PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY 

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 

DLA STUDENTÓW V ROKU 

Kierunku Lekarsko Dentystycznego 

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

ODDZIAŁU STOMATOLOGII 

200 LAT ISTNIENIA 1809 – 2009 

WARSZAWA 2009 / 2010 

41

Na okładce przedstawiono Godło Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Opracowanie edytorskie i druk: 

Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Zam. 315 / 2009 nakład 140 egz. tel. (022) 5720 327 

e-mail: oficynawydawnicza@wum.edu.pl 

www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl 

42

I WYDZIAŁ LEKARSKI 

ODDZIAŁ STOMATOLOGII 

V ROK 

KIERUNEK LEKARSKO DENTYSTYCZNY 

Warszawski Uniwersytet Medyczny 

2009 / 2010

WŁADZE UCZELNI 

i I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO W ROKU AKADEMICKIM 2009/2010 

Rektor 

Prorektorzy 

– prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK 

ds. Dydaktyczno-wychowawczych 

– prof. dr hab. Marek Kulus 

ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą 

– prof. dr hab. Sławomir Majewski 

ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem 

– dr hab. Sławomir Nazarewski 

ds. Kadr 

– prof. dr hab. Anna Kamińska 

Dziekan I Wydziału Lekarskiego – prof. dr hab. Mirosław Wielgoś 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego ds. Oddziału Stomatologii – prof. dr hab. Renata Górska 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. I/II r. – prof. dr hab. Barbara Górnicka 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. III/IV r. – prof. dr hab. Kazimierz Niemczyk 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. V/VI r. – prof. dr hab. Krzysztof Zieniewicz 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. Przewodów Doktorskich 

– prof. dr hab. Cezary Kowalewski 

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s Studiów Doktoranckich 

– prof. dr hab. Piotr Pruszczyk 

Pełnomocnik Rektora d/s. nauczania Elektroradiologii – dr hab. Andrzej Cieszanowski 

Pełnomocnik Dziekana d/s. nauczania Technik Dentystycznych 

– prof. dr hab. Leopold Wagner 

Pełnomocnik Dziekana d/s. nauczania Higieny Stomatologicznej 

– dr hab. Sylwia Słotwińska 

Pełnomocnik Dziekana d / s. nauczania Audiofonologii – VACAT. 

Dziekanat Oddziału Stomatologii 

p.o. Z-cy Kierownika Dziekanatu I Wydziału Lekarskiego – mgr Anna Furtak – 

e-mail: anna.furtak@wum.edu.pl tel.: (0-22) 57 20 213, faks: 57 20 273, 

I–IV – rok Iwona Lipka – e-mail: iwona.lipka@wum.edu.pl, tel.: (0-22) 57 20 245, 

V rok – mgr Urszula Kordosz – e-mail: urszula.kordosz@wum.edu.pl, tel.: (0-22) 57 20 243. 

– czynny codziennie w godz. 10 30 – 15 00 – faks (022) 5720 273. 

Władze Uczelni urzędują w budynku przy ul. Żwirki i Wigury 61, 02-091 Warszawa.

Spis treści 

1. Władze Uczelni........................................................................................................ 2 

2. Plan studiów na roku akademickim 2009 / 2010................................................. 4 

3. Podział roku akademickiego 2009 / 2010.............................................................. 5 

4. Chirurgia stomatologiczna oraz chirurgia szczękowo-twarzowa i onkologia...6 

5. Farmakologia kliniczna........................................................................................ 13 

6. Gerostomatologia.................................................................................................. 14 

7. Ortodoncja.............................................................................................................. 15 

8. Patologia jamy ustnej............................................................................................ 18 

9. Periodontologia i choroby błony śluzowej........................................................ 20 

10. Protetyka................................................................................................................. 25 

11. Radiologia stomatologiczna................................................................................. 27 

12. Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna.................................. 29 

13. Stomatologia zachowawcza i endodoncja......................................................... 32 

14. Zajęcia zintegrowane ze stomatologii ogólnej.................................................. 36 

15. Informacje socjalno-bytowe................................................................................. 38 

16. Inne informacje...................................................................................................... 38 

