IV UNIA

IV. 

UNIA KALMARSKA 

I PANOWANIE DUŃSKIE 

MAŁGORZATA DUŃSKA (S. 97) 

ERYK POMORSKI (S. 99) 

KRZYSZTOF BAWARSKI (S. 102) 

♦ ♦ ♦ 

KAROL II KNUTSSON (S. 104) 

♦ ♦ ♦ 

CHRYSTIAN I OLDENBURG (S. 110) 

JAN II (S. 120) 

CHRYSTIAN II (S. 123) 

95

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI 

96

UNIA KALMARSKA I PANOWANIE DUŃSKIE 

MAŁGORZATA DUŃSKA 

O J C I E C: Waldemar IV Atterdag 

Urodził się ok. 1321 r. jako najmłodsze z pięciorga dzieci Krzysztofa 

II, króla Danii z dynastii Estrydsenów, i jego żony Eufemii, 

córki Bogusława IV, księcia pomorskiego na Wołogoszczy. Jego 

przydomek jest zazwyczaj tłumaczony jako „Dojutrek”, co ma 

wskazywać na królewski zwyczaj odkładania ważnych spraw do 

przemyślenia na później. Interpretuje się go także w szerszy sposób 

– jako nawiązanie do nadziei (wiary w „następny dzień”), 

którą rządy Waldemara niosły dla pogrążonej wojnie domowej 

Danii; z tej samej przyczyny jest on niekiedy zwany Odnowicielem. 

W 1326 r. wraz z ojcem i braćmi został wypędzony z Danii 

i przebywał odtąd w Niemczech. Po śmierci w 1340 r. hrabiego 

holsztyńskiego Gerharda III, z poparciem cesarza powrócił do 

Danii i 21 VI 1340 r. w Viborgu został obwołany królem. Panował 

początkowo jedynie w północnej Jutlandii, jednak do 1353 r. 

pod jego rządami znalazła się większa część duńskiego królestwa. 

Zmarł 24 X 1375 r. w zamku Gurre (wyspa Zelandia) i został 

pochowany na zamku w Vordingborgu, skąd w 1377 r. jego prochy 

przeniesiono do klasztoru cysterskiego w Søro na Zelandii. 

Krótko przed 4 VI 1340 r. na zamku w Sønderborgu (niem. 

Sonderburg) na wyspie Als poślubił swoją kuzynkę Helwigę, księżniczkę 

szlezwicką. 

M A T K A: Helwiga szlezwicka 

Ona także wywodziła się z dynastii Estrydsenów, jej ojcem był 

Eryk II, książę Szlezwiku (duń. Sønderjyllandia), a matką jego 

żona Adelajda, córka Henryka I, hrabiego Holsztynu na Redensburgu. 

Jej małżeństwo z Waldemarem Atterdagiem zakończyło 

się separacją i w 1355 r. królowa przeniosła się do opactwa cysterskiego 

w Esrum na wyspie Zelandii, gdzie osiadła, nie przyjmując 

jednak ślubów zakonnych. Zmarła ok. 1374 r. i została 

pochowana w Esrum. 

97


R O DZ E Ń S T WO {1–5}: ). 

1 Krzysztof 

Urodził się ok. 1341 r. (W. Dworzaczek datuje jego narodziny na rok 

1344). W 1359 (wedle Dworzaczka w 1363) r. ojciec nadał mu we władanie 

wyspę Lollandię. Zmarł bezżennie i bezpotomnie 11 VI 1363 r. 

w Kopenhadze i został pochowany w chórze katedry (dawnego kościoła 

św. Trójcy) w Roskilde. 

2 Małgorzata 

Urodziła się w 1345 r. i we wczesnym dzieciństwie została zaręczona 

z Henrykiem III, księciem meklemburskim, który zaślubił później jej 

młodszą siostrę Ingeborgę. Zmarła w 1350 r., przed 23 X. 

3 Ingeborga 

Małżonka Henryka III, księcia meklemburskiego (zob. s. 87 w biogr. 

króla Albrechta Meklemburskiego). Ich córką była Maria, matka ERYKA 

POMORSKIEGO – następcy królowej Małgorzaty na skandynawskim tronie 

(szczegóły zob. s. 99 w jego biogr.). 

4 Katarzyna 

Urodziła się w 1349 r. i zmarła w dzieciństwie. 

5 Waldemar 

Urodził się w 1350 r. i zmarł w dzieciństwie. 


Na świat przyszła (20 VII) 1353 r., zapewne w Syborgu. Po śmierci 

ojca doprowadziła w 1376 r. do wyboru syna Olafa na króla Danii 

(zob. s. 85) i objęła w jego imieniu regencję. Po śmierci męża i wstąpieniu 

syna na tron norweski (1380) została ponadto regentką Norwegii. 

Olaf zmarł 3 VIII 1387 r., a 10 VIII w katedrze w Lund 

(Skania, obecnie w Szwecji) ogłoszono Małgorzatę „suwerenną 

panią i władczynią” Danii. 2 II 1388 r. została proklamowa „prawowitą 

panią i władczynią” Norwegii (wraz z prawem do wskazania 

następcy tronu), a w marcu tego roku na zamku Dalaborg pozostający 

w opozycji do Albrechta Meklemburskiego możni szwedzcy 

obwołali ją „suwerenną panią i władczynią” Szwecji. 

Mężem Małgorzaty został (ok. 9) IV 1363 r. w kościele Panny Marii 

(obecnej katedrze) w Kopenhadze: 

HAAKON MAGNUSSON (zob. s. 85). 

Syn: 

1 Olaf II|IV (zob. s. 85 w biogr. Haakona Magnussona). 


15 II 1388 r. wyznaczyła wnuka swojej siostry Ingeborgi, księcia 

pomorskiego Eryka, następcą tronu Norwegii; w czerwcu następne- 

98


go roku został on wybrany królem Norwegii, a w 1396 r. królem 

Danii i Szwecji. 12 VI 1397 r. Małgorzata adoptowała Eryka i tego 

samego dnia w Kalmarze miała miejsce jego koronacja, faktycznie 

jednak królowa nadal sprawowała niepodzielną władzę nad całą 

Skandynawią. Zmarła niespodziewanie 28 X 1412 r. na pokładzie 

swojego statku na wodach zatoki Flensburg. Została początkowo 

pochowana w klasztorze cysterskim w Søro (wyspa Zelandia), a w 

1413 r. zwłoki Małgorzaty przeniesiono do Roskilde i pochowano 

w chórze tamtejszej katedry (dawny kościół św. Trójcy). 

Samodzielne rządy objął król Eryk Pomorski. 

ERYK POMORSKI 

O J C I E C: Warcisław VII 

Urodził się zapewne ok. 1362/64 r. jako najstarszy syn Bogusława 

V Wielkiego, księcia pomorskiego na Słupsku z dynastii Gryfitów, 

i jego drugiej żony Adelajdy, córki Ernesta I, księcia brunszwickiego 

na Einbeck, Everstein, Osterode i Hameln. W chwili 

śmierci ojca (1374) był nieletni i opiekę nad nim oraz jego młodszym 

rodzeństwem sprawował przyrodni brat, Kazimierz 

(Kaźko) IV. Po jego bezdzietnej śmierci (1377) Warcisław objął 

samodzielne rządy w księstwie słupskim (od ok. 1386 r. współrządził 

z nim młodszy brat Bogusław VIII). Został zamordowany 

przez Jana, mieszczanina ze Stargardu, na krótko przed 24 II 

1395 r. podczas zbrojnego wypadu z zamku „Zarich” (zapewne 

chodzi tu o Szadzko). Miejsce pochówki księcia nie jest znane. 

Na krótko przed 23 III 1380 r. jego żoną została księżniczka 

meklemburska Maria, prawnuczka Eryka Magnussona, księcia 

Södermanlandu. 

M A T K A: Maria 

Jej ojcem był Henryk III, książę meklemburski na Szwerynie, rodzony 

brat króla Albrechta Meklemburskiego (zob. s. 87 w biogr. 

99


króla Albrechta Meklemburskiego), matką natomiast księżniczka 

duńska Ingeborga, starsza siostra królowej Małgorzaty. Urodziła 

się w 1363 r. lub ok. 1363/67 r., a zmarła między 13 V 1402 i 7 

II 1403 r. najprawdopodobniej w Sławnie. 

S I O S T R A: . 

1 Katarzyna, matka króla KRZYSZTOFA BAWARSKIEGO (zob. s. 102 w jego 

biogr.). 

ERYK POMORSKI 

Urodził się w 1382 r. (przed 11 VI) i na chrzcie otrzymał imię Bogusław 

; imię Eryka przyjął w czerwcu 1389 r. po wstąpieniu na tron 

Norwegii. 15 II 1388 r. został przez swoją babkę cioteczną, królową 

Małgorzatę, wyznaczony następcą tronu Norwegii, a latem następnego 

roku proklamowano go królem tego kraju pod imieniem 

Eryka III. Po śmierci ojca w 1395 r. odziedziczył księstwo słupskie 

jako Eryk I. Wkrótce po 6 I 1396 r. obrano go królem Danii pod 

imieniem Eryka VII, a 11 VI 1396 r. królem Szwecji (w niektórych 

opracowaniach pojawia się jako Eryk XIII, sam jednak nie posługiwał 

się numerem porządkowym). 12 VI 1397 r. w Kalmarze został 

oficjalnie adoptowany przez Małgorzatę, a dnia 17 VII koronowany 

na króla trzech państw Skandynawskich przez arcybiskupa Lund 

Jakuba Gertsena oraz przez arcybiskupa Uppsali Henryka Karlssona. 

