PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY 

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 

DLA STUDENTÓW VI ROKU 

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

Rok akademicki 2010 / 2011

Opracowanie edytorskie i druk: 

Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Zam. 344 / 2010 nakład 330 egz. tel. (022) 5720 327 

e-mail: oficynawydawnicza@wum.edu.pl 

www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl

Spis treści 

. 

. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

9. 

0. 

. 

. 

3. 

4. 

15. 

6. 

17. 

8. 

9. 

0. 

. 

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO.........3 

Skład Zarządu Samorządu Studentów WUM 

w kadencji 2010-2012................................................................................4 

Podział roku akademickiego 2010 / 2011........................................5 

PEDIATRIA......................................................................................................9 

CHIRURGIA.....................................................................................................12 

UROLOGIA......................................................................................................18 

NEUROCHIRURGIA.......................................................................................20 

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO...............................................................22 

ENDOKRYNOLOGIA GINEKOLOGICZNA.................................................26 

OTOLARYNGOLOGIA...................................................................................28 

OKULISTYKA.................................................................................................30 

ANESTEZJOLOGIA I INTENSYWNA TERAPIA.........................................31 

MEDYCYNA SĄDOWA z elementami prawa.....................................33 

ONKOLOGIA...................................................................................................35 

TRANSPLANTOLOGIA..................................................................................38 

PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII.............................................................39 

Rehabilitacja medyczna.....................................................................41 

FARMAKOLOGIA KLINICZNA....................................................................43 

ZDROWIE PUBLICZNE.................................................................................45 

MEDYCYNA KATASTROF............................................................................46 

MEDYCYNA RODZINNA..............................................................................48 

. MEDYCYNA RATUNKOWA..........................................................................50

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 

REKTOR – prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK 

PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH 

– prof. dr hab. MAREK KULUS 

PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ 

– prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI 

PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI i współpracy z regionem 

– dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI 

PROREKTOR ds. KADR 

– prof. dr hab. ANNA KAMIŃSKA 

DZIEKAN I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ 

Prodziekan ds. I / II r. 

– prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA 

Prodziekan ds. III / IV r. – prof. dr hab. KAZIMIERZ NIEMCZYK 

Prodziekan ds. V / VI r. 

– prof. dr hab. KRZYSZTOF ZIENIEWICZ 

Prodziekan ds. przewodów doktorskich – prof. dr hab. CEZARY KOWALEWSKI 

Prodziekan ds. studiów doktoranckich – prof. dr hab. PIOTR PRUSZCZYK 

Prodziekan ds. Oddziału Stomatologicznego – prof. dr hab. RENATA GÓRSKA 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Elektroradiologii 

– dr hab. ANDRZEJ CIESZANOWSKI 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Audiofonologii – dr hab. Krzysztof Morawski 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Higieny Stomatologicznej 

– dr hab. SYLWIA SŁOTWIŃSKA 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Technik Dentystycznych 

– prof. dr hab. LEOPOLD WAGNER 

Przewodniczący Rady Pedagogicznej VI r. – prof. dr hab. Ewa Osuch-Wójcikiewicz. 

Kierownik dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (022) 57 20 208, 

fax (022) 57 20 266, pok. 208. 

SEKRETARIAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

Sprawy studenckie VI r. studiów Izabela Jarecka, pok. 212, przyjmuje w poniedziałek, wtorek, 

czwartek, piątek w godz. 10 30 –15 00 , tel. (022) 57 20 253, fax (022) 57 20 266. 

SEKCJA SPRAW BYTOWYCH STUDENTÓW tel. (022) 57 20 814, 57 20 815. 

WŁADZE UCZELNI urzędują na ul. Żwirki i Wigury 61. 

Przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM ul. Banacha 

1 a, tel. (022) 599 18 01, 02-03.

Warszawski Uniwersytet Medyczny 

SAMORZĄD STUDENTÓW 

Skład Zarządu Samorządu Studentów WUM 

w kadencji 2010-2012 

ul. Oczki 5, pok. 307 

02-007 Warszawa 

tel./faks: +48 22 62 88 306 

Przewodniczący 

Łukasz Marczak, 

IV rok, I WL kierunek lekarsko-dentystyczny, 

Tel. Kom.: 509-030-298 

E-mail: lucasmarczak@gmail.com 

Wiceprzewodniczący 

Marcin Sanocki, 

V rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 503-090-746 

E-mail: marcin.sanocki@gmail.com 

Przewodniczący Komisji Kultury 

Dominik Gałecki, 

IV rok, II WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 606-666-799 

E-mail: dominik.galecki@gmail.com 

Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Komisji 

Dydaktyki 

Filip Dąbrowski, 

VI rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 605-288-485 

E-mail: fil.dabrowski@gmail.com 

Przewodnicząca Komisji Sportu i Turystyki 

Natalia Szyller, 

V rok, WF kierunek farmacja, 

Tel. Kom.: 606-107-833 

E-mail: syrenka@autograf.pl 

Przewodniczący Komisji Informacji i Promocji 

Wojciech Figura, 

IV rok, II WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 609-344-009 

E-mail: wojtala@gmail.com 

Sekretarz 

Honorata Stachelek, 

V rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 663-320-120 

E-mail: stachelekhonorata@gmail.com

Podział roku akademickiego 2010 / 2011 

SEMESTR ZIMOWY 

od dnia 

do dnia 

27.09.2010 19.12.2010 zajęcia dydaktyczne 12 tygodni 

20.12.2010 02.01.2011 wakacje zimowe 

03.01.2011 23.01.2011 zajęcia dydaktyczne 3 tygodnie 

24.01.2011 30.01.2011 sesja egzaminacyjna zimowa 

31.01.2011 06.02.2011 przerwa semestralna 

07.02.2011 13.02.2011 sesja poprawkowa 

SEMESTR LETNI 

od dnia 

do dnia 


24.04.2011 01.05.2011 wakacje wiosenne 


06.06.2011 30.06.2011 sesja egzaminacyjna letnia 

29.08.2011 04.09.2011 sesja poprawkowa

Nazwa przedmiotu 

Plan studiów na rok akademicki 2010/2011 

I Wydział Lekarski, kierunek lekarski – studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne (d. wieczorowe) 

Rok studiów VI 

Liczba grup dziekańskich 13 

Semestr 

(1 zimowy, 

2 letni, 

c oznacza 

1 i 2) 

Forma 

zaliczenia 

Wymiar godzin 

obowiązujących 

studenta 

(maksymalny) 

w tym: 

Kod 

jednostki 

Jednostka dydaktyczna prowadząca 

zajęcia 

Minimalna liczba 

studentów w grupie na 

zajęciach 

ECTS 

Chirurgia 7 c egzamin 150,0 

wyk. sem. ćwicz. wyk. sem. ćwicz. 

30,0 30,0 90,0 

15,0 29,0 45,0 1WA 

15,0 45,0 1WB 

1,0 1WR1 

Urologia 2 1 egzamin 30,0 10,0 20,0 1 M7 

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Chorób 

Klatki Piersiowej (sem. 50%) 

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, 

Transplantacyjnej i Wątroby (sem. 50%) 

Klinika Kardiochirurgii I Katedry i Kliniki 

Kardiologii 

Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, 

Onkologicznej i Czynnościowej 

c. kurs 20 4 

c. kurs 20 4 

20 

20 4 

Neurochirurgia 2 c zaliczenie 30,0 10,0 20,0 1 M5 Katedra i Klinika Neurochirurgii 20 4 

Endokrynologia 

ginekologiczna 

2 c zaliczenie 30,0 5,0 10,0 15,0 1W62 Klinika Endokrynologii Ginekologicznej c. kurs 20 5 

Otolaryngologia 4 c egzamin 60,0 15,0 45,0 1WF Katedra i Klinika Otolaryngologii 20 4 

Okulistyka 4 c egzamin 60,0 15,0 45,0 1WD Katedra i Klinika Okulistyki 20 5 

35,0 55,0 

Pediatria 

Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii 

ul. Marszałkowska gr 1-5, 

30,0 55,0 1WG 

i Onkologii 

12, 13 

20 4 

7 grup (53, 8%) 

Klinika Kardiologii Wieku Dziecięcego 

5,0 2 M6 

20 

i Pediatrii Ogólnej 

5 1 egzamin 90,0 

Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku 

20,0 

1W34 

20 4 

Pediatria 

Dziecięcego (ćw. 42%) 

ul. Działdowska gr 6-11 

55,0 

Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci 

9,0 1W33 

6 grup (46, 2%) 

(26%) 

20 4 

6,0 1W44 Klinika Pediatrii (ćw. 32%) 20 4





Anestezjologia 

i intensywna terapia 

3 2 egzamin 60,0 8,0 15,0 37,0 1 MC Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii c. kurs 20 4 

Prawo i medycyna sądowa 3 c egzamin 55,0 15,0 15,0 25,0 1 MB Katedra i Zakład Medycyny Sądowej c. kurs 20 10 

Onkologia 3 2 egzamin 49,0 

Ginekologia i położnictwo 10 c egzamin 200,0 

19,0 4,0 26,0 

1,0 5,0 X19 

1,0 3,0 1WB 

19,0 2,0 18,0 1WP 

80,0 120,0 

Zakład Radioterapii Centrum Onkologii 

Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie 

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, 

Transplantacyjnej i Wątroby 

Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii 

i Chorób Wewnętrznych 

20 5 

20 5 

c. kurs 20 5 

80,0 120,0 1W51 I Klinika Położnictwa i Ginekologii (6 gr.) 20 4 

80,0 120,0 1W61 II Klinika Położnictwa i Ginekologii (7 gr.) 20 4 

Propedeutyka stomatologii 1 2 zaliczenie 15,0 15,0 

1S17 Zakład Stomatologii Dziecięcej (23, 1%) 20 

1S111 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo- 

Twarzowej (23, 1%) 

20 

1S14 

Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia 

(30, 7%) 

20 

1S15 Zakład Ortodoncji (23, 1%) 20 

Rehabilitacja 2 2 zaliczenie 30,0 10,0 20,0 1 M6 Klinika Rehabilitacji 20 5 

Farmakologia kliniczna 2 1 zaliczenie 25,0 10,0 15,0 1 M9 

Katedra i Zakład Farmakologii 

Doświadczalnej i Klinicznej 

c. kurs 20 

Zdrowie publiczne 2 1 zaliczenie 30,0 20,0 10,0 1 M32 Zakład Opieki Zdrowotnej c. kurs 20





Transplantologia 2 1 zaliczenie 25,0 

10,0 15,0 

5,0 11,0 1W22 

4,0 3,0 1W23 

Klinika Medycyny Transplantacyjnej 

i Nefrologii 

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej 

i Transplantacyjnej 

20 5 

20 5 

1,0 1,0 1 MG Zakład Immunologii Klinicznej 20 5 

Medycyna ratunkowa 2 2 egzamin 35,0 12,0 3,0 20,0 1 MR Zakład Medycyny Ratunkowej c. kurs 20 6 

Medycyna katastrof 1 2 zaliczenie 25,0 13,0 3,0 9,0 S2 Studium Medycyny Katastrof c. kurs 20 10 

Medycyna rodzinna 2 2 egzamin 30,0 6,0 24,0 1 MH Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej 20 5 

Zajęcia do wyboru/ 

fakultatywne na III, IV, V 1 c zaliczenie 30,0 30,0 5 

lub VI roku 

R a z e m (maksymalnie) przedmioty: 1059,0 132,0 311,0 616,0

PEDIATRIA 

Informacje ogólne: 

Grupy I – V oraz grupy XII i XIII odbywają zajęcia w KATEDRZE I KLINICE PEDIATRII, 

HEMATOLOGII I ONKOLOGII WUM ul. Marszałkowska 24 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Michał Matysiak 

Grupy studenckie VI do XI odbywają zajęcia w zespole KLINIK przy ul. Działdowskiej 1. 

Zajęcia odbywają się w semestrze zimowym w blokach 3-tygodniowych w łącznym wymiarze 

godzin 90 (55 godzin ćwiczeń i 35 godzin seminariów) w godzinach 8 15 –13 00 . 

Koordynatorzy zajęć z pediatrii i jednocześnie osoby odpowiedzialne za wpis do indeksu: 

Grupy ćwiczące w Klinice pediatrii, Hematologii i Onkologii przy ul. Marszałkowskiej – prof. 

M. Matysiak 

Grupy ćwiczące w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej – prof. M. Kulus 

KATEDRA I KLINIKA PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII 

00-576 Warszawa, ul. Marszałkowska 24, tel. 022 522 74 37, tel/fax 022 621 53 62 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Michał Matysiak 

Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: 

dr n. med. Barbara Sopyło tel. (022) 5227445, 

dr n. med. Anna Adamowicz-Salach tel. (022) 5227419. 

I KATEDRA PEDIATRII 

W skład I Katedry Pediatrii wchodzą dwie Kliniki: 

1. KLINIKA PNEUMONOLOGII I ALERGOLOGII WIEKU DZIECIĘCEGO – 

tel. 4523259 lub 4523204 

Kierownik Kliniki – prof. nadzw. dr hab. Marek Kulus 

2. KLINIKA GASTROENTEROLOGII I ŻYWIENIA DZIECI – tel. (022) 4523220 lub 

(022) 4523201 

Kierownik Kliniki- prof. nadzw. dr hab. Andrzej Radzikowski. 

II KATEDRA PEDIATRII 

Kierownik Kliniki Pediatrii: 

prof. dr hab. Hanna Szajewska – tel. (022) 4523254 lub (022) 4523302. 

Koordynacja zajęć – prof. nadzw. dr hab. Marek Kulus 

Odpowiedzialne za dydaktykę: 

I Katedra Pediatrii – dr med. Joanna Lange, 

dr med. Witold Bartosiewicz tel. (022) 4523265. 

II Katedra Pediatrii – dr med. Zofia Konarska tel. (022) 4523292. 

PROGRAM NAUCZANIA 

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z praktycznymi aspektami pracy młodego lekarza. 

Program obejmuje kontakt z opiekunami dzieci hospitalizowanymi w klinikach, zbieranie wywiadu, 

leczenie najczęstszych chorób, z jakimi zgłaszają się rodzice z dziećmi do Poradni i Izby Przyjęć. 

TEMATYKA ZAJĘĆ 

1. Niedokrwistości wieku dziecięcego. 

2. Skazy krwotoczne u dzieci. 

3. Choroby rozrostowe układu krwiotwórczego. 

4. Pozostałe nowotwory u dzieci.

5. Powiększenie węzłów chłonnych u dzieci. 

6. Wczesne objawy chorób nowotworowych u dzieci. 

7. Zakażenia układu nerwowego. 

8. Nieinfekcyjne choroby układu nerwowego. 

9. Diagnostyka stanów gorączkowych. 

10. Posocznica. 

11. Postępowanie w stanach zagrożenia życia. 

12. Wady wrodzone układu krążenia. 

13. Choroby mięśnia serca, stany zapalne serca i niewydolność krążenia u dzieci. 

14. Zaburzenia rytmu serca. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ W Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii 

Zajęcia rozpoczynają się seminarium od godz. 8 00 do godz. 10 00 . Następnie prowadzone są zajęcia 

kliniczne przy łóżku chorego, które trwają od 10 15 do13 00 . 