17. Samorząd studencki 2009 / 2010........................................................................... 38

Plan Plan studiów na na roku akademickim 2009/2010 

/ 2010 

I Wydzia Lekarski, Oddzia Stomatologii, kierunek lekarsko-dentystyczny - studia jednolite magisterskie 

studia stacjonarne i niestacjonarne 

Rok studiów V 

Nazwa przedmiotu 

(1 - semestr zimowy, 

2 - semestr letni) 

Forma 

zaliczenia 

Wymiar godzin 

obowizujcych 

studenta 

w tym: 

wyk. sem. wicz. 

ECTS 

Kod 

jednostki 

Jednostka dydaktyczna prowadzca zajcia 

Treci kierunkowe 

Stomatologia zachowawcza i endodoncja * 1 (1,2) Egzamin 175 15 30 130 11 1s18 Zakad Stomatologii Zachowawczej 

Periodontologia i choroby bon luzowych * 1 (1) Egzamin 100 5 20 75 7 1s14 Zakad Chorób Bony luzowej i Przyzbia 

Protetyka * 1 (1, 2) Egzamin 185 15 20 150 12 1s12 Katedra Protetyki Stomatologicznej 

Ortodoncja * 1 (1, 2) Egzamin 100 10 20 70 7 1s15 Zakad Ortodoncji 

Chirurgia stomatologiczna * 1 (1, 2) 

Chirurgia szczkowo - twarzowa i onkologia (1, 2) 

Egzamin 

Patologia jamy ustnej (2) Zaliczenie 

110 

110 

45 

5 15 1s111 Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczkowo-Twarzowej 

5 5 40 1s112 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczkowo-Twarzowej, 

Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii 

5 35 1s113 Zakad Chirurgii Stomatologicznej 

3 13 35 1s111 Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczkowo-Twarzowej 

11 13 35 1s112 



15 5 10 1s111 Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczkowo-Twarzowej 

10 5 1s112 

8 

7 

2 



Stomatologia dziecica i profilaktyka stomatologiczna* 1 (1) Zaliczenie 75 5 5 65 3 1s17 Zakad Stomatologii Dziecicej 

Gerostomatologia (1, 2) 

Zaliczenie 

3 6 1s12 Katedra Protetyki Stomatologicznej 

3 6 1s14 Zakad Chorób Bony luzowej i Przyzbia 

2 4 1s18 Zakad Stomatologii Zachowawczej 

2 4 1s112 

Radiologia stomatologiczna * 2 (1, 2) Egzamin 18 14 4 1 1s19 

Farmakologia kliniczna (1) 

Zaliczenie 

30 

30 

5 15 1s112 

1 

1 



Zakad Radiologii Stomatologicznej i Szczkowo- 

Twarzowej 



5 5 1m9 Katedra i Zakad Farmakologii Dowiadczalnej i Klinicznej 

R a z e m: 978 99 170 709 60 

* 1 10 godzin w stanowi zajcia zintegrowane - 3 tyg. po 2,5 godz. zegarowej/tydz. 

* 2 10 godzin sem. stanowi zajcia zintegrowane - 3 tyg. po 2,5 godz. zegarowej/tydz.

Podział roku akademickiego 2009 / 2010 

SEMESTR ZIMOWY 

od dnia 

do dnia 

28.09.2009 20.12.2009 okres zajęć dydaktycznych 

21.12.2009 03.01.2010 wakacje zimowe 


25.01.2010 31.01.2010 sesja egzaminacyjna zimowa 

01.02.2010 07.02.2010 przerwa semestralna 

08.02.2010 14.02.2010 sesja poprawkowa 

SEMESTR LETNI 

od dnia 

do dnia 


06.04.2010 11.04.2010 wakacje wiosenne 


07.06.2010 30.06.2010 sesja egzaminacyjna letnia 

30.08.2010 04.09.2010 sesja poprawkowa

CHIRURGIA STOMATOLOGICZNA 

oraz 

CHIRURGIA SZCZĘKOWO-TWARZOWA I ONKOLOGIA 

Katedra Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Stomatologicznej 

i Implantologii IS WUM 

Kierownik Katedry: dr hab. n. med. Danuta Samolczyk-Wanyura 

W ramach chirurgii stomatologicznej 

ogólna liczba godzin: 110 (z tego 10 godz. stanowią zajęcia zintegrowane) 

wykłady – 5 godz. 

seminaria – 15 godz. 