Osobiste rządy w Skandynawii objął jednak dopiero po śmierci 

królowej Małgorzaty w 1412 r. 

Pierwszą żoną Eryka Pomorskiego została 26 X 1406 r. w katedrze 

w Lund (Skania, wówczas w Danii, obecnie w Szwecji): 

Filippa 

Była ona córką Henryka IV, króla Anglii, założyciela lancasterskiej 

linii dynastii Plantagenetów, i jego pierwszej żony Marii, córki Humphreya 

de Bohun, earla Hereford, Essex i Northampton. Urodziła 

się 4 VI 1394 r. lub krótko przed tą datą (nie zaś w lipcu tego roku, 

jak dawniej przyjmowano, gdyż matka Filippy zmarła wydając ją na 

świat w czerwcu) w zamku Peterborough (Cambridgeshire, Anglia). 

Koronacja Filippy na skandynawską królową-małżonkę odbyła się 

1 XI 1406 r. w katedrze w Lund, a dokonał jej tamtejszy arcybiskup 

Jakub Gertsen. Pożycie pary małżeńskiej nie układało się najlepiej 

i ostatecznie królowa wycofała się do klasztoru brygidek w Vadstena 

(Östergötland, Szwecja), gdzie zmarła ze zgryzoty lub też przy 

przedwczesnym porodzie 5 I 1430 r. i gdzie już następnego dnia 

została pochowana. 

100


Potomstwo {1–2}: 

1 (?) Eryk 

Jeśli był dzieckiem Filippy urodził się być może 5 I 1430 r. i najprawdopodobniej 

zmarł młodo, zapewne 24 IX tego roku. Mógł 

jednak być synem Cecylii, nałożnicy, a później morganatycznej 

żony króla Eryka (zob. s. 101). Jeśli było tak istotnie, wówczas 

nie posiadał praw dynastycznych. 

2 (?) Synowie 

Zmarli w dzieciństwie. 

Drugą żoną Eryka Pomorskiego została (związek morganatyczny) 

między 1430 a 1439 r.: 

Cecylia 

Pochodziła zapewne z Danii lub Szwecji i była dwórką Filippy 

Lancaster. Po jej śmierci została kochanką Eryka, który po krótkim 

czasie ją zaślubił. Zmarła zapewne na Pomorzu po 22 VII 1459 r. 

Owocem tego związku mógł być syn Eryk (zob. powyżej). 

ERYK POMORSKI 

16 VIII 1434 r. został zdetronizowany Szwecji (odzyskał tron w r. 

1435, lecz w 1439 został ponownie usunięty), 23 VI 1439 r. utracił 

tron Danii, a w 1442 r. – Norwegii. Do 1449 r. przebywał na wyspie 

Gotlandia, skąd przeniósł się na stałe do Darłowa w swoim ojczystym 

księstwie słupskim; sprawował tam rządy wspólnie z Marią, 

wdową po księciu Bogusławie IX. Zmarł zapewne 3 V (przed 16 

VI) 1459 r. na zamku w Darłowie i został pochowany w darłowskim 

kościele parafialnym NMP. 

Jego następcą na skandynawskim tronie został siostrzeniec, palatyn 

neuburski Krzysztof. 

101


KRZYSZTOF BAWARSKI 

O J C I E C: Jan 

Był on potomkiem palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, synem 

Ruprechta Sprawiedliwego, elektora Palatynatu Reńskiego 

oraz króla niemieckiego, i Elżbiety, córki Fryderyka V, burgrabiego 

Norymbergii (zob. Tablica III, s. 164). Urodził się w 1383 r. 

w Neuburgu (Neunburg vorm Wald) i po śmierci ojca (1410) 

otrzymał zgodnie z jego rozporządzeniem tytuł palatyna Neuburga 

na Nowej Marchii (Neumarkt). Zmarł 13/14 III 1443 r. 

w klasztorze benedyktynów w Kastl (Górny Palatynat, Niemcy) 

i został pochowany w kościele św. Jerzego w Neuburgu. 

Pierwszą jego żoną została 25 IX 1407 r. w Ripen (Dania) 

Katarzyna, księżniczka pomorska, z którą miał potomstwo 

(szczegóły poniżej), a po raz drugi ożenił się 7 lub 8 IX 1428 r. 

w Riedenburgu z Beatrycze (ur. ok. 1403, zm. Neumarkt 12/14 III 

1447), córką Ernesta, księcia Górnej Bawarii na Monachium, 

potomka bawarskiej linii Wittelsbachów, jednak małżeństwo to 

pozostało bezdzietne. 

M A T K A: Katarzyna 

Jej ojcem był Warcisław VII, książę pomorski na Słupsku, a matką 

Maria, księżniczka meklemburska, prawnuczka Eryka Magnussona, 

księcia Södermanlandu (zob. s. 87 w biogr. króla Albrechta 

Meklemburskiego oraz s. 99 w biogr. Eryka Pomorskiego). Na 

świat przyszła zapewne w 1384 lub 1390 r., a zmarła 4 III 1426 r. 

i została pochowana w klasztorze brygidek w Gnadenburgu koło 

Neumarkt. 

R O DZ E Ń S T WO {1–6}: . 

1 Małgorzata 

Urodziła się 24 VIII 1408 r. i zmarła w dzieciństwie. Została pochowana 

w klasztorze brygidek w Gnadenburgu nieopodal Neumarkt. 

2 Adolf 

Urodził się i zmarł w 1409 r. i został pochowany w kościele św. Marcina 

w Ambergu. 

102


3 Otto 

Urodził się w 1410 r. i zmarł w dzieciństwie. Spoczął w klasztorze brygidek 

w Gnadenburgu koło Neumarkt. 

4 Jan 

Urodził się w 1411 r. i zmarł w dzieciństwie. Został pochowany w klasztorze 

brygidek w Gnadenburgu nieopodal Neumarkt. 

5 Fryderyk 

Urodził się w 1412 r. i zmarł w dzieciństwie. Spoczął w klasztorze brygidek 

w Gnadenburgu koło Neumarkt. 

6 Jan 

Urodził się we wrześniu 1413 r. i zmarł po trzech dniach życia. Pochowano 

go w kościele św. Marcina w Ambergu. 


Nielubiany w Szwecji, zwany był tam „Korowym Królem”, gdyż za 

jego rządów panował w kraju taki głód, że ludzie żywili się korą 

odartą z drzew. Urodził się 26 II 1416 r., zapewne na zamku w Neumarkt 

(Górny Palatynat). Po detronizacji Eryka Pomorskiego, stany 

duńskie zgromadzone 9 IV 1440 r. w Viborgu dokonały jego elekcji 

na duński tron (panował pod imieniem Krzysztofa III). 13 IX 1441 r. 

przy Kamieniach z Mora nieopodal Uppsali został wybrany królem 

Szwecji i koronowany następnego dnia w katedrze w uppsalskiej 

przez arcybiskupa Mikołaja (Nilsa) Ragnvaldssona. 20 V 1442 r. na 

zgromadzeniu w Lödöse wybrano go królem Norwegii i 15 VII 

tego roku został on koronowany w Oslo, zaś 1 I 1443 r. w katedrze 

w Ribe miała miejsce jego koronacja na króla Danii, której dokonał 

arcybiskup Lund Jan (Hans) Laxmand. W tym samym roku odziedziczył 

po śmierci ojca (13/14 III) godność palatyna Neuburga na 

Neumarkt. 

Żoną Krzysztofa Bawarskiego została 12 IX 1445 r. w zamku kopenhaskim: 

Dorota 

Była ona córką Jana Alchemika, margrabiego brandenburskiego 

na Bayreuth i Kulmbach, potomka dynastii Hohenzollernów, oraz 

jego żony Barbary, córki Rudolfa III, księcia saskiego na Wittenberdze 

i elektora saskiego. Urodziła się ok. 1430 r., a 14 IX 1445 r. 

w kościele Panny Marii (od 1924 r. katedrze) w Kopenhadze została 

koronowana przez arcybiskupa Lund Tuve Nielsena na królowąmałżonkę 

Danii, Szwecji i Norwegii. Po śmierci Krzysztofa, z którym 

nie miała dzieci, 28 X 1449 r. wyszła za mąż za jego następcę 

103


na skandynawskim tronie CHRYSTIANA I OLDENBURGA (szczegóły 

zob. s. 112 w jego biogr.). 


Zmarł nagle 5 lub 6 I 1448 r. w Helsingborgu i spoczął chórze katedry 

(dawnego kościoła św. Trójcy) w Roskilde. Grób króla nie zachował 

się do naszych czasów. 

Po jego śmierci Unia Kalmarska została po raz pierwszy zerwana 

poprzez powołanie na tron szwedzki dotychczasowego regenta, 

Karola Knutssona Bonde. 

♦ ♦ ♦ 

KAROL II KNUTSSON 

O J C I E C: Kanut (Knut) 

Był on synem Thorda Rörikssona z rodu Bonde, rycerza (riddare) 

i członka szwedzkiej Rady Państwa (Riksradu), oraz jego żony 

Ramborgi, córki Nilsa Kettilssona Wazy (zob. Tablica II, s. 128). 

Wzmiankowany od 1403 r., rycerz oraz członek Riksradu, zmarł 

w 1413 r., przed 26 III (data pogrzebu) i spoczął w klasztorze 

brygidek w Vadstena (Östergötland). 

Ok. 1408 r. Kanut Thordsson poślubił Małgorzatę Karlsdotter. 

