60 EUSKAL-ERRIAerori leiken tokitan, bildurrik ezagutzen ez dulaka, lasai dabillen!¿Eta uste dezute andik erres iragango dala gizon bat? ez noski: ¿zergatik?ez ortarako gizon batek mutillak ainbat kemen ez daukalako,bildurra ezagutu ta arrez gaitza aunditzen dulako baizik: biyak batean,uste gabe ta zilipurdika eroriko balira, bizirik arkitu ezkeroz,mutilla negarrez, da gizona parrez, geldituko litzake; umea baño lasaigobeiñepein, eta «oraindik galpen aundi ta zorigaiztokoa gerta zezaiguken»esanez.Ause bera ta geyago, Jaunarengan biyotza goratuta gero naigabeaundiyetara etsi zalako, Pellori gertatu zitzayola dirudi.Gurtariñara sartu zan laster, iñori begiratu gabe eseri zan, beregan«Jaunak nai duna gertatu dedilla» esanez: da andik pizka batera lolasai ta gosoak artu zun. Arren zai zijuazenak arriturik gelditu ziran:¡bide guztian indar ta istilluka arrekiñ ibilli bearko zirala uste zuten,da ume laztan bat bezela paketsu, lotan zeukaten! ¿egiyaz ero bat,zetozkiyon neke negargarriz ajolik etzeukana, ote zan? edo sinisgarriyazirudiyena, gizon on, zintzo eta errugabeko bat ote zeramaten?Pelloren iripar atzegiñak ori adirazten-t-ziyen eta zerabilkiteneginkizunean gaiztakerien bat igarri zuten; bañan ayei zer? Sari onbat, eta zirudinez lan gutxigatik, eskeñi ziyezten; eta alako errestasunda ugaritasunik etzuten maiz arkituko noski: gizonak on da apala zirudin,igesi etzedin bakarrik eskatu ziyeten, eta au erres egingo zutelauste zuten.Eta onela, oyek lasai ta bestea lo, bideko bost ordu luzeak igarozituzten.Andes deritzayoten mendi aundiak ezkerrean, da goi ta beko aldeanbi mendi luze ta txiki dauzkala, ibar zabal samar bat dago eskubialdera aldapatxo bat daukana: ibar erdiyan, eta erreka txiki baten aldamenean,etxe txuri ta pollit bat ikusten da; etxe artatik ibar guztiyaeta ango baratz eder, soro aundi, baso pillak, masti txukun da loretegipollita ikusten dira; bertako baserri txikiyetan nekazari asko,Pelloren maiztarrak, bizi ziran: ¡ayen poza ta jakin naya, gurtarinbat bere nagusiyaren etxerontz zijuala ikusi zutenean! goitik bera batzuek,betik gora besteak lasterka nagusi etxe aurrean bildu ziran, daberen nagusiya etorri zitzayela aitu zutenean, barrenera sartuta, agurtunai zutela ziyoten.Pellok beti bezela maitetsu bereganatu zitun era makal arkitzent-zutelaadirazi ziyotenean, ortatik asiera artuaz, esan-t-ziyen: «Egi-
REVISTA VASCONGADA 61yaz, gaiso egon naiz egun oyetan; nere burua ainbeste lan da naigabezauldu zait, eta osasun da indar billa nator; nerekin datozen gizonoyek nere zai egongo dira, eta zuek zeren lanetau ibilli ziñezteke;illabete bat edo geyago iraun bearko det emen; enaiz juango, etorrikozaidan sendagille batek esan arte, eta bitartean luzaro itzegiteko eranarkituko gera; orain zuazte lasai zuen etxetara eta beste bat arte.»Ongi etorriya biyotzez Pellori, ona zalako, maister guztiak emant-ziyoteneta berriz nagusiya agurtuaz beren etxetara biurtu ziran.Etzun etxe artan ezeren bearrik Pello gisaisoak; maizterrak, eguneroemaitzen bat, zeñek nagusiya geyago