Moderne devoties

ste gemoedstoestand, maar lever me niet met huid en haar – laatstaan met hart en hoofd – uit. Integendeel, ik blijf vrij. Verantwoordelijk.Autonoom.Ik neem het mijn medegelovigen wel bijzonder kwalijk dat zezichzelf steeds vaker verdedigen door de voordelen van het gelovenkeurig op te sommen. Ze capituleren voor de vraag: wat heb jeeraan? Ze capituleren voor het economische denken, en vattenzichzelf en andere gelovigen op als consumenten die tegen betalingvan hun inzet en overgave veel mooie ervaringen – ja, troost vooral– in overvloed ‘terugkrijgen’. En dat is nu precies: het doodvonnistekenen van het religieuze in de mens.Zonder aanzienBij mijn weten bestaat er wel zoiets als aangeboren religiositeit en isdie geen verzameling van deelbehoeftes.Als ik bid, is dat nooit om te klagen of te vragen. Ik bid omdatdankbaarheid een adressant vooronderstelt. Als mijn zoon eenmooie tekening voor me heeft gemaakt, bedank ik hem. Maar wiezou ik moeten bedanken voor mijn zoon? Mezelf, omdat ik hemtot zo’n aardige jongen heb opgevoed? Mijn man, omdat hij zulkehoogintelligente genen heeft geleverd? De wetenschap, die me dekennis heeft gegeven waardoor ik gezond zwanger heb kunnenzijn, waardoor ik weet hoe je een kind het best opvoedt?De natuur? Ik ervaar mijn kind niet als louter natuur. Ik zie eengeestelijk wezen, iemand die zich heeft opgericht, die mij aankijktmet een doorleefde blik die getuigt van een zelfstandig innerlijkleven; ik zie en hoor iemand die spreekt en nadenkt op een totaaleigen wijze. Ik zie een mens van wie ik als geen ander weet opwelk moment hij is ontstaan en hoe hij zich dag na dag heeft ontwikkeld,maar van wie ik desondanks niet kan geloven dat hij erooit niet was.Je zou deze gemoedstoestand ‘verwondering’ kunnen noemen,als die term zich niet zo makkelijk liet associëren met naïviteit, meteen hart dat een huppeltje maakt, met opgewekt Toon Hermanssentiment.Mijn verwondering is ook ‘vreze’: een diep ontzag ver-44