ćwiczenia – 90 godz. 

wg poniższego podziału: 

Wymiar godzin 

obowiązujących 

studenta 

w tym: 

wyk. sem. ćwicz. 

Kod 

jednostki 

5 15 1s111 

Jednostka dydaktyczna prowadząca 

zajęcia 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej 

110 

5 5 40 1s112 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, 

Chirurgii Jamy Ustnej 

i Implantologii 

40 1s113 Zakład Chirurgii Stomatologicznej 

W ramach chirurgii szczękowo-twarzowej i onkologii 

ogólna liczba godzin: 110 



ćwiczenia – 70 godz. 

wg poniższego podziału: 

Wymiar godzin 


studenta 

110 

w tym: 


Kod 

jednostki 

3 13 35 1s111 

11 13 35 1s112 

Jednostka dydaktyczna prowadząca zajęcia 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo- 

Twarzowej 


Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii

Do działalności Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej IS WUM w Warszawie należy 

działalność dydaktyczna, naukowo-badawcza i usługowa. Katedra jest jednostką specjalistyczną 

w zakresie chirurgii szczękowej i stomatologicznej dla m.st. Warszawy i regionu. 

W skład Katedry wchodzą następujące jednostki organizacyjne: 

1. Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii 

02-005 Warszawa, ul. Lindleya 4, pawilon VIII, tel. (022) 502-17-97 

Kierownik: dr hab. n. med. Danuta Samolczyk-Wanyura 

Klinika posiada 40 łóżek. Posiada 3 sale operacyjne, sale zabiegowe, salę pooperacyjną dla 

chorych wymagających intensywnej opieki. 

Przy Klinice działa Przychodnia Przyszpitalna z 5 stanowiskami pracy dla studentów i lekarzy 

wyposażona w unity, fotele stomatologiczne oraz niezbędny sprzęt medyczny, pracownię 

techniczno-dentystyczną oraz gabinet konsultacyjny. 

2. Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, pawilon XI, II p., tel. (022) 502-12-39 

Kierownik: prof. dr hab. med. Hubert Wanyura 

Klinika posiada 35 łóżek. Ma nowocześnie wyposażone 2 sale operacyjne, salę pooperacyjną 

dla chorych wymagających intensywnej opieki. 

Przy Klinice działa Przychodnia Przyszpitalna z dwoma unitami stomatologicznymi oraz 

odpowiednim sprzętem medycznym. 

3. Zakład Chirurgii Stomatologicznej 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59; pawilon XI, I p., tel. (022) 502-12-42 

Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz 

Kierownik zakładu przyjmuje studentów codziennie w godz. 8 00 -10 00 

W Zakładzie prowadzone są zajęcia dla studentów III, IV i V kursu Oddziału Stomatologii. 

Zakład dysponuje 4 salami klinicznymi, w których znajduje się 17 stanowisk pracy (foteli 

dentystycznych), salą operacyjną z dwoma stanowiskami pracy, salą przedoperacyjną 

oraz gabinetem konsultacyjnym z jednym stanowiskiem pracy. 

Sala seminaryjna i biblioteka zakładu wyposażone są w nowoczesny sprzęt audiowizualny: 

video, telewizję, rzutniki, projektor multimedialny i dwa stanowiska komputerowe 

z dostępem do internetu również do dyspozycji studentów.

