Startup Alaturka

Startup Alaturka 

Yeni Girişimin Bizcesi 

Mehmet Şen 

2kere2beseder.com bloglarından derlemeler 

Bir Arkansas Günlüğü

Önsöz 

Dünya üzerinde büyük bir girişimcilik fırtınası esiyor. Girişimcilik yarışmaları, kamplar, 

hızlandırma programları, seminerler, eğitimler derken kendimizi bir anda girişimcilik 

fırtınasının içinde bulduk. İnternet ve mobil teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte yeni dünya 

düzenindeki yeni pastadan pay almak isteyen gelişmekte olan ülkeler bu işe girince biz 

de onlarla birlikte kolları çoktan sıvadık. 

Amerika’daki 2008 krizinden bu yana libarel Ekonomideki etmenler tartışıla dursun, artık 

herkes Ekonomideki tıkanıklığı gidermek için yeni iş sahaları açma konusunda hem fikir. 

Bunu da ancak yeni nesil girişimciler yetiştirerek giderebileceklerini düşündüklerinden 

girişimcilik Üniversite’ler başta olmak üzere Devlet’lerin etkin kurumlarında kendine hızlıca 

yer bulmuştur. Silikon Vadisi’ndeki çılgın Teknolojik gelişmeler bu süreci tetiklemiş ve 

tıkanıklığın çözümüne rol model olmuştur. Bir nevi digital devrimcilik diyebileceğimiz bu 

süreçte acımasız kapitalist düzene karşı ilk defa bu kadar açıktan meydan okunmuş, rayından 

çıkan Ekonomiyi yerine oturtmak için ilk defa küresel düzeyde girişimcilik bu kadar 

popüler olmuştur. 

Her şeyden önce girişimcilik bir akıma dönüşmüş durumdadır. Bir akım oluştuğunda 

taklitlerini başka ülkelerde de mantar gibi yayıldıklarını görmek bunun ispatıdır. Evet bu 

bir akımdır ve unutmamalı ki daha önceki akımlar gibi girişimcilik akımı da geçicidir. 

Zamanı geldiğinde büyük taşlar yerine oturunca, küçük taşlar da sadece arayı dolduracaktır. 

Fırtınalar yerini sessizliğe bıraktıktan sonra eski heyecan yerini daha profesyonel 

ve kurumsal yapılara bırakacaktır. 90’lı yıllarda Kişisel Gelişim akımı da böyle olmuştu. 

Amerika’dan ilk önce Avrupa’ya sonra Türkiye gibi başka ülkelere yayılmıştı. Kişisel Gelişim 

akımı yerini sertifikalı uzmanlara bırakmış durumda. Sundukları çözüm de halktan ziyade 

daha çok kurumsal danışmanlık alanlarında devam etmektedir. 

Girişimcilik akımı da böyle olacak, şu anda gelişmekte olan ülkelerin Yeni Girişim’lere 

(Startup) verdikleri desteklerin artmasıyla birlikte ihtiyaç duyulan standardı yakalayacak ve 

bunun dışındaki girişimciler dışarıda kalacaktır. Gençlerin Yeni Girişim’leri büyük oyuncu 

olmak yerine büyük oyuncular tarafından satın alınmak olacak. Çılgın girişimcilik akımını 

standartizasyona kavuşturmayı başaran ülkeler Ekonomilerinde yeni girişimciler yetiştirerek 

yeni istihdam kapıları oluşturabilecek, Ekonomileri rahat nefes alacak ve dışa bağımlılık 

azalacak. Milyar dolarlık şirketler oluşturarak arkadaki girişimcilere yeni rol modelleriyle 

motivasyon verecek, dünyayla daha iyi rekabet edebilecektir. 

Şu andaki dünya üzerindeki akıma aldanarak girişimciliğin yeni bir yenilikmiş gibi sunulması 

bir pazarlama aldatmacasıdır zira girişimcilik insanlığın tarihinden beri varolan bir 

husustur ancak belki de hiç bu kadar suyu çıkmamıştır. İnsanların aşırı ilgisi girişimciliğin 

kendisini bile yeni bir Ekonomi’ye dönüştürmüştür. 

Bu kitapla birlikte siz de dünyada esen startup girişimcilik fırtınasının içeriğine vakıf olacak 

ve özellikle Silikon Vadisi gibi dünyanın Teknoloji merkezinin kullandığı modelleri hakkında 

bilgi sahibi olacaksınız. Bu kitapta siz her şeyden önce Yeni Girişimin Bizcesi’ni görecek 

ve neden Startup Alaturka dediğimizi daha iyi anlayacaksınız.

Bir Arkansas Günlüğü 

Beş yıldan fazladır Arkansas eyaletindeki yaşamım boyunca dünya gündeminin her türlü 

yönünü takip etmeye çalışıyorum. 2012 Ocak ayında düşüncelerimi insanlarla paylaşmaya 

karar verdim. Uzun yıllar kafamda biriken şeyleri paylaşmak istiyordum. 

2kere2beseder.com sitesini kurarak blog yazmaya başladım. Girişimcilik, liderlik, sinema, 

ilişkiler, ve biraz da politika hakkında yazılar yazdım. İki sene sonra yüz altmışın üzerinde 

blog yazısına ulaşmıştım. Aradan geçen iki sene içinde en çok okunan yazım hiç 

beklemediğim şekilde Startup Nedir yazısı olmuştu. Nedeni ise çok basitti. Google’da Startup 

Nedir yazdığınızda ilk olarak benim yazım çıkıyordu. Gerçekten de insanlar startup 

konusunu merak ediyor, araştırıyor ve blog sayfamdan bana ulaşıyordu. 

Bu nedenle daha çok kişiye ulaşması için farklı blog yazılarımı da içine katarak startup 

(yeni girişim) meselesini etraflıca ele alıp kitaplaştırmaya karar verdim. Özellikle Türk 

Kültürü’nü de işin içine katarak kendi çizgimizde startup fenomenini incelemeye başladım. 

Bu kitap bloglarımın derlemesi olsa da pek çok konuyu yeni işliyorum. Yani buradaki 

bütün konuları blog sayfamda bulamayabilirsiniz. Dolayısıyla blog yazılarımı okuduğunuz 

halde burada farklı konular da okuyacaksınız. Yine de bloglarımı takip edenlerin daha çok 

istifade edeceğini düşünüyorum. 

Evet çevremizdeki inanılmaz Teknolojik gelişmeler karşısında sarsılan insanımıza bu işin 

içeriği hakkında bilgi vermeyi ve bunu yaparken de Türk Kültürü ekseninde meseleleri ele 

almayı kendime misyon edindim. Bundan dolayı bu kitaba Startup Alaturka dedim. Yani 

Yeni Girişimin Bizcesi... 

Bu kitap iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısmı motivasyon ağırlıklı olup startup kültürü 

hakkında ön bilgi vermektedir. Aynı zamanda ABD kaynaklı başarı hikayelerindeki temel 

modelleri tartışmaya açar. Silikon Vadisi’ni ve Hollywood dünyasını kopyalamak yerine 

hangi metafizik temeller üzerinde çalıştıklarını göstermeye çalışır. Birinci kısımdan sonra 

girişimciliğin temel metafizik dinamiklerini öğrenerek, korkunuzu yenecek ve derin sulara 

açılmak isteyeceksiniz. 

İkinci kısımda ise startup teknik olarak ele alınıyor. Her konunun sonu özetlendiği için 

öğrendiklerinizi pekiştireceksiniz. ABD kaynaklı startup metodlarını daha yakından 

görme fırsatını yakalayacaksınız. İkinci kısım size startupların (yeni girişim) nelere dikkat 

etmesi gerektiği hakkında detaylı bilgi sunacaktır. 

Kitabta anlatılan bütün modeller Alaturka mantığı üzerinden işlendiği için kendinizi bir 

anda kitapla tartışıyor bulacaksınız. Ülkeler yerini artık güçlü şehirlere bıraktığını görecek, 

yeniliğin (inovasyonun) hangi şartlar altında fışkırdığına tanıklık edeceksiniz. Bu kitabı 

okuduktan sonra siz de artık bir startup kurmak isteyecek ve artık Türkiye’nin de kendine 

özgü startup kültürünü oluşturması gerektiğine ikna olacaksınız. Startup Alaturka ile 

kendinizin de dev Ekonomiler oluşturabilme ihtimalini görerek heyecanlanacaksınız.Eğer 

kitap hakkında düşüncelerinizi paylaşmak isterseniz bana 2kere2beseder.com adresinden 

ulaşabilirsiniz.

I. Kısım 

Mantığı çok abartmayın... 

Bundan yirmi yıl sonra, yaptıklarından çok yapmadıklarından daha 

fazla pişmanlık duyacaksın. Bu yüzden, halatlarını söküp at, güvende 

olduğun limandan ayrıl, yelkenlerini rüzgarla doldur, araştır, hayal et, 

keşfet. 

- Mark Twain -

Giriş 

2012 Ocak ayında Avustralya’da çıkan bir haberde bir hemşirenin ölüm döşeğindeki insanların 

en büyük pişmanlıklarını kitaplaştırdığını anlatıyordu. Sayısız hastayla görüşen Avustralya’lı 

hemşire ölümün en son demlerini yaşayanların itiraflarını kaleme almıştı. En büyük 

beş pişmanlıklarının birinci maddesi şöyleydi. 

Keşke başkalarının benden beklediği hayatı sürmek yerine düşlerimi gerçekleştirme cesaretim 

olsaydı. 

Hemşirenin kısa zaman içinde ahirete göç edecek hastalardan elde ettiği bu feryat bize 

önemli bir gerçeği haykırıyordu. Onları pişmanlığa iten en büyük neden zamanında insiyatif 

almak yerine başkalarının hayatını yaşamış olmalarıydı. Ellerine geçen fırsatları değerlendirme 

cesaretini kendilerinde bulamamışlardı. Siz hayal kurup peşinden koşmazsanız 

mutlaka başkalarının hayallerini yaşamak zorunda kalırsınız klişesini zihnimize tekrar 

kazıyordu. 

Kitap yazmak, kendi işini kurmak, okul açmak, başarılı bir Tenis Raket’i olmak, ünlü bir 

Piyanist olmak, yurt dışında en iyi okula kabul almak, en iyi labaratuarlarda icatlar yapmak, 

yeni bir dil öğrenmek, oyuncu olmak, Ressam olmak, iyi bir hatip olmak, Siyaset’e atılıp 

ülkeyi yönetmeye aday olmak, Yönetmen olmak, sinema oyuncusu olmak, tutkulu bir Televizyon 

sunucusu olmak, insanların dertlerini çözen başarılı bir Psikolog olmak, dünyayı 

dolaşmak, şarkıcı olmak, stand-up şovlarla insanları güldürmek, yurt dışında yaşamaya 

karar vermek, sivil toplum kuruluşlarına katılıp yetimleri, fakirleri gözetmek... 

Liste böylece uzayıp gider çünkü insanlar hayal etmeyi sever. Yukarıdaki söz konusu güzel 

hayallerin en az birine herkes hemen hemen sahiptir ancak pek azı peşinden gidebilme 

cesaretini gösterir. İçindeki çılgın ses bağırdığı halde türlü türlü bahanelerle o kutsal ses 

bastırılır. Böylece kendi yüreğinin sesini duyamayanlar başka yüreklerin esiri olurlar. 

Peşinden gidilmeyen, kovalanmayan hayallerin intikamı acı olur. Ölüm döşeğinde bile 

olsa size kendisini itiraf ettirir. Özellikle başkalarının sizin hayallerini gerçekleştirdiğini 

gördüğünüzde içiniz daha da burkulur. 

Hayallerini tutkularıyla birleştirebilen ve ne pahasına olursa olsun peşinden gidenler ise cesaretlerinden 

ve gayretlerinden dolayı mükafatlandırılırlar. Hayat gerçekten de cesur olanın 

tarafındadır. Ölüm önce savaştan kaçanların üzerine oklarını isabet ettirir. Sizden istenen 

ise sadece cesur mangal gibi bir yürektir. 

Bir şeyi gerçekten de istediğinizde onu gerçekleştirmek için hayat size fırsatlar verir. Hayatta 

en çok istediğiniz şey ile sınanırsınız. Sabrınız, azminiz, cesaretiniz her şeyiniz sonuna 

kadar sınanır. Hayallerinizde samimi olup olmadığınız test edilir. 

İçinizdeki çılgın sese kulak vererek hedeflerinizi sırasıyla gerçekleştirebilmeniz elbette 

mümkün yalnız bu sesi sizin nasıl yorumladığınız her şeyden çok daha mühimdir.

Startup Çılgınlığı 

Hayaller dedik çünkü şu anda cep telefonları, televizyonlar, uydular, bilgisayarlar hepsi bir 

hayalle başladı. Hayatımızı derinden şekillendiren tekno şirketlerinin hepsi basit bir hayalle 

yola koyuldular. Tekno şirketlerinin başlangıç aşamasına startup (yeni girişim) dedikleri 

için de dünyanın en büyük ilgi odağı oldular. Bu kitapta hepimizin yakından tanıdığı Silikon 

Vadisi’ndeki başarılı Teknoloji firmalarının hayallerini başlangıç aşamasında hangi 

modeller üzerinde kurduklarını göreceksiniz. 

Startup ya da Türkçe karşılığı Yeni Tekno Girişim veya Yeni Girişim başlangıç aşamasındaki 

Teknoloji şirketlerine deniyor. Bu kitapta startup firmalarının hangi yöntemleri izlediklerini 

göreceksiniz. Serendiplik Modeli (Serendipity), Startup (Yeni Girişim), Yalın Girişim (The 

Lean Startup), Teknoloji Yaşam Döngüsü (Technology Adoptation Lifecycle), Büyütme 

Korsanlığı (Growth Hacking) gibi son dönemin popüler kavramlarını öğreneceksiniz. 

Bütün bu kavramları açıklarken Türk kültürünü esas alarak Türkiye’nin bu kavramların 

neresinde olduğu ile ilgili daha iyi analiz yapabilme kabiliyetine de kavuşacaksınız. Silikon 

Vadisi’nden çıkan başarılı modelleri öğrenirken Türk Kültürü’ne uyup uymadığını da 

tartışacağız. Startup Alaturka dememizin amacı da körü körüne Amerika Birleşik Devletleri’nden 

aldığımız kavramların peşinden gitme alışkanlığımızı değiştirmektir. 

Başka ülkenin kendi kültür dinamikleriyle oluşturmuş olduğu elbisenin herkese uymadığına 

şahit olacaksınız. Bununla birlikte başarılı tekno şirketlerin başlangıç aşamasında kullandıkları 

modelleri öğrenip hakklarını da teslim edeceğiz. 

Evet şu an startup dünyanın en büyük çılgınlıklarından sayılıyor. 1970’lerden itibaren 

Amerikalı genç girişimciler kendi hayallerinin peşinden koşarken dünyanın en büyük 

Teknoloji merkezini de oluşturduklarının farkında değillerdi. Şu an için geldikleri noktayı 

aşağıdaki tablodan rahatlıkla görebilirsiniz. 

Tablodan da görüldüğü gibi Amerika’nın 

büyük Teknoloji şirketlerinin yıllık 

geliri başka ülkelere tekabül ediyor. Yani 

Amerika Birleşik Devletleri kendi içinde 

sayılı büyük şirketleriyle başka ülkelerin 

yıllık gelirine denk gelir elde ediyor. 

Bankacılığıyla, çikolatalarıyla, saatleriyle 

ünlü İsviçre bile ancak bir Apple ediyor. 

İşte bütün bu işletmeler startup sürecinden 

geçip kozadan kelebeğe doğru 

kanatlandılar. Bundan dolayı bu kitapta 

startuplarla ilgili bütün önemli kavramların 

izahını da kendimize borç bildik. 

Şirket Yıllık Gelir Ülke 

(milyar $) 

Apple 427 İsviçre 

Microsoft 206 Tayland 

IBM 186 Portekiz 

Samsung 156 İsrail 

Google 154 Mısır 

Oracle 120 Cezayir 

Intel 117 Peru 

Qualcomm 85 Kazakistan 

Amazon 81 Bangladeş 

Ebay 48 Küba 

Şirket vs. Ülke

Ve Şimdi 

Gerçekten de startup çılgınlığına kayıtsız kalmak artık mümkün değil. Dünyada bu kadar 

gelişmeler olurken Türkiye gibi başarıya aç bir ülkenin kayıtsız kalması kesinlikle mümkün 

değil. 

Amazon siparişleri eve drone’larla (insansız hava aracı) getirmek için son testlerini yapıyor. 

Facebook dünyada İnternet erişimini yaygınlaştırmak için satellites drone’larını (İnsansız 

Hava aracı Uydusu) duyurdu. Facebook ile rekabet eden Google başka bir drone firmasını 

satın aldı. Onlarda gözünü İnternet dronelarına dikmiş durumda. Amaçları ise dünya nüfusunun 

üçte ikisini İnternet’e eriştirmek. Biz Türk’ler “İstikbal Göklerdir” sözünü sanırım 

yeni anlıyoruz. Göklere hakim olmak için ille de askeri uçakları göndermek gerekmiyormuş. 

Facebook, Google Internet Drone 

Amazon Sipariş Drone 

Dünyanın mobil çılgınlığı ise zaten malumunuz. Cep telefonsuz bir hayat artık mümkün 

değil. Google ile Samsung arasındaki amansız rekabeti film izler gibi izliyoruz. Google 

başkalarıyla rekabet etmeden yerinde duramıyor. 

Bir yandan da 3D yani üç boyutlu yazıcılarla üretim endüstrisi değişmeye başladı. Artık 

Boeing Hava şirketinin malzemesinin yüzde kırkı bu fabrikacıklardan üretiliyor. Hem araba 

hem uçak olarak kullanılabilen araçlar bile startup şirketleri tarafından üretilmeye başlandı. 

İnsan böbreğinin çalışmayan hali bile olsa 3D yazıcılarla üretilmeye başlanması da geleceğe 

dair önemli ip uçları barındırıyor. Artık yeni iş alanları, yeni şirketler ve yeni bakış açıları 

var. 

Google artık evinizin içine bile girdi. Nest firmasını $3.2 Milyar’a satın alarak kendi uygulamanızdan 

evinizin termostatını kontrol edebilirsiniz. Twitter, Facebook, LinkedIn, Pinterest, 

Instagram, Snapchat, Whatsapp gibi sosyal medya çılgınlıklarını ise anlatmaya gerek 

bile yok. Onlarsız hayat artık mümkün değil. E-Posta’mızı kontrol eder gibi artık onları da 

kontrol etme ihtiyacı duyuyoruz. 

Snapchat Facebook’un $3 Milyar’lık teklifini reddecek kadar özgüvene sahip gençlerin 

varlığını da gösteriyor. Bu gençler büyük teklifi reddede dursun Facebook kısa süre sonra 

Whatsapp’ı $19 Milyar’a satın alarak bütün herkesi şaşkına çevirmiş durumda. Daha önce 

de popüler fotoğraf paylaşım uygulaması Instagram Facebook tarafından $1 Milyar’a satın 

alınmıştı. Böylece Facebook Whatsapp’tan sonra çıtayı iyice yükseltmiş oldu.

Artık Özgeçmiş hazırlamak yerine LinkedIn yeterli oluyor. İş dünyasının büyük çoğunluğu 

LinkedIn’e bağlı. Twitter insanlara sosyal protesto özgürlüğünü vererek dünya toplumlarını 

şekillendirmeye devam ediyor. Ünlülerin fotoğraflarını anında Instagram’da takip ederek 

aslında onların egolarını da takip ediyoruz. 

Ebay ve Amazon geleneksel ticaretteki toptancı kavramını öldüreli zaten çok oluyor. Artık 

her şey alıcıyla satıcı arasında gerçekleşiyor. Ticaretin dikeyi, yatayı, kulübü derken İnternet’te 

satın alınmayan şey kalmadı dersek abartmış olmayız. 

Arabanızı kullanırken radyodaki sevdiğiniz bir şarkıyı detaylı tanımak için Shazam uygulamasını 

açıp kim olduğuna bakabilirsiniz. Shazam müziğin sesini algılayarak şarkıcının kimliğini, 

şarkının kendisini bir kaç saniye içinde gösteriyor. Yani gerçek zamanlı uygulamalar 

ile merakınızı anında giderebilmeniz artık mümkün. 

Uber uygulaması ile San Francisco’da taksi yerine daha iyi fiyatlarla araba kiralayabilirsiniz. 

Artık taksi için uzun uzun beklemeye gerek yok çünkü araç paylaşım uygulamsı Uber size 

kısa zamanda araç getiriyor. Uber’ın klon uygulamaları başka ülkelerde çoktan görücüye 

çıkmış durumda. Airbnb ile de otel yerine kiralık bir daire kiralamanız mümkün. Onun da 

klonları piyasayı doldurmuş durumda. Ara katmandaki büyük oyuncular yerini startupların 

paylaşım modellerine bırakmış durumda. 

Akıllı telefonlardan bankacılık, oyun, haberleşme, sosyal medya hayatın doğal bir parçası 

haline geldi. Kimse size akıllı telefonunuz var mı diye sormuyor, neden yok diye soruyor. 

Eğitim sistemi değişiyor, uzaktan öğrenmeyle insanlar master yapıyor, okul okuyor, ders 

çalışıyor. Akraba ziyaretimizde selamla başlamak yerine wireless (kablosuz ağ) şifresi soranlar 

artık normal karşılanıyor. Daha karpuz kesecektik deseniz bile misafirin mazereti evde 

yetiştirmesi gereken e-postalar oluyor. 

Evet menfi ve müspet olarak hayatımız çılgın hayalcilerin azminden dolayı değişiyor, şekilleniyor, 

parlıyor, sönüyor, hızlanıyor. Artık beynimizin en ücra nöronları onların aletlerinden 

fışkıran içerikle doluyor. Gözlüğümüze (Google Glass), kol saatimize (Samsung Watch) 

kıyafetimize ve hatta genetiğimize kadar göz dikmişler. 

Artık bir tercih yapmak zorundayız. Ya koyunların kervanına katılacağız ya da çoban olacağız. 

Eğer başarabilirsek ana çiftliğin sahibi de olacağız. Çok daha ileri gitmek istiyorsak 

kendi modellerimizi oluşturacak ve kendi kurallarımızı koyacağız. Ancak her şeyden önce 

bu kadar gelişme karşısında enaniyeti bir tarafa bırakıp, hali hazırdaki sistemleri, modelleri, 

yöntemleri öğrenecek ve bunun için de herkesten daha çok sabırlı olacağız. 

Milyar dolarlar havalarda uçuşurken bütün bu gelişmelere tabii ki sessiz kalamayız. Bütün 

bu gelişmeler gerçekten de başımızı döndürüyor. İlişkiler, düşünceler değişiyor, insanlar 

kendisini ifade hürriyetine kavuşuyor. İlişkiler sosyal medyada yara alıyor, kimi paylaştığı 

tweetten dolayı işten atılıyor, kimi yurt dışına bile sürülüyor. Kısacası her şey değişiyor ve 

bizim de kendimizi acilen konumlandırmamız gerekiyor.

Serendiplik Modeli (Şans Havuzu) 

Hayaller, hedefler, şirketler, startuplar dedik ve bunların 

çoğunun Silikon Vadisin’den çıktığını söyledik. 

Peki bu kadar büyük başarının hiç bir modeli yok 

mu? Şimdi biz de onlar gibi yatırımcıları, mucitleri, 

yazılımcıları, girişimcileri bir araya getirirsek ve onlar 

için binalar yaparsak aynı başarıyı yakalayabilir 

miyiz? Tabii ki hayır, hem de koskocaman çivili bir 

HAYIR. Silikon Vadisi’ini inşaat sektörüne denk 

görenlere ilk olarak yandaki kitabı okumalarını 

tavsiye ediyoruz. 

Get Lucky (Şanslı ol veya Şansı Yakala) şu ana kadar 

okuduğum en iyi kitaplardan diyebilirim. Şansın 

aslında planlanan bir yolculukta, mucizelerin yakalanabileceğini 

iddia ediyor ve örneklerle anlatıyor. 

Adından da anlaşılacağı gibi “Planned Serendipity” yani planlanmış serendiplik (tesadüf, 

şans) demektir ve sizin farkındalık gücünüzle oluşturmuş olduğunuz tesadüfler zinciridir. 

Başarı, ilişkiler, buluşlar planlanan bir olgudan ziyade, nedenini bilmeden ve sorgulamadan 

ancak cesaret ve kararlılık göstererek farkındalığınızla oluşturulmuş tesadüfler havuzunda 

deneme yanılma yöntemleriyle elde edilen olay sonuçlarıdır diyor kitap. 

Çok mu karışık oldu? O zaman en basit anlamıyla şöyle diyelim: Şans sizin risk alarak kendi 

iradenizle oluşturabileceğiniz bir tesadüfler zinciri olabilir. Tesadüf dediğiniz şey zaten 

zaten rastlantısal başı bozuk olaylar kümesi değildir. Tesadüf İlahi sevkiyatın beşeri adıdır. 

Bir partide tanıştığınız birisiyle ilişkiye başlamanız, bir trafik kazasında hayat arkadaşınızı 

bulmanız, arkadaşınızı ziyaretinizde duyduğunuz bir işe başvurup kabul almanız gibi olaylar 

rastlantı gibi gözükse de sebepler dairesinde sizin cüzi iradenizin de bir sonucudur 

çünkü partiye gitmeyi siz kendiniz tercih ettiniz, arkadaşınızı ziyarete kendiniz karar verdiniz 

ve hayırsız gibi gözüken bir trafik kazasında da arabayı siz kendiniz kullanmayı tercih 

ettiniz. Halk dilinde istemeyi vermeseydi vermeyi istemezdi diye tanımlanan cüzi irade kendi 

isteğinizin bir sonucudur. 