M A T K A: Małgorzata 

Była jedyną córką i dziedziczką Karola Ulvssona z rodu Sparre, 

pana na Tofta, natomiast jej matką była czwarta – nosząca imię 

Cecylia – albo też piąta żona Karola. Po śmierci pierwszego męża, 

w 1414 r. Małgorzata wyszła za mąż za Stena Thuressona 

z rodu Bielke, członka Riksradu (zm. przed 27 VI 1431), syna 

Thure Bengtssona Bielke i Małgorzaty, córki Arvida Sparre. Mieli 

104


wspólnie kilkoro dzieci – przyrodnie rodzeństwo Karola Knutssona 

(zob. poniżej). Małgorzata Karlsdotter zmarła w 1428 lub 

1429 r. 

R O DZ E Ń S T WO PR Z YR O DN I E ( R Ó D B I E L K E) {1–5}: Y 

1 Thure 

Urodził się ok. 1416 r. Podobnie jak ojciec był członkiem Riksradu. 

Zmarł ok. 23 X 1439 r. i został pochowany 29 X u boku ojca w klasztorze 

brygidek w Vadstena (Östergötland). Bezżenny i bezpotomny. 

2 Kanut 

Urodzony zapewne w latach 20. XV w. Rycerz (riddare) oraz członek 

Riksradu. Zmarł w 1451 r. przed 11 XI (data pogrzebu) i został pochowany 

w klasztorze brygidek w Vadstena (Östergötland). Pomimo, iż 

dwukrotnie wstępował w związki małżeńskie, nie dochował się dzieci. 

Pierwszą jego żoną była Krystyna (ur. przed 1420, zm. ...), córka córką 

Kanuta Bengtssona Aspenösö i jego pierwszej żony Zofii Gertsdotter 

Snakenborg, a po raz wtóry ożenił się z on Elin, córką Gustawa Algotssona 

Sture, rycerza i członka Riksradu, oraz jego pierwszej żony Elin, 

córki Arvida Oxenstierny. Po śmierci Kanuta owdowiała Elin Gustavsdotter 

wyszła za mąż za Eryka Axelsena Thott (Tott). 

3 Małgorzata 

Urodzona zapewne w latach 20. XV w., przed 1436 r. wyszła za mąż za 

Nilsa (Mikołaja) Stenssona Natt och Dag (zm. Norrköping X 1439). 

Zmarła w 1439 r. 

4 Brygida 

Na świat przyszła zapewne w latach 20. XV w. Była dwukrotnie zamężna, 

po raz pierwszy za Gustawem Anundssonem Sture, rycerzem (riddare), 

panem na Räfsnäs, Rydboholmie i Engsö oraz członkiem Rady Państwa 

(Riksradu) (zm. przed 1444), synem Anunda Algotssona Sture, rycerza 

i członka Riksradu, i jego żony Marty Bosdotter Natt och Dag. Ich dziećmi 

byli: 

1 Anund, rycerz (zm. 1463). 

2 Brygida (ur. ok. 1440, zm. 1472); przed 1461 r. jej mężem został Jan 

Kristiernsson Waza (ur. 1426/30, zm. 1477), z którym miała potomstwo 

m.in. Eryka Johanssona Wazę, ojca króla Gustawa I (szczegóły zob. 

Tablica II na s. 128, a także s. 129 w biogr. króla Gustawa). 

3 Sten Starszy. Urodził się ok. 1440 r. Zasiadał w Radzie Państwa 

(Riksradzie), a po śmierci Karola II Knutssona, 1 V 1471 r. został 

wybrany regentem Szwecji. Utracił władzę 8 III 1497 r. na rzecz króla 

Jana II Oldenburga (biogr. na s. 120), lecz po jego wygnaniu 12 XI 

1501 r. ponownie objął urząd regenta. Zmarł 14 XII 1503 r. i został 

pochowany w kościele św. Katarzyny w Sztokholmie. 

105


Żoną Stena Sture została w 1467 r. Ingeborga (ur. ok. 1440/50, zm. 

Jönköping 1507), córka Aksela Åkessona Thott (Tott), rycerza (riddare) 

oraz gubernatora zamku Örebro. Nie mieli dzieci. 

Drugim mężem Brygidy Bielke został Gustaw Karlsson Gumsehuvud 

(zm. 26 VII 1486). 

5 Katarzyna 

Jej mężem został w październiku 1438 r. Klaus Nilsson (zm. przed lutym 

1452). Zmarła po 1458 r. 


Urodził się w 1408 lub 1409 r. W opracowaniach występuje często 

z numerem VIII, co wynika ze wstecznej numeracji od króla Karola 

IX Wazy (por. s. 153 w jego biogr.). W istocie jedynym imiennikiem 

Karola Knutssona, zasiadającym wcześniej na szwedzkim tronie był 

Karol Sverkersson (s. 50) i zgodnie z tym sam zainteresowany bił 

monety z imieniem Karola II. Od 1434 r. zasiadał w szwedzkiej Radzie 

Państwa (Riksradzie), a w październiku tego roku uzyskał godność 

kanclerza Szwecji. W 1436 r. został wybrany wojskowym gubernatorem 

królestwa (rikshövitsman), natomiast w 1438 r. otrzymał 

tytuł regenta i po wygnaniu Eryka Pomorskiego objął faktyczne 

rządy nad Szwecją. Urząd regenta złożył po elekcji Krzysztofa Bawarskiego 

na tron szwedzki w 1440 r.; w trakcie koronacji Krzysztofa 

w Uppsali (13 IX 1441) został pasowany na rycerza (riddare) 

i wyznaczony justycjariuszem (riksdrots) Szwecji. W październiku 

1441 r. zrzekł się godności justycjariusza, ponownie uzyskując nominację 

na urząd kanclerski, a od 1442 r. pełnił ponadto funkcję 

wojskowego gubernatora Viborga w Finlandii. Po bezpotomnej 

śmierci Bawarczyka, 20 VI 1448 r. w Sztokholmie został wybrany 

królem Szwecji, zrywając tym samym Unię Kalmarską, 28 VI tego 

roku przy starożytnych Kamieniach z Mora pod Uppsalą uroczyście 

wyniesiono go na tron, a następnego dnia w katedrze w Uppsali 

odbyła się koronacja, której dokonał biskup Linköping Mikołaj 

(Nils) Köning. W czerwcu 1449 r. Norwegowie również obwołali 

go swoim królem, a 20 XI tego roku w katedrze w Trondheim został 

ukoronowany pod imieniem Karola I przez arcybiskupa Aslaka 

Bolta, jednak już w następnym roku musiał zrezygnować z norweskiego 

tronu na rzecz Chrystiana I Oldenburga (s. 110). W wyniku 

rebelii możnych w 1457 r. został strącony z tronu Szwecji, który 

powierzono Chrystianowi I, po czym zbiegł za granicę. Na skutek 

kolejnego przewrotu w r. 1464 Oldenburg został wygnany ze Szwecji, 

a Karol odzyskał tron, jednak już w roku następnym został po- 

106


nownie usunięty przez rywala. Ostatecznie w 1467 r. Chrystian został 

zdetronizowany w Szwecji, a jej korona powróciła do Karola 

Knutssona. 

Pierwszą żoną Karola II Knutssona została przed 1 III 1429 r. : 

Brygida 

Była ona córką Thure Stenssona Bielke, rycerza i członka Riksradu, 

i jego pierwszej żony Brygidy, córki Abrahama Tjurhuvud. Urodzona 

zapewne ok. 1410 r., zmarła w 1436 r. w Sztokholmie, nie 

doczekawszy królewskiego awansu męża. Znalazła spoczynek w klasztorze 

brygidek w Vadstena (Östergötland). 


1 Thure 

Na świat przyszedł zapewne ok. 1430 r. i zmarł wkrótce po narodzinach, 

przed 23 VI 1447 r. 

2 Krystyna 

Urodziła się ok. 1432 r., a 27 IX 1446 r. w Svartsjö poślubiła 

Eryka Erikssona Gyllenstiernę zwanego Starszym, rycerza (riddare) 

oraz zarządcę Borgholmu od 1449 r., w 1450 r. mianowanego 

przez Karola II ochmistrzem dworu szwedzkiego (hovmästare), 

w latach 1456–75 lagmana w Tiohårads (zm. 1477), syna duńskiego 

szlachcica Eryka Nilssona Gyllenstierny. Ich dziećmi byli: 

1 Nils (Mikołaj), pan na Fogelvik, członek Riksradu (ur. 1457, 

zm. 1495); jego żoną została Sygryda, córka Eskila Isakssona 

Banéra (zm. 1528), wdowa po Månsie Karlssonie Eka, z którym 

miała córkę imieniem Cecylia, matkę późniejszego Gustawa 

I (zob. s. 129 w jego biogr.). 

2 Eryk Młodszy, rycerz, pan na Fogelvik (zm. 1502); w 1493 r. 

poślubił Annę, córkę Karola Vinstropä, i miał z nią liczne 

potomstwo. 

3 Krystyna (zm. 1509); jej mężem został Jan (Hans) Åkesson 

Thott (Tott), rycerz (riddare), zamordowany w 1492 r., 

z któtym miała potomstwo. 

4 Elżbieta (Lisbeth). 

5 Małgorzata. 

6 Brygida (zm. młodo). 

7 Abraham (zm. 1514). 

8 Kanut. 

9 Görvel (zm. 1495). 

10 Karin. 

Krystyna Karlsdotter Bonde zmarła przed 25 I 1500 r. 

107


Drugą żoną Karola II Knutssona została 5 X 1438 r. na zamku 

w Sztokholmie: 

Katarzyna 

Jej ojcem był Karol Ormsson Gumsehuvud, członek Riksradu. 

