Kudowski

Pamiętnik 

Kudowski 

kwartalnik społeczno-kulturalny 

Nr 4 (9) 2010 • ISSN 1689-8753 Zima 2010 

Rada Miejska Kudowy-Zdroju wybrana 21 listopada 2010 r., na kadencję 2010-2014. Od lewej siedzą: Elżbieta Marecka-Szydło, 

Grażyna Mróz, Zofia Wolińska, Łucja Rachuba – przewodnicząca, Teresa Żulińska,Grażyna Janiszewska, Anna Grzegorzewska. 

Od lewej stoją: Tadeusz Szełęga, Wiktor Gucz, Mirosław Olejarz, Wojciech Biernacik, Andrzej Kanecki – wiceprzewodniczący, 

Maciej Turoń, Mariusz Oleśko, Marian Mrowiec. 

W NUMERZE M.IN.: 

Skrzynia Czasu, 

Błogosławiony z Czermnej, 

Wybory 2010 – analiza i ocena, 

50-lecie L.O. , 

Stare fotografie, 

oraz wiele innych... 

Wydawany przez Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Kudowie-Zdroju

SKRZYNIA CZASU 

30 grudnia 2010 r., w samo południe, godz. 12 00 

Spotykamy się pod Urzędem Miasta 

Tam zakopiemy Skrzynię Czasu. 

Zostanie otworzona za 100 lat – 30 grudnia 2110 r. 

Ze względu na wybory samorządowe termin zakopania Skrzyni Czasu został przełożony na 30 grudnia 2010. 

Dary można jeszcze przynosić do Klubu Honorowych Dawców Krwi 

ul. Zdrojowa 27 C w następujących dniach: 

27, 28 grudnia br w godz. 16 00 – 19 00 

Nie zawiedźmy naszych następców! 

Co można przekazać w darze? 

• Listy i fotografie dla bliskich, którzy będą za 100 lat. 

• Pamiątki, rysunki, obrazki, książeczki, ksiązki, różańce, 

naszyjniki, broszki, klejnoty rodzinne, naczynia, obrusy, 

kroniki rodzinne, fotografie, kserokopie dokumentów np. 

świadectw szkolnych, świadectw ślubu itd., kopie dokumentów 

własności itd., medale i odznaczenia, własne wyroby. 

Ponadto wg dobrego pomysłu. Wszystko zostanie rzetelnie 

komisyjnie przekazane do Skrzyni Czasu i dobrze zabetonowane. 

• Od rodziny dla rodziny 

• Od szkoły – dla szkoły 

• Od organizacji – dla organizacji 

• Od policji – dla policji 

• Od Straży Pożarnej – dla Straży Pożarnej itd., itd. 

ZA 100 LAT 

Przyjdą zobaczyć, co im przekazaliście. Będą mieć nadzieję, że o nich pamiętaliście. 

Oby się nie najedli wstydu, gdyby mieli odejść z pustymi rękoma 

Organizatorzy: 

Muzeum Kudowskie 

Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Kudowy Zdroju 

Referat Kultury UM

Życzenia od Honorowego Obywatela Kudowy-Zdroju 

W święta Bożego Narodzenia dzielę się opłatkiem z Redakcją i Czytelnikami Pamiętnika. 

To już trzecie święta z Pamiętnikiem Kudowskim. Życzę Redakcji trzymania się tej mądrej 

drogi, którą wybrała od początku. Nowej Radzie Miejskiej i Panu Burmistrzowi życzę 

kontynuowania tego co dobre i sprawdzone oraz wprowadzania nowości mądrych i ważnych 

dla przyszłości naszego miasta. Wszystkim mieszkańcom i gościom, którzy w te święta 

będą w Kudowie życzę radosnego pobytu i dobrego, szczęśliwego wypoczynku. Braciom 

w kapłaństwie i siostrom zakonnym życzę Błogosławieństwa Bożego w służbie. Wszystkim 

życzę szczęśliwego Nowego Roku 2011. 

Wasz ks. Jan Myjak 

Drodzy Mieszkańcy Kudowy-Zdroju. Szanowni Państwo! 

Święta Bożego Narodzenia niosą w swym przekazie miłość i pokój, wiarę i nadzieję. Życzymy 

Państwu aby był to czas odpoczynku i wyciszenia, odnalezienia szacunku dla wszystkich 

oraz spotkań w gronie Rodziny i Przyjaciół. Nowy Rok 2011 niech będzie dla Państwa 

pomyślny, pełen dobrych dni, spełnionych planów i marzeń. 

Przewodnicząca Rady Miejskiej – Łucja Rachuba 

Burmistrz Miasta – Czesław Kręcichwost 

W imieniu Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Miasta Kudowy-Zdroju składam 

mieszkańcom naszego miasta podziękowania za aktywność społeczną, życzliwość i pomoc 

w ludzkich sprawach w 2010 r.Pomagajmy sobie wzajemnie. Składamy życzenia Wesołych 

Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku. Władzom Kudowy i wszystkim organizacjom 

społecznym ślemy życzenia dobrych osiągnięć w 2011 Roku. 

Przewodnicząca Stowarzyszenia – Anna Norowska-Kieca 

Klub Honorowych Dawców Krwi w Kudowie-Zdroju składa mieszkańcom naszego miasta 

serdeczne życzenia Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku 2011. Życzymy radości, 

wzajemnego szacunku i życzliwości. 

Prezes Klubu HDK – Tadeusz Szełęga 

W ten zimowy czas, Wszystkim Naszym Czytelnikom życzymy ciepła zwyczajnego 

i domowego, a w na Święta Bożego Narodzenia i na cały Nowy 2011 Rok jak najwięcej 

ciepła duchowego. Niech w Nowym Roku nasz Pamiętnik Kudowski znajdzie się 

w każdym kudowskim domu. Wszystkim życzymy zdrowia, a że nie ma zdrowia bez miłości, 

to tej szczególnie życzymy. Komu czegoś brakuje – niech otrzyma. Komu nie brakuje – niech 

ma jeszcze więcej, by mógł się podzielić z innymi. I niech każdy przeczyta w Nowym Roku 

chociaż jedną książkę i zajrzy do muzeum. 

Muzeum i Redakcja Pamiętnika Kudowskiego

WYDARZENIA 

Dla Oli 

Elżbieta Hendler 

Śpiewa Andrzej Cierniewski 

fot. Łukasz Żuliński 

Parafrazując słowa znanej kolędy 

można powiedzieć, iż był w Kudowie taki 

dzień listopadowy, gdy byliśmy wszyscy 

razem, piękny dzień, gdy każdy złożył 

kawałek serca w darze 17-miesięcznej Oli 

schorowanej na złośliwy nowotwór oka. 

Poruszeni tragedią maleńkiej kudowianki, 

jej rodziców, całej bliższej i dalszej 

rodziny pracownicy Referatu Kultury, 

Sportu i Promocji Urzędu Miasta 

zorganizowali we współpracy ze Stowarzyszeniem 

na Rzecz Rozwoju Miasta 

Kudowa-Zdrój oraz Klubem Honorowych 

Dawców Krwi PCK im. Zbyszka Iwanickiego 

w Kudowie-Zdroju koncert charytatywny, 

z którego cały dochód został 

przeznaczony na leczenie dziewczynki. 

25 listopada 2010 r. w wypełnionym 

po brzegi Teatrze Zdrojowym zaśpiewał 

dla Oli Andrzej Cierniewski, artysta obdarzony 

silnym, ciepłym charakterystycznym 

głosem, znany z doskonałego warsztatu 

wokalnego, a także z wielkiego serca, 

który ani chwili nie zastanawiał się nad 

przyjazdem do Kudowy aby wspomóc 

rodziców Oli w walce o jej zdrowie. Wszyscy 

uczestnicy tego pełnego energii koncertu 

mogli przekonać się o tym z jakim 

szacunkiem artysta traktuje publiczność 

dając z siebie wszystko, jakby ten właśnie 

koncert był najważniejszy. A ten listopadowy 

niewątpliwie był szczególnie ważny 

ze względu na cel jaki jemu przyświecał 

i Andrzej Cierniewski oraz muzycy, z którymi 

występował mieli tego świadomość, 

co dało się słyszeć w każdym akordzie 

i każdym brzmieniu głosu. Koncert 

poprzedziła projekcja reportażu nakręconego 

przez dziennikarkę Telewizji Kłodzkiej 

Panią Agnieszkę Łaszczuk, poświęconego 

chorobie Oli a także sposobom 

finansowania drogiego i nie refundowanego 

przez Narodowy Fundusz Zdrowia 

leczenia dziewczynki. Po filmie rozpoczęły 

się licytacje obrazów ofiarowanych 

z potrzeby serca przez kudowskich 

artystów plastyków Panią Antoninę Gromadę 

i Pana Iwana Malińskiego, cudownej 

bożonarodzeniowej chatki z piernika 

wykonanej przez panią Aleksandrę 

Wiśniewską, kosza słodyczy i produktów 

regionalnych ufundowanego przez Urząd 

Miasta w Kudowie-Zdroju, a w przerwie 

koncertu trzech płyt przekazanych przez 

Andrzeja Cierniewskiego – „The Very Best 

Of”, najnowszej „Za tobą iść” oraz świątecznej 

„Pastorałki”. Wszyscy, którzy przed 

koncertem nabyli cegiełki wzięli po jego 

zakończeniu udział w losowaniu cennych 

nagród ufundowanych przez kudowian: 

obiadu w Restauracji Czeska Zdrojowa, 

deseru w Cafe Pod Palmami, biletów na 

indywidualny makijaż przekazanych przez 

firmę Orifame, zestawów biletów wstępu 

do kudowskich atrakcji: do Jaskini Solno- 

Jodowej SOLANA i GALOS, Muzeum 

Zabawek „Bajka” oraz Aqua Parku „Wodny 

Świat” a także rycin i filiżanek dostarczonych 

na licytację przez Zespół Uzdrowisk 

Losowanie nagród 

fot. Łukasz Żuliński 

Kłodzkich. Referat Kultury, Sportu i Promocji 

Urzędu Miasta przygotował dodatkowo 

kudowskie zestawy promocyjne. 

W efekcie dzięki hojności uczestników 

koncertu, w większości kuracjuszy, 

chociaż nie zabrakło też mieszkańców 

naszego Miasta na czele z obywatelem 

honorowym Panem Bronisławem Kamińskim 

wraz z małżonką i burmistrzem Czesławem 

Kręcichwostem także z małżonką 

udało się zebrać niebagatelną kwotę 

5 513 zł 10 gr. 

To co najwspanialsze, to bezinteresowna 

ofiarność wielu bezimiennych 

darczyńców, empatia i chęć pomocy. 

Jeżeli miarą człowieczeństwa jest nie to 

co posiadamy ale to czym potrafimy się 

dzielić z innymi to trzeba powiedzieć, że 

w sali teatralnej na miesiąc przed Bożym 

Narodzeniem zgromadzili się ludzie przez 

wielkie „L”, w sercach których znalazło 

się miejsce dla małej, bezbronnej ciężko 

chorej dziewczynki. Inni niż ci, którzy 

przed dwoma tysiącami lat nie znaleźli 

miejsca w Betlejem w żadnej gospodzie 

dla nowo narodzonej dzieciny. 

2

WYDARZENIA 

Piotr Chruszcz 

(1923-2010) 

Więzień Dachau 

Piotr Chruszcz 

W tych dniach, gdy w Kudowie mówi 

się dużo o Dachau zmarł, 26 października 

2010 r., ostatni kudowski więzień 

tego obozu koncentracyjnego, Piotr 

Chruszcz. Urodził się 14 grudnia 1923 r. 

w Woli Piotrowej w powiecie sanockim. 

Przeżył 87 lat. Jak sam mówił, miał dużo 

szczęścia, że żył tak długo. W 1941 r. 

został zabrany na roboty przymusowe do 

Niemiec. W niewolniczej pracy musiał 

wykuwać w Bawarii podziemne tunele, 

potem w tych tunelach musiał pracować 

przy produkcji zbrojeniowej. Nie musiał 

jednak posłusznie wykonywać bomb 

i kul do zabijania rodaków. Szybko został 

nakryty przez gestapo za robotę dywersyjną. 

W 1943 r. został aresztowany i osadzony 

w karnym obozie w Erlangen, 

potem znalazł się w obozie koncentracyjnym 

we Flosenburgu, stąd odtransportowano 

go do obozu koncentracyjnego 

w Dachau. Miał szczęście, że omijały go 

dziesiątkowania. Nie wypadało na niego. 

Mimo, że wojska amerykańskie były już 

blisko Dachau, hitlerowcy nie przerwali 

przygotowań do wymordowania wszystkich 

więźniów jednocześnie, w godzinach 

wieczornych 29 kwietnia 1945 r. Nie 

zdążyli. Amerykanie weszli na 4 godziny 

przed zaplanowanym mordem. 

Po wyzwoleniu, Piotr Chruszcz znalazł 

się w obozie przejściowym, by podreperować 

zdrowie i przygotować się do 

życia na wolności. W tym obozie poznał 

Polkę Anielę Mróz, która również została 

zabrana z Rzeszowszczyzny na roboty 

przymusowe do Niemiec. Ślub wzięli 

w niemieckim kościele, do Polski powrócili 

pod koniec 1946 r. Z Bawarii wjechali 

przez Czechy i w Czechowicach-Dziedzicach 

Polski Urząd Repatriacyjny wystawiał 

skierowania na osiedlenia w różnych 

miejscach Polski. Oboje otrzymali skierowanie 

do pracy w powiecie kłodzkim. 

Piotr Chruszcz miał być – jak zapisano 

– szoferem. Tego nauczyli go Amerykanie, 

dając mu prawo jazdy. Blisko roczne przebywanie 

w okupacyjnej strefie amerykańskiej 

stało się powodem do wielu jego kłopotów. 

Wzywany do Urzędu Bezpieczeństwa 

(UB) w Kłodzku musiał bez końca 

tłumaczyć się z tego „opóźnienia”. Agenci 

UB dochodzili, czego to oprócz kursu 

na prawo jazdy Amerykanie jeszcze go 

uczyli? Uwolnił go od tego nagabywania 

nowy szef kłodzkiego UB, który sam miał 

doświadczenia prześladowań z wojny. 

Dali mu spokój. Ale w Kudowie pracy nie 

mógł dostać. Udało mu się zdobyć pracę 

węglarza. Po prostu, rozwoził węgiel po 

domach. Żona nie pracowała, pojawiły 

się dzieci, sytuacja była wprost tragiczna. 

Od początku zamieszkali na ul. Bocznej 

i ogródek przydomowy oraz praca 

u sąsiadów, którzy mieli więcej szczęścia 

pozwalała im przeżyć te pierwsze trudne 

miesiące. Po dwóch latach otrzymał pracę 

w uzdrowisku jako pomocnik w pracach 

gospodarczych. W latach 60-tych miał 

już normalną pracę w służbie technicznej 

uzdrowiska, a w latach 70-tych był 

już radnym w Kudowie i radnym Rady 

Powiatowej w Kłodzku. Wtedy, trzeba 

było wiele lat, by choć trochę się dźwignąć. 

Ludzie, którzy przeszli wojnę i obóz 

koncentracyjny potrafili przemóc nawet 

wielkie trudności. Jednakże, z powodu 

nadwyrężonego zdrowia przeszedł na 

rentę w 1983 r. Nie poddawał się. Zajął się 

pasieką, miał 15 uli, hodował króliki, miał 

ich po 60 i 70 sztuk, miał także gołębie, 

które dawały mu wiele radości. Chętnie 

rozmawiał o Kudowie, ogrodzie, instalacjach 

w kotłowniach i ślusarstwie. Nie 

mówił tylko o obozie koncentracyjnym. 

Chciał o tym zapomnieć, tak, jak i inni, 

których to samo spotkało. We wrześniu 

2010 r. doszła do niego wiadomość, że 

więzień Dachau ks. Gerhard Hirschfelder 

ma być ogłoszony błogosławionym 

i że uroczystości odbędą się w Kudowie. 

Otworzyło go do wspomnień o obozie 

koncentracyjnym. Ciężko już chorego 

odwiedził w domu burmistrz Czesław 

Kręcichwost. Bardzo usatysfakcjonowała 

go ta wizyta. Życie Piotra Chruszcza 

dopełniało się w uznaniu jego odważnej 

postawy w czasie wojny, docenieniu 

jego walki i cierpień, a także doczekania 

się wolnej ojczyzny i normalnego życia 

jego, rodziny i jego dzieci. Odszedł niepokonany, 

w dniach w których współwięzień 

Dachau, niemiecki ksiądz z Kudowy 

został wyniesiony na ołtarze. Obaj znaleźli 

miejsce w pamięci naszego miasta. 

(Red.) 

3

WYDARZENIA 

Proboszcz Czermnej ks. Romuald Brudnowski wita Ordynariusza Świdnickiego 

ks. prof. Ignacego Deca i licznie przybyłych z kraju i zagranicy 

Błogosławiony z Czermnej 

Wystąpienie Burmistrza Czesława Kręcichwosta na uroczystości beatyfikacyjnej ks. Gerharda 

Hirschfeldera w Kudowie-Zdroju 10 października 2010 r. 

Czesław Kręcichwost 

4

WYDARZENIA 

Ekscelencjo Księże Ordynariuszu 

Świdnicki. Ekscelencje Księża Biskupi. 

Czcigodni Duchowni. Szanowni Mieszkańcy 

Kudowy-Zdroju, Szanowni 

Goście z Polski, Niemiec i z Czech. 

W imieniu mieszkańców Kudowy- 

Zdroju i moim własnym wyrażam wielką 

radość z powodu beatyfikacji ks. Gerharda 

Hirschfeldera i z możliwości wystąpienia 

na tak niezwykłej uroczystości. 

Reprezentując władze kudowskie mam 

obowiązek spojrzeć możliwie szeroko na 

dzisiejszą uroczystość, jako na wydarzenie, 

nie tylko religijne, ale także o doniosłym 

znaczeniu historycznym, w aspekcie 

kultury duchowej, przekraczające nasze 

współczesne ramy. 

Historyczne dziedzictwo 

W bogatych i bardzo złożonych dziejach 

ziemi kłodzkiej okres lat 1742- 

1945 r., a więc 206 lat przypadł na dominację 

niemiecką. Ale poprzedził go 

nieco dłuższy okres dominacji austriackiej 

(1526-1742) blisko 216 lat. A obie te 

epoki poprzedził jeszcze czas czeski (od 

początku do 1526 r.) czyli ponad 500 lat. 

Po II wojnie światowej, po 1945 r. nastał 

czas polski. Wszystko, co się wydarzyło 

we wszystkich tych epokach jest wielokulturowym 

i wielonarodowym dziedzictwem 

tej ziemi. Ksiądz Gerhard, 

jako błogosławiony jest ponad podziałami 

narodowymi, należy do wszystkich, 

nawet nie tylko do chrześcijan, ale do 

wszystkich ludzi. Tym bardziej należy do 

wszystkich narodów, że on, tak jak ludzie 

z wielu pokrzywdzonych narodów, zginał 

w niemieckim obozie koncentracyjnym 

w Dachau. 