Eski dilde tevafuk şimdi de kısmet dedikleri kaderin cüzi irade boyutunda insanın yapabilecekleri 

sanıldığından da fazla. Bunun ilk şartı şansın ayağınıza kadar gelmesini beklemeyi 

terketmektir. Sonra da kitapta değişik örneklerle anlatıldığı gibi şansın sadece hazırlıklı 

olarak beklemek değil aynı zamanda belirsizlik havuzuna kendinizi bilinçli olarak atabilme 

cesaretini gösterebilmenizdir. Yani şans insanların bildiğinin aksine sizin kendinizin planlayabileceği 

bir durum olabilir. 

Planlanmış serendiplik bir bakıma başarının metafizik boyutudur. Başarılı insanların 

hikayelerine baktığınızda hiç beklemedikleri anda ivme kazandıklarını görürsünüz. Bir 

telefon, bir insan, bir konferans, bir kitap, bir alet, bir film veya bir çocuk uzun süredir 

çalıştıkları bir konunun çözümü için ilham verebilir ve sonra da aniden hayatları değişir.

Tasavvufçular insan aleminin beş kısımdan kalp, ruh, sır, hafi ve ahfâ’dan oluştuğunu söylerler. 

İnsanın kendi metafizik boyutu kendisine kılavuzluk yapacak istidadlardan oluşur. 

Onların dilini anlamak için ise hikmet dili gerekir. Bir şeyin arkasındaki gerçek nedenini 

görebilme kabiliyeti, olayların anlamını kavrayabilme becerisi, isabetli karar verebilme 

özelliği gibi insan ruhunun işin içinde olduğu metafizik zekaya hikmet dili denir. 

Siz hikmet dilinin içinde ilham, içgüdü ve sezgiyi de insan ruhuyla birlikte ele alabilirsiniz 

Ruhun mekanizmasını tartışacak değiliz ancak şunu söyleyelim ki ruhun merkezi olan 

kalp değişik fonksiyonlarla donatılmıştır. İnsan sadece beyniyle düşünmez, ruhunu da işin 

içine katarak karar verir ve ilham, üçgüdü, sezgi gibi ruhsal fonksiyonlarından istifade 

eder. Unutmayın ki eğer çok ter döktüyseniz ve üzerinize düşen görevleri yerine fazlasıyla 

getirdiyseniz ruhsal paradigmalar devreye girer. Hızır ancak bir hikmet gereği kapınızı 

çalar. Çevrenizde meydana gelen olaylar, objeler insanlar kullanılarak size yol gösterilmeye 

çalışılır. 

Hayatın işaret dilinden anlayabilmeniz için de hikmet dilinden anlayabilmeniz gerekir. Bazen 

rüyalarınız bile size yol gösterebilir. Bu meziyetler kişinin inancına, ruhsal hayatına ve 

çevresine göre oldukça değişkenlik arzeden mevzulardır. 

Bizi ilgilendiren kısmı ise girişimcilerin dışarıyı aşırı kopyalaması, gereksiz şekilde aşağılık 

kompleksine girmesi ve kendisine değer vermemesine karşın onları itikad bozukluğundan 

sakındırmaktır. Bunun için ise girişimcinin ilk önce işaret dilinden anlaması gerekir. 

Serendiplik işte bu tarz metafiziğin hayata geçtiği ekosistemlerdir. Mesela Silikon Vadisi ve 

Hollywood gibi ekosistemler iki büyük metafizik ortamdır. Bu ortamlarda işaret diline vakıf 

başarılı hikayeler bulabilirsiniz. Biz sadece şunu söyleyelim ki bu tarz metafizik ortamlarda 

ruhlar çarpışır, kıskanır, rekabet eder, etkileşime girer, üzülür, sevinir, özenir ve heyecanlanır. 

Bundan dolayı kendi modelimize Startup 

Alaturka diyoruz. Bir Türk startup girişimcinin 

ruhunu neler heyecana geçirebilir. 

Gereksiz kıskançlık yerine paylaşımı nasıl 

öğrenebilir? Çok fazla eleştiri hastalığını 

nasıl tedavi edebilir? Hayal gücünü zenginleştirmek 

için hangi sanatları öğrenmelidir? 

-Serendiplik modeli metafizik gerilim modelidir- 

Gündemdeki saçma sapan siyasi kısır 

tartışmalardan nasıl korunabilir? Nelerden 

hoşlanır veya hoşlanmaz? Rekabet ederken 

rakibini takdir etmeyi nasıl öğrenebilir? 

Kendi ruhsal hayatına nasıl manevi zenginlik 

katabilir? Egosunu nasıl yönetebilir? Yani kısaca 

kendisini tanıma yolları nelerdir ve nasıl 

olmalıdır?

Startup Alaturka’yı keşfettiğimiz zaman kendi girişimcilik modelimizi de keşfetmiş olacağız. 

Bu kitapla biz sadece başlangıç yapıyoruz. Yine de işe serendiplik modelini anlamakla 

başlayabiliriz. Bizim de kendimize yönelik şans havuzları oluşturabilmemiz gerekiyor. Kendi 

insanımızın ruhunu tetikleyecek şeyleri zamanla anlayıp sistemleştirebilmemiz gerekiyor. 

Evet ilk önce serendiplik modelini hayata geçirmemiz gerekir çünkü ruh rahat ve risksiz 

ortamda harekete geçemez. Ruhun harekete geçmesi ve fonksiyonlarını icra etmesi için 

riskli, çoğulcu, etkileşimli, zengin ve heyecanlı ortamlar gerekir. Ruhun gerilmesi gerekir. 

Ruh korkacak, acı çekecek, endişe edecek, kızacak, sevinecek, esneyecek, şişecek, coşacak 

ve hırslanacak ki insan kendi bütün melekelerini de birlikte çalıştırabilsin. İşte planlı serendiplik 

insanı çoğulculuk ortamlarına sokarak ruhun bu ihtiyacını karşılayor ve kişiyi sonu 

belirsiz fakat anlamlı bir yolculuğa çıkartıyor. 

Metafiziğin çalışması için sizin kendinizi bilinçli olarak şans havuzuna bırakıp Kainatın 

Sahibine güvenmeniz gerekiyor. Mucizeler limanda oluşmaz, denizin tam ortasında fırtınalı 

zamanlarda oluşur. Totemler yapıp şirke düşmek yerine ruhunuzu Sahibine teslim ederek 

Onun kararına rıza gösterebilirsiniz. 

Neden mi? Çünki biz gerçekten de çok belirsiz bir dünyada yaşıyoruz. Karşımıza neyin 

çıkacağından habersiz zavallı aciz insanlarız. Hiçbirimiz bir saniye sonrasını bilmiyoruz. 

Konferanslarda, seminerlerde başarılı insanlar size gelecekten bahsetse de inanın onlar da 

sonrasından habersiz yaşıyorlar. Bakmayın öyle konuştuklarına, onlar da aynen sizin gibi 

geleceği planlamaktan aciz insanlar. 

Ancak onları sizden ayıran en önemli yönleri kendilerini zamanında riskli şans havuzuna 

bırakabilme cesaretini gösterebilmeleridir. Siz acabalarla vakit geçirirken onlar planlarını 

programlarını yapıp kervan yolda düzülür deyip okyanusun içine balıklama atladılar. 

İşte Get Lucky kitabında milyar dolarlık şirketlerin planlı şans havuzunu nasıl oluşturdukları 

anlatılıyor. Dünyayı değiştiren insanların en belirsiz ortamlardan nasıl fışkırdığına şahit 

oluyorsunuz. 

Kimler mi? Facebook, Twitter, Google, Pinterest, 

Microsoft, Apple, Amazon, 3M, Pixar ve 

daha nice bilindik firmalar farklı niyetlerle yola 

çıktılar ve farklı sonuçlar yakaladılar. 

Her şeyin mükemmel olmasını beklemediler. 

Yolda farklı imkanlarla karşılaştılar ve esneklikleri 

sayesinde kendi hayallerinin ötesinde 

mükafatlandırıldılar. Onlar risk almayı seven ve 

dünyanın dengesini aşırı derecede bozanlardan 

oluşuyor. Dünyanın en zengin insanları oldular 

ve herkesin iştahını kabarttılar. Dolayısıyla 

dünyanın en büyük ilgi odağı oldular. 

Risk alanlar her zaman zengin olamadılar fakat 

zengin olanlar hep risk alan insanlardan oluştu.

Silikon Vadisi’nin kendisi bile planlı tesadüfler 

sonucu oluşmuş bir başarı hikayesidir. İşte insanların 

asıl yanıldığı nokta burasıdır. Silikon 

Vadisi bir inşaat hikayesi değildir. Farkındalıkla 

tecrübenin biriktirildiği ve sonrasında neyin 

geleceğini kendilerinin bile tahmin edemediği 

delice bir metafizik ortamdır. İnsanlar Silikon 

Vadisi’ndeki Ekosistemi tanımlarken toplama 

kampı gibi yatırımcıların, iş adamların, 

yazılımcıların ve girişimcilerin bir araya getirilip 

inovasyona dayalı ürün geliştirildiği yer 

olarak tanımlıyorlar. 

Ekosistemin tarifi kesinlikle bu değildir. 

Ekosistem dar bir alanda inovasyon gibi en 

önemli ruhsal fonksiyonu icra edebilmek için 

oluşturulmuş bilinçli belirsizlik ortamıdır. 

Belirsizlik olacak ki endişe, korku, sevinç, 

mutluluk, rekabet, hırs, kıskançlık, imrenme, 

övülme, narsistlik gibi müspet ve menfi 

duygular tetiklensin sonra da yenilikçi ürünler 

fışkırsın. 

- Silikon Vadisi - 

Bu harita farklı şirketlerin eklenmesiyle halen 

genişliyor. 

Serendiplik modeli sadece Silikon Vadisi’ndeki şirketler için geçerli değildir. Mesela dünyaca 

ünlü Hollywood’taki oyuncuların yaşadığı hikayeler de tipik bir serendiplik modelidir. 

Oyuncu adayının Los Angeles’ta bir ajans bulması en büyük belirsizliktir. Zamanını oyunculuk 

seçmelerine (audition) harcayarak ajans bulmaya çalışır. Bulduğu ajansın kendisine 

ne zaman hangi filmde rol bulacağı ayrı bir belirsizliktir. Oyuncunun film setinde durumu 

bile performansına göre her an değişebilir. 

Bir filmde oynasa bile başka filmlere çağrılma olasılığı tamamen şartlara bağlıdır. Jennifer 

Lawrence gibi bir oyuncu kısa zamanda Oscar da alabilir, Leonardo Di Caprio gibi yılların 

oyuncu Oscar’sız eve de dönebilir. Bir film oyuncusunun ortamı o kadar belirsizdir ki 

kendisini büyük bir azimle ve iradeyle tamamen bir şans havuzuna bırakmıştır. Bu havuzda 

insanlarla etkileşimde bulunur, çalışır, çabalar ve elinden gelen bütün gayreti gösterir. 

Bundan dolayı en ilginç hikayeleri Hollywood dünyasından duyarsınız. Onların hikayeleri 

dünyanın en ilginç ve dinlemeye en değer hikayelerdir. 

Bununla birlikte yıllarca Los Angeles lokantalarında çalışıp oyunculuk seçmelerini (audition) 

kovalayan insanlar da mevcut. Onlar da gerekli insan ağını yakalayamadıkları için 

ve yanlış stratejilerden dolayı geride kaldılar. Yani planlı serendiplik için kendinizi şans 

havuzuna bırakmanız da yetmiyor. Onun gerektirdiği hareket, esneklik, strateji, kararlılık, 

çoğulculuk gibi şartlarını da yerine getirmeniz gerekir. Bazen de hayat size uygun olmadığınız 

bir alanı zorlamanın yersiz olduğunu söylemeye çalışır. Zira Vermezse Mabud 

neylesin Sultan Mahmud sırrınca her şey Mevla’nın takdirine kalıyor ama bir kapı kapanıyor 

farklı binlerce kapı açılıyor.

Yani ister Silikon Vadisi ister Hollywood, Amerika Birleşik Devletleri kendi metafizik ortamlarını 

oluşturmayı başarmıştır. Başka ülkelerin aynısını kendi ülkelerinde uygulamaları 

kesinlikle mümkün değildir. 

Bunun farkında olan Hindistan ise kendi Bollywood’unu oluşturmuş ve ürettikleri filmlerini 

tamamen kendi kültürel kodlarıyla hayata geçirmiştir. İsmini kopyalasa da Bollywood’da 

çekilen filmler tamamen Hint Kültürü eksenlidir. Hint film sektörü yine eskiden olduğu 

gibi ritme dayalı danslı filmler çekmeye devam etmektedir. 

Bu kadar serendiplik modeli tartışmasından sonra şimdi de bir kaç örnek verebiliriz. 

Amazon 

Eğer siz Amazon’u halen kitap, dvd gibi parakende ürünler satışı yapan bir şirket olarak 

görüyorsanız bakış açınızı şimdiden değiştirmelisiniz. Amazon şirketi artık bir Teknoloji 

şirketidir ve bunu da Bulut Teknoloji tabanlı (Cloud based Computing) sistemlerine 

borçludurlar. 

Amazon’un CEO’su Jeff Bezos her çalışanından kendi sisteminin başka platformlarla 

konuşabileceği bir arayüz ister. İnsanlar doğal olarak web servisleri yazmaya başlarlar. Son 

derece belirsiz olan bu süreç Bulut Teknolojisine kadar uzanır. Jeff Bezos çalışanlarına 

tanıdığı zaman esnekliği şirketi hayallerinin ötesine taşır. 

Bugün dünyanın konuştuğu Bulut Teknlojisine sahip şirketlerden biri Amazon’dur. Piyasada 

Instagram’ın resimlerini Amazon’un Bulut Teknolojisinde depolayarak başladığı bilinmektedir. 

Bugün Amazon Cloud sistemleri girişimciler için vazgeçilmez bir imkandır. 

Ayrıca Amazon aynı zamanda bir medya şirketidir. Amazon Prime ve Instan Watch ile 

Netflix’e kafa tutabilecek film izleme imkanınız vardır. Hem de Sinema’da vizyondan yeni 

kalkan en son filmleri bile izleyebilirsiniz. İşin ilginç tarafı da kendi rakibi Netflix’in film 

sunucuları da Amazon tarafından karşılanmaktadır. 

Amazon şimdi de dronelar (havasız sipariş aracı) üzerinde çalışıyor. Yakın gelecekte siparişlerinizi 

artık evinize dronelar getirecek ve lojistik alanında yeni bir çığır açılmış olacak. 

Fedex gibi geleneksel lojistik yöntemlerin bu durumdan etkileneceği aşikar. 

Ayrıca Amazon proje takımlarını startup kültüründe 

çalıştırıyor. Bunun sebebi vurguladığımız aynı sebep 

yani serendiplik. 

Startuplar da son derece belirsiz ortamlar olduğu için 

serendiplik modeline en yatkın modeldir hatta ta 

kendisidir. Girişimcinin göz bebeği gibi kurduğu startupta 

serendipliğin gerektirdiği doğru metodlar uygulanırsa 

başarılı olmamak için bir sebep yoktur.

3M 

Başka ilginç bir örnek ise her gün çalışma masamızda 

kullandığımız postitlerin hikayesidir. 1960’ların sonlarına 

doğru 3M şirketindeki bilim adamlarından Dr. 

Spencer Silver dünyanın en iyi yapışkanını üretmek 

için laboratuvarda gecesini gündüzüne katıyordu. 

Ancak en iyi yapışkan yerine hafifçe yapıştırılıp 

çıkartılabilen bir yapışkan keşfedince hayal kırıklığına 

uğramıştı. Dr. Spencer Silver kendisine göre başarısız 

olduğunu düşünse de meslektaşı Art Fry bunun not 

kağıdı için kullanılabileceğini ileri sürer. 

Zira Art Fray eskiden klisenin ilahi korosunda kitap sayfalarını işaretleme ihtiyacı duyuyordu 

çünkü araya koyduğu her kağıt düşüyordu. Kısa zaman sonra ürünü farklı tüketicilere de 

denettikten sonra aldıkları 90% lık iyi geri bildirimle birlikte ortaya milyon dolarlık farklı 

bir sektör çıkmıştı. 

Google 

Sergey Brin ve Larry Page 1996’da doktora tezinde geliştirdikleri arama algoritmasını üç yüz 

bin dolara satmak için büyük şirketlerin kapısını çalıyorlardı. Bir sonuç çıkmayınca Sequoia 

Capital’den aldıkları yatırımla garajda kendi yollarını çizdiler. Ne var ki tam olarak nasıl bir 

şey çıkacağını kendileri de bilmiyordu. İlk önce PageRank sonra da Matematikte 10 üzeri 

100 anlamına gelen Googol ismiyle ilk çıkışlarını yapsalar da sonra Google ismini keşfettiler. 

Şirketin ne isminde, ne yapısında, ne büyüklüğünde ne de geleceğinde hiç bir fikirleri 

yoktu sadece inandıkları bir arama motoru algoritmasıyla yola çıkmışlar ve karşılarına 

çıkan sürprizleri değerlendiriyorlardı. İki yıl boyunca hiç kâr edemediler. Google Adsense 

gibi şirketin %15 gelirini sağlayan reklam modellerini de yolda keşfetmişlerdi. Şimdi ise 

Google artık sadece bir arama motoru değil, bütün alanlara nüfus etmeye çalışan, herkesle 

rekabet etmekten çekinmeyen önemli bir Teknoloji şirketidir. Google aynı zamanda işe 

yaramayan projelerini bir çırpıda çöpe atabilecek kadar esnek bir şirkettir. Google’ın batan 

projeleri serendiplik modelinde esnekliğin nasıl olması gerektiği konusunda büyük dersler 

içerir. 

2005’te Facebook ve Twitter gibi şirketler henüz parlamamıştı. Mobilite çılgınlığı tam anlamıyla 

başlamamıştı. Google İnternet’in ağabeyi olmuş herkes onlardan bahsediyordu. 

2005’te San Francisco’da Web Summit konferansına katılan Sergey Brin ve Larry Page’e 

başarılarını neye borçlu oldukları sorulunca Brin şöyle diyordu. “Başarımıza katkı sağlayan 

birinci faktör şans idi. Biz sadece yüreğimizi takip ettik ve araştırma alanında bulduğumuz 

çok faydalı bir şeyi hayata geçirdik” 

Tabii bu cevaptan program moderatörü ve katılımcılar memnun olmamıştı. Onlar daha 

şatafatlı bir cevap bekliyordu. Halbuki Brin doğru söylüyordu çünkü onun kastettiği serendiplik 

havuzuydu. Güçlü bir algoritma ile yola çıkmışlar, yüreklerini ortaya koymuşlar ve 

sürprizleri yolda keşfetmişlerdi.

Pixar 

Steve Jobs denilince herkesin aklına Apple gelir 

benim ise Pixar gelir çünkü Pixar’ın hikayesinden 

daha çok hoşlanırım. Jobs kendi Apple şirketinden 

atılınca kendine yeni bir misyon biçmiçti. Pixar 

Animation Studios şirketini kurarak yeni bir çığır 

açıyordu. Pixar meşhur Animasyon fimleriyle 

tanınmıştı; Toy Story, Cars, The Incredibles, Finding 

Nemo, Monsters University gibi Animasyonlar 

o zamanın CGI teknolojisiyle görücüye çıktığında 

çok beğenilmişti. Bu hikayelerin yapım aşaması 

ise tamamen serendiplik ortamıyla ilgiliydi. Pixar’ın 

ofis ortamı şirket kültüründe serendiplik için 

önemli bir örnektir. Dolayısıyla Animasyonların 

kendisine odaklanmaktan ziyade biz girişimcilerin 

Toy Story 

üretim ortamını anlamamız daha anlamlıdır. 

Pixar ilk kurulduğunda üç ayrı binada yazılımcılar, grafikçiler ve yöneticiler olmak üzere 

dağılmışlardı. Bu durum Steve Jobs’ın hoşuna gitmemişti. Jobs’a göre iyi bir ürün çıkartmak 

için farklı departmanlarda çalışan insanların birbirleriyle etkileşimi gerekiyordu. Tek bir 

animasyon filmi üzerinde hep birlikte çalışıyorlardı ama birbirleriyle etkileşime girmek için 

ofis ortamları bunu sağlamıyordu. Jobs sonra ilginç bir çözüm buldu. İnsanların günlük 

en çok ihtiyaç duyduğu kahve makinesinden tutun, toplantı salonları ve yemek masalarına 

kadar hemen her şeyi üç odanın tam ortasına yerleştirtti. 

Çalışanlar yemek kuyruğunda, kahve molasında, su içerken, yemek yerken birbirleriyle 

karşılaşıyor ve spontane sohbet etmeye başlamışlardı. Toplantı odaları da burada olduğu 

için etkileşim daha da arttıyordu. Dolayısıyla bu sosyal ortam kısa zaman içinde şirkette ihtiyaç 

duyulan sinerjiyi yaratarak beklenen verimi vermeye başladı. Farklı departmanlardan 

insanlar da olsalar, bir CGI yazılımcısı ile grafikçi daha rahat iletişim kuruyor, yöneticiler 

tam olarak animasyon filminden ne istediklerini daha rahat aktarıyordu. Sonuç muhteşemdi, 

çalışmalar, etkileşimler meyvesini vermiş ve ortaya Toy Story animasyon filmi çıkmıştı. 

Jobs şirket kültüründe serendiplik modelini uygulamış ve tekrar başarılı olmuştu. Animasyon 

gibi maximum yaratıcılığın gerektirdiği bir alanda fikirler, düşünceler çarpışmalıydı 

ki ortaya iyi ürünler çıksın. Zira serendiplik spontane yaratılıcığın sistemleştirilmiş versiyonuydu. 

Steve Jobs’a göre şans her zaman hazırlanmış zihinlerin yanındaydı ve bunun için 

ruhların ve fikirlerin birbireriyle çarpışması ve etkileşime girmesi gerekiyordu. Özellikle 

tekil bir projede hep birlikte çalışanlar için merkezi sosyal ortam çok iyi bir çözümdü. 

Yeri gelmişken değinelim. 1968’de üretilen kübik ofisler günümüze kadar format değiştirip 

geldiyse de halen sosyallik namına bir çözüm sunmuyor. Steve Jobs’ın ofis ortamı ise kendi 

ihtiyaçlarına uygun üretilmiş bir çözümdü. Bütün ülkelerin halen kübik ofisleri tercih 

etmesi ise tam bir Amerikanlaşma hikayesidir. Türkiye’nin kendi kültürüne özgün ofis ortamları 

geliştirebilmesi için ise yenilikçi girişimcilere ihtiyaç var. Bakalım bizi kendi içimize 

kapatan bu lanet olası kübiklerden kim kurtarack.

Niyet Edilmeden Gerçekleşen Buluşlar (Unintentional Inventions) 

Piyasada serendiplik modelinin farklı isimleri mevcut. Niyet Edilmeden Gerçekleşen Buluşlar 

(Unintentional Inventions or Discoveries) veya Kazara Buluşlar (Accidental Inventions). 

Yukarıdaki iki tanım da aslında serendiplik modelinin aynısıdır. Yola farklı bir niyetle 

çıkıp, yolda beklediğinden çok daha iyi ve farklı buluşlara deniyor. Hayatımızdaki pek çok 

ürün ve servis aslında kazara gerçekleşen buluşlardır. Hepsinin ortak noktası ise daha önce 

söylediğimiz gibi mükemmelliyetçilikten uzak durup kervanı yolda düzeltmeleridir. Kazara 

Buluşlar’da neler yok ki. Aşağıdaki listede kazara yapılan buluşları göreceksiniz. 

Mısır Gevreği (Corn Flakes) Mikrodalga Fırın (Microwave) 

Anestezi 

X-Ray Cihazı 

Viagra 

Teflon 

Penisilin 

Post-it 

DVD 

Internet 

Facebook 

Amazon Bulut 

Dondurma Külahı 

Coca-Cola 

Kibrit 

E-Posta 

Google 

Mürekkep Püskürtücü Yazıcı (Ink-Jet Printer) 

Sertleştirilmiş Plastik 

Dondurma Külahı 

Şampanya 

Cips 

Kâlp pili 

Japon Yapıştırıcısı 

Havai Fişek 

Kuduz Aşısı 

SMS 

Konyak 

Paslanmaz Çelik 

Bing Bang Teorisi 

Rosetta Stone (Yabancı Dil Öğrenme Newton Yerçeki Kanunu 

Seti) 

Naylon 

Vazelin 

Fosfor 

Buzlu Dondurma 

Kahve 

Oyun Hamuru 

Yapay Tatlandırıcı 

Brendi 

Kauçuk Lastik 

Ağız Gargarası 

Sakız 

Kellik İlacı 

Sprey Çamaşır Suyu 

Cırt-cırt Bant 

-Kazara Buluşlar- 

Bu liste aslında daha fazla uzuyor. Şans havuzunda insanların hayatını değiştirecek servisler 

ve ürünler hayatın artık önemli bir gerçeği. Büyük bir cesaretle serendiplik modelini uygulayanların 

yolu açık olsun.

Serendiplik Modelini Oluşturmak Yeterli mi? 

Peki Türkiye’de girişimciliğin henüz yeni trend olmaya başladığı bu zaman diliminde serendiplik 

modelini oluşturmak yeterli olur mu? Onu anladığımızda her şey yoluna girecek mi? 

Elbette girmeyecek, hiç bir zaman büyük Ekosistemler tekil modellerin üzerinde kurulu 

değildir. Serendiplik gibi şans havuzlarının oluşturulması zaruridir ancak bazı şeyler de 

bireyin kendisiyle ilgilidir. Daha doğrusu neredeyse her şey bireyin kendisinde bitmektedir. 