REGULAMIN PRACY STUDENTA 

1. Student zobowiązany jest zapoznać się z planami zajęć obowiązujących w danym roku 

akademickim. Plan zajęć, wykładów, seminariów wywieszany jest na tablicach ogłoszeń 

w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej przed rozpoczęciem każdego semestru. 

2. Studenci pracują w ramach seminariów w grupach dziekańskich. Każdą grupą opiekuje 

się doświadczony nauczyciel akademicki, który prowadzi grupę przez okres co najmniej 

1 rok. W salach klinicznych studenci pracują z pacjentami w grupach 3 osobowych pod 

opieką asystenta. 

3. Na zajęcia kliniczne student powinien być ubrany schludnie, zaopatrzony we własny 

biały fartuch z identyfikatorem, rękawiczki zabiegowe (niesterylne) oraz obuwie medyczne 

używane tylko w Zakładzie. 

4. Studenci obowiązani są do prowadzenia poza dokumentacją lekarską zeszytów, do 

których wpisują wykonywane na ćwiczeniach zabiegi. Wpisy zabiegów muszą być 

prowadzone na bieżąco. Każdy zabieg podpisuje – zalicza asystent. Zeszyt powinien 

być podpisany nazwiskiem i imieniem studenta oraz posiadać ponumerowane strony. 

5. Asystent, opiekun grupy prowadzi indywidualne karty ocen studenta, w których wpisuje 

obecności na ćwiczeniach, postępy lub braki w nauce oraz uwagi zespołu nauczającego, 

odnośnie postawy studenta, tj. jego stosunku do chorych, asystentów i kolegów. 

6. Spóźnienia i nieobecności nieusprawiedliwione na zajęciach oraz nie wykonanie minimów 

zabiegów, są podstawą do nie zaliczenia przedmiotu. 

CELE NAUCZANIA 

Celem nauczania chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej jest przygotowanie 

przyszłych lekarzy stomatologów do pracy w zawodzie. Prowadzone są wykłady, seminaria, 

repetytoria oraz zajęcia praktyczne. Aktywne uczestnictwo w zajęciach daje studentowi 

możliwość opanowania wiedzy teoretycznej z zakresu chirurgii stomatologicznej i elementów 

chirurgii szczękowo-twarzowej. Pozwala na nabycie umiejętności praktycznych 

w zbieraniu wywiadów, badaniu chorego, rozpoznawaniu chorób, w ocenie wyników badań 

podstawowych oraz opanowanie umiejętności wykonywania podstawowych zabiegów 

w chirurgii stomatologicznej. Obecność na wykładach jest niezbędna do przyswojenia 

wiedzy teoretycznej, obecność na seminariach i zajęciach klinicznych jest obowiązkowa, 

stanowi podstawę do zaliczenia przedmiotu. 

Tematyka wykładów 

1. Zębopochodne choroby zatok szczękowych. Torbiele szczęk, jamy ustnej i szyi. 

2. Urazy szczękowo-twarzowe; diagnostyka, leczenie. 

3. Profilaktyka onkologiczna i jej znaczenie. 

4. Nowotworowe zmiany jamy ustnej i części twarzowej czaszki. Nowotwory łagodne. 

5. Nowotwory złośliwe jamy ustnej i części twarzowej czaszki. Diagnostyka, leczenie. 

6. Schorzenia gruczołów ślinowych. 

7. Wady szczękowo-twarzowo-zgryzowe.

Ćwiczenia odbywają się na sali klinicznej i salach zabiegowych Zakładu Chirurgii Stomatologicznej 

oraz w przychodniach i blokach operacyjnych klinik. 

Na ćwiczeniach studenci nabierają umiejętności w badaniu pacjenta, diagnozowaniu, 

wykonywaniu zabiegów ekstrakcji, nacięciu ropni zębopochodnych wewnątrzustnych, pobierania 

wycinków do badania histopatologicznego, wykonywania prób uczuleniowych. 

Na salach zabiegowych studenci uczestniczą w zabiegach: 

– dłutowania zatrzymanych zębów, 

– resekcjach korzeni zębów, 

– wyłuszczeniu torbieli zębopochodnych, 

– odsłonięcia zatrzymanych zębów, założeniu zamka- dla celów ortodontycznych. 