Czesi, Austriacy, Niemcy i Polacy widzą 

przede wszystkim siebie, swoją rolę i swój 

wkład materialny i duchowy. Każdy na 

możliwości swoich czasów i swoich ambicji 

narodowych. My, Polacy uczyniliśmy 

z tej miejscowości nowoczesne miasto, 

w którym ponad połowa ludzi mieszka 

w domach wybudowanych po 1945 r. 

Ponadto, zatroszczyliśmy się o pamiątki 

po poprzednich epokach, w tym po epoce 

niemieckiej, bardziej niż się tego można 

było spodziewać. Każdy naród chce 

Przemawia Burmistrz Czesław Kręcichwost 

wzbogacać swoje doświadczenie i umacniać 

dobrą pamięć zbiorową. Nikt nie 

chce zapisywać zła na swoje konto, każdy 

chce być dobry i lepszy, także od siebie 

z dnia wczorajszego. Radujemy się wspólnie 

z Niemcami decyzją papieża Benedykta 

XVI ogłaszającą ks. Gerharda błogosławionym. 

Wartości jednoczące 

Chrześcijaństwo wprowadziło w dzieje 

świata nowe wartości: wszyscy ludzie są 

dziećmi jednego Boga mają postępować 

według zasad Ewangelii. A więc Ewangelia 

ma być tą nicią wiążącą wszystko i wszystkich. 

Nikt jednak nie zapewnił nam takiej 

zdolności, że wszyscy będziemy na tyle 

mocni, by się jej lojalnie trzymać. Narody 

i grupy społeczne, a także pojedynczy 

ludzie łamią zasady Ewangelii, napadają 

jedni na drugich, a także – bez liczenia 

się ze skutkami – umożliwiają obejmowanie 

władzy systemom totalitarnym, 

tak, jak to się stało w Niemczech ks. Gerharda. 

W tym systemie zła, symbolem 

stał się obóz koncentracyjny w Auschwitz 

i w Dachau. Zło sięgnęło nawet cichego 

uzdrowiska, jakim była Kudowa, bowiem 

tu, na uł. Łąkowej, na Zakrzu zorganizowali 

hitlerowcy obóz koncentracyjny, 

filię obozu Gross-Rosen i uwięzili w nim 

ponad 4 000 ludzi, w tym Polaków, Czechów, 

Włochów i kobiety żydowskiego 

pochodzenia. Czy nikt tego nie widział, 

5

WYDARZENIA 

Podczas uroczystości beatyfikacyjnej 

czy nikt nie dostrzegł do czego to prowadzi? 

Znalazł się jednak – wśród Niemców 

– człowiek sprawiedliwy, gotów iść sam 

przeciw milionom swoich rodaków, by 

nie dopuścić do upadku sumienia i człowieczeństwa. 

Tym człowiekiem okazał się 

tu, na tej ziemi, w Kudowie, ks. Gerhard 

Hirschfelder. 

Misja nowego Błogosławionego 

Dzisiaj zebraliśmy się wokół ks. Gerharda 

bardzo licznie, nie tak jak wtedy, 

dzisiaj nie jest sam. Nie dlatego nie jest 

sam, że tamtego hitlerowskiego systemu 

już nie ma i nic nam nie zagraża, ale dlatego, 

że my – jako współcześni europejczycy 

– mamy problem ze sobą, ze swoją 

pamięcią zbiorową, z tym jak mamy 

wobec siebie postępować, jak na siebie 

patrzeć, po tym, co się stało w II wojnie 

światowej. Odwaga jest znowu potrzebna. 

Dla jednych potrzebna jest odwaga, by 

poradzić sobie z pamięcią winy i wstydu 

za ojców, którzy spowodowali Auschwitz 

i Dachau i obóz w Kudowie i prześladowanie 

ks. Hirschfeldera; a dla tych, którzy 

doznali zniszczeń, upokorzeń i śmierci 

najbliższych – potrzeba odwagi spojrzenia 

na współczesne pokolenie Niemców, 

jako na inne pokolenie, nie mające 

z tamtym nic wspólnego. 

Do nowego pokolenia niemieckiego 

powinna także dotrzeć refleksja, że 

z pamięci zbiorowej nie usunie się winy 

i wstydu psychologicznym mechanizmem 

wzmacniania cierpienia jako tzw. 

„wypędzonych”. My Polacy także znamy 

ten mechanizm, spotykany jeszcze wśród 

naszych rodaków wysiedlonych z kresów 

wschodnich. Wszystkim nam potrzebna 

jest odwaga przeciwstawiania się złu, 

Liczny udział mieszkańców Kudowy 

Strażacy z Czermnej z portretem Ks. Gerharda 

koło jego grobu 

bezmyślności, bierności i w nie przemilczaniu 

błędów współrodaków, by budować 

świat pokoju. Resentymentami 

pokoju się nie buduje, ponieważ resentyment 

zawiera ukrywane negatywne tendencje. 

Papież Benedykt XVI ogłaszając 

ks. Gerharda błogosławionym, posyła go 

nam wszystkim, i Niemcom, i Polakom, 

i Czechom z nową misją. Mamy tę misję 

odczytywać. 

Być może jest ona określona także 

w Kazaniu na Górze, w wołaniu „Błogosławieni 

pokój czyniący…”. Kto czynił 

wojnę popierając ją, umożliwiając ją, nie 

stawiając jej oporu, i ją spowodował – ten 

ściągnął na siebie winę i karę i skutki 

wojny, a także obciążył swoją pamięć 

i swoje dziedzictwo. Kto przeciwstawił się 

złu i czynił pokój, ten porządkuje świat 

i pamięć przebytych dróg. Błogosławiony 

ks. Gerhard Hirschfelder stawił opór złu, 

poświęcił siebie i każdy jego rodak powinien 

być z niego dumny. My, Polacy traktujemy 

ks. Gerharda jako pomost pokoju, 

dobrego kapłana tej ziemi, który ma być 

jednym ze świateł na naszych drogach, jak 

inni błogosławieni kościoła powszechnego. 

Wspominamy w dzisiejszym wielkim 

dniu 1 720 polskich księży więzionych 

w Dachau, z których hitlerowcy 

zamordowali 868. Niech ks. Gerhard, 

współwięzień polskich księży, będzie dla 

nas przykładem odwagi i wiary. Radujmy 

się z nowego Błogosławionego. Dzisiejszy 

świat potrzebuje wielkich postaci 

i nowych symboli do wychowania młodzieży 

i prowadzenia ludzi ku pokojowi 

i jedności, w duchu encykliki „Caritas in 

veritate”, „Miłość w prawdzie”. 

Mieszkańcy Kudowy-Zdroju, w każdej 

rodzinie mają historię związaną z II wojną 

światową, spowodowaną przez niemiecki 

faszyzm, w celu zniszczenia naszego 

narodu i innych narodów, ich kultury 

i życia, i chrześcijaństwa. W Kudowie, 

po 1945 r. osiedliło się kilku byłych więźniów 

obozu koncentracyjnego w Dachau, 

uratowanych przez wojska amerykańskie. 

Przy życiu pozostał jeszcze jeden 

z nich, a był więźniem w tym czasie, gdy 

w Dachau umierał ks. Hirschfeleder. 

Los ks. Gerharda jest naszym mieszkańcom 

bardzo bliski. Mieszkańcy Kudowy- 

Zdroju są otwarci na braterstwo we współczesnym 

świecie i takiej samej postawy 

oczekują od innych. Dziękuję za uwagę. 

6

WYDARZENIA 

Poczty sztandarowe w Teatrze Zdrojowym 

11 listopada 2010 

Święto Niepodległości w Kudowie-Zdroju 

Marek Biernacki 

W tym roku obchody Święta Niepodległości 

zorganizowane zostały przez 

Związek Kombatantów Rzeczypospolitej 

Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, 

Związek Sybiraków oraz Referat Kultury, 

Sportu i Promocji Urzędu Miasta w Kudowie-Zdroju. 

Uroczystość była podzielona 

na dwie części – Mszę Świętą w intencji 

Ojczyzny odprawioną w Kościele Miłosierdzia 

Bożego i oficjalną, która miała miejsce 

w kudowskim Teatrze Zdrojowym. 

O godzinie 11 00 proboszcz tamtejszej 

parafii, ksiądz Kazimierz Marchaj w asyście 

duszpasterzy pozostałych kudowskich 

parafii i księży z Dusznik-Zdroju powitał 

i wprowadził przed ołtarz główny poczty 

sztandarowe Zespołu Szkół Publicznych 

im. Jana Pawła II, Związku Kombatantów 

Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów 

Politycznych, Związku Sybiraków, 

Klubu Honorowych Dawców Krwi oraz 

Ochotniczej Straży Pożarnej. 

Uroczysta Msza Św. w intencji Ojczyzny 

Wcześniej wiązanki kwiatów pod 

tablicą pamiątkową poświęconą kombatantom 

zostały złożone 

przez władze samorządowe 

z burmistrzem Czesławem 

Kręcichwostem na 

czele, Kombatantów, Sybiraków, 

reprezentantów 

Policji, Straży Granicznej 

i przedstawicieli Związku 

Żołnierzy Wojska Polskiego 

w Kudowie-Zdroju. Okolicznościowe 

przemówienie 

Burmistrza Miasta, a także 

kazanie Ojca Damiana 

z Dusznik-Zdroju, przepełnione 

treściami patriotycznymi, 

odnosiły się zarówno 

do przeszłości ale także do 

teraźniejszości i przyszłości. 

Mówcy podkreślali znaczenie wolności 

dla narodu, właściwego z niej korzystania 

i potrzeby zaangażowania i wysiłku jaki 

każdy z nas jest winien Ojczyźnie. 

Uroczyste nabożeństwo 

7

WYDARZENIA 

Po Mszy Św. zgromadzeni, prowadzeni 

przez poczty sztandarowe, przeszli 

ze Świątyni w uroczystym pochodzie 

ulicami miasta do Teatru Zdrojowego, 

gdzie wchodzący otrzymywali kotyliony 

w biało-czerwonych barwach wykonane 

przez kudowskich przedszkolaków. 

Uroczystość w Teatrze rozpoczęła 

się od wspólnego odśpiewania Mazurka 

Dąbrowskiego. 

Słowa naszego Hymnu, śpiewane 

przez dzieci, dorosłych i nestorów 

naszej małej ojczyzny, stworzyły w tym 

tak ważnym dla każdego Polaka dniu, 

cudowny nastrój jedności i niezwykłej 

solidarności nas wszystkich i zbudowały 

olbrzymie poczucie dumy z przynależności 

do tak wspaniałego narodu. 

Atmosferę tę podkreśliło także wystąpienie 

dyrektora Muzeum Kultury Ludowej 

Pogórza Sudeckiego Pana Bronisława 

Kamińskiego pt. „Upamiętnienie bohaterstwa 

– Grób Nieznanego Żołnierza”. 

Treści w nim zawarte przedstawione 

w ciekawy sposób, ukazujące niezwykłą 

historię powstania Grobu Nieznanego 

Żołnierza spotkały się z zainteresowaniem 

słuchaczy. 

Idea Grobu Nieznanego Żołnierza 

Przypomnijmy dzisiaj, to jest w czwartek 

11 listopada 2010 r., jak wyglądał 

ten dzień w Europie 92 lata temu, czyli 

11 listopada 1918 r. Wtenczas był to 

poniedziałek. Przez całą noc z niedzieli 

na poniedziałek toczyły się pod Paryżem 

rokowania pokojowe o kapitulacji 

Niemiec i ich sojuszników. Wreszcie nad 

ranem o godz. 5.15 (11 listopada 1918 r.) 

podpisany został akt kapitulacji i na godz. 

11-tą zarządzono przerwanie działań 

wojennych na wszystkich frontach. Gdy 

dzisiaj szliśmy w Kudowie do kościoła 

na mszę św. za ojczyznę, to trzeba sobie 

wyobrazić, że 92 lata temu żołnierze 

różnych narodów, w tym także Polacy 

w mundurach różnych armii z niecierpliwością 

oczekiwali godziny 11-tej, jako 

wielkiego nabożeństwa pokoju. Bateria 

amerykańska Harrego Trumana (późniejszego 

prezydenta USA) zakończyła 

strzelanie o godz. 10.45. Nieprzyjaciel 

czyhał do ostatniej sekundy. Brakowało 

jeszcze dwóch minut do godziny 11-tej, 

gdy kanadyjski żołnierz zaciekawiony jak 

wygląda koniec wojny wychylił głowę 

z okopu. Dostrzegł go niemiecki snajper 

i Kanadyjczyk nie dożył do godz. 11-tej. 

Był ostatnią ofiarą wojny. Śmierć tego 

kanadyjskiego żołnierza wskazywała, 

że niemiecki militaryzm nie został w tej 

wojnie dobity, że pokonani nie mieli już 

dosyć wojny. 

W wojnie zginęło na wszystkich frontach 

miliony żołnierzy i cywilów. Setki 

tysięcy żołnierzy zginęło jako nieznanych: 

rozszarpani przez kule, bomby, rozgniecieni 

przez pojazdy pancerne, przysypani 

w okopach. Rodziny nie wiedziały 

gdzie są groby ich bliskich. Armie nie 

mogły zidentyfikować swoich ekshumowanych 

żołnierzy. We Francji i w Anglii 

narodziła się idea wykonania symbolicznych 

grobów dla tych żołnierzy. Pod 

Łukiem Tryumfalnym w Paryżu pochowano 

ciało nieznanego żołnierza wylosowane 

z pośród niezidentyfikowanych ciał 

ekshumowanych żołnierzy francuskich. 

W opactwie Westminster podobnie 

pochowano ciało nieznanego żołnierza 

brytyjskiego. Rodziny, rodacy i ojczyzna 

mogli teraz oddać hołd swoim bliskim, 

swoim żołnierzom, którzy w mundurach 

wojskowych zginęli i nie było wiadome 

gdzie są pochowani. Tak powstały groby 

nieznanych żołnierzy. 

11 listopada 1920 r. odbył się podniosły 

pogrzeb w Londynie. Król szedł 

za lawetą, eskorta honorowa składała 

się wyłącznie z kawalerów Orderu Viktorii. 

Szedł cały Londyn. Był to symboliczny 

pogrzeb wszystkich bezimiennych żołnierzy 

brytyjskich. 

W tym samym dniu podobny pogrzeb 

odbywał się w Paryżu, pod Łukiem Tryumfalnym. 

Odtąd nieznani żołnierze, 

symbolizują wszystkich niezidentyfikowanych 

bohaterów wojny. 

Grób Nieznanego Żołnierza w Polsce 

Gdy na zachodzie, w Anglii i Francji, 

USA budowano pomniki i groby nieznanego 

żołnierza, to Polska jeszcze toczyła 

wojnę o swoje istnienie i swoje granice. 

W 1919 r. i w 1920 r. trwała wojna z Rosją 

Radziecką. Państwo polskie, powstało 

po 123 latach niewoli i od razu musiało 

toczyć wojnę z potężnym przeciwnikiem. 

Wojska rosyjskie podchodziły do Warszawy. 

Trzeba było także walczyć o Śląsk 

z Niemcami, wspierać powstania i plebiscyty. 

Nie był to czas na pomniki i grób 

nieznanego żołnierza. Właśnie padali 

nasi żołnierze na polach walk. Kiedy tylko 

zapanował pokój, od razu pojawia się 

w Polsce idea upamiętnienia uczestników 

wojen. W czerwcu 1921 r. powstał 

Komitet Uczczenia Poległych w latach 

1914-1921, któremu przewodniczył prezes 

Rady Miejskiej Warszawy. 

Pojawił się projekt Szillera wykonania 

pomnika w formie kapliczki w katedrze 

św. Jana. Nie spodobał się ten projekt 

i nikt nie chciał dać na to grosza. 

Ogólnie oczekiwano jakiegoś wielkiego 

pomnika. Powstało Stowarzyszenie Polski 

Żałobny Krzyż pod przewodnictwem 

Gen. Juliusza Malczewskiego. Generał 

dał nawet własne duże pieniądze na ten 

cel. Zaczęto gromadzić środki od darczyńców 

społecznych. Skarb państwa 

był pusty, odwoływano się do szczodrobliwości 

obywatelskiej. Powstał nawet 

projekt usypania kopca na gruzach warszawskiej 

cytadeli. W sprawę włączył się 

prezydent Wojciechowski i na jego polecenie 

ówczesny Minister Spraw Wojskowych 

gen. Stanisław Szeptycki powołał 

w 1923 r. Tymczasowy Komitet Organizacyjny 

Budowy Pomnika Nieznanego Żołnierza. 

Na czele komitetu stanął generał 

Rozwadowski. Poszukiwano pieniędzy 

społecznych, z ewentualnego opodatkowania 

się obywateli na 1% od pensji. 

W 1924 r. inicjatywa bardzo przycichła. 

Nagle, 2 XII 1924 r. stała się rzecz nadzwyczajna: 

na Placu Saskim stał pomnik 

księcia Józefa Poniatowskiego. Pod ten 

pomnik podjechała ciężarówka, z której 

wyniesiono płytę piaskowca 1 m x 2,5 m 

gr. 15 cm, na której wyryto krzyż i wykonano 

napis Nieznanemu Żołnierzowi 

poległemu za Ojczyznę. Zainteresowanie 

tym wydarzeniem było ogromne. 

8

WYDARZENIA 

Tajemniczym fundatorem okazało się 

Zjednoczenie Polskich Stowarzyszeń Rzeczypospolitej. 

Zaczęły powstawać w miastach 

komitety budowy Pomnika NŻ. 

Anonimowa Płyta przyspieszyła prace. 

Już 23 XII 1923 r. Minister Spraw Wojskowych 

generał Sikorski zwołał Komitet 

Budowy Pomnika pod przewodnictwem 

generała Hallera. W Komitecie byli 

wybitni artyści rzeźbiarze, architekci, pisarze, 

był także Stefan Żeromski. Zadecydowano, 

że miejscem będzie to, gdzie pojawiła 

się anonimowa płyta, czyli na Placu 

Saskim. Wybór poparł prezydent Wojciechowski. 

Grób Nieznanego Żołnierza 

będzie w kolumnadzie Pałacu Saskiego. 

Projekt wykonał artysta rzeźbiarz Stanisław 

Ostrowski. Trzon Grobu Nieznanego 

Żołnierza stanowiły trzy arkady Pałacu 

Saskiego. Teraz trzeba było znaleźć nieznanego 

żołnierza i przywieźć tu jego 

ciało. 

4 IV 1925 r. w Ministerstwie Spraw Wojskowych 

odbyło się losowanie pobojowisk, 

na których miano poszukiwać Nieznanego 

Żołnierza. Pobojowiska w liczbie 

15 wyznaczył gen. Kukiel. 

Losowanie było bardzo podniosłe. Losy 

ciągnął najmłodszy na sali kawaler orderu 

Virtuti Militari, był nim ogniomistrz Józef 

Buczkowski z 14 Pułku Artylerii Polowej. 

Ogniomistrz wylosował Lwów. 

