury.Work in the greenhouseHigh temperatures, pesticides,toxic gases.Poisoning, dehydration,swooned.Work on beekeeping. Bee sting, the use of gas. Allergies, poisoning.2) Work in the streets• Goods loading,• Vehicles fenders cleaning in traffic,• Goods transportation with hand barrow• Begging,• Selling small items, tobacco, etc.Activity Risk The effects in children’s healthSelling small items on the street. Long hours of work (walking /hiking), work late at night,fetched physical activity,exposure to violence, exposure toextreme high and lowtemperatures, high levels ofresponsibility, including riskforms worst job.Injuries from accidents, injuriesfrom physical attacks, unwantedpregnancies, limited cognitivedevelopment, physical andmental exhaustion.Transportation of goods with handbarrowTravelling in the market andfrom the market, carrying heavyweights, exposure to violence,and exposure to extreme high andlow temperatures, physicalactivity fetched.Permanent damage of spinal cordinjuries in traffic accidents,injuries from physical attacks,limited cognitive and emotionaldevelopment.20/30

Begging.Exposure to extreme low andhigh temperatures, uncleanenvironment, exposure to attacksby others and against sexualexploitation, traffic accidents,social exclusion, work longhours, bad nutrition.Respiratory disease, injuries fromassaults and accidents, unwantedpregnancies, psychologicaltrauma, infections, and otherdiseases with eternalconsequences for inappropriatedue to extreme conditions.Vehicles fenders cleaning in trafficExposure to extreme low andhigh temperatures, shock fromcars in traffic, working longhours (walking / hiking), worklate at night, exposure toviolence.Non-fatal injuries and fatalaccidents.3. ConstructionActivity Risk The effects in children’s healthSoil excavation, transportation ofheavy wights, sand and cementsifting, scaffolding, metalprocessing.Raising heavy weights, exposureto high or low temperatures, dust,noise and vibration, altitude.Physical injuries, cuts,depressions from scaffolds,respiratory system infections,cardiovascular system damageand hearing from excessive noiseand vibration, deformation of thespinal cord.3) Work with dumped materials21/30

- Digging, gathering and haul of hazardous dumped materials ;Activity Risk The effects in children’s healthDigging and collection of dumpedmaterials in dumpsites or incontainers.Poor hygienic conditions,demolition of soil, contact withbiological agent and organicpowders, smoke, contact withsharp things, contact with things /contaminated sharp tools,physical attacks from othercollectors, for hours exposure toextreme temperatures high andlow social exclusion.Physical injury and death /demolition of landslides,respiratory diseases, cuts, variousinfections, spinal cord injuries,limited cognitive and emotionaldevelopment.Transportation of collecteddumped material over longdistances.Carrying heavy weights.Malformations of the spinal cord.4) Work on the exploitation of natural resources, including.- Digging coal surface, sand and stones.- Exploitation of coal, sand and stones.Activity Risk The effects in children’s health22/30

Surface excavation of coal, sandand stones.Exploitation of coal, sand andstones.Contact with sharp tools,carrying heavy weights,permanent contact with coal dust.Slides and demolition of the soil /rock, carrying heavy weights, therisk of explosive materials, andpermanent contact with coal dust.Cuts, injuries, respiratorydiseases.Physical injury and death fromlandslides / soil contusions, cuts,injuries from explosions,respiratory diseases.Aneks 1: Lista opštih aktivnosti i sektora, sa prioritetom za zabranuA. Opšte aktivnosti za neposrednu zabranu za decu do 18 godina obuhvataju :1) Noćni rad, koji se prema AU 01/2012 zabranjuje za mlade, od 22 sata uveče do 6 časova ujutro. Za decu koja nisu osnovala radni odnos, alisu angažovana u ekonomskim aktivnostima sa prioritetom se zabranjuje nicni rad između 20:00 i 06:00 casova ;2) Dizanje i povremeno nošenje tereta preko 15 kg za (M) i preko 10 kg za (Z)3) Dizanje i trajno nošenje tereta iznad 10 kg za (M) i 5 kg za (Z)5) Rad u dubini, ispod površine zemlje, pod vodom i zatvorenim mestima;6) Rad na visini preko 2 m;7) Izloženost ekstremno niskim ili visokim temperaturama, buci i vibracijama;8) Izloženost toksičnim supstancama, uključujući:•Metale i njihove preparate (olovo i njegove komponente)• Ziva kao metal i u obliku para,• Mangan i njegovi minerali,• Cink i njegova jedinjenja,• Kadmijuma kao kadmijuma sulfida, kadmijum sulfata i kadmijum-hlorid,23/30

