GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig, 2012RÉIGIÚNACH• 17Fadhbanna <strong>ag</strong> togra gaoithe na SceirdeMáirtín Ó CatháinCÉ go dtuairiscítear go bhfuil isteach<strong>ag</strong>us amach ar €250,000 caite arscéim gaoithe na Sceirde, naoi mílesiar ó chósta Chonamara, tá an tograina lán stad anois.Tuigtear nárbh fhiú tuilleadh airgida chaitheamh ar an iarracht muran-íocfaí idir 14 <strong>ag</strong>us 15 cent an t-aonad ar an leictreachas a ghinfí ann.Ach dá síneofaí conradheaspórtála idir an tír seo <strong>ag</strong>us anBhreatain d’fhéadfadh léas dóchais abheith <strong>ag</strong> an scéim.Bhí sé le<strong>ag</strong>tha síos mar sprioc gogcríochnófaí comhráití idir fheidhmeannaighas Éirinn <strong>ag</strong>us as anmBreatain faoi easpórtáil fuinnimhgaoithe sall thar Mhuir Éireann anmhí seo.Bheadh an conradh le síniú <strong>ag</strong>Príomhaire na Breataine <strong>ag</strong>us anTaoiseach go luath san athbhlian.Ach níl a fhios anois an féidir coinneáilleis na spriocanna sin. Meastargo mbeadh fáil ar phr<strong>ag</strong>hsanna níosairde <strong>ag</strong> táirgeoirí fuinnimh gaoithesa mBreatain <strong>ag</strong>us go bhféadfadhdeis a bheith <strong>ag</strong> áiteacha ar nós naSceirde ar an gcaoi sin. Ach tádeacrachtaí ann níos gaire do láthairfreisin.Cé go raibh go leor cainteanna idiran comhlacht Fuinneamh SceirdeTeo <strong>ag</strong>us feidhmeannaigh as Ollscoilna hÉireann i nGaillimh, níorthángthas ar réiteach eatarthu fósfaoin gcaoi a lonnófaí na muilte.Tá stáisiún taighde atmaisféir <strong>ag</strong>usaimsire <strong>ag</strong> an Ollscoil ar CheannMása i gCarna.Is cosúil go bhfuiltear imníoch gobhfágfadh na muilte lorg archaighdeán an aeir <strong>ag</strong> teacht aniar idtreo an stáisiúin atmaisféir <strong>ag</strong>usaimsire.Glactar leis go bhfuil an sruth aeir<strong>ag</strong> an stáisiún seo chomh glan <strong>ag</strong>usatá ar fáil <strong>ag</strong>us tá sé ina shlat tomhaisar ardchaighdeán aer <strong>ag</strong> cuid mhórstáisiún eile.Fágann an éiginnteacht uilig gobhfuil scéim na Sceirde, an t-aonscéim gaoithe atá ar na bacáin amachó chóstaí thiar na hÉireann, i bponcfaoi láthair. Cheadaigh Údarás naGaeltachta os cionn €100,000 marchabhair leis an obair thaighde <strong>ag</strong>usphleanála go dtí seo.LAIGHINNUACHTSeoltar scéalta chuig:nuacht@gaelsceal.ieSeol d’iontráil isteachchuig :Comórtas, Gaelscéal,An Chuasnóg, BaileArd, An Spidéal, Co.na Gaillimhe.roimh 6 Eanáir 2013ComórtasTá geansaithe Ros na Rún le buachanNíl le déanamh ach an cheist seo a leanas a fhre<strong>ag</strong>airt:Cé na hoícheanta den tseachtain a mbíonn Ros naRún á chraoladh?Fre<strong>ag</strong>ra :Ainm :Seoladh :Uimhir gutháin :hoícheanta <strong>ag</strong>us laethanta lánaimseartha.Nuair a bhíonn de<strong>ag</strong>ánachoirnithe is féidir leis a bheith i gceannasar shochraidí, ar bhaistí, ar phóstaí<strong>ag</strong>us ar shearmanais eile ach níféidir leis an tAifreann a cheiliúradh.Obair dheonach í ach go bhfuilcead <strong>ag</strong> an de<strong>ag</strong>ánach glacadh le síntiúis.