Minister Spraw Wojskowych postanowił, 

że ekshumacja nastąpi z cmentarza 

Orląt we Lwowie, gdzie było pochowanych 

275 bezimiennych bohaterów 

poległych na polu chwały. W obecności 

przedstawicieli Ministerstwa Spraw Wojskowych 

i Ministerstwa Robót Publicznych 

o godz. 14.30 rozkopano trzy mogiły 

na których było napisane „Tu leży 

Nieznany Obrońca Lwowa”. 

W dwóch mogiłach szczątki nie wskazywały 

na żołnierzy. W trzeciej mogile 

były szczątki kaprala austriackiego. 

Postanowiono rozkopać trzy następne 

mogiły, w których znaleziono szczątki 

trzech Obrońców Lwowa sierżanta, 

kaprala i w trzeciej obrońcę bez odznak 

wojskowych, ale z czapką maciejówką 

i z orzełkiem. Był to więc żołnierz – ochotnik. 

Żołnierze służby zasadniczej nosili 

bowiem rogatywki. Trumny zamknięto, 

ustawiono przed cmentarną kaplicą 

w celu dokonania wyboru jednej z nich. 

Wyboru miała dokonać Jadwiga Zarugiewiczowa, 

polska Ormianka, matka 

żołnierza poległego pod Zadwórzem. 

Ona dokonała wyboru. Otworzono, żeby 

zobaczyć kogo wybrała. Okazało się, że 

wybrała tego bez stopnia wojskowego, 

ale z czapką maciejówką i orzełkiem wojskowym 

polskim. Teraz lekarz przystąpił 

do zbadania zwłok. 

Okazało się, że żołnierz miał przestrzeloną 

nogę i głowę, zginał więc śmiercią 

bohatera. Lekarz ustalił także, że żołnierz 

ten miał lat … 14. 

Zwłoki złożono do sosnowej trumny, 

którą następnie włożono do cynowej 

trumny, a te umieszczono jeszcze w trzeciej 

trumnie ozdobionej orłami. Trumny 

były zaprojektowane przez Stanisława 

Ostrowskiego. Na ten grób, z którego 

wyjęto zwłoki nałożono płytę informującą, 

że ciało tego żołnierza zostało przewiezione 

do Grobu Nieznanego Żołnierza 

w Warszawie. 

Pogrzeb w Warszawie 

Wystąpienie Bogusława Jakubczaka Prezesa Związku Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej 

i Byłych Więźniów Politycznych przy byłym KZPB, honorowego obywatela Kudowy-Zdroju 

30 X 1925 r. trumnę przewieziono ulicami 

Lwowa na lawecie do katedry. Odprawiono 

egzekwie w obrządku rzymskokatolickim, 

ormiańskim i grekokatolickim. 

31 X o godz. 8.48 pociąg wyruszył ze 

Lwowa do Warszawy. Parowóz ozdobiony 

był barwami narodowymi. Trumna 

jechała w ostatnim wagonie, tym, którym 

przywieziono ciało Henryka Sienkiewicza. 

Po drodze stały tłumy wzdłuż 

trasy pociągu. Do Warszawy przybył po 

22 godzinach. 

Pogrzeb odbył się 2 listopada, kondukt 

przeszedł Al. Jerozolimskimi, Nowym 

Światem, Placem Zamkowym do Katedry 

św. Jana. Obok trumny stały warty oficerskie. 

W pobliżu trumny matki i wdowy po 

żołnierzach z wojny. 

Po latach, przed Grobem Nieznanego 

Żołnierza w Warszawie stanął Jan Paweł II 

i powiedział: „…W dziejach Polski – dawnych 

i współczesnych – grób ten znajduje 

szczególne pokrycie. Szczególne uzasad- 

9

WYDARZENIA 

Młodzież klasy II A Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych 

w okolicznościowym programie słowno-muzycznym 

nienie. Na ilu to miejscach ziemi ojczystej 

padał ten żołnierz. Na ilu to miejscach 

Europy i świata przemawiał swoja śmiercią 

że nie może być Europy sprawiedliwej 

bez Polski niepodległej na jej mapie…”. 

W dzisiejszym uroczystym dniu Święta 

Niepodległości – obchodzonym jako 

święto narodowe od 1937 r. – uświadommy 

sobie, jak wielką miłością darzyli 

naszą Ojczyznę nasi wielcy Ojcowie 

i nasi młodzi obrońcy. Wśród świętości 

tego świata Ojczyzna jest na pierwszym 

miejscu, niezależnie od tego, jaki byłby 

układ na świecie, jakie byłyby unie, federacje 

i organizacje światowe. W historii 

swojej Ojczyzny wyrastamy, zakorzeniamy 

się i Ją chronimy jako największe 

dobro. Wyrastamy w kulturze narodowej, 

która nas formuje, i którą my powinniśmy 

wzbogacać. Życzę otwierania się na przesłania 

naszej narodowej historii i wiary 

w wielkie siły polskiego ducha. 

Jeszcze nie przebrzmiały brawa po 

wystąpieniu Pana Dyrektora, a już na 

scenie pojawiła się młodzież klasy II A 

Zespołu Szkół Ogólnokształcących 

i Zawodowych w Kudowie-Zdroju, która 

pod opieką Pań Barbary Śliżewskiej 

i Beaty Powolny przygotowała okolicznościowy 

program słowno-muzyczny. 

Poprzez pieśni i wiersze, ale także i pokazy 

multimedialne pokazana została historia 

naszej Ojczyzny do czasów nam współczesnych. 

Niebanalne ujęcie tematu wraz 

z niezwykłą ekspresją i zaangażowaniem 

artystów spowodowały, iż Teatr ponownie 

rozbrzmiał burzą braw. Cieszy, że 

dla tych młodych ludzi słowa Polska, 

Ojczyzna, Patriotyzm, Wolność czy Solidarność 

są ważne i wypowiadane z tak 

wielką atencją i nieukrywanym wzruszeniem. 

Część artystyczną zakończył 

występ kudowskiego chóru „Sta Allegro” 

pod dyrekcją Roberta Wajlera. Wspaniałe 

wykonanie pieśni patriotycznych 

i piosenek żołnierskich: „Bogurodzicy”, 

„Gaude Mater Polonia”, „O mój rozmarynie”, 

„Maków”, „Postój piękna gołąbeczko” 

i na zakończenie „Piechoty” przypomniały 

o naszych narodowych korzeniach, będąc 

jednocześnie manifestacją polskości. 

Ostatni na scenie pojawił się Pan Bogusław 

Jakubczak Prezes Związku Kombatantów 

Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych 

Więźniów Politycznych przy byłym KZPB, 

honorowy obywatel Kudowy-Zdroju, 

który dziękował wszystkim zaangażowanym 

w przygotowanie obchodów Święta 

Niepodległości. Z wielką radością podkreślił 

udział tak dużej grupy młodzieży 

wskazując, iż od kudowian cała Polska 

może się uczyć patriotyzmu. 

Zachwyceni i wzruszeni uczestnicy 

obchodów opuszczali Teatr Zdrojowy 

podkreślając wysoki poziom artystyczny 

imprezy jak i wielkie przeżycia duchowe 

jakich doświadczyli w jej trakcie. 

10

ŻYCIE POLITYCZNE 

WYBORY 

SAMORZĄDOWE 

2010 

Bronisław MJ Kamiński 

21 listopada 2010 r. odbyły się wybory samorządowe do 

Rady Miejskiej Kudowy-Zdroju, do Rady Powiatu Kłodzkiego 

i do Sejmiku Województwa Dolnośląskiego oraz na stanowisko 

burmistrza Kudowy-Zdroju. W Kudowie, liczącej w dniu 

wyborów 10 333 mieszkańców, uprawnionych do głosowania 

było 8 538 osób, wzięło udział w wyborach 4 213 osób, czyli 

49,34 % uprawnionych do głosowania. W wyborach uczestniczyły 

następujące komitety wyborcze: 

1. KW Sojusz Lewicy Demokratycznej, lista nr 1 

2. KW Platforma Obywatelska, lista nr 4 

3. KW Prawo i Sprawiedliwość, lista nr 3 

4. KWW Masz Wybór, lista nr 18 

5. KWW Czas na Zmiany Kudowa, lista nr 19 

6. KW My dla Kudowy, lista nr 20 

7. KW Rozwój Kudowy-Zdroju, lista nr 21 

8. KW Dolny Śląsk XXI, lista nr 22 

Wyniki wyborów 

Czesław Kręcichwost 

Piotr Maziarz 

Tomasz Koczot 

Krzysztof Baldy 

2111 

1638 

229 

189 

Na stanowisko burmistrza Kudowy kandydowali: 

Do Rady Miejskiej zostali wybrani: 

• Czesław Kręcichwost – inż. mechanik, dotychczasowy 

burmistrz, bezpartyjny 

• Piotr Maziarz – mgr politologii, dotychczasowy 

wiceburmistrz, zbliżony do PSL 

• Krzysztof Baldy – mgr biologii, dotychczasowy 

starosta kłodzki, członek PO 

• Tomasz Koczot – inż. budownictwa, dotychczasowy 

członek zarządu starostwa kłodzkiego, członek 

PiS 

Z osiedla Fabrycznej: Grzegorzewska Anna, Gucz 

Wiktor, Janiszewska Grażyna. Ze Słonego: Biernacik Wojciech, 

Mrowiec Marian, Żulińska Teresa. Z Czermnej: 

Kanecki Andrzej, Olejarz Mirosław. Z Centrum I: Mróz 

Grażyna, Rachuba Łucja, Szełęga Tadeusz. Z Centrum II: 

Turoń Maciej, Wolińska Zofia. Z Górnej Kudowy: Oleśko 

Mariusz, Marecka-Szydło Elżbieta 

Z rywalizacji o stanowisko burmistrza wycofał się Wojciech Heliński, 

reprezentujący tzw. elektorat młodzieżowy. 

11


Pokonani w rywalizacji 

porażki pan Piotr Maziarz nie musi schodzić 

ze sceny politycznej. Jest politologiem 

i wie, że tego rodzaju porażki trzeba 

wkalkulować w rywalizację polityczną. 

Jest człowiekiem przyszłości i możemy 

się spodziewać, że będzie nadal aktywnie 

działać dla dobra miasta. Komu zanadto 

zalega porażka lub kto chce się odegrać 

w jakiś sposób, ten daleko nie zajdzie. 

Bądźmy dobrej myśli. Gratulacje za 

wprowadzenie do Rady Miejskiej trzech 

radnych. 

Zwycięzca i jego drużyna 

PRZEBIEG WYBORÓW, ANALIZA I OCENA 

Z przebiegu kampanii wyborczej na 

stanowisko burmistrza można wnioskować, 

że panowie Baldy i Koczot z góry 

uznali swoje kandydowanie tylko jako 

tzw. obecność na rynku politycznym, by 

byli znani z działalności społeczno-politycznej 

w różnych ważnych sprawach, 

w tym w wyborach parlamentarnych lub 

przyszłych wyborach samorządowych za 

cztery lata. Prawdziwa rywalizacja rozegrała 

się pomiędzy Czesławem Kręcichwostem 

i Piotrem Maziarzem oraz 

ich komitetami wyborczymi. Na kilka 

miesięcy przed wyborami pan Maziarz 

zrezygnował ze stanowiska wiceburmistrza 

i przystąpił do wyborów pod 

jednym z silniej brzmiących haseł plakatowych 

(ale nie programowych) „Czas 

na zmianę”. Dotychczasowy wieloletni 

burmistrz pan Kręcichwost zaprezentował 

program, który nazwał „Nowy program” 

i który w istocie odwracał dotychczasowe 

priorytety. Wyborcy mogli 

być w pierwszej chwili zdezorientowani 

o jakich nowościach się mówi, jednakże 

na dalszą metę bardziej zasadniczo 

brzmiał „Nowy Program”. Równocześnie 

„Czas na zmianę” zaczął się komplikować. 

Takie hasło porusza wyobraźnię, 

ale grozi mu zapaść, jeżeli nie idzie 

za nim przejrzystość intencji i program. 

Po 16 latach rządów burmistrza Kręcichwosta, 

– a także każdego innego burmistrza 

w dowolnym mieście – zawołanie 

„czas na zmianę” wywołuje dreszczyk 

emocji. A może jednak, a potem… tylko 

o jakie zmiany chodzi i kto by to miał 

zrobić i jak? Ludzie lubią zmiany i często 

(początkowo) nie bardzo zastanawiają 

się o co chodzi. Pan Maziarz oparł się 

– w dość powszechnym odczuciu – o środowisko 

nauczycieli i celników. Doszedł 

jeszcze do niego tzw. czynnik trzeci, czyli 

siły nieokreślone i trudno uchwytne. Tym 

czynnikiem trzecim były osoby nieznane 

ogółowi, a silnie uwidaczniane na plakatach 

komitetu pana Maziarza. Sam pan 

Maziarz był dobrze znany i to z dobrej 

strony, łagodny z usposobienia, wsłuchujący 

się w ludzkie sprawy, sympatyczny 

i towarzyski. Na plakatach stał jakby 

z boku. Jego słabą stroną okazał się brak 

wyraźnego programu, jasno określającego 

tożsamość. Przy brakach programowych, 

tzw. czynnik trzeci działa wyniszczająco 

na dalszą metę. Warto przy tym 

zauważyć, że samo obiecywanie wszystkiego 

dobrego nie jest najefektywniejszą 

metodą. Ludzie stopniowo odczytują 

to jako zielone światło na skrzyżowaniu 

dla wszystkich pojazdów i przechodniów 

jednocześnie. Do czego to prowadzi 

– każdy wie i ludzie już to dostrzegają we 

wszystkich wyborach. Atutem komitetu 

wyborczego pana Maziarza był niewątpliwie 

sam pan Maziarz. W trakcie kampanii 

wyborczej jednak izolował się, nie był 

widoczny publicznie, nie pojawiał się na 

ważnych uroczystościach. O ile środowisko 

nauczycielskie jest bardziej przejrzyste, 

to nie można tego powiedzieć o celnikach 

i innych tzw. ludziach nowych. 

Zaczęto wypytywać o osoby mniej znane, 

a kto to taki? Wszystkie te pytanie zbiegły 

się z brakiem informacji kto będzie wiceburmistrzem 

( u pana Maziarza), zaczęły 

się domysły i nie bardzo było wiadomo, 

co oznacza słowo „przewietrzenie” 

urzędu miasta. To ugrupowanie nie było 

w stanie pokonać Kręcichwosta. Piszemy 

o tym tak szeroko, by wszyscy wyciągnęli 

wnioski z tej kampanii, ale równocześnie 

chcemy wyraźnie powiedzieć, że kampania 

była prowadzona przez komitety 

wyborcze z zachowaniem standardów 

kulturalnych. Pomijamy incydentalne 

zachowania jakichś indywidualistów rozrzucających 

ulotki niemal oszczercze, ale 

to nie ma związku z komitetami wyborczymi. 

W sumie, trzeba uznać, że mimo 

Dotychczasowy burmistrz Czesław 

Kręcichwost wystartował jakby z pewnym 

opóźnieniem. Pozwolił konkurentom 

pokazać się jako pierwszym. Gdy 

tryumfalnie rozklejali świetnie wykonane 

plakaty, on – stary lis – pracował 

spokojnie nad programem. Ma powiedzenie 

system jest najważniejszy i nad 

tym pracował. Przyzwyczajony, że ciągle 

jest bez problemów wybierany na burmistrza, 

jakby zaufał, że tak lekko będzie 

i tym razem, już po raz piąty. Z komitetem 

wyborczym Rozwój Kudowy Zdroju 

pracował solidnie nad nowym programem, 

nad priorytetami, a mniej nad techniką 

wyborów. Akcja plakatowa komitetu 

pana Maziarza chyba go zaskoczyła. 

Na słupie ogłoszeniowym w pobliżu jego 

domu, nagle pojawiły patrzące na niego 

oczy konkurenta, dotychczas bliskiego 

współpracownika. Była to bez wątpienia 

świetna akcja psychologiczna komitetu 

pana Maziarza. Jednak komitet wyborczy 

Rozwój Kudowy Zdroju nie podjął akcji 

zerwania tych plakatów. A niech ma to 

pod nosem, niech go to mobilizuje. Komitet 

Rozwój nie zrywał żadnych plakatów, 

ustalił swoje miejsca za szybami i na potykaczach. 

To wystarczyło. Pan Kręcichwost 

i jego komitet wyborczy postanowili 

zachować swoją tradycyjną linię: propa- 

12


ścią i spokojem. To dr Burger był zwornikiem 

całej konstrukcji, która trzymała się 

mocno dzięki jego wyważonemu działaniu. 

Dla wielu niewyrobionych ludzi 

liczą się tylko krzykacze, wichrzyciele, bo 

oni rzekomo mają swoje zdanie. Tacy nie 

pojmą roli ludzi mądrych i kompromisowych. 

W wyborach zwyciężył Czesław Kręcichwost 

i Komitet Wyborczy Rozwój 

Kudowy Zdroju, który uzyskał w Radzie 

Miejskiej 9 mandatów na 15 osobowy 

skład Rady. Ale poległ dr Burger. Zabrakło 

mu do zwycięstwa dwóch głosów. 

Jeśli ktoś z Czytelników żałuje, że nie 

wszedł dr Burger, a nie poszedł do wyborów, 

– to niech sam sobie podziękuje za 

swoją porażkę. Taka jest cena lenistwa 

lub lekceważenia wyborów. Na szczęście, 

w programie zwycięskiego komitetu 

wyborczego jest inicjatywa powołania 

w Kudowie Polskiego Forum Obywatelskiego 

i miejmy nadzieję, że zaangażuje 

się w to dr Burger. 

Ocena generalna 

W tegorocznych wyborach okazało 

się, że społeczeństwo kudowskie jest 

bardzo dojrzałe, zróżnicowane w postawach 

społeczno-politycznych, ale zdolne 

do współdziałania. Nikt nie przeholował 

w kampanii wyborczej w słowach, czy 

działaniach, po których trudno było by 

sobie podać ręce i spojrzeć sobie w oczy. 

Sąsiadujące ze sobą wystawy sklepowe 

miały różne afisze, czasami jedne 

i drugie, i trzecie. Nikogo to nie zrażało, 

było to całkiem naturalne. Walka wyborcza 

też nie może być delikatną zabawą 

gować swój program, innych nie krytykować, 

nie reagować na plotkę i oszczercze 

ulotki, wyjaśniać co do tej pory osiągnięto, 

robić swoje. Obie strony wywiesiły 

znaczne ilości plakatów o nieco 

odmiennych kolorach. Były zauważalne. 