Wymagane jest przygotowanie się studentów do seminariów. W pierwszym dniu zajęć przeprowadzane 

jest kolokwium wstępne obejmujące materiał IV i V roku. Brak zaliczenia kolokwium 

wstępnego spowoduje niedopuszczenia do zajęć z pediatrii i konieczność powtarzania ćwiczeń z inną 

grupą dziekańską. 

Seminaria odbywają się w „dużej” sali wykładowej „A”. Na V piętrze w bloku od ul. Marszałkowskiej 

znajduje się szatnia studencka. W trakcie trwania ćwiczeń obowiązuje schludny wygląd, 

zmiana obuwia, fartuch oraz stetoskop. 

Zajęcia kliniczne odbywają się w bloku od ul. Litewskiej, na III piętrze, wejście z klatki „C” 

i „D”. 

Szczegółowy rozkład zajęć znajduje się w holu Kliniki, klatki „D”, III p. na tablicy ogłoszeń dla 

studentów. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ w Zespole Klinik przy ul. Działdowskiej 1 

Na początku każdego 3-tygodniowego bloku obowiązuje studentów zaliczenie kolokwium 

wstępnego (forma testowa). Zdanie tego kolokwium jest warunkiem dopuszczenia do odrabiania 

ćwiczeń. Zagadnienia na kolokwium wstępnym obejmują – propedeutykę pediatrii oraz tematykę 

omawianą w poprzednich latach (wykłady oraz seminaria z roku IV i V) 

W ramach prowadzonych zajęć każdego studenta obowiązuje obowiązkowych dyżur popołudniowy 

w Izbie Przyjęć w godzinach od 14–18. Odrobienie dyżuru w trakcie trwania ćwiczeń jest 

warunkiem dopuszczenia do kolokwium końcowego. 

ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Do zaliczenia zajęć z pediatrii na VI roku konieczna jest: zaliczenie kolokwium wstępnego, 

obecność na wszystkich zajęciach programowych oraz odrobienie jednego obowiązującego dyżuru. 

Zajęcia kończy kolokwium pisemne w formie testowej. Zaliczenie przedmiotu pediatria jest związane 

ze zdaniem egzaminu z pediatrii, który odbywa się w sesji zimowej. Egzamin składa się z: testu, 

egzaminu praktycznego i ustnego. 

Wszystkich studentów obowiązuje egzamin testowy z pediatrii obejmujący zakres: wykładów, 

seminariów oraz ćwiczeń. 

Studentów podczas ćwiczeń obowiązuje – schludny wygląd, ubrania ochronne, buty ochronne, 

krótko obcięte paznokcie oraz posiadanie własnego stetoskopu. 

10

ZAJĘCIA FAKULTATYWNE 

W Klinice Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego w ramach zajęć z pediatrii istnieje 

możliwość odrabiania zajęć fakultatywnych w ilości 30 godzin. Zajęcia te będą prowadzone w Sali 

seminaryjnej Kliniki na I piętrze we środy o godzinie 14. Szczegółowy plan zajęć jest wywieszony 

przy Sekretariacie Kliniki. 

W Klinice Gastroenterologii i Żywienia Dzieci istnieje możliwość odrabiania zajęć fakultatywnych 

z pediatrii. Szczegółowy plan zajęć dostępny jest w Sekretariacie Kliniki. 

W Klinice Diabetologii, Patologii Noworodka i Wad Wrodzonych istnieje możliwość odrabiania 

zajęć fakultatywnych z EBM. Szczegółowy plan zajęć dostępny jest w Sekretariacie Kliniki. 

LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA 

1. „Pediatria” pod red. K. Kubicka, K. Kawalec PZWL 1999 

2. „Hematologia w praktyce pediatrycznej” pod red. M. Matysiaka PZWL 2002 

3. „Pediatria – podręcznik do egzaminu lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego” – red. A. 

Dobrzańska i J. Ryżko – Urban & Partner 2005. 

4. „Pediatria. Poradni kliniczny” red. S. Illing, S. Spranger. Urban & Partner 2001. 

W semestrze zimowym na stronie internetowej I Katedry Pediatrii prowadzony jest konkurs 

z nagrodami. Szczegóły na stronie www.wum.edu.pl/pediatria1 

11

CHIRURGIA 

Klinika Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej 

Warszawa, Banacha 1A, blok „B” V piętro tel. (22) 5992564 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Maciej Skórski 

Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby 

Warszawa, ul. Banacha 1A, blok „B” VI piętro tel (22) 5992546 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Marek Krawczyk. 

Sprawy studenckie w tych klinikach prowadzą: 

W Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej 

– dr n. med Wiesław Wiechno 

W Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby 

– dr n. med. Krzysztof Dudek 

Ćwiczenia odbywają się w blokach 4-tygodniowych po 2 grupy jednocześnie – z dwóch grup grupa 

o numerze niższym odrabia ćwiczenia na piętrze V, a grupa o numerze wyższym na piętrze VI. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ I PROGRAM NAUCZANIA: 

Ćwiczenia trwają 4 tygodnie po 5 godzin (z przerwą 30 minut). 

Zajęcia zaczynają się o godzinie 7.30 i obejmują: 

– zajęcia praktyczne w salach chorych i operacyjnych. 

– prezentacje chorych leczonych i konsultowanych w Klinice. 

– seminaria tematyczne. 

W czasie bloku ćwiczeń obowiązuje odbycie jednego pełnodobowego dyżuru ostrego. Rozdział 

studentów na dyżury odbywa się w pierwszym dniu ćwiczeń i musi być dokonany tak, aby wszystkie 

dyżury w czasie 4 tygodni były jednakowo obsadzone. 

Tematy seminariów: 

1. Nowotwory dróg żółciowych. 

. Lokalizacja i częstość występowania nowotworów: pęcherzyka żółciowego, brodawki dwunastniczej, 

dróg żółciowych wewnątrz i zewnątrzwątrobowych. 

. Żółtaczka jako objaw wiodący. 

3. Diagnostyka obrazowa: USG, CT, ECPW. 

4. Różnicowanie z nienowotworowymi przeszkodami w odpływie żółci. 

5. Możliwości leczenia chirurgicznego: operacje radykalne i paliatywne. Rokowanie. 

6. Zabiegi niechirurgiczne, protezowania. 

7. Opieka nad chorym z zewnętrznym drenażem dróg żółciowych. 

2. Chirurgia serca 

. Diagnostyka chorób chirugicznych serca. 

. Przygotowanie do operacji kardiochirurgicznych. 

3. Operacje serca – krążenie pozaustrojowe. 

4. Przeszczepianie serca. 

12

3. Endoskopia zabiegowa. 

. Sprzęt i instrumentarium używane do wykonywania zabiegów endoskopowych. 

. Chirurgia laparoskopowa: technika laparoskopii, zasady manipulacji wewnątrzbrzusznych. 

3. Najczęściej wykonywane operacje laparoskopowe – wskazania, przeciwwskazania. 

4. Endoskopia zabiegowa górnego odcinka przewodu pokarmowego: tamowanie krwotoków, rozszerzanie 

zwężeń łagodnych i nowotworowych, usuwanie polipów, sfinkterotomia, usuwanie złogów 

z dróg żółciowych, protezowanie. 

5. Endoskopia zabiegowa dolnego odcinka przewodu pokarmowego. 

6. Torakoskopia. 

7. Zabiegi endoskopowe w leczeniu chorób naczyń. 

4. Chirurgia niedokrwienia mózgu. 

. Udział tętnic przedczaszkowych w ukrwieniu mózgu. 

. Objawy kliniczne niedokrwienia mózgu. 

3. Epidemiologia udarów mózgu. 

4. Diagnostyka zwężeń i niedrożności tętnic zaopatrujących OUN (arteriografia.USG, UDP, CT, 

NMR). 

5. Leczenie chirurgiczne: wskazania, taktyka i techniki operacyjne. 

6. Zabiegi niechirurgiczne, leczenie zachowawcze. 

5. Diagnostyka i leczenie chorób tętnic obwodowych. 

. Patofizjologia i obraz kliniczny przewlekłego niedokrwienia tętniczego kończyn. 

. Diagnostyka: badanie przedmiotowe, arteriografia, UDP i ich rola w ustalaniu wskazań do różnych 

rodzajów leczenia. 

3. Rodzaje operacji w leczeniu niedrożności tętnic. 

4. Techniki endowaskularne. 

5. Powikłania po zabiegach i operacjach, odległe wyniki leczenia. 

6. Chirurgia nowotworów tarczycy. 

. Klasyfikacja nowotworów tarczycy 

. Różnicowanie guzów łagodnych i złośliwych. Rola scyntygrafii, USG i BAC. 

3. Leczenie chirurgiczne raka tarczycy z rozpoznaniem ustalonym przed operacją i w przypadku 

rozpoznania ustalonego ex post. 

4. Nowotwór pęcherzykowy – taktyka postępowania. 

5. Leczenie uzupełniające w raku zróżnicowanym tarczycy. 

7. Chirurgia przełyku i wpustu. 

. Anatomia przełyku. 

. Możliwości wytworzenia przełyku zastępczego. 

3. Dysfagia jako główny objaw chorób przełyku. 

4. Rak przełyku i wpustu- rozpoznanie, leczenie radykalne i paliatywne. 

5. Zaburzenia czynnościowe, achalazja. 

6. Zwężenia nienowotworowe: pozapalne, po oparzeniach, po zabiegach endospkopowych. 

7. Uchyłki przełyku. 

8. Przepuklina rozworu przełykowego, reflux oesophagitis. 

9. Ciała obce przełyku. 

8. Tętniaki. 

. Etiologia tętniaków. 

. Tętniaki aorty piersiowej i brzusznej – diagnostyka. 

3. Operacyjne i wewnątrznaczyniowe leczenie tętniaków. 

4. Operacje hybrydowe. 

13

5. 

6. 

Pęknięcie tętniaka aorty – postępowanie 

Tętniaki tętnic obwodowych. 

9. Przewlekła niewydolność żylna: 

. Epidemiologia, czynniki ryzyka. 

. Objawy kliniczne, klasyfikacja CEAP. 

3. Diagnoistyka: próby opaskowe, USG-Doppler. 

4. Leczenie chirurgiczne (tradycyjne, laser, krio, miniflebektomie). 

5. Kompresoterapia – wskazania. 

6. Skleroterapia – tradycyjna, pianowa. 

10. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa: 

. Fizjologiczne mechanizmy zabezpieczające przed krzepnięceim wewnątrznaczyniowym. 

. Wrodzone niedobory inhibitorów jako przyczyna zakrzepicy żylnej. 

3. Stany kliniczne predysponujące do zakrzepicy. 

4. Objawy kliniczne zakrzepicy żył głębokich i zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych. 

5. Badania obrazujące: USG-Doppler i flebografia. 

6. Leczenie przeciwzakrzepowe i trombolityczne. 

7. Możliwości leczenia chirurgicznego. 

8. Zespół pozakrzepowy: fizjopatologia i objawy kliniczne, leczenie chirurgiczne. 

11. Urazy klatki piersiowej i choroby płuc. 

. Anatomia i fizjologia płuc, symptomatologia chorób płuc. 

. Rak płuca: klasyfikacja, rozpoznanie, możliwości leczenia chirurgicznego. 

3. Wskazania do leczenia operacyjnego zmian w płucach: torbieli, rostrzeni, ropni, ognisk gruźliczych. 

4. Obrażenia urazowe klatki piersiowej. 

5. Skutki zamkniętego urazu: złamania żeber, krwiak i odma opłucnej, stłuczenie płuca, uszkodzenie 

drzewa oskrzelowego i dużych naczyń. 

6. Zespół „wiotkiej klatki piersiowej” – oddech paradoksalny. 

7. Rana penetrująca klatki piersiowej: odma otwarta, zranienie płuca, rana serca. 

8. Urazowa tamponada serca. 

9. Pomoc doraźna w stanach zagrażających życiu. 

0. Drenaż jamy opłucnej (czynny i bierny). 

12. Chirurgia wątroby i chirurgia nadciśnienia wrotnego. 

. Anatomia chirurgiczna wątroby, różne rodzaje zabiegów resekcji tkanki wątrobowej. 

. Diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie – rola USG, CT, NMR, angiografii. 

3. Biopsja zmian ogniskowych – wskazania i ocena wartości badania. 

4. Leczenie zmian łagodnych: torbieli, naczyniaków, gruczolaków. 

5. Problemy z leczeniem torbieli pasożytniczych. 

6. Ropień wątroby. 

7. Leczenie radykalne i paliatywne nowotworów pierwotnych i przerzutowych. 

8. Postępowanie w urazach wątroby. 

9. Różne przyczyny i różne postacie nadciśnienia wrotnego, ich patofizjologia. 

0. Krwotok z żylaków przełyku – rozpoznanie i tamowanie. 

. Diagnostyka umożliwiająca wybór metody leczenia. 

. Skleroterapia doraźna i planowa. 

3. Leczenie chirurgiczne: zespolenia odbarczające i operacje typu „non-shunt”. 

4. Przezskórne zespolenia odbarczające (TIPS). 

15. Problem encefalopatii wątrobowej. 

6. Wodobrzusze, „gastropatia portalis”, hypersplenizm, encefalopatia. 

17. Miejsce przeszczepiania wątroby w leczeniu nadciśnienia wrotnego. 

14

13. Problemy etyczne i prawne w pracy chirurga. 

. Stosunek lekarza do chorego, szczegolna sytuacja chorego w obliczu operacji. 

. Znaczenie prawidłowego ustalenia rozpoznania i wyboru metody leczenia w przypadkach, gdy 

skutki operacji są nieodwracalne. 

3. Ocena własnych kompetencji i możliwości. 

4. Informowanie chorych i ich rodzin. 

5. Problem informowania o chorobach nieuleczalnych. 

6. Zgoda na leczenie, operację, przetaczanie krwi. 

7. Problem leczenia w stanach beznadziejnych. 

8. Tajemnica lekarska. 

9. Kodeks etyki lekarskiej a przepisy prawne. 

14. Chirurgiczne leczenie nadciśnienia wtórnego. 

. Wtórne nadciśnienie tętnicze – przyczyny. 

. Patofizjologia nadciśnienia wywołanego niedokrwieniem nerki. 

3. Przyczyny zwężeń tętnic nerkowych. 

4. Diagnostyka patologii w naczyniach nerkowych. 

5. Wskazania do udrożnienia i rozszerzania tętnic. 

6. Rodzaje operacji i zabiegów niechirurgicznych. 

15. Wybrane aspekty hepatologii w Klinice chirurgicznej 

. Podstawowe elementy diagnostyki hepatologicznej. 