“B’fhéidir go mbeadh €100 <strong>ag</strong> duldó as searmanas pósta nó sochraid,”a deir an tAthair John Gilligan, “nóidir €15 <strong>ag</strong>us €20 ar bhaisteadh.D’íocfaí costais leis freisin dá dtitfeadha leithéid air.”Ní moltar go gcaithfeadh de<strong>ag</strong>ánachculaith s<strong>ag</strong>airt ach amháin s<strong>ag</strong>cás go mbeadh sé <strong>ag</strong> tabhairtcuairte ar ospidéal nó ar phríosún.Maigh EoBuaiteoirí naTóraíochtaTaisce fógarthaTÁ buaiteoirí an chomórtais‘Tóraíochta Taisce’ a d’e<strong>ag</strong>raigh GnóMhaigh Eo i gcomhar le siopaí igCathair na Mart fógartha.Bhí an lá le cúigear ó Chathair naMart; Leah Moore, Alanna Sheridan,Niamh Madden, Rosa Kinsella,Michael Moore, <strong>ag</strong>us duine ón MalaRaithní, Amber Farrell.Bhí ar gach iomaitheoir Gaeilge alabhairt le lucht na siopaí sa bhailechun fre<strong>ag</strong>raí na gceisteanna a fháil.B’iarracht í le <strong>cur</strong> in iúl do dhaoineóga gur féidir leo an Ghaeilge a úsáidtaobh amuigh den scoil <strong>ag</strong>us spraoi abhaint aisti. Chomh maith leis sin,thug sé deis do na siopadóirí a gcúplafocal féin a úsáid.Ghlac 14 shiopa páirt san imeacht,ina measc, Treacys Pharmacy, WestportFraming, Dyers Jewellers, Kaleidoscope,Boutique Colette <strong>ag</strong>usSiopa Caife O’Cees.Ag ócáid bronnta gradam an tseachtain seo caite, bhronn an tOllamh PaulMcCutcheon, Ollscoil Luimnigh, scoláireacht €2,000 ar Shéan Pokall,iarscoláire Choláiste an Eachréidh, mar aitheantas ar na sárthorthaí Ardteistiméireachtaa bhain Seán amach. Tá an príomhoide, Brian Ó Maoilchiaráin,sa bpictiúr freisin.Baile Átha Cliath‘Slite naSláinte’ seolta igCromghlinnMéabh Ní ThuathalánRINNE Comhairle Cathrach BhaileÁtha Cliath <strong>ag</strong>us Foras Croí nahÉireann trí bhealach siúil dar teideal‘Slí na Sláinte’ a sheoladh antseachtaine seo caite i Cromghlinn,Baile Átha Cliath.Sheol Méara Bhaile Átha Cliath,Naoise Ó Muirí, na bealaigh siúilnuair a nocht sé leárscáil ina bhfuilna bealaí siúil le<strong>ag</strong>tha amach air,atá in airde taobh amuigh d’oifigína Comhairle i sráidbhaileChromghlinne.“Is aclaíocht den scoth é an siúl<strong>ag</strong>us is iontach go bhfuil anChomhairle Cathrach <strong>ag</strong>us FhorasCroí na hÉireann i ndiaidh atheacht le chéile <strong>ag</strong>us an seirbhísseo a chur ar fáil.De réir staidéir a rinneadh inÉirinn le déanaí, a raibh 8,500páiste 13 bliana dé<strong>ag</strong> d’aoispáirteach ann, fuarthas go raibh20% dóibh ‘ramhar’ <strong>ag</strong>us 6% dóibh‘murtallach’.Is bealach iontach simplí é a bheith<strong>ag</strong> siúl le dea-nósanna aclaíochtaa fhorbairt i bpáistí <strong>ag</strong>us i ndaoinefásta araon,” a dúirt sé.Is tionscnaimh de chuid FhorasCroí na hÉireann é ‘Slí na Sláinte’ ledaoine a spre<strong>ag</strong>adh chun siúil.Tá trí bhealach siúl