Program Kręcichwosta i jego drużyny 

szedł w stronę nowych priorytetów: od 

rozwoju bazy materialnej przechodził 

na kierunek spraw ludzkich. Nie była to 

wielka nowość, od dwóch lat ten kierunek 

zaczął być przedmiotem badań, ale 

dopiero w wyborach został on wyraźnie 

sformułowany. Zwycięzcom również 

towarzyszył pewien czynnik trzeci, ale 

był on zupełnie inny niż u rywali. Tą nieokreśloną 

siłą było przyzwyczajenie społeczeństwa 

kudowskiego do pewnego 

ładu społecznego i pewnych standardów 

w postawach społecznych. Mianowicie, 

miasto Kudowa, które przez parę dziesięcioleci 

żyło w atmosferze ograniczeń tzw. 

strefy nadgranicznej, potem przeżyło 

upadek potężnego zakładu przemysłu 

bawełnianego mogło się zapaść jak wieś 

popegeerowska. Po zmianie systemu polityczno-gospodarczego 

i upadku KZPB, 

pierwsi burmistrze mogli tylko z rozpaczy 

pić wódkę lub wprowadzać syndyków. 

Na tle zapaści wypłynął energiczny 

inżynier Kręcichwost. Uzyskał poparcie 

ze wszystkich liczących się stron. Społeczeństwo 

okazało się zdolne do współdziałania 

i kompromisów. Wielką rolę 

odegrał długoletni przewodniczący Rady 

Miejskiej dr Bogusław Burger. Ten lekarz 

i społecznik, o obywatelskiej i patriotycznej 

postawie harmonizował różne 

postawy i tendencje. Jednych zachwycał 

kulturą osobistą, innych raził ugodowogrzecznych 

panienek. Chodzi bowiem 

o sprawy zasadnicze, jak będziemy żyć 

w mieście, jakie będą priorytety i jacy 

ludzie będą kierować, gdy zacznie się 

gorzej w skali kraju, Europy, świata, gdy 

by kryzys zaczął się pogłębiać. Czy to 

są ludzie doświadczeni, czy tylko pełni 

zapału i dobrych chęci. Pewnie, w Radzie 

Miejskiej i kierownictwie miasta powinni 

być i zapaleńcy i stare wygi. Tak było by 

najlepiej, ale nie zawsze tak się udaje. 

Nie przeszło kilku znakomitych kandydatów 

na radnych z różnych komitetów 

wyborczych. Aż szkoda, że Rada Miejska 

liczy tylko 15 radnych. Nie do odżałowania 

jest pani Henryka Szafrańska 

kandydująca z Górnej Kudowy. Twarda, 

zasadnicza, stale bardzo aktywna i wzorowo 

społeczna pozostawiła duże buty 

nowym radnym z tej dzielnicy. Tak działać 

jak pani Szafrańska będzie wielką 

sztuką. Ci, którzy w mało eleganckich 

ulotkach ją obrazili, powinni ją co prędzej 

przeprosić. Robimy to w tej chwili 

za nich. Przepraszamy Cię Basiu! W tej 

samej dzielnicy jednym głosem przegrał 

Andrzej Kozłowski. W innych dzielnicach 

Kudowy odpadli znakomici kandydaci 

na radnych startujący z różnych 

komitetów, jak m.in. Kazimierz Stolarz, 

Paweł Koczot, Zygmunt Gaździak, Magdalena 

Zacher, Liliana Cosel, Stanisław 

Buksak, Marek Hoderny, Bogusław Gorczyński, 

Marek Maciejewski, Grzegorz 

Dziki, Jerzy Kopernok, Jerzy Wiśniewski. 

Powtarzamy na koniec: wybory nie 

dzielą ludzi mądrych. Przed nami nie ma 

już komitetów wyborczych, jest Kudowa 

i to powinno nas jednoczyć. 

Na Święta i na Nowy Rok życzę Kudowianom i Gościom 

marzeń o niebieskich migdałach, nie w pracy ale w Herbaciarni 

„Niebieskie Migdały” w Parku Zdrojowym. Szczęśliwego 

Nowego Roku w smakowitych i zdrowych herbatach 

życzy Hanka z herbaciarni 

13

WYDARZENIA 

Nagroda im. Teresy Karch 

2010 

dla Ewy Ziniak 

Statuetka nagrody im. Teresy Karch 

Nagroda im. Teresy Karch w roku 2010 decyzją Komitetu 

Nagrody została przyznana Pani Ewie Ziniak za bezinteresowną 

długoletnią pomoc osobom niepełnosprawnym. Komitet 

Nagrody ogłasza swoja decyzję w okresie zbliżania się Świąt 

Bożego Narodzenia, by nawiązać do pięknego wigilijnego 

zwyczaju oczekiwania na przybycie niespodziewanego gościa, 

znajdującego się w potrzebie – dla zajęcia owego przygotowanego 

pustego miejsca przy stole wigilijnym. Chcielibyśmy 

– pisze Komitet Nagrody – by w wieczór wręczania 

Nagrody biło wśród nas duchowe serce Teresy Karch. Zostało 

ono w nas i w tych, którzy biegną dalej w sztafecie bezinteresownego 

służenia ludziom będącym w potrzebie, przejmując 

pałeczkę Teresy. Wśród nich jest Pani Ewa Ziniak. To wielka 

radość przyjrzeć się z bliska tym skromnym ludziom. 

O laureatce tegorocznej Nagrody 

Pani Ewa Ziniak (ur. 1953 r.) ukończyła w Kudowie szkołę 

podstwawowa i średnią. Pracowała w KZPB i w handlu. 

Jest mężatką i matką czworga dzieci. W wolnych chwilach 

zajmuje się sztuką haftu. Jej prace były wystawiane, 

m.in. w kudowskim muzeum. Od 2003 rdziała w Stowarzyszeniu 

Pomocy Osobom Niepełnosprawnym. Tu także 

zajmuje się nauczaniem sztuki, głównie wykonywania 

odlewów form gipsowych, które to prace warsztatowe są 

radością dla osób niepełnosprawnych. Pani Ewa poświęca 

czas na zdobywanie materiałów, zbiera je i pomaga w tym 

jej córka. 

14

WYDARZENIA 

Komitet Nagrody im. Teresy Karch. Siedzą od lewej: B.Dziubińska, A.Gromada, M.Kowalik. Od lewej stoją: 

Ł.Rachuba, M.Igierska, J.Pić, Z.Wolińska, G.Janiszewska, M.Biernacik, W.Krupa 

Teresa Karch 

Uzasadnienie (K.N.im.T.K.) 

Niezwykłą postacią jest mieszkanka 

Kudowy-Zdrój pani Ewa Ziniak. Nie liczy 

czasu ni lat, więc może osiem, dziewięć 

lat temu zetknęła się z grupą niepełnosprawnych 

w dawnej „Harcówce” przy 

ul. Poznańskiej. Jak się potem okazało 

chciała robić coś pożytecznego i to było 

właśnie to. Od pierwszego spojrzenia 

sprawni inaczej zakochali się w pani 

Ewie. A pani Ewa poczuła się bardzo potrzebna 

w tej społeczności, tak, że zgubiła 

swoje serce wśród nich. I tak jest do 

dziś… 

W każdą sobotę tygodnia poświęca 

swój czas bezinteresownie dla drugiego 

człowieka. Mało tego, bo zaangażowała 

swoją córkę Kasię. A w tym tygodniu?! 

Przygotowuje na każdą sobotę dla podopiecznych 

masę, z której powstają arcydzieła. 

Własnoręcznie wykonanymi 

wytworami obdarowują ludzi o wielkich 

sercach ale i sprzedają, by pozyskać 

środki na farby, kleje, flamastry, lakiery, 

papier itd. 

Pani Ewa z córką przygotowują ową 

masę i gotową do tworzenia przynosi do 

„Harcówki”. Robią to w piwnicy własnego 

domu, zużywając prąd, wodę i jeszcze 

jak po każdej pracy trzeba uprzątnąć 

miejsce pracy. Tyle lat, a zapał pani Ewy 

rośnie do potęgi… Znalazła swoje miejsce 

i jeszcze zmobilizowała córkę. Pani 

Ewa zasłużyła sobie na miano przyjaciela 

drugiego człowieka, drugiej mamy, bo 

przychodzą do Niej podopieczni nie tylko 

z radościami ale nawet z problemami 

sercowymi. Nawet przychodzą do Niej 

do sklepu, gdzie pracuje, by powiedzieć 

„dzień dobry” i obdarować uśmiechem. 

Jest z Nimi zawsze: na wycieczkach, 

różnych wyjazdach, ogniskach, dyskotekach, 

spotkaniach i na targach, gdzie 

eksponują swoje arcydzieła z masy. Pani 

Ewa zasługuje swoim poświęceniem dla 

drugiego człowieka na Nagrodę im. Teresy 

Karch „Jestem, bo jesteś". 

Od Redakcji: Pamiętnik Kudowski przyłącza 

się do gratulacji dla Pani Ewy 

w związku z otrzymaniem prestiżowej 

Nagrody Teresy Karch. 

Teksty i zdjęcia nadesłała A.Gromada 

Laureatka nagrody – Ewa Ziniak 

15

NAUKA i RELIGIA 

Używamy rozumu 

Mędrzec Kartezjusz powiedział dziwne 

zdanie: „Myślę, a więc jestem”. Obecnie, na 

świecie, jest nas bardzo wielu myślących. 

A więc jesteśmy! Każdy człowiek żywy i normalny 

ma dwie rzeczy bardzo ważne: rozum 

i wolną wolę. Jeśli chce realizować swoje 

człowieczeństwo, musi używać rozumu i dokonywać 

stale wyborów. 

Dostrzegamy ogromny wachlarz różnych 

rzeczy. Na pierwszym miejscu wymieniłbym 

innych ludzi, a następnie świat materialny, 

mam na myśli ziemię, słońce, nasz układ 

słoneczny i cały kosmos. Człowiek żyje na 

ziemi. Na ziemi dostrzegamy oceany, morza 

i lądy, i pewną atmosferę okalającą ziemię. 

Oprócz rzeczy martwych istnieje dziwna 

rzecz, a mianowicie życie. Żyją na lądach 

rośliny z drzewami, w wodach ryby i różne 

gady, i płazy w powietrzu ptaki i wśród nas 

cały wachlarz zwierząt. 

Ks. Jan Myjak 

Życie jest tajemnicą, zagadką. Tyle go 

jest na świecie, a oficjalnej definicji – co to 

jest życie – nie umiemy ułożyć. Obserwując 

ogólnie życie, dostrzegamy, że jest ono bardzo 

skomplikowane. U innych stworzeń żywych 

dostrzegamy pewien instynkt, według 

którego biegną losy każdego życia. 

Tylko człowiek ma rozum i może u niego 

być pewna zmiana stylu życia i postęp. Nie 

musi kierować się instynktem, choć taką 

rzecz też posiada. W swoim życiu ubocznie 

zajmowałem się pszczołami. Jakże bardzo 

bogate jest życie pszczół i skomplikowane. 

Na czele rodziny pszczelej jest królowa-matka. 

Swoim zapachem oznacza rodzinę. W rodzinie 

jest wielka ilość pszczół i są one zdolne 

do różnych prac. Po wylęgnięciu, pszczoła 

potrafi całe swoje życie poświęcać rodzinie, 

a żyje tak krótko, bo w sezonie około 30 dni. 

Pewna ilość zawsze zajmuje się karmieniem 

i wychowaniem młodych, inna część gospodarstwem 

domowym – są tam budowniczowie 

budujące plastry, w których mieszczą 

i lęgną młode i składa się, czyli magazynuje 

urobek. Są wartowniczki i są zbieraczki. 

W zależności od potrzeb rodziny, do głosu 

dochodzą pewne gruczoły. Kiedy trzeba to 

pszczoły wytwarzają wosk i budują, kiedy 

trzeba filtrują pokarm dokładnie, a kiedy 

trzeba wylatują poza miejsce zamieszkania, 

czyli poza ul, po dobra ziemi. Pszczoła umie 

zrobić pion i buduje najmniejsza ilością materiału 

największe pomieszczenia. Wszystko, 

co jest potrzebne pszczoła wypracowuje. Ale, 

jak tysiące lat temu pracowała i prowadziła 

swoją rodzinę, tak robi to do dnia dzisiejszego. 

Mówimy, że żyje zgodnie ze swoim 

instynktem. A, człowiek jednak zmienia 

swoje życie, bo ma rozum i dokonuje wyborów. 

Widzimy to wyraźnie, na przykład 

w budownictwie, w środkach łączności, we 

Ta jedna licha drzewina 

Nie trzeba dębów tysięcy 

Z szeptem się ku mnie przegina 

Jest Bóg i czegóż ci więcej 

✴ 

Gdyby Boga nie głosiły nieba 

Boga stworzyć byłoby potrzeba! 

„ŻYCIE NIE ZAWSZE BYWA PIĘKNE ALE ZAWSZE POWINNO BYĆ DOBRE” 

wszystkim. Jeżeli żyje się trochę dłużej, to 

dostrzega się zmianę w stylu życia. 

Człowiek powinien chcieć zrealizować 

swoje człowieczeństwo. W jaki sposób? Mając 

rozum powinien sobie postawić pytanie 

i szukać na nie odpowiedzi. Skąd się wziąłem, 

jaki jest cel mojego życia i dokąd idę? 

A i wszechświat i pozostałe rzeczy ze skomplikowanym 

życiem są ogromnie mądrze 

ułożone. 

Na świecie ludzie się dzielą. Jedni uważają, 

że to wszystko ułożyło się samo, drudzy, 

że istnieje ktoś, ogromnie mądry i wieczny, 

czyli Bóg, który dał początek wszystkiemu 

co istnieje. Stąd ludzkość dzielimy na wierzących 

i niewierzących. Bóg jest jeden, bo jeżeli 

byłoby więcej, to musieliby się czymś różnić. 

Jeden miałby to, czego nie miałby drugi. Na 

soborze trydenckim ojcowie soboru ogłosili 

światu, że do poznania Boga możemy dojść 

własnym rozumem. 

Tak piszą o tych sprawach nasi poeci. 

Człowiek z natury przeznaczony jest do życia 

społecznego, ma żyć z ludźmi, między ludźmi 

i dla ludzi. Życie wykazuje nam, że ludzkość 

organizuje się w różne grupy i zawsze 

na czele grup są przywódcy. W podobny 

sposób powstają narody i tworzą się systemy. 

Z ostatnich dziesiątków lat, wielu z nas zna 

systemy totalitarne. Są to faszyzm i komunizm. 

Przywódcy grup społecznych i rządy 

państwowe w jakiś sposób chcą sobie podporządkować 

ludzi. A reguły to uderza w ludzi 

wierzących. Chodzi o to, by ludzie wierzyli 

w te systemy, a nie w Boga. W czasach, kiedy 

w Związku Radzieckim władzę miał komunizm, 

w kościele prawosławnym patriarchą 

Moskwy był Pimen. Wtedy i w Polsce papież 

nie mógł ustanowić biskupa ordynariusza 

bez zgody Rady Państwa. Kościół prawosławny 

jest kościołem rosyjskim i patriarcha 

był szczególnie podporządkowany władzy 

państwowej. Pod koniec życia Jego Świątobliwości 

Pimena, przybył do Moskwy dziennikarz 

francuski. W rozmowie z Pimenem 

zapytał: 

– ile jest wierzących w Związku Radzieckim? 

– 100% – usłyszał odpowiedź 

– Jak to mam rozumieć? – padło drugie pytanie 

– 50% wierzy, że Bóg jest, a 50% wierzy, że 

Boga nie ma. 

Ta wypowiedź patriarchy moskiewskiego 

oddająca ówczesną rzeczywistość obrazuje, 

że to człowiek wybiera, mając wolną wolę. 

Każdy ma jakieś swoje argumenty. A na pytanie 

o wiarę odpowiada nie słowami, ale życiem, 

tym, jak żyje. 

Każdy sam musi dokonywać wyboru! 

16


W 2011 r. Redakcja Pamiętnika Kudowskiego 

podejmie się zorganizowania grupy inicjatywnej 

dla utworzenia w Kudowie Zdroju Polskiego 

Forum Obywatelskiego. Odwołamy się do wszystkich 

środowisk, w tym młodzieży o udział 

w Forum. 

Czym jest Polskie Forum Obywatelskie (PFO)? 

Jest to płaszczyzna spotkań i dialogu środowisk 

gospodarczych, naukowych i pozarządowych różnych 

pokoleń. Celem Forum jest: 

• stymulowanie refleksji modernizacyjno-rozwojowej, 

służącej wspólnemu kształtowaniu przyszłości 

Polski 

• stymulowanie rozwoju wspólnotowości Polaków 

i kapitału społecznego w Polsce 

Oba te priorytety można przełożyć na skalę 

naszego miasta, stosownie do określonych proporcji. 

Polskie Forum Obywatelskie organizuje Kongresy 

Obywatelskie, które są miejscem spotkań 

i dyskusji różnych środowisk i pokoleń z wielkich 

ośrodków miejskich i różnych środowisk lokalnych 

w terenie. My, Kudowianie chcemy w tym 

uczestniczyć. 

Polskie Forum Obywatelskie nie jest ugrupowaniem 

polityczno-partyjnym, jest niezależne 

i pozapartyjne. Organizatorem PFO jest Instytut 

Badań nad Gospodarką Rynkową. Corocznie 

odbywają się Kongresy PFO. I Kongres PFO odbył 

się w 2005 r. Inicjatorem i Prezesem Zarządu 

PFO jest Dr Jan Szomburg z Instytutu Badań nad 

Gospodarką Rynkową (Gdańsk) 

Osoby i środowiska związane z Polskim Forum 

Obywatelskim należą do najbardziej twórczych 

i aktywnych w kraju. To ludzie mądrzy, odważni 

i patrzący do przodu. Nie uczestniczą w jałowych 

tematach zastępczych medialnych polityków. 

Myślą o teraźniejszości i przyszłości Polski, 

o potrzebie nowego opisu rzeczywistości, w której 

żyjemy. Ten sposób myślenia nam odpowiada 

i chcemy w tym uczestniczyć. Już zachęcamy do 

interesowania się Polskim Forum Obywatelskim. 

Program grupy inicjatywnej ogłosimy w następnym 

numerze Pamiętnika. 

(Redakcja) 

Zdrowych oczu, czytania, czytania i czytania. 

Tego życzy Wam, w Nowym Roku 

Wasza Mirka z Księgarni 

17

Uroczystość Jubileuszowa 50-lecia Kudowskiego L.O. – 20 listopad 2010 r. 

Polonez w wykonaniu tegorocznych maturzystów (fot. Mikołaj Krzemiński) 

Poświęcenie sztandaru Zespołu Szkoł Ogólnokształcących i Zawodowych przez 

Biskupa Adama Bałabucha (fot. Mikołaj Krzemiński)

Nauczyciele wczoraj i dziś wraz z goścmi wielkiego jubileuszu (fot. Rafał Gałecki) 

Pierwszy od lewej prof. dr hab. Marek Ziętek, obecny rektor Akademii Medycznej 

we Wrocławiu (fot. Mikołaj Krzemiński) 

Uroczysty przemarsz ulicami miasta (fot. Mikołaj Krzemiński)

WYDARZENIA 

„Lubię was, stare mury, oplecione w bluszcze, 

Mchem zielonym porosłe dachówki i cegły… 

Lubię was krętych ulic korytarze…” 

Zespół Szkół Ogólnokształcących 

i Zawodowych w Kudowie-Zdroju, 

spadkobierca tradycji Liceum Ogólnokształcącego 

im. Józefa Lompy, dnia 

20.11.2010 roku obchodził jubileusz 

50-lecia powstania szkoły. Uroczystość 

rozpoczęła się o godzinie 10.00 Mszą 

Świętą w kościele pod wezwaniem 

Św. Katarzyny w intencji zmarłych i żyjących 

nauczycieli oraz uczniów. Mszę koncelebrowali: 

biskup Diecezji Świdnickiej 

Adam Bałabuch, ksiądz prałat Jan Szetelnicki 

i ksiądz Zenon Gąska – absolwent 

kudowskiego liceum. W trakcie mszy 

został poświęcony sztandar szkoły. 