Amerika Birleşik Devletleri, İsveç, İsviçre, Almanya gibi zengin gelişmiş toplumlara baktığımızda 

bireysel olarak Türkiye gibi toplumlardan ciddi sosyolojik farklılıklar içerirler. 

En büyük toplumsal fark güven ve saygı gibi görgü anlayışlarıdır. Yerlere çöp atmamak, 

bankamatik sırasında gizliliğe saygı duyarak mesafe koymak, alış veriş yaparken mutlaka 

teşekkürle cevap vermek, trafik kurallarına uymak, kuyruklarda sırasını beklemek, sınavlarda 

kopya çekmemek, tebessüm etmek, ders hocasının niyetini suistimal etmemek, vergisini 

zamanında ödemek, yalan söylememek, öfke kontrolü gibi meziyetlerle gelişmiş toplumlar 

gelişmekte olan toplumlardan daha öndedir. 

Beş yıllık İsviçre ve yedi yıllık Amerika hayatımdan sonra artık bu farka yüzde yüz eminim. 

Gelişmiş toplumlar sistemlerini güven ve sıkı takip üzerinden yürütürler. Örneğin 

Amerika’da her yıl TurboTax veya TaxAct sitesinden insanlar vergilerinin bir bölümünü 

geri alırlar. Site size ilk önce mali ve sosyal durumlarınızla ilgili sorular sorar ondan sonra 

da doldurduğunuz diğer formlardan yola çıkarak size ne kadar para verebileceğini hesaplar. 

Soruları nasıl yanıtladığınız tamamen sizin insifiyatinizdedir. Sistem size son derece güvenir. 

İsterseniz sistemi yalan cevaplarla kandırıp daha fazla para geri alabilirsiniz ancak bu suistimalin 

de bir çözümünü bulmuşlar. Sizin formlarınızı bir yıl boyunca takip ederek yanlış 

formları cezalandırıyorlar. Bir keresinde TaxAct’te doldurduğum yanlış bir form yüzünden 

daha sonra beş yüz dolar ceza ödemiştim. Şimdi doldururken daha dikkatli dolduruyorum. 

Gelişmiş toplumlarda vergi gibi meseleler şakaya gelmeyen en ciddi konulardır. Kanunlar 

gelişmiş ülkelerde sizi dürüstlüğe zorlasa da genel olarak bu tarz toplumların bizden daha 

dürsüt olduğunu söylemek mümkündür. 

Bir keresinde yaz tatilinde bir akrabamla birlikte Harput’a çıkıyoruz. Akrabam elindeki pet 

su şişesini bitirdikten sonra arabanın penceresinden dışarı fırlattı. Ben ses çıkarmadım ama 

bozulduğumu farkedince bana “Burası Amerika değil Mehmet!” diyerek anında savunmaya 

geçti. “İyi ya burası senin ülken” desem de nafile. Henüz bireysel sorumluluğun toplumu çok 

yakından ilgilendirdiğini kavradığımız söylenemez. 

İsveç’ten bir yatırımcıyla yapılan röportajda İsveç’in nasıl olur da bu kadar az nüfusla dünya 

çapında bu kadar büyük projeler çıkartabildiğini sorarlar. Yatırımcı şöyle cevap verir: 

“Bizim kaliteli Üniversite’lerimiz var, zengin iş adamlarımız var, Devletimiz girişimciliğin

öneminin farkında ama bizi diğerlerinden asıl ayıran bunlar değil. Bizim en önemli 

özelliğimiz bizim dürsüt olmamız ve birbirimize güvenmemiz. Biz bir sözleşme imzalayacağımız 

zaman birbirimize kazık atacağımızı düşünmeyiz, birbirimize son derece güveniriz. 

Biri söz verdiğinde sözünü mutlaka tutar.” 

Yukarıdaki ifadeler Türkiye için en azından şu anlık ne kadar uzak kavramlar değil mi? Bu 

ifadeler Türkiye için kullanılsa kimsenin inanmayacağı son derece aşikar. Aslında biz kendimizi 

de biliyoruz ama bir türlü yüzleşemiyoruz. Türk toplumu ne yazık ki etik yönünden 

çok parlak değil. İş yapacağımız zaman birbirimize güvenmiyoruz. Güven toplumu kesinlikle 

değiliz. 

Halbuki kendimizle yüzleşsek her şey değişecek. Aynaya biraz baksak ve kendimizi düzeltme 

yollarını arasak bütün her şey tersine dönecek, talihimiz açılacak. Bir toplum kendini 

değiştirmeden Allah o toplumu değiştirmezmiş. 

Bireysel değişime kapalı olduğumuz yetmezmiş gibi bir de bunun üstünü kapatmak için 

farklı yollar deniyoruz. Örneğin yaptığımız en büyük hatalardan birisi ülke sorunlarını 

sistemsel boyutta tartışmaktır. Yıllarca memlekette eğitim sistemini defalarca değiştirdik. 

Hiç bir şey değişmedi, eğitim sistemimiz halen felç ve dünyanın en gerilerindeyiz. İyi de 

mesela Yabancı Dil eğitimi halen neden yeterli değil? Parlamenter sistem mi olsun yoksa 

yarı Başkanlık sistemi mi olsun, yoksa tam Başkanlık sistemine mi geçelim diye kendimizi 

yedik bitirdik. Politikayı onlar mı yönetsin yoksa bunlar mı yönetsin ve daha neler neler. 

Ülkenin gündemine bakın bir ceviz kabuğunu doldurmayacak tartışmalar yaşanıyor. Televizyonların 

büyük bir kısmı siyasi ve futbol tartışmalarının yapıldığı açık oturumları işliyorlar. 

Yorumculuk ve polemik kavgası Türkiye’nin en güzide mesleği olmuş. 

İşte girişimcilikte de aynı hata yapılıyor. Melek yatırımcı, Risk Sermayeleri (Venture Capitalists), 

Üniversite ayağı ve girişimcileri bir araya getirdik mi bu iş tamamdır modundayız. 

Türkiye’nin girişimcilik sistemini yine sistemsel düzeyde tartışıyoruz. Sanki milyon dolarları 

ortaya döktüğümüzde her şey düzelecekmiş gibi. Ayrıca girişimcilikle ilgili sistemsel 

bazda konuşmadığımız şey kalmadı. Artık o kadar çok bir araya geliyoruz ki yüzümüz eskimeye 

başladı. Bence artık networking yapmaya da ihtiyaç kalmadı çünkü herkes birbirini 

tanıyor zaten. 

Binaenaleyh, girişimciliğin mana boyutunu ıskalıyoruz. Girişimcilikte mana köklerimizi 

konuşanı duydunuz mu? Ecdadımızı bize hep asker diye tanıttılar, peki Atalarımız ne tür 

girişimciliklerde bulundular? Havada uçmayı hayal eden ve dünya tarihinde kanatlarla uçan 

ilk biz değil miydik? Noldu da hayallerimizden vazgeçtik? Matematiğin, tıpın ve kimyanın 

temel formüllerini bulan Endülüs Emevi Devleti’ni neden neden kimse konuşmuyor? Bütün 

buluşları kusura bakmasınlar ama Amerikalı’lara borçlu değil. 

Eskiler anlayış, seziş ve kavrayış becerisine basiret derler. Basireti bağlanmış sözü de buradan 

gelir. Yani seçerlik, sorunların hakikatını bilebilme feraseti demek oluyor. Bundan 

dolayı girişimcilik mevzusunda da körü körüne gitmemek için basiretimizin açılması adına 

ilk önce doğru soruları sormamız gerekiyor çünkü doğru sorular doğru cevaplar getirir.

Asıl Sorulması Gereken Sorular 

Yanlış sorular yanlış önermeleri beraberinde getirir. 

YouTube’da İtalyan girişimcilerin birbirlerine sordukları 

soruları izlemiştim, bizimle birebir örtüşüyordu. 

Biz niye Silikon Vadisi üretemiyoruz diye tartışıyorlardı. 

Demek ki dünyanın her yerinde aynı şekilde bir 

Amerikan aşağılık duygusu var. 

Onların başarıları karşısında insanlar büyük bir 

şaşkınlık yaşıyor. Şaşkınlık ta yerini taklitçiliğe ve 

kendinden uzaklaşmaya götürüyor. Yani bir bakıma 

zincirleme kaza gibi. Bu yanlış soruların başlıcaları 

şöyle: 

Biz de bir Silikon Vadisi kurabilir miyiz, niye az 

yatırımcımız var, girişimciler neden güzel projeler 

çıkartamıyorlar, yabancı sermayeyi nasıl çekeriz, 

melek yatırımcı sayısını nasıl arttırız, girişimcilerimizin 

yaptığı en büyük on hata hangileridir? 

Bu tarz sistemsel sorular bizim sorunlarımızı çözmemiz için yeterince yol göstermiyor. 

Derinlerdeki sorunlarımıza ışık tutmuyor. Artık sormamız gereken soruları bireye indirgememiz 

gerekiyor. Bireyden sisteme bir yöntem takınmak lazım. Peki bunlar neler mi? O 

zaman gelin buradan yakın: 

Kendi insanımızı neler motive eder, doğruluk dürüstlük gibi erdemler girişimcilerimizde 

gerçekten var mı, yatırımcının risk almak istememisinin sebebi girişimciye duyduğu güvensizlik 

olabilir mi, Türkiye’de takım oluşturmak neden bu kadar zor, herkesin kendi işini 

kurmak istemesinde bir tuhaflık yok mu, girişimciler kendi aralarında bilgi paylaşımında 

neden bu kadar zorlanıyor, rekabet ederken neden her yol mübah görülüyor? 

Girişimciler gerçekten sevdikleri için mi bu yola atıldılar yoksa Silikon Vadisi’nin rüzgarına 

kapıldıkları için mi, gerektiğinde başkasını nefsine neden tercih edemiyor, bencilliğin uçsuz 

bucaksız girdabında neden hep bana hep bana diyor, kendisine neden güvenmiyor, egosunu 

neden yönetemiyor, kafasını bir fikre taktığında ondan neden vazgeçemiyor, kendi fikrine 

neden aşık oluyor? 

Türk girişimcisi projelerin masada değil sahada olması gerekiğini bildiği halde buna cesaret 

edememesi ilginç değil mi, yoksa bu korku rızık endişesi mi, rızkın Mevla’dan geldiğini 

bildiği halde yatırımcıyı neden rızık kapısı olarak görüyor, kendi kültürü dünyanın en 

mütevazi kültürüyken en küçük bir başarıda bu kadar çabuk nasıl şişebiliyor, rakibine kazık 

atmayı neden mübah görüyor, onun başarısını takdir etmesini neden beceremiyor, yurt 

dışındaki girişimcilik ortamlarına gittiği halde neden eski alışkanlıklarını bırakamıyor?

Türk girişimcisinin en çok zorlandığı ailevi ilişkileri girişimciyi duygusal boyutta ne kadar 

etkiliyor, yeni bir Türk girişimcisinin akrabalarıyla arasında olması gereken ilişki hakkında 

neden kimse bir laf etmiyor? 

Türk girişimcisi neden diğer girişimcileri aşırı derecede kıskanıyor, başkalarının başarısını 

neden takdir etmekte zorlanıyor, ekmeğin son kırıntısına kadar iktisat etmek Anadolu insanının 

özelliğiyken Türk girişimcisi neden har vurup harman savuruyor, peki bu acelecilik 

nereden geliyor, bir hedefe neden kilitlenemiyor, sebat edemiyor, kendi Ataları sabır taşına 

dönüştüğü halde kendisi neden sabretmesini beceremiyor? 

İşin başlangıcında küçük ulaşılabilir hedefler koyması gerektiğini bildiği halde neden 

kendisine dünyayı fethetme misyonu biçiyor, küçük düşünmenin önemini görmezden 

gelip büyük düşünme tuzağına neden düşüyor, kendisini neden başkasına kanıtlama ihtiyacı 

hissediyor, yoksa bütün girişimciliği para, şöhret ve şan için mi yapıyor, başka başarı 

hikayelerinden neden aşırı derece etkilenip hemen ümitsizliğe kapılıyor ve Türk girişimcisi 

neden her şeyi bu kadar olumsuz düşünüyor? 

Kendi kültürüne ait Ebru, Seramik, Kaligrafi gibi el sanatlarının hayal gücünü genişleteceğinin 

neden farkında değil, müzik aleti öğrenmeyi neden angaryadan sayıyor, hayal gücünü 

zenginleştirmek için başka hangi yöntemlere ihtiyacı var, sosyal yardımlaşma aktivitelerine 

neden zaman ayırmıyor, yetime fakire sembolik te olsa neden yardım etmiyor, Türk girişimcisinin 

sosyal sorumluluk hissi hangi düzeyde, yoksa başarılı girişimci olup medyanın 

kendisi hakkında konuşmasını mı hayal ediyor, takım arkadaşlarına göstermesi gereken 

esnekliği neden esirgiyor, onların hayatlarına neden zenginlik katmıyor, gaza neden çabuk 

geliyor ve motivasyonunu neden çabuk kaybediyor? 

Kısaca Türk girişimcisinin ruhu tam olarak ne hissediyor ve hayattan tam olarak beklentisi 

nedir? Onu gerilime geçirecek şeyler nelerdir? Neyle mutlu olur, neler kendisini üzer? Kendi 

kültürel kodlarından nasıl istifade edebilir? Sezgi, basiret, feraset, ilham ve sır gibi önemli 

değerlerin girişimcilik yolculuğunda neleri değiştirebileceğinin farkında mı, girişimcilik 

yolculuğunda kader arkadaşını tanımada kalp gözü yeterli derecede açık mı, hayatının en 

önemli yolculuğunda olayların arkasındaki hikmet perdesini aralayabiliyor mu? 

Cevaplanması gerçekten de zor sorular. Bunların cevabını henüz tam olarak bilmiyoruz 

ama en azından doğru soruları sorduğumuzu düşünüyoruz. Henüz girişimciliği ülkemizde 

konumlandırabilmiş sayılmayız. Bundan dolayı gelecekte rol modelleriyle girişimciliğin 

mana ufkunu bize gösterebilecek kahramanlara ihtiyacımız var. 

Biz yine de yukarıdaki sorulardan yola çıkarak girişimcinin en çok sıkıntı çektiği ego ve 

sabır konusunu ele alıp elimizden geldiğince aydınlatmaya çalışacağız. 

Dilediğine hikmet verir, hikmet verilene ise pek çok hayır verilmiş 

demektir. Ve bunu ancak üstün akıllılar anlar. 

Kur’an-Kerim 2:269

Girişimcilikte Ego Faktörü 

İnsana geçici süreliğine emanet olarak verilen ego 

(enaniyet, ene, benlik) yanlış kullanıldığında girişimciye 

ciddi zarar verebiliyor. Doğru anlaşıldığında ise 

girişimciye hız kazandıran en önemli şeffaf araçlardan 

birisi haline geliveriyor. 

Ego pek çok bilim dalı, din ve felsefe tarafından halen 

tartışılan ve incelenen bir konudur. Ortak kanı ise egonun 

varlığı ve kullanımına göre getirdiği sonuçlardır. 

Yani egonun kendisinden ziyade sonuçları daha çok ilgi 

görüyor. 

Ego aşırı sahiplenince sahibini dış dünyaya kapattığı, 

doğru kullanıldığında ise dışarıya açtığı bilindiğinden 

egonun kullanım tarzı büyük önem arzetmektedir. 

Egonun yanlış kullanımı girişimcide büyük sorunlara 

yol açmaktadır. Ego onlara yol gösterebilecekken tam 

tersine bir yıkım makinesine dönüşebilmektedir. 

Gerçekten de girişimcinin en çok zorlandığı kısım kendi egosunu yönetmesidir. Ego gerçekten 

de başarı için doğru yönetilmesi ve konumlandırılması gereken en etkili araçlardan 

birisidir. Onun için mahiyetinin ve konumlandırılmasının da doğru yapılması gerekir. 

Ego Nedir? 

Peki egonun mahiyeti tam olarak nedir? Daha doğrusu onu fiziksel olarak tanımlayabilir 

miyiz? Başarılı olmadan önce ve sonra ego neden farklılık gösteriyor? Onu doğru yönetmek 

elimizde mi? 

Evet bize göre ego insanın içinde Elif gibi dümdüz bir çizgidir. Yani ego eliftir. Ego, enaniyet 

kendisine karşılaştırma imkanı vermek için emanet edilen bir araçtan ibarettir. Onun 

kullanılma iradesi insanın kendisine aittir. Eğer insan ne kadar küçük ve aciz bir varlık 

olduğunu, kainatın ise ne kadar büyük ve ihtişamlı olduğunu anlarsa kendisini ona göre de 

konumlandırabilir. Milyar dolarlık şirketler de kursa küçüklüğünü kendisine ait olmayan 

büyüklük ile kıyaslayabildiğinden kendisine hakim olabilecek donanıma kavuşur. 

İnsan gerçekten de Kainatta çok küçük bir yer işgal eder. Aynı zamanda aciz yaratılan insan 

ufak bir hastalıkta, ayrılıkta, ölümde ruhen ciddi anlamda sarsılmaktadır. Beş dakika 

lavobada ihtiyacını karşılayamadığında çatlayabilecek donanıma sahiptir. Trilyonlarca 

hücresinin içinde gerçekleşen harikulade kimyasal ve biyolojik reaksiyonlarından bihaber 

bilinçsizce yaşamaktadır. Eliyle ne yeri yarabilir, ne de göğe uzanabilir. Zıpladığında çıkabileceği 

yükseklik hemen hemen bellidir, ihtiyaçları sınırsızdır. En önemlisi de üçte biri uyku 

olan ortalama altmış yıllık geçici ömrünü hiç ölmeyecek gibi gafilce yaşamaktadır.

Yani kendi ölümü bile olsa unutma hastalığı onun en büyük zaafıdır. Bu kadar küçük ve 

aciz olduğu halde etrafındaki muhteşem tabiat, okyanuslar, dağlar, gezegenler, yıldızlar ve 

galaksiler bir o kadar kendisinden büyüktür. Hacim olarak kainatın içinde zerrenin zerresi 

hükmündedir. 

Bundan dolayı bu kadar büyüklüğü kendi küçüklüğüyle kıyas yapabilmesi için kendisine 

ego emaneten verilmiştir. Ta ki kendi küçüklüğüne bakarak karşılaştırma yapsın, bir dürbün 

gibi etrafı izlesin, kainatın gizemlerini çözsün, bütün bu muhteşemliği gerçek Sahibi’ne 

atfetsin. Koskoca kainatın büyüklüğünü kavrasın ve kendi küçüklüğünü ve acziyetini ikrar 

edip enaniyet belasından kurtulsun. 

İşte küçüklüğünün ve acizliğinin farkına varabilmesi için ego insana emaneten verilmiştir. 

Evet ego aynen bir Elif gibi insanın içinde ip ince bir çizgidir. Bu çizgiyi kalınlaştırmak, 

şişirmek veya saç teli kadar inceltmek kendi insiyatifindedir. Acziyetini, sonsuz ihtiyaçlarını 

görüp kabullendiğinde Elif incelecek, elinde bir dürbün haline gelecek ve kainatı daha rahat 

seyredebilecektir. Bu dürbün ile farklı alemleri yakınlaştıracak, benliğinden sıyrılarak onları 

seyre doyamacaktır. Büyüklük taslayıp acziyetini inkar ettiğinde ise ince çizgi zamanla 

kalınlaşacak, vücudunu kaplayacak, derken benliğini esir alacak insanoğlu bedenen ve 

ruhen kendi egosuna yenik düşecektir. 

O kadar şişecek ki kendi ayak ucunu bile göremeyecek hale gelecektir. Elif çok fazla şişip 

kendisini kaplamasına neden olduğu için uzak mesafeleri görme kabiliyetini yitirecektir. 

Hayatı kendi gördüğü gibi kabullenecek ve empati gibi yeteneklerden yoksun kalacaktır. 

Halbuki ego insana kendi cüzi iradesini, ilmini ve sınırlı kudretini kendi dışındaki dünyada 

kıyas edebilmesi için verilmiştir. Kıyas yapabilsin ki haddini bilsin ve yapabileceklerinin 

sınırını anlasın. Başarılı olduğunda da küçüklüğünü hatırlayıp kendine hakim olabilsin. 

Gelelim girişimcilik konumuza. Girişimcilik haddi 

zatında bir ruhsal yolculuktur ve ego girişimci 

için en büyük imtihandır. Onu şişirdikçe uzağı 

göremeyerek dışarıya kapalı hale gelecek, kendi 

fikrine aşık olacak, kritiğe kapalı olacak, fikrinin 

eşsiz olduğunu iddia edecektir. 

Hatta biraz daha ileri giderek fikrinin tamamen 

özgün olduğu ve şimdiye kadar başkası tarafından 

kesinlikle düşünelemediğini iddia edecektir. 

Ne hikmetse şahsen fikrinin dünyanın en iyi 

ve özgün olduğunu iddia eden çok sayıda Türk 

girişimcisiyle tanıştım. Fikirlerinin çalınmaması 

için de paylaşmama reflekslerine de artık 

çok alıştım. Yine de fikirlerini saklamaları da, 

açıklayıp başımızı şişirmeleri de ayrı bir dert. 

Egolu insanlar başkalarını bunaltırlar

Böylelerini dışarıda çok görürsünüz. Bu tarz girişimcilerin en kötü yönü de yolunacak bir 

yatırımcı aramalarıdır. Zavallı yatırımcı hem parasını ona kaptıracak hem de girişimcinin 

egosunun yol açtığı yıkımı birlikte yaşayacaktır. Bu durum yatırımcı için de geçerlidir. 

Bu tarz egolu girişimcilerde böyle bir mükemmel fikir için hemen bir yatırımcı gereklidir. 

Kendisi her zaman mükemmeldir, eleştirilmesine gerek yoktur, onun için yatırımcıyı baştan 

haketmiştir. Yatırımcıyı bulduğunda çevresine bunu başarı hikayesi olarak gösterecek ve 

havasından geçilmeyecektir. Proje başarısız olduğunda yaşadıkları en büyük yıkım fikrin 

tutmaması değil, sürekli takdir beklediği çevresi tarafından tedip edilme duygusudur. 

Sosyal medyanın da narsistliği tetiklediği bir devirde süper egolu girişimcilerin işi gerçekten 

de zordur. Şişirilmiş egonun girişimcide yol açtığı tahribat bununla da sınırlı değil tabi ki. 

Ego kalınlaştırılıp kocaman bir Ben’e dönüştürüldüğü için, yani bütün iyilikleri, harikuladelikleri 

sadece ama sadece kendisinde görebildiği için bencil muamelesi de görecektir. Sadece 

kendisi başarılı olmalı, sadece kendisine ödüller verilmeli, TV’ler kendisinden bahsetmeli, 

onun başarısı herkesin kulağında olmalı. Sosyal medya onu takdir etmelidir. 

Benliğini doyururken aslında egosunu doyuran biri olduğunu farkına varamayarak zincirleme 

kazaya uğrayacak ve başkasının başarısını çekememe, aşırı eleştiri, sabırsızlık gibi 

değişik hastalıklara yakalanacaktır. En kötü hastalığı da ne olacak biliyor musunuz, aşırı 

derecede hızlı gaza gelecektir. Facebook’un hikayesini duyduğunda hemen onun gibi olmak 

isteyecek, Silikon Vadisinin baş döndürücü milyon dolar hikayelerinin büyüsüne kendisini 

fazlasıyla kaptıracaktır. 

Halbuki kendisini sıfırlayıp Elif gibi düm düz bir çizgi olsaydı kendisine gizemlerin kapıları 

sonsuza kadar açılacaktı. Elif çizgisi bir yandan kendisine anahtar olup dışarıdaki dünyanın 

tılsımlarını açacak diğer taraftan da bir dürbün olup her türlü gizemi oturduğu yerden 

temaşa edebilme imkanı verecektir. Her girişimciden önemli şeyler öğrenecek kendi eksikliklerini 

kapatabilecektir. Fikrini gerekli insanlara anlatıp şekillendirebilecek, son sözü 

kendisinin değil dışarıdaki müşterinin, kullanıcının söylediğini herkesten evvel kavrayacaktır. 

Böyle bir girişimci çok esnek olacak, kulağı ve gözü dışarıda olacak, dışarıya açıldığı için 

manevra kabiliyetine ulaşacak ve ihtiyaç duyduğunda refleks kasını kullanıp yol kıvrımlarından 

uçurumlara düşmekten kendisini koruyabilecektir. Gerektiğinde bebek gibi 

büyüttüğü fikrini baştan sona değiştirebilecek, teyit edilene kadar aktif sabırla bekleyecektir. 

En önemlisi de başarıya ulaştığında bile CEO’luk makamını hizmet makamı olarak görecek, 

kendisini tekrar sıfırlayabilecektir. Para, makam onu hiç bir zaman şımartamayacak ve 

emanetinin hakkını yerine getirmiş olacaktır. 

Mütevazi girişimci esnek girişimcidir. Ürüne körü körüne aşık olmak yerine üzerindeki 

hataları kabul eder. Kulağı daima müşteridedir, onun sözü kendisinin ürünü olur. Müşteriyi 

memnun etmek için onun nazını çeker nabzını yoklar. Şirketin geleceğini kendi egosuna 

teslim etmez. Gerektiğinde özür dilemesini bilir. En önemli değeri takım arkadaşlarıdır 

onlara caka yapmaz Onlara verilmesi gereken değeri sonuna kadar verir.