ann ar fhaidé<strong>ag</strong>súla: an bealach buí atá 3km, anbealach dearg ata 2.1km <strong>ag</strong>us anbealach gorm atá 1.8km <strong>ag</strong>us tá natrí bhealach oiriúnach do shiúlóiríar gach leibhéal, dar leis anbhForas.Baineann ‘Slí na Sláinte’ leas ascomharthaí tarraingteacha gach ciliméadargo mbeidh daoine ar aneolas faoi cé chomh fada <strong>ag</strong>us atásiad <strong>ag</strong> siúl <strong>ag</strong>us le spre<strong>ag</strong>adh athabhairt chun tuilleadh siúlóide adhéanamh.Go dtí seo, tá 190 bealach siúiltimpeall na tíre <strong>ag</strong>us tá sé <strong>ag</strong> scaipeadh<strong>ag</strong> leibhéal idirnáisiúntachomh maith.Dúirt Edel Byrne ó Fhoras Croí nahÉireann go raibh sí <strong>ag</strong> súil go
18• RÉIGIÚNACH GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig, 2012An LúCruinniú ‘plódaithe’ <strong>ag</strong> Coláiste RísColm Ó BroinBHÍ slua mór i láthair <strong>ag</strong> oícheoscailte do mheánscoil lánGhaeilgenua i nDún Dealgan le déanaí.Osclóidh Coláiste Lú i MéanFómhair 2013.“D’éirigh go han-mhaith leis, bhían cruinniú plódaithe <strong>ag</strong>us bhí idir150 <strong>ag</strong>us 200 duine ann idir thuismitheoirí<strong>ag</strong>us daltaí,” arsa MicheálÓ Caoilte, múinteoir <strong>ag</strong>us ball deBhord Stiúrtha na scoile.“Fuair muid go leor iarratas donscoil; tá 32 dalta <strong>ag</strong>ainn do 2013 <strong>ag</strong>us32 do 2014.”Tá 40% de na daltaí seo <strong>ag</strong> freastalar scoileanna Béarla faoi láthair, achdeir Ó Caoilte go bhfuil caighdeán ardGaeilge acu. Beidh campa samhraidhar siúl do na daltaí sin chun barr feabhaisa chur ar a gcuid Gaeilge chomhmaith.Táthar <strong>ag</strong> súil go mbeidh 300-400dalta sa scoil amach anseo.Bheartaigh Coiste GairmoideachaisLú meánscoil lánGhaeilgea bhunú in 2010. Bhí cruinnithe<strong>ag</strong> an gcoiste <strong>ag</strong>us múinteoiríGaeilge sa chontae <strong>ag</strong> rinneadhmeasúnú ar an éileamh a bhí ann donmheánscolaíocht Ghaeilge.“Tá trí Ghaelscoil in aice le DúnDealgan <strong>ag</strong>us tá ceithre cinn eile sacheantar máguaird, mar sin bhí afhios <strong>ag</strong>ainn go mbeadh éileamh ann.Bhí cruinnithe <strong>ag</strong>ainn leGaelscoileanna <strong>ag</strong>us le scoileannaeile <strong>ag</strong>us bhí cruinnithe <strong>ag</strong>ainn le tuismitheoirí.Fuair muid amach goraibh níos mó éilimh i dtuaisceart anchontae ná sa deisceart.“Tá Institiúid Teicneolaíochta inDún Dealgan chomh maith, rud achiallaíonn go bhfuil seirbhís bhusmhaith ann.”Beidh an scoil <strong>ag</strong> déanamh freastailar éileamh i dtuaisceart Lú, indeisceart Ard Mhacha <strong>ag</strong>us in oirthearMhuineacháin.Beidh an scoil lonnaithe ibhfoirgneamh in aice le ceannáras anChoiste Gairmoideachais ar Sráid antSéipéil i nDún Dealgan. Tógadh anfoirgneamh cúpla bliain ó shin <strong>ag</strong>usúsáideadh é chun ranganna a chur arfáil do dhaoine fásta.Tá sruth Gaeilge i meánscoil Bhéarlai nDún Dealgan, Coláiste Rís, lefada an lá. Tá rang amháin i ngach bliaina mhúintear trí mheán na Gaeilge<strong>ag</strong>us glacann foirne ón scoil páirt igcomórtais ar nós Díospóireacht UíChadhain, a reáchtálann Gael Linn doghaelscoileanna.