Uroczystym korowodem z akompaniamentem 

czeskiej orkiestry dętej z Hocenia 

uczestnicy jubileuszu udali się do 

Teatru Zdrojowego. Tradycyjny polonez, 

wykonany przez uczniów tegorocznych 

klas maturalnych Zespołu Szkół Ogólnokształcących 

i Zawodowych w Kudowie- 

Zdroju, stał się preludium tego święta. 

Honorowy patronat obchodów objęli: 

Senator Rzeczpospolitej Polskiej Stanisław 

Jurcewicz, Posłowie Ziemi Kłodzkiej: 

pani Monika Wielichowska i pan Jakub 

Szulc oraz Wojewoda Dolnośląski pan 

Rafał Jurkowlaniec. Patronat medialny 

pełniła Telewizja Kłodzka. Uroczystość 

zaszczycili swoją obecnością: Jego Ekscelencja 

biskup Diecezji Świdnickiej 

Adam Bałabuch, Posłowie Ziemi Kłodzkiej: 

pani Monika Wielichowska i pan 

Jakub Szulc, Starosta Powiatu Kłodzkiego 

pan Krzysztof Baldy, Burmistrz Miasta 

Kudowa-Zdrój pan Czesław Kręcichwost, 

przedstawiciel Dolnośląskiego Kuratora 

Oświaty pani Danuta Leśniewska, przedstawiciele 

zaprzyjaźnionych szkół z niemieckiego 

Horn Bad Meinberg i czeskiego 

Hocenia, dyrektorzy kudowskich 

szkół i zaprzyjaźnionych szkół Powiatu 

Kłodzkiego oraz dyrektorzy i przedstawiciele 

instytucji Kudowy-Zdroju oraz 

Powiatu Kłodzkiego. Szczególnie serdecznie 

witano emerytowanych nauczycieli 

i pracowników szkoły, a także rodziców, 

absolwentów i uczniów Liceum. 

Jubileusz szkoły jest okazją do wspomnień, 

które choć minione, zawsze pozostają 

w pamięci. Czas je porządkuje, 

czasem dodaje blasku, a dźwięk szkolnego 

dzwonka przywołuje ponownie. 

Trudno być obojętnym wobec miejsca, 

w którym zostawiło się część życia. Jubileusz 

50-lecia to bardzo ważna chwila dla 

wszystkich. Lata, które minęły, naznaczone 

są pracą wielu ludzi: dyrektorów, 

nauczycieli, pracowników administracji 

i obsługi, rodziców oraz uczniów. 

To święto wszystkich, którzy dokładali 

starań, aby kształcić i wychowywać całe 

zastępy młodych ludzi i aby sławne było 

imię Liceum oraz tych, którzy przez 50 lat 

w tej szkole zdobywali wykształcenie. 

Na cześć wszystkich związanych z Alma 

Mater odśpiewano „Gaudeamus…”. Tę 

podniosłą chwilę uświetnił akt przekazania 

przez Starostę Powiatu Kłodzkiego na 

ręce pani dyrektor Ewy Różewicz sztan- 

20

WYDARZENIA 

daru Zespołu Szkół Ogólnokształcących 

i Zawodowych w Kudowie-Zdroju. 

„Przeszłość nie wraca, jak żywe 

zjawisko, w dawnej postaci, jednak 

nie umiera…” 

W trakcie uroczystości przypomniano 

dzieje szkoły oraz postać patrona Józefa 

Lompy, a kilka słów wygłosił pan Edward 

Olbromski. W 50-letniej historii istnienia 

Liceum Ogólnokształcącego im. Józefa 

Lompy szkołą kierowało 6 dyrektorów. 

Byli to w kolejności: pan Stefan Pokrzywa, 

pan Jan Bruk, pan Franciszek Śleziak, pan 

Zbigniew Krysiak, pani Renata Brodziak 

oraz obecna pani dyrektor Ewa Różewicz. 

Dzięki ich pracy i ogromnemu zaangażowaniu 

szkoła rozwijała się i kształciła 

kolejne pokolenia młodzieży. W ciągu 

tych lat w kształcenie i wychowanie 

młodzieży zaangażowanych było około 

170 nauczycieli, którzy tylko moment 

albo wiele długich lat służyli swą pracą 

i doświadczeniem. Trud każdego z nich 

pozwolił na zdobywanie przez uczniów 

wiedzy, potrzebnej nie tylko do zdania 

egzaminów szkolnych, ale także przydatnej 

w codziennym życiu. Z pewnością niejeden 

z tych nauczycieli zapadł uczniom 

w pamięć dzięki śmiesznym powiedzonkom, 

oryginalnemu sposobowi bycia czy 

ciekawemu prowadzeniu zajęć, wymagającej 

postawie i surowym ocenom albo 

dzięki szczególnej trosce, jaką obdarzał 

uczniów. 

Pamiętano także o nauczycielach, pracownikach 

szkoły i absolwentach, których 

nie ma już niestety pośród żyjących, 

a wspomnienia o nich przetrwają 

nie tylko dzięki pamiątkowym zdjęciom, 

ale także w sercach nauczycieli, uczniów 

i kolegów, mających szczęście spotkania 

ich na swojej życiowej drodze. 

„Między młodszymi 

a dawnymi laty” 

Słowa wzbogaciła prezentacja multimedialna, 

która przy dźwiękach 

nastrojowej muzyki przybliżyła dawne 

i obecne grono pedagogiczne Zespołu 

Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych. 

W roku szkolnym 2010/2011 stanowi 

ono 31 nauczycieli, które kształci 

301 uczniów. Duża część z nich, bo 17, to 

absolwenci tej szkoły, którzy kontynuując 

dzieło swoich mistrzów, starają się jak najlepiej 

wypełniać nauczycielskie posłannictwo. 

W trakcie prezentowanych zdjęć 

z poprzednich lat na scenę wyszli uczący 

w Liceum absolwenci. Ich słowa stały się 

wstępem do wspomnień pani profesor 

Jadwigi Pokrzywy, która była wychowawczynią 

pierwszej w historii szkoły klasy 

maturalnej. Autentyzm i barwność jej 

wypowiedzi nagrodzono gromkimi brawami. 

Nie zabrakło także kwiatów dla 

nauczycieli z dawnych lat. 

„Są miejsca, czasy i ludzie, których 

się nie zapomina” 

Szkoła to miejsce, które nierozerwalnie 

kojarzy się uczniowi z przyjaciółmi, 

pierwszymi porywami serca, radością 

sukcesów, goryczą porażek. Dla wielu 

z obecnych powrót po latach do znajomych 

bliskich sercu miejsc wzbudził 

wielkie emocje, przypomniał wspólnie 

przeżyte chwile, wycisnął łzy. Ten powrót 

do wspomnień umilały strofy wierszy 

polskich poetów, przeboje minionych lat 

oraz zdjęcia ze szkolnych kronik. Swój 

talent wokalny, recytatorski, muzyczny 

i prezenterski pokazali szerokiej publiczności 

uczniowie obecnego Liceum. 

Zaprezentowano działalność i osiągnięcia 

placówki. 

Na bazie 50-letnich doświadczeń 

obecna szkoła pełni ważną rolę w środowisku 

jako placówka edukacyjna i wychowawcza. 

Istotna jest jej funkcja kulturotwórcza 

i społeczna, którą się zajmuje 

przy współudziale nauczycieli, rodziców 

i uczniów. Dużym atutem placówki jest 

wysoka zdawalność egzaminów maturalnych, 

dobry wskaźnik zdawalności młodzieży 

na studia wyższe i nieoceniony 

wpływ wychowawczy oraz pedagogiczny 

grona nauczycielskiego. Oprócz priorytetowych 

zadań działalność liceum realizowana 

jest w następujących formach: 

• Organizacja i udział uczniów w konkursach 

i olimpiadach przedmiotowych 

oraz w zawodach sportowych 

• Wymiana młodzieżowa z Gimnazjum 

w Horn Bad Meinberg w Niemczech, 

oraz ze szkołą średnią w Hoceniu 

w Republice Czeskiej. 

• Udział w przedsięwzięciach organizowanych 

przy współpracy ze Starostwem 

Powiatowym, z Urzędem 

Miasta w Kudowie-Zdroju, Biblioteką 

Miejską, Skansenem Kultury Pogórza 

Sudeckiego w Pstrążnej, Szpitalem 

Rehabilitacyjno-Hematologicznym 

dla Dzieci "Orlik", Domem Dziecka 

w Kłodzku, z Poradnią Pedagogiczno- 

Psychologiczną, oraz Muzeum Papiernictwa 

w Dusznikach-Zdroju. 

• Współpraca z Duszpasterzami, 

z Kołem Kombatantów i Kołem Sybiraków 

w Kudowie-Zdroju, z Zespołem 

Żłobkowo-Przedszkolnym, szkołami 

podstawowymi, Gimnazjami i szkołami 

ponadgimnazjalnymi oraz uczelniami 

wyższymi. 

• Współpraca ze środowiskiem muzyków 

i artystów. 

• Współpraca z lokalną prasą i telewizją. 

• Działalność charytatywna na rzecz 

potrzebujących i niepełnosprawnych. 

• Zaangażowanie w akcjach honorowego 

dawstwa krwi. 

• Redagowanie szkolnej gazetki 

„Lompek”. 

• Działalność szkolnego radiowęzła 

i sklepiku. 

• Przygotowywanie programów artystycznych 

przez młodzież pod kierunkiem 

nauczycieli na szkolne i miejskie 

uroczystości. 

Stale modernizowana jest baza szkoły, 

unowocześniane jej wyposażenie i wzbogacanie 

o nowy sprzęt dydaktyczny. 

W planach organu prowadzącego – Starostwa 

Powiatu Kłodzkiego istnieje 

zamysł rozbudowy budynku, przy ulicy 

Zdrojowej, który jest główną siedzibą 

szkoły. Starosta Powiatu Kłodzkiego pan 

Krzysztof Baldy przedstawił wizualizację 

projektu rozbudowy placówki. 

Wiele wzruszeń, ciepłych słów i wspomnień 

towarzyszyło uroczystości, ale 

życie szkolne dostarcza także uśmiechu 

i radości, bez których trudno byłoby 

przeżyć 45 min. lekcji. Kabaretowy 

występ uczniów klasy II liceum rozwe- 

21

WYDARZENIA 

selił widownię, natomiast chór „Sta Allegro” pod dyrekcją 

Roberta Wajlera uświetnił jubileusz. 

„Nie do wiary jak szybko płynie czas 

Wczoraj mali dziś dowrosły świat 

Wciąż pamiętam pierwszy szkolny dzień/…/” 

Po uroczystościach w teatrze zaproszono gości w progi 

Liceum, gdzie przygotowano poczęstunek, można też było 

obejrzeć kroniki szkolne i klasowe. Pewnie niejednemu 

z odwiedzających szkołę zakręciła się łezka w oku z powodu 

przywołanych wspomnień. Z okazji jubileuszu przygotowano 

biuletyn, okolicznościowe plakietki oraz filiżanki. Dawne 

i obecne grono pedagogiczne oraz goście zostali zaproszeni 

do pamiątkowej fotografii. Wieczorem w salach Sanatorium 

Polonia odbył się bal absolwenta, na którym bawiono się do 

białego rana. 

Sponsorami obchodów święta szkoły byli: Starostwo Powiatowe 

w Kłodzku, Urząd Miasta w Kudowie-Zdroju, Rada 

Rodziców ZSOiZ, p. Krystyna Niemczynowska, p. Aleksy 

Gomółka, PZU, p. Jan Solecki SOLEY ARECA, p. Anna Grzegorzewska, 

Cukiernia „Asia-Basia”, Cukiernia „Ptyś”, za co 

organizatorzy wyrażają swoją wdzięczność. 

Podziękowania składamy wszystkim przybyłym gościom, 

których obecność uświetniła naszą uroczystość. Wszystkim 

zaangażowanym w jej przygotowanie serdecznie dziękujemy. 

„Nigdy nie zapominaj 

najpiękniejszych dni Twego życia! 

Wracaj do nich, ilekroć w Twoim życiu 

wszystko zaczyna Cię zawodzić." 

Dostrzeganie czasu jest cudownym darem dojrzałości, szacunek 

dla przeszłości i tradycji to zadanie dla kolejnych pokoleń 

uczniów i nauczycieli. Mamy nadzieję, iż jubileusz 50-lecia 

powstania szkoły będzie ogromną szansą na utrzymanie jej 

renomy w środowisku lokalnym, przyczyni się do dalszego 

rozwoju i modernizacji placówki oraz zapewni wysoki poziom 

kształcenia kolejnych pokoleń młodzieży Kudowy-Zdroju 

oraz okolic. 

Ze swej strony, my nauczyciele Liceum a także w dużej części 

jego absolwenci, dołożymy starań, by jak najlepiej wykonywać 

swe nauczycielskie posłannictwo i nie zmarnować wysiłku 

naszych poprzedników. Chcielibyśmy, by lokalne władze 

oświatowe wspierały nas w tych dążeniach i stworzyły równe 

szanse edukacyjne dla wszystkich dzieci naszego regionu, nie 

mierząc oświaty jedynie miarą ekonomii, bo tej w wychowaniu 

i pedagogice, jako wyłącznej, stosować nie należy. 

Małgorzata Lewandowska-Buksak 

Magdalena Piechocińska-Koczot 

22

HISTORIA 

Friedrich Wilhelm von Götzen, w pobliskim 

Jeleniowie rodzina von Mutiusów. 

Potężny kapitał monopolistyczny zrastał 

się w Niemczech ściśle z monarchią junkierską 

i jej aparatem wojskowym i znajdował 

swoje odbicie w tzw. zachowaniach 

kulturowych. 

Traktowanie państwa jako żywego organizmu 

skazanego na rywalizację i walkę 

o przestrzeń, było najważniejszym z polityczno-geograficznych 

czynników wyznaczających 

drogę Niemiec. Pogląd ten 

szeroko propagował znany i szanowany 

w tych czasach geograf polityczny i etnolog 

Fryderyk Ratzel. W jego publikacjach 

czytamy: „Każdy naród czy państwo musi 

posiadać własną „koncepcję przestrzeni” 

jej brak bądź niemożność osiągnięcia prowadzi 

do upadku państwa. Bowiem, tak 

zwolennicy takiego myślenia napływali do 

partii hitlerowskiej NSDAP lub głosowali 

na tę partię. Marzenie o nowym silnym 

państwie niemieckim było powszechne. 

Niektórzy uważają, że Ryszard Wagner 

był duchowym ojcem przywódcy Trzeciej 

Rzeszy. Sam Hitler tak uważał. Dla nas, Polaków 

ten „głupi malarz” był niezdolny do 

duchowej refleksji, ale on był przywódcą 

dla takich jak on sam. Hitler zachwycał się 

Wagnerem. W „Zmierzchu Bogów” zawarta 

jest myśl, że: porażka rewolucji i własna 

zdrada rewolucyjnych ideałów urasta do 

rangi zagłady całego świata” 1 . Ówczesnym 

Niemcom i Hitlerowi muzyka Wagnera 

odpowiadała i to w takim stopniu, że bezkrytycznie 

realizowali cele jakie obrali 

sobie bohaterowie tej wagnerowskiej 

opery. Brutalne morderstwa Zygfryda są 

Plakat wyborczy z 10 kwietnia 1932 r. Hitler uzyskał 

13 418 011 głosów, wobec 19 359 650 głosów oddanych 

na zwycięskiego wtedy von Hindenburga. Mimo to 

Hitler został kanclerzem Niemiec 

ZMIERZCH BOGÓW 

Zbigniew Kopeć 

Powoli zmierzam ku zakończeniu 

refleksji nad związkiem legend starogermańskich, 

znanych z muzyki Wagnera 

z postawami niemieckimi, jakich doświadczyliśmy 

w czasach najnowszych, także 

w Kudowie. Czy muzyka wielkich kompozytorów 

może oddawać głębsze pokłady 

duchowe pragnień i zachowań narodów, 

w takim stopniu, że można wejść w mroki 

i nie pogubić się? Wydaje się, że takie 

wędrówki można podejmować. Ambasador 

carski, po wysłuchaniu etiudy rewolucyjnej 

Chopina miał powiedzieć, że są to 

armaty ukryte w kwiatach. A co może Polak 

usłyszeć w muzyce Wagnera, po doświadczeniach 

hitleryzmu? W nr 7 PK był Prolog 

i Złoto Renu a w nr 8 Walkiria i Zygfryd, dziś 

czas na Zmierzch Bogów. 

W moim odczuciu inspiracją do tej 

opery Ryszarda Wagnera był m.in. militaryzm 

pruski, który rozprzestrzenił się na 

Niemcy już za czasów Fryderyka II. W Kudowie 

takie wartości reprezentował hrabia 

jak celem zdrowego biologicznie organizmu 

jest wzrastanie, a chorego obumieranie, 

tak zamierzeniem zdrowego państwa 

jest terytorialna ekspansja, tj. rozszerzanie 

własnej przestrzeni życiowej” (Lebensraum). 

Dla Niemców oznaczało to zajmowanie 

terenów, które miały im się rzekomo 

należeć, jako równie rzekomemu 

„narodowi panów” (Herrenvolk). Dzisiaj, 

owe pojęcie „narodu panów” brzmi urągliwie, 

ale wtedy, u nich było siłą napędową, 

fałszywą, bo fałszywą, ale poganiającą do 

marszu. Nic więc dziwnego, że takie oblicze 

pruskiego militaryzmu doprowadziło 

do kolejnej rzezi w Europie i świecie czyli 

do I wojny światowej. Po I wojnie światowej 

popularne były w Niemczech teorie 

Spenglera o zmierzchu zachodu i widzeniu 

spraw niemieckich w większym, globalnym 

kontekście. Taka atmosfera trwała nie 

tylko w głębi Niemiec, ale i w Hrabstwie 

Kłodzkim. Gdy przyszedł czas kolejnych 

przemian i odchodziła epoka Bismarcka, 

całkowicie „uzasadnione”, a nawet chwalebne. 