Urodziła się przypuszczalnie ok. 1418 r. W dniu 2 VII 1448 r. 

w katedrze w Uppsali została przez arcybiskupa Jönsa Bengtssona 

Oxenstiernę ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji, a w latach 

1449–50 była także królową-małżonką Norwegii (jednak nie 

została tam koronowana). Zmarła podczas epidemii dżumy 7 IX 

1450 r. na zamku w Sztokholmie i w 1451 r. została pochowana 

w klasztorze brygidek w Vadstenie (Östergötland), gdzie spoczywa 

do dziś. 


1–4 Czterej synowie (imiona nieznane) 

Zmarli w dzieciństwie, krótko po urodzeniu. 

5 Małgorzata 

Urodzona ok. 1440 r., zmarła przed 1465 r. niezamężnie. 

6 Magdalena 

Urodziła się ok. 1445 r., a 21 IX 1466 r. w Nyköping jej mężem 

został Iwar Axelsson Thott (Tott) (ur. ok. 1420, zm. 1 X 1487), syna 

Aksela Pederssona Thotta i jego pierwszej żony Katarzyny, córki 

Aksela Krognosa; Iwar był wcześniej żonaty z Małgorzatą Poulsdotter 

Laxmand oraz z Maryną Torbernsdotter Bille, z którymi 

miał potomstwo. Z Magdaleną Karlsdotter Bonde dochował się 

jedynej córki: 

1 Małgorzata (zm. 1473). 

Magdalena Karlsdotter zmarła ok. 24 VIII 1495 r. w swojej rezydencji 

w Bosgörd koło Söderköping (Östergötland) i spoczęła 

w tamtejszym klasztorze franciszkańskim, rozebranym w 1527 r. 

7 Brygida 

Urodziła się w 1446 r. i we wczesnej młodości została mniszką 

w klasztorze brygidek w Vadstena (Östergötland). Zmarła 14 IV 

1469 r. w swoim klasztorze, gdzie została także pochowana. 

8 Córka (imię nieznane) 

Zmarła młodo po 7 IX 1450 r. 

Trzecią żoną Karola II Knutssona została w pierwszej połowie 

1470 r. : 

Krystyna 

Była ona córką Abrahama Pederssona z Finlandii, gubernatora 

Raseborgu, co jednak nie jest potwierdzone przez źródła. W 1457 r. 

108


poznała przebywającego podówczas w Finlandii króla i wkrótce 

została jego kochanką, a po powrocie Karola na tron Szwecji podążyła 

za nim jako królewska nałożnica. Karol poślubił ją na krótko 

przed swoją śmiercią (15 V 1470) i legitymizował jej jedynego syna. 

Zmarła w 1492 r. 


1 Anna 

Urodziła się przed zawarciem małżeństwa rodziców (dokładna 

data nie jest znana). Jej mężem był Haakon Svensson Bölja, kasztelan 

zamku w Västerås (Västmanland). 

2 Karol 

Urodził się w 1465 r. Ojciec widział w nim swojego następcę na 

szwedzkim tronie i w tym celu legitymizował Karola wkrótce po 

zawarciu małżeństwa z Krystyną Abrahamsdotter (pierwsza połowa 

1470 r.), lecz plany te udaremnił wyznaczony przez zmarłego 

regentem Sten Sture Starszy, który po rychłej śmierci króla 

przejął pełnię władzy w Szwecji. Wedle szwedzkiego historyka, 

arcybiskupa Uppsali Johannesa Magnusa, Karol Karlsson żył 

i umarł w nędzy. Data jego śmierci nie jest znana, miało to jednak 

miejsce po 24 IX 1488 r. 


Zmarł 15 V 1470 r. w Sztokholmie i spoczął w nekropolii królewskiej 

Folkungów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) 

tamże. 

♦ ♦ ♦ 

Władzę w Szwecji przejął regent Sten Sture Starszy, siostrzeniec 

zmarłego (zob. s. 105), który panował do 1497 r., usunięty przez 

syna Chrystiana I Oldenburga, który koronował się w Szwecji jako 

Jan II (zob. następny biogr.), a w 1501 r. sam z kolei został wygnany 

przez Sturego. Po Stenie Sturem godność regenta przypadła w 1503 r. 

Svante Nilssonowi Natt och Dag (ur. 1460, zm. 2 I 1512), który sprawował 

ją do swojej śmierci. Jego z kolei sukcesorem obwołano Eryka 

Trolle (ur. ok. 1460, zm. 1530), nie zdążył on jednak nawet objąć 

urzędu, uprzedzony przez syna zmarłego, Stena Svantessona Natt 

och Dag (ur. 1493), który przybrał nazwisko Sture i znany jest po- 

109


wszechnie w historiografii jako Sten Sture Młodszy. Został on śmiertelnie 

ranny 19 I 1520 r. pod Bogesund podczas bitwy z armią 

Chrystiana II Oldenburga (zob. s. 120) i zmarł 5 II tego roku na 

zamarzniętym jeziorze Melar (Mälaren) podczas powrotu do Sztokholmu. 

Po rychłym obaleniu Chrystiana II urząd regenta Szwecji 

objął bliski kuzyn i powinowaty rodu Sture, Gustaw Eriksson Waza, 

który w 1523 r. został wybrany królem pod imieniem Gustawa I. 

Jego biogram otwiera piąty rozdział tej książki. 

♦ ♦ ♦ 

CHRYSTIAN I OLDENBURG 

O J C I E C: Dytryk 

Zwany Szczęśliwym (Fortunatus), był młodszym synem Chrystiana 

XI (V), hrabiego Oldenburga, i jego żony Agnieszki, córki 

Dytryka V, hrabiego Honstein. Urodził się zapewne ok. 1390 r. 

Po śmierci kuzyna, Maurycego III (1420), został hrabią Oldenburga, 

a po wygaśnięciu młodszej linii rodu w 1436 r. odziedziczył 

także Delmenhorst. Za panowania Eryka Pomorskiego, jako 

daleki potomek króla Szwecji Waldemara Birgerssona oraz króla 

Danii Eryka IV (po babce Ingebordze Holsztyńskiej, zob. s. 72 

w biogr. Waldemara Birgerssona), był jednym z pretendentów do 

szwedzkiego i duńskiego tronu. Zmarł 14 II 1440 r. na zamku 

w Delmenhorst i spoczął w kościele św. Lamberta w Oldenburgu 

(Dolna Saksonia). 

Pierwszą jego żoną została Adelajda (zm. przed 1423), córka 

Ottona V, hrabiego Oldenburga na Delmenhorst, i jego żony 

Ryszardy (Rychildy), córki Mikołaja I, hrabiego Tecklenburga – 

małżeństwo to pozostało jednak bezdzietne. Po śmierci Adelajdy 

Dytryk ożenił się (krótko po 23 XI 1423 r.) z hrabianką holsztyńską 

Jadwigą. 

110


M A T K A: Jadwiga 

Była ona córką Gerharda VI, hrabiego Holsztynu na Rendsburgu 

oraz księcia Szlezwiku z dynastii Schaumburgów, potomka królów 

Danii Eryka IV i V, i jego żony Katarzyny (Elżbiety), córki 

Magnusa II Torquatusa, księcia brunszwickiego na Lüneburgu. 

Urodziła się ok. 1398 r. i między 18 V 1411 a 18 IV 1417 r. poślubiła 

Baltazara, pana Werle na Güstrowie i Goldbergu, księcia 

Wenden (zm. 5 IV 1421), syna Wawrzyńca (Lorenza), pana Werle 

na Güstrowie z dynastii meklemburskiej, i Matyldy (Mechtyldy), 

córki Mikołaja IV, pana Werle na Parchimiu; Baltazar był wdowcem 

po Eufemii (zm. 1416), córce Magnusa I, księcia meklemburskiego 

(bezdzietni). Jadwiga zmarła w 1436 r. i została pochowana 

w kościele św. Lamberta w Oldenburgu (Dolna Saksonia). 

R O DZ E Ń S T WO {1–3}: Y 

1 Adelajda (zm. po 1458/60); pierwszym jej mężem został przed XI 1439 

Ernest III, hrabia Honstein na Klettenbergu (zm. 1454), a po jego śmierci 

przed majem 1457 poślubiła Gebharda VI, hrabiego i pana (Graf und 

Herr) Mansfeld (ur. zapewne ok. 1429, zm. 1492), i miała z nim liczne 

potomstwo. 

2 Maurycy IV (V), hrabia Oldenburga od 1440 r., w 1448 r. otrzymał Delmenhorst 

od króla Chrystiana I, w latach 1450–56 był kanonikiem 

w Kolonii i Bremie (ur. 1428, zm. 1464); w 1458 r. ożenił się z Katarzyną 

(zm. 1465) z rodu Hoya, z którą miał potomstwo. 

3 Gerhard II (VI) zwany Walecznym, hrabia Oldenburga od 1440 r. (ur. 

1430, zm. 1500 podczas pielgrzymki do Santiago de Comnpostela); jego 

żoną została w 1453 r. Adelajda (zm. 1477), córka hrabiego Tecklenburga 

(Ottona VII lub Mikołaja II). Ich potomkowie władali w Oldenburgu-Delmenhorst 

do wygaśnięcia linii w 1667 r., a następnie ich posiadłości 

przejęła Dania. 