laztanduko zun leyan, zeramakiyoten:nai zunean, urrutitik bere zayak begiraka zebiltzala, ibiltaldiba t zue k egiten-t-zitun, eizera batzuetan juanez, maizterrak ikusterabestetan: nun nai maitetasuna eta begirapen aundiya adirazten-t-ziyoten,eta etzekiten maizter bikañ ayek zer geyago egin zezateken berennagusi maitearen illuntasuna kentzeko.Arrigarriya zirudiyen benetan, beren nagusi ura berez aiñ alaitsuata nun da noiz nai beti berriketa pargillean len zegona, oraiñ aiñ apalda isil ikustea.¿Zer gertatu ote zitzayon? etzan len bezela eizera urruti ta goizjuaten; beti, ezagutu etzituzten morroi ayekin zebillen; etzun berakiaitzegiteri; noizean bein, gizon bat etortzen-t-zan jaunaren etxera, tajaunarekiñ itzegin bearrean, bere morroyakin alkartu ta berriz alderatzen-t-zan:jauna etorri zanetik laugarren astera, sendagilleak bakarrikarrekiñ itzegin-t-zun, eta berealasen, etorri bezin laster berrizjuan-t-zan. ¿Ze izan ote ziteken?Etxe txuriko amon zar samar batek, urte asko zirala an bizi zanak,eta Pello ezagutu ta txit maitetzat zeukanak, zerbait jakin bear-tzun:arrekin bakarrik otorduro itzegiten jartzen-t-zan Pello, eta arri berrienbat emango ziyon noski; ta arrengana eta berri billa zijuazenmaizterrak zerbait jakin zezatekelako ustean. ¡Utsa!Amonak ere etzekin ezer. Pello berari askotan galdetu ziyoten;bañan ain maitetsu beti erantzunez ere, etzun ezer adirazten.—¿Nola etzera sendatzea? esaten-t-ziyoten maizterrak; ezeren bearrikez daukazu, ondo jan da edaten dezu eta ¿ala ere gaiso?—Bai, barruan egon bear du nere gaitzak: biyotza baldartzent-zaiteladirudit, gizentzeak moteltzen nau, malkartzez bildurtzen naiz,ta ez dakit zer egin.—Emazte ta alabak etorriko balitzaizkizu, laztanago biziko ziñake.
- Page 1 and 2: 12 EUSKAL-ERRIAOLLI TA PELLO, BI EU
- Page 3 and 4: 14 EUSKAL-ERRIA«¡Gaisoa! ziyon Pa
- Page 5 and 6: 16 EUSKAL-ERRIA—Olako gauz atzeka
- Page 7 and 8: 18 EUSKAL-ERRIAorduan urzearle (1)
- Page 9 and 10: REVISTA VASCONGADA 57OLLI TA PELLO,
- Page 11: REVISTA VASCONGADA 59—Ta ¿zergat
- Page 15 and 16: REVISTA VASCONGADA 63det, enago ust
- Page 17 and 18: REVISTA VASCONGADA 65tuta uste det,
- Page 19 and 20: 102 EUSKAL-ERRIAEtziyon leyokoak ge
- Page 21 and 22: 104 EUSKAL-ERRIA—Urtero mastiak e
- Page 23 and 24: 106 EUSKAL-ERRIAalik eta Polli, ber
- Page 25 and 26: 108 EUSKAL-ERRIAgalduta, Mendozara
- Page 27 and 28: 154 EUSKAL-ERRIAPOLLI TA PELLO, BI
- Page 29 and 30: 156 EUSKAL-ERRIA—Ez dakit, ziyon,
- Page 31 and 32: 158 EUSKAL-ERRA—¿Ez dakizu, bañ
- Page 33 and 34: 160 EUSKAL-ERRIA—Lusinkeri oyek u
- Page 35 and 36: 162 EUSKAL-ERRIA—Gaur bertan nere
- Page 37 and 38: 164 EUSKAL-ERRIA—Gezurka zabiltza
- Page 39 and 40: REVISTAVASCONGADA199OLLI TA PELLO,
- Page 41 and 42: REVISTA VASCONGADA 201zuaz nai dezu
- Page 43 and 44: REVISTA VASCONGADA 203llik, buruko,
- Page 45 and 46: REVISTA VASCONGADA 205Berandu zan;
- Page 47 and 48: 252 EUSKAL-ERRIAOLLI TA PELLO, BI E
- Page 49 and 50: 254 EUSKAL-ERRIAnebillela, zuretzat
- Page 51: 256 EUSKAL-ERRIAneregandu ditzadan!