Zapytacie jakiej myśli Wagnera zacytuje 

słowa profesora Slavoja Žižeka filozofa 

z uniwersytetu w Lublanie: „skoro u źródeł 

rządów prawa i społecznych umów leży 

akt bezprawnej przemocy, prawo nie tylko 

powinno dopuścić się zdrady miłości, lecz 

również pogwałcenia swych własnych 

podstawowych zasad”. Oczywiście nie całe 

społeczeństwo niemieckie dało się prowadzić 

tej myśli. Jednak w wyborach do 

Reichstagu w 1933 r. liczba głosów oddanych 

na NSDAP w dolnośląskich okręgach 

wyborczych była wyższa od średniej krajowej 

Niemiec. Fakty te potwierdzają spostrzeżenia 

wynikłe ze studiowania materiałów 

źródłowych dotyczących Kudowy 

i okolic. Krótko mówiąc, miejscowe społeczeństwo 

masowo wznosiło dłoń, by 

pozdrowić nowego bożka, a różnego 

rodzaju wiece i fety z tej okazji były zjawiskiem 

powszechnym. Zaangażowanie 

miejscowej społeczności, a jednocześnie 

23

HISTORIA 

Fritz Bracht – zmierzch w Kudowie.. 

sprawna propaganda przyniosła kolosalne 

rezultaty. Katolicyzm, który był dotychczas 

bastionem kultury Hrabstwa Kłodzkiego 

zszedł na margines, a nawet uśmiercono 

jego kapłana Gerharda Hirschfeldera. 

Kudowa i wydarzenia, jakie zachodziły 

tutaj nie były w Niemczech wyjątkiem. 

Otóż, w kolebce katolicyzmu nad Renem 

w opactwie św. Hildegardy dzieje się tak 

samo. W 1866 r. opactwo trafiło do Prus. Po 

zjednoczeniu Niemiec zaczęła się wojna 

kanclerza Bismarcka z kościołem katolickim 

pod hasłem kulturkampfu. Łacińskość 

Renu i Hrabstwa Kłodzkiego została przeciwstawiona 

niemieckości, 38 metrowy 

pomnik z statuą Germanii nad brzegiem 

Renu (Niderwalddenkmal) począł dominować 

nad opactwem. Podobne w swej 

wymowie pomniki stawiano też w Hrabstwie 

Kłodzkim. Społeczeństwo Kudowy 

i okolic popierało Hitlera otwarcie, ta 

postawa dotyczyła wszystkich grup zawodowych 

i klas społecznych. Dla przykładu 

wspomnę o moim ulubionym sklepie 

rybnym, w którym często robię zakupy 

przy ulicy Słonecznej. Przed wojną mieścił 

się tam mały sklep kolonialny (przy ulicy 

o nazwie Parkstrasse), prowadzony przez 

rodzinę Augusta i Martę Rinke. Pani Marta 

była tzw. przeciętną kobietą niemiecką. 

Skoro munduru nosić nie mogła, to wspierała 

finansowo hitlerowska partię NSDAP. 

W tym czasie, inna Marta, moja babcia, 

500 km stąd udzielała pomocy medycznej 

i żywnościowej partyzantom Armii Krajowej 

Obwodu Sochaczew, którzy walczyli 

z niemieckim okupantem. Dwie kobiety, 

obie Marty i tak niewielka odległość, 

a jakże inne światy, poglądy i postawy. 

Czy Hitler stworzył III Rzeszę? Nie. Można 

przyjąć, że to ówczesne Niemcy stworzyły 

Hitlera. Pasowali wtedy do siebie i siebie 

potrzebowali. Jak widać, był to proces wieloletni 

i to jest właśnie przerażające i niepokojące 

do dziś. Przytoczę słowa francuskiego 

filozofa Andre Glucksmanna odniesione 

do wyjaśnienia tamtych postaw: 

„Zabijam, więc jestem” 2 . Później, to nihilistyczne 

credo rozpowszechniło się pod 

innymi postaciami na cały świat, inspirując 

pozbawionych zasad moralnych osobników 

i usprawiedliwiając wszelkie podłości 

polityków, przyjmowanych mimo to na 

międzynarodowych salonach. 

W czasach III Rzeszy, ci, którzy dali się 

uwieść tej ideologii, musieli doznać losów 

bohaterów „Zmierzchu Bogów”. Taki los 

spotkał Fritza Brachta, gaulaitera Górnego 

Śląska, który uciekając przed nadciągającym 

frontem zatrzymał się wraz z rodziną 

i ochroną osobistą w Kudowie w styczniu 

1945 r. w willi Grunwald. Podobno przywiózł 

z sobą znaczne ilości zagrabionego 

złota, dzieł sztuki i tajną kancelarię. Gaulaiter 

Górnego Śląska Bracht jako wiądący 

urzędnik III Rzeszy na tym terenie odpowiadał 

za: 

• 1. Politykę narodowościową tzw. Volkslista. 

Kategoria 1 – Volksdeutscher osoby 

narodowości niemieckiej, aktywne politycznie, 

działające na rzecz III RzeszyI 

w okresie międzywojennym (tzw. Reichslista). 

Kategoria 2 – Deutschstämmige 

osoby przyznające się do narodowości 

niemieckiej, posługujące się na co 

dzień językiem niemieckim, kultywujące 

kulturę niemiecką, zachowujące 

się biernie. Kategoria 3 – Eingedeutschte 

– osoby autochtoniczne, uważane 

przez Niemców za częściowo spolonizowane 

(Ślązacy i Kaszubi) odmowa podpisania 

volkslisty mogła być uznana za 

„zdradę rasy" i zakończyć się wysłaniem 

całej rodziny do obozu koncentracyjnego 

lub przesiedleńczego. Kategoria 

4 – Rückgedeutschte – osoby narodowości 

polskiej uznane za wartościowe 

rasowo, działające na rzecz III Rzeszy 

(m.in. kolaboranci). 

• 2. Zapewnienie sprawności gospodarki 

na podległym terenie 

• 3. Prowadzenie terroru policyjnego na 

obszarze Górnego Śląska 

• 4. Nadzór nad KL Auschwitz 

• 5. Od października 1944 r. za organizację 

i dowodzenie tzw. pospolitym ruszeniem 

„Volkssturm” w podległym terenie 

oraz ewakuację i obronę. 

Przebywając tutaj przez kilka miesięcy 

leczył schorowane serce i nerwy, spotykał 

się ze znanym nam generałem Waffen SS 

Strachwitzem, "Zygfrydem" i rodziną von 

Mutiusów. Dlaczego nie uciekł w stronę 

Bawarii, ze sztabem Strachwitza? Na to 

pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi.. 

Na pewno nie z powodów wyrzutów 

sumienia odszedł z tego świata – ślady 

wskazują na działanie „kolegów z firmy 

o nazwie Zakon Trupiej Czaszki”. Bracht 

popełnił samobójstwo wraz z żoną 9 maja 

1945 r. zażywając cyjanek potasu. 

Czy faktycznie Fritz Bracht popełnił 

samobójstwo a może uciekł do Ameryki 

Południowej, takie doniesienia prasowe 

ukazały się po zakończeniu wojny. 

W kwietniu 1947 r. dokonano ekshumacji 

Ciekawostką dokumentu są autentyczne stemple 

Deutsche Kulturpropaganda Berlin Charlottenburg 9 

24

HISTORIA 

grobu Fritza Brachta na cmentarzu ewangelickim 

w Kudowie-Zdroju. 

Więcej szczegółów w tej wręcz sensacyjnej 

sprawie, będzie można przeczytać 

w pracy naukowej mgr Mirosława Węckiego, 

która będzie opublikowana jesienią 

w 2011 r. 

ponieważ skazani jesteśmy na siebie, na 

sąsiedztwo, na życie obok siebie. To stwierdzenie 

z pewnością nie jest odkrywcze, ale 

trzeba je sobie uprzytamniać. 

Polska jest w Unii Europejskiej, już 6 lat, 

granice otwarte na oścież. Turystów z Niemiec 

w Kudowie i okolicy mamy przez cały 

w Kudowie, niedaleko naszego domu. 

Często bawiłem się z jej wnukami i traktowałem 

ich wszystkich jak kolegów. Ta 

Niemka była dla mnie bardzo miła i było 

jej przykro, że w ostatniej wojnie Polacy 

doznali tyle cierpień od Niemców. Mówiła 

o tym. Rodzina ta wyjechała do Niemiec. 

Kudowa – Dom „Grunwald” 

Przeklęte „Złoto Renu” ukryte – jak 

głoszą niektóre legendy – gdzieś w okolicznych 

górach Kudowy nadal kusi … 

Społeczeństwo Hrabstwa Kłodzkiego 

w swej tradycji katolickiej jakby 

w tych hitlerowskich czasach zapomniało 

o naukach głoszonych w Starym Testamencie, 

„Kto sieje wiatr, zbiera burzę” 

(księga Ozeasza 8.7). 

Jakie są dzisiejsze Niemcy, jak są postrzegane 

lub jak można je postrzegać? Miałem 

szczęście poznać wielu wspaniałych Niemców, 

którzy czynili i czynią wiele dobrego. 

Elita intelektualna Niemiec która prowadzi 

naród w obecnym czasie, świadoma 

jest skutków II wojny światowej. To z elitami 

Niemiec należy budować przyszłość, 

czas. Są dobrze traktowani. Są w pensjonatach, 

domach prywatnych oraz w uzdrowisku. 

Na ulicy da się niekiedy słyszeć mowę 

niemiecką i nie robi to żadnego wrażenia. 

Myślę, że pomnik trzech kultur jest 

autentycznym świadectwem zrozumienia 

przez Polaków, Czechów i Niemców, 

że na tej ziemi bywały w przeszłości różne 

narody, że pozostawione dobre dziedzictwo 

trzeba szanować. Dla nas z pewnością 

miłą jest konstatacja, że takie poszanowanie 

dziedzictwa innych narodów ma miejsce 

pod władztwem polskim i atmosferze 

polskiej kultury narodowej. 

W latach 60. – jako mały chłopiec 

– chodziłem po mleko do gospodarstwa 

pewnej starej Niemki, które było położone 

Zasłyszanych od niej słów nie zapomniałem. 

Doświadczyłem także wielu bardzo 

przyjaznych gestów w kontaktach z Niemcami 

w ostatnich latach. To budzi wielką 

nadzieję. Po „Zmierzchu Bogów” nastaje 

świt, powoli świta. 

Dziękuję mieszkańcom Kudowy za udostępnienie 

dokumentów 

Z.K. 

1) Slavoj Žižek, Mladen Dolar, „Druga śmierć 

opery” Wydawnictwo Sic! przeł. Sławomir Królak 

Warszawa 2008 

2) Andre Glucksmann – Potworna logika samozagłady 

gazeta Rzeczpospolita 19.06.2010 (3) Autor 

Richard Wagner „Judaism in Musik” Das Judenthum 

in der Musik wyd.1850 PS. 

25

KULTURA 

IDEA DOMOWYCH MUZEÓW 


Z doświadczeń muzeum-skansenu w Kudowie-Pstrążnej 

Na rozległym terenie Pogórza Sudeckiego, od Międzylesia 

na południu, po Lubań i okolice Zgorzelca na północy i po 

wzgórza, schodzące łagodnie w dolnośląską równinę – w okolicach 

Jawora, Świdnicy, Dzierżoniowa i Barda mamy kilkaset 

wsi. To kultura wsi daje prawdziwy obraz życia regionu. 

Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Kudowie 

Zdroju interesuje się dobrami kultury, jakie są na wsi dolnośląskiej, 

zwłaszcza na pogórzu. Z niepokojem stwierdzamy, 

że w domach wiejskich jest coraz mniej przedmiotów zabytkowych, 

że ludzie pozbywają się ich, sprzedając różnym handlarzom 

staroci. Jest za mało izb pamięci, za mało muzeów, 

zbyt niska świadomość potrzeby troski o pamiątki i dobra 

kultury. Na ten stan złożyło się wiele przyczyn. Na Dolnym 

Śląsku, po czasach piastowsko-polskich nastała dominacja 

czeska trwająca do końca średniowiecza; potem od pierwszej 

ćwierci XVI (1526 r.) do połowy XVIII w. (do 1742 r.) w. 

dominacja habsbursko-austriacka, zaś od polowy XVIII w. 

(od 1742 r.) do końca II wojny światowej (do 1945 r.) były 

wpływy prusko-niemieckie, które silną polityką germanizacyjną 

tłumiły pamięć poprzednich okresów, a szczególnie 

ślady piastowsko-polskie. Po powrocie Polski na Dolny Śląsk 

w 1945 r. nastąpił odpływ ludności niemieckiej i wejście ludności 

polskiej, głównie z przesiedlenia powojennego z ziem 

wschodnich 

„Odzyskane” i „zdobyczne” 

Przybyła polska ludność nie miała świadomości istnienia 

na tym terenie historycznych okresów wpływów czeskich 

i austriackich. Domy mieszkalne, przedmioty, w tym pamiątkowe, 

rzeczy różne uważano za „poniemieckie”, nawet wtedy, 

gdyby miały swoje pochodzenie czeskie lub austriackie. 

Terytorium, czyli ziemię potraktowano jako „Odzyskane” 

czyli znowu polskie, natomiast wszelkie zastane przedmioty 

jako „zdobyczne” na wrogu. To, co odzyskane było dziedzictwem, 

natomiast, to, co wytworzył lub używał wróg, nie było 

dziedzictwem; miało służyć tylko do codziennego użytkowania, 

do zużycia i zniszczenia. Ta postawa, naturalna i zrozumiała 

w tamtych okolicznościach powojennych miała konsekwencje 

na długie lata w odniesieniu do kultury materialnej. 

Dobrem kultury było terytorium, ziemia, także niektóre starodawne, 

piastowskie zabytki, zwłaszcza katedry i kościoły. 

To, co pozostało po wrogach, zwłaszcza bardzo liczne na 

Dolnym Śląsku filie obozów koncentracyjnych było złem 

kultury, i wszystko, co użytkował taki wróg nie było godne 

dobrej pamięci i tym samym przechowywania. Łatwość 

wyzbywania się tzw. staroci na wsi dolnośląskiej jest również 

zrozumiała. 

Przywiezione do zapomnienia 

Nie wszystko, co przywiezione z dawnych domów warte 

było zachowania. Zbyt dużo wiązało się z tym traumatycznych 

przeżyć, by na to stale patrzeć. Tak to odczuwali ci, 

którzy mieli silne wojenne przeżycia. Przedmioty codziennego 

użytku, naczynia, meble, ubrania, obrusy, makatki, 

kilimy, pościel itp. nie były z lubością eksponowane. Rzeczy 

nie kochane zużywają się szybciej. Także, powojenna moda 

i silne zmiany pozycji społecznych rodzin rozrywały tradycyjne 

ciągłości rodzinne. To również nie sprzyjało tworzenia 

zbiorów pamiątek rodzinnych, kolekcji i przykładania znaczenia 

do tego rodzaju dóbr. Dopiero wnukowie, urodzeni 

już na ziemiach odzyskanych zaczęli przeszukiwać szafy, strychy 

i r.óżne zakamarki za tym, co jeszcze pozostało z rodzinnych 

tradycji. 

Krajobraz kulturowy wsi dolnośląskiej 

w początkach XXI w. 

Jak to widać po wyglądzie wsi i codziennym życiu ludzi, 

krajobraz kulturowy miał bardzo długo specyficzny powojenny 

charakter. W wielu wioskach dolnośląskich, a także 

w wiejskich dzielnicach Kudowy (Czermna, Pstrążna, Słone, 

Brzozowice) ludzie zaczęli traktować tzw. domy poniemieckie 

jako swoje dopiero w ostatnich latach XX w. Już nie tylko 

26

KULTURA 

zmodernizowali je wewnątrz, ale zaczęli je ozdabiać po swojemu. 

Musiało upłynąć ponad 40 lat, niemal jak w biblijnej 

wędrówce, by zakończyło się nieznane. Po 40 latach także 

upływa czas amortyzacji domów. Odnowione stały się polskim 

dziedzictwem. W nowym duchu tych domów, także 

zwykłe przedmioty utracą tzw. charakter zastany. Sprzyjają 

temu pewne tendencje integracyjne w Europie. Zaczniemy 

odczuwać brak izb pamięci, małych muzeów, sal i kącików 

pamięci przy szkołach, kościołach i zakładach pracy. 

Na pogórzu sudeckim, zwłaszcza w miejscowościach atrakcyjnych 

pod względem turystycznym, powstają w ostatnich 

latach ośrodki agroturystyczne. Te ośrodki ożywiają kulturę 

wsi. Niemal w każdym z nich pojawia się jakaś większa 

lub mniejsza kolekcja staroci, jakaś wystawa obrazów, rzeźb, 

pokazywanie historii danej wsi. W początkach XXI w. następuje 

zmiana pokoleniowa na wsi dolnośląskiej. Pionierzy 

osadnictwa w większości wymarli, a dorośli następcy dążą 

– w naturalny sposób – do utrwalenia ich życia w pamięci 

zbiorowej danej społeczności. Tak np. w Lusinie, gm. Udanin 

powstał projekt utworzenia izby pamięci w świetlicy wiejskiej, 

przez zgromadzenie starych fotografii z życia wsi po 

1945 r. wykonania odpowiedniej wystawy, ubarwionej 

dokumentami pisanymi i rzeczami, jakie pozostały po tych 

ludziach i ich działalności, wreszcie upamiętnienia tej różnorodnej 

kolekcji w formie odpowiedniej publikacji. Znajdujemy 

się więc obecnie w krytycznym momencie zachodzenia 

zmian pokoleniowych na wsi dolnośląskiej, gdy wytworzyło 

się już dziedzictwo ludzi i ich działalności, które zaczyna się 

utrwalać. 

Ruch domowych muzeów 

W Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego 

w Kudowie Zdroju powstał w 2007 r projekt ruchu na rzecz 

domowych muzeów. Formuła kudowskiego muzeum-skansenu 

zawarta w nazwie niejako wskazuje na możliwość penetrowania 

wsi pogórza sudeckiego, a nawet Dolnego Śląska 

w celu znajdowania i pokazywania dziedzictwa kulturowego. 

W praktyce, działalność ta polega na kontaktach z zespołami 

folklorystycznymi, śpiewaczymi, tanecznymi, z producentami 

pamiątek podczas wystaw kultury ludowej na wynajdywaniu 

osób organizujących jakieś kolekcje, zapraszaniu ich do 

kudowskiego muzeum-skansenu na spotkania szkoleniowe. 

Spotkania takie organizuje utworzone przy muzeum Centrum 

Edukacji Etnologicznej kierowane przez dr Ryszarda 

Gładkiewicza. Podczas tych spotkań uczestnicy zapoznają 

się z historią Dolnego Śląska, z tym, co to jest dziedzictwo 

kulturowe, dobro kultury, zabytek, jak wyglądają sprawy 

prawne związane z ochroną dóbr kultury itd. Niektóre spotkania 

odbywają się w muzeum-skansenie w Kudowie, a niektóre 

także w terenie, w konkretnym „domowym muzeum”. 