“Níor chuala muid rud ar bith ÓCholáiste Rís <strong>ag</strong>us muid <strong>ag</strong> beartú nascoile nua, <strong>ag</strong>us beidh muid <strong>ag</strong> tosúin aice leo, ar an tsráid chéanna,” arsaÓ Caoilte.“Níor mhaith linn go mbeadh rudamháin <strong>ag</strong> tosú <strong>ag</strong>us rud eile <strong>ag</strong>críochnú; níl muid <strong>ag</strong> iarraidh é sin afheiceáil. Tá traidisiún láidir acu <strong>ag</strong>ustá súil <strong>ag</strong>am go leanfaidh sé ar<strong>ag</strong>haidh.”Ní raibh aon duine ó Choláiste Rísar fáil le labhairt le Gaelscéal antseachtain seo faoin tionchar abheadh <strong>ag</strong> an meánscoil nua orthu.rachaidh ‘Slí na Sláinte’ i bhfeidhmgo mór ar shláinte an phobail áitiúl.“Tá ról thar a bheith suntasach <strong>ag</strong>aclaíocht i sláinte an duine go ginearáltaach téann sé ar leas an chroí,l<strong>ag</strong>hdaíonn sé leibhéal struis <strong>ag</strong>uspian droma chomh maith,” a dúirtsí.Mhol sí gur cheart 30 nóiméad achaitheamh i mbun aclaíochta (arnós a bheith <strong>ag</strong> súil go measarth<strong>ag</strong>asta), cúig huaire sa tseachtain.“Bhí sé mar sprioc <strong>ag</strong>ainn siúl aéascu do mhuintir Chromghlinne.Tá sé iontach tábhachtach go bhfuilspás sábháilte ar fáil sna cathracha<strong>ag</strong>us sna bailte ar fud na tíre chun abheith <strong>ag</strong> siúl,” ar sise.Loch GarmanEishtec le 250post a chruthúD’FHOGAIR an comhlacht Eishtec,comhlacht a chuireann seirbhísítacaíochta ar fáil do chustaiméirí‘fóin chliste’, go mbeidh siad <strong>ag</strong>earcú 250 oibrí breise sna deich míamach romhainn san ionad atá acu inDraighneach, Loch Garman.Thosaigh Eishtec amach i mí naBealtaine 2011 <strong>ag</strong>us tháinig fás suntasachorthu ó shin. Faoi láthair tá400 fostaithe acu i bPort Láirge <strong>ag</strong>usardófar líon na n-oibrithe in oirdheisceartna tíre go dtí 650 faoi mhíDheireadh Fómhair 2013.Dúirt Brian Barry, duine de bhunaitheoiríEishtec: “ Cuireann muidfáilte roimh an bhfás atá <strong>ag</strong> teacht aran gcomhlacht. Ó mhí Eanáir anuraidh,d’fhostaigh muid 250 duine<strong>ag</strong>us is ábhar athais gur féidir linn<strong>cur</strong> leis sin i mbliana.”Thug Barry moladh do RichardBruton, an tAire Post, Fiontar <strong>ag</strong>usNuálaíochta <strong>ag</strong>us do d’FhiontraíochtÉireann as ucht na tacaíochta a chuirsiad ar fáil don chomhlacht.Dúirt an tAire Bruton gur deascéalaé do mhuintir an cheantair, áita bhfuil leibhéal ard de dhaoinedífhostaithe.Tá Eishtec i ndiaidh conradh eile ashíniú leis an EE, an chomhlacht atátaobh thiar de líonraí Orange, T-Mobile <strong>ag</strong>us EE, atá á sheoladh maran chéad líonra tapa de 4G. CuirfidhEishtec seirbhís