Osmanlı Dönemi Kürt Basın Tarihi

| Osmanlı Dönemi Kürt Basın Tarihi18amaçları arasındaydı. 44 Gazetenin yayın politikası hakkındaki açıklamaları, nasıl bir misyon yüklendiğikonusunda ipuçları vermektedir. Kürt aydınlanması, modernleşmesi ve Kürt haklarınınsavunulması öncelikli hedefler olarak belirlenmiştir. Ayrıca gazete, II. Meşrutiyet ile kazanılanözgürlüklerin ve hakların korunması amacı demokratik bir düzen arzusu konusundaki duruşuda dikkat çekmektedir. Yine Kürt-Ermeni ilişkilerini düzeltmeye katkıda bulunma niyeti, ülkedebarışı tesis etme çabası olarak okunabilir. Bu bakımdan, aslında gazetenin kendi deklarasyonundaifade ettiği temel politikaların, Kürdistan gazetesinin yayın politikasından farklı olmadığınıgörmekteyiz.Gazete ve cemiyetin, Osmanlı çatısı altında yerel yetkilerin artırılması talebi de dikkat çekicidir.Yerel özerkliklerin artırılması talebi olarak okunabilecek olan bu istek, aynı zamanda OsmanlıDevleti’nin yükseltilmesi ve korunmasının bir aracı olarak görülmüştür. Ayrıca Osmanlı Devletisınırları içindeki topluluklar arasında, bir hiyerarşinin olmadığı ve herkesin eşit olduğu vurgusudikkat çekicidir. Bu yaklaşım, Osmanlı millet sistemine getirilen bir eleştiri olarak değerlendirilebilir.Bunun yerine daha eşitlikçi bir sistem talebi, zamanın siyasi yaklaşımları ile bağdaşır niteliktedir.Dile getirilmeyen konularda İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin programının esas alınacağınınvurgulanması, II. Abdülhamit dönemindeki baskıcı yönetim anlayışının, Kürtler dahil farklıtoplumsal kesimleri İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin vizyonunda birleştirdiğini göstermektedir.Cemiyetin önemli misyonlarından birinin Kürdistan’ın ekonomik ve sosyal kalkınması olduğugörülmektedir. Bu anlamda, bölgede ekonomik kalkınmayı sağlayacak politikalar savunulduğugörülmektedir. Nitekim eğitimin toplumsal kalkınma veGazetede çıkanyazı ve haberlerebakıldığında, Kürtkimliği, saf birulusçuluk bağlamıiçinde değil, karmaşıkkimlikler ağı vehiyerarşisi içindetelakki edilmiştir.medenileşmenin bir aracı olduğu fikri, yine Kürt Teavün ve Terakkigazetesinde sıkça dile getirilen konulardan biridir. Dolayısıyla,Kürt aydınlanması ve modernleşmesi, bu gazetede de yazandüşünür ve entelektüellerin en önemli hedeflerdendir. Kürt-Ermeniilişkilerini ele alan birçok yazıya yer veren gazete, sorununçözümü konusunda önemli çaba sarf etmiştir.Gazetede Kürt dili ve edebiyatı yoğun olarak işlenmiştir.Kürtlerin kendi dilleriyle eğitim yapmaları için okul talepleri sıkçaişlenen konulardan biridir. Bu taleplerin, ayrılıkçı bir fikir olarakdeğil, temel hak ve hürriyetler kapsamında dile getiriliği ifadeedilmiştir. Gazetede çıkan yazı ve haberlere bakıldığında, Kürtkimliği, saf bir ulusçuluk bağlamı içinde değil, karmaşık kimliklerağı ve hiyerarşisi içinde telakki edilmiştir. Örneğin İsmail Hakkı Babanzade, gazetenin ilk sayısında,Kürt kimliğinin her şeyden evvel İslam olduğunu, sonra Osmanlı ve en son da Kürt olduğunuvurgulamıştır. Babanzade şunları yazmıştır:Dünyadaki hiçbir güç Kürtlük ve Osmanlılık arasındaki tarihî, kutsal ve samimi bağı yok edemez.Osmanlılık ile Kürtlük aynı şekilde Kürtlük ile Osmanlılık birbirine bağlıdır. Bu iki kelime ayrıdüşünülemez. Eğer, Allah göstermesin ama Osmanlılık yıkılsa, Kürtlük de yaralanır. Aynı şekilde,Allah korusun ama Kürtlük zayıflar ya da azalırsa, Osmanlılık güçsüz kalır. 45Yine gazetenin başka bir sayısında Babanzade İsmail Hakkı, “Kürtçeye Dair” isimli makalesinde,Kürtçe eğitimin yaygınlaştırılması gerektiğini şu sebeple savunmuştur: ”Kürtler, Arnavutlarve diğerleri ne kadar geri, dilsiz, edebiyatsız, sanatsız ve eğitimsiz bırakılırsa, Osmanlı devletio kadar fakirleşecektir. Güç ve kalkınma eğitimle gelir. Eğitim ise dil ile kaimdir.” 4644 Işık, a.g.e., s.45-49.45 İsmail Hakkı, “Kürtler ve Kürdistan” Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi, 22 Teşrin-i Sanî 1324 (1908), sayı, 1, s.3-4.46 Bajalan, a.g.e., s.112.