. Identyfikacja zaburzenia funkcji wątroby. 

3. Niewydolność w wątroby – skutki i następstwa. 

4. Pierwotne cholestatyczne choroby wątroby. 

5. Autoimmunologiczne choroby wątroby. 

6. Choroba Wilsona. 

7. Zespół wątrobowo-nerkowy. 

8. Leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności wątroby. 

9. Dializa albuminowa. 

16. Przeszczepianie wątroby. 

. Wskazania do przeszczepienia wątroby w trybie zwykłym i pilnym. 

. Tryb kwalifikowania chorych do leczenia przeszczepieniem. 

3. Organizacja pobrania (w ramach pobrania wielonarządowego) i przeszczepienia. 

4. Podstawowe wiadomości o technice transplantacji. 

5. Prowadzenie chorego po transplantacji, immunosupresja. Możliwości powikłań. 

6. Wyniki przeszczepiania wątroby. 

7. Problemy etyczne związane z pobieraniem narządów i ich przeszczepianiem. 

8. Kryteria orzekania śmierci mózgowej. 

17. Chirurgia laparoskopowa. 

. Rys historyczny operacji laparoskopowych. 

. Miejsce operacji laparoskopowych w chirurgii ogólnej. 

3. Zalety i wady chirurgii małoinwazyjnej. 

4. Prezentacja najczęściej wykonywanych operacji laparoskopowych – cholecystektomia, plastyka 

przepukliny pachwinowej, fundoplikacja, operacja torbieli prostej wątroby, laparoskopia diagnostyczna. 

5. Omówienie powikłań operacji laparoskopowych. 

15

18. Obrażenia wielonarządowe i narządów jamy brzusznej. 

. Definicja obrażenia wielonarządowego. 

. Postępowanie z chorym w miejscu wypadku i w szpitalu. 

3. Wielostronna diagnostyka: rtg, USG, CT, angiografia, punkcje diagnostyczne. 

4. Wskazania do leczenia chirurgicznego i taktyka wyboru kolejności intewencji. 

5. Leczenie wstrząsu 

6. Rokowanie. 

19. Choroby sutka. 

. Anatomia sutka i spływu chłonki. 

. Złośliwe i łagodne guzy sutka, dysplazja torbielowato-włóknista. 

3. Epidemiologia raka sutka, czynniki ryzyka. 

4. Różnicowanie guzów łagodnych i złośliwych. 

5. Rak sutka u mężczyzny. 

6. Klasyfikacja TNM guzów złośliwych, określanie stopnia złośliwości. 

7. Diagnostyka z uwzględnieniem USG, mammografii i PCI. 

8. Leczenie chirurgiczne, wskazania do radio i chemioterapii. 

9. Rehabilitacja kobiet po mastektomii. 

0. Stany zapalne sutka. 

. Możliwości rekonstrukcji sutka. 

FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA: 

Do zaliczenia zajęć niezbędne jest zdanie kolokwium (w ostatnim dniu zajęć). 

Egzamin z chirurgii składa się z 2 części: egzaminu testowego i ustnego. Uzyskanie oceny nie 

mniejszej niż 4,5 na egzaminie testowym zwalnia z egzaminu ustnego. Nieprzystąpienie do egzaminu 

testowego lub uzyskanie oceny niedostatecznej powoduje konieczność zdawania egzaminu 

ustnego w terminie poprawkowym. 

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE: 

1. W Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej opiekunem Koła jest dr n. med. Marcin Osęka. 

2. W Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby opiekunem Koła jest dr Piotr Smoter. 

W czwartki o godzinie 14 00 odbywają się wykłady prowadzone przez wykładowców Klinik. 

LITERATURA: 

Piśmiennictwo zalecane: 

1. „Chirurgia. Podręcznik dla studentów, t.1-2.” pod red. W. Noszczyka: PZWL 2005. 

2. „Anatomia chirurgiczna i technika zabiegów operacyjnych.” J. Skandalakis: PZWL 

2003. 

3. „Chirurgia.” H. Sweetland, K. Conway: Urban & Partner 2006. 

Piśmiennictwo uzupełniające: 

1. „Podstawy chirurgii. Podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w dziedzinie chirurgii ogólnej, 

t.1-2.” pod red J. Szmidta: Medycyna Praktyczna 2003. 

2. „Ostry brzuch.” pod red. W. Nowaka, J. Kuliga: PZWL 2007. 

3. „Chirurgia tętnic i żył obwodowych t.1-2.” W. Noszczyk: PZWL 2007. 

4. „Transplantologia kliniczna.” praca zbiorowa: PZWL 2004. 

5. „Chirurgia laparoskopowa.” W. Kostewicz: PZWL 2002. 

6. „Podstawy współczesnej chirurgii urazowej.” pod red J. Brongiel: Wydawnictwo 

Medyczne 2008. 

16

7. „General surgery.” H. Ellis, Ch. Watson, R. Calne: Blackwell Publ 2006. 

8. „Essentials of General Surgery.” P.F. Lawrence: Lippincott Raven 2005. 

9. „Chirurgia nowotworów.” M. Frączek: Alfa Medica Press 2003. 

10. „Wybrane zagadnienia z dla VI roku.” pod red. B. Michałowicza, W. Wiechno: Dział Wydawnictw 

Akademii Medycznej 2005. 

11. „Chirurgia podręcznik dla studentów Medycyny.” J. Fibak: PZWL 2002 

12. Chirurgia. Repetytorium.” J. Fibak: PZWL 2007. 

17

UROLOGIA 

KATEDRA I KLINIKA UROLOGII OGÓLNEJ, ONKOLOGICZNEJ I CZYNNOŚCIOWEJ 

Warszawa, ul. Lindleya 4, pawilon 7, tel. (022) 502 17 23, (22) 502 17 02, fax: (22) 502 21 48. 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Borkowski 

Ćwiczenia z urologii odbywają się w Klinice Urologii WUM, 

ul. Lindleya 4, pawilon 7. 

Kierownik Kliniki Urologii prof. Andrzej Borkowski w sprawach dydaktyki przyjmuje w piątki 

o godz. 13 00 . 

Odpowiedzialni za prowadzenie ćwiczeń w Klinice są adiunkci: dr med. Cezary Torz (I Wydział 

Lekarski) oraz dr med. Jędrzej Michalec (II Wydział Lekarski) którzy w sprawach studenckich 

przyjmują w środy w godz. 12–13. Telefon: (22) 502-17-31, (22) 502-17-51. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ I PROGRAM NAUCZANIA 

Ćwiczenia odbywają się w terminach ustalonych przez Dziekanat dla każdej grupy studenckiej. 

Przekładanie zajęć na inny niż wyznaczony termin jest możliwe jedynie w wyjątkowo uzasadnionych 

przypadkach za zgodą Dziekana danego Wydziału. 

Odrabiający ćwiczenia powinni zostawiać w szatni okrycia wierzchnie i torby. Obowiązują własne 

białe fartuchy i obuwie na zmianę. 

Zajęcia rozpoczynają się codziennie o godzinie 815 w sali wykładowej Kliniki Urologii (III 

piętro) omówieniem ćwiczeń. 

8 30 –9 15 I – seminarium, 

9 30 –11 45 zajęcia w podgrupach z asystentami Kliniki w ambulatorium, na bloku operacyjnym, 

w Pracowni Endourologii i ESWL, w sali cystoskopowej, na oddziale przy łóżku 

chorego, 

12 00 – 13 00 II – seminarium. 

TEMATY SEMINARIÓW 

Symptomatologia chorób układu moczowo-płciowego, metody diagnostyczne w urologii 

dr Dzigowski, dr Pędzisz 

Nowotwory układu moczowego 

dr Torz, dr Bres-Niewada 

Postępowanie w nagłych przypadkach urologicznych 

dr Gugała, dr Łykowski 

Łagodny rozrost stercza, rak stercza 

dr Borkowski, prof. Borkowski 

Sprzęt urologiczny. Drenaż dróg moczowych. Metody nadpęcherzowego odprowadzenia moczu 

dr Judycki dr Borowski 

Wady wrodzone układu moczowego i męskich narządów płciowych 

dr Hanecki, dr Broda-Orlińska 

Nietrzymanie moczu u kobiet i inne zaburzenia mikcji 

doc. Radziszewski, dr Dybowski 

Kamica układu moczowego 

dr Kuzaka, dr Mutrynowski 

Urazy narządów moczowo-płciowych. 

dr Michalec, dr Sutkowski 

Warunkiem uzyskania wpisu do indeksu zaliczającego zajęcia z urologii jest udział w zaplanowanych 

zajęciach oraz zdanie egzaminu. Nieusprawiedliwione spóźnienie lub opuszczenie dnia 

zajęć powoduje niezaliczenie bloku ćwiczeniowego, a tym samym niedopuszczenie do egzaminu. 

18

Egzamin będzie się odbywał w formie testu. 

Możliwe jest zdawanie egzaminu po zakończeniu ćwiczeń oraz w sesji egzaminacyjnej. 

Egzamin poprawkowy będzie przeprowadzony w formie ustnej. 

W sprawach egzaminu proszę kontaktować się z dr Torzem lub z dr Michalcem. 

W czasie egzaminu obowiązywać będą wiadomości nabyte podczas zajęć i seminariów. 

Literatura obowiązująca 

UROLOGIA. Podręcznik dla studentów pod redakcją prof. Andrzeja Borkowskiego, PZWL 2006 r. 

19

NEUROCHIRURGIA 

KATEDRA I KLINIKA NEUROCHIRURGII 

Warszawa ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 25 75, 599 15 75 fax (022) 599 15 74 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Marchel 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Tomasz Czernicki. 

Zajęcia odbywają się w 30 godzinnym bloku tygodniowym. 


Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z wybranymi, najważniejszymi dla przyszłego lekarza 

zagadnieniami, którymi zajmuje się neurochirurgia, a w szczególności: 

– wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe (rozpoznanie i postępowanie z chorym), 

– neurotraumatologia (diagnostyka, leczenie zachowawcze i operacyjne chorych z urazami 

układu nerwowego), 

– guzy ośrodkowego układu nerwowego (rozpoznanie i leczenie), 

– choroby naczyniowe mózgu o ostrym przebiegu (postępowanie z chorym, diagnostyka, 

leczenie), 

– wybrane zagadnienia z diagnostyki i leczenia operacyjnego innych chorób układu nerwowego 

(padaczka, zespoły bólowe, wodogłowie, dyskopatia, wady wrodzone). 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ 

Zajęcia rozpoczynają się w sali ćwiczeń studenckich Kliniki Neurochirurgii o godz. 8 00 i trwają 

do godz. 13 00 z półgodzinną przerwą. Zajęcia obejmują 10 godzin seminariów i 20 godz. ćwiczeń. 

Studentów obowiązuje przygotowanie z zakresu tematów seminariów w danym dniu. Dzień zajęć 

rozpoczyna seminarium (8 00 – 9 00 ) wprowadzające do zagadnień omawianych danego dania w czasie 

ćwiczeń przy łóżku chorego 9 30 –12 00 , a kończy drugie seminarium w godz. 12 00 –13 00 . Przewiduje się 

również obecność na sali operacyjnej przy jednym zabiegu operacyjnym oraz zajęcia w ambulatorium 

Kliniki Neurochirurgii, zajęcia z zakresu neuropsychologii (mgr psychologii) oraz fizjoterapii 

(mgr rehabilitacji). Studenci przychodzący na pierwsze zajęcia obowiązani są znać zasady badania 

neurochirurgicznego. 

TEMATY SEMINARIÓW 

1. Poniedziałek – Ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Wodogłowie. Wady wrodzone. Neuroendoskopia. 

2. Wtorek – Urazy czaszkowo-mózgowe – postępowanie chirurgiczne. Postępowanie w urazach 

rdzenia kręgowego. 

3. Środa – Tętniaki wewnątrzczaszkowe: etiologia, objawy kliniczne, leczenie. Malformacje naczyniowe 

mózgu. Nieurazowe krwotoki śródmózgowe. 

4. Czwartek – Guzy mózgu i rdzenia kręgowego. Gruczolaki przysadki mózgowej – współczesne 

leczenie operacyjne. 

5. Piątek – Leczenie operacyjne padaczki. Neuralgia nerwu trójdzielnego. Dyskopatie. 

Zaliczenie ćwiczeń. 


Zaliczenie ma miejsce ostatniego dnia zajęć na podstawie obecności na seminariach i ćwiczeniach, 

aktywności w czasie zajęć oraz ustnego sprawdzianu wiadomości. 

20


1. „Podstawy neurochirurgii” pod red. Jerzego Bidzińskiego. Skrypt AM 2000. 

Literatura zalecana 

1. „Neurochirurgia’’ J. Bidziński, PZWL 1990. 

2. „Neurologia kliniczna w zarysie” W. Jakimowicz. 

3. „Zarys neurochirurgii” red. Mirosław Ząbek, PZWL 1999. 

4. „Choroby układu nerwowego” red. W. Kozubski, P. Liberski PZWL 2003. 

21

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 

I Klinika Położnictwa i Ginekologii 

02-015 Warszawa Pl. Starynkiewicza 1/3 tel 502 14 30; 502 14 60; fax. 502 21 57 

Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Mirosław Wielgoś 

Odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. med. Halina Gadomska 

A. Studenci z grupy I-V i XIII 

Zajęcia rozpoczynają się w poniedziałek o godz. 8°° kolokwium wstępnym (tematyka i piśmiennictwo 

– patrz tablica ogłoszeń) – testem złożonym z 25 pytań. Jego zaliczenie jest warunkiem 

przystąpienia do zajęć. 

Termin poprawkowy kolokwium wstępnego – piątek w I tygodniu ćwiczeń. 

W poniedziałek I tygodnia ćwiczeń studenci ustalają z opiekunem podział grupy na 4 podgrupy. 

Ćwiczenia zblokowane odbywają się od poniedziałku do piątku. Składają się z dwóch seminariów 

(seminarium ranne o godz. 8°° i popołudniowe o godz. 12°°). W ciągu czterech tygodni ćwiczeń 

studenci uczestniczą w 40 seminariach. W godzinach 9°°–12°° studenci podzieleni na podgrupy 

uczestniczą w zajęciach w oddziałach: patologii ciąży, ginekologii zachowawczej, ginekologii operacyjnej, 

izbie przyjęć, ambulatorium i pracowni USG. 


Mechanizm porodowy. Anatomia narządu rodnego. Zmiany w ustroju kobiety. Rozpoznanie ciąży. 

Prowadzenie ciąży prawidłowej. Endokrynologia ciąży. Metody intensywnego nadzoru w ciąży 

i porodzie. Stan zagrożenia płodu. Czynność skurczowa macicy i jej zaburzenia. Pęknięcie macicy. 

Fizjopatologia okresu noworodkowego. Udział neonatologa w opiece okołoporodowej. Niepłodność. 

Niepłodność czynnościowa. Zaburzenie statyki narządu rodnego. Nietrzymanie moczu. Popłód. 