Na salach zabiegowych w Zakładzie studenci zapoznają się z rodzajami i technikami zabiegów 

z zakresu chirurgii stomatologicznej. 

Wymagane minimum zabiegów 

1. zbadanie i zreferowanie 80 pacjentów, 

2. wykonanie 0 ekstrakcji, 

3. wykonanie 20 znieczuleń przewodowych, 

4. asysta przy 2 zabiegach na sali zabiegowe, 

5. wykonanie samodzielnie zabiegów: nacięcia ropnia, zaszycie rany. 

Student obowiązany jest do: 

1) zapoznania się z zalecanym piśmiennictwem, 

2) uczestnictwa w wykładach, 

3) udziału i zaliczeniu ćwiczeń klinicznych – staż w Klinikach, 

4) wykonania minimum zabiegów i odbycia ćwiczeń, 

5) wykonania minimum zabiegów, 

6) zdania egzaminu praktycznego, 

7) zdania egzaminu dyplomowego. 

Minimum zabiegów: 

1. zbadanie, zreferowanie co najmniej 80 pacjentów, 

2. wykonanie co najmniej 50 ekstrakcji zębów, w tym: 

3. wykonanie co najmniej 50 znieczuleń nasiękowych i 20 znieczuleń przewodowych, 

4. udział w 3 asystach, asysty czynne, 

5. wykonanie samodzielnie 2 zabiegów chirurgicznych, 

6. opracowanie co najmniej 1 historii choroby w Klinice, 

7. 2 czynne asysty na sali operacyjnej w Klinice. 

TEMATYKA WYKŁADÓW 

Wykłady mają charakter monograficzny, prezentowane są przypadki kliniczne obrazujące 

wybrane zagadnienia z chirurgii szczękowo-twarzowej, takie jak: stany zapalne, 

choroby dużych gruczołów ślinowych, rehabilitację z zastosowaniem implantów, urazy

czaszki twarzowej, chirurgiczne leczenie niektórych wad zgryzowo-szczękowo-twarzowych, 

onkologii jamy ustnej i szczęk. 

Obecność na wykładach ma wpływ na ocenę końcową z uwagi na pytania kolokwialne 

i egzaminacyjne dotyczące prezentowanych przypadków klinicznych. 

Wykłady będą prowadzone w semestrze zimowym we środy w godz. 18 10 do 19 15 w sali 

im. Paszkiewicza ul. Chałubińskiego 5, w terminach podanych na tablicach ogłoszeń. 

Zajęcia praktyczne – ćwiczenia kliniczne z zakresu chirurgii stomatologicznej odbywają 

się na salach klinicznych Zakładu Chirurgii Stomatologicznej oraz w Klinikach, gdzie 

studenci przyjmują pacjentów wraz z asystentami. 

Zajęcia praktyczne obejmują: 

– doskonalenie w wykonywaniu, znieczuleń i ekstrakcji; 

– chirurgiczne, operacyjne usuwanie zębów; 

– asysta przy zabiegach operacyjnych; 

– pobieranie wycinków; 

– szycie i zaopatrywanie ran powłok; 

– interpretacja podstawowych i dodatkowych badań; 

– antybiotykoterapia; 

– chirurgiczne leczenie parodontopatii; 

– rozpoznawanie i różnicowanie zmian nowotworowych; 

– chirurgia przedprotetyczna; 

– przygotowanie chorego i lekarza do zabiegów operacyjnych; 

– zakażenie krzyżowe w chirurgii stomatologicznej. 

Zajęcia praktyczne z elementów chirurgii szczękowo-twarzowej odbywają się w I i II 

Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej – po pół kursu w każdej z Klinik. 