• Hrom u obliku minerala,• Nikal u obliku soli i u obliku para.• Toksični gasovi• (hlor, fluor, sumpor dioksid, amonijak, nitroze gasova (NOk), fozgen).• Asfiktiktni Gasovi (ugljen-monoksid, ugljen-dioksid, azot, metan, vodonik sumpora (H2S), vodonik cianor (HCN), Arsen vodonik(AsH3).• Organski rastvarači:• Ugljovodonici (nearomatićni i aromatični), halogeni derivati ugljovodonika, alkohola etri, derivati glikolit Estri, ketoni i drug• Nearomatični ugljovodonici: metan, etan, propan, butan• Aromatični ugljovodonici: benzena, homolozi benzena Tolueni, Ksileni, stiren), fenol• Halogenovani derivati ugljovodonici: Tetraklormetan, hloroform, Vinilhlorid Metilenhloridi (diklormetan)’• Amino i nitro derivati mirisni: anilin, Nitrobenzeni, Trinitrotoluen (TNT).• Ostali derivati ugljovodonika : carbon disulfidi CS2 ;• Pesticidi : insekticidi, fungicidi , rodenticidi, akaricid , nematocidi , herbicidi , baktericidno• Organsko fosforna jedinjenja: organofosforični pesticidi ( parationi , metil parationi,malationi, diazinomi, diptereksi,sistoksi klortioni ,tetraetilpirofosfati ).• Pesticidi grupa ugljovodonika klorirume ( heksaloran , toksafen,gameksan, strobani i diklordifenil trikloretan ).• Organična jedinjenja žive ( etilmerkurkhlorid , etilmerkurfosfat, fenilmerkururea, nefilmerkur acetat, fenilmerkurbenzoati ).• Drugi pesticidi ( karbamati, ditiokarbamati, dipiridil, fosfidi, preparati kumarini , dimitrofenol , derivati imidazola i triazola ).• Veštačka đubriva ( azotna đubriva u kojem su: Amonijum nitrat, kalcijum nitrat, natrijum-nitrat, kalcijum , amonijum sulfat cianamidi ,amonijum -hlorid, vodenih amonijaka probavu , dicianamidi ).• Fosforna đubriva ( superfosfata ,mešavina kalijum -fosfata i kalcijum fosfata , dva superfosfata , superfosfata amonizuar , amonijum fosfat ,kalcijum metafosfati ).• Kalijum đubriva ( kalijum fosfat, kalijum hlorid , kalijum -nitrat , kalijum magnezijum -sulfat, kainiti , siliniti , kalijum karbonat i karnoliti)9) Izlaganje prema bioloških agensima, uključujući:• Bacillus anthracis• Brucella abortus• Brucella canis• Brucella suis• Brucella melintensis• Burkholder mallei (Pseudomonas mallei).• Burkholder pseudomallei (Pseudomonas psudomallei).• Chlamidophila psittaci (Hlamidija psittaci).24/30

- Lov/ribolov-Sakupljanje shumskog voca i berba voca- Rad u staklenicima,- Rad u pcelarstvuAktivnost Opasnost Uticaj na zdravlje deceRad nanavodnjavanjuUpravljanje sapoljoprivrednimmašinamaRad i prskanje sapesticidimaVršidbeTeški fizički radonina poljimaKopanje rupa zapošumljavanje isadnju voćaSeča drveća iobrada drvetaStruja, prehlada, infekcijaPad sa vozila u pokretu,sudaranjesa drugim objektimaPovredjivanje drugihTrovanja PesticidimaHemijske opekotineKontakti /udisanje organskeprašineKontakti sa alergentima ,PosekotineVeliki fizička i mentalnaopterecenost,izlaganje ekstremnim vremenskimuslovima, produženo radno vrme(vise od cetiri casa )posekotineUpravljanje sa masinerijom/opasnom opremom, nošenjeteškog tereta, opasan terenFizičke povrede, prehlada, dugoročniefekti na zdravljeNe fatalne fizičke povrede ,invalidnosti , fatalne povredeAkutna trovanja , dugoročni efekti nazdravlje , opekotineRespiratorne alergijske bolesti (astma iextritic alergic aleolitis) , pneumonithipersensitiv , drugi alergijskereakcije, fizičke povrede, infekcije (infektivne bolesti zoonoze)Povreda mišića i skeleta, ( deformacijavertebre, uticaj na tkivo i misice)Fizička iscrpljenost, posekotineNe fatalne i fatalne povredesakacenjaRad u klanicama i Opasnost od životinja za klanje, Posektine, ne- fatalne i fatalne fizičkeindustriji za preradu rizik od opreme koja se koriste za povrede,infekcije ,trovanja ,mesa klanje, kontakt sa biološkimagensima,kontakt sa hemijskimagensima nošenje teškog teretaDeformacija vertebreDugoročni efekti na emotivni razvoj26/30