thacaíochta ar fáildo dhaoine le seirbhíse fóin chliste,Android and iPhone ina measc.Tá an próiséas earcaithe faoi lánseoil cheana féin. Dúirt comhbhunaitheoiran chomhlachta, HeatherReynolds, go raibh sárscileanna <strong>ag</strong>ustaithí <strong>ag</strong> an bhfoireann atá <strong>ag</strong> obairleo faoi láthair <strong>ag</strong>us go rachadh sin ibhfeidhm ar an fhoireann nua abheas <strong>ag</strong> toiseacht leo <strong>ag</strong>us na custaiméiría bheas <strong>ag</strong> plé leo.An IarmhíLá Feasachtafaoi pháistíteifeachMéabh Ní ThuathalánREÁCHTÁLADH lá feasachta imBaile Átha Luain an Domhnachseo caite mar chuid d’iarrachtaíChomhairle Dídeanaithe na hÉireann(CDÉ) <strong>ag</strong>us e<strong>ag</strong>raíochtaí áitiúlaaird a tharraingt ar phaistí, ar teifighiad, atá gafa sa ‘chóras díreach’.Ó foilsíodh an tuarascáil is déanaíón CDÉ, dar teideal “State SanctionedChild Poverty and exclusion”,tá an CDÉ <strong>ag</strong> comhoibriú le he<strong>ag</strong>raíochtai gcúig cheantar é<strong>ag</strong>súlatimpeall na tíre ina bhfuil ionadcórais dhírigh ann, le dul i ngleic letorthaí na tuarascála.Dúirt Sue Conlan, príomhfheidhmeannachan CDÉ, nach bhfuil nahionaid oiriúnach do pháistí ar chorbith.“Tá daoine <strong>ag</strong> maireachtáil ó lá golá sna hionaid seo, te<strong>ag</strong>hlaigh i bhfolachar a chéile, <strong>ag</strong>us iad ar fad arimeall an tsochaí.”Bhain ceann de na hábhair bhuarthale heaspa spáis, <strong>ag</strong>us ganntanasspáis shúgartha do phaistí. Thug anlá feasachta deis do pháistí atá sachóras díreach a bheith <strong>ag</strong> súgradh,chomh maith le haird a tharraingt archás na dteifeach.Páistí is ea tríú cuid díobh sin atá<strong>ag</strong> fanacht in ionaid chórais dhírightimpeall na tíre.Tromluí Pinnochio, léiriú dá theangach de chuid Moonfish Productions atá <strong>ag</strong> fáil léirmheasanna den scoth. Beidh andrama bríomhar seo ar siúl sa Smock Alley Theatre, Baile Átha Cliath go dtí an 22 Nollaig. Le ticéid a chur in áirithe nóle tuilleadh eolais a fháil cuir glaoch ar 01 6770014 nó seol rphost chuig info@smockalley.com.
- Page 1 and 2: €1.65 (£1.50)Uimh. 51Ag Cothú P
- Page 3 and 4: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 5 and 6: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 7 and 8: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 9 and 10: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 11 and 12: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 13 and 14: 14• TRÁCHTAIREACHT GAELSCÉALDé
- Page 15: 16•GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 No
- Page 19 and 20: 20• RÉIGIÚNACH GAELSCÉALDé C
- Page 22 and 23: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 24 and 25: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 26 and 27: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 28 and 29: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig
- Page 30 and 31: GAELSCÉALDé Céadaoin, 19 Nollaig