PROGRAM 2-TYGODNIOWYCH ZAJĘĆ SZKOLENIOWYCH W CHIRURGII 

CZASZKOWO-SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ DLA STUDENTÓW V ROKU 

I. Założenia i cel ćwiczeń: 

1. Odbywający ćwiczenia studenci poprzez czynne uczestnictwo powinni zapoznać się 

z tematyką, zakresem oraz metodami leczenia chorych w Klinice Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, 

Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii. Studenci indywidualnie 

współpracują z asystentami – lekarzami, pod opieką których wykonują wszystkie 

czynności związane z opieką i leczeniem chorych. 

2. W czasie pobytu w Klinice studenci powinni zapoznać się z tokiem pracy Przychodni 

Przyszpitalnej i Oddziału chorych leżących, z charakterem pracy lekarskiej, dokumentacją 

i ruchem chorych, ze sposobami pielęgnacji chorych oraz organizacją Bloku Operacyjnego. 

3. Studenci powinni zwrócić uwagę na występujące jednostki chorobowe, metody ich 

rozpoznawania, dokumentowania, leczenia i rehabilitowania osób chorych po zabiegach 

operacyjnych. 

10

II. Przebieg ćwiczeń: 

1. Codzienny udział w raportach lekarzy dyżurnych (godz. 8 00 ), 

2. Udział w obchodach klinicznych (codziennych i ordynatorskich), 

3. Współpraca w prowadzeniu chorych, 

4. Badanie chorych, ustalanie rozpoznania, badania dodatkowe, 

5. Omawianie z lekarzem prowadzącym wybranych przypadków, 

6. Praca w przychodni przyszpitalnej, 

7. Udział w pracy bloku operacyjnego (mycie się, przygotowanie chorego do zabiegu, 

praca w zespole operacyjnym), 

8. Asysta w zabiegu operacyjnym, 

9. Wykonywanie opatrunków i pooperacyjna pielęgnacja chorych. 

III. Tematyka ćwiczeń: 

1. Przetaczanie krwi i leków krwiozastępczych. 

2. Pierwsza pomoc w urazach szczękowo-twarzowych. 

3. Ocena ciężkości urazu, 

– wyprowadzenie chorego ze wstrząsu, 

– opanowanie krwawienia, 

– ocena przytomności chorego, 

– ocena urazów o innym umiejscowieniu. 

– kwalifikacja chorego do transportu do szpitala specjalistycznego, bezpieczna pozycja 

podczas transportu. 

4. Postępowanie z chorym we wstrząsie pourazowym lub oligowolemicznym. 

5. Przyczyny i rodzaje złamań kości szczęk. 

6. Sposoby leczenia złamań kości szczęk (zaszynowanie samodzielne chorego lub asysta 

przy szynowaniu). 

7. Rozpoznawanie i sposoby leczenia nowotworów jamy ustnej i szczęk. 

8. Schorzenia jatrogenne w chirurgii szczękowo-twarzowej. 

W trakcie 2 tygodniowych ćwiczeń trwających od poniedziałku do piątku, od godziny 

7 45 do 13 00 , studenci: 

1) asystują w zabiegach lub wykonują je pod nadzorem lekarza: 

– w przychodni przyszpitalnej, 

– w oddziale chorych leżących – wykonując zlecane zabiegi, 

2) piszą, prowadzą i zaliczają co najmniej 1 historię choroby, 

3) co najmniej 2 asysty w zabiegach operacyjnych. 

Kolokwium zaliczeniowe, zdawane u kierowników Klinik, lub wyznaczonych przez 

nich egzaminatorów obejmuje zaliczenie historii choroby oraz materiału przewidzianego 

na zajęciach w Klinice. 

Po odbyciu przypisanych ćwiczeń i wykonaniu minimum zabiegów z chirurgii stomatologicznej 

i szczękowo-twarzowej, student dopuszczony jest do egzaminu dyplomowego, 

który składa się z części praktycznej, którą studenci zdają u wyznaczonych egzaminatorów 

oraz z egzaminu testowego. 