Krwotoki II połowy ciąży. Łożysko przodujące. 

Przedwczesne odklejenie łożyska. Krwotoki w czasie porodu. Koagulopatie w położnictwie. 

Wstrząs. Przedwczesne zakończenie ciąży. Ciąża obumarła. Nadciśnienie w ciąży. Nadciśnienie indukowane 

ciążą. Choroby nerek a ciąża. Cukrzyce przedciążowe i ciążowe. Schorzenia wątroby 

w ciąży. Ciąża i poród u kobiety ze schorzeniami krążenia. Postępowanie w stanach zagrożenie życia 

noworodka. Połóg. Zakażenia w ciąży. Ciążowa choroba trofoblastyczna. Ultrasonografia w ginekologii. 

Laparoskopia, histeroskopia. Choroby związane z wygasaniem czynności jajników. Przekwitanie 

i starość. Nowotwory jajnika. Łagodne nowotwory macicy. Rak szyjki macicy. Złośliwe 

nowotwory trzony macicy. Profilaktyka raka szyjki macicy (zakres obowiązków lekarza rodzinnego 

w opiece nad kobietą). Immunologia ciąży. Konflikt serologiczny. Zaburzenia okresu dojrzewania. 

Wady wrodzone narządu rodnego. Andrologia. Rozród wspomagany. Stany zapalne narządu rodnego. 

Diagnostyka prenatalna. Metody wewnątrzmacicznego leczenia płodu. Ostre schorzenie jamy 

brzusznej w ciąży. „Ostry brzuch” – problem ginekologa czy chirurga. Ciąża ektopowa. Umieralność 

matek w ciąży i porodzie. Śmiertelność okołoporodowa. Endometrioza. Patologia gruczołów sutkowych. 

Zasada i forma oceny wyników nauczania 

Podstawą do zaliczenia przedmiotu jest 100% frekwencja na zajęciach, aktywny udział w seminariach 

i ćwiczeniach, odbycie 3 dyżurów w sali porodowej, oddziale położniczym, patologii ciąży, 

noworodkowym. Zdanie egzaminu praktycznego oraz kolokwium końcowego. Kolokwium końcowe 

należy zaliczyć w ciągu dwóch tygodni po zakończeniu zajęć. 

Wszystkie oceny z kolokwiów (wstępnego, zaliczenia fantomów, końcowego wchodzą w skład 

średniej. Egzamin ustny – ocena 4,5 i wyższa upoważnia do zwolnienia z egzaminu. 

22

Klinika prowadzi zajęcia fakultatywne. 

Studenckie Koło Naukowe 

Opiekunowie Koła: 

Dr hab. n. med. Bronisława Pietrzak 

Lek. Robert Matusiak 

Dr n. med. Iwona Szymusik 

Studentów zainteresowanych położnictwem I ginekologią prosimy o kontakt z opiekunami Koła 

Literatura (do wyboru). 

1. T. Pisarski – „Położnictwo i Ginekologia” PZWL 2002. 

2. M. Troszyński – „Położnictwo – Ćwiczenia „ PZWL 2003. 

3. W. Pschyrembel – „Położnictwo praktyczne” PZWL 1990. 

4. W. Pschyrembel – „Ginekologia praktyczna” PZWL 1994 

5. G. Bręborowicz – „Ciąża wysokiego ryzyka” OWN 2006. 

6. Z. Słomko – „Ginekologia” PZWL 2007. 

Literatura uzupełniająca 

1. Janina Markowska – „Oknologia ginekologiczna” Urban & Partner 2002. 

2. Mirosław Wielgoś – „Diagnostyka prenatalna z elementami perinatologii” Via Medica 2009 r. 

3. Maciej Kurpisz i Marian Semczuk – „Andrologia” PZWL 2006. 

4. Piotr Skałba – „Endokrynologia ginekologiczna” PZWL 2008. 

II KATEDRA I KLINIKA POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII 

Warszawa, ul. Karowa 2, tel. (022) 596 64 21 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz 

Studenci z grup VI–XII 

Ogólny wymiar zajęć – 200 godzin. 


Zajęcia mają na celu przekazanie podstaw wiadomości z zakresu położnictwa i ginekologii niezbędnych 

do zdania egzaminu z przedmiotu oraz przydatnych w dalszej pracy zawodowej. 

Ćwiczenia trwają 4 tygodnie, rozpoczynają się w poniedziałek o godzinie 8 00 kolokwium wstępnym 

(tematyka – podstawy anatomii narządu rodnego, fizjologia cyklu miesiączkowego, fizjologia 

ciąży, porodu i połogu; piśmiennictwo zgodnie z wywieszonymi w Klinice informacjami). W czasie 

każdego tygodnia zajęcia odbywają się w godzinach 8 00 –13 30 . Obecność na ćwiczeniach i seminariach 

jest obowiązkowa. Opuszczenie więcej niż jednego dnia zajęć może wiązać się z koniecznością 

ponownego odrabiania całego bloku zajęć. 

Tematy zajęć seminaryjnych obejmują: diagnostykę stosowaną w położnictwie i ginekologii 

(zbieranie wywiadu, badanie położnicze i ginekologiczne, USG, cytodiagnostykę, laparoskopię, 

przygotowanie do zabiegów operacyjnych), powikłania ciąży (poronienia, porody przedwczesne, 

krwawienia, nadciśnienie, cukrzyca, zakażenia, konflikt serologiczny, cholestaza, niedokrwistość), 

koagulopatie położnicze, choroby serca w ciąży, choroby płuc w ciąży, wady i zaburzenia statyki 

narządu rodnego, zagadnienia związane z niepłodnością małżeńską, podstawy andrologii i zapłodnienie 

pozaustrojowe. 

23

Ćwiczenia poranne odbywają się w godz. 8 00 –11 45 po podzieleniu grupy na połowę w 2 blokach 

dwutygodniowych: z położnictwa i ginekologii w wyznaczonych oddziałach, seminaria popołudniowe 

odbywają się w godz. 12 00 –13 30 codziennie w sali wykładowej, zaś w II i III tygodniu zajęć 

odbywają się dodatkowo seminaria poranne w godz. 8 00 –8 45 również w sali wykładowej (zgodnie 

z wywieszonym w Klinice planem). 

W pierwszym tygodniu codziennie popołudniami (w godzinach ustalonych przez opiekuna grupy) 

odbywają się dla całej grupy zajęcia fantomowe. Zaliczenie fantomów uprawnia do odbycia 

3 obowiązkowych dyżurów w sali porodowej (dyżur trwa od godziny 14 00 do godziny 8 00 rano). 

Tematy zajęć na fantomie 

Poniedziałek – podstawowe pojęcia położnicze, budowa kanału rodnego, zasady postępowania 

w sali porodowej, dokumentacja i obserwacja porodu, badanie położnicze, przygotowanie pacjentki 

do porodu. 

Wtorek – przebieg i prowadzenie porodu w ułożeniu potylicowym przednim, szycie krocza. 

Środa – anomalie porodu w położeniu podłużnym główkowym. 

Czwartek – poród w położeniu miednicowym, poprzecznym i skośnym, poród przy pomocy próżniociągu 

i kleszczy. 

Piątek – postępowanie po odejściu płynu owodniowego, poród przedłużony i zakażony, cięcie cesarskie. 

Do kolokwiów z położnictwa i ginekologii można przystąpić po zaliczeniu fantomów i ukończeniu 

4–tygodniowych zajęć. Kolokwia można zdawać w dniu zakończenia całego bloku zajęć. 

Do pełnego odbycia ćwiczeń należy obecność na 3 dyżurach, których termin wspólnie ze studentem 

ustala opiekun grupy. Po zdaniu wymienionych zaliczeń studenci mogą zgłaszać się na egzamin 

praktyczny u wyznaczonego asystenta (I termin do 29 maja 2009 r.). Uzyskanie oceny średniej z zajęć 

minimum 4,51 i z egzaminu praktycznego minimum 4,5 uprawnia do zwolnienia z egzaminu 

końcowego – ustnego. Nie ma możliwości poprawiania ocen. Ustny egzamin końcowy obejmuje 

całokształt zagadnień związanych z nauczaniem przedmiotu. 

Kartę zaliczeniową należy złożyć w sekretariacie Kliniki po zaliczeniu zajęć, dyżurów, kolokwiów 

i egzaminu praktycznego (do końca maja) – celem dopuszczenia do sesji egzaminacyjnej 

i następnie po zdaniu egzaminu końcowego celem uzyskania wpisu do indeksu. 

Ocena końcowa z ginekologii będzie średnią z egzaminu praktycznego, zajęć i egzaminu końcowego. 

W trakcie zajęć studenci mają udostępnione szafki na ubrania, za które szpital pobiera kaucję 

w wysokości 15 zł, zwracaną po zwolnieniu szafki. 

STUDENCKIE KOŁA NAUKOWE przy II Klinice Położnictwa i Ginekologii 

Koło położniczo-ginekologiczne 

Opiekun: lek. med. Magdalena Broś-Konopielko. 

Do koła zapraszamy studentów szczególnie zainteresowanych położnictwem i ginekologią. Zapraszamy 

na zebrania Koła co 3 tygodnie i dyżury w sali porodowej. Rokrocznie dla członków Koła 

organizowane są letnie obozy naukowe – zawsze w pierwszych trzech tygodniach lipca w Starogardzie 

Gdańskim. 

Koło seksuologiczne 

Opiekun: dr n. med. Marek Marcyniak. 

Podstawową formą działalności Koła są odbywane co 14–21 dni zebrania referatowe przygotowane 

i przedstawione przez uczestników koła oraz dyskusje po referacie. Możliwość pracy w Kole 

mają studenci wszystkich lat Akademii Medycznej w Warszawie. 

Koło kardiologii perinatalnej 

Opiekun: dr hab. n. med. Joanna Szymkiewicz-Dangel. 

Koło skupia studentów zainteresowanych kardiologią i perinatologią. Zebrania odbywają się co 

3 tygodnie, w czasie zajęć przewidziana jest nauka oceny echokardiografii płodów i dzieci oraz ul- 

24

trasonografii płodów. Możliwość pracy w Kole mają studenci od drugiego roku studiów. W ramach 

zajęć przewidziane jest prowadzenie własnych prac badawczych z zakresu kardiologii perinatalnej. 


Klinika prowadzi zajęcia fakultatywne z seksuologii i seksiatrii. Tematyką zajęć jest całokształt 

zagadnień związanych z fizjologią i patologią oraz uwarunkowaniami psycho-społecznymi zachowań 

seksualnych. Prowadzi je dr n. med. Marek Marcyniak. 

W Klinice odbywają się również zajęcia fakultatywne z zakresu anatomii płodu. Prowadzi je dr 

hab. n. med. Joanna Szymkiewicz-Dangel. Celem zajęć jest poznanie anatomii poszczególnych 

układów w okresie prenatalnym na podstawie preparatów anatomicznych oraz badania USG. 

LITERATURA OBOWIĄZKOWA 

1. M. Troszyński „Położnictwo – ćwiczenia” PZWL 2003. 

2. T. Pisarski „Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla studentów” wyd. IV PZWL 2002. 

3. J. W. Dudenhausen, W. Psychrembel „Położnictwo praktyczne i operacje położnicze” wyd. IV 

PZWL 2002. 

4. W. Pschyrembel, G. Strauss, E. Petrie „Ginekologia praktyczna” PZWL 1994. 

5. Red. W. Szymański „Rudolfa Klimka Położnictwo” DREAM Publ. Comp., Inc Kraków 1999. 

6. Z. Słomko „Ginekologia” PZWL 1997. 

Literatura uzupełniająca 

1. Red. J. Markowska „Ginekologia onkologiczna” t. 1/2 wyd. Urban & Partner 2006. 

2. Red. G. Bręborowicz „Ciąża wysokiego ryzyka” OWN 2006. 

3. Red. G. Bręborowicz, W. Malinowski, E. Ronin-Walknowska „Ciąża wielopłodowa” OWN Poznań 

2003. 

4. P. Skałba „Enokrynologia ginekologiczna” PZWL 1998. 

5. Red. J. Martius „Operacje ginekologiczne” wyd. Urban & Partner. 

25

ENDOKRYNOLOGIA GINEKOLOGICZNA 

KLINIKA ENDOKRYNOLOGII GINEKOLOGICZNEJ WUM 

00–315 Warszawa, ul. Karowa 2, tel. (022) 629 12 40; (022) 828 69 25. 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Katarzyna Skórzewska, dr n. med. Michał Kunicki. 

Godziny przyjęć studentów: codziennie 12 00 –13 00 . 

Zajęcia dla studentów: 

1. obowiązkowe – 30 godzin w blokach tygodniowych (poniedziałek – piątek): 

a. wykłady 5 godzin, 

b. seminaria 10 godzin, 

c. ćwiczenia 15 godzin, 

kolokwium ustne: piątek, godz. 10 00 . 

2. fakultatywne – 30 godzin (prowadzone przez 5 kolejnych piątków), początek zajęć godz. 14 00 . 

Szczegółowy rozkład zajęć jest wywieszony na tablicy ogłoszeń w Klinice. 

Początek zajęć: poniedziałek, godz. 8 15 

Studenci proszenie są o przyniesienie ze sobą obuwia zmiennego oraz fartuchów na zajęcia praktyczne. 

Zaliczenie zajęć następuje po zdaniu końcowego kolokwium. 


Tematy wykładów i seminariów: 

1. Mechanizmy działania hormonów. 

2. Hormony traktu płciowego. Wybrane zagadnienia z fizjologii układu hormonalnego. 

3. Fizjologia cyklu miesiączkowego. 

4. Diagnostyka endokrynologiczna. 

5. Zaburzenia cyklu miesiączkowego – podział wg WHO: 

• 

• 

Niedomoga lutealna, 

Zespół napięcia przed miesiączkowego, 

Bolesne miesiączkowanie. 

• 

6. Antykoncepcja. 

7. Okres przekwitania u kobiet – mechanizmy hormonalne, klinika, diagnostyka, leczenie. 

8. Osteoporoza – uwarunkowania hormonalne, najnowsze trendy w terapii. 

9. Hyperprolaktynemia – klinika, diagnostyka, leczenie Łagodne schorzenia gruczołu sutkowego 

10. Zespoły androgenne u kobiet. 

Tematy zajęć fakultatywnych: 

1. Niepłodność uwarunkowana hormonalnie. Stymulacja owulacji. Techniki wspomaganego rozrodu. 

2. Postępy w leczeniu hormonalnym (I). Analogi GnRH – miejsce w terapii hormonalnej. 

3. Postępy w leczeniu hormonalnym (II). SERM – selektywne modulatory receptora estrogenowego; 

SPRMs – selektywne modulatory receptora progesteronowego; SPRA – selektywne 

modulatory receptora androgenowego. Zastosowanie w inych dziedzinach medycyny. 

4. Endokrynologia ciąży. Zasady rozpoznawania zaburzeń hormonalnych, metody ich leczenia. 

5. Zaburzenia odżywiania. Otyłość uwarunkowana hormonalnie. Anorexia nervosa/bulimia. 

Diagnostyka, leczenie. 