Egonun en belalı kısmı ise narsistlik kişilik bozukluklarına kadar varmasıdır. Kendi 

görüntüsüne aşık olarak tanımlanan narsistler egonun tavanını temsil ederler. Narsisizm 

özseverlik olarak ta tanımlanır. Kişinin kendisine tapması diyenler de vardır. Egonun aşırı 

derece depolanması ve nesnelere yönlendirilmesidir. Eskiden ayna narsistlerin en büyük 

nesnesiyken şimdi de mobil cihazlardır. Gerekli ilgiyi görmek için sürekli selfie çekerler. 

Plan ve hedeflerine ulaşmadıklarında ve yeterli ilgiyi görmediklerinde erirler, çökerler. Empatiden 

yoksun çağımızın en belalı kişilik bozukluklarından biridir narsisizm. 

Psikolog’lara göre selfie’nin aşırı derecede kullanımı tipik bir narsistlik 

hastalığıdır 

Aşırı kıskançlık, kendini 

aşırı beğenme ve 

haklı görme, övgüyle 

beslenme, eleştirilere 

karşı aşırı duyarlılık, 

küstahlık, başkasını 

çekememezlik, umursamazlık 

ve başarı için her 

yolu mübah görme gibi 

son derece tehlikeli özelliklere 

sahip narsistlik 

günümüzün en büyük 

hastalığıdır. 

Bundan dolayı pek çok Psikolog ve Psikyatrist günümüzü “Narsistlik Çağı” olarak nitelendirir. 

Sosyal medya ve mobilitenin patlamasıyla narsistlik daha da yaygınlaşmıştır. 

Ego şu sıralar narsistlikle birlikte altın çağını yaşamaktadır. İnsanın kendisini istediği 

kadar ifade edebileceği alet adevat icat edildiği için narsistlik te büyük ölçüde birlikte 

tetiklenmiştir. Ne yazık ki başarılı narsistler takım arkadaşları için en büyük imtihandır. 

Narsistler ezmekten hoşlanan tiplerdir. İnsanları her zaman küçük gören zihin yapıları 

olduğu için tahammülü zor insanlardır. 

Ne ilginçtir ki girişimcilik seminerlerinde bu tarz kişilik sorunları es geçilmektedir. Daha 

önce de belirttiğimiz gibi girişimcilik sistemsel olarak işlendiği için daha sonra kaçınılmaz 

karakter çatışmaları yaşanmaktadır. Özellikle narsist bir girişimciyse o zaman partnerine, 

yatırımcısına Allah sabır versin diyoruz. Belki de narsistlerle olan imtihan dünyanın en 

büyük imtihanlarından biridir diyebiliriz. 

İşte ego böyle bir şey, insanı narsist yapıp zıvanadan da çıkarır, melek yapıp göklere 

de çıkartabilir. İnsanın tamamen kendi kullanımına göre arştan ferşe kadar değişkenlik 

arzeder. Ego belki de girişimcinin önündeki en büyük engeldir. Bu engeli aştığında 

girişimciliğin belki en zor kısmını da aşmış demektir. Egodan sıyrılan benlik ilerideki 

muhtemel hataların önüne geçerek zamanı gelir şirketteki herkesi bile kurtarabilir. Egosuna 

hakim insanlar toplantıyı, kollektif şuuru ve istişareyi kendilerinden önde tutarlar. 

Topluca alınan kararlara mutlaka riayet ederler. Bütün herkesi bağlayan kararların kişisel 

egolara kurban gitmeyecek kadar önemli olduğunun farkındadırlar.

Önemli projelere başkoymuş ve Türkiye başta olmak üzere dünyayı değiştirmeyi kendine 

gaye edinmiş değerli Türk girişimcisi, ilk önce yatırımcıdan, Silikon Vadisinden, fikirden 

başlamak yerine kendinden başlayabilirsin. Narsistlik gibi insanlara son derece zarar verecek 

hastalıklar yerine mütevaziliğinle herkese örnek olabilirsin. 

Egonu elif gibi incelterek müşterini, takım arkadaşlarını ve yatırımcını daha yakından 

tanıyabilirsin. Empatini geliştirebilir, insanların hayatına renk katabilirsin. Benlik duygularından 

sıyrılıp elindeki ip ince dürbünle evrenin gizemli noktalarını izleyebilir, Kainatın 

tılsımlı bilmecelerini çözebilirsin. Unutma ki Elif gibi dimdik ol dememişler boşu boşuna, 

bu işin ortası yok zira. 

14 Ekim 2012’de Felix Baumgartner 39 bin metreden (stratosfer) 

dünyaya atlayarak rekor kırmıştı. Bir kapsül içinde yükseldikten 

sonra kendisini boşluğa bırakmış ve bütün dünyanın ilgisini çekmişti. 

Felix aslında en çok mütevaziliğiyle tanınır. 

Bazen ne kadar küçük olduğunuzu anlamak için gerçekten çok yükseğe 

çıkmanız gerek. 

Zenith Felix Baumgartner

Sabrın Gücü 

Girişimcilerin yaptığı en büyük hatalardan 

biri de bir projede yeterince sebat edemeyişleridir. 

Silikon Vadisi’ndeki başarı 

hikayeleriyle gaza gelip kısa zamanda köşe 

olmanın hayalleriyle yaşayanlar hep hüsrana 

uğramıştır. Sabır her girişimcinin 

ihtiyaç duyduğu en büyük değerdir. Aşılmaz 

görülen yollar sabırla aşılmış, bitmek 

bilmeyen çileler sabırla bitmiş ve başarı 

sabırla yakalanmıştır. Zamanın sessiz 

çıldırtıcılığına karşı hep sabır yardımcı 

olmuştur. Sabrın değeri büyük çilelerden 

sonra anlaşılmış ve çilekeş ruhlar sabrın 

yakıcı atmosferinden sonra saflaşmıştır. 

Arapça’da kabz ve bast denen insanın iki türlü ruh hali vardır. Bunlar sabrın iki mihenk 

noktasını oluşturur. Kabz ruhunuzun türlü türlü nedenlerden dolayı daralması ve sıkışması 

olurken, bast hali de son derece ferahlık, genişlik, sevinç ve sürur halini ifade eder. Kabz ve 

bast insanların en büyük iki imtihanıdır. 

Ancak (her iki halde de) sabır gösterip iyi ameller işleyenler müstesnadır. İşte onlara bir mağfiret 

ve büyük bir mükafat vardır. (Kuran-ı Kerim,11:11) 

Ayeti Kerime’deki iki halde sabır göstermekten bahsediyor. Bast halinde sabır size ilginç gelebilir 

ancak insanların sadece kabz halinde sabretmelerini beklemek yanlıştır. Bast halinde 

de şükür tavsiye edilerek sabır göstermeniz beklenir. Hatta bast halindeki sabrın kabz halinden 

çok daha çetin bir imtihan olduğu söylenir. İnsan başarıya ulaştığında takınması gerekli 

tavır mütevazilik, şükür ve alçakgönüllülük olduğundan bast sabrın en zor yanını oluşturur. 

Sabrın kabz ve bast halleri günümüz dünyasında pek az bilinen ve uygulanan bir değerdir. 

Daha çok dış kaynaklı başarı hikayeleri Türk girişimcilerin itikat anlayışlarını bozduğu için 

onlar da bir an önce başarılı olup aynen Amerikalı girişimciler gibi popüler olma arzusuyla 

yanıp tutuşmaktadır. Bu durum onların sabır gücünü dağıtmakta ve başarısızlığa yol 

açmaktadır. Ayrıca Türkiye’de yeterince rol modeli olmadığı için başarıyı bile taklit etmek 

normal karşılanır olmuştur. Bu tarz itikadi sorunları aşmamız için sabrın önemini girişimcilere 

her fırsatta anlatmamız gerekir. 

Tekrar edelim, kabz hali kavram olarak ruhen tutukluluk, içe kapanma ve içinizin daralması 

demektir. Bu durum genellikle sosyal hayatınızda sürekli ters giden bir şeyler olduğunda 

meydana gelir. Ne yaparsanız yapın bir şeyler sürekli ters gider. Sıkıntılar üst üste birikir, 

çileler yerini göz yaşlarına emanet eder, ruh sürekli kaygı ve endişeyle yanıp tutuşur öyle ki 

insana bu sıkıntılı durumun hiç bitmeyeceğini sanır.

Sıkıntılar ve zorluklar o kadar birikir ki bir gün gelir kabz hali üzerinizden kaldırılır ve 

sonunda beklediğiniz patlama meydana gelir. Birden her şey yoluna girmeye başlar. Hem 

istediğiniz hedeflere teker teker ulaşırsınız hem de beklediğinizin üzerinde ödüllendirilirsiniz. 

Pek çok başarılı olmuş sanatçı, showmen, futbolcu, siyasetçi ve iş adamlarının hayatlarını 

incelediğinizde kabz halini derinden derine yaşadığını görürsünüz. Kabz halinin ne 

kadar sürdüğü ise tamamen kişiye, olayların önemine göre değişkenlik arzeder. Biz şimdilik 

girişimcilerin ilk olarak en çok zorlandığı kabz halini örneklerle ele alalım. 

Beyazıt Öztürk 

Beyazıt Öztürk radyo programcılığı ile başlayan hayat serüveninde bize yaşadığı türlü türlü 

sıkıntıları anlatırken aslında bir nevi kabz halini tasvir ediyordu. Halbuki “r” harfini çıkaramadığı 

için ilk radyo programlarını sunma hakkı verilmemişti kendisine. Ancak sebat 

ederek radyo programlarını değişik kanallarda sunmaya başladı ve İstanbul’a geldiğinde 

bir taraftan radyo programlarına devam etti diğer taraftan da Kanal 6’da tv programlarına 

başladı. Bu uzun ve yorucu günlerinde biz onu tam olarak tanımıyorduk ancak daha sonra 

yılların en başarılı “Beyaz Show” programı gize gösterdi ki o da kabz halini yaşamış. Kabz 

halindeki birikiminin büyük payı vardı başarısında. Beyaz bütün sıkıntılara sabretmiş, kabz 

halinin dolmasını beklemiş ve sonunda büyük bir patlamayla başarıyı yakalamıştır. 

Hakan Şükür 

Kabz halini yaşayan tipik örneklerden biri de Hakan Şükür idi. 1996 yılının sezonu 

başladığında bir türlü gol atamıyordu ve Fatih Terim onu sürekli ilk 11 de oynattığı için de 

hem Hakan Şükür hem de Fatih Terim çok eleştiriliyordu. Hakan Şükür gerçekten çok zor 

günler geçiriyordu. Ben bir Galatasaraylı taraftar olarak o zaman çok sıkılmıştım ve olanlara 

bir türlü anlam veremiyordum. Ancak Hakan Şükür’ün kabz hali sona erince goller birbiri 

adına gelmeye başladı. Galatasaray’ın 8-1 mağlup ettiği Altay maçında Hakan Şükür ligdeki 

100. golünü atarak “Kral” lakabıyla anılmaya başlandı. Kral Milli Takım’a yaptığı katkılarıyla 

daha sonra da kendinden hep söz ettirecekti. Hakan Şükür’ün yaşamış olduğu bu patlama 

anının öncesindeki yaşadığı kabz hali ve göstermiş olduğu sabrın mükafatına hepimiz şahit 

olmuştuk. 

Joanne K Rowling 

Beni derinden etkileyen hikayelerden birisi de Harry Potter kitabının yazarı Joanne Rowling’in 

hayatıdır. Bundan dolayı onun sabırla dolu hayat hikayesine biraz daha detaylı değinmek 

istiyorum. 

Şu an J.K. Rowling olarak bilinen yazar küçüklüğünde fantastik hikayeler yazarak kız 

kardeşine kendi ağzıyla okurmuş. Hikaye merakı hiç bitmemiş ve daha sonra esinleneceği 

romanlar okumaya devam etmiş. 1990’da Manchester’dan London’a gittiği bir seyehatta 

Harry Potter karakteri ve bu karakterin çevresindeki karakterlerleri ilham yoluyla aldığını 

anlatan Rowling bu sıralarda en çok sevdiği annesini kaybetmiş. 

Kendisinin anlattığına göre annesinin ölümü kendisini o kadar derinden etkilemiş ki Harry 

karakterinin detayları konusunda annesinin ölümünden gelen kaybı ona ilham olmuş.

1992’de Portekiz’e İngilizce öğretmeni olarak gitmiş ve orada Portekiz bir televizyon habercisiyle 

evlilik yapmış. Kısa zaman içinde Jessica isminde kızları olmasına rağmen 1993’te 

eşinden ayrılmış ve kızıyla birlikte İskoçya’daki kız kardeşinin yanına taşınmış. Bu sıralar o 

kadar bunalımdaymış ki intihara bile teşebbüs etmiş. 

Bir taraftan klinik depresyon tedavisi gören J.K. Rowling 3. kitabındaki ruh kabzedici 

yaratık (“Dementors”) fikrini bu depresyonda edinmiş. Bir taraftan işsiz olan yazar Harry 

Potter kitabını yazmayı hiç ihmal etmemiş ve çoğu zaman oluşturduğu karakterleri bunalımlı 

yıllarındaki ruh halinden yola çıkarak yazmış. Yazılarını yanında taşıdığı eski daktilo 

makinesiyle dışarıda cafelerde yazmış. 

Harry Potter’ın ilk romanını Edinburgh’taki meşhur The Elephant House cafesinde yazmış. 

Bir yandan tek başına kızına bakmak zorunda kalmış diğer taraftan da bütün enerjisini romanına 

ayırmış. Sonunda 1995’te “Harry Potter and the Philosopher’s Stone” ismindeki ilk 

Harry Potter’ın romanını bitirmiş ve tam 12 yayın evine sunmuş ama hepsinden red cevabı 

almış. 1 sene sonra £1500 karşılığında London’daki Bloomsbury yayın evinin editörü Barry 

Cunningham yeşil ışık yakmış ve kitap ilk defa basılmış. Kitabın kabul edilme nedeni ise 

daha ilginçmiş. Bloomsbury’nin başkanı ilk bölümünü sekiz yaşındaki kızı Alice Newton’a 

okutmuş ve kızının beğendiğini gören başkan kitabın basılmasını kabul etmiş. Bloomsbury 

yayın evi yine de J.K.Rowling’e günlük bir iş bulması gerektiğini, çocuk kitaplarının çok tutmadığı 

için çok ümitvar olmamasını öğütlemiş. Zaten Bloomsbury yayın evi kitabın sadece 

1000 kopyasını basarak 500’ünü kütüphanelere göndermiş. 

Beş ay sonra kitap Nestlé firması tarafından farkedilmiş ve Nestlé Smarties Book Prize ismiyle 

ilk ödülünü almış. Daha sonra İngiltere’de yılın en başarılı kitabı ödülüne layık 

görülünce Amerika’daki Scholastic yayın evi de kitaba talip olarak “Harry Potter and the 

Sorcerer’s Stone” adıyla Amerika’da basılmış. Kitabın Amerika’da basımı ile birlikte o kadar 

çok geniş çocuk kitlesine ulaşılmış ve beğenilmiş ki J.K Rowling elde ettiği sonuca kendisi 

bile inanmakta zorlanmış. 

Kitap Hollywood’un ilgisi çekince yeni bir “teenager” (ergen) endüstrisinin doğumuna da 

beraberinde getirmiş. Gerçekten de ABD’deki ergen Ekonomisi Harry Potter ile tam kıvamını 

bulmuş ve ondan sonra birbiri ardına ergen roman ve filmleri gün yüzüne çıkmış 

(Twilight, Hannah Montana, Justin Bieber, Hunger Games, Divergent gibi). 

Bir kitap bu kadar başarılı olur da Hollywood rahat durur mu hiç. Warner Bros. Pictures 

kolları sıvayarak Harry Potter’ın ilk filmini 16 Kasım 2001’de “Harry Potter and the Sorcerer’s 

Stone” adıyla hayranlarının karşısına çıkardı. İlk haftada sadece Amerika’da $90 milyon 

ulaşıldığında Amerika gençlik kültürünün format değiştirdiğinin sinyallerini de vermişti. 

Harry Potter serisi hiç durmadı bundan sonra peş peşe filmleri yapılmaya devam edildi. 

Rowling artık kitap yazarken filminin de çekileceğini hesaba katarak yazmaya başlamış. 

Benim gibi yetişkinler filmi izlemese bile Harry Potter karakterini oynayan Daniel Radcliffe 

hafızalarımızdaki gözlüklü haliyle iyice yer etmişti. Harry Potter’ın küçük oyuncuları 

gözümüzün önünde büyüdü. Onları şimdi görünce ne kadar çabuk büyüdü demeden kendimizi 

alamıyoruz.

Rowling daha sonra Harry Potter kitap serilerine devam ederek tarihteki gelmiş geçmiş en 

çok satan kitap rekoruna da ulaşmıştı. J.K. Rowling’in şu anda yaklaşık 1 milyar dolar serveti 

mevcut ve İngiltere’de en zengin kadınlar listesinde yer alıyor. Kitapları şimdiye kadar 

piyasada $15 milyar değer yarattı. 2011 yılına gelindiğinde 450 milyon kopyayla ve 67 dilde 

tercüme edilmesiyle tarihte bir rekor kırmıştı. 

J.K. Rowling her türlü bunalımı yaşasa da ve hayatın zorluklarıyla karşı karşıya kalsa da 

yazmaktan hiç geri durmamış.tı Kitabı pek çok yayın evi tarafından reddedildiğinde bile 

mücadelesine devam ederek hakkettiği yeri falasıyla kazandı. Ben yazarın kabz halindeki 

göstermiş olduğu sabrın onu çok ileriye taşıdığını düşünüyorum. 

Pek çok başarılı insanın acıklı hikayesinin arkasında hep kabz halini göreceksiniz. Gerçekten 

de bir yerde çok büyük başarı varsa, orada büyük bir dram da vardır. Yukarıdaki gibi 

yüzlerce örnek gösterilebilir. Sonunda hepsi sabrederek bir patlama yapmış kimisi ulusal 

çapta kimisi de bütün dünyada yankı uyandırmış. 

Sabır göstermenin ruhsal bir zorluğu vardır. Çok büyük bir hedefe odaklanmışsanız eğer 

muhtemelen kabz halini yaşayacaksınızdır. En büyük sabır imtihanını kabz halinde vereceksiniz 

ve istedikleriniz konusunda test edileceksiniz. Ancak sonunda yaşadığınız ruhsal 

zorluklar, acılar birikecek ve bir gün meyvesini verecek, kabz hali sona erecek ve siz müthiş 

bir patlama yaparak istediğiniz genişliğe ulaşabileceksiniz. Onlar ulaştılar, siz de ulaşabilirsiniz. 

Her şey üstüne gelip seni dayanamayacağın 

bir noktaya getirdiğinde, sakın vazgeçme... 

İŞTE ORASI KADERİNİN DEĞİŞECEĞİ ‘NOKTADIR’ 

Mevlana Celaleddin Rumi

İnsanları Yanıltan Başarı Hikayeleri 

Peki şöyle bir soru akla gelebilir. Bütün başarı hikayeleri kabz denilen ruh halinden mi geçiyor. 

Hayır, kabz hali genel bir durumdur ve piyasadaki bazı başarı hikayeleri kabz halinden 

daha çok kısmet ve nasip yörüngeli olabilir. Kısmet faktörünü anlamayan pek çok girişimci 

çok feci şekilde yanılabilmektedir. 

Kısmet faktörüyle başarılı olmuş insanlar bir limana hiç bir zorlukla gelmeden direkt olarak 

gemiye binen insanlara benziyorlar. Kabz haline maruz kalanlar da limana gelebilmek için 

ormanları, dağları, bayırları aşmak zorunda kalanlar oluyor. 

Kısmet aslında kismet olarak İngilizce’de de aynı anlamı olan bir kelime. Yalnız onlar bizim 

kadar kullanmıyor bu kelimeyi. Kismet sözcüğünü Amerikalı’lardan ilk defa Brad 

Pitt’in oynadığı The Curious Case of Benjamin Button filminde duymuştum. Orada Kader 

konusunu işlerken direkt olarak ne anlama geldiğini söylüyordu. Onun dışında yedi yıllık 

Amerikan serüvenimde hiç kimseden duymadım. Bizim kendi kültürümüzde ise Kader 

Kısmet sözcükleri halkın en çok kullandığı kavramlardan. 

Yine de başka tanımlamalarla da olsa insanlar her kültürde kısmet ve nasibin farkına 

varıyorlar. Yalnız son zamanlarda girişimcilik ekosisteminde kısmeti farkına varmadan 

ilginç bir şekilde tanımlayanlar da var. “Doğru zamanda doğru yerde” diyerek girişimcilik 

seminerlerinde kendilerinin bir türlü şanslı olduğunu ifade eden girişimciler görürsünüz. 

Halbuki kısmeti tanımladıklarının farkında değiller. 

Aslında bakarsanız bütün her şey kısmet eksenlidir. Bizim burada kastettiğimiz kabz haline 

maruz kalmadan limandan ayrılan doğuştan yetenekli kısmetli girişimcilerdir. Siz bunlara 

ballı kaymaklı girişimciler de diyebilirsiniz. Bizim kültürümüzde Yürü Ya Kulum şeklinde 

de tabir edilirler. 

En tipik örneği Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’tür. Kabz halini yaşamadan ürünleri 

hızlıca tutmuş, geliştirici, yatırımcı dertleri çok olmamış ilginç bir kısmet hikayesidir. 

Zuckerberg’ün girişimcilik özelliklerine baktığınızda gerçekten de başlangıçta aldığı her 

kararda isabetlilik görürsünüz. Sanki bir yerlerden daha önce öğrenmiş de ona göre karar 

veriyor. Gerekli liyakati daha önceden ısmarlama olarak öğrenmiş gibi. Facebook’un 

hikayesi bundan dolayı pek çok girişimcinin yanılmasına sebep olmuştur. İçinde kısmet 

faktörünü hesap edemeyen girişimciler aynen onun gibi bir sosyal network yaparak köşeyi 

dönebileceklerini sandılar. Dolayısıyla pek çok hayalperest ve şöhretperest girişimcinin 

yanılıp batmasına sebep oldu. Aslında iyi de oldu, piyasadaki sahte kurnaz girişimcilerin 

elenmesine vesile oldu. 

Başka bir örnek te Steve Jobs’ın hikayesidir. Kendisi fakirlik gibi sorunlar yaşasa da San 

Francisco’da iyi arkadaş çevresi olan birisiydi. Üvey annesinin yanında klasik Amerikan 

evinde yaşıyordu. Külüstür de olsa arabası vardı. Amerikalı’ların fakirlik edebiyatı bizim 

Anadolu’daki peynir ekmekle karınlarını doyuran insanların önüne geçmeyeceği için onun 

hikayesi sizi sakın yanıltmasın.

Steve Jobs’a devam etmeden önce şunu vurgulayalım. Kısmetli girişimcilerin hikayelerine 

baktığınızda ruh ikizlerine rahatlıkla ulaştıklarını görürsünüz. Kader ruh ikizlerini 

bir şekilde buluşturuyor. Bu durum nasipli girişimcilerde daha da belirgin. Takım 

oluşturabilme gibi her girişimcinin zorlandığı şeyleri onlar tereyağından kıl çeker gibi 

hallediyorlar. Başkaları gibi günlerce aramaktansa bir yerde kazara tanışıyorlar. Bazen en 

samimi okul arkadaşı bazen de en eski iş arkadaşları olabiliyor. Bir telefon, bir görüşme 

derken hemen birlikte yola koyuluyorlar. 

Bill Gates en başta Paul Allen ile yolculuğuna çıkmış, Steve Jobs Steve Wozniak ile 

tanışmış, Mark Zuckerberg her ne kadar etik dışı davranıp bazı takım arkadaşlarını satsa 

da kendisini tamamlayan Dustin Moskovitz ile yola koyulmuştur. YouTube’ın kurucusu 

Chad Hurley yakın arkadaşı Steve Chen’le video paylaşım furyasını patlatmış. Instagram’ın 

kurucusu Kevin Systrom ise Mike Krieger ile milyar dolarlık başarı hikayesine adım atmıştır. 

Bu gençler bizim gibi deli dana gibi takım arkadaşı arama zahmetine girmemiştir. 

Dolayısıyla Jobs’ın kaderi de Steve Wozniak ile değişmiştir. Steve Jobs Steve Wozniak ile 

evin garajında işe başladıktan kısa süre sonra takımını genişletebilmiştir. Günümüzde ise 

takım kurmak her şeyden zor. Günümüzde garaj hikayeleri artık yerini bulut teknolojilerine 

bıraktığı halde takım kurmak halen daha zor. Dolayısıyla Steve Jobs gibi Silikon Vadisi 

mucitlerinin takım oluşturabilmesi pek çok insanın farkına varamadığı önemli bir kısmet 

örneğidir. 

Genç Applı şirketinin kısa zaman sonra da ürünleri tutunca, bir sene içinde yatırım bulup 

yollarına hızla devam etmişlerdir. Popülist şekilde Apple hikayesini size dramatik olarak 

lanse etseler de Apple Silikon Vadisi’nde hızlıca ekip kurabilme sonrasında da yatırım 

bulup yoluna gidebilme imkanına kısa zamanda sahip bir şirketti. Steve Jobs işten atılıp 

Pixar’ı kurduğunda bile hayallerini gerçekleştirmek için milyon dolarları vardı. Her zengin 

hayalini gerçekleştirseydi zaten Jobs bu kadar popüler olmazdı. Onlara ballı kısmetli derken 

hafife aldığımız için söylemiyoruz, bilakis başkalarının hata yaparak öğrendiği şeylerin 

onlarda doğuştan olduğunu ve hayatta liyakatlerine uygun yönlendirildiklerini söylemeye 

çalışıyoruz. 

Jobs’ın Pixar hikayesine daha önce değindiğimiz için burada sadece şunu söyleyelim; Pixar 

bence Jobs’ın en iyi hikayesidir. Orada da takım oluşturabilme, doğru insanları doğru zamanda 

bulabilme kısmetleri görürsünüz. Bazı insanlar doğuştan liyakat sahibi olur bazıları 

da hatalarla öğrenir ama sonuç hiç bir zaman değişmez. Kaderin size yol vermesi gerekir. 