Ziemia kłodzka posiada więcej zabytków i pamiątek czeskich 

aniżeli inne tereny dolnośląskie. W szczególności dotyczy to 

Kłodzka oraz Kudowy i jej okolic. Turyści czescy, działacze 

kultury i naukowcy czescy wykazują wielką wrażliwość na 

czeskie ślady kulturowe. Po czeskiej stronie pogórza sudeckiego, 

niemal każda wieś posiada regionalne izby pamięci 

lub muzeum. Także Czesi są częstymi gośćmi w muzeach po 

polskiej stronie Sudetów. W muzeum-skansenie w Pstrążnej 

turyści czescy stanowią blisko 15% ogółu zwiedzających, 

a dla porównania ilość zwiedzających z Niemiec wynosi 

1%. Zainteresowania kulturowe Czechów i ich szacunek dla 

śladów przeszłości, organizowanie muzeów, wystaw itp. są 

godne podziwu. W pewnym stopniu, ta postawa Czechów 

stała się dla nas wyzwaniem do działań promujących tworzenie 

kolekcji, małych muzeów, izb pamięci itp. Na tym polu, 

działające po obu stronach granicy Polsko-Czeskie Towarzystwo 

Naukowe jednoczy obie strony do współdziałania 

w ochronie dziedzictwa kulturowego. 

Pragnąc pomóc gminnym ośrodkom kultury w ich pracy 

na tym polu poszukujemy ludzi rozumiejących znaczenie 

kultury i dziedzictwa narodowego dla rozwoju miejscowości, 

lepszego samopoczucia, podnoszenia ambicji bycia lepszym. 

W każdej wsi powinna być jakaś forma izby pamięci. Lansujemy 

ideę Domowych Muzeów, przezco rozumiemy lokalne 

i rodzinne kolekcje różnych przedmiotów gospodarstwa 

domowego, pamiątki rodzinne w każdej formie, zbiory staroci 

przywiezionych rodzinnie na Dolny Śląsk lub tu zastanych. 

Tego rodzaju zbiory mogą być w każdym domu, w szkole, 

w świetlicy wiejskiej, w kościele, w gospodzie, w agroturystyce 

itd. Nie jest konieczne urządzanie od razu drogich 

muzeów, zwłaszcza, że jest wiele innych pilnych potrzeb. 

W samorządach gminnych nie ma jeszcze dostatecznie silnych 

potrzeb organizowania muzeów Na początek wystarcza 

jakaś wolna ściana, kawałek pomieszczenia, jakaś gablota 

przeszklona, czy izb pamięci. Tymczasem. można małymi 

krokami i bez wielkich kosztów iść w tym kierunku i poczynić 

znaczące kroki. Domowe Muzea mogą się kiedyś przekształcić 

w profesjonalne muzea samorządowe, społeczne, 

prywatne i inne. Można je traktować jako izby pamięci. Użyliśmy 

nazwy „muzea domowe”, by były bliżej życia rodzinnego, 

nawet bardzo prywatnego. Tak mocno ucierpiały nasze 

rodowe dokumenty i pamiątki w ciągu ostatnich dwóch stuleci, 

że trzeba je pilnie odbudowywać i uzupełniać. W 2008 r. 

odbyło się I Forum Domowych Muzeów w Kudowie Zdroju, 

w 2009 r. II Forum i ostatnio, w 2010 r. odbyło się III Forum. 

Każdego roku przybywają nowe punkty na mapie kulturowej 

wsi dolnośląskich. Grupujemy już blisko 20 takich punktów. 

Niektóre są dopiero w stanie organizowania się i dlatego nie 

są tu wymienione. Pojawią się po kolejnym Forum. Ta działalność 

jest obliczona na długą metę, jest pewnego rodzaju 

pracą u podstaw, jednak po kilkunastu latach może przynieść 

znaczące rezultaty. Jako motto naszej działalności służą nam 

słowa ks. prof. dr Włodzimierza Sedlaka: „Jeśli już los rzucił 

cie do grajdoła i nie chcesz lub nie możesz się z tego grajdoła 

wydostać, to zrób z tego grajdoła metropolię”. 

27

KUDOWIANIE 

IVAN MALINSKYY 

Malinskyy kudowski 

Artysta malarz Ivan Maliński (podpisujący 

się Malinskyy), nasz rodak, który 

przeniósł się z Ukrainy do Kudowy Zdroju 

zasłynął tu z talentu, popularyzując 

Kudowę w swoich obrazach na licznych 

plenerach i wystawach. Jego malarstwo 

spowodowało także pewne rozbudzenie 

w naszym kudowskim środowisku plastyków. 

W ostatnich latach w naszym kraju 

trudniej dostrzec malarzy w terenie, przy 

sztalugach. Pod tym względem krajobraz 

jakby zubożał. Niektórzy z nich częściej 

malują z… fotografii. Gorzej z pomysłowością 

i głębszą ideą. Nie wystarcza tylko 

umiejętność techniczna w kładzeniu farby 

i uchwyceniu perspektywy. Szkolnictwo 

artystyczne oddaliło się od akademii, poszło 

w dawanie czegoś w rodzaju dyplomów 

kursowych. Prawdziwy artysta nie 

potrzebuje dyplomu, ale potrzebuje ducha 

akademii. Malinskyy należy do malarzy 

ambitniejszych. Ostatnio gromadzi ikonografię 

do serii obrazów przedstawiających 

historię naszej miejscowości. Nad tym pracuje 

i na to czekamy. Wydaje się, że w tej 

tematyce wyrasta już konkurencja. Sygnalizujemy, 

że Malinskyy wyraża chęć podjęcia 

się zlecenia wykonania obrazów do 

autorskiego projektu B.K. – panoramy o tematyce 

historyczno-biblijnej. Takie dzieło 

byłoby wielką atrakcją i magnesem każdej 

miejscowości. Jest to projekt wymagający 

nie tylko dużych umiejętności plastycznych, 

ale przede wszystkim zdolności do 

wsłuchiwania się w sugestie znawców literatury, 

respektowania tzw rzeczywistości 

historycznej i przesłań ponadczasowych. 

Strona organizacyjna i techniczno-finansowa 

jest zagadnieniem oddzielnym. 

Jeśli chodzi o Polaków ze wschodu, 

– to niektóre gminy pomagają w znalezieniu 

warunków życia w kraju. Malinskyy 

28

KUDOWIANIE 

nie zabiega uciążliwie o pomoc, jest bardzo 

samodzielny, nawet daje swoje prace 

na różne cele charytatywne w Kudowie 

i w innych miejscach w Polsce. Ma utalentowaną 

plastycznie córkę Irenę. Takiego 

Polaka ze wschodu chętnie przygarnęłaby 

niejedna gmina w Polsce. Ivan obecnie 

kończy zaocznie akademię sztuk pięknych 

we Lwowie i bez wątpienia stanie się sławą 

malarską. Oboje z córką mają prawo stałego 

pobytu w Polsce. W Kudowie nie mają 

mieszkania, a gdyby je mieli, byliby kudowianami! 

Ivan czuje się dobrze w Kudowie, 

jak wśród swoich. Jego obrazy wzbudzają 

podziw w naszym muzeum. Być może to 

przeniesienie się z kresów wschodnich na 

kresy zachodnie jest dla niego czymś naturalnym. 

Może dlatego, jego malarstwo 

o tematyce kresowej jest bardzo prawdziwe. 

Pod wschodnio brzmiącym imieniem 

Ivana tętni polska krew i widać to w jego 

obrazach. Ojciec, Polak miał na imię Agenor 

(Maliński). Skąd to imię Agenor? Otóż, 

rodzina Malińskich pochodzi ze wsi Burdjakiwce, 

pow. Borszczów, woj. tarnopolskie. 

O 6 km od ich domu, w Skale Podolskiej 

znajduje się pałac wybitnego polskiego 

polityka z czasów austriacko-galicyjskich 

hrabiego Agenora Gołuchowskiego. Część 

swoich łanów miał hrabia w Burdjakiwcach. 

Imię wybitnego Polaka podobało 

się dziadkowi Malińskiemu i dal je synowi. 

Iwan Maliński – Chorągiew Lwowska wyjeżdża z kamieńca Podolskiego 

Malińscy z Burdjakiwiec imionami dzieci 

zapisywali czasy historyczne. Pod radziecką 

dominacją jakież imię mógł dać Agenor 

swojemu synowi? Oczywiście… Ivan. 

Iwan Maliński – „Krajobraz podolski zimą” 

A nazwisko „Maliński” przybrało u Ivana 

formę „Malinskyy”, bo tak przetłumaczyli je 

urzędnicy ukraińscy do celów paszportowych 

w wersji angielskiej. Chcieli napisać 

„Malinskij”, a zapisali inaczej. Wpisali do 

komputerów aż w Kijowie, weszło to do papierów 

i pozostało. Brzmi nawet ciekawie, 

jak dla artysty. Naszemu Ivanowi „kudowskiemu” 

warto pomóc w znalezieniu odpowiedniego 

mieszkania w Kudowie. Miałby 

miejsce do życia rodzinnego, pracownię, 

a przede wszystkim warunki do samodzielnego 

utrzymania w Polsce siebie i swojej 

rodziny. Irena zakochana w Krymie, gdzie 

przez pewien czas pracowała, dostrzega 

pewne podobieństwa pomiędzy Kudową, 

a kurortami krymskimi. Siostrzane partnerstwo 

z pięknym uzdrowiskiem krymskim, 

np. Eupatorią, czy Teodozją mogłoby i na 

Krymie i w Kudowie przynieść tzw. nowe 

impulsy. Nasza redakcja także uważa, że 

pójście dalej na wschód, aniżeli na dawne 

kresy byłoby nabraniem do płuc świeżego 

powietrza. Jeżeli to może być realne, 

to zapewne w odległej przyszłości. Warto 

jednak otworzyć okienko na wschodnią 

stronę, bez ograniczania odległości. 

W ramach wzrastającego w naszym 

mieście zainteresowania warunkami rozwoju 

kultury warto myśleć o literatach, 

plastykach i chórze Sta Allegro. Jest to 

pole tzw. kultury wysokiej. W pisarstwie, 

sztukach plastycznych, w muzyce i w śpiewie 

możemy osiągnąć znaczące dobra 

kulturowe i utrwalić Kudowę w polskiej 

kulturze narodowej. Piękne i wartościowe 

obrazy są wieczne. Redakcja Pamiętnika 

poleca problemy Malińskiego samorządowi 

kudowskiemu. Polecamy także obrazy 

malarzy kudowskich pensjonatom, zakładom 

pracy i coraz piękniejszym i coraz 

bogatszym domom kudowskim. Kupując 

wzbogacamy się i dajemy szanse innym. 

(Redakcja Pamiętnika Kudowskiego) 

Irena Malińska – „Piesek” 

29

REPORTAŻ 

Wojtek Heliński: Ostatnio w Kudowie 

głośno i widać skrót SSLK 10% Art. Co czy 

kto to jest SSLK 10%Art, czyli Samodzielne 

Stowarzyszenie Ludzi Kreatywnych. 

Przemek Sowiecki: Jesteśmy grupą 

ludzi, którzy w wolnych chwilach zaczeli 

się spotykać i początkowo tylko debatować 

na tematy związane z kultura i rozwojem 

naszego miasta, z czasem nasze 

pomysły stawały się realne, a spotkania 

regularne. Nasze motto to: 10% sztuki 

i 90% pracy. Tak generalnie to "działamy 

lokalnie, myślimy globalnie.” 

WH: Jakich ludzi skupia SSLK w sensie 

zawodowym czy edukacyjnym? 

PS: Ludzie skupieniu wokół naszego 

stowarzyszenia reprezentują różnorodność 

zawodów, jeśli chodzi o studia 

to jak na razie każdy z członków jest 

lub był studentem innego kierunku co 

bardzo pomaga nam w rozwoju, każdy 

posiada inna wiedzę i umiejętności. 

Wymienię parę nazwisk:: Magdalena 

Sip, absolwent Szkoły Autorskich Liceów 

Artystycznych ALA we Wrocławiu 

obecnie studentka Szkoły Marzeny 

Daleckiej we Wrocławiu – zajmuje się 

oprawą graficzną, pracownik UM. Dariusz 

Goławski student WSB we Wrocławiu, 

pracownik banku PKO – sprawy 

administracyjne, skarbnik; Przemysław 

Rybałka absolwent WSZ Edukacja we 

Wrocławiu – administrator strony internetowej, 

promocja Kudowy-Zdroju; 

Adam Kucharczyk – Regionalna Szkoła 

Turystyczna w Polanicy-Zdroju, OKD 

kierunek informatyka – administrator 

forum. Przemysław Sowiecki – student 

UW kierunek prawo – założyciel, sprawy 

organizacyjne i administracyjne i 

wielu innych ze środowiska pedagogów, 

dziennikarzy, hotelarzy, sklepikarzy, 

ludzi związanych z kulturą i rekreacją 

w naszym mieście. Każdy robi to 

co potrafi najlepiej i razem tworzymy 

dobry zespół. 

WH: W jakim jesteście wieku? 

PS: Wiek? Hmm w zasadzie najmłodszy 

to 12 lat a najstarszy? Czasem nie 

z promocja miasta a co za tym idzie 

zarobkami dla mieszkańców naszego 

miasta. 

WH: Czy macie osobowość prawną? 

PS: Jeszcze nie mamy najpierw 

chcieliśmy się pokazać, zwiększyć zainteresowanie 

ludzi i powiększyć nasza 

grupę, w następnym miesiącu podejmiemy 

kroki do rejestracji prawnej 

stowarzyszenia. 

ciąg dalszy na stronie 36 ▶ 

Kudowska inicjatywa oddolna czyli 

SSLK 10%art 

Z Przemkiem Sowieckim rozmawia Wojciech Heliński 

wypada pytać, wspierają nas starsi a my 

wspieramy młodszych. Różnica wiekowa 

między nami w ogóle nie przeszkadza 

wręcz przeciwnie uzupełniamy się 

nawzajem ''każde pokolenie znaczy 

swój ślad" a my je łączymy. 

WH: Czym dla was jest Kudowa-Zdrój? 

PS: Kudowa Zdrój to NASZA miejscowość, 

bo większość z nas spędziła 

tu całe życie bądź dzieciństwo. Niektórzy 

z naszych rówieśników z powodu 

braku pracy i możliwości rozwoju, po 

prostu z niej uciekają, a dla tych którzy 

tu są Kudowa jest naszym dobroczyńcom. 

Rozumiemy, ze to miejscowość 

turystyczna i głownie dlatego chcemy 

dążyć właśnie w tą stronę – promocja 

naszego miasta, wsparcie Urzędu Miasta, 

hotelarzy, lokalnych artystów, połączenie 

siły Kudowian da nam większe 

szanse. 

WH: Czy działacie dla siebie czy dla tzw. 

społeczności lokalnej? 

PS: Działamy dla siebie, to nasze hobby, 

zainteresowania, pomaga nam to 

w rozwoju. Działamy jednocześnie dla 

miasta i społeczności lokalnej, działamy 

dla tych, którzy dostrzegają iż kultura 

jest elementem bardzo powiązanym 

30

NAUKA i RELIGIA 

TROCHĘ CHŁOPSKIEJ FILOZOFII 


Przesłanie z Babel 

Znak mocy 

W Tygodniku Powszechnym nr 35 

z 2010 r. Ks. Adam Boniecki w swoim 

komentarzu pt. „Krzyż i wieża Babel” 

przypomniał homilię ks. Jana Pietraszki 

z 1962 r o wieży Babel, w której kaznodzieja 

posłużył się historią owej wieży 

jako „symbolem i synonimem wszystkich 

rozkładowych, odśrodkowych sił i dynamizmów, 

jakie tkwią w ludzkiej rodzinie. 

Nie trzeba szukać w bardzo dalekiej 

przeszłości tej rzeczywistości. Ona żyje 

w nas i z nami”. Kaznodzieja zinterpretował 

ową budowlę, mówiąc, że „kiedy 

ludzie zebrali się na określonym miejscu 

i postanowili wybudować znak swojej 

wielkości i mocy, znak swojej chwały 

i zbudowali wieżę Babel (…) wtedy stracili 

możność wzajemnego porozumienia 

się i rozeszli się na wszystkie strony”. 

Aczkolwiek ks. Boniecki nawiązuje do 

wieży Babel w kontekście raczej nie biblijnym, 

to chciałbym zwrócić uwagę na 

spotykane interpretacje fragmentu Biblii 

o wieży Babel. Katecheci mówią o wieży 

Babel jako o przykładzie ukarania ludzkiej 

pychy, nawet nieokiełznanego dążenia 

do przewyższenia samego Boga. Antonio 

Salas w „Dziejach początków” szeroko 

komentuje tę opowieść biblijną i m.in. 

pisze, że „biblijny autor pragnął przekazać 

nam prawdę o tym, że pycha blokuje 

wzajemne zrozumienie między ludźmi”. 

A jeszcze inni traktują to jak bajkę. 

„Na przyszłość…” 

Opowieść o wieży Babel wydała mi się 

interesująca nie od strony pychy i kary 

– nawet nie mogę tego tak wyraźnie 

dostrzec – ale od pojawienia się pluralizmu 

w myśleniu i postawach ludzi. Cóż 

się bowiem wydarzyło, o czym mówi ta 

opowieść? Popatrzmy do tekstu świętej 

księgi: – było to już po potopie, „mieszkańcy 

całej ziemi mieli jedną mowę, czyli 

jednakowe słowa”. Możemy więc powiedzieć, 

że jednakowo myśleli. 

– powiedzieli do siebie: „chodźcie, 

zbudujemy sobie miasto i wieżę, której 

wierzchołek będzie sięgał nieba, i w ten 

sposób uczynimy sobie znak, abyśmy się 

nie rozproszyli po całej ziemi”. Widzimy 

ogromną energię, trochę ślepą i nieokiełznaną. 

Zło nie jest bardzo oczywiste i bezpośrednie. 

– Jahwe zstępując z nieba, aby zobaczyć 

to miasto, które budowali ludzie rzekł: „są 

oni jednym ludem i mają wszyscy jedną 

mowę i to jest przyczyna, że zaczęli budować. 

A zatem na przyszłość nic nie będzie 

dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą 

uczynić. Zejdźmy więc i pomieszajmy ich 

język, aby jeden nie rozumiał drugiego”. 

Tak się tez stało i wieży Babel nie zbudowali. 

Kluczowe okazały się słowa: „na 

przyszłość nic nie będzie dla nich niemożliwe…”. 

Już jako bardzo młody człowiek 

nie mogłem pogodzić się z myślą, że 

Bóg zrobił ludziom kawał tym pomieszaniem 

języków. Nie pasowało to do poważnego 

i mądrego stwórcy. Ludzie obdarzeni 

wolną wolą, czyli nie mając konieczności 

oglądania się na stwórcę, mogli, niejako 

sami zrobić sobie krzywdę pędem 

do przodu, energią, gdyby ten swój pęd 

i energię wtłoczyli w jeden kierunek, 

w jeden kanał, w jeden system i do tego 

fałszywy. Powtórzmy za autorem opowieści: 

„a zatem, na przyszłość, nic nie będzie 

dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą 

uczynić”. Mogliby więc także straszliwie 

pobłądzić. Pomieszał więc ich język, czyli 

zróżnicował myślenie i postawy ludzi. 