26

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE 

Opiekun Koła: dr n. med. Michał Kunicki. 

Studenci opracowują i wygłaszają tematy z zakresu endokrynologii ginekologicznej, uczestniczą 

w pracach badawczych Kliniki, przygotowują publikacje naukowe do druku. Uczestniczą również 

czynnie w sympozjach i kongresach Studenckich Kół Naukowych. 

LITERATURA 

1. Romer T. „Endokrynologia wieku dziecięcego” Springer 1998. 

2. Skałba P. „Endokrynologia ginekologiczna” PZWL 2008. 

3. Słomko Z. „Ginekologia” PZWL 205. 

4. Pawlikowski M. „Zarys endokrynologii klinicznej” PZWL 1996. 

5. Speroff L. Fritz M. „Kliniczna endokrynologia ginekologiczna i niepłodność” Medi Page 2007. 

27

OTOLARYNGOLOGIA 

KATEDRA I KLINIKA OTOLARYNGOLOGII 

Warszawa, ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 25 21, 599 17 21, tel./fax (022) 599 25 23 

Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Piotr Chęciński. 

Przyjęcia w sprawach studenckich po telefonicznym uzgodnieniu terminu. 

Zajęcia odbywają się w bloku 2–tygodniowym – składają się z seminariów (15 godzin) i ćwiczeń 

(45 godzin). 


Celem nauczania jest zapoznanie studentów z najczęściej występującymi w otolaryngologii 

schorzeniami, z którymi będą się spotykać jako lekarze pierwszego kontaktu. 

Tematy seminariów 

1. Anatomia szyi i głowy. 

2. Duszność, ciała obce. 

3. Krwawienia i urazy w ORL. 

4. Zapalenia ucha i jego powikłania. 

5. Audiologia. 

6. Otoneurologia. 

7. Zapalenia górnych dróg oddechowych. 

8. Rak krtani. 

9. Guzy głowy i szyi. 

W czasie ćwiczeń prowadzonych w oddziałach Kliniki studenci mają możliwość praktycznego 

zapoznania się z zagadnieniami omawianymi podczas seminariów. Klinika nie prowadzi wykładów 

fakultatywnych dla studentów. 


Ćwiczenia odbywają się w godz. 8 00 –13 00 . Obecność studentów jest sprawdzana punktualnie 

o godz. 8 00 . Seminaria odbywają się każdego dnia od godz. 8 00 . Po seminarium, przed rozpoczęciem 

ćwiczeń w oddziałach przewidziana jest 30–minutowa przerwa. Obowiązuje w sposób bezwzględny 

punktualność w rozpoczynaniu i kończeniu ćwiczeń. Studenci zgłaszający się na ćwiczenia z laryngologii 

muszą opanować podstawowe wiadomości z anatomii głowy i szyi. 

W pierwszym dniu ćwiczeń nauczana jest metodyka badania otorynolaryngologicznego. 

Z tego powodu nieobecność w pierwszym dniu ćwiczeń uniemożliwia odrobienie bloku. 

Studenci mają możliwość wyrażenia swojej opinii o zajęciach w Klinice Otolaryngologii w anonimowej 

ankiecie przeprowadzanej po każdym bloku ćwiczeniowym. 

Uwaga!!! Studenci zgłaszający się na ćwiczenia mają obowiązek zmiany obuwia i pozostawiania 

wierzchnich okryć oraz toreb, teczek i plecaków w szatni. 


Zaliczenie ćwiczeń jest połączone z kolokwium odbywanym w ostatnim dniu zajęć. Obowiązuje 

znajomość anatomii głowy i szyi, umiejętność badania ORL oraz wiadomości z patologii otorynolaryngologicznej 

omówionej na ćwiczeniach i seminariach. 

Studenci, którzy nie zdadzą kolokwium w pierwszym terminie, powtórnie przystępują do niego 

u asystenta, u którego poprzednio tego kolokwium nie zaliczyli. 

Trzy spóźnienia obligują do odrobienia całego dnia ćwiczeń w ramach ostrego dyżuru. Jednorazowa 

nieobecność może być odrobiona na ostrym dyżurze. Nieobecność 2 dni lub więcej powo- 

28

duje niezaliczenie ćwiczeń w danym bloku. Odrobienie całego bloku możliwe jest w ciągu roku 

akademickiego po uzgodnieniu terminu z dr n. med. Piotrem Chęcińskim. Do egzaminu można 

przystąpić po odbyciu bloku ćwiczeń i zdaniu kolokwium, które te ćwiczenia zalicza. 

Egzamin z otolaryngologii, przewidziany w sesji letniej przyjmować będzie kierownik i inni 

samodzielni pracownicy naukowi Kliniki. Do egzaminu można przystąpić nie tylko w sesji letniej, 

ale także w ciągu roku akademickiego. Zapisy przyjmowane będą w sekretariacie Kliniki. Egzamin 

w terminie wcześniejszym jest traktowany jako składany w terminie pierwszym. Studenci, którzy 

zapiszą się na ten egzamin i nie zgłoszą się, otrzymują ocenę niedostateczną. Mogą wówczas przystąpić 

do egzaminu dopiero w sesji poprawkowej. 

Z egzaminu zwolnieni są studenci, którzy z kolokwium zaliczeniowego po ćwiczeniach otrzymali 

ocenę co najmniej dobrą w pierwszym terminie bezpośrednio po odbytym bloku ćwiczeniowym. 


Opiekunem Koła jest: dr n. med. Jarosław Balcerzak 


1. S. Iwankiewicz „Otolaryngologia”, PZWL 1984. 

2. G. Janczewski, T. Goździk-Żołnierkiewicz – „Konsultacje otolaryngologiczne”, PZWL, 1990. 

3. B. Latkowski (red.) „Otolaryngologia – podręcznik dla studentów medycyny”, wyd. II, 

PZWL, 1998. 

4. G. Janczewski, E. Osuch-Wójcikiewicz (red.) „Ostry dyżur – Otolaryngologia”,Alfa-medica 

press, 2003. 

29

OKULISTYKA 

KATEDRA I KLINIKA OKULISTYKI 

Warszawa, ul. Lindleya 4, tel. (022) 502 15 54 (sekretariat), fax (022) 502 21 47 

e-mail: okulistyka@wum.edu.pl, http://www.eyes.pl 

Kierownik Katedry i Kliniki: prof. nadzw. dr hab. n. med. Dariusz Kęcik 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Piotr Maciejewicz. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 

Kierownik Katedry – pon., czw. 12 00 –13 00 , 

sekretariat: codziennie 8 00 –14 00 . 



Celem nauczania jest zapoznanie studentów z anatomią i fizjologią narządu wzroku, wybranymi 

jednostkami chorobowymi, zmianami narządu wzroku w schorzeniach układowych oraz postępowaniem 

w urazach oczu. Student zapoznaje się z techniką badania okulistycznego i podstawowymi 

metodami diagnostycznymi. 


1. Wady wzroku. 

2. Choroba zezowa, diagnostyka i leczenie. 

3. Zapalenia przedniego odcinka oka. 

4. Pierwsza pomoc w urazach oczu. 

5. Zmiany w narządzie wzroku w cukrzycy i nadciśnieniu. 

6. Jaskra. 

7. Patologia odwarstwień siatkówki. 

8. Zastosowanie laserów w okulistyce. 

9. Nowotwory narządu wzroku i diagnostyka ultradźwiękowa. 

10. Diagnostyka ultradźwiękowa w okulistyce. 

11. Wybrane zagadnienia z neurofizjologii. 

12. Uwagi praktyczne dla lekarzy rodzinnych. 

13. Podstawy okulistycznej plastyki chirurgicznej. 


Ćwiczenia odbywają się w Klinice (ul. Lindleya 4), w pracowniach diagnostycznych, na bloku 

operacyjnym i w ambulatorium (ul. Oczki 6). 


Obowiązuje obecność na wszystkich zajęciach oraz odrobienie ostrego dyżuru. 

Przystąpienie do egzaminu po zaliczeniu zajęć. 


Opiekun Koła: dr Piotr Maciejewicz 


1. H. Niżankowska „Podstawy okulistyki”. 

4. T. Kęcik, E. Dróbecka-Brydak, J. Ciszewska „Podręczny atlas okulistyczny”. 

30

ANESTEZJOLOGIA I INTENSYWNA TERAPIA 

Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii 

02-005 Warszawa ul. Lindleya 4, tel. (022) 502 17 21, fax (022) 502 21 03. 

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: 

I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Lindleya 4 

tel. (022) 502 17 21, fax (022) 502 21 03. 

p.o. Kierownika I Kliniki: dr hab. Tomasz Łazowski 

II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Banacha 1 A 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Kański – tel. (022) 599 20 02. 

LICZBA GODZIN ZAJĘĆ 

Ogólny wymiar godzin 60. Wykłady 8, seminaria 15, ćwiczenia 37. 

TERMIN I FORMA ZALICZENIA ZAJĘĆ 

egzamin 

CEL NAUCZANIA 

Rozpoznanie i postępowanie w stanach zagrożenia życia. 

Zapoznanie się ze sprzętem służącym ratowaniu życia. 

Poznanie zasad anestezjologii i intensywnej terapii. 

Nabycie podstawowych umiejętności wykonywania zabiegów służących diagnostyce i terapii. 

REGULAMIN ZAJĘĆ 

Zajęcia są zblokowane. Odbywają się w Oddziale Intensywnej Terapii, Oddziałach Pooperacyjnych 

i Blokach Operacyjnych. Na zajęcia należy przynieść fartuch i buty. 

TEMATYKA ZAJĘĆ 

Wykłady 

Medycyna okołooperacyjna. 

Odpowiedzialność etyczna lekarzy anestezjologa za swoich pacjentów. 

Gospodarka płynami dożylnymi w okresie okołooperacyjnym i operacyjnym. 

Terapia respiratorem – zło konieczne czy dobrodziejstwo. 

Znieczulenie w położnictwie. 

Ból podstawowy objaw w medycynie – leczyć czy nie leczyć. 

Seminaria i ćwiczenia 

Przygotowanie i ocena pacjenta do zabiegu operacyjnego. Operacja planowa i nagła. Rola podstawowych 

badań laboratoryjnych w ocenie pacjenta. 

Podstawy farmakologii znieczulenia ogólnego. 

Znieczulenie regionalne (farmakologia, techniki, powikłania). 

Podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia stanów zagrożenia życia. Resuscytacja – Ćwiczenia 

na fantomach. 

Monitorowanie w anestezjologii i intensywnej terapii. 

Powikłania intubacji i znieczulenia ogólnego. 

Zagrażające życiu zburzenia funkcji OUN. Śmierć mózgu. 

31

Ostra niewydolność oddechowa. 

Zasady znieczulenia w ambulatorium. 

Wstrząs (patofizjologia, ocena kliniczna, monitorowanie, leczenie). 

Postępowanie w wybranych przypadkach zagrożenia życia. 

Zasady kwalifikacji pacjentów do oddziału Intensywnej Terapii. 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE 

Wytyczne 2005 Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej, Polska Rada Resuscytacji, Kraków 2005. 

Zarys anestezjologii i intensywnej terapii – pod red. prof. Ewy Mayzner-Zawadzkiej, skrypt AM. 

Piśmiennictwo zalecane uzupełniające 

1. ,,Anestezjologia i Intensywna Terapia dla studentów medycyny” – pod redakcją B. Kamińskiego 

PZWL 2000. 

2. ,,Medycyna ratunkowa i katastrof” pod red. prof. A. Zawadzkiego, PZWL 2006. 

KOŁO NAUKOWE 

Od 1964 roku przy Katedrze działa studenckie koło naukowe ANKONA w formie pięciu autonomicznych 

sekcji związanych z poszczególnymi zespołami anestezjologicznymi i szpitalami 

klinicznymi (2 na ul. Lindley’a, 2 na ul. Banacha, 1 na ul. Działdowskiej), gromadzące w sumie 

ok. 80 studentów od II do VI roku studiów. 

Opiekunem naukowym koła jest dr med. Janusz Ziółkowski tel. (022) 45 23 218. 

32

MEDYCYNA SĄDOWA z elementami prawa 

KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ 

Warszawa, ul. Oczki 1 tel. 628-89-75 

Kierownik: dr hab. med. Paweł Krajewski 

Godziny przyjęć bez ograniczeń 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr med. Małgorzata Brzozowska. 

Godziny przyjęć 13 00 – 13 30 . 

Roczny wymiar zajęć: 55 godzin (wykłady 15 godz., seminaria 15 godz., ćwiczenia 25 godz.). 

Zajęcia odbywają się w Zakładzie Medycyny Sądowej. 

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU 

Przystosowanie wiadomości lekarskich dla potrzeb prawa. 


Tematy wykładów: 

1. Rola i zadania medycyny sądowej. 

2. Zagadnienia prawne w medycynie sądowej – wprowadzenie. 

3. Podstawy prawne transplantologii. 

4. Podstawy prawne wykonywania zawodu lekarza. 

5. Zagadnienia związane z życiem seksualnym (przestępstwa seksualne). 

6. Ciąża, poród, poronienie z punktu widzenia medycyny sądowej. 

7. Odpowiedzialność prawna lekarza: 

– odpowiedzialność karna, 

– odpowiedzialność cywilna. 


1. Hemogenetyka sądowo-lekarska – dochodzenie spornego ojcostwa, badanie dowodów rzeczowych 

(4 godz.). 

2. Orzecznictwo karne i cywilne, medycyna wypadkowa i komunikacyjna (6 godz.). 

3. Toksykologia sądowo-lekarska ze szczególnym uwzględnieniem opiniowania stanów nietrzeźwości 

(5 godz.). 

Tematy ćwiczeń: 

1. Sekcja sądowo-lekarska: technika sekcji, dokumentacja. 

2. Nagłe zgony z przyczyn chorobowych. 

3. Uduszenia gwałtowne (ciało obce w drogach oddechowych, zagardlenie). 

4. Utonięcie. 

5. Działanie niskiej i wysokiej temperatury. Porażenie prądem elektrycznym. 

6. Zatrucia. 

7. Dzieciobójstwo, zgony w okresie niemowlęcym i wczesnym dziecięcym. 

8. Zgony urazowe: obrażenia zadane narzędziem tępym, ostrym, uszkodzenia postrzałowe. 

9. Wypadki komunikacyjne, wypadki w pracy. 

10. Sekcja zaliczeniowa. 

ORGANIZACJA ĆWICZEŃ 

Zajęcia odbywają się w systemie blokowym przez 2 tygodnie (2,5 godz. ćwiczeń i 1,5 godz. seminarium), 

początek zajęć godz. 8 30 . 

Ćwiczenia odbywają się w sali sekcyjnej, każdy student musi samodzielnie wykonać sekcję zwłok 

i podyktować protokół sekcji zwłok. 