Na świat przyszedł w 1425 lub 1426 r. Po śmierci ojca (1440) wespół 

z młodszymi braćmi został hrabią Oldenburga jako Chrystian XIV 

(VIII). Wobec bezpotomnej śmierci króla Krzysztofa Bawarskiego 

(1448) i odmowy wuja, hrabiego Holsztynu Adolfa XI, 1 IX 1448 r. 

w Haderslev (niem. Hadersleben) duńska Rada Państwa (Riksrad) 

ogłosiła go królem Danii, a 15 VI 1449 r. to samo uczynił norweski 

Riksrad; 3 VII 1449 r. podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting) i 28 

X tego roku został koronowany w kopenhaskim kościele Panny Marii 

(obecnej katedrze) przez arcybiskupa Lund Tuve Nielsena. Jesienią 

1449 utracił władzę w Norwegii na rzecz Karola II Knutssona, 

111


lecz 3 VII 1450 r. ponownie zasiadł na tamtejszym tronie i 29 VII 

tego roku został koronowany w katedrze w Trondheim przez Marcellusa 

de Niveriis, biskupa Skálholt. 24 VI 1457 r. w Sztokholmie 

został obwołany królem Szwecji, 28 VI tego roku przy Kamieniach 

z Mora pod Uppsalą uroczyście wyniesiono go na tron, a następnego 

dnia arcybiskup Jöns Bengtsson Oxenstierna dopełnił w katedrze 

uppsalskiej aktu koronacji Chrystiana i jego małżonki Doroty. 

Po śmierci hrabiego Adolfa XI, 2 III 1460 r. w Ribe został wybrany 

księciem Szlezwiku i hrabią Holsztynu (który dekretem cesarza Fryderyka 

III z 14 III 1474 r. został podniesiony do rangi księstwa). 

W 1464 r. Karol II Knutsson zdołał odzyskać tron szwedzki, lecz 

w roku następnym ponownie został wygnany przez Oldenburga; 

ostatecznie w 1467 r. Chrystian I musiał odstąpić Szwecję Karolowi 

II, jednak do końca życia wysuwał do niej pretensje i posługiwał się 

szwedzkim tytułem królewskim. 

Żoną Chrystiana I została 28 X 1449 r. w kościele Panny Marii 

w Kopenhadze: 

Dorota 

Była ona wdową po jego poprzedniku na skandynawskim tronie, 

Krzysztofie Bawarskim (wcześniejsze losy zob. s. 103). 29 VI 1457 r. 

w katedrze w Uppsali została wraz z drugim mężem powtórnie koronowana 

na królową-małżonkę Szwecji przez arcybiskupa Jönsa 

Bengtssona Oxenstiernę. Zmarła 10 lub 25 XI 1495 r. na zamku 

w Rosklide (wyspa Zelandia, Dania) i spoczęła u boku Chrystiana I 

w tamtejszej katedrze. 

Potomstwo: 

1 Olaf 

Urodził się 27 lub 29 IX 1450 r. i zmarł w następnym roku. 

2 Kanut 

Urodził się w 1451, a zmarł w 1455 r. 

3 JAN II (zob. s. 120). 

4 Małgorzata 

Urodziła się 23 VI 1456 r., a 10 lub 13 VII 1469 r. w opactwie 

Holyrood w Edynburgu wyszła za mąż za Jakuba III, króla Szkocji 

od 1460 r. (ur. St Andrews lub Stirling V lub 10 VII 1452, zamordowany 

przez nieznanych sprawców 11 VI 1488 w Miltown 

podczas ucieczki z pola bitwy pod Bannockburn), syna Jakuba II, 

króla Szkocji z dynastii Stewartów (Stuartów), i jego żony Marii, 

córki Arnolda z Egmond, księcia Geldrii. Miała z nim następujące 

potomstwo: 

112


1 Jakub IV, król Szkocji (ur. 1473, poległ pod Flodden 1513); 

jego żoną została w 1503 r. Małgorzata (ur. 1489, zm. 1541), 

córka Henryka VII, króla Anglii, z którą miał potomstwo. 

2 Jakub, książę Ross, arcybiskup St Andrews (ur. 1476, zm. 1504). 

3 Jan, earl March (ur. 1479/80, zm. 1503). 

Małgorzata zmarła 14 VII 1486 r. w zamku Stirling (Szkocja) 

i została pochowana w pobliskim opactwie Cambuskenneth. 

5 Fryderyk I 

Urodził się 3 IX lub 7 X 1471 r. w zamku Haderslevhus 

(zwanym także Hansborgiem) w Haderslev (niem. Hadersleben, 

Szlezwik). Po śmierci ojca, na mocy umowy ze starszym bratem 

Janem (II), 12 XII 1481 r. został jego koregentem w księstwie 

szlezwicko-holsztyńskim, które objął na mocy układu rodzinnego 

zawartego 10 VIII 1490 r. Po detronizacji Chrystiana II 29 I 

1523 r. został wybrany jego następcą na duńskim tronie. Artykuły 

elekcyjne (håndfæsting) podpisał 26 III 1523 r. w Viborgu 

oraz 3 VIII 1523 r. w Roskilde, a 7 VIII 1524 r. w kościele Panny 

Marii (późniejsza katedra) w Kopenhadze został koronowany na 

króla Danii przez arcybiskupa Uppsali Gustawa Trolle. 24 XI 

1524 r. w Ribe (Jutlandia) wybrano go królem Norwegii i tego 

samego dnia podpisał norweskie håndfæsting. Zmarł 10 IV 1533 r. 

w zamku Gottorp w Szlezwiku i spoczął w szlezwickiej katedrze 

św. Piotra. 

Pierwszą żoną Fryderyka I została poślubiona 10 IV 1502 r. 

w Stendal (Saksonia): 

Anna 

Była ona córką Jana Cicero, elektora brandenburskiego z dynastii 

Hohenzollernów, i jego żony Małgorzaty, córki Wilhelma III Mężnego, 

landgrafa Turyngii. Urodziła się 27 VIII 1487 r. na zamku 

w Cölln pod Berlinem (Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek 

berliński), a zmarła 3 V 1514 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) 

i została pochowana w kościele klasztornym w Bodersholm 

(Holsztyn). 

Potomstwo {(i)–(ii)}: 

(i) Chrystian III 

Urodził się 12 VIII 1503 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. 

Od śmierci ojca 10 IV 1533 r. współrządził w księstwie 

holsztyńskim z młodszymi przyrodnimi braćmi – Janem 

(Starszym) i Adolfem – podczas gdy w Danii trwała wojna 

domowa między zwolennikami Chrystiana i jego kuzyna, 

113


hrabiego Krzysztofa z Oldenburga-Delmenhorst. Dnia 4 

VII 1534 r. w Skanderborgu (Jutlandia) Chrystian został obwołany 

królem Danii i Norwegii, jednak Kopenhagę zdołał 

zająć dopiero 29 VII 1536 r. Podczas riksdagu 30 X 1536 r. 

w Kopenhadze wprowadził luteranizm jako religię państwową, 

samemu przyjmując tytuł głowy duńskiego Kościoła 

luterańskiego, i tego samego dnia podpisał håndfæsting. 12 

VIII 1537 r. w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze 

został koronowany na króla Danii i Norwegii. 

W tymże roku zniósł istniejącą od 1380 r. duńsko-norweską 

unię personalną, redukując Norwegię do rangi duńskiej prowincji. 

9 VIII 1544 r. w Rendsburgu wspólnie z braćmi dokonał 

ponownego podziału Szlezwiku-Holsztynu. Zmarł 1 I 

1559 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia) i spoczął 

w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia, Dania), 

skąd w 1578 r. jego prochy przeniesiono do kaplicy Trzech 

Króli (obecnie Chrystiana I) w katedrze w Roskilde. 

Jego żoną została 29 X 1525 r. w Lauenburgu (duń. Lauenborg, 

Holsztyn): 

Dorota 

Była ona córką Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu, 

potomka dynastii askańskiej, oraz Katarzyny, córki Henryka 

I Starszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel; jej 

młodsza siostra Katarzyna została w 1531 r. żoną Gustawa 

I Wazy (szczegóły zob. s. 131 w jego biogr.). Urodziła się 9 

VII 1511 r. na zamku w Lauenburgu. 12 VIII 1537 r. w Kopenhadze 

została koronowana na królową-małżonkę Danii 

i Norwegii. Zmarła 7 X 1571 r. na zamku w Sonderburgu 

(duń. Sønderborg, Szlezwik) i została pochowana w kaplicy 

zamkowej. W 1581 r. prochy Doroty przeniesiono do katedry 

w Roskilde i złożono u boku męża w kaplicy Trzech 

Króli (obecnie Chrystiana I). 

Potomstwo {(a)–(e)}: 

(a) Anna (ur. zamek Haderslevhus 22 lub 25 XI 1532, zm. 

Drezno 1 X 1585). Jej mężem został 7 X 1548 r. 

w Torgau (Saksonia) August zwany Łysym, książę saski na 

Freibergu od 1544 r., elektor saski od 1553 r. oraz książę 

saski na Weissenfels od 1569 r. (ur. Freiberg 31 VII 

1526, zm. Drezno 11 II 1586), z którym miała liczne 

potomstwo. 

114


(b) 

(c) 

(d) 

Fryderyk II (ur. zamek Haderslevhus 1 VII 1534, zm. 

zamek Antvorskov 4 IV 1588). 30 X 1536 r. został 

ogłoszony następcą tronu Danii, Norwegii i Szlezwiku- 

Holsztynu. Po śmierci ojca 1 I 1559 r. wstąpił na tron, 

12 VIII podpisał håndfæsting i 20 VIII 1559 r. został 

koronowany w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) 

w Kopenhadze. 