11

Ocena końcowa składa się z trzech ocen: 

1. ocena za pracę na ćwiczeniach przez okres 2 lat, stanowi 20,0% oceny, 

2. ocena z egzaminu klinicznego stanowi 20,0% oceny, 

3. ocena z egzaminu testowego stanowi 60,0% oceny. 

Za organizację dydaktyki na V Roku odpowiedzialna jest w Zakładzie adiunkt dr n. 

med. Katarzyna Ciechowicz a w Klinikach kierownicy Klinik. 

Wynik egzaminu dyplomowego podpisuje w indeksie dr hab. n. med. Danuta 

Samolczyk-Wanyura. 

Piśmiennictwo obowiązkowe 

1. Chirurgia Szczękowo-Twarzowa. Red. L. Kryst, W-wa, PZWL 1999. 

2. Chirurgia Szczękowo-Twarzowa. Red. S. Bartkowski, AM Kraków 1996. 

Piśmiennictwo uzupełniające 

1. Anatomia głowy. W. Łasiński. 

2. Zarys chorób wewnętrznych. J. Blicharski. 

3. Chemioterapia zakażeń. J. Sanford i wsp. 

4. Atlas zabiegów z chirurgii stomatologicznej Red. L. Kryst. 

5. Atlas zabiegów z chirurgii szczękowej. Red. L. Kryst, W-wa, PZWL 1993 

6. Operacyjne leczenie nowotworów jamy ustnej i twarzy. Red. S. Kowalik i A. Kułakowski, 

W-wa, PZWL 1980. 

7. Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej. Red. L. Kryst, W-wa KBN, 1994. 

8. Radiologia Stomatologiczna i Szczękowo-Twarzowa. K. Mlosek. 

9. Podstawy radiologii stomatologicznej. E. Whaites. 

10. Urazy szczęk i twarzy. Red. T. Korzon. W-wa, PZWL, 1978. 

11. Operacyjne usuwanie zęba mądrości. P. Tefsh i W. Wagner, Sanmedica, W-wa 1994. 

12. Znieczulenie miejscowe w stomatologii. L. Kryst. Ariel W-wa, 1992. 

13. Chirurgia Stomatologiczna. Red. L. Kryst, W-wa, PZWL 1981. 

14. Diagnostyka i terapia w chirurgii stomatologicznej. Red. J. Krajnik, PZWL, 1981. 

15. Chirurgia głowy i szyi. Red. L. Kryst, PZWL, W-wa 1996. 

16. Chirurgia Szczękowo-Twarzowa. Red. S. Bartkowski, AM Kraków 1996. 

17. Usuwanie zębów. K. Wojciechowska, M. Sołtan, W-wa, PZWL 1978. 

18. Rak jamy ustnej, B. Juszczyk-Popowska, AM, W-wa 1986. 

19. Znieczulenie w praktyce stomatologicznej. L. Kryst, E. Mayzner Zawadzka, PZWL, W-wa, 1997. 

Czasopisma: Czasopismo Stomatologiczne, Protetyka Stomatologiczna i inne. 

Studenci mają możliwość korzystania z dostępu do komputerowej bazy danych medycznych 

Medline i innych w Bibliotece Zakładu Chirurgii Stomatologicznej oraz 

w Klinice. 

12

FARMAKOLOGIA KLINICZNA 

Zajęcia prowadzą dwie jednostki: 

Klinika Chirurgii Caszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii 

02-005 Warszawa, ul. Lindleya 4, paw. VIII, Telefon (022) 502-17-97 

Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Danuta Samolczyk-Wanyura 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 7 45 – 10 00 . 

Katedra i zakład Farmakologii doświadczalnej i Klinicznej WUM 

00-927 Warszawa ul. Krakowskie przedmieście 26 / 28, tel. / faks (022) 826 21 16. 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Andrzej Członkowski 

Celem zajęć jest przygotowanie studentów do prowadzenia racjonalnej terapii farmakologicznej, 

zapoznanie ich z nowoczesnymi materiałami używanymi w stomatologii, 

oraz zapoznanie z zasadami prowadzenia praktyki lekarskiej. 