Seminaria obejmują omówienie tematu, dyskusję i ewentualną demonstrację. 

33

KONTROLA I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA 

Sekcja zaliczeniowa z opracowaniem protokołu i opinii sądowo-lekarskiej. 

Egzamin (bezpośrednio po bloku lub podczas sesji egzaminacyjnej). 

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich zajęć. 

Pojedyncze nieobecności można odrabiać w trakcie trwania bloku poza zajęciami, po uprzednim 

umówieniu się z prowadzącym konkretne zajęcia asystentem. 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE 

1. „Medycyna sądowa dla studentów” S. Raszeja i wsp., PZWL 1993. 

2. „Medycyna sądowa podręcznik dla studentów medycyny” A. Jakliński i wsp., PZWL 1983. 

3. „Medycyna sądowa” V. J. DiMaio, D. DiMaio, Wyd. Medyczne Urban & Partner 2003. 

4. „Opiniowanie sądowo-lekarskie i toksykologiczne” Z. Marek, M. Kłys, Zakamycze 2001. 

5. „Prawo medyczne” L. Kubicki i wsp., Wyd. Medyczne Urban & Partner Wrocław 2003. 

6. „Prawo medyczne” M. Nestorowicz, Dom Organizatora Toruń 2005. 

7. „Biologia molekularna w medycynie elementy genetyki klinicznej” J. Bal i WSP. Wydawnictwo 

Naukowe PWN 2006. 

8. Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Cywilny oraz wszystkie inne dostępne 

podręczniki. 

Koło Naukowe – opiekun dr med. Marcin Fudalej. 

34

ONKOLOGIA 

Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii 

i Chorób Wewnętrznych SP CSK, 

ul. Banacha 1 A, 02–097 Warszawa, tel. (022) 599 28 18, fax (022) 599 14 18 

Kierownik: prof. dr hab. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak. Kierownik Kliniki Hematologii, 

Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 

Odpowiedzialny za całokształt nauczania na I Wydziale Lekarskim: 

prof. dr med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak 

Odpowiedzialna za dydaktykę i zaliczenie zajęć w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych: 

dr med. Anna Świeboda-Sadlej. 

Odpowiedzialny za prowadzenie zajęć w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby: 

dr hab. med. Mariusz Frączek, tel. (022) 599 25 43. 

Odpowiedzialna za dydaktykę w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie: doc. 

dr hab. med. Maria Anna Skowrońska, Kierownik Zakładu Radioterapii, tel. (022) 570 91 85. 


Na nauczanie onkologii na VI roku składa się: 

19 godzin – wykładów prof. W. W. Jędrzejczaka, 

30 godzin – ćwiczeń i seminariów, z czego 24 godziny są realizowane w Klinikach I Wydziału 

Lekarskiego WUM (tj. w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych oraz 

w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby), a 6 godzin w Centrum Onkologii. 

Poszczególne grupy studenckie realizują tygodniowe bloki seminariów w godzinach 8 00 –14 00 

każdego dnia tygodnia od poniedziałku do piątku, przy czym; 

a. W poniedziałki, wtorki i środy zajęcia odbywają się w Klinice Hematologii, Onkologii 

i Chorób Wewnętrznych. 

b. W czwartki w Zakładzie Teleradioterapii Centrum Onkologii. 

c. W piątki (do godz. 12 45 ) w Katedrze Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby oraz od 

godz. 13 00 w Katedrze Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych. 

MIEJSCE ODBYWANIA ZAJĘĆ 

Wykłady: Sala Seminaryjna Banku Komórek Krwiotwórczych Kliniki Hematologii i Onkologii 

WUM, blok C, niski parter, odcinek A. 

Seminaria i ćwiczenia: 

. Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych SP CSK, ul. Banacha 1 A, 

02–097 Warszawa. 

. Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby, SP CSK, ul. Banacha 1 A. 

3. Zakład Teleradioterapii Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej–Curie, ul. Wawelska 

15, Warszawa. 

Tematy wykładów 

1. Epidemiologia nowotworów i czynniki zależne od człowieka w ich występowaniu. 

2. Onkogeneza: repetytorium z biologii nowotworów. 

3. Onkogeneza: biologia nowotworów a ich podatność na leczenie. 

4. Podstawowa symptomatologia nowotworów. 

35

5. Współpraca ze specjalistami diagnostyki obrazowej w rozpoznawaniu nowotworów. 

6. Badania krwi i materiału pobranego ze zmian w rozpoznawaniu nowotworów. 

7. Cele chirurgii onkologicznej. 

8. Miejsce radioterapii w leczeniu nowotworów. 

9. Chemioterapia nowotworów – zasady ogólne. 

10. Chemioterapia nowotworów – przykłady szczegółowe. 

11. Bioterapia nowotworów ze szczególnym uwzględnieniem przeszczepiania komórek krwiotwórczych. 

12. Poszukiwanie nowych metod leczenia nowotworów i zasady ich weryfikacji. 

13. Terapia genowa nowotworów. 

14. Człowiek chory na nowotwór – jak z nim rozmawiać? 

15. Tricki leczenia objawowego w onkologii. 

16. Zasady opieki terminalnej nad chorym na nowotwór. 

17. Kierowanie „ruchem” chorego od powstania podejrzenia o nowotwór do rekonwalescencji lub 

opieki paliatywnej – referencyjność. 

18. Czy nowotwory uda się wyleczyć? Przyszłość rozpoznawania i leczenia nowotworów. 

PROGRAM ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW 

Poniedziałek: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 

1. Seminarium: Zasady postępowania w nowotworach o nieznanym punkcie wyjścia. Etapy opieki 

nad chorym z rakiem płuca – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. 

2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Analiza wyników badań 

laboratoryjnych z punktu widzenia onkologa. 

3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem piersi – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. 

Wtorek: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 

1. Seminarium: Strategia rozwoju metod leczenia nowotworów – spotkanie z Kierownikiem Kliniki. 

2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Warunki prowadzenia 

chemioterapii nowotworów w szpitalu i oddziale dziennym. 

3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem jądra lub nowotworami układu moczowego 

– od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. 

Środa: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 

1. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem jelita grubego, żołądka i trzustki 


2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Zwalczanie onkologicznych 

stanów bezpośredniego zagrożenia życia. 

3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z nowotworami narządów płciowych kobiecych 


Czwartek: Zajęcia w Zakładzie Teleradioterapii Centrum Onkologii–Instytutu ul. Wawelska 15. 

1. Seminarium: Wprowadzenie do radioterapii (tele–, brachy–, izotopy). 

2. Ćwiczenia praktyczne w Zakładzie Radioterapii – prezentacja aparatury. 

3. Seminarium: Rola radioterapii w skojarzonym leczeniu chorych na nowotwory, a zwłaszcza 

omówienie etapów skojarzonej opieki nad chorymi na nowotwory głowy i szyi oraz OUN. Onkologia 

wieku rozwojowego. 

Piątek: Zajęcia w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby (od 8 00 do 12 45 ). 

1. Seminarium: chirurgia onkologiczna – radykalna, paliatywna, rekonstrukcyjna, profilaktyczna. 

2. Seminarium: Etapy kompleksowej opieki nad chorymi na nowotwory przełyku, żołądka, pierwotne 

wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – od rozpoznania do wyleczenia, 

leczenia farmakologicznego lub hospicjum. 

3. Zajęcia praktyczne w klinice i na bloku operacyjnym. 

36

4. Postępowanie chirurgiczne w przypadkach przerzutów nowotworowych do wątroby, płuc 

i ośrodkowego układu nerwowego. 

Zaliczenie zajęć: piątek 13 00 –14 00 zaliczenie testowe w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób 

Wewnętrznych. 

LITERATURA ZALECANA 

1. Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy red. R. Kordek, J. Jassem, M. Krzakowski, 

A. Jeziorski II Wydanie, Medical Press 2004. 

2. Chirurgia nowotworów red. M. Frączek, Alfa-Medica Press, 2003 (uzupełniający). 

3. Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. A. Kułakowski, A. Skowrońska-Gardas, 

PZWL 2003 (uzupełniający). 

EGZAMIN – Testowy w sesji letniej. 

37

TRANSPLANTOLOGIA 

KLINIKA MEDYCYNY TRANSPLANTACYJNEJ I NEFROLOGII 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, tel. 502-12-32 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Magdalena Durlik 

Adiunkci ds. dydaktyki: dr n. med. Joanna Pazik, 

dr n. med. Agnieszka Perkowska-Ptasińska. 

Kurs trwa 1 tydzień, w godzinach 8 00 –12 45 . 

Pierwszego dnia studenci proszeni są o zebranie się o godzinie 7 50 . w szatni pawilonu 11 (wejście 

do pawilonu naprzeciwko bramy wjazdowej do szpitala do strony ul Nowogrodzkiej, w pawilonie 

tym mieści się Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej w której odbywają się zajęcia poniedziałkowe). 

Przy szatni proszę oczekiwać na asystenta. 

Szatnia przy wejściu jest wyłącznie dla pacjentów. Studenci zostaną zaprowadzeniu do szatni należącej 

do Kliniki Chirurgii. 

Zajęcia obejmują: 25 godzin nauczania, w tym 11 godzin seminariów, 14 godzin zajęć praktycznych 

Podstawą zaliczenia przedmiotu jest obecność na seminariach i uczestnictwo w zajęciach praktycznych 

oraz zdanie 10-cio pytaniowego testu (minimalna liczba prawidłowych odpowiedzi wynosi 7). 

Celem kursu jest zaznajomienie studentów z procesem kwalifikacji do przeszczepienia wybranych 

narządów unaczynionych, zasadami udzielania pierwszej pomocy medycznej i leczenia powikłań najczęściej 

występujących u tej grupy chorych. Uczestnicy zajęć uzyskują podstawową wiedzę o leczeniu 

immunosupresyjnym, jego monitorowaniu, działaniach niepożądanych i interakcjach, doskonalą umiejętności 

badania podmiotowego i przedmiotowego oraz interpretacji wyników badań laboratoryjnych. 


1. Wskazania do przeszczepiania narządów. 

2. Kwalifikacja potencjalnego biorcy. 

3. Typowanie tkankowe, alokacja. 

4. Dawca narządów unaczynionych: wskazania i przeciwwskazania do pobrania narządów. Kryteria 

śmierci pnia mózgu. Problemy prawne i etyczne. 

5. Techniki pobrania i przechowania narządów. 

6. Podstawy chirurgii transplantacyjnej – ze szczególnym uwzględnieniem przeszczepiania nerki, 

wątroby, trzustki. 

7. Zasady leczenia immunosupresyjnego. 

8. Odpowiedź immunologiczna na przeszczepiony narząd i proces odrzucania. 

9. Monitorowanie czynności przeszczepu. 

10. Podstawowe powikłania po przeszczepieniu narządów (metaboliczne, infekcyjne, nowotwory). 

11. Prowadzenie biorcy we wczesnym i późnym okresie potransplantacyjnym. 

PIŚMIENNICTWO ZALECANE 

1. Transplantologia Kliniczna – red. W. Rowiński, PZWL 2004. 

2. Transplantologia Kliniczna – skrypt dla studentów pod red. M. Durlik, W. Rowiński, Warszawa, 

2003. 

3. Medical Management of Kidney Transplantation – Matthew R. Weir, Lippincott Williams 

& Wilkins, 2005. 

4. Podręcznik Transplantacji Nerek – Danovitch G. M., Wydanie polskie pod red. L. Pączek, 

G. Senatorski. Wyd. CZELEJ, Lublin 2007. 

5. Leczenie nerkozastępcze pod redakcją Bolesława Rutkowskiego, Wyd. CZELEJ, Lublin 2007. 

6. Principles and Practice of Renal Transplantation. Kahan BD, Ponticelli C., Martin Dunitz, 2000. 

38

PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII 

KLINIKA CHIRURGII CZASZKOWO–SZCZĘKOWO–TWARZOWEJ IS WUM 

Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, tel. (022) 502 12 39, fax (022) 502 21 14 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura 

Przyjmuje w godz. 8 30 –13 00 

Koordynator zajęć: prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura 

Zajęcia prowadzą samodzielni pracownicy naukowi lub doktorzy nauk medycznych, przedstawiciele 

czterech Zakładów Instytutu Stomatologii: Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, Zakładu 

Ortodoncji, Zakładu Stomatologii Dziecięcej, Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia. 

Zajęcia w rocznym wymiarze 15 godz. odbywają się w sali wykładowej I p., ul. Miodowa 18 

oraz w sali wykładowej im. A. Gluzińskiego przy ul. Nowogrodzkiej 59. 


Celem nauczania przedmiotu jest przybliżenie i przekazanie studentom medycyny podstawowej 

wiedzy z zakresu czterech specjalności stomatologicznych. Obejmuje ona etiopatologię, rozpoznawanie 

i leczenie różnorodnych chorób jamy ustnej, szczęk, szyi i twarzy. Znajomość tych zagadnień 

jest konieczna w przyszłej pracy lekarza ogólnego. 

I. Stomatologia dziecięca: 

. budowa zębów mlecznych i stałych – różnice anatomiczne, 

. okresy wyrzynania zębów, 

3. czynniki wywołujące próchnicę zębów, 

4. zapobieganie próchnicy – profilaktyka. 

II. 

. 

. 

3. 

4. 

Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia: 

anatomia przyzębia, 

choroby przyzębia, 

anatomia i fizjologia błony śluzowej jamy ustnej, 

choroby błony śluzowej jamy ustnej; 

– choroby wirusowe, 

– leukoplakia, liszaj, 

– afty, 

– pęcherzyce, 

– zapalenie dziąseł w przebiegu chorób ogólnych, 

– zmiany przed i nowotworowe. 

III. Ortodoncja: 

. diagnostyka wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych, 

. wady wrodzone (etiologia, leczenie), 

3. wady nabyte (etiologia, profilaktyka, leczenie), 

4. leczenie zespołowe wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych. 

IV. 

. 

. 

3. 

4. 

Chirurgia szczękowo-twarzowa i stomatologiczna: 

zapalenia swoiste i nieswoiste w obszarze głowy i szyi, 

ostre i przewlekłe zakażenia zębopochodne, 

bakteriemia poekstrakcyjna – zasady postępowania, 

nowotwory głowy, szyi i jamy ustnej: 

epidemiologia, rozpoznawanie, leczenie. 

39

5. 

urazy szkieletu czaszkowo-twarzowego: 

epidemiologia, rozpoznawanie i różnicowanie, morfologiczno-czynnościowe i estetyczne 

następstwa złamań, leczenie pourazowych obrażeń szkieletu czaszkowo-twarzowego i ich 

następstw. 


Zajęcia odbywają się w formie 5 seminariów w ciągu tygodnia dla każdych 2 grup dziekańskich. 

Omawiane tematy są ilustrowane przeźroczami. Studenci, którzy z ważnych powodów nie uczestniczyli 

w zajęciach swojej grupy, powinni odrobić zajęcia z inną grupą po uzgodnieniu z osobą 

prowadzącą seminarium (ten sam program powtarzany jest co tydzień). 