Żoną Fryderyka II została 20 VII 1572 r. na zamku 

w Kopenhadze Zofia (ur. Wismar 4 IX 1557, zm. zamek 

Nykøbing, wyspa Falster 4 X 1631), córka Ulryka 

III zwanego Niemieckim Nestorem, księcia meklemburskiego 

na Güstrowie i Szwerynie, koronowana 

w dniu ślubu w kopenhaskim kościele Panny Marii. Ich 

potomkowie panowali w Danii i Norwegii do 1814 r., 

a w samej Danii do wygaśnięcia linii w 1863 r. 

Magnus (ur. Kopenhaga 26 (14?) VIII 1540, zm. zamek 

Pilten (pol. Piltyń, dziś Piltene na Łotwie) 18 III 1583). 

Biskup Ozylii (Øsel, obecnie Saaremaa w Estonii), 

Kurlandii i Rewala (dzisiejszy Tallin) od 1560 r. 10 VI 

1570 w Moskwie został z woli Iwana Groźnego ukoronowany 

na króla Inflant, jednak w 1577 r., poróżniony 

z carem, zrzekł się tytułu. 

Żoną Magnusa została 22 IV 1573 r. w Wielkim 

Nowogrodzie Maria (ur. przed lub w 1560, zm. 13 VI 

1597 lub po 1611), córka Włodzimierza Andriejewicza, 

księcia staryckiego i wołkołamskiego z dynastii Rurykowiczów, 

z którą miał dwie zmarłe młodo córki. 

Jan Młodszy (ur. zamek Koldinghus lub Haderslevhus 

25 III 1545, zm. Glücksburg 9 X 1622). 27 I 1564 r. 

wraz ze starszym bratem, królem Fryderykiem II, dokonał 

podziału księstwa holsztyńskiego, zgodnie z którym 

otrzymał Sonderburg (duń. Sønderborg), Norburg 

(Nordborg), Plön (Pløen), Aeroe (Ærø) oraz Ahrensbök. 

Ponadto na mocy układu rodzinnego, zawartego 

3 V 1580 r. z Adolfem, księciem holsztyńskim na Gottorp 

(zob. s. 118) wszedł w posiadanie części schedy 

po bezpotomnym księciu Janie Starszym (zob. s. 117). 

Książę Jan Młodszy był dwukrotnie żonaty: od 19 

IX 1568 r. z Elżbietą (ur. Salzderhelden 20 III 1550, 

zm. Osterholm 11 II 1586), córką Ernesta II (V), księ- 

115

(e) 


cia brunszwickiego na Grubenhagen z dynastii Welfów, 

a od 14 II 1588 r. z Agnieszką Jadwigą (ur. Dessau 21 X 

1536, zm. Sonderburg 3 XI 1616), córką Joachima Ernesta, 

księcia Anhaltu z dynastii askańskiej. Jego potomkowie 

z obu małżeństw stworzyli w XVII w. liczne 

linie książęce, panujące na obszarze Szlezwiku-Holsztynu; 

w 1863 r. po wygaśnięciu głównej linii dynastii 

Oldenburgów książę Chrystian z linii Schleswig-Holstein-Sonderburg-Gücksburg 

wstąpił na tron Danii pod 

imieniem Chrystiana IX. 

Dorota (ur. zamek Koldinghus 29 VI 1546, zm. Winsen 

6 I 1617). Jej mężem został 12 X 1561 r. Wilhelm V 

Zwycięski (Młodszy), książę brunszwicki na Lüneburgu 

(ur. 4 VII 1535, zm. Celle 20 VIII 1592), z którym miała 

liczne potomstwo. 

(ii) Dorota 

Celem odróżnienia od przyrodniej siostry i imienniczki (zob. 

s. 118) niektóre opracowania zwą ją Starszą. Urodziła się 1 

VIII 1504 r. w zamku Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku, 

a 1 VII 1526 r. w katedrze w Królewcu (obecnie Kaliningrad) 

poślubiła Albrechta, wielkiego mistrza krzyżackiego 

od 1511 r., księcia pruskiego („w Prusach”) od 1525 r. (ur. 

Ansbach 17 V 1490, zm. Tapiewo (niem. Tapiau) 20 III 

1568), syna Fryderyka Starszego, margrabiego brandenburskiego 

na Ansbach i Bayreuth z dynastii Hohenzollernów, 

i jego żony Zofii, córki Kazimierza IV Jagiellończyka, króla 

Polski i wielkiego księcia litewskiego. Ich dziećmi byli: 

1 Anna Zofia (ur. 1527, zm. 1591); w 1555 r. została żoną 

Jana Albrechta I, księcia meklemburskiego na Güstrowie 

i na Szwerynie (ur. 1525, zm. 1576), i miała z nim potomstwo. 

2 Katarzyna (ur. i zm. 1528). 

3 Fryderyk Albrecht (ur. 1529, zm. 1530). 

4 Łucja Dorota (ur. 1531, zm. 1532). 

5 Łucja (ur. 1537, zm. 1539). 

6 Albrecht (ur. i zm. 1539). 

Dorota Starsza zmarła 11 IV 1547 r. na zamku w Królewcu 

i została pochowana w tamtejszej katedrze. Albrecht poślubił 

następnie księżniczkę brunszwicką Annę Marię i miał 

z nią dalsze dzieci. 

116


Drugą żoną króla Fryderyka I (zob. s. 113) została 9 X 1518 r. 

w Kilonii (Szlezwik): 

Zofia 

Jej ojcem był Bogusław X Wielki, książę pomorski z dynastii 

Gryfitów, matką zaś królewna polska Anna, córka Kazimierza IV 

Jagiellończyka, króla Polski i wielkiego księcia litewskiego. Urodziła 

się z początkiem 1501 r. Po wstąpieniu męża na tron została 

królową-małżonką Danii i Norwegii; jej koronacja miała miejsce 

13 VIII 1525 r. w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) 

w Kopenhadze. Po śmierci męża osiadła w swoich dobrach wdowich 

w Szlezwiku, o które toczyła spór z pasierbem Chrystianem, 

a następnie z jego synem. Zmarła 13 V 1568 r. na zamku w Kilonii 

(Szlezwik) i spoczęła w katedrze św. Piotra w Szlezwiku 

Potomstwo {(i)–(vi)}: 

(i) Jan Starszy 

Przydomek otrzymał w celu odróżnienia go od bratanka 

(zob. s. 115). Urodził się 29 (28?) VI 1521 r. w zamku Haderslevhus 

(Hansborg) w Haderslev (niem. Hadersleben, 

Szlezwik). Od śmierci ojca w 1533 r. współrządził z braćmi 

Chrystianem III (s. 113) i Adolfem (s. 116) w księstwie 

holsztyńskim, a po podziale ojcowizny (9 VIII 1544) otrzymał 

jej część ze stolicą w Haderslev. Zgodnie z układem 

rodzinnym z Odense (3 V 1580) bezdzietny Jan zapisał 

swoją domenę do podziału pomiędzy młodszego brata 

Adolfa oraz bratanków. Zmarł bezżennie 1 lub 2 X 1580 r. 

w Haderslevhus i w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. 

(ii) Elżbieta 

Urodziła się 4 (14?) X 1524 r., a 26 VIII 1543 r. w Kilonii 

poślubiła księcia Magnusa (III) (ur. Stargard 4 VII 1509, 

zm. Bützow (Budziszów) 28 I 1550), syna księcia meklemburskiego 

Henryka III i jego pierwszej żony Urszuli, córki 

Jana Cicero, elektora brandenburskiego. Po śmierci Magnusa, 

z którym nie miała dzieci, 16 II 1556 r. została żoną 

jego stryjecznego brata Ulryka III zwanego Niemieckim Nestorem, 

księcia meklemburskiego na Güstrowie od 1555 r. 

oraz na Szwerynie w latach 1576–85 i od r. 1592 (ur. Szweryn 

21 IV 1528, zm. Güstrow 14 III 1603), syna Albrechta 

VI Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego 

żony Anny, córki Joachima I Nestora, elektora brandenburskiego. 

Ich jedyną córką była Zofia, żona króla Danii 

117


Fryderyka II (zob. s. 115). Elżbieta zmarła 15 X 1586 r. 

w Nykøbing (wyspa Falster) i została pochowana w katedrze 

NMP w Güstrowie (Meklemburgia). Po jej śmierci 

Ulryk III pojął za żonę Annę, księżniczkę pomorską, lecz 

nie miał już więcej dzieci. 

(iii) Adolf 

Urodził się 25 I 1526 r. na zamku we Flensburgu (duń. 

Flensborg) (Szlezwik) i po śmierci ojca w 1533 r. wraz ze 

starszymi braćmi współrządził w Szlezwiku-Holsztynie. 

W wyniku podziału ojcowizny 9 VIII 1544 r. otrzymał 

część księstwa z zamkiem Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku 

(w różnych opracowaniach występuje jako Adolf I 

lub II). Po śmierci młodszego brata w 1556 r. został jego 

następcą na biskupim tronie w Szlezwiku, a na mocy układu 

z Odense (3 V 1580), w dniu 19 IX 1581 r. wespół 

z bratankami – królem Fryderykiem II oraz księciem Janem 

Młodszym (zob. s. 115) – dokonał podziału domeny należącej 

do zmarłego bezdzietnie brata, Jana Starszego (zob. s. 

117). Zmarł 1 X 1586 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku 

i został pochowany w szlezwickiej katedrze św. Piotra. 

Żoną Adolfa została 17 XII 1564 r. w zamku Gottorp 

Krystyna (ur. Kassel 29 VI 1543, zm. Kilonia 13 V 1604), 

córka Filipa I Wspaniałomyślnego, landgrafa Hesji. Ich 

potomkowie w XVII w. utworzyli szereg linii dynastycznych, 

panujących w pomniejszych księstwach Szlezwiku- 

Holsztynu (zob. Tablica IV, s. 186); wywodzący się z jednej 

z nich książę Adolf Fryderyk został w 1751 r. powołany na 

tron Szwecji (zob. Rozdział VII). Natomiast jedna z córek 

Adolfa i Krystyny, nosząca imię matki, została w 1592 r. 