Steve Jobs ünlü mezuniyet konuşmasında değindiği noktaları birleştirmekle (connecting 

the dots) aslında Kaderin onu nasıl sevk ettiğini itiraf ediyordu. Gerçekten de Steve Jobs’ın 

bütün hikayesine baktığınızda sanki o da girişimciliğin en ince sırlarını doğuştan öğrenmiş 

gibi. Siz bu kısmetli hikayelerin içine Bill Gates’i de katabilirsiniz. O da doğru zamanda 

doğru yerde olanlardan ve daha niceleri. 

Kısmetli hikayeler içinde sadece Silikon Vadisi hikayeleri yok elbet. Hollywood ve Müzik 

endüstrisinde de durum farklı değil. İstisna olarak görülen kısmetli başarı hikayeleri hayatın 

her alanında mevcut. Bunları farkına varmakta yarar var.

Müzik endüstrisinde de en tipik örnek Taylor Swift’tir. O da kısmetli başarı hikayesine 

sahip. 14 yaşında ergen çağında şarkı bestelemeye başlayan sanatçı Sony Music’in dikkatini 

çekiyor ve işe alınıyor. 16 yaşında yani 2006’da kendi bestelediği “Our Song” County Music 

kategorisinde bir ilke imza atarak ilk büyük çıkışını yakalıyor. Kendi besteleyip kendi söylediği 

için 2008 Grammy ödülüne layık görülüyor. Sonradan kendisinin besteleyip söylediği 

şarkılarla çıkışını sürdürmeye devam ediyor. 2013’de 200 albüm arasından 274 hafta boyunca 

son 57 yılın en en çok beğenilen ilk 12 şarkı arasına girmeyi başarıyor. Taylor Swift şu 

anda dünyanın en yetenekli genç şarkıcılarından biri olarak gösteriliyor. Taylor’ın hikayesi 

o kadar ilginç ki besteleme kabiliyeti, tanıştığı önemli insanlar, sesi, güzelliği sanki eksiksiz 

her şey yerli yerinde ve zamanında verilmiş gibi. Taylor Swift gibi ünlü şarkıcı olma hayalleri 

kuran o kadar çok genç Amerikalı var ki tariflere sığmaz. Keşke birileri onlara biraz 

da kısmetle ilgili gerçekleri söyleseydi. 

Yine Müzik endüstrisinden en tipik örneklerinden biri Justin Bieber’ın hikayesidir. Justin 

Bieber için herşey YouTube da kendi koyduğu şarkısıyla başladı. 2008’de 1981 doğumlu 

genç menejer ve yetenek avcısı olarak bilinen Scooter Braun (Talent Manager) tarafından 

YouTube’da keşfedilen Justin Atlanta’ya davet edildi ve aralarında imzalanan sıkı sözleşmeden 

sonra 2009 yılında One Time şarkısıyla ilk önce Kanada’da en çok dinlenen ilk 10 

şarkı arasına girmeyi başardı sonra da kısa zaman içinde Amerika’da popüler oldu. 

Justin Bieber şimdi artık dünyaca tanınan ergen müzik ekonomisinin en popülist yıldızı. 

Yeri gelmişken söyleyelim menejer Scooter Braun aynı zamanda Gangnam Style’ı meşhur 

eden kişidir. Dolayısıyla kısmetli insanların önemli insanlarla nasıl tanıştığı gerçekten de 

incelenmeye değerdir. Kim derdi ki YouTube’ta dünyanın en yetenekli menejeri tarafından 

keşfedilecek, sonra da dünyanın en ünlü genç şarkıcısı olacak. Bazı insanlar işte doğuştan 

liyakat sahibi oldukları için İlahi Kudretle turnikeye önceden giriyorlar. Onların kendilerini 

yükselten insanlarla tanışması da İlahi sevkin bir sonucudur. Biz menejer, yatırımcı arayıp 

ikna etmek için kendimizi yırtarken onlara bu insanlar kendileri ulaşıyor. 

Tabii kısmetli insanların imtihanları daha ağır. Kabz dönemini tam anlamıyla geçirmedikleri 

için işin şükür boyutunu bilemiyorlar. Yani onlar direkt olarak bast (genişlik) ruh 

halini yaşamaya başlıyorlar. Para, şöhret, ün, yatırımcı, menejer, şirket derken bir anda ivme 

yakalayıp dünyanın en büyük ilgi odağı haline geliyorlar. 

Bundan dolayı bu tarz kısmetli insanların hikayelerini yanlış yorumlayan genç idealistler 

onlar gibi bir an önce başarılı olmak için çırpınıyorlar. Bazıları ümitlerini kaybedip geriye 

dönüyor, kimisi de kabz dönemini geçirdiklerinin farkında olmayıp çabuk pes ediyor. Her 

ne olursa olsun, insanların başarı ile mutluluğu ilişkilendirmeleri belki de yapılan en büyük 

hatalardan. Dolayısıyla insanlara her iki halde de başarılı insanları örnek verirken çok dikkatli 

olmakta fayda var. 

Amerika’nın şaşaalı başarı hikayeleri kimilerini baştan çıkartabiliyor. Genellikle itikad anlayışı 

zayıf olan insanlar bunlardan çok etkileniyorlar. Özellikle ergen yaştakilerin ruhları 

fantaziyle, şan, şöhretle fazlasıyla yıkanıyor. Biz yetişkinler bile çok etkilenebiliyoruz.

Bütün Mesele Doğru İnsanı ve Doğru İş Modelini Bulmaktır 

Serendiplik konusunu işlerken yeterli mi diye sorduk. Bireye indergeyerek ego, sabır ve 

kısmet mevzularını ele aldık. İlahi tesadüflere yer açmadan mucizelerin oluşmadığını beyan 

ettik. Dolayısıyla serendiplikle ilgili özetle şunu diyebiliriz ki serendiplikten beklenen asıl 

nihai amaç doğru insanı ve doğru iş modelini bulmaktır. Yani bütün mesele budur. İster kabz 

halinden sonra isterse kısmetli girişimci sınıfında olun farketmez amaç doğru insanlara ve 

modellere ulaşabilmektir. 

Her ne kadar da şans gibi gözükse de deneme yanılma yöntemleri, fikirlerin çarpışması, 

hareketlilik, etkileşim derken belirsizlik havuzunda doğru insanlarla doğru ürünü ortaya 

çıkarmak ve onu doğru model üzerinde inşa etmek en büyük hedeftir. Bundan dolayı 

yetenekli ve yaratıcı insanların bol olduğu riskli ortamlar doğru iş modelini bulmak için 

önemli ortamlardır. Çoğulculuk bundan dolayı hayati öneme sahiptir. Bu sebeple çok farklı 

insan kümelerinin birbirleriyle etkileşiminden çıkacak sinerjiyle insana yol gösteren pek 

çok fırsat yakalanabilir. 

Bazen mutfakta bile bunu yaşarsınız. Ne yemek yapacağınızı bilmemenize rağmen dolaptaki 

malzemelere bakıp bir tahminde bulunursunuz. Öyle olur ki sebzeleri karıştırıp yola 

koyulursunuz ve hangi yemeği yaptığınızı bile bilmezsiniz. Bundan dolayı ne kadar çok 

farklı malzeme çeşitliliği olursa şansınızı o oranda arttırırsınız. Yemeğin içine ruhunuzu da 

kattınız mı onun lezzetine kendiniz bile şaşırırsınız. Amerikalı çiftçi arkadaşım bahçesinden 

topladığı değişik mantarları katarak bize çorba yapmıştı. Mantar çorbası dese de kullandığı 

değişik yöntemler yemeği oldukça farklı kılmıştı. Bekar evlerinde patatesin her türlü 

yemeğini yapmak adettendir. Aslında o sırada hangi malzeme varsa patatesle karıştırılır 

ve yemeğin ismi bile bilinmez. Bundan dolayı Allah patatesi bekarlar için yaratmış esprisi 

meşhur olmuştur. Ayrıca istediğiniz kadar evde yemek malzemesi olsun, ancak doğru insanın 

pişirmesiyle yemek hayat bulur. Yemek onun ruhundan üflenen tuzla lezzetleşir. 

Serendiplik hayatımızın her alanında var aslında. Festivallerde, partilerde, kokteylerde, 

sinemada beklemediğimiz insanlarla tanışırız sonra hayatımız birden bire değişiverir. 

Tanıştığınız insanlar eşiniz olur, sevgiliniz olur, arkadaşınız olur, işiniz olur. Doğru iş modellerini, 

doğu insanları bu tarz şans havuzlarında rastgele bulursunuz. Tesadüf ve rastlantı 

desek te aslında bunlar da hayatınızdaki planın bir parçasıdır. Bazen kimileri size lütuf 

olur kimileri de en büyük imtihanınız olur. Elif Şakak’ın deyimiyle kimileri gelince, kimileri 

gidince size huzur verir. 

Buradaki asıl önemli nokta doğru insanı bulmadan önce sizin doğru insan olmanızdır. Liyakat 

sahibi olmaya bakın ki Kader sizi doğru insanlarla eşleştirsin. Sonra da kendinizi şans 

havuzlarına bırakabilirsiniz. İnsan genelde kendi frekansındaki insanlarla tanışır. Sonrası 

ise Allah Kerim, eğer yeterince sebat ediyorsanız mükafatını alırsınız. Kısmetli girişimcilerin 

bile çok çalışmaktan başka çareleri yok. İnsana çalıştığından başkası yok. Başarılı insanlar 

da çok çalıştılar ve en önemlisi hayallerinden hiç vazgeçmediler. Onları başkalarından 

farklı kılan sebat anlayışlarını yakından tanımak isterseniz birinci kısmın sonunda anlattığımız 

inatçı başarı hikayelerini okuyabilirsiniz.

Onlar Hiç Vazgeçmediler 

Beyazıt Öztürk peltek dilinden dolayı radyo programından çıkartılmıştı. Beyaz şu anda 10 

seneden fazladır Beyaz Şov TV programını sunuyor ve sayısız standup’ları var. Peltek dili 

onu hayallerinden vazgeçirememişti. 

Michael Jordan okulun Basketbol takımına alınmadığında odasına gidip hüngür hüngür 

ağlamıştı. Ancak hayalleri üzüntüsünden daha büyüktü, hiç vazgeçmemişti, bir sonraki seneye 

kadar daha sıkı çalışıp okulun takımına girmeyi başarmıştı. Sonradan aldığı burslarla 

birlikte kademe kademe kendini geliştirmesi kendisine Basketbol’da ben de varım dedirtmişti. 

Michael Jordan hayallerinden hiç vazgeçmemişti ve dünyanın en ünlü ve başarılı 

basketbolcusu olmuştu. 

Harry Potter kitabının yazarı Joanne Rowling boşanıp depresyona girmiş ve kitabı 12 

yayınevi tarafından reddedilmişti. Ne yayınevleri ne de çok ilaçlarla atlatmaya çalıştığı ağır 

depresyonu kendisini romanlarını yazmaktan alıkoymuştu. Onun ilacı vazgeçememekti. 

Joanne Rowling’te şu an dünyada romanı en çok satılanlardan biri olarak dünya rekorunu 

kırdı ve aynı zamanda Amerika’da başta olmak üzere bütün dünyada Ergenlik Ekonomisini 

başlatan kişi oldu. 

Kentucky Fried Chicken’ın kurucusu Harland David Sanders kızarmış tavuk formülünü kabul 

ettirene kadar 3000‘nin üzerinde geri çevrilmişti. Bu kadar red cevabından sonra halen 

ilk satışını yapamamıştı. 50 yaşında yaşadığı derin hayal kırıklıkları onu yine de durduramamıştı. 

Şimdi onun kızarmış tavuklarını hepimiz severek yiyoruz. 

Finlandıyalı oyun şirketi Rovio Entertainment 51. oyunlarını bitirdiklerinde asla pes etmemişlerdi, 

52. oyunlarında Angry Birds mobil oyununu geliştirerek dünya çapında en 

çok satılan oyunun mucidi olarak tarihe geçtiler. Oyun o kadar çok tutuldu ki, Hollywood 

animasyon filmini yapmak için kolları çoktan sıvadı. 

Bill Clinton Üniversite’nin ilk yıllarında Öğrencilik Temsilciliği için yarıştığı ilk seçimini 

kaybetmişti çünkü okul arkadaşları onun çok “politik” olduğuna karar vermişti. İlk önce 

Arkansas Valisi, sonra da Amerikan Başkan’ı seçilene kadar benimsediği politik duruşundan 

hiç ödün vermemişti. 

Mimar Sinan profesyonel kariyerine başladığında 50 yaşındaydı. Yaşım geçti dememiş, hayalinin 

ve arzularının peşinden koşmaya devam ediyordu. Şu an halen Selimiye Camisinin 

sırlarını çözmeye çalışıyoruz. Geride müthiş mimari eserler bırakacak ve yüzyıllar boyunca 

kendisinden söz ettirecek bir üne kavuşmuştu. 

Zurich Polytechnic Üniversitesi’sinin başvurusunu reddettiği kişi Albert Einstein idi. Onlara 

göre bu kişi bu Üniversite’ye layık değildi. Gerçekten de o zamanlar Matematik’i zayıf 

olan Einstein bildiği yoldan hiç geri dönmedi. Bir yandan Matematik’teki açığını kapatırken, 

diğer taraftan da Fizik’in yeni kurallarını keşfediyordu.

Henry Ford’a daha hızlı at arabaları istediğini söyleyen insanlar onu dev otomotiv sektörünün 

mucidi olmaya ittiklerini hesaplayamamışlardı. Banka’ya kredi için başvurduğunda 

kredisini reddeden banka memuru ona araba gibi bir şeyin ancak geçici bir moda 

olabileceğini söylemişti. Henry Ford odadan ayrılırken ona “bir gün bu yollarda at arabası 

kalmayacak, tüm ulaşım otomobille sağlanacak” derken sadece banka memuruna değil 

bütün dünyaya kendi vizyonundan zerre kadar vazgeçmeyeceğini haykırıyordu. 

Thomas Edison 1868 de bir atölye kurdu ancak yaptığı elektrikli kayıt aygıtının patentini 

satamayınca bir yıl sonra parasız ve borçlu olarak Boston’dan New York ‘a gitmek zorunda 

kaldı. Kışları Florida’da geçiren Edison Henry Ford ile orada tanışmıştı. İki önemli büyük 

endüstrinin mucitlerini kader buluşturmuştu ve iyi arkadaş olmuşlardı. Edison evlerimizi 

ve iş yerlerimizi aydınlatacak ampul ün buluşundan önce tam 1000 (bin) kere başarısız 

olmuştu. Ancak o da en yakın dostu Henry Ford gibi hayallerinden hiç vazgeçmemişti. 

Brad Pitt genç lise delikanlısıyken Dallas dizisinde oynadığını biliyor muydunuz? You- 

Tube‘tan izleyebilirsiniz. Peki kariyerine Hollywood sokaklarında tavuk kostümlerini 

giyerek başladığını duydunuz mu? Evet Brad Pitt egoyu bir tarafa bırakmış Hollywood’un 

en dibinden yukarıya doğru adım adım tırmanıyordu. 

Çocuk yaşta Wushu Uzak Doğu sporunu öğrenen Jet Li, fakir bir ailenin çocuğuydu. Aynı 

zamanda iki yaşında babasını kaybetmişti. Evde et bile yiyemeyecek kadar fakir olan Li 

ailesi binbir zorluklar çekmesine rağmen Jet Li Wushu hayalinden hiç vazgeçmemişti. 

Kendisini dövüş sanatlarına o kadar kaptırmıştı ki sayısız madalyalarla yirmili yaşlara 

giriyordu. Daha önce on bir yaşında bir şampiyonada başarılı olan Jet Li Amerika’ya seyahet 

ödülü kazanmıştı. Yalnız bir sorun vardı İngilizce bilmiyordu. Günlük dört saat sıkı 

İngilizce çalışarak bu sorununu kısa zamanda giderdi. Yirmili yaşlarda oyunculuğa soyunan 

Li Çin’de ilk filmi Shaolin Tapınağı ile Sinema dünyasına adım attı. O sıralar eşinden 

boşandığı için zor günler geçiriyordu. Yine de hiç bir şey kendisini hayalinden vazgeçiremedi. 

Sonunda Hollywood’a adım atmayı başarıp dünyanın en büyük film yıldızlarından 

biri oldu. 

Evet bana çok başarılı birisini gösterin, ben size orada derin bir dram göstereyim. Hepsinin 

acıklı, zorlu hikayeleri var ama onları diğerlerinden farklı kılan sabır, inat ve sebat duygusuydu. 

Eksiklikleri varsa onu giderme yollarını araştırdılar. Fakirlik, boşanma, reddedilmeyi 

onlar kadar bilebilir miyiz bilmiyorum ama bu insanlar hayatlarının en zor demlerinde 

bile hiç bir zaman durmadılar, çileyi çıra yapıp yaktılar, yükseldiler, sürekli çalışıp 

daha iyisine talip oldular. 

Onlar fikir saplantısında değildiler, sadece ne istediklerini iyi bildikleri için delice tutkularının 

peşinden koştular. Yeteneklerinin farkındaydılar, başkalarının kendilerini övmeleri 

veya yermeleri önemli değildi. Onlar kendilerini iyi biliyordu zaten. Heves ile tutkuyu birbirinden 

ayırabilmişlerdi. Yaş, reddedilme korkusu, hayal kırıklığı, ego, depresyon, peltek 

dil hiç bir engel hayallerinden daha önemli değildi. Onlar hiç vazgeçmediler, lütfen sen de 

vazgeçme!

II. Kısım 

Startup dedikleri... 

Yapılmış küçük işler, planlanmış büyük işlerden çok daha iyidir. 

- Peter Marshall -

Startup Nedir? 

Dünyada inanılmaz bir girişimcilik 

rüzgarı esiyor. Kuluçka merkezleri, 

konferanslar, yarışmalar, 

hızlandırma programları, seminerler, 

yatırımcılar, yarışmalar derken 

Türkiye de bu kervana katılmış 

bulunuyor. Bu kadar hızlı 

gelişmelere kayıtsız kalmamız elbette 

mümkün değil. Ne var ki işin 

henüz kavram boyutundayız. 

Startup kelimesinin Türkçe karşılığı Yeni Tekno Girişim veya Yeni Girişim olarak geçse de 

bunun henüz tam bir resmiyeti yok. Computer çağının başlangıcında da durum böyleydi. 

Yeni çağın başladığını farkeden Türk Dil Kurumu Computer yerine Bilgisayar sözcüğünü 

kullanarak önemli bir ilke imza atmıştı. Şimdi de yeni bir girişimcilik çağı başlıyor ve 

“startup” gibi kavramları yerli yerine acilen oturtmamız gerekiyor. Şu an hali hazırda Yeni 

Tekno Girişim veya Yeni Girişim tanımlamalarından daha iyisi bulunmuyor. Bu belirsizliken 

dolayı biz bu kitapta bütün dünyanın en çok kullandığı startup kelimesini tercih edeceğiz. 

Zaman zaman Yeni Girişim’de diyeceğiz. 

Şu anda girişimcilik ekosisteminde startup kelimesi en popüler sözcüklerden. Yeni bir 

girişime başlamış şirketler için kullanılıyor. Başlangıç aşamasındaki bu girişimler daha çok 

tekno-şirketler oluyor. Yine de startup hızlı büyüme odaklı bütün şirket tipleri için geçerli 

bir kavram. Teknoloji ağırlıklı şirketler daha hızlı büyümeye elverişli olduğu için ilk olarak 

insanın aklına bu tarz şirketler geliyor. Bunun haricindeki şirket yapıları normal girişim 

sayılıyor. Dolayısıyla startup dendiğinde hızlı büyüme odaklı, biraz popülist, kullanıcı ve 

müşteri odaklı, kısa zamanda küçük kitleden büyük kitleye ulaşmayı hedefleyen başlangıç 

aşamasındaki şirket türleri kastediliyor. Yani startup şirket türü yapısal nitelikle kendisini 

normal bir girişimden farklılaştıran özelleştirilmiş bir kavramdır diyebiliriz. 

Piyasada startup denildiğinde genelde bıyığı yeni terlemiş terü taze genç dinamik bir 

tekno şirket akla geliyor. Facebook, Twitter, Instagram, YouTube, Airbnb, Whatsapp, Uber 

piyasada en çok bilinen popülist örneklerden. Yine de durum öyle gözüktüğü gibi iç açıcı 

değil. Startup şirketlerin binlercesi değişik sebeplerden dolayı batıyor. 

Piyasada bu durum startup girişimcileri için bir çelişki sayılıyor. Büyük ihtimalle batabilecek 

bir şirket türüne gönül vermek platonik aşk olarak tanımlanıyor. Startup şirketin kendini 

piyasaya kabul ettirmesi, milyar dolarlık dev kurumsal bir şirkete dönüşmesi de mümkün. 

Bundan dolayı startup girişimcileri hayallerinden vazgeçemiyorlar ve oldukça belirsiz 

bir maceraya atılıyorlar. Maceralarında startup dinamiklerini bilmeyen toy girişimciler 

başarısız olduklarında geriye acıklı hikayeleri kalıyor. Bundan dolayı startup hikayelerinin 

acıklı yönleri mutlu sonlardan çok daha fazla oluyor.

Startup normal şirket tipinden yapısal olarak son derece farklı dinamikler arzediyor. Startup 

büyük pazarı hedefleyen ve “pivot” denilen bir döngü eşiği üzerinde, iş planı yerine iş 

modelini benimseyen ve iki üç genç amatör girişimci tarafından başlatılan sonu belirsiz bir 

tekno şirket türüdür. Heyecanlı genç ekip pivot döngüsündeki ilk müşterileriyle veya servis 

kullanıcılarıyla etkileşime geçerek iş modelini ispatlamaya çalışır. 

Pivot döngüsündeki amaç prototipini hayata geçirerek modelin çalışırlığını ispatlamaya 

çalışmaktır. Bu dönemde genellikle ürünü veya servisi müşteri veya kullanıcı şekillendirir. 

Kullanıcıdan ürüne doğru akışı metriklerle iyi kontrol eden girişimciler pivot döngüsünden 

çıkarak startup iş modelini, fikrini ispatlamış ve artık geniş kitleye açılabilme hakkına sahip 

olmuş demektir. 

Pivot döngüsündeki yaklaşım biçimine Yalın Girişim (The Lean Startup) denir. Yalın Girişimi 

daha sonra etraflıca ele alacağız. Yalın Girişim’de amaç pazardan ürüne doğru pivot 

döngüsünü kırıp dışarı çıkabilmektir. 

Bundan sonra startup elinden geldiğince hitap ettiği büyük pazarda müşteri kitlesini katlayarak 

hızlı bir büyüme hızını yakalamaya çalışacaktır. İki üç kişilik şirkete kısa zamanda 

personel alımı yapılacak, takımlar oluşturulacak ve kurumsallığın gerektirdiği muhasebe, 

insan kaynakları, hukuki prosedürler gibi departmanlar oluşturulacaktır. Bütün bu süreç bir 

sene gibi kısa bir zamanda gerçekleşebilir. Yine de tam anlamıyla kurumsallaşmak zaman 

alacaktır. 

Startup’larda normal girişimlerin aksine iş planı yoktur. Müşteriyle veya kullanıcıyla direkt 

olarak etkileşime geçilecek minimum ürün geliştirilir (MVP-Minimum Viable Product). 

Onlardan geri dönecek bildirime göre ürün geliştirilmeye devam edilir. Dolayısıyla startup 

son derece belirsiz koşullardan oluşur. Şirkette görev olarak herkes her şeyi yapar. Geleneksel 

iş yöntemlerinin aksine kuralları olmayan gerilla yöntemlerini benimseyen ve bunun 

için bazen etik kurallarının dışına çıkmayı göze alabilen gözü kara şirket türüdür. 

Yalnız şu var ki startup aynen aşk 

gibi geçicidir. Bundan dolayı kısa 

zamanda bir yatırımcı bulup evlilik 

yapmayı hedefler. İhtiyaç duyduğu 

yatırımı şirketinde kullanarak 

büyüme hızına göre daha fazla 

yatırım alma peşinde olur. Ancak bu 

yatırım sürecini sadece araç olarak 

görür. Yatırımı başarı veya amaç 

olarak gören pek çok startup şirketinin 

öldüğü tespit edilmiştir.

Başarılı startup girişimcilerin hikayeleri başka girişimcilerin iştihasını kabartmaktadır. 

Acaba ben de bir startup şirket kurup zengin, popüler olabilir miyim rüyalarına kapılan 

girişimci bulmak artık sıradandır. Tutkularının peşinden gitmek yerine mutlaka bir startup 

kurup zenginlik rüyaları beslemek sosyal bir etkilenme hastalığı olarak tanımlanıyor. 

Kendine yabancılaşmanın başka türü olan bu tür durumlar toplumda mutsuz insanlar da 

yaratıyor. Dolayısıyla startuplar artık gerçekten de çağımızın en popülist alanlarından. Ashton 

Kutcher ve Lady Gaga gibi Amerika’lı ünlülerin bile startup şirketlerine büyük yatırımlar 

yaptığını düşünecek olursanız, startuplar yıldızlardan bile daha popüler diyebiliriz. 

Bundan dolayı başarılı startupların kendilerini kontrol edememeleri de aslında doğal 

sayılıyor. Ne var ki girişimciden asıl beklenen tabii ki farklı. Başkalarına mütevaziliğiyle, 

doğallığıyla ve güçlü karakteriyle örnek olabilecek girişimcilere su gibi ihtiyaç var. Bütün 

bunları daha önce ele aldığımız için şu an es geçiyoruz. 