Po zakończeniu cyklu zajęć dla całego roku studenci mogą uzyskać wpis do indeksu u koordynatora 

zajęć. Udział w seminariach jest obowiązkowy. Nieobecność przekreśla możliwość zaliczenia 

przedmiotu. 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE 

1. Renata Górska (red.): „Choroby błony śluzowej jamy ustnej” Wydawnictwo Med. Tour Press 

– 2007. 

2. Maria Szpringer-Nodzak (red.), Magdalena Wochna-Sobańska: „Stomatologia wieku rozwojwowego”. 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2006. 

3. Irena Karłowska (red.): „Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy 

stomatologów”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2005. 

4. Zbigniew Jańczuk, Jadwiga Banach: „Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia” Wydawnictwo 

Lekarskie PZWL – 2003, wyd.III. 

5. Leszek Kryst (red.): „Chirurgia szczękowo-twarzowa” Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2007. 

40

Rehabilitacja medyczna 

KLINIKA REHABILITACJI WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 

05-511 Konstancin Jeziorna, ul. Wierzejewskiego 12, tel. (22) 711 90 16, faks: (22) 757-67-58 

p.o. kierownika kliniki: dr n. med. Marek Krasuski 

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n med. Marek Krasuski 

ZESPÓŁ KLINIKI: 

Dr hab. inż. Roman Paśniczek – adiunkt 

Dr n med. Adam Ogonowski – adiunkt 

Dr n med. Piotr Tederko – adiunkt 

Lek med. Jan Dudek – asystent 

Lek med. Izabella Nyka – asystent 

Lek med. Zbigniew Szymczak – asystent 

Rezydenci: lek med.: Barbara Dobies, Justyna Kozera 

Dr n. med. Marek Krasuski – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej. 

• Krajowy Konsultant w Dziedzinie Rehabilitacji Medycznej. 

• Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. 

• Ordynator Oddziału II Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. 

• Członek Komisji ds. Rehabilitacji Agencji Oceny Technologii Medycznych. 

• Ekspert Komisji Ministerstwa Zdrowia ds. akredytacji. 

• Biegły sądowy w zakresie chirurgii ortopedycznej i traumatologii Sądu Okręgowego w Warszawie. 

Dr n. med. Piotr Tederko – specjalista rehabilitacji medycznej, I stopień specjalizacji w ortopedii 

i traumatologii 

• Członek Komisji ds. Wyrobów Medycznych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, 

Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. 

• Przedstawiciel Polski w Sekcji i Radzie UEMS-PRM, krajowy menedżer. 

Dr n. med. Adam Ogonowski – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej. 

• Kierownik Oddziału Rehabilitacji w Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjnym i Medycyny 

Pracy Attis w Warszawie, 

lek. Jan Dudek – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej. 

• Dyrektor ds. Lecznictwa Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. 

• Ordynator Oddziału VI Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. 

• Przewodniczący Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. 

lek. Izabella Nyka – specjalista rehabilitacji medycznej, Certyfikowany Międzynarodowy Terapeuta 

OMC Cyriax, Certyfikowany Międzynarodowy Terapeuta Instytutu Mc Kenziego. 

• Sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. 

lek. Zbigniew Szymczak – specjalista ortopedii, traumatołogii. 

• p.o. Ordynatora Oddziału III Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie 

• Sekretarz Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. 

Prof. nzw. dr hab. inż. Roman Paśniczek. 

• Kierownik zakładu Inżynierii Biomedycznej Instytutu Inżynierii Precyzyjnej i Biomedycznej 

Politechniki Warszawskiej. 

ROK STUDIÓW 

SEMESTR 

VI, I i II Wydział Lekarski 

wiosenno-letni (I Wydział); zimowy (II Wydział) 

OGÓLNY WYMIAR GODZIN 30; W TYM WYKŁADÓW 0 SEMINARIÓW 10 ĆWICZEŃ 20 

SPOSÓB ZAKOŃCZENIA PRZEDMIOTU 

Zaliczenie w formie testu 

41

KRÓTKI OPIS PROGRAMU: 

Klinika Rehabilitacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego działa na bazie Centrum Rehabilitacji 

im. Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. Klinika Rehabilitacji została utworzona w 1962 

roku jako druga tego typu w Kraju i jedna z pierwszych w Europie. 

Program nauczania obejmuje zapoznanie się z problematyką rehabilitacji medycznej, poznanie 

jej definicji i założeń Polskiej Szkoły Rehabilitacji. 

Celem zajęć praktycznych jest poznanie elementów badania klinicznego dla potrzeb rehabilitacji, 

ustalenie programu kompleksowego leczenia. W trakcie zajęć seminaryjnych zapoznanie studenta 

z problematyką kompleksowej rehabilitacji chorych z dysfunkcjami narządu ruchu, leczenia 

chorych po ostrym urazie kręgosłupa z powikłaniami neurologicznymi, leczenie chorych po urazach 

narządu ruchu, kompleksowe leczenie zachowawcze i operacyjne zmian zwyrodnieniowych narządu 

ruchu, leczenie zachowawcze, operacyjne i pooperacyjne osób z chorobami kręgosłupa, leczenia 

usprawniającego w schorzeniach dróg oddechowych i układu krążenia. 


Rehabilitacja -/definicja i jej zadania. 

Stosowane metody badania dla potrzeb rehabilitacji. 

Kompleksowe leczenie osób po urazach kręgosłupa z uwzględnieniem procesu rehabilitacji. 

Rola bioinżynierii w rehabilitacji. 

Aspekty rehabilitacji w leczeniu zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych. Zasady leczenia 

usprawniającego w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Usprawnianie po urazach narządu ruchu. 

Diagnostyka i kompleksowe leczenie w zespołach bólowych kręgosłupa. Praktyczne zajęcia 

w gabinetach fizyko- i kinezyterapii. 

Uczestnictwo w obchodzie ordynatora oddziału z omawianiem szczególnych przypadków klinicznych. 

Klinika Rehabilitacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego działa na bazie II III i VI Oddziału 

Centrum Rehabilitacji im. Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. Klinika i Oddziały posiadają 

akredytację Ministerstwa Zdrowia w zakresie prowadzenia specjalizacji lekarzy. 

Na bazie Kliniki prowadzone jest szkolenie podyplomowe lekarzy w ramach rehabilitacji medycznej. 

Lekarze specjalizujący się w rehabilitacji medycznej odbywają obowiązkowy staż 6 tygodniowy. 

Na bazie Kliniki organizowane są kursy specjalizacyjne. W Oddziałach na bazie których działa Klinika 

leczeni są kompleksowo chorzy z powodu zmian zwyrodnieniowych w obrębie narządu ruchu. 

W kompleksowym leczeniu uwzględnione są: rehabilitacja ogólnoustrojowa, rehabilitacja neurologiczna, 

rehabilitacja przedoperacyjna, leczenie operacyjne ortopedyczne, rehabilitacja pooperacyjna, 

rehabilitacja po urazach narządu ruchu. Na uwagę zasługują przede wszystkim wykonywane operacje 

w obrębie kręgosłupa u chorych z zespołami bólowymi kręgosłupa, powikłaniami pourazowymi, powikłaniami 

w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów kręgosłupa, ałloplastyka stawów. W Oddziałach 

klinicznych leczenie operacyjne i rehabilitacyjne jest integralna całością. Dla potrzeb rehabilitacji 

u chorych z objawami całkowitego uszkodzenia rdzenia kręgowego wykonywane są unikalne 

operacje polegające na wykonywaniu przeszczepów nerwów w obrębie kończyny górnej. 

W ramach prac naukowo badawczych, w Klinice zajmujemy się problematyką obiektywnej oceny 

funkcjonalnej narządu ruchu, ruchomości kręgosłupa, oceny wydolności oddechowej osób po urazie 

rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym i piersiowym, oceną funkcji ręki osób po urazie rdzenia kręgowego 

w odcinku szyjnym, oceną świadomości zdrowotnej osób niepełnosprawnych, oceną stanu 

funkcjonalnego osób po urazach stawu biodrowego leczonych operacyjnie. 

LISTA NAJWAŻNIEJSZYCH PODRĘCZNIKÓW: Obowiązkowe: 

1. Rehabilitacja medyczna Skrypt dla Studentów pod red. Jerzego Kiwerskiego, wyd.: A.M. Warszawa 

2002. 

Zalecane: 

2. Rehabilitacja Medyczna pod red Jerzego Kiwerskiego,. PZWL Warszawa, 2005. 

3. Kiwerski J., Krasuski M., Kowalski M. Schorzenia i urazy kręgosłupa PZWL 1999, 2001. 

4. Andrzej Kwolek/red/: Rehabilitacja medyczna. Urban & Partner, 2003. 

42

FARMAKOLOGIA KLINICZNA 

KATEDRA I ZAKŁAD FARMAKOLOGII DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ AKADEMII 

MEDYCZNEJ W WARSZAWIE 

ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa, tel./fax 826-21-16 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Andrzej Członkowski 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 10 00 –14 00 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr Maciej Niewada, tel. 828-10-55, tel. komórkowy: 691745377 

Wykłady w rocznym wymiarze 10 godz. odbywają się w sali wykładowej budynku przy ul. Krakowskie 

Przedmieście 26/28, gmach Wydziału Lekarskiego w semestrze zimowym VI roku (XI semestr). 

Seminaria w rocznym wymiarze 15 godz. – w Katedrze Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, 

ul. Krakowskie Przedmieście 26/28. 

Celem zajęć jest przygotowywanie studentów do prowadzenia racjonalnej terapii farmakologicznej 

oraz zapoznanie z zasadami prowadzenia badań klinicznych (GCP) i medycyny opartej na 

aktualnych i wiarygodnych publikacjach (EBM). 


Tematy wykładów: zgodnie z planem wywieszonym na tablicy ogłoszeń w Katedrze Farmakologii. 


1. Terapia monitorowana. 

2. Farmakoterapia geriatryczna. 

3. GCP (dobra praktyka kliniczna) – zasady prowadzenia badań klinicznych. Kliniczna ocena 

leków. 

4. Kinetyka leków w wybranych sytuacjach klinicznych. 

5. Evidence – based medicine (medycyna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach). 

Zalecana literatura: 

• Farmakologia kliniczna – Znaczenie w praktyce medycznej. Krystyna Orzechowska-Juzwenko, 

Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006, wyd. 1. 

• Podstawy EBM czyli medycyny opartej na danych naukowych dla lekarzy i studentów. 

Piotr Gajewski, Roman Jaeschke, Jan Brożek, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, 

wyd. 1. 

• Podstawy farmakologii klinicznej. Krystyna Orzechowska-Juzwenko, Volumed, Wrocław 

1997, wyd. 1. 

• Farmakologia kliniczna, H.R.Rang i wsp., wyd. Czelej, Lublin, 2001. 

• Badania kliniczne red. M. Walter, OINPHARMA, WARSZAWA, 2004. 

• Metody badań ekonomicznych programów ochrony zdrowia – Michael F. Drummond i wsp. 

Via Medica, Gdańsk, 2003. 

• Słownik farmakoekonomiczny, Czech M., Orlewska E. Unimed, Warszawa, 2002. 

• Farmakoekonomika dla studentów i absolwentów akademii medycznych. Ewa Orlewska, 

Elżbieta Nowakowska, AM Poznań, Poznań 2004, wyd. 1. 

43

ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW 

Obowiązuje zaliczenie sprawdzianu obejmującego tematy wykładów i seminariów. 

Zalecana literatura zostanie podana podczas zajęć. 

Sprawdzian pisemny w terminie ustalonym przez asystenta prowadzącego. 


Zajęcia fakultatywne „Postępy farmakologii klinicznej” organizują: dr med. Maciej Niewada i dr 

hab. med. Dagmara Mirowska-Guzel. 

Zajęcia odbywać się będą w sali A Katedry Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, ul. Krakowskie 

Przedmieście 26/28, raz w tygodniu, w czwartek godz. 14 00 -16 00 , zapisy w sekretariacie. 

Tematyka cyklu: zgodnie z planem wywieszonym na tablicy ogłoszeń w Katedrze Farmakologii. 


Farmakoekonomiki: 

Opiekun Koła: dr med. Maciej Niewada 

Studenci biorą udział w pracach prowadzonych w ramach programów naukowych Katedry. 

Opracowują wyniki korzystając z technik komputerowych, przygotowują prace do publikacji, biorą 

aktywny udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych. 

44

ZDROWIE PUBLICZNE 

ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ INSTYTUTU MEDYCYNY SPOŁECZNEJ 

Warszawa, ul. Oczki 3, tel. (022) 621-52-56 

Kierownik Zakładu: p.o. dr hab. med. Piotr Tyszko 

Sekretariat studencki jest czynny codziennie w godz. 10 00 –15 00 , na I piętrze. 

Odpowiedzialna za dydaktykę: lek. Joanna Kowalska – przyjmuje w sprawach studenckich w poniedziałki 

i czwartki w godz. 12–14. 

Zajęcia obejmują 20 godz. wykładów i 10 godz. seminariów. Wykłady odbywają się w terminie 

i miejscu wskazanym przez Dziekanat, seminaria w Instytucie Medycyny Społecznej, ul. Oczki 3, II p. 


Celem nauczania jest zapoznanie z problematyką zdrowia publicznego, a w szczególności ukazanie 

czynników oddziaływujących na strukturę i proces opieki zdrowotnej z uwzględnieniem regulacji 

prawnych i mechanizmów ekonomicznych. 

Tematy wykładów obejmują: 

1. Geneza zdrowia publicznego 

2. Ocena i monitorowanie stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych. Systemy informatyczne i bazy danych. 

3. Postawy nauki o organizacji w ochronie zdrowia. 

4. Zakres i formy działania współczesnej ochrony zdrowia. 

5. Systemy opieki zdrowotnej na świecie (organizacja, finansowanie, efektywność). 

6. Ochrona zdrowia w systemie ubezpieczeniowym. 

7. Podstawy polityki zdrowotnej, programy zdrowia publicznego. 

8. Aktualne problemy polityki zdrowotnej w Polsce. 

Tematy seminariów obejmują: 

1. Organizacja ochrony zdrowia w Polsce, formy i poziomy opieki zdrowotnej. 

2. Narodowy Fundusz Zdrowia. 

3. Prawa i obowiązki lekarza. 

4. Odpowiedzialność zawodowa i cywilna lekarza (rola samorządu zawodowego). 

5. Orzecznictwo o czasowej i trwałej niezdolności do pracy oraz niepełnosprawności. 


Pierwsze seminarium rozpoczyna się w poniedziałek o godz. 14 00 . Następne dwa seminaria odbywają 

się w tym samym tygodniu w terminach uzgodnionych z Zakładem. 


Warunkiem zaliczenia są: aktywny udział we wszystkich seminariach i zdanie kolokwium. Kolokwium 

odbywa się w ostatnim dniu zajęć, w formie pisemnej. Prosimy o składanie indeksów do 

podpisu w dniu zakończenia zajęć. 