żoną księcia Södermanlandu (Sudermanii) Karola, późniejszego 

króla Karola IX (zob. s. 154 w jego biogr.). 

(iv) Anna 

Urodziła się w 1527 r., a zmarła 4 VI 1535 r. i została pochowana 

u boku rodziców w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. 

(v) Dorota 

W celu odróżnienia jej od przyrodniej siostry i imienniczki 

(zob. s. 116) zwano ją Młodszą. Urodziła się w 1528 r. Za 

mąż wyszła dość późno, gdyż dopiero w 1573 r. (ok. 27 

X); jej mężem został Krzysztof, książę meklemburski, biskup 

118


Ratzeburga od 1554 r. (ur. Augsburg 30 VI 1537, zm. 

Tempzin 4 III 1592), syn Albrechta VII Pięknego, księcia 

meklemburskiego na Güstrowie, oraz Anny, córki Joachima 

I Nestora, elektora brandenburskiego. Zmarła bezdzietnie 

11 XI 1575 r. w Schönbergu i spoczęła w katedrze 

w Güstrowie. 

(vi) Fryderyk 

Urodził się w 1529 r. (lub 13 IV 1532). Od młodości przeznaczony 

był do kariery kościelnej. W 1549 r. został koadiutorem 

szlezwickim, a w 1551 r. objął tron biskupi 

w Szlezwiku i w Hildesheim. Zmarł 27 X 1556 r. na zamku 

w Kilonii (Szlezwik), skąd jego ciało przewieziono do Szlezwiku 

i złożono w katedrze św. Piotra. 

Król Fryderyk I (zob. s. 113) pozostawił także następujące 

potomstwo naturalne {1–2}: 

1 Katarzyna. Żona pułkownika Hermana Hoyera. 

2 Geseke. Żona Jana (Hansa) Knudsena, mieszczanina z Husum. 


Zmarł 21 V 1481 r. na zamku w Kopenhadze i spoczął w kaplicy 

Trzech Króli (nazwanej później jego imieniem) w katedrze w Roskilde. 

Jego następcą na duńskim i norweskim tronie został najstarszy 

żyjący syn Jan, który w 1497 r. pozbawił władzy regenta Stena Sture 

Starszego (zob. s. 105 w biogr. Karola II Knutssona) i koronował 

się na króla Szwecji jako Jan II. 

119


JAN II 

O J C I E C: Chrystian I Oldenburg (zob. s. 110). 

M A T K A: Dorota brandenburska (zob. s. 112 w biogr. Chrystiana I). 

R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 112 w biogr. Chrystiana I. 

JAN II 

Urodził się 2 II 1455 r. w zamku Aalborg (Jutlandia); w historiografii 

jego imię występuje także w formie Hans. W 1456 r. król Chrystian I 

uzyskał od duńskiej Rady Państwa obietnicę uznania go następcą 

tronu, a w styczniu 1458 r. w Skara podobne przyrzeczenie złożył 

szwedzki oraz norweski Riksrad. Po śmierci ojca 21 V 1481 r. odziedziczył 

tron księstwa Szlezwiku-Holsztynu, gdzie od 12 XII współrządził 

ze swoim młodszym bratem Fryderykiem jako koregentem. 

1 II 1483 r. w Halmstad podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting) 

dla Danii i Norwegii, 18 V 1483 r. w kościele (obecnej katedrze) Panny 

Marii w Kopenhadze arcybiskup Lund Jöns Brostrop ukoronował 

go na króla Danii, a 20 VII tego roku w katedrze w Trondheim miała 

miejsce jego koronacja na króla Norwegii. Na mocy układu rodzinnego 

z 10 VIII 1490 r. przekazał księstwo szlezwicko-holsztyńskie młodszemu 

bratu Fryderykowi, samemu zachowując jedynie tytuł. Wykorzystując 

niezadowolenie szwedzkich możnych, którzy w marcu 

1497 r. odsunęli od władzy regenta Stena Sture Starszego, w październiku 

1497 r. zajął Szwecję, 25 XI tego roku w Sztokholmie 

został wybrany królem, przyjmując imię Jana II, a następnego dnia 

w sztokholmskim kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele 

(Storkyrkan) miała miejsce jego koronacja, której dokonał arcybiskup 

Uppsali Jakub Ulvsson. 

Żoną Jana II została 6 IX 1478 r. na zamku w Kopenhadze: 

Krystyna 

Była córką Ernesta, elektora saskiego, księcia saskiego na Wittenberdze 

oraz landgrafa Turyngii z dynastii Wettynów, oraz jego żony 

Elżbiety, córki Albrechta III, księcia bawarskiego na Monachium. 

Urodziła się 25 XII 1461 r. w Torgau (Saksonia). 18 V 1483 r. 

120


w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze została 

koronowana wraz z mężem na królową-małżonkę Danii, 20 VII 

tego roku w Trondheim ukoronowano ją na królową-małżonkę Norwegii, 

a w lutym 1499 r. w katedrze w Uppsali arcybiskup Jakub 

Ulvsson koronował ją na królową-małżonkę Szwecji. Zmarła 8 XII 

1521 r. w Odense (wyspa Fionia) i została pochowana w kościele 

klasztornym tamtejszego opactwa franciszkanów; po rozebraniu 

zrujnowanej świątyni w 1805 r. prochy królowej przeniesiono do 

katedry św. Kanuta w Odense. 


1–2 Ernest i Jan 

Zmarli w dzieciństwie. 

3 CHRYSTIAN II (zob. s. 123). 

4 (?) Jakub 

Być może mylony z Ernestem (zob. powyżej). Urodzony w 1483 r., 

zmarł w 1500 r. 

5 Elżbieta 

Urodziła się krótko przed 24 VI 1485 r. na zamku w Nyborgu 

nieopodal Odense (wyspa Fionia), a 10 IV 1502 r. w Stendal 

(Saksonia) wyszła za mąż za Joachima I zwanego Nestorem, elektora 

brandenburskiego od 1499 r. (ur. Cölln pod Berlinem 21 II 1484, 

zm. tamże 11 VII 1535), potomka dynastii Hohenzollernów, syna 

elektora Jana Cicero i jego żony Małgorzaty, córki Wilhelma 

III Mężnego, landgrafa Turyngii. Miała wespół z nim pięcioro 

dzieci: 

1 Joachim II zwany Hektorem, elektor brandenburski (ur. 1505, 

zm. 1571); jego pierwszą żoną została w 1524 r. Magdalena 

(ur. 1507, zm. 1534), córka Jerzego Brodatego lub Bogatego, 

księcia saskiego na Miśni i Ostergotlandzie (z nią potomstwo). 

Rok po jej śmierci Joachim II pojął za żonę królewnę polską 

Jadwigę (ur. 1513, zm. 1573), córkę Zygmunta I, i miał z nią 

dalsze dzieci. 

2 Anna (ur. 1507, zm. 1567); w 1524 r. poślubiła Albrechta IV 

Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie (ur. 1488, 

zm. 1547), z którym miała liczne potomstwo (synowie Ulryk 

III oraz Krzysztof zostali małżonkami księżniczek Elżbiety 

i Doroty Młodszej, zob. odpowiednio ss. 117 i 118 w biogr. 

Chrystiana I Oldenburga). 

3 Elżbieta (ur. 1510, zm. 1558); w 1525 r. wyszła za mąż za 

Eryka I Starszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu, Ge- 

121


tyndze i Hanowerze (ur. 1470, zm. 1540), z którym miała potomstwo, 

a po jego śmierci poślubiła (1546) Poppona XVIII, 

hrabiego Hennebergu na Schleusingen (ur. 1513, zm. 1574). 

4 Małgorzata (ur. 1511, zm. po 1577); jej pierwszym mężem 

został w 1530 r. Jerzy I zwany Jednookim, książę pomorski 

(ur. 1493, zm. 1531), z którym miała pogrobową córkę. Po raz 

drugi wyszła za mąż w 1534 r. za Jana II, księcia Anhaltu na 

Zerbst (ur. 1504, zm. 1551), z którym dochowałą się licznych 

dzieci, a po powtórnym owdowieniu poślubiła (ok. 1553) pana 

pomorskiego Jana (Hansa) Jonasa van der Goltz, i miała 

z nim córkę. 

5 Jan (Hans), margrabia brandenburski na Marchii Kostrzyńskiej 

(ur. 1513, zm. 1571); w 1537 r. pojął za żonę Katarzynę 

(ur. 1518, zm. 1574), córkę Henryka II Młodszego, księcia 

brunszwickiego na Wolfenbüttel, i miał z nią potomstwo. 

Elżbieta zmarła 10 VI 1555 r. na zamku w Cölln pod Berlinem 

(Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek berliński) i została pochowana 

w katedrze w Cölln – obecnie katedrze berlińskiej (Berliner 

Dom). 

6 Franciszek 

Urodził się 15 VII 1497 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 

1 IV 1511 r. Spoczął w kościele klasztornym opactwa franciszkanów 

w Odense (wyspa Fionia). Po jego rozebraniu w 1805 r. 

szczątki księcia przeniesiono do katedry św. Kanuta w Odense. 