Stała aktualność tej opowieści 

biblijnej… 

Co stałoby się z ludzkością, gdyby, 

gdyby „mieszkańcy całej ziemi” jednakowo 

myśleli, np. stali się hitlerowcami, 

albo bolszewikami, albo wyznawcami 

tylko jakiejś jednej religii – surowej, nietolerancyjnej, 

lub pozwoliliby istnieć 

tylko jednemu państwu? Pewnym uzupełnieniem, 

jakby drugą stroną opowieści 

o wieży Babel jest Pięćdziesiątnica, gdzie 

mimo „pomieszania języków” wszyscy się 

rozumieli Na dobrej drodze, choćbyśmy 

mówili różnymi językami – będziemy się 

rozumieć. Pomieszanie języków dotyczy 

ciemniejszej strony naszej natury, której 

jest jakby więcej. Legenda o wieży Babel 

weszła w wyobraźnię ludzkości przez swą 

prostotę, niezwykłą barwność i pewien 

rodzaj szaleństwa, ale przede wszystkim 

przez prawdę życiową: wielu z nas, a może 

i każdy doświadcza w swoim życiu budowy 

jakiejś wieży Babel. Ks. Pietraszko mówi, 

że ludzie zbudowali wieżę Babel. Z opowieści 

to nie wynika. Chcieli zbudować, 

budowali ale nie zbudowali. Ta wieża jest 

pokusą, do tego pokusą monolitu. Stwórca 

pomieszał języki i zrobił to tak skutecznie, 

że nikomu dotąd ta budowa się nie 

powiodła. Już w trakcie budowy walą się 

wszystkie, – i nasze prywatne, i organizacyjno-partyjne, 

i religijne, i te systemów 

totalitarnych. „Zejdźmy i pomieszajmy ich 

język…”. Tym drobnym zabiegiem otworzył 

drogę do przewagi kryteriów etycznych 

nad efektywnościowymi. Każdy, kto 

o tym zapomina – musi ponieść klęskę. 

Wieży Babel nie da się zbudować i jest to 

jedno z najpiękniejszych przesłań ludzkich 

dziejów. 

31

Życie Kudowy na starych fotografiach 

▶ redaguje Mikołaj Krzemiński 

Ludzie odchodzą, pozostają po nich pamiątki, dokumenty, 

są wśród nich stare fotografie. Na nich bliskie osoby, 

które znaliśmy lub już nikt nie pamięta kto zaś… Wydarzenia 

utrwalone na poblakłej fotce… Miejsca, które znamy 

i codziennie mijamy… Jak wyglądały 10 lub 50 lat temu? 

Zmieniły się? Czy są do rozpoznania? 

Zapraszamy zainteresowanych powojenną historią miasta 

do podzielenia się na łamach „Pamiętnika Kudowskiego” 

swoimi zbiorami. Interesują nas zdjęcia z rodzinnych uroczystości, 

wydarzeń politycznych i społecznych oraz kulturalnych 

(zdjęcia można zeskanować w Referacie Kultury, 

Sportu i Promocji Urzędu Miasta w Kudowie-Zdroju lub 

w Miejskiej Bibliotece Publicznej). 

W numerze letnim naszego czasopisma opublikowaliśmy 

zdjęcie orkiestry dętej Kudowskich Zakładów Przemysłu 

Bawełnianego na którym nie mogliśmy rozpoznać wielu 

muzyków w tym dyrygenta. Odezwali się nasi mili Czytelnicy, 

a od państwa Karników z Niemiec otrzymaliśmy e-maila, 

który z nieznacznym skrótem publikujemy. Serdecznie 

dziękujemy! 

„Szanowna Redakcjo! Z dużym zainteresowaniem czytam 

„Pamiętnik Kudowski”. Mieszkam od 30 lat w Niemczech. 

Wcześniej do 18-tego roku życia (matura) mieszkałam 

w Kudowie, czyli jestem „stara kudowianka”, i może dlatego 

bardzo interesują mnie tematy z P.K. Bywamy z mężem 

bardzo chętnie w Kudowie (co najmniej raz w roku). W tym 

roku byliśmy cały wrzesień. Kudowa jest coraz ładniejsza!!! 

W księgarni kupiłam też Nr 2 (2010) P.K. Ostatni Nr wysłał 

mi mój brat, który w Kudowie mieszka. Moj mąż jest Niemcem 

i pochodzi z Dańczowa. Wyjechał do Niemiec z rodziną 

w roku 1962. Do wyjazdu pracował jako majster w KZPB 

i grał w orkiestrze dętej. Bardzo się ucieszył gdy zobaczył 

siebie na zdjęciu w ostatnim numerze. Rozpoznał też wszystkich 

muzyków. Dyrygent to pan Peter z Brzozowic. Obok 

niego kucając: pan Haker i pan Płókarz. A muzycy od lewej: 

Pietraszko, Winter, Jedek, Nawrot, Schrutek, Kurschatke 

(syn), Graczyk, Kurschatke (ojciec), Peter (wnuk dyrygenta), 

Kopatschek, Bubenitschek, Karnik (mój mąż), Wróbel, Szafarz. 

Moj mąż ma 72 lata, jest emerytem i całe życie grał 

w orkiestrach, do dzisiaj. A uczył sie gry na trąbce i kornecie 

u pana Skody ze Słonego (znany był w Kudowie, bo długie 

lata był jedyną osobą, która się znała na połączeniach telefonicznych). 

(…) Cieszę sie już na następny numer P.K.!!! Serdecznie 

z mężem pozdrawiamy Wanda i Georg Karnik (z d. 

Olszowa)”. 

Ciekawe zdjęcia z rodzinnego albumu udostępniła nam 

Barbara Stachowiak (z d. Kozioł) obrazujące pobyt żołnierzy 

amerykańskich w Kudowie, którzy jesienią 1945 r. przyjeżdżali 

z placówki dyplomatycznej w Pradze poszukując 

danych o losach amerykańskich jeńców wojennych, a może 

też ukrytych dokumentów nazistowskich Niemiec ? 

Jest też fotograficzna zagadka, co przedstawia ten sielski 

zimowy pejzaż, dla ułatwienia podamy, że było to kiedyś 

miejsce popularnych spacerów. Zdjęcie wykonał śp. fotograf 

p. Borysiewicz, który miał swój zakład przy ul. Głównej (dzisiaj 

zegarmistrz Jan Szwed). 

Kud120 – Park Zdrojowy – październik 

1945 r. od lewej Bogusław Kozioł, Krystyna 

Kozioł, Micky (Michał) Siemicki (żołnierz 

amerykański polskiego pochodzenia), NN, 

Raymund (żołnierz amerykański) i poniżej Irena 

Krzysztoń, która kila lat po wykonaniu tego 

zdjęcia wyjechała do USA i została żoną Michała 

Siemickiego. Na „Zameczku” powiewa białoczerwona 

flaga. 

32



Kud125 – 1946 r. – na balkonie pracownicy Zarządu 

Miejskiego (budynek przy ul. Zdrojowej 52, do zakończenia 

II wojny światowej pensjonat „Merkur”). Trzeci od prawej 

Jerzy Nosek, piąta – Janina Sikorska. 

33



Kud121 – 15 01 1950 r. Kudowskie 

Zakłady Przemysłu Bawełnianego – 

spotkanie noworoczne Ligi Kobiet. 

Siedzą od prawej: Stankiewicz, 

Andraszke, Ptak, Kaczorowska 

Kud126 – 19 11 1960 – 

w przeddzień otwarcia 

liceum im. Józefa Lompy 

wicepremier Zenon 

Nowak (w środku 

w czarnym garniturze) 

wizytuje Kudowskie 

Zakłady Przemysłu 

Bawełnianego. 

Na zdjęciu można 

rozpoznać m.in.: Safiera, 

Kaźmirczaka, Packiego 

i Szulca 

Kud123 – lata pięćdziesiąte 

ubiegłego wieku – zespół 

piłkarski ZKS „Włókniarz”. 

Na zdjęciu m.in.: Majerski, 

Jagiełło, Ates, Bocheński 

34



Skan105 – koniec lat pięćdziesiątych, orkiestra dęta 

Kudowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego, 

siedemdziesięciolecie urodzin kapelmistrza Petera 

z Brzozowia, nazwiska muzyków w liście Wandy 

Karnik. 

kud122 – Zagadka, gdzie jest to miejsce? 

35

OGŁOSZENIA i PRZEGLĄD PRASY 

▶ ciąg dalszy artykułu ze str. 30 

Wtedy zaczniemy sięgać m.in. po środki 

unijne czy korzystać z pomocy publicznej 

np. urzędów i ministerstw. 

WH: Coś już udało się Wam zrobić? 

PS: Działamy od nie dawna ale już 

zorganizowaliśmy m.in.: występ grupy 

Teatralnej i Stowarzyszenia Busola. 

W Kudowie zrealizowaliśmy konfrontacje 

fotograficzne czyli plener i konkurs 

fotograficzny połączony z preezentacją 

i pokazem walk rycerskich, wsparliśmy 

otwarcie kudowskiego Parku Rozrywki, 

obecnie szykujemy się, jako wolontariusze, 

do wsparcia imprez organizowanych 

przez UM i prywatnych osób promujących 

nasze miasto. 

WH: Jakie są Wasze plany, cele? 

PS: Plany? To przede wszystkim działanie 

w kierunku rozwoju idei powstania 

domu kultury w Kudowie. Sam wiesz , jak 

bardzo nam wszystkim, Kudowie jako 

miastu, tego brakuje. No a dalej? Zapraszanie 

artystów z całego globu do naszej 

miejscowości, wsparcie inwestorów pragnących 

zrobić coś co przyciągnie turystów 

do naszej miejscowości. 

WH: Jakieś konkrety? 

PS: Pochwale się na przykład, że wkrótce 

w Kudowie będzie można obejrzeć 

największą kolekcję skrzypiec skatalogowanych 

w Europie może i na świecie 

WH: Gdzie Was można znaleźć w sensie 

wirtualnym i fizycznym (jakieś regularne 

spotkania)? 

PS: Polecam naszą stronę internetową 

10procentart.pl; oczywiście funkcjonujemy 

na Facebook-u. Nie mamy jeszcze 

żadnej stałej, oficjalnej siedziby więc spotykamy 

się czy to w Barze „Pod Dębami” 

czy w restauracji „Scaliano”. 

WH: Czy ideą grupy jest powiększenie szeregów 

czy raczej świetnie się bawicie sami 

w swoim gronie? 

PS: Oczywiście jesteśmy otwarci na 

wszystkich chętnych, jednak jednym 

z warunków uczestnictwa w SSLK10%art 

jest to, że musisz być kreatywny, samo 

mówienie nas nie interesuje, jeśli działasz… 

witaj w szeregach, teraz działamy 

razem. Pragniemy wspierać artystów i ludzi 

którzy posiadają wielkie i małe talenty, 

a boją się, wstydzą je pokazać. My Wam 

pomożemy. 

WH: Trzymamy zatem kciuki i powodzenia, 

dziękuję za rozmowę. 

Sesja Kulturowa 2011 

18 styczeń 2011 (wtorek), Teatr Zdrojowy 

temat: 

FILOZOFIA ŻYCIA W POCZATKACH XXI WIEKU 

36 

Cz. I godz. 10 00 – 12 30 

Wstęp: koncert Orkiestry Zdrojowej 

Wystąpienia: 

• Obraz życia we współczesnej sztuce w 

Kudowie-Zdroju (muzyka, malarstwo, widowiska, 

teatr, wystrój miasta) – (20 min) 

• Wystąpienia młodzieżowe – (3 x po 10 min) 

• 1/ Czego oczekuję od ludzi 

dorosłych 

• 2/ Świat dzisiejszy w oglądzie 

telewizyjnym 

• 3/ Życie młodzieży kudowskiej 

Przerwa 20 min 

• Niepokoje i nadzieje w dzisiejszych postawach 

młodzieży kudowskiej – (20 min) 

• Europa i chrześcijaństwo na początku 

XXI w. – (20 min) 

Cz.II. godz. 15 00 – 17 30 

Wstęp: Koncert Orkiestry Zdrojowej 

Wystąpienia: 

• Początek XXI wielu, ku czemu zmierza 

świat – (20 min) 

• Drogi człowieka w literaturze polskiej 

początków XXI wieku – (20 min) 

• Filozofia odpowiedzialności i neoliberalizm 

– (20 min) 

Przerwa 20 min 

• Przeobrażać siebie i świat 

• Filozofia pozytywnego myślenia – (10 min) 

• O optymizmie i zdrowym życiu – (10 min) 

Organizator: 

Redakcja Pamiętnika Kudowskiego 

Przy współpracy: 

Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego 

Biblioteki Miejskiej w Kudowie-Zdroju 

Zespołu Szkół Ogólnokształcących 

i Zawodowych 

w Kudowie-Zdroju 

Referatu Kultury i Promocji Miasta 

w Kudowie Zdroju 

WSTĘP WOLNY – ZAPRASZAMY! 

W trakcie wyborów samorządowych 

2010 r. zapoznaliśmy się 

z artykułem w Gazecie Wyborczej 

pt. „Wybory po strzegomsku”. 

Z niepokojem czekaliśmy na wynik 

II tury wyborów na burmistrza. 

Zwyciężył pan Zbigniew Suchyta, 

dyrektor miejscowego Liceum Ogólnokształcącego, 

znany w Kudowie 

z opieki nad zespołem ludowym 

„Kostrzanie”. Przede wszystkim jest 

to wielkie zwycięstwo mieszkańców 

o postawach obywatelskich. 

Gratulujemy strzegomianom tego 

zwycięstwa i życzymy nowemu burmistrzowi 

sukcesów na wszystkich 

polach działalności. 

(Red.)

W oczach i w rysunku Natalii M. 

Rys 1. Barbara Wnuk 

Rys 2. Małgorzata Krawczyk 

KUDOWIANIE 

(Z Galerii Osobowości Kudowskich Natalii Madej) 

Rys 3. Wojciech z wnuczką 

Rys 4. Jolanta Drawnel

WYDARZENIA 

PROLISOK w tanecznym wirze podbił i oczarował Kudowę 

Elżbieta Hendler 

24 października 2010 r. w kudowskim Teatrze Zdrojowym mieliśmy możliwość obejrzenia wyjątkowego 

w historii naszego Miasta wydarzenia artystycznego jakim było widowisko taneczne przygotowane 

przez światowej sławy ukraiński zespołu taneczny PROLISOK z zaprzyjaźnionego ze stolicą 

Dolnego Śląska Kirowogradu. 

Istniejący od 1970 r. zespół choreograficzny stworzył przez 40 lat istnienia ponad 100 dużych 

i małych spektakli oraz wziął udział w wielu konkursach zarówno na Ukrainie jak i poza jej granicami 

(m.in. w Niemczech, Francji, Rosji, Bułgarii, Polsce, Holandii, Łotwie, Belgi, Japonii, Maroko, 

Grecji, Włoszech, Czechach, Węgrach, Portugali, Hiszpanii). Uzyskał wiele tytułów, nagród i odznaczeń 

– Grand Prix Międzynarodowego Festiwalu "Słowiański bazar – 97", Grand Prix "Srebrny delfin 

– 2002" Międzynarodowego Festiwalu "MusicWorld", wyróżnienie na Międzynarodowym Festiwalu 

"County-Wandering". Od 38 lat kierownikiem artystycznym zespołu jest artysta ludowy Ukrainy, 

profesor Anatolij Korotkow, natomiast Głównym Baletmistrzem Narodowy Artysta Ukrainy profesor 

Wiktor Pochylenko to dzięki ich pracy zespół wspiął się na wyżyny artystycznego kunsztu. 

Pełen ekspresji, dynamiki i niezwykłego czaru koncert składający się kilku części tematycznych 

nawiązujących swą tematyką do ukraińskich obrzędów i zwyczajów ludowych takich jak powitanie 

wiosny, noc świętojańska, stary słowiański zwyczaj czerpania mocy od Matki-Ziemi, obrzędów związanych 

z zaręczynami, ślubem i weselem spotkał się entuzjastycznym przyjęciem widowni, która 

szczelnie do ostatniego miejsca wypełniła salę teatralną. 

Finał koncertu pełen zawrotnego tempa, zatytułowany „Zaporożcy”, składający się z tańców kozackich, 

pojedynków na szable i spisy, popisów akrobatycznych wywołał emocje sięgające zenitu jakich 

w Kudowie jeszcze nigdy nie widziano. 

Przepiękne, barwne stroje, niezwykłe układy choreograficzne stanowiące artystyczną obróbkę 

folkloru, profesjonalizm i niezwykła radość czerpana przez młodych tancerzy z samego tańca dały 

zarówno mieszkańcom jak i gościom naszego miasta możliwość przeżycia niezapomnianych chwil. 

To niezwykłe przedsięwzięcie artystyczne nie mogłoby się odbyć bez osobistego oraz finansowego 

zaangażowania Marka Łapińskiego Marszałka Województwa Dolnośląskiego a także bez wielkiego 

organizatorskiego wysiłku Pana Piotra Borkowskiego Dyrektora Ośrodka Kultury i Sztuki we 

Wrocławiu. Dzięki owocnej, wieloletniej współpracy Urzędu Miasta z obiema instytucjami udało się 

w Kudowie zorganizować widowisko na światowym poziomie. 

W następnym numerze " 

P. K.", m.in.: 

Sesja Kulturowa 2011 

Moniuszko w 2011 – będą zmiany 

Rodziny kudowskie 

Polskie Forum Obywatelskie w Kudowie 

Szkoły i młodzież w Kudowie 

Stare fotografie 

...i inne 

PAMIĘTNIK KUDOWSKI 

kwartalnik społeczno-kulturalny 

PK ukazuje się w ostatniej dekadzie 

marca, czerwca, września i grudnia. 

Oddano do druku 6.12.2010. 

Następny nr ukaże się w I kwartale 2011 

(wiosna 2011). 

Redaguje zespół: 

Bronisław M. J. Kamiński (B.K.) – Red. Naczelny 

e-mail: bronislaw.kaminski@neostrada.pl 

Marek Biernacki (M.B.) – Zast. Red. Nacz. 

e-mail: koksip@kudowa.pl 

Urszula Faroń-Bielecka 

Konrad Buss 

Jarosław Charczuk 

Krzysztof Chilarski 

Wojciech Heliński 

Zbigniew Kopeć (Z.K) 

Mikołaj Krzemiński (M.K.) – Sekr. Red. 

Katarzyna Mrowiec 

Agnieszka Stwertetschka 

Skład i oprawa graficzna: 

FeliX•MH 

Projekt okładki: 

FeliX 

Druk: 

©Wydawnictwo ZET® Wrocław 2010 

tel. 71 793 67 47; fax 71 783 28 64 

e-mail: biuro@wydawnictwozet.pl 

Wydawca: 

Muzeum Kultury Ludowej 

Pogórza Sudeckiego w Kudowie-Zdroju 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Adres Redakcji: 

ul. Pstrążna 14 

57-350 Kudowa-Zdrój 

tel. 74 866 28 43 

e-mail: skansen@kudowa.pl 

Kwartalnik wpisany do rejestru czasopism w Sądzie Okręgowym w Świdnicy nr rej. 267 

zgodnie z Art. 20 Ustawy z dnia 26.I.1984 r. Prawo prasowe.

Kudowski

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?