LovribolovPrikupljanje ibranje sumskiplodova i berbavoćaPsihološka traumaOpasnost od povreda, ubistva , itdUpotreba struje i dinamita zaribolov.Telesne povredeUjedi zmijaRanjavanje, ubistvo( smrt), itdPovreda,ranjavanje i fatalne poslediceTelesne povredetrovanjeKoriscenje dece zailegalnodeportovanjezivotinjaRad u staklenicimaRad u pčelarstvuKontrabandiranje robePsiholoske traumeVisoke temperatureOstatci pesticidaotrovni gasoviUbod žaokom pčeleUpotreba gasovaTrajni efekti na emotivni razvojtelesne povredeTrovanjadehidracijaonesvescavanjeAlergijeTrovanje2) Rad na ulici :• Nosenje teshkih tereta• Čišćenje šoferšajbni vozila u saobraćaju.• Prosjacenje• Prodaja prehrambenih proizvoda,duvana i dr.Aktivnost Opasnost Uticaj na zdravlje dece27/30

Prodaja robe nauliciProduženo radno vreme ( stojeci/hohajuci) rad u kasnim noćnimsatima, naporna fizika aktivnost,izloženost nasilju , Izlaganjeekstremno visokim i niskimtemperaturama, visok nivoodgovornosti, rizik odobuhvatanja u najgorimoblicima radPovrede od nesracapovrede od fizickih napada,neželjena trudnoćaograniceno razvijanje znajna ,fizička i mentalna iscrpljenostPrevoz robe sakolicimaPutanja do pijace i od pijacanošenje teških tereta,izlaganje nasilju, izlaganjeekstremno visokim i niskimtemperaturama, naporna fizikaaktivnostTrajno oštećenje kicmenog stuba,povrede u saobracajnim nesrecama,povrede od fizičkih napada,ograničeni kognitivni i emocionalnirazvojProsjačenjeIzlaganje ekstremno visokim iniskim temperaturama,prljavo okruženje,izlaganje napadu od drugih sobai seksualnom nasilju,saobracajne nesrece, socjalnoiskljucenje, produzeno radnovreme, neuhranjenostRespiratorne bolestiPovrede od fizičkih napada ilinesreca, psihicke traume, infekcije,druge bolesti sa dugoročnimposledicama zbog ekstremnoneodgovarajucih uslova28/30

Čišćenje šoferšoferšajbni vozilau saobraćajuIzlaganje ekstremno visokim iniskim temperaturama,udari od automobila usaobracaju, produženo radnovreme( stojeci/ u pokretu),rad u kasnim noćnim satimaIzlaganje nasiljuNefatalne i fatalne povrede odnesreca ,3) Rad u građevinarstvuAktivnost Opasnosti Uticaj na zdravlje deceIskopavanjezemljištaPrevoz teškogteretaPrečiščavanjepeska i cementaRad na skeliObrada metala.Dizanje teških tereta, Izlaganjevisokim ili niskimtemperaturama , prašini , bukci ivibracijama.visinaFizicke povrede, posekotine, padovisa skela , infekcije respiratornog (disajnog) sistena , oštećenjakardiovaskularnog sistema ioštećenja sluha od prekomerne bukei vibracija , deformacija kičmenogstuba ,4) Rad na deponiji otpadakaPretraga, prikupljenje i nosenje otpadaAktivnost Opasnost Uticaj na zdravlje decePretraga iprikupljenjeotpada uotpadnimdeponijamaLoši higijenski uslovi,obrusavanje zemlje,Kontakt sa biološkim agensima iorganskim prahovima. dimom,Dodir sa oštrim predmetimaFizičke povrede i smrt od klizišta /obrusavanje zemljišta,respiratorne bolesti, posekotine,razni infekcije, povrede kicmenog29/30

ilikontenjerimaPrenosprikupljenogmaterijala naduge razdaljinedodir sa oshtrim/zarazenimstvarima, fizički napadi oddrugih prikupljača,izloženost produzeno vreme naekstremno visokim i niskimtemperaturama, socijalnaisključenostNošenje teških teretastuba, ograničeni kognitivni iemocionalni razvojDeformacije kičme5) Rad na eksploataciju prirodnih resursa, uključujući :• Površinsko iskopavanja uglja, peska iI kamenja;• Eksploatacija uglja, peska i kamena 6Aktivnosti Opasnosti Uticaj na zdravlje decePovršinskoiskopavanjeuglja, peska ikamenaEksploatacijauglja, peska ikamenaKontakt sa oštrim predmetimaNošenje teskog tereta, stalnikontakt sa ugljenom prasinomKlizanje i obrusavanjezemljišta / kamenja, nošenjeteskog tereta, opasnost odeksplozivnih materijala,stalni kontakt sa prasinom ugljaPosekotine , povrede , respiratornebolestiFizičke povrede i smrti od klizišta /obrusavanjazemljista , posekotine,povrede od ekplozicija , respiratornaoboljenja30/30