Silikon Vadisi’nden fışkıran bu dev şirketlerin başlangıç aşamasında elbette ortak noktaları 

mevcut. Rahatlıkla yatırımcı bulabilme, takım için gerekli yetenekleri bulabilme gibi 

ekosistemin bütün nimetlerinden istifade edebiliyorlar. Ne var ki bütün bu süreçler yıllar 

süren bir birikimle oluşmuştu. Bundan dolayı başka ülkelerin acaba biz de bir Silikon Vadisi 

oluşturabilir miyiz argümanı son derece yanlıştır. Silikon Vadisi karşılaştırması yapmak 

yerine onun niteliklerini ve modellerini öğrenmek bizim için en azından şu anda daha 

akıllıcadır. 

Bundan dolayı bu kitapta bir taraftan bu modelleri öğrenirken diğer taraftan da bize uymayan 

yönlerini de tartışmaya açacağız. Bu kitapta Türk kültürünün son derece farklılık 

arzettiğini görecek ve neden Startup Alaturka dediğimizi daha iyi anlayacaksınız. 

Özet 

• Startup’ın Türkçe karşılığı Yeni Tekno Girişim veya Yeni Girişim olarak kullanılsa da 

Türk Dil Kurumu tarafından henüz literatüre konulmamıştır 

• Startup büyük pazarları hedefleyen küçük bir ekiple kısa zamanda büyüme potansiyeli 

gösterebilen şirket türüdür 

• Startup pivot döngüsünü aşmayı amaçlar, aştıktan sonra da büyüme hızını yakalar 

• Startup geçicidir, sonsuza kadar startup olmaz, bir an önce kurumsallaşması gerekir, 

yoksa ölür 

• Startup girişimcilerinin başarılı hikayelerden etkilenmesi doğaldır ama asıl gaye ve olması 

gereken onların başkalarına rol olabilme hüviyetini taşımalarıdır. 

• Silikon Vadisi karşılaştırması çok yanıltıcıdır. Bunun yerine en azından kavramsal olarak 

Startup Alaturka’yı öneriyoruz.

Girişimcilik Startup Demek Değildir 

“Girişim” kelimesi “startup” yerine kesinlikle geçmez. Bir bakkal, manav, lokanta da girişimdir 

ama hitap ettiği dar kitle ve ulaşabileceği büyüklük belli olduğundan startup 

değildirler. 

Startup piyasadaki küçük bir sorunu çözerek kullanıcı veya müşteriyi kendine bağımlı hale 

getirir. Müşterinin ihtiyacını karşılamayan bir startup pivot döngüsü içinde kalarak ölebilir. 

En azından ya aspirinle müşterinin acısı azaltılmalı ya da vitaminle kullanıcı tecrübesini 

zenginleştirme yolları aranmalıdır. 

Bundan dolayı startup’ların küçük net bir sorunu çözmeleri tavsiye edilir. Çanakkale On 

Sekiz Mart Üniversitesi Doç Dr. Ali Şahin Örnek’in dediği gibi müşteri kuş gibi hassas bir 

varlıktır. Aşağıda gördüğü küçük bir su birikintisine konar. Sevmedi mi uçar gider. Onu 

ürkütmemek, tek çeşit yemle bile olsa doyurmak ve mutlu ayrılmasını sağlamak gerekir. 

Öyle ki oradan her uçtuğunda aşağıda kendisine yönelik bir şeylerin olduğunu bilsin ve 

tekrar konsun. 

Müşterinin veya kullanıcının ihtiyacını düzgün karşılayan startup zamanla kendi kültürünü 

oluşturarak dev bir ekonomiye dönüşür. İlk önce kardan adam yapmakla başlamak yerine 

kar topunu yuvarlayarak işe başlar. Startup her zaman küçük başlar ve tekil basit bir soruna 

odaklanır. Her ne kadar büyük pazarı hedeflese de ilk süreçte kısıtlı bir kitlenin sorununu 

çözmekle işe başlar. 

Pek çok startup başlangıç aşamasında büyük pazarlara hitap etmeye çalıştığı için batmıştır. 

Startup kar topu gibi aşağıya yuvarlandıkça kendiliğinden büyüyen pazar dinamiğine sahiptir. 

Ortada hiç bir şey yokken direkt olarak büyük pazarlara ürün geliştirmek çocuksu bir 

girişimci örneğidir. Bundan dolayı Google Plus büyük pazarın en küçük çocuğudur. 

Bununla birlikte startup ille de tekno şirket demek te değildir. Eğer lokal küçük işletmeler 

“Franchising” modelini benimseyip kısa zamanda ülke çapında zincirler oluşturabilirlerse 

onlar da başlangıç aşamasında startup sayılırlar. Yani dar kitleyle başlayıp büyük pazarlara 

talip, hızlı büyüme potansiyeline sahip başlangıç aşamasındaki şirketler de startup sayılırlar.

Franchising demişken, biz Türklerin 

artık “başka şubemiz yoktur“ mantığından 

çıkıp, Franchising modeline 

geçiş yapmamız gerekiyor. Yurt 

dışına gelen Türk’ler bile değişmemekte 

halen direniyor. Bir lokanta 

açıyor, yirmi yıl aynı yerde kalıyor. 

Amerika gibi Franchising Fast Food 

modellerinin vatanında Türk’ler halen 

aynı kalıyorsa bu durum modern 

ekonomiyi, markalaşmayı ve onun 

gerektirdiği kavramları tam benimsemeyişlerinin 

göstergesidir. 

Ayrıca bilinenin aksine startup büyük firmaların da kullanabileceği kültür türüdür. Her ne 

kadar startup için başlangıç aşamasındaki büyüme odaklı tekno şirket türü desek te meşhur 

Amazon gibi dev firmalar kendi proje takımlarını startup kültüründe çalıştırmaktadır. Yani 

startup yeri geldiğinde bir kültürel durum olabilir. Startupta takım üyeleri daha samimi ve 

insiyatif odaklı oldukları için startup kültürü başka büyük firmaların tercih ettiği önemli 

bir şirket kültürüdür. 

Türkiye’nin artık startup’lara ihtiyacı var, girişimlere değil. Türk insanının da artık startup 

mentalitesine kavuşması gerekiyor. Bundan dolayı Türk girişimcisi yetiştirirken startup’ın 

yukarıda bahsedilen kavramları esas alınmalıdır. 

İster yeni tekno şirket kurun ya da bir fast food zinciri, startup mantığı her ikisinde de 

geçerlidir. 

Özet 

• Her girişim startup demek değildir 

• Startup sayılması için büyük pazara talip olmalı ve hızlı büyüyebilmelidir 

• Startup her şeye rağmen başlangıç aşamasında dar bir kullanıcı kitlesinin sorununu 

çözmelidir. 

• Startup daha çok tekno şirketler için geçerli model olsa da hızlı büyüyen bir lokanta zinciri 

de startup sayılır 

• Startup aynı zamanda dev şirketlerin tercih ettiği bir şirket kültürüdür. 

• Normal girişimciden ziyade Türk startup girişimcilerine ihtiyacımız var

Türk Startup’ların Sorunları 

Peki Türkiye’de startup kültürü 

oluşturabilmek gerçekten mümkün mü? Milyar 

dolarlık startupları bir gün biz de görebilecek 

miyiz? Bütün dünyaya örnek olabilecek 

startuplarımız dünya medyası tarafından 

konuşulacak mı? Biz de parmağımızla bir 

Türk startupını gururla işaret edebilecek miyiz? 

Aslında bu soruların cevabını kitabın birinci kısmında vermiştik. Biz yine de şu an için 

Türk startupların sorunlarını çevresel ve bireysel olarak iki ana listede sıralamak mümkündür. 

Türk Girişim Ekosistemindeki Sorunlar 

• Startup’ların gelişmiş şehirlere özgün olması, Türk Startup’larının (Yeni Tekno Girişimler) 

daha çok İstanbul, Ankara ve İzmir’e hapsolunmaları 

• Startup (Yeni Tekno Girişim) kültürünün Üniversite ve İş dünyasında henüz tam 

karşılığının olmaması 

• KOSGEB vb. TeknoPark şirketlerinin Startup şirket modeline uyumsuzluğu 

• TeknoPark’taki imkanlardan daha çok belli seviyeye gelmiş şirketlerin istifade etmesi 

• Melek Yatırımcı sayısının azlığı 

• VC’lerin (Risk Sermaye Şirketleri) azlığı 

• Ülkedeki Siyasi belirsizlikler ve aşırı gündem yoğunluğu 

• Ülkenin Finansal yapısının zayıflığı, düşük Ekonomik göstergeler 

• Yerli başarı girişimci modellerin azlığı 

• Amerika’daki Geek kültürünün yanlış algılanması 

• Girişimcilik ve Liderlik eğitimlerinin birlikte ele alınmaması, Liderlik eğitimlerinin girişimcilikte 

neredeyse hiç işlenmemesi 

• Girişimcilik programlarının Psikoloji (Davranış Bilimleri) ile ele alınmaması 

• İnsan Kaynakları Sorunu, Uygulama Geliştirici (Developer) bulabilmenin zorluğu, 

Uygulama Geliştiricileri şirkette tutamama, çalışan sadakatsizliği 

• Yetersiz sayıdaki Hızlandırıcı (Accelerator) programları, varolan hızlandırıcı programlarına 

ise sınırlı sayıdaki Üniversite’lerin destek vermesi 

• Dışarıdaki Startup Kültürünün aşırı referans alınması, filtreden geçirilmeden Türk 

Kültürü’nde uygulanmaya konulması 

• Türk Startup şirketlerinde Yenilikçilik (İnnovasyon) sorunu, Silikon Vadisi’ndeki başarı 

hikayelerini aşırı taklit, hayal gücüne inanmama, roman okumama, sanatla uğraşmama 

• Devlet’te Startup şirketinin karşılığı olmaması. (Amerika’da C-Corp türünde Startup 

şirket türleri gibi) 

• Startup’ın (Yeni Tekno Girişim) ne olduğunu henüz bilmeyen yüzlerce Türk Devlet 

Adamının mevcudiyeti.

Girişimcilerdeki Sorunlar 

• Girişimcilerdeki İngilizce sorunu 

• Girişimcilerdeki ego faktörü, ben her şeyi ben bilirim havaları, fikir paylaşım eksikliği, 

aşırı özgüven ya da fazla özgüvensizlik, başka girişimcileri küçümseme hastalığı 

• Fikrin çalınma korkusu, fikre aşık olma, takım kurmak yerine bireysel tercihler 

• Takım üyelerinin birbirine güven sorunu 

• Rekabetteki etiklik, dürüstlük eksikliği 

• Takım üyeleri arasındaki dünya görüş farklılıkları 

• İlk yatırımda bunu yedi düvele duyurma hevesi, erkenden ilgi odağı olma hastalığı, 

şöhret tutkusu 

• Etkisiz zaman yönetimi 

• Tutku yerine hevesçi yaklaşım 

• Yatırımcının desteğiyle girişimin tutacağına olan inanç 

• Rızık meselesindeki itikat bozukluğu 

• Pazarlamayı çok öne almak, organik büyümeye inanmamak 

• Yalın Girişim metodlarını gereksiz görme, pazardan kullanıcı/müşteri geri bildirimine 

göre tasarlamama, hayalperestlik dürtüsü 

• Silikon Vadisi’ndeki girişimlerinden aşırı etkilenme 

• Geleceğe aşırı odaklanarak şimdiyi kaçırma ve girişiminde anlam oluşturamama (vizyon-misyon 

dengesizliği) 

• Yatırımcıları gerektiğinden fazla yerme veya büyütme 

• Yanlış pazar hedefleri, Türk pazarına aşırı odaklanma, küresel hedefler oluşturamama, 

küresel entegrasyon sorunu 

Yukarıdaki çevresel ve bireysel sorunları etraflıca tartışmak münkün. Bu sorunlarımızı gidermek 

elbette zaman alacaktır. Şimdilik temel modelleri öğrenmek yeterli olacaktır.

Yalın Girişim (The Lean Startup) 

Dünyada startup fırtınası devam ederken yeni modeller de kendini göstermeye başladı. 

Bunlardan en önemlileri Yalın Girişim (The Lean Startup) olarak karşımıza çıkıyor. Bu 

kavramın bütün dünyada bu kadar çok etki yapacağını kimse öngörememişti. Yalın Girişim 

(The Lean Startup) dünyada o kadar büyük yankı getirdi ki artık büyük bir akıma 

dönüşmüş durumda. 

Bizzat Eric Ries tarafından geliştirilen Yalın Girişim (The Lean Startup) özetle en az sermaye 

ile son derece belirsiz koşullarda ürünün veya hizmetin son kullanıcıya ulaştırılması 

olarak tanımlayabiliriz. Yani yeni özellikler eklemek yerine en az maliyetle üretilen 

ürün üzerinden müşterinin geri dönüşümüne göre ürünün şekillenmesi, test edilmesi ve 

ölçeklendirilmesidir. 

Yalın Girişim müşterinin ihtiyacını karşılamak için (MVP = Minimum Viable Product) en 

yalın ve sade ürünle bir an önce kullanıcılarından geri dönüşüm alma esasına dayanır. En 

ilginç tarafı ise çözüm yerine probleme odaklanmak gerekliliğidir. Genelde girişimcinin 

en büyük hatası problemi bildiğini varsayarak çözüme çok erken odaklanmasıdır. Halbuki 

kullanıcının talepleri doğrultusunda problemi anlamaya çalışsa kafasındaki problemden 

çok farklı bir problemle karşılaşacaktır. Yalın Girişim geleneksel modellerin aksine insan 

odaklıdır ve kullanıcıdan ürüne doğru onun sorunlarını anlamaya çalışır. 

Yalın Girişim‘de iş planı yerine iş modeli esastır. İş planı üzerinde zaman kaybetmek yerine 

doğru iş modelini bulmak için “early adapters” dedikleri “erken benimseyenler” ile küçük 

ama sisteme hızlı adapte olabilen kitleyi hedefler. Asıl amaç ürünün geliştirilmesinden 

ziyade kullanıcı taleplerine göre sistemin ve platformun oluşturulmasıdır. 

Kullanıcı deneyimlerini esas alan Yalın Girişim Kur-Ölç-Öğren (Build, Measure, Learn) 

döngüsü üzerinde çalışır. İlk önce fikir geliştirilerek ürüne dönüştürülür, sonra ürün kullanıcıya 

sunularak verisel metrikler elde edilir. En sonunda da kullanıcı deneyiminden elde 

eilden veriler değerlendirilerek döngünün kırılıp kırılmadığı tespit edilir.

Daha önce de belirttiğimiz gibi bu döngüye kısaca “pivot” denir. Pivot döngüsündeki verimlilik 

ile eş zamanlı olarak ürün ve kullanıcı geliştirmedeki hızlılık oranına “çeviklik” 

(Agility) denir. Yani mümkün olduğunda erken hata yapmak ve buna hızlıca cevap vermek 

oldukça iyi bir şeydir. Bu hataları ölçümleyip, ders çıkartmak ve bunun doğrusunu yaparak 

kullanıcı talebini hızlıca karşılamak gereklidir. 

Kur (Build)-Ölç (Measure)-Learn (Öğren) 

Pivot döngüsünü aşmak demek zaten doğru modeli bulmak ve gözle görülür kullanıcı 

artışıyla birlikte sistemin rayına oturması demektir. Yatırımcılar artık genelde bu döngüyü 

kırıp takımıyla birlikte işini büyütmeye başlayan girişimcilere yatırım yaparlar. 

Dolayısıyla Yalın Girişim bir startup ekibinin olmazsa olmazlarındandır. Sadece ürüne aşırı 

derecede odaklanarak geliştirilen hizmetler piyasaya çıktığında tuzla buz olabilme riski 

taşırlar. Müşteriyle ilk temasın bir an önce olması, geri dönüşüme göre ürünün verya servisin 

en erkenden şekillendirilmesi gerekir. 

Özet 

• Yalın girişimde pivot döngüsüne odaklanılır ve müşteriyle ilk temas için MVP denilen 

en sade ürün veya hizmet geliştirilir 

• Pivot döngüsünde erken benimseyen (early adapters) kullanıcılar ile döngü kırılmaya 

çalışılır 

• Kur-Ölç-Öğren (Build-Measure-Learn) ile pivot döngüsünde kullanıcı deneyimi 

ölçeklenir 

• Startup girişimcisi ürüne aşırı odaklanmak yerine bir an önce müşteriyle temas etmenin 

yollarını aramalıdır

Yalın Girişimde Küçük ve Sade Düşünmenin Önemi 

Startup girişimcilerinin yalın girişimi uygularken yaptıkları en büyük hatalardan biri 

büyük düşünme hastalığıdır. Projesini çok büyük kitleye endeksleyerek dünyaları fethetme 

hastalığına kapılırlar. Özellikle kendilerini piyasanın büyük oyuncularıyla karşılaştırarak 

ümitsizliğe kapılırlar. 

Fark yaratmak adına ürünlerine yüzlerce özellik eklerler. Girişim modelinin adı Yalın Girişim 

ama olur size Karışık Girişim. Gerçekten de yurt dışında kaldığım süre zarfında kendim 

dahil Türk arkadaşlarımı Amerikalı arkadaşlarımla karşılaştırdığımda düşünce sistematiğimizin 

ne kadar farklı olduğunu bizzat gördüm. Siz ister kültür farkı deyin, isterseniz 

eğitim sistemi deyin şöyle bir gerçek var: Türk’ler bir problemin çözümünü çok karışık 

düşünüyor. 

Master yıllarımda sunum için biz slaytları doldurup her şeyi açıklamaya çalışırken aynı 

sınıftaki Amerikalı arkadaşlarım bir kaç slaytla sunumu özetleyebiliyordu. Startup girişimcileri 

için de durum farklı değil. Bir probleme odaklanma biçimini yakalamak için küçük 

düşünmek gerekir. Problemin kendisine odaklanılmayan girişimlerin çoğu batmıştır. Küçük 

düşünmek beraberinde odaklanmaya imkan verir ve başarının ilk anahtarını elinize teslim 

eder. Küçük düşünmek probleme sade ve yalın çözümler bulabilme imkanı da verir. Küçük 

düşünmek bir projenin, ürünün, sanatın ilk önemli adımıdır. 

Google bir arama algoritmasıyla başlamıştı, Facebook okul arkadaşlarını bağlantıya 

dönüştürme derdindeydi, Instagram fotoğrafları filtrelemeyle yola koyulmuştu, Twitter 

durum güncellemesiyle gündeme gelmişti. Amazon kitap satışıyla başlamıştı. Microsoft 

MSDOS gibi sadece komutlarla çalışan en basit işletim sistemleriyle piyasaya çıkmıştı. Şimdi 

hepsi milyar dolarlık devler oluverdiler. Bir probleme aşırı derecede odaklanarak kullanıcılarını 

ve müşterilerini memnun ettiler. 

Ayrıca Yalın Girişimin sadece startup girişimlerine mahsus olduğu ön kabülü son derece 

talihsiz bir değerlendirmedir. Yalın Girişim startuplar için elbette elzemdir ancak büyük 

İşletmelerin de Yalın Girişimi uygulamaları gerekir. Bunun en bilindik örneği Apple firmasıdır. 

Tek dokunuşla gelen en önemli tasarım harikası akıllı mobil cihazları dünyanın kucağına 

itmiştir. iPhone, iPad gibi inovasyonlar Nokia gibi devlerin batmasına sebep olmuştur 

öyle ki Microsoft Nokia’yı $7.2 milyar dolara satın almıştır. Halbuki Nokia bir zamanlar 

ne kadar büyüktü. Piyasanın büyük çoğunluğunu elinde bulunduruyordu. Nokia’nın batış 

hikayesi inovasyon eksikliğini göstermek adına okul derslerinde işlenmesi gereken ibretlik 

bir hikayedir. Nokia gibi daha nice büyük şirket inovasyon eksikliğinden batmıştır. 

Dolayısıyla Yalın Girişim yeniliğin (inovasyon) en ilk şartıdır. Ortaya sade, sindirilebilir bir 

ürün çıkacak ki insanlar hazmetsin, sonra tekrar kullanmayı göze alsın. Yapılan yüzlerce 

araştırma göstermiştir ki kullanıcılar tekil şeylere odaklanmaktan daha çok hoşlanıyorlar. 

Kendilerini adım adım yönlendiren basit uygulamaları seviyorlar. Özellikle milyonlarca 

mobil uygulamanın olduğu şu devirde sadelik en büyük rekabet avantajıdır. Fark yaratmak 

için deli dana gibi yeni özellikler eklemek gerekmez.

Yeri gelmişken önemli bir konuya da değinmek istiyorum. Örnek verirken sürekli Facebook, 

Instagram, Twitter vs. örnekler verdiğimiz halde startup girişimcilerine bu tarz projeleri 

tavsiye etmiyoruz. Bu tarz genel uygulamalar yerine girişimlerini dikeye kaydırmalarını 

tavsiye ediyoruz. 

Mesela Medikal alanda sayısız ihtiyaçlar tespit etmek mümkün. Sağlık sektörünün ihtiyacını 

giderecek yeni nesil projelerin ben büyük gelecek vaat ettiğini düşünüyorum. Aynı şekilde 

eğitim, telekomunikasyon ve tekstil alanlarında ciddi boşluklar var. Buralara odaklanıp 

başkalarının göremediği ama sizin farkına varabileceğiniz imkanlar mevcut. Ayrıca mobilite 

sadece cep telefonu demek değildir. Mobilite sizin birlikte taşıdığınız her şey demektir. Yani 

gözlüğünüz, kıyafetiniz, çantanız, kol saatiniz, gömleğiniz, kolyeniz, kitabınız, hatta tamamen 

size ait olan saçınız, deriniz kısacası her taşınabilirlik mobilitedir. 

Büyük firmalar insanların genetiğine kadar göz dikseler de piyasada herkese yer var. Microsoft 

İnternet’in önemini göremeyince Google yerini doldurdu, Google sosyal medyayı 

hafife alınca Facebook çıktı, Facebook şeffaflığı önemsemeyince Twitter çıktı, Nokia yeniliği 

kaçırınca Apple ve Samsung onları darmadağın etti, Google video alanında kendi ürününü 

tutturamayınca YouTube firmasını satın aldı, Facebook iletişimi kendinden ibaret sanınca 

Whatsapp’i satın almak zorunda kaldı, Netflix sadece ben varım kibrine bürününce Hulu, 

Amazon piyasayı doldurdu, i-Tunes 99 centle tekil şarkı satmayı yeterli görünce Spotify, 

Pandora, Shazam çıktı ve Apple firmasını köşeye sıkıştırdı, geleneksel oteller binalarını yeterli 

görünce Airbnb herkesin evini otele çevirerek onları zor durumda bıraktı, şehir taksileri 

insanları çok bekletince yerini Uber gibi uygulamalara bıraktı. Amazon e-kitap (e-book) 

digital yayıncılığı ön plana çıkartarak geleneksel yayıncılığa büyük darbe vurdu. 

Bu devirde büyük küçük farketmez, bütün işletmeler yenilik (inovason) eksikliğinden dolayı 

piyasan da silinebilir, aynı şekilde yenilikle büyük oyuncuları yerinden de edebilir. Artık 

piyasada herkese yer var yeter ki Yalın Girişim’de problemleri daraltarak küçük düşünsün 

sonra da sade çözümlerle fark yaratmayı bilsin. 

Özet 

• Yalın Girişim’de küçük ve sade düşünmek sizi diğerlerinden farklı kılar 

• Özellik ekleme yerine ana probleme odaklanmak ve sade çözümler üretmek gerekir. 

• Türk girişimcileri halen çok karışık düşünüyor ama bunu aşmak elbette mümkün 

• Yalın Girişimi sadece startuplar için değil büyük firmaların da tercih etmesi gerekir 

• Nice büyük firmalar yeniliği sadelikte görmediği için batmıştır 

• Artık bir Facebook yapmak yerine farklı sektörlerin dikeylerine odaklanmak lazım. 

• Mobilite kendi üzerinizde taşıdığınız her şeydir. 

• Piyasada herkese yer var, size de yer var yeter ki ürününüzü sadelikle tasarlayın

Yalın Girişim Türkiye’ye Uyar mı? 

Hiç unutmuyorum, 2005 yılında Google YouTube sitesini $1.6 milyara satın aldığında Türk 

forumlarında Türkiye’den bir YouTube çıkar mı tartışması başlamıştı. Daha sonra Facebook, 

Twitter, Groupon, Instagram gibi Bilişim’de çığır açan firmalar da eklenince aynı tartışma 

farklı boylamlarda devam etmişti. 

Gerçekten de Silikon Vadi’sindeki firmalar dünyada önemli girişimcilik fırtınasının başlamasında 

öncü rol oynadılar. Ne zaman Amerika Birleşik Devletleri’nde bir fırtına çıksa 

acaba bizden de çıkar mı tartışmasını yapmaktan kendimizi alamıyoruz. Bu kadar girişimcilik 

fırtınasından sonra aynı vadiden Yalın Girişim (The Lean Startup) modeli de çıkınca 

dayanamadık ve olduğu gibi sahiplendik. 

Evet bu sefer işin kaynağını bulmuş gibiydik, madem startup’lardan milyar dolarlık şirketler 

fışkırıyordu o zaman bu başarının arkasında elbette iyi bir model olmalıydı. Eric Ries’ın 

önemli tecrübeleriyle sistemleştirdiği The Lean Startup (Yalın Girişim) modeli başarılı startupların 

nasıl çıktığı ile ilgili önemli yöntemler ihtiva ediyordu. 