PROGRAM NAUCZANIA 

Tematy wykładów 

1. Antybiotyki w praktyce stomatologicznej. 

2. Prowadzenie racjonalnej farmakoterapii w leczeniu zębopochodnych stanów zapalnych. 

3. Wybrane elementy ergonomii w gabinecie stomatologicznym. 

4. Rynek środków i materiałów stomatologicznych, reklama a rzetelna promocja produktów 

przez firmy. 

5. Postęp techniczny a wybór środków i metod w praktyce stomatologicznej. 

6. Prezentacja wybranej Firmy produkującej materiały stomatologiczne. 

Tematy ćwiczeń 

1. Racjonalna farmakoterapia w praktyce lekarsko-stomatologicznej. 

2. Aspekty prawne, odpowiedzialność cywilna lekarza stomatologa. 

3. Propozycja leczenia farmakologicznego w wybranych schorzeniach jamy ustnej. 

Zaliczenie zajęć na podstawie obecności na wszystkich zajęciach oraz zaliczenia sprawdzianu 

ustnego. 

Wymiar godzin 


studenta 

30 

w tym: 


Kod jednostki 

5 15 1s112 

5 5 1m9 

Jednostka dydaktyczna prowadząca 

zajęcia 


Chirurgii Jamy Ustnej i 

Implantologii 

Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej 

i Klinicznej 

13

GEROSTOMATOLOGIA 

Katedra Protetyki Stomatologicznej 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, paw. XI A, tel. sekretariatu (022) 502 1886 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska 

godziny przyjęć – środy 9 00 -10 00 . 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Małgorzata Niesłuchowska. 

Godziny przyjęć – poniedziałki 10 00 -11 00 , tel. (022) 502 1136. 

Wymiar godzin 


studenta 

w tym: 


Kod jednostki 


3 6 1s12 Katedra Protetyki Stomatologicznej 

3 6 1s14 Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia 

30 

2 4 1s18 Zakład Stomatologii Zachowawczej 

2 4 1s112 




Tematy i terminy wykładów oraz ćwiczeń zostaną podane przez poszczególne zakłady. 

Zajęcia prowadzone są przez Katedrę Protetyki Stomatologicznej w wymiarze 9 godz. 

wykładów odbywających się w semestrze IX wraz z wykładami z protetyki stomatologicznej 

oraz 10 godz. ćwiczeń. Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia w wymiarze 2 godz. 

wykładów i 10 godz. ćwiczeń w semestrze IX. 

Zakład Stomatologii Zachowawczej w wymiarze 2 godz. wykłady i 5 godz. ćwiczenia, 

oraz Katedrę Chirurgi Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej i Implantologii w wymiarze 

2 godz. wykładów oraz 5 godz. ćwiczeń. 

Tematy i terminy wykładów oraz ćwiczeń zostaną podane przez poszczególne zakłady. 

14

ORTODONCJA 

Zakład Ortodoncji IS WUM 

02-005 Warszawa ul. Nowogrodzka 59 paw. XI D i D1, tel. sekretariatu (022) 502-10-32, 

fax 502-21-46 

p.o. Kierownika Zakładu: dr n. med. Barbara Siemińska-Piekarczyk 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: środa godz. 11 00 –12 00 . 

NAUCZANIE ORTODONCJI NA V ROKU STOMATOLOGII 

Zajęcia z przedmiotu odbywają się w I i II semestrze V roku. 

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 100 godzin w tym: 

wykłady 10 godzin, 

seminaria 20 godzin, 

ćwiczenia 70 godzin (z tego 10 godz. stanowią zajęcia zintegrowane*.) 

Miejsce wykładów i ćwiczeń: Zakład Ortodoncji ul. Nowogrodzka 59. 

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU 

Ortodoncja jest działem stomatologii, który zajmuje się zapobieganiem i leczeniem wad 

twarzowo-szczękowo-zgryzowych u dzieci i młodzieży. Nauczanie ortodoncji na V roku 

ma na celu zapoznanie studenta stomatologii z fizjologicