Osmanlı Dönemi Kürt Basın Tarihi

| Osmanlı Dönemi Kürt Basın TarihiMehmet Emin Bozarslan tarafından transkripsiyonu yapılan ve sadeleştirilen gazetenin künyesindeSelanik Matbaası’nda basıldığı ifade edilmektedir. Gazete, İstanbul’da Kürtçe yayınlananilk periyodik yayın organı olarak bilinmektedir. 39 Gazetenin imtiyaz sahibi olan SüleymaniyeliTevfik, aynı zamanda gazetede yayın yönetmenliği de yapmıştır. Gazetenin editörlüğünü iseDiyarbakırlı Ahmet Cemil üstlenmiştir.Mehmet Emin Bozarslan, gazetenin dokuz sayısı üzerinde çalışmalar yürütüp gazeteyi İsveç’tetekrar yayınlamıştır. 40 Bozarslan’a göre gazete, cemiyetin görüşlerini savunan bir yayınpolitikası gütmüştür. Gazetenin künyesinde, “Şimdilik haftada bir defa neşrolunacak dinî, ilmî,siyasi, edebî ve içtimai bir gazetedir” şeklinde bir ifade bulunmaktadır. Gazetenin ücreti, “Kırsalbölge için yıllık 80 kuruş, altı aylık 45 kuruştur. Bir sayı 1 kuruştur.” şeklinde duyurulmuştur. 41Kürt Teavün ve Terakki gazetesi, Türkçe ve Kürtçe olarak iki dilli basılmıştır. Kürtçenin Soranive Kurmancî lehçeleri ile yayın yapılmıştır. Kürtçe şiirler, Soranice lehçesi ile; duyurular ise Türkçeyayınlanmıştır. Gazetenin ilk sayıları 8 sayfa olarak çıkmış; fakat beşinci sayıdan itibaren sayfasayısı artırılmıştır. 42 Gazetenin toplam 9 sayısı yayınlanmış olup, 2. ve 7. sayıların kapaklarımevcut değildir. Ancak diğer sayıların kapakları mevcuttur. Birinci sayının kapağında “İstanbulManzaralarından Kızkulesi”, 3. sayının kapağında “Mebusan Dairesi”, 4. sayının kapağında “II.Abdülhamit’in Fotoğrafı”, 5. sayının kapağında “Meclis-i Mebusan’da Zat-ı Şahaneye MahsusSalon”, 6. sayının kapağında “Musul’da Dicle Nehri Üzerinde Cisr”, 8. sayının kapağında “Meclis-iMebusan’ın Önünde Zat-ı Şahaneyi İntizar”, 9. ve son sayının kapağında ise “Mamuret-ül AzizMebusları’nın Dersaadete Vürudlarında Rıhtım Üzerine Resm-i İstikballeri” 43 yazıları yazılmıştır.Kürt Teavün ve Terakki gazetesinin yayın hayatı maalesef kısa sürmüştür. Gazetenin yaklaşıkdokuz ay süren yayın hayatı, 31 Mart vakasından sonra devam edememiş ve 1909 yılının Temmuzayında sona ermiştir.Kürt Teavün ve Terakki gazetesi, oldukça kapsayıcı bir yayın politikası izlemiştir. Gazete, Kürdistangazetesi gibi dar bir yazar kadrosu ile yola çıkmamış, çok farklı kesimlerden yazarlarındüşüncelerine yer vermiştir. Hatta davet edilen yazarların dışında, Kürt entelektüellere çağrıdabulunarak, gazetede yazabileceklerini duyurmuştur. Gazete,Kürt Teavün ve Terakkigazetesi, oldukçakapsayıcı bir yayınpolitikası izlemiştir.Gazete, Kürdistangazetesi gibi dar biryazar kadrosu ile yolaçıkmamış, çok farklıkesimlerden yazarlarındüşüncelerine yervermiştir.Süleymaniyeli M. Tevfîk, Babanzâde İsmail Hakkı, ŞemdinanlıSeyyid Abdülkadir, Diyarbekirli Ahmed Cemil, Süleymaniyeli Fethî,Malatyalı Bedrî, Bediüzzaman Said-i Nursî ve Seyyâh AhmedŞevkî gibi oldukça renkli bir yazar kadrosuna sahipti. Gazeteninfarklı siyasi arkaplanlardan gelen yazarlara yer vermesi ve dahageniş kitlelere hitap etmesinin birçok nedeni sayılabilir. Bunlarınbaşında, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra çıkması ve kısmen özgürlükleringenişletildiği bir dönemde çıkmasıdır. Ayrıca gazeteninsürgünde değil, İstanbul’da basılması, bir ailenin yayın organıolarak değil, bir cemiyetin yayın organı olarak yayın yapması,gazetenin daha çok sesli ve kapsayıcı olmasının diğer nedenleriarasında sayılabilir.Cemiyet, gazetenin birinci sayısında yayınladığı beyannamesinde yayın ilkeleri ve yayın politikasıhakkında bilgiler vermiştir. Meşrutiyetle gelen özgür ortamın devamını sağlamak ve anayasanınhükümlerini korumak, Kürdistan’ın modernizasyonu, Kürt toplumunun aydınlatılmasıve haklarının iade edilmesi, Berlin Antlaşması’ndan sonra bozulan ve 1894’te ‘Sason-BatmanOlayları’ ile tavan yapan Kürt-Ermeni ilişkilerini düzeltmek, cemiyetin ve gazetenin en önemli1739 Alakom, R. (2012). Eski İstanbul Kürtleri. İstanbul: Avesta Yayınları.40 Alakom, a.g.e., s.138.41 Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi, 22 Teşrin-i Sanî 1324 (1908), sayı 1, kapak sayfası.42 Kaya, a.g.e., s.49.43 Işık, a.g.e., s.48.