Hemen Yalın Girişim ile ilgili her şeyi öğrenmeye başladık, seminerlerini verdik, kitabını 

okuduk, kurucularını Türkiye’ye davet ettik, bundan böyle bu modeli uygularsak artık 

bizden de çok başarılı startuplar çıkacaktı. Gerçekten böyle miydi? Silikon Vadisi’nde 

çıkan bir model bütün ülkelere uyar mıydı? Yoksa yine oyuna mı geliyorduk? Amerika’nın 

pazarlama tuzağına bir kez daha mı düşüyorduk? 

Kanımca sorgusuz sualsizce Yalın Girişim’i alıp kabul etmek ileride muhtemel sıkıntılara 

yol açacaktır. Bu sefer de başka bir ülkede dikilen bir kıyafet bize uymayacaktır. Uymuş gibi 

gözükecek ama üzerimizde oldukça sırıtacaktır. 

Tekrar edecek olursak Yalın Girişim kısaca en basit 

prototip ürünü geliştirdikten sonra müşteriden ürüne 

doğru bir geliştirme evresinden oluşur. Pivot denen 

bu evrede doğru iş modelini bulabilmeyi öngörür. 

Pivot dönemini geçtiğinizde de size startup fikrinizde 

başarıyı vaadeder. 

Yalın Girişim gerçekten de o kadar faydalıdır ki girişimcinin 

ileride yapacağı muhtemel hatalardan 

alıkoyar. Girişimcinin ürüne aşık olma gibi hatalarını 

yüzüne vurarak onu müşteriye odaklar. Pazardan 

ürüne doğru onun daha sağlıklı yöntemler izlemesini 

sağlar. Pivot döngüsünü nasıl aşacağını gösterir. Eric 

Ries’ın Yalın Girişim (The Lean Startup) kitabından 

her girişimci istifade edebilir. Buraya kadar sorun yok. 

Yalın Girişim’in Kurucusu Eric Ries

Ancak asıl sorun bundan sonra başlıyor. Yalın Girişim’deki en büyük sorun pivot döneminde 

hitap edilen kitleyi erken benimseyenler (early adapters) olarak tanımlamasında 

yatıyor. Yalın Girişim’de küçük bir kitle de olsa ürünü veya hizmeti hemen benimseyecek 

bir kitleden bahsediliyor. Bu kitlenin geri dönüşümüne göre ürünü şekillendirmek 

amaçlanıyor. İyi güzel de asıl can alıcı soru şu: Erken Benimseyenler (Early Adopters) tam 

olarak kimler oluyor? 

Bu soruyu cevaplamadan önce şunu belirtelim. Silikon Vadisinin bizi heyecanlandıran 

startup şirketlerinin Amerika Birleşik Devlet’lerinin gelişmiş şehirlerinden fışkırmaları tesadüf 

değildir. İyice baktığınızda erken benimseyenlere de burada ulaştıklarını görürsünüz. 

Daha doğrusu insanların yeniliğe açık olduğu, yeni şeyleri denemekten zevk alan, liberal ve 

açık görüşlü insanların yaşadığı ortamlar erken benimseyen kullanıcı tiplerini yakalamak 

için önemli etkenler. 

Dolayısıyla iyi startup şirketleri güçlü şehirlerden çıkıyor. Yalın Girişim gibi metodlar da 

bu tarz şehirlerde daha fazla uygulanabilir oluyor. Aşağıda dünyada Startup kültürünün en 

yaygın olduğu şehirleri göreceksiniz. 2014’e ait bir rapor henüz yok ancak Beijing (Çin), 

İstanbul(Türkiye), Barcelona(İspanya), Amsterdam(Hollanda), Stockholm(İsveç), Denver(ABD), 

Austin(ABD) gibi şehirler bu listeye girmeye aday şehirler olarak anılıyor. 

Silikon Vadisi 

ABD 

Tel Aviv 

Israil 

Los Angeles 

ABD 

Seattle 

ABD 

New York City 

ABD 

Boston 

ABD 

London 

İngiltere 

Toronto 

Kanada 

Vancouver 

Kanada 

Chicago 

ABD 

Paris 

Fransa 

Sydney 

Avustralya 

Sao Paolo 

Brezilya 

Moskova 

Rusya 

Berlin 

Almanya 

Waterloo 

Kanada 

Singapore 

Singapur 

Melbourne 

Avustralya 

Bangalore 

Hindistan 

Santiago 

Şile 

Startup Genome 2012 Infografik Raporu 

Türkiye’de Yalın Girişimi konuşabilmek için 

ilk önce başta İstanbul olmak üzere startup 

kültürünün yerleşmesi gerekiyor. Startup 

kültürü olmadan Yalın Girişim metodlarından 

bahsetmenin çok hükmü kalmıyor. 

Türkiye’deki yetersiz sayıdaki yatırımcılar, 

amatör girişimciler, Üniversite’lerin yetersiz 

girişimcilik vizyonu, ülkenin yetersiz Finansal 

Sistemi ve Siyasi sorunlar yüzünden 

İstanbul’da Startup kültürünün yerleşmesi 

zaman alacağa benziyor. 

Ancak şöyle bir gerçek var ki insanlar ülke 

yerine artık güçlü şehirler seçmeye başladı. 

Gelişmiş şehirler cazibe merkezi olunca 

bütün ülkeyi etkileyen öneme sahip. Startup 

kültürü için de İstanbul güçlü şehir 

adaylarından. 

Ancak startup kültürünün yerleştiğini söylemek için henüz çok erken. Henüz dünyaca 

ünlü startup şirketlerimizin olmayışı da bunun kanıtıdır. Ne zaman İsveç’in Skype, Spotify 

veya SoundCloud gibi dünyaca kendini herkese kabul ettiren şirketleri çıkar işte o zaman 

örneklerden yola çıkarak yorum yapabiliriz.

Evet artık başarılı Türk startup şirketlerinin çıkması gerekiyor. Eğer Türkiye İsveç gibi bunu 

başarabilirse tahminlerin ötesinde farklı dev yeni ekonomiler oluşturulabilir ve İstanbul 

saygınlığını sadece Turizm’den değil aynı zamanda Teknolojisiyle de pekiştirebilir. 

İstediğiniz kadar startup organizasyonları yapın, seminerler düzenleyin, konferanslara 

katılın eninde sonunda yurt dışından değerlendirirken elde sonuç var mı diye bakarlar. 

Bundan dolayı acilen Türk gençlerine rol model olabilecek girişimcilere ve startup şirketlerine 

ihtiyaç var. 

İstanbul Startup Kültürü sayesinde yenilikçi dev Ekonomiler oluşturmak mümkün 

İstanbul’u Finans merkezi yapma vizyonu yarıda kaldı. Güzelim şehiri ikiden bölerek kanal 

yapma rüyaları da politik söylemlerden öteye gitmedi. İstanbul için çok şey düşünüldü ama 

beton projelerinden öteye hiç gidilemedi. İstanbul için ihtiyaç duyulan ise katma değerli, 

yenilikçi tekno-şirketlerle dünyayı değiştirmek olmalıydı. Henüz geç te değil. Şehir dediğin 

sadece turist çekmez, öğrenci de çeker, iş adamı da çeker, işçi de çeker, sporcu da çeker. 

Turist bir ay kalıp gider ama öğrenci en az bir sene, işçi iki sene işveren de daha fazla kalabilir. 

Startup kültürü dünyanın her tarafından kalifiye insan çekebilir. Ne var ki Türkiye’nin 

en güçlü şehri İstanbul buna tam hazır değil. Ayrıca ülkenin ve gelişmiş şehirlerinin 

oluşturmuş olduğu kültürler birbirinden farklılık arzettiği için startup kültürleri de ülkeden 

ülkeye büyük farklılıklar arzediyor. Startup Weekend organizatörüyle konuştuğumda bana 

Çin’deki girişimcileri heyecanlandırmakta zorlandığını söylemişti. İki günlük haftasonu 

etkinliği olan Startup Weekend’ler dünyanın her yerinde düzenleniyor ama yakaladıkları 

heyecan, sinerji ve ürünler de oldukça farklılık arzediyor. Bu elbette son derece normal bir 

durum. 

Amerika’daki Startup Weekend ile Çin’deki veya Türkiye’dekiler arasında uçurumlar olması 

elbette doğal. Pazarlar farklı, insanlar, kültürler farklı olduğu için ürün veya servislerin 

lokalde takılıp kalma riskleri büyük oluyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin güçlü şehir 

adayları Bilişim Teknolojilerini çok yaygın kullansa da Erken Benimseyenler sınıfına 

giremeyebiliyor. Erken Benimseyenler sorununu daha sonra detaylı olarak inceleyeceğiz. 

Şimdilik sadece biraz değinelim.

Yalın Girişim’in bahsettiği erken benimseyen kullanıcı tiplerini her yerde kolayca bulmak 

mümkün değil. Yani bunun cevabını Yalın Girişim metodolojisi bize tam olarak veremiyor, 

veremez de çünkü dediğimiz gibi her ülkenin kültürüne göre bu çok değişkenlik arzediyor. 

Mesela Türkiye’de gerçekten de erken benimseyen kitle bulabilir misiniz? Türk’lerin Twitter’a 

2 sene, Facebook’a 3 sene, WhatsApp’a 2 sene ve Instagram’a da 1 yıl sonra katıldığını 

düşünecek olursanız İnternet alanında Türk’lerin “erken benimseyenler” olduğunu 

söyleyebilmeniz gerçekten mümkün mü? 

Silikon Vadisi’nde yeni Amerikalı arkadaşlar edindikten sonra erken benimseyenlerin kimler 

olduğu hakkında daha iyi kanaate sahip olmuştum. Gerçekten de Silikon Vadisi’ndeki 

erken benimseyenler hangi yeni site veya mobil uygulama çıkarsa hemen deniyorlar, yeni 

şeyleri denemekten oldukça zevk alıyorlar, içini dışını didik didik ediyorlar. Bunun Türkiye’de 

böyle olmadığını çok iyi biliyoruz. 

Böyle bir kitlenin Türkiye’de hazır kıta beklediğini ve bundan dolayı Yalın Girişim’in Türkiye’ye 

uyduğunu söylemek şimdilik çok iddialı olur. Bunun bence tek bir istisnası olabilir o 

da Yalın Girişim modelini mobil projelerde uygulamak. Türkiye’nin mobil çılgınlığını anlatmaya 

gerek yok. Ben Türk Bilişimi’nin mobil teknolojilerden yükseleceğini öngörüyorum. 

Mobil uygulamalar Türkiye’de Yalın Girişim’den büyük projeler çıkarmak adına istisna bir 

alan olarak duruyor. 

İsveç’ten nasıl Skype, Spotify ve SoundCloud gibi müzik uygulamaları çıkıp kendisini bütün 

dünyaya kabul ettirdiyse bunun bir gün Türkiye için de geçerli olacağını öngörüyorum. 

Türkiye’nin bağrından da önemli Startup şirketleri çıkıp dünyaya kendisini kabul ettirecektir. 

Türkiye’deki erken benimseyenleri yeterince tartıştık ancak büyük tabloyu henüz görmedik. 

Elbette erken benimseyenler tek kullanıcı tipi değil. Ürüne veya servise uyum sürecinde 

farklı kullanıcı tipleri de mevcut. İsterseniz gelin şimdi etraflıca Teknoloji Adaptasyon Yaşam 

Döngüsü’ne (Technology Adoptation Lifecycle) göz atalım. Bu döngü bize kullanıcıların 

uyum sürecindeki özellikleri ve kategorileri hakkında detaylı bilgi verecektir. 

Özet 

• Türkiye’de Yalın Girişim metodolojisi ile büyük projeler mobil teknolojilerden çıkabilir 

yine de erken benimseyen kullanıcı tipinin Türkiye’de yeterli olduğunu söylemek şu an 

için çok iddialı olur. 

• Türkiye’nin yoğunlaştırılmış İstanbul Startup vizyonuna ihtiyacı var. İstanbul geleceğin 

Teknoloji şehirlerinden olmaya aday şehirdir. 

• Türkiye’den henüz dünya çapında Startup şirketi çıkmadı. Rol modeli olabilecek girişimcilere 

ve startuplara su gibi ihtiyaç var.

Teknoloji Adaptasyon Yaşam Döngüsü 

- Yenilikçiler (Innovators) : Bu kullanıcılar pazarın sadece 2%’sini oluştururlar. Sırf Teknoloji 

olduğu için yeni şeyleri denemek isterler. Yeni bir platforum, ürün veya servis 

çıktığında denemeden yaşayamazlar. Bir sonraki erken benimseyenler için önemli referanslar 

oluştururlar. Yenilikçiler Teknoloji Heveslileri (Technology Enthusiasts) olarak ta 

adlandırılırlar. 

- Erken Benimseyenler (Early Adopters) : En can alıcı kullanıcı tipleridir ve pazarın 

15%’ini oluştururlar. Vizyonerler olarak ta adlandırılırlar. Bu kullanıcılar yeni çıkan ürünleri 

denemekten haz alan, bunun için zaman harcamayı göze alan, farklı duyguları tatmak 

için ürünü denemekten çekinmeyenlerdir. Ürünü sevdiklerinde reklamını yapmayı kendilerine 

borç bilirler. Ancak tatmin etmesi yine de zor kullanıcılardır. 

Ürün veya servise ilk ivmeyi verdikleri için hayati öneme sahiptirler. Her şeye rağmen 

ürünün daha iyi olması için sırf gönüllü olarak ürün veya servisi test etmekten çekinmeyen 

kullanıcılardır. Startup girişimcilerin bulmakta en çok zorlandığı kullanıcı tipleridir. Pek 

çok startup firması başlangıç aşamasında bu erken benimseyenleri bulamadığı için batmıştır. 

Erken benimseyenlerin ana akım pazara (mainstream market) akması için The Chasm 

denilen boşluğu atlaması gerekir. Chasm (boşluk, kanyon) boşluğunu geçmek demek startup’ın 

en büyük uyum sorununu aşması ve ihtiyaç duyduğu ilk ana akım pazar kullanıcılarına 

ulaşması demektir. Chasm kullanıcıların adaptasyon sürecindeki en kritik eşik olarak 

bilinir. İşte erken benimseyenlerin startuplarda en çok zorladığı kısım tam olarak burasıdır. 

Teknoloji Adaptasyon Yaşam Döngüsü 

Crossing the Chasm (Boşluğu Geçmek) kavramı ilk defa 1991 yılında Geoffrey Moore tarafından 

kitap haline getirilmiştir. 12 den fazla baskı ve 300 000’den fazla satış yapan kitap 

dünyada çok büyük ilgi görmüştür. Crossing the Chasm (Boşluğu Geçmek) artık Vizyoner 

(Erken Benimseyenler) ve Pragmatist (Erken Çoğunlukçular) kullanıcıların arasındaki 

geçiş olarak tanımlanır. Burayı atlatan girişimler ana akım pazara girmiş sayılırlar.

Erken Çoğunlukcular (Early Majority): Pragmatistler olarak ta adlandırılan bu kullanıcılar 

pazarın 34%’ünü oluştururlar. Girişimin ilk ana akım pazarla tanıştığı yerdir. Bu 

kullanıcılar vizyonlerlerin aksine menfaat endekslidirler. Ürünü almak için yeterli paraları 

vardır. Nitelikten önce niceliğe önem verirler. Vizyonerler ürünün duygusal boyutunda 

yaşarken Pragmatistler için her şey sayıdır ve bunun için imkanları varsa pazarlık yapmaktan 

çekinmezler. 

Huysuz müşteri gibi gözükseler de verisel olarak girişimi pazarda şekillendiren önemli 

kullanıcı grubudurlar. Gerekirse sevmedikleri ürünleri veya servisleri için dava açarlar. 

Teknolojiye çok hızlıca uyum sağlayan ve girişimi profesyonelliğe zorlayan ilk gerçek pazar 

kullanıcılarıdırlar. Bu kullanıcıları memnun eden girişimler gerçekten de pazarda kendine 

yer bulurlar ve yine aynı kullanıcılar tarafından mükafatlandırılırlar. 

Geciken Çoğunlukçular (Late Majority): Muhafazakâr kullanıcı olarak bilinen geciken 

çoğunluk adından anlaşıldığı üzere teknolojiye çok sonra adapte olan ve hatırı sayılı süre 

için servisi veya ürünü kullananlardır. Pazarın 34%’ünü oluşturan bu kullanıcılar üründeki 

değişiklikleri çok sevmezler. Ürün veya servis artık işleyiş olarak rayına oturmuştur. Muhafazakârlar 

iyice şekillenmiş olan ürünü veya servisi kullanmaktan zevk alırlar. Ürünün 

vermiş olduğu hizmetten doyum alan Geciken Çoğunlukçular üründe olacak büyük değişikliklere 

ciddi tepkiler verirler. Muhafazakârlar kullanıcı alışkanlıklarının değiştirilmesinden 

hiç hoşnut olmazlar. Türk kullanıcılarının en çok yer aldığı grup türüdür. Erken Çoğunlukçulardan 

(Pragmatistler) etkilenerek ürünü kullanmaya başlarlar. Sonra da ürünü veya 

servisi sahiplenerek uzun süre kullanırlar. 

Tembeller (Laggards): Pazarın 15%’ini oluşturan Tembeller Teknolojiye en son adapte olan 

gruptur. Şüpheciler olarak ta anılan bu kullanıcılar ürünün fiyatına, özelliklerine, kendisine 

son derece hassastırlar. En ufak bir değişiklikte Teknolojiyi kullanmaktan vazgeçebilirler. 

Bu kullanıcıları memnun etmek oldukça zordur, yine de herkesten etkilendikleri için ürünü 

kullanmaya devam edebilirler. 

Özet 

• Teknolojiye uyum sürecinde Yenilikçiler, Erken Benimseyenler, Erken Çoğunlukçular, 

Geciken Çoğunlukçular ve Tembeller olmak üzere 5 ana kullanıcı grubu vardır 

• Erken Benimseyenler grubu en önemlisidir. Ürünü sırf sevdiği için ilk ivmeyi kazandıran 

gruptur 

• Erken Benimseyenler’de The Chasm denilen Boşluk vardır. Bütün mesele Erken Benimseyenlerde 

bu boşluğu atlatarak ana akım pazara geçiş yapmasıdır 

• Ana akım pazar Erken Çoğunlukçular, Geciken Çoğunlukçular ve Tembellerden oluşur 

• Türk kullanıcıların çoğu Geciken Çoğunlukçu grubunda yer alırlar. Teknolojiye sonradan 

adapte olarak onu hayatının önemli bir parçası haline getirirler.

Dünyadan Örnekler 

Yalın Girişim modeliyle başarılı olan yeni girişimlerin İnternet altyapısının ve eğitim 

sisteminin güçlü olduğu ülkelerden çıkması tesadüf değil. Sadece 9 milyonluk nüfusa sahip 

İsveç’ten Spotify, Soundcloud, Skype, Linux, MySQL, Ericsson, Ikea, Volvo gibi ünlü marka 

ve şirketlerin çıkması bunun ispatıdır. 

Gerçekten de İsveç’i iyi araştırdığınızda göreceksiniz ki çevresindeki aynı nüfusa sahip 

Norveç, Danimarka gibi diğer İskandinav ülkelerinden çok daha fazla yenilikçi girişimcilik 

yönleri var. İsveç’in kendisini diğer ülkelerden farklılaştırmasının en büyük nedeni İnternet 

ve Eğitim sistemlerinin güçlü alt yapıları yanında mutlaka uluslararası kitleye odaklanma 

tercihleri de yatmaktadır. Bunun yanı sıra toplumun son derece dürüst olması, insanların 

birbirine güvenmesi, verilen sözlerin zamanında yerine getirilmesi gibi etik değerlere riayet 

etmeleri başarılı olmalarında başka önemli etkenler. 

Bunun başka bir örneği de 8 milyonluk nüfusa sahip İsrail. Çevresindeki Arap ülkeleriyle 

kavgalı olan İsrail de küresel hedeflere odaklanmaktan başka çare göremiyor. Amerika’daki 

lobi gücüyle birlikte bu zorunluluk pazar tercihini iyice pekiştiriyor. 

İşin en ilginç tarafı da milyar dolarlık şirketler çıkartan Amerika’lıların aslında herkesin 

bildiğinin aksine yerel hedefler koyması. Evet yanlış duymadınız, Amerikalı’lar aslında 

Uluslararası hedef koyma ihtiyacı duymuyorlar. Dev Ekonomileri, 300 milyonluk İnternet 

toplumuna sahip olmaları ve İngilizce’nin zaten Anglo Sakson ırkı tarafından dünyaya 

kabul ettirilmesi gibi nedenlerden dolayı Uluslararası pazara açılmak zaten kendiliğinden 

oluyor. Sizi temin ederim Amerika’lı girişimcilerin çoğu İsveç veya İsrail’in aksine işin 

başında sadece yerel pazarı hedefliyorlar. 

Yani anlayacağınız bütün ülkelerin şartları farklı ama ortak yönleri eğitimli toplumu, 

gelişmiş yargısı, güven toplumu, güçlü İnternet alt yapıları ve dolaylı veya dolaysız olarak 

Uluslararası pazara açılmaları gibi nedenlerdir. İsveç bilinçli, İsrail ise zorunlu bir seçim 

yapıyor, Amerika’nın seçim yapmasına bile ihtiyaç kalmıyor. 

Peki biz Türk’ler ne yapıyoruz?

Bir kere Türkiye’de İnternet altyapısı istenen düzeyde değil. Diğer taraftan küresel projelerin 

ihtiyaç duyduğu iyi İngilizce dil bilgimiz yok. 

Başarılı İnternet sitelerimizin isimleri için bile halen zor Türkçe isimler seçiyoruz. İstediğiniz 

kadar yemeksepeti veya çiçeksepeti deyin, iyi paralar kazanın bu zor Türkçe isimlerle 

vizyonunuzu en fazla bölgesel olarak gerçekleştirebilirsiniz. Türkçe zor isimlerinin 

yabancıların aklında kalması mümkün değil. 

Beri taraftan küresel bir hedef koymak çoğu kimsenin aklına bile gelmiyor. Ayrıca Türkiye’de 

Türkçe’den tutun, kültürüne kadar çok değişik unsurlar mevcut. Lokal ihtiyaçları iyice 

anlayıp ona göre çözümler üretmek gerekiyor. 

Dolayısıyla Türk Startup şirketleri MENA (Orta Doğu ve Kuzey Afrika) bölgesini hedefliyor 

ancak bu elbette yeterli değil. MENA bölgesini hedef seçmemiz tamamen bir zorunluluktan 

ibaret. Yerli Türk dizilerinin Orta Doğu’da tutması bile ortak kültürel gibi nedenlerden 

dolayıdır. Yani rastlantısal ve zorunlu bir tercihten kaynaklanıyor. 

MENA bölgesindeki ülkeler sırasıyla şunlardan oluşuyor; İsrail, Mısır, Türkiye, Ürdün, 

Lübnan, Fas, Tunus, Cezayir, İran, Yemen, Suriye, Irak, Sudi Arabistan, Katar, Umman, 

B.A.E, Kuveyt, Bahreyn ve Libya. 

MENA bölgesi politik sorunlarla boğuşsa da son zamanlarda Türk dizileri, filmleri ve mobil 

oyunları yok satıyor. Genç nüfusun MENA bölgesinde artması da bizim böyle bir modele 

iten en önemli nedenlerden biridir. Türkiye Stateji Araştırmalar Enstitüsü‘ne göre bölgenin 

nüfusu 2015 yılında 420.2 milyon, 2050 yılında ise 636.2 milyon olarak öngörülmektedir. 

25-64 yaş çalışabilir nüfusun ise 116.7 milyondan 2050 yılında 326.5 milyona çıkacağı tahmin 

edilmektedir. 

Bundan dolayı MENA modeli Türkiye’nin son zamanlarda yeni keşfetmiş olduğu önemli 

bölgesel bir modeldir. Artık yatırımcılar ve iş adamları MENA bölgesi denildiğinde kayıtsız 

kalmıyorlar. Özel sektör kendi dinamikleriyle bu bölgeyi keşfetmeye çalışıyor. Yine de 

küresel pazarları da keşfetmek hepimizin dileği. Zor olsa da imkansız değil. 

Özet 

• Her ülkenin kendisine göre girişim ekosistemi mevcuttur 

• Kendi ekosistemimizi ihtiyaçlarımıza göre kendimiz oluşturmalıyız 

• Türkiye zorunlu ya da rastlantısal pazar tercihi yapıyor 

• Şu an zorunlu olarak MENA bölgesel modelini tercih ediyoruz 

• Küresel pazarı keşfeden henüz bir Türk startup şirketi yok

Steve Jobs’ın Ardından 

Dennis Ritche - C Programlama Dilinin Mucidi 

Steve Jobs‘ın öldüğü aynı ay 

bilgisayar dünyasının önemli 

bir ismi Dennis Ritchie de 

vefat etmişti. Dennis Ritchie 

günümüzde kullandığımız 

işletim sistemlerinin temelini 

oluşturan “C” programlama 

dilinin mucididir. Bilgisayar 

dünyasının atalarından kabul 

edilir. 

Steve Jobs’un ölümünün medyatik oluşu ve Dennis Ritchie’nin de hiç anılmayışı beraberinde 

ciddi bir tartışma başlattı. 

Önemli bloglarda Dennis Ritchie’nin göz ardı edildiği, o olmasaydı Steve Jobs’ın da olamayacağı 

ve kendisine haksızlık yapıldığı ifade edildi. Dennis Ritchie’nin yaptığı icatlar 

anlatılarak Steve Jobs’tan daha üstün olduğu ispatlanmaya çalışıldı. Tartışmalar o kadar 

büyüdü ki, sosyal medyada Steve Jobs ve Dennis Ritchie karşılaştırmalı resimler paylaşıldı. 