1. Zdrowie Publiczne, pr. zbiorowa pod red. T. Kulik i M. Latalskiego, Lublin, 2002. 

2. Włodarczyk C. W.: Systemy zdrowotne. Kraków, 2001. 

3. Kautsch M., Whitfield M., Klich J.: Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Kraków, 2001. 

4. Wskazane lektury z czasopism: Prawo i Medycyna, Zdrowie Publiczne, Problemy Medycyny 

Społecznej. 

5. Wilmowska-Pietruszyńska A.: Orzecznictwo lekarskie. Warszawa, 2000. 

6. Ekonomika Medycyny, praca zb. Pod red. J. Fedorowskiego i R. Niżankowskiego, Warszawa, 2002. 

45

MEDYCYNA KATASTROF 

STUDIUM MEDYCYNY KATASTROF 

02-109 Warszawa ul. Księcia Trojdena 2, tel.: (022) 57-20-545, 57-20-536; Fax.: (022) 57-20-543. 

e-mail: smk@wum.edu.pl 

Kierownik Studium: Ppłk lek. Witold Pawłowski 

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: ppłk lek. Witold Pawłowski. 

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń dla kierunku lekarskiego: 25 godz., 

wykłady: 13, 

ćwiczenia: 3, 

seminaria: 9. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: wtorek i czwartek godz. 12 00 –14 00 . 

Miejsce odbywania zajęć: Studium Medycyny Katastrof, 02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2. 

Cel nauczania i zakres przedmiotu: 

1. Wprowadzenie studentów w zagadnienia podstawowych wyróżników medycyny katastrof. 

2. Zapoznanie studentów z: 

– zasadami organizacji zabezpieczenia medycznego w katastrofach i wypadkach masowych; 

– postępowaniem w stanach nagłego zagrożenia życia podczas katastrof – z uwzględnieniem 

segregacji poszkodowanych. 

3. Przedstawienie zasad planowania, kierowania i prowadzenia akcji ratunkowej podczas wypadków 

masowych i katastrof. 

Objęte programem zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną. 

Program Nauczania 

Tematy wykładów: 

1. Medycyna katastrof jako nauka. Wyróżniki Medycyny katastrof. Katalog katastrof wg WHO. 

2. Zasady segregacji medycznej w wypadkach masowych i katastrofach. 

3. Bioterroryzm jako szczególny rodzaj katastrofy. 

4. Zagrożenia epidemiologiczne w miejscu katastrof. 

5. Organizacja zabezpieczenia medycznego w katastrofach i awariach. 

6. Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych w świetle prawa polskiego i międzynarodowego. 


1. Wprowadzenie do psychotraumatologii – podstawowe aspekty psychologii katastrof. 

2. Fazy akcji ratunkowych. 

3. Udzielanie pomocy poszkodowanym w wypadkach i katastrofach. 

4. Stres traumatyczny – kryteria diagnozy PTSD, uwarunkowania adaptacji potraumatycznej. 

5. Zapobieganie psychologicznym skutkom katastrof u osób poszkodowanych – pierwsza pomoc 

psychologiczna. 

Tematy ćwiczeń: 

1. Postępowanie w przypadku mnogich obrażeń ciała. 

2. Zasady organizacji, kierowania i prowadzenia akcji ratunkowej podczas wypadków masowych 

i katastrof. Podejmowanie decyzji w sytuacji katastrofy – gra decyzyjna. Ćwiczenia praktyczne 

na mapach. 

46

Zasady i metody oceny wyników 

Zajęcia dla studentów I Wydziału Lekarskiego VI roku studiów odbywają się: od godz. 8 00 do 10 30 , 

przez 4 dni w 12-godzinnym bloku ćwiczeniowym. 

Lista obecności sprawdzana jest codziennie na początku i na końcu zajęć. 

Zaliczenie: kolokwium z oceną odbywa się w ostatnim dniu zajęć. 

Literatura obowiązująca 

1. Latalski Maciej i Gabriel Majewski: „Medycyna katastrof”. Lublin 2000. 

2. Zawadzki Andrzej: „Medycyna ratunkowa i katastrof” PZWL Warszawa 2006. 

3. Strużyna J.: „Oparzenia w katastrofach i masowych zdarzeniach” PZWL Warszawa 2004. 

4. Klukowski Krzysztof „Medycyna wypadków w transporcie” PZWL Warszawa 2005. 

5. Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z. „Medycyna katastrof chemicznych” PZWL Warszawa 

2004. 

47

MEDYCYNA RODZINNA 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej z Oddziałem Klinicznym 

Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych 

02-097 Warszawa, ul. Banacha 1 A, blok F, tel. (022) 599-21-90, faks (022) 599-21-78, 

e-mail: malgorzata.otto@wum.edu.pl. 

Uwaga! Sekretariat Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej mieści się pod podanym wyżej 

adresem – jest to blok F (w budynku, w którym znajduje się m.in. Centrum Medyczne WUM oraz 

pracownia rezonansu magnetycznego). Starosta grupy proszony jest o kontakt z sekretariatem przed 

rozpoczęciem zajęć w celu uzyskania informacji dotyczących miejsca odbywania ćwiczeń w praktyce 

lekarza rodzinnego. 

Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Wardyn 

Kierownik przyjmuje studentów we wtorki i czwartki w godz. 11 00 –13 00 w Katedrze i Zakładzie 

Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 599-21-90. 

Odpowiedzialna za nauczanie: 

dr hab. n. med. Katarzyna Życińska, kzycinska@poczta.fm 

dr n. med. Aneta Nitsch-Osuch, anitsch@amwaw.edu.pl 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 5992190. 

Wymiar zajęć: Zajęcia są prowadzone w semestrze letnim i obejmują: 6 godzin seminariów, 

24 godzin ćwiczeń. 

Miejsce odbywania zajęć: zajęcia (seminaria) odbywają się w godzinach od 8 00 do 13 00 

w Katedrze i Zakładzie Medycyny Rodzinnej (ul. Banacha 1 A, blok F), w Domu Opieki 

(ul. Puławska 113 D) oraz we wskazanych praktykach lekarza rodzinnego. 

Program nauczania 


1. Grypa – rozpoznawanie, leczenie, profilaktyka. 

2. Szczepienia w rodzinie w praktyce lekarza rodzinnego. 

3. Trudny pacjent w praktyce lekarza rodzinnego 

4. Procedury profilaktyczne w rodzinie. 

5. Choroby cywilizacyjne – rozpoznawanie, leczenie, profilaktyka (cz. 1 i cz. 2). 

Ćwiczenia 

W trakcie ćwiczeń w praktyce lekarza rodzinnego studenci zapoznają się z funkcjonowaniem 

praktyki, uczestniczą w przyjmowaniu pacjentów w gabinecie (w tym w punkcie szczepień – kwalifikacja 

do szczepień oraz badania profilaktyczne). Studenci doskonalą umiejętność badania pacjenta 

(w tym badania otoskopowego, oftalmoskopowego, spirometrycznego, badania per rectum). 

W domu opieki studenci poznają problemy jego pensjonariuszy oraz zasady współpracy instytucji 

opiekuńczych z lekarzem rodzinnym. 

Cele nauczania 

• Zapoznanie studentów z pryncypiami medycyny rodzinnej, zasadami organizacji 

i funkcjonowania praktyki lekarza rodzinnego. 

• Doskonalenie umiejętności komunikacji z pacjentem, zbierania wywiadu, badania fizykalnego, 

interpretacji wyników badań dodatkowych, prowadzenia dokumentacji lekarskiej. 

• Motywacja do wyboru specjalizacji z medycyny rodzinnej. 

48

Kontrola i ocena wyników nauczania 

Warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w seminariach i ćwiczeniach (potwierdzony wpisami 

do indywidualnej karty zaliczeniowej) oraz zdanie egzaminu z zakresu wiedzy przekazanej podczas 

ćwiczeń, seminariów, zawartej w zalecanym piśmiennictwie. Egzamin ma formę egzaminu pisemnego 

testowego. 


1. Latkowski B., Lukas W. (red.): Medycyna Rodzinna. PLWL 2005. 

2. Bożkowa K., Sito A. (red.): Opieka zdrowotna nad rodziną, PZWL 2003. 

3. Czasopism: „Polska Medycyna Rodzinna” – wybrane artykuły. 

Studenckie Koło Naukowe 

Opiekunem Koła jest dr hab. n. med. Katarzyna Życińska i prof. dr hab. Andrzej Wardyn. 

Studenci uczestniczą w pisaniu prac naukowych w zakresie tematów podejmowanych 

w Katedrze i Zakładzie, uczestniczą w konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. 

49

MEDYCYNA RATUNKOWA 

ZAKŁAD MEDYCYNY RATUNKOWEJ 

Warszawa, ul. Lindley’a 4, tel. (022) 502 13 23, e–mail: med_ratunkowa@poczta.onet.pl 

Kierownik Zakładu: prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Zawadzki 

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Zawadzki. 

Wymiar zajęć: 3 x 90 min, zajęcia w blokach jednotygodniowych 

(seminaria i ćwiczenia – 5 x 135 min). 


Zajęcia odbywają się w Studium Medycyny Katastrof 

przy ul. Księcia Trojdena 2 

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU 

Zajęcia mają na celu zdobycie przez studentów umiejętności podejmowania szybkich i wysokospecjalistycznych 

działań leczniczych w sytuacjach nagłego zagrożenia życia. 

Procedury te to podtrzymywanie i stabilizowanie zagrożonych czynności życiowych, szybka 

identyfikacja i geneza nagłego zagrożenia, opanowanie i ograniczenie jego następstw i powikłań, 

opanowanie bólu i cierpienia chorego. Dla podejmowania tych działań niezbędne jest poznanie patofizjologii 

nagłych zagrożeń życia, niezależnie od ich natury, opanowanie podstaw technik specjalistycznych, 

postępowań klinicznych, umiejętność stosowania nowości techniki medycznej. Istotnym 

elementem integrującym przedstawiane postępowanie jest opanowanie koordynacji i zachowanie 

priorytetów w działaniach zespołowych – zarówno w warunkach szpitalnych, jak i przedszpitalnych, 

zwłaszcza w obliczu zdarzeń masowych lub katastrof. 

WYKŁADY (2 x 45 min) 

1. Stan ratownictwa medycznego w Polsce i na świecie. Bioterroryzm – prof. dr hab. A. Zawadzki. 

2. Zasady postępowania w nagłych przypadkach medycznych 

3. Stany nagłe będące następstwem urazów – dr A. Pietrzak. 

ĆWICZENIA 

DZIEŃ 1 

Seminarium 

Ćwiczenia 

Założenia algorytmu ALS ERC – prof. dr hab. med. A. Zawadzki. 

Łańcuch przeżycia według standardu ERC – dr A. Pietrzak. 

Przyczyny zatrzymania krążenia i oddychania – 

Resuscytacja według algorytmu BLS ERC. 

DZIEŃ 2 

Seminarium Drożność dróg oddechowych i wentylacja – dr M. Gołoś. 

Uniwersalny algorytm postępowania ALS – 

Ćwiczenia 

Udrażnianie dróg oddechowych i techniki wentylacji. 

DZIEŃ 3 

Seminarium 

Rozpoznawanie zaburzeń rytmu. 

Monitorowanie EKG – 

Defibrylacja elektryczna serca – dr M. Gołoś. 

Ćwiczenia 

Scenariusze resuscytacji według algorytmu ALS. 

DZIEŃ 4 

Seminarium Leki stosowane w standardzie ALS ERC – dr M. Gołoś. 

50

Zaburzenia rytmu doprowadzające do nzk. – 

Sprawdzian praktyczny na podstawie symulowanego scenariusza. 

DZIEŃ 5 

Seminarium 

Zatrzymanie krążenia w szczególnych sytuacjach – dr M. Gołoś. 

Postępowanie po skutecznej resuscytacji – dr A. Pietrzak. 

Sprawdzian teoretyczny – test. Zaliczenie ćwiczeń. 

ZASADY I FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Obecność na wszystkich zajęciach obowiązkowa. Zaliczenie praktyczne odbywa się w przedostatnim 

dniu bloku na podstawie symulowanego scenariusza. W następnym dniu odbywa się 

sprawdzian teoretyczny, w postaci testu (max. 120 pkt, zalicza 96 pkt, tj. 80%). Negatywna ocena 

z egzaminu praktycznego wyklucza udział studenta w egzaminie testowym. 

LITERATURA ZALECANA 

1. „Medycyna ratunkowa”– L. Pousada, H. H. Osborn, D. B. Levy; Wyd. pol. pod red. J. Jakubaszki; 

Urban & Partner, Wrocław. 

2. „Medycyna ratunkowa” – S. H. Plantz, J. N. Adler; Wyd. pol. pod red. J. Jakubaszki; 

Urban & Partner, Wrocław 2000. 

3. European Resuscitation Council Guidelines 2001, Advanced Life Support Course. 

KOŁO NAUKOWE 

W roku 2002 powstało Studenckie Koło Naukowe Medycyny Ratunkowej dla I Wydziału Lekarskiego. 

Członkiem zwyczajnym SKN Medycyny Ratunkowej może zostać każdy student II – VI 

roku I i II Wydziału Lekarskiego WUM. Główne zadania koła to poszerzanie wiedzy członków 

w zakresie szeroko pojętej medycyny ratunkowej, współpraca w działalności naukowej i klinicznej 

Zakładu Medycyny Ratunkowej, zdobywanie i doskonalenie umiejętności praktycznych, współpraca 

z różnego rodzaju służbami ratowniczymi. 

Jednym z celów Koła jest popularyzacja wiedzy o udzielaniu pierwszej pomocy medycznej 

w społeczeństwie. 

Sposobem realizacji tych zadań jest: 

. 

. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

organizacja i prowadzenie szkoleń dla studentów w zakresie podstawowych /BLS/ i zaawansowanych 

/ALS/ czynności ratujących życie, 

współpraca z podobnymi jednostkami w kraju i za granicą w celu wymiany wiedzy, doświadczeń, 

umiejętności oraz pomysłów na dalszą działalność, 

inicjowanie i prowadzenie szkoleń, lub współuczestnictwo w organizacjach propagujących naukę 

udzielania pierwszej pomocy wśród społeczeństwa, 

ewentualna współpraca z Pogotowiem Ratunkowym w Warszawie, 

uczestnictwo w dyżurach na oddziałach ratunkowych szpitali, udział w ich pracach naukowych, 

odbywanie szkoleń prowadzonych przez wykwalifikowanych instruktorów (współpraca ze 

Szkołą Ratownictwa przy Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego, GOPR, WOPR, Państwową 

Strażą Pożarną), 

współpraca z Grupami Ratownictwa Specjalnego – szkolenia w zakresie zabezpieczenia katastrof, 

postępowania w przypadku klęsk żywiołowych, 

wyjazdy na obozy letnie i zimowe połączone z poszerzeniem wiedzy. 

51

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?