JAN II 

W 1497 r. doprowadził do wyboru najstarszego syna Chrystiana 

następcą tronu Szwecji, lecz w 1501 r. został zdetronizowany przez 

Stena Sture Starszego (zob. s. 105) (niemniej do końca życia wysuwał 

pretensje do szwedzkiego tronu). Zmarł 20 II 1513 r. w zamku 

Aalborg na Jutlandii i został pochowany w kościele klasztornym 

opactwa franciszkańskiego w Odense na wyspie Fionii. Po rozbiórce 

owej świątyni w 1805 r. prochy króla, jego rodziny oraz pozostałe 

pochówki przeniesiono do pobliskiej katedry św. Kanuta. 

Jego następcą został najstarszy syn Chrystian. 

122


CHRYSTIAN II 

O J C I E C: Jan II (zob. s. 120). 

M A T K A: Krystyna saska (zob. s. 120 w biogr. Jana II). 

R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 121 w biogr. Jana II. 

CHRYSTIAN II 

Zwany Okrutnym oraz Tyranem, urodził się 1 lub 2 VII 1481 r. na 

zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia, Dania). 22 IX 

1487 r. w Lund (Skania) został obwołany następcą tronu Danii, 25 

VII 1489 r. w Kopenhadze ogłoszono go następcą tronu Norwegii, 

a w grudniu 1497 r. w Sztokholmie – następcą tronu szwedzkiego. 

W 1502 r. ojciec mianował go namiestnikiem Norwegii. Po jego 

śmierci 20 II 1513 r. wstąpił na tron Danii i Norwegii i 22 VII tego 

roku w Kopenhadze zatwierdził artykuły elekcyjne (håndfæsting). 

11 VI 1514 r. w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze 

został koronowany na króla Danii przez arcybiskupa Lund 

Birgera Gunnersena, a 20 VII tego roku w Oslo koronowano go na 

króla Norwegii. Po pokonaniu regenta Stena Sture Młodszego (por. 

s. 109 w biogr. Karola II Knutssona), 1 XI 1520 r. na wzgórzu 

Brunkeberg pod Sztokholmem (obecnie w jego granicach) został 

wybrany „dziedzicznym królem” Szwecji, a 4 XI w sztokholmskim 

kościele św. Mikołaja, zwanym potocznie Wielkim Kościołem 

(Storkyrkan), miała miejsce jego koronacja, której dokonał arcybiskup 

Uppsali Gustaw Trolle. 

Żoną Chrystiana II została poślubiona per procura 18 VII 1501 r. 

w Brukseli, ponownie per procura 11 VII 1514 r. tamże i osobiście 

12 VIII 1515 r. na zamku w Kopenhadze: 

Izabela 

W Danii zwano ją Elżbietą. Była córką Filipa I Pięknego, króla 

Kastylii i Leónu oraz księcia Burgundii z dynastii Habsburgów (syna 

i dziedzica cesarza Maksymiliana I), oraz jego żony Joanny Szalonej, 

królowej Kastylii, Leónu, Aragonii, Neapolu i Sycylii, córki Królów 

Katolickich Izabeli I Kastylijskiej i Ferdynanda V (II) Aragońskiego. 

123


Na świat przyszła 18 VII 1501 r. w zamku brukselskim. Jej koronacja 

na królową-małżonkę Danii i Norwegii miała miejsce na zamku 

kopenhaskim w dniu zaślubin z Chrystianem, a dokonał jej arcybiskup 

Lund Birger Gunnersen, będąc w zaawansowanej ciąży, nie 

udała się natomiast wraz z małżonkiem na jego koronację sztokholmską 

w 1520 r. Po detronizacji Chrystiana w 1523 r. schroniła 

się wraz z nim oraz dziećmi w Niderlandach. Zmarła 19 I 1526 r. 

w Zwijnaarde koło Gandawy i została pochowana w klasztorze św. 

Piotra tamże. W październiku 1883 r. szczątki królowej przewieziono 

do Danii i wraz z prochami jej syna Jana złożono u boku Chrystiana 

II w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia). 


1 Jan 

Urodził się 21 II 1518 r. na zamku w Kopenhadze. W 1523 r. 

wraz z rodzicami oraz siostrami musiał uciekać z Danii; wygnana 

duńska rodzina królewska osiadła u krewnych królowej w Niderlandach. 

Jan zmarł 11 (2?) VIII 1532 r. w Ratyzbonie (Regensburgu) 

i został pochowany u boku matki w klasztorze św. Piotra 

w Gandawie; w październiku 1883 r. szczątki księcia ekshumowano 

i wspólnie z prochami matki przeniesiono do katedry św. 

Kanuta w Odense (wyspa Fionia). 

2–3 Maksymilian i Filip 

Bliźnięta urodzone 4 VII 1519 r. (w Kopenhadze), zmarły krótko 

potem (wedle niektórych opracowań Filip zmarł w 1520 r.) 

i zostały pochowane w „kościele św. Ducha” w obrębie kopenhaskiego 

klasztoru franciszkanów. 

4 Dorota 

Urodziła się 10 XI 1520 r. na zamku w Kopenhadze, a 26 IX 1535 r. 

w Heidelbergu wyszła za mąż za Fryderyka II Mądrego, elektora 

Palatynatu Reńskiego od 1544 r. (ur. zamek Winzingen koło Neustadt 

9 XII 1482, zm. Alzey 26 II 1556), syna Filipa Prawego, 

elektora Palatynatu z palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, 

i jego żony Małgorzaty, córki Ludwika IX Bogatego, księcia bawarskiego 

na Landshut. Małżeństwo to pozostało bezdzietne 

(Fryderyk II posiadał troje potomków pozamałżeńskich). Dorota 

zmarła 20 IX 1580 r. w Heidelbergu i znalazła spoczynek w tamtejszym 

kościele pw. św. Ducha (Heiligengeistkirche). 

5 Krystyna 

Urodziła się w listopadzie 1521 r. na zamku w Nyborgu nieopodal 

Odense (wyspa Fionia), a 4 V 1534 r. w Mediolanie poślubiła 

124


Franciszka II Marię, księcia Mediolanu i hrabiego Pawii od 1521 r. 

do 3 X 1524 r., ponownie od 26 II do 12 XI 1525 r. i od 1535 r. 

(ur. Vigevano 4 I (II) 1495, zm. Mediolan 1 XI 1535), syna Ludwika 

I Marii zwanego il Moro („Czarnym”), księcia Mediolanu 

i hrabiego Pawii z dynastii Sforzów, oraz Beatrycze, córki Herkulesa 

I, księcia Ferrary, Modeny i Reggio; krótkotrwałe to małżeństwo 

pozostało bezdzietne. Drugim mężem Krystyny został poślubiony 

10 VII 1541 r. w Brukseli Franciszek I, książę Lotaryngii 

i Baru od 1508 r. (ur. Bar-le-Duc 4 VI 1489, zm. tamże 14 VI 

1544), syn Antoniego, księcia Lotaryngii z dynastii Vaudémont, 

i jego żony Renaty, pani Mercour, córki Gilberta de Bourbon, 

hrabiego Montpensier. Mieli razem troje dzieci: 

1 Karol III Wielki, książę Lotaryngii i Baru (ur. 1543, zm. 1608); 

w 1559 r. ożenił się z Klaudią (ur. 1547, zm. 1575), córką 

Henryka II, króla Francji, i miał z nią potomstwo. 

2 Renata (ur. 1544, zm. 1602); w 1568 r. poślubiła Wilhelma V 

Pobożnego, księcia Bawarii (ur. 1548, zm. 1626), i miała z nim 

potomstwo. 

3 Dorota (ur. 1545, zm. 1621); żona (od 1575 r.) Eryka II 

Młodszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu (Getyndze) 

(ur. 1528, zm. 1584), a następnie (od 1597 r.) Marka de la 

Palud, markiza Varambon i hrabiego de la Roche (zm. 1598). 

Krystyna zmarła 10 XII 1590 r. w Tortona (Włochy) i spoczęła 

w klasztorze kordelierów w Nancy (Lotaryngia). 

6 Bezimienny syn 

Urodził się i zmarł w styczniu 1523 r. 

CHRYSTIAN II 

W listopadzie 1520 r. doprowadził do stracenia zaproszonych na 

jego koronację w Sztokholmie czołowych przedstawicieli możnowładztwa 

szwedzkiego, związanych z regentem Stenem Sture Młodszym 

(tzw. krwawa łaźnia sztokhomska), co doprowadziło do wybuchu 

powstania ludowego w Szwecji i w rezultacie do jego usunięcia 

z tronu (1521). 20 I 1523 r. został także zdetronizowany w Danii 

i Norwegii, gdzie władza przypadła jego stryjowi Fryderykowi (zob. 

s. 113 w biogr. Chrystiana I). Obalony król wraz z rodziną zbiegł do 

Niderlandów, skąd w 1531 r. przedsięwziął próbę odzyskania władzy. 

Pojmany przez Fryderyka I resztę życia spędził w więzieniu, 

zamienionym w 1549 r. na areszt domowy. Zmarł 25 I 1559 r. na 

zamku w Kalundborgu (wyspa Zelandia) i został pochowany u bo- 

125


ku rodziców w kościele klasztornym opactwa franciszkanów w Odense 

(wyspa Fionia); po rozbiórce zniszczonego kościoła w 1805 r. 

prochy króla i jego rodziny przeniesiono do tamtejszej katedry pw. 

św. Kanuta. 

W 1523 r. na tron Szwecji został powołany Gustaw Eriksson 

Waza, pełniący od 1521 r. urząd regenta, co ostatecznie zerwało 

Unię Kalmarską i zapoczątkowało trwające ponad stulecie rządy 

narodowej dynastii Wazów. 

126

IV UNIA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?