Özellikle bilgisayar dünyasındaki programcılar ve bilişimciler Dennis Ritchie’nin daha çok 

anılması gerektiğini iddia ederek medyayı ikiyüzlükle suçladı. 

Bana göre kendi sahasında iki dev insanı karşılaştırmak ikisine de haksızlık etmek anlamına 

gelir. Sanırım buradaki kafa karışıklığını mucit&yenilikçi kavramlarını açıklayarak 

giderebiliriz. 

Mucit (inventor, creator) bir şeyi sıfırdan keşfeden, başka insanların hiç düşünmediği bir 

alet, ürün, algoritma veya formülü icat edene denirken, yenilikçi (innovator, developer) var 

olan bir aleti, fikri, ürünü değiştirerek son kullanıcıya ulaştıran demektir. 

Mucit ve yenilikçi‘nin görev tanımları son derece nettir. Mucit işin mutfağında çalışırken, 

yenilikçi sahada top koşturan girişimcidir. Mucit yeni bir şey icat etmek için ter dökerken 

yenilikçi var olan üzerinden eski köye yeni adet getirmek peşindedir. İkisi de aslında birbirini 

tamamlamaktadır. Steve Jobs ile Dennis Ritchie’nin karşılaştırmasında işte bu hata 

yapılmaktadır. Steve Jobs ve Bill Gates gibi yenilikçiler olmasaydı biz son kullanıcılar Dennis 

Ritchie’nin icatlarından istifade edemeyebilirdik. Dennis Ritchie gibi mucitler olmasaydı 

yenilikçilerin üzerinde inovasyon yapabileceği bir ürün olmazdı. 

Yenilikçi halkın düzeyine inen kişi olduğu için şöhret, şan ve şeref bu insanlara atfedilir. 

Halkın önünde olduğu için medya tarafından yenilikçiler ön plana çıkartılır. Bu konumda 

mucit doğal olarak genelde fakir veya orta düzeyde bir servete sahip olurken yenilikçi çok 

zengin olabilir ve bu gücünü medyaya ve insanlara kabul ettirebilir.

Yenilikçi özellikle inovasyon yaptığı ürünü halkın düzeyine indirmek zorundadır. Bu 

konuda ciddi sıkıntılar, kayıplar ve riskler yaşayabilir. Mucit ise labaratuarında veya 

ofisinde bir iş üzerinde zaman harcadığı için halktan kopuktur, riski daha azdır ve zaten 

onun öyle bir derdi de yoktur, daha doğrusu olmak ta zorunda da değildir. 

Bu iki gurup ta son derece saygın insanlardan oluşur. Mucit yeni bir şey oluşturmak için 

araştırma yapıp ter dökerken, yenilikçi son kullanıcının yani halkın dilinden anlamak zorundadır. 

Ben mucit&yenilikçi karşılaştırmasını James Bond filmlerine benzetiyorum. Filmin başında 

James Bond bir labaratuara girer ve yanında bir mucitin yardımıyla kullanacağı silahları, 

ajan aletlerini ve özellikle sofistike bir şekilde donatılmış arabasını tanımaya çalışır. 

Şu düğme ne işe yarar gibi bir klasik mizah sahneyi eklemeyi ihmal etmeyen Bond filmlerinde 

biz izleyiciler olarak ileriki sahnelerde bu silahları ve arabayı baştan tanımış oluruz. 

Burada biz James Bond’u düşmanlarla mücadele eden bir kahraman gibi görürken ona 

mücadelesi için hayati önemdeki alet adevatı sağlayan muciti es geçeriz. Halbuki burada 

işin gizli kahramanlarından biri de mucittir. 

Hayat işte ne yazık ki hep böyledir. Bir lokantada biz yemeğe ve iş yerinin sahibine odaklanırken 

mutfaktaki ahçıyı hiç akıl etmeyiz. Bence en iyisi bu gizli kahramanları yenilikçilerle 

karşılaştırmayı bırakıp, bu iki gurubu aynen James Bond filmlerindeki gibi bir arada 

çalışmalarını sağlayabilecek ortamları hazırlamak olacaktır. Her ne kadar ikisi birlikte 

çalışsa da biz yine de işin doğası gereği yenilikçiyi hep tek kahraman olarak göreceğiz. 

Hem mucit hem de yenilikçiye sonsuz saygı duyan birisi olarak bu sefer sadece Dennis 

Ritchie ve onun gibi gizli kahramanları saygıyla anıyor ve bize yaptıkları katkılarının 

mükafatını diğer alemde almalarını diliyorum. Dennis Ritchie gibi kahramanları model 

almak yerine sırf para ve şöhret uğruna yenilikçi olmak isteyenlerin kulakları çınlasın. 

Özet 

• Mucit Kâşif olurken Yenilikçi Girişimcidir 

• Mucit ve Girişimcinin birlikte çalışabileceği ortamlar çoğu zaman çok iyi sonuçlar verir 

• Girişimci popülist olduğu için ön planda gözükür ama bu Kâşif ’in önemini azaltmaz 

• Bu sefer Steve Jobs yerine Bilgisayar alanında sayısız icatlar yapan Dennis Ritchie’yi 

anıyoruz

Girişimciler için James Bond Modeli 

James Bond filmlerini hepimiz biliriz. 

Hollywood otuz yıldır farklı oyuncularla 

durmadan benzer senaryoları 

kullanıyor. Aslında James Bond’un 

en sevdiğim yönü bizim gibi girişimci 

gençlere dersler içermesidir. İlk öncelikle 

James Bond devletin istihbarat 

birimine bağlı bir ajandır. 

Böyle olunca ithiyaç duyduğu alet, adevat ne varsa kendisine temin edilir. Çok sıkı 

bir eğitimden de geçirildikten sonra görevini ifa etmeden hemen önce çılgın bir bilim 

adamının labaratuarını ziyaret eder. Klasik senaryoda kendisine oradaki en son nesil silahlarını, 

aletlerini, arabasını tanıtan bilim adamı eşlik eder. Çoğu zaman bu ikili arasındaki 

bu diyalog mizah içerir ve seyirciyi eğlendirir. 

Genelde James Bond’a gerekli aleti temin eden çok zeki gözlüklü bir mühendistir. Daha 

önceden bahsettiğimiz mucit-girişimci modelini oynayan bu iki zevat aslında birbirini 

tamamlayan karakterlerdir. Yine de seyircinin gözünde doğal olarak her zaman James Bond 

kahramandır. 

Filmin ileriki sahnelerinde James Bond’un ne tür silahları kullanacağını bildiğimiz halde 

nasıl kullanacığını merak ederiz. Derken James Bond sahaya çıkar, risk alır, meceraya atılır 

ve kötü adamların peşinden ne pahasına olursa olsun kovalamaca başlar.

Filmde bizi asıl heyecanlandıran James Bond’un sahada nasıl mücadele ettiğidir. Her türlü 

tehlikeyi korkusuzca aştığından onun kahramanlığına kilitlenir ve filmden zevk alırız. 

James Bond macerasında kendisine verilen sofistike silahları da kullanarak filmin başıyla 

sonu arasında bir bütünlük kurulur. 

007 özel ajan James Bond aslında bir girişimcidir. Kimlerle mücadele edeceğini bilir ama 

ne gibi tehlikelere maruz kalacağını sahada öğrenir. Her türlü arabası, silahı, bilgisayarı 

olmasına rağmen asıl güvendiği şey kendi yüreğidir. Kimi zaman yüksek binalarda 

düşmanını kovalar, kimi zaman elindeki silah istediği gibi çalışmaz, kendisi bir çaresini 

bulur, kimi zaman da çalıştığı takım arkadaşlarını bile kaybedebilir. 

Yine de yılmaz, görevine devam eder. Gerektiğinde dövüşür ve kaslarını çalıştırmayı da 

ihmal etmez. Yani kendisine verilen bütün aletleri bir araç olarak kullanır ama onlara tamamen 

güvenmez. Gerçekten güvendiği şey korkusuz yüreğidir. Hemen sahaya çıkan bir aptal 

hiç değildir. Sahaya çıkmadan önce gerekli yetenekleri kazanarak çıkar. Kendisini yetiştirmeden 

sahaya çıktığında nasıl avlanacağını çok iyi bilir. Kafasında tek bir şey vardır o da 

görevi. Yaralandığı da olur, bir kadınla imtihan edildiği de olur, dayak yediği de olur ama 

hiç birine takılmayarak bir şekilde mücadelesine devam eder. 

James Bond günümüz girişimcileri için çok tipik bir modeldir. Risk sermaye şirketleri, 

melek yatırımcılar, startup weekendler, boot campler, devlet yardımları, Üniversite imkanları 

derken girişimciler asıl zaman geçirmeleri gereken sahayı ihmal ettiklerinden dolayı 

James Bond modelini hatırlamakta fayda var. Genç girişimcilerin başarının sahada kazanılması 

gereken bir mücadele olduğunu unutmamalıdır. 

Aslında girişimcilik zaten hep sahada 

kazanılan bir serüvendi. Hiç 

bir zaman sadece masa başında 

çalışılarak kazanılamadı. Masada 

veya labaratuarda üretilen 

ürünler, aletler hedefine ulaşmak 

için bir araç olmaktan öteye hiç 

geçmedi. Bundan dolayı girişimci 

için müşteri geri bildirimi her 

şeyden daha önemliydi. 

Girişime başlarken bile bu en önemli kriterdi. Bundan dolayı müşteri veya kullanıcı geri 

bildirimi ve ihtiyaçlarıyla başlamayan her türlü girişim müşteriyle ilk temasta tuz buz oldu. 

Evet sahada yüreğine güvenen girişimciler her zaman aynen James Bond gibi daha başarılı 

oluyordu ve bu kural hiç değişmedi. Günümüzde sadece teknolojinin iletişim imkanlarının 

gelişmesiyle format değiştirdi o kadar. Bebek gibi büyüttüğü girişimini müşteriyle bir an 

önce test etmeyen, kullanıcının geri dönüşümüne göre tasarlanmayan her girişim tarihe 

karıştı.

Bundan dolayı sahada sıcak temasla yüreğini ortaya koyan girişimciler dünyayı değiştiren 

insanlar oldular. Diğerleri yenilikçilikten kaçıp masa başına razı oldular, sadece dışarıdan 

kopyala yapıştırla işin biteceğini sandılar. Sırf bu insanlardan dolayı girişimciliğin gerçekten 

ne olduğu ile ilgili modeller birden bire türeyiverdi. Siz deyin Yalın Girişim ben diyeyim 

James Bond modeli. 

Özet 

• Girişimcilik James Bond gibi sahada kazanılması gereken bir serüvendir 

• Aynen James Bond gibi girişimci de teknik donanıma ihtiyaç duyar ve bunun için mutlaka 

bir teknik ekibe sahip olmalıdır 

• Girişimci gerekli hazırlığını yaptıktan sonra sahada yüreğini ortaya koyarak mutlaka 

risk almalıdır 

• Girişimcilerin asıl zaman geçirmesi gereken yer sahanın kendisidir 

• Gemiler limanda beklemek için yoktur, denize açılmak içindir

Büyütme Korsanı (Growth Hacker) 

Silikon Vadisi’nin başını 

çektiği büyük İnternet 

ve mobil çağ çılgınlığı 

bütün hızıyla devam 

ederken karşımıza 

yeni kavramlar da beraberinde 

çıkıyor. İlk 

önce Lean Startup (Yalın 

Girişim) metodojileri 

çıkmıştı. Yalın Girişim’i 

daha önce elimizden 

geldiği kadar açıklamaya 

çalıştık. 

Uygulama Geliştirici Büyütme Korsanı Pazarlamacı 

Şimdi de Growth Hacker kavramı yükselen trend olmaya başladı. Bütün girişimcilik 

makalelerinde, bloglarda ve haberlerde Growth Hacking veya Growth Hacker kavramlarını 

görmeye başladık. Aslında bu kavramlar son derece yeni olduğu için Türkçe karşılığını kendimiz 

vermek zorunda kalıyoruz. Growth Hacking için Büyütme Korsanlığı, Growth Hacker 

için ise Büyütme Korsanı diyoruz. 

Peki bu kavram nasıl oldu da bir anda bu kadar popüler oldu. Büyütme Korsanlığı (Growth 

Hacking) 2010 yılında Sean Ellis tarafından ortaya atıldı. Facebook, Twitter, LinkedIn, Airbnb, 

Instagram gibi son derece başarılı İnternet ve Mobil şirketlerini inceleyen Ellis bu şirketlerin 

Büyütme Korsanları (Growth Hacker) tarafından ivme kazandığını iddia etti. İki yıl 

boyunca bu kavram çok önemsenmedi ta ki ünlü blogçu Andrew Chew 2012’de bu kavramı 

kendi blogunda iyice deşinceye kadar. 

Andrew Chen Silikon Vadisindeki başarılı sosyal medya şirketlerini Büyütme Korsanlığı 

yönünden tekrar ele alınca bu kavram dünyada birden bire yayılmaya başladı. Şu anda dünya 

çapında konuşulan kavram olan Büyütme Korsanlığı (Growth Hacking) o kadar tutuldu 

ki Singapore’da ders kitaplarına çoktan girmiş bile. 

Peki Growth Hacker Nedir? 

İnsanları bu kadar heyecanlandıran yeni popüler kavram “Growth Hacker” tam olarak 

nedir? 

Ürün veya servis ilk fırından çıktıktan sonra gerekli kullanıcı kitlesini yakalaması için 

genelde klasik metodlar kullanılır. Landing Sayfaları, E-Posta pazarlama, Facebook ve Twitter 

gibi sosyal medya araçlarıyla kitlesel pazarlama için en çok bilindik yöntemlerdir. Ne 

var ki bu yöntemler genelde teknik olmayan insanlar tarafından kullanılıyor ve çoğu zaman 

pek çok startup (yeni girişim) hüsranla sonuçlanıyor. İstedikleri kullanıcı kitlesini yakalayamadıkları 

gibi yatırımcının parasını da yakan yüzlerce startup hikayesi ile sonlanıyor.

İşte Büyütme Korsanları bu kısımda devreye giriyor. Büyütme Korsanları kitlesel pazarlama 

ve sürdürülebilirlik sorununa merhem olan yeni nesil pazarlama korsanları olarak karşımıza 

çıkıyor. Klasik pazarlamacıların askine hem teknik hem de pazarlama yeteneklerine sahip 

insanlar olarak tanımlanıyor. Yani grafikten de görüldüğü gibi teknik bilgi ile pazarlama 

arasında duran acayip yaratıklardır. 

Yaptıkları şey ise kimsenin göremediği bilgi (data) ve metriklere ulaşarak, bunları yorumlayıp 

ürün üzerinde esnek değişiklikler yapabilen, gerekli büyük kullanıcı kitlesini yakalayarak 

bu kitleyi aynı platformda tutmayı başarabilen insanlara Büyütme Korsanı yani 

“Growth Hacker” denir. 

Kısacası eldeki verileri doğru ölçümleme yöntemleriyle deneysel olarak küçük kullanıcı 

grubu üzerinde teyit ettikten sonra bunu geniş kullanıcı kitlesine de pazarlayabilen insanlardır 

da diyebiliriz. 

Growth Hacking için verilen en tipik örnekler hepimizin aşina olduğu büyük İnternet ve 

Mobil firmalarıdır. Airbnb, Twitter ve Facebook bilindik en başarılı örneklerden. Google+ 

ise Büyütme Korsanlığı’nın başarısız örneklerinden kabul ediliyor. Şimdi bunların üzerinden 

sırasıyla geçelim. 

Airbnb 

Growth Hacking için en çok verilen tipik örnek 

Airbnb örneğidir. Airbnb bildiğiniz gibi otel 

yerine daire kiralayabileceğiniz paylaşım sitesidir. 

Airbnb Craiglist entegrasyonu ile kiralık 

evlerini kullanıcılar ve ev sahipleriyle hızlıca 

buluşturabilmiştir. 

Aslında Craiglist’in bununla ilgili herhangi bir API’si (Arayüz Kodu) yoktur ancak Airbnb 

kimsenin ruhu bile duymadan Craiglist’in linklerini kullanarak kendi siteleri üzerinden 

nasıl içerik gönderebileceklerini kendi uğraşları sonunda keşfetmiştir. 

Bu tuhaf Craiglist entegrasyonu ile Airbnb kısa zamanda en başta New York’ta geniş kitle 

tarafından duyulmuş sonra da başka şehirlere sıçrayarak daha geniş kitleye yayılabilmiştir. 

Airbnb örneği teknik yöntemler ile pazarlama taktiklerinin buluşabildiği çok klasik bir 

“Growth Hacking” örneğidir çünkü sadece pazarlama tecrübesine sahip bir insanın üstesinden 

gelemeyeceği teknik bir arayüz keşfedilmiş ve bunun sonuncuda da Airbnb geniş 

kitleye ulaşmıştır. Başka bir deyişle şeytan detaylarda gizlidir deyiminin ne kadar doğru 

olduğunu gösteren önemli örnektir. Andrew Chen’e göre Airbnb geleneksel pazarlama yöntemlerinden 

API pazarlama yöntemlerine geçişin ilk bilindik örneğidir.

Twitter 

Growth Hacking için verilen başka tipik örnek ise herkesin 

bildiği malum kuş sitesi Twitter’dır. Herkes Twitter’ın 

geleneksel medya reklamlarıyla (radyo,tv) geniş kitleye 

ulaştığını ve bugünkü durumu onlara borçlu olduğunu 

düşünür. Ben de öyle düşünüyordum, hatta Twitter’ı arabamda 

radyoda ilk nasıl duyduğumu hatırlıyorum. Twitter’ın 

geleneksel medyada çılgınca reklamı yapılıyordu. 

Ancak işin aslı son derece farklılık arzediyordu. Twitter 

gerçekten de medya vasıtasıyla geniş kullanıcı kitlesine 

ulaşmıştı. Daha doğrusu üye sayısı patlamıştı. 

Sorun şu ki bu kitle belli bir süre sonra meraktan girdiği bu platformu artık kullanmıyordu. 

Twitter milyon üyelerin olduğu sosyal medya mezarlığına dönüşüyordu. Twitter’ın önünde 

iki seçenek vardı. Ya medya reklam pazarlamasına devam edecekti ya da kullanıcıların 

gerçek talepleriyle yüzleşecekti. 

Sonunda kullanıcıların ilk girişindeki bilgilerini incelediler. Twitter’a ilk girdikleri anda 

kullanıcıların yeterli sayıda takipçisi olmadığı için sıkılarak platformu terkettiğini anladılar. 

Yaptıkları ölçüme göre ilk Twitter’a giren kişinin en az 5-10 arasında takipçisi olmalıydı. 

Hemen değişikliğe gidip ilk kullanıcılar için varsayılan 5-10 takipçi özelliğini eklediler. Bu 

formülü küçük bir kitle üzerinde denedikten sonra geniş kitleye açtılar. Bundan böyle insanlar 

Twitter’a girdiklerinde okuyabilecekleri ve oyalanabilecekleri yeterli sayıda tweet ile 

karşılaştılar. 

Twitter’ın Growth Hacking modelinde biz çok önemli bir şeyi öğreniyoruz. Siz istediğiniz 

kadar geniş kitleye ulaşın, bu kitlenin orada sürdürülebilir bir ekosistemde tutulabilmesi de 

ayrı bir mesele. Yani Twitter örneğinden Growth Hacking’in sadece büyüme stratejisi olmadığını 

anlıyoruz. Kullanıcı büyümesini sağlamak kadar onların orada zaman geçirbilmesini 

sağlamak ta Growth Hacker’ların görevi olduğunu anlıyoruz. 

Facebook 

Başka klasik bir örnek te hepimizin sinema 

filminden bildiğimiz Facebook’un hikayesidir. 

Genelde Facebook Üniversite’lerin teker teker 

entegre edilmesiyle bilinir. Ancak şu var ki Facebook’taki 

kullanıcıların itici gücü fotoğraflar 

olmuştur. Facebook ilk çıktığında fotoğrafsız bir 

platformdu. Fotoğraf ekleme özelliğini ekleyince 

Facebook kurucularının da beklemediği şekilde 

ilgi artmış, başka sınıf, departman ve okuldaki 

insanlar görsel olarak merak edilmiş ve sonunda 

her yerde mantar gibi yayılmıştır.

Yani Facebook’un yayılmasında fotoğraf özelliği çok önemli verisel bir etken olmuştur. 

Sadece fotoğraf değil, başka veriler de analiz edilerek kullanıcıların bütün giriş çıkışları incelenmiştir. 

Bunun için Facebook’un gerçek hikayesi aslında tamamen ölçümleme üzerine 

kuruludur diyebiliriz. 

Facebook’un kurucularından Dustin Moskovitz‘in söylediğine göre Silikon Vadisinde’ki 

eve taşındıklarında bir milyon kullanıcıları varmış. Bu kullanıcıların hangi sayfada ne kadar 

süre harcadıklarını tespit ederek onların ilgi alanlarını keşfetmişler. Sayfa başı ziyaret 

kalma süresi gibi veriler hangi sayfanın daha önemli olduğu hakkında gerçek veri sunmuş. 

Dolayısıyla Facebook’un ilk geliştiricileri de bu sayfalara daha çok önem vermiş. Özellikle 

profil sayfası bu önemli sayfaların başında gelmiş. Dustin’e göre filmdeki gibi partiler yerine 

zamanlarının çoğunu kod geliştirerek ve verilerini analiz ederek geçirmişler. Senede ise 

sadece bir partiye katılıp eğlenmişler. 

Google+ 

Google Plus ise Growth Hacking yaklaşımını benimsemeyip 

çuvallayan örneklerden. Growth Hacking’in 

nasıl olmaması gerektiği hakkında bize kayda 

değer ip uçları sunan dev şirket. Zaten Google Plus 

(Google+) ‘ın şu andaki içler acısı hali bunu açıkça 

gösteriyor. Hollywood filmlerinde milyonların 

olduğu hayalet kasabaları andırıyor. Şu an Growth 

Hacking metodolijisine en çok ihtiyaç duyan şirket 

Google’dır diyebiliriz. Acilen iyi bir Büyütme Korsanı’nı 

işe alıp sorunlarına çözüm bulmaları gerekiyor. 

Deli dana gibi özellik ekleyeceklerine biraz da kullanıcıları dinleseler ve bizim Google+’ı 

neden kullanmak istediğimize bir kulak verseler daha makbule geçecek. Google kadar 

kullanıcı verisi elinde olan başka bir şirket yok. Bundan dolayı bunu başarmamaları için bir 

neden de yok. 

Şahsen Google+’ın arayüzünü, hızını ve teknik özelliklerini oldukça beğeniyorum. Diğer 

sitelerden bu yönleriyle üstünlükleri var ama kullanıcıyı orada tutmak ayrı bir mesele. 

Google+’da Çevreler (Circles) mantığını Bağlantı (Connection) mantığı üzerinden yapmaları 

bana göre yaptıkları en büyük hata. Çevreler’i tutku çemberi olarak tanınmlayıp 

insanları ortak ilgi alanlarında bir araya getirselerdi şahsen ben Google+’ı kullanırdım. 

Yine de Google Plus’ta tam olarak kullanıcıların talepleri neler bunu bilmiyoruz. Kendileri 

ellerindeki verileri kullanarak buna çözüm bulmak zorundalar. Google+’ı ancak iyi bir 

Büyütme Korsanı (Growth Hacker) kurtarabilir.

Growth Hacking Başarının Tarifi Değildir! 

Growth Hacking konusunda en çok yanlış bilinen konu ise firmanın başarısını tamamen 

Growth Hacking’e bağlamak varsayımıdır. Yani Growth Hacking yaptıkları için şimdiki 

duruma geldiler önermesi son derece eksik bir değerlendirmedir. Biz burada bir yaklaşım 

biçiminin tarifini yapıyoruz başarının değil. 

Bir firmanın başarı kriterleri çok boyutludur ve pek çok faktöre birden bağlıdır. Başarıyı 

tamamen Growth Hacking’e indirgemek çok insafsız bir değerlendirme olacaktır. Ancak 

kanımca başarısız olma sebepleri arasında Growth Hacking’i en başa koymamızda bir mahsur 

yoktur. 

Evet bütün bu örneklerden sonra Büyütme Korsanlığı (Growth Hacking) için şu tanımlamayı 

yapabiliriz. 

Growth Hacking verisel metriklere dayanarak südürülebilir pazarlama 

motoru oluşturabilmektir. 

Özet 

• Teknik yöntemlerle verisel kaynaklara dayanarak kullanıcı alışkanlık formülünü ortaya 

çıkartan 

• Bu veriyi ilk önce küçük bir kullanıcı kitlesiyle bütünleştiren 

• Daha sonra da geniş kitleye yayarak platformun sürdürülebilirliğini sağlayan pazarlama 

motoruna Büyütme Korsanlığı (Growth Hacking) denir. Bu yeteneğe sahip kişiye de 

Büyütme Korsanı denir. 

Büyütme Korsanı’nın Vasıfları 

• Obsessif ve sabırlı; Körü körüne ürüne odaklanmak yerine uzun vadede ürünü kitleye 

odaklamaya çalışan azimli, sebatlı, sessiz, çalışkan mahluk 

• Öğrenmeye açık, yaratıcı, esnek; Ürünü hiç bir zaman yeterli görmeyen, yeni yöntemlerini 

teknik becerileriyle birleştirebilen 

• İçgüdüsel, sezgisel, ruhsal; pazarlama stratejileri için kalbinin sesini dinleyen, sistem 

sürdürebilirliğini ruhsal nöronlarıyla koklayabilen ve içgüdülerine verilerden sonra 

güvenen 

• Gerçekçi, gerillacı; Hedef odaklı ve hedefine ulaşmak için etik yöntemlerin dışına çıkmayı 

göze alabilecek kadar gözü kara cesur savaşçı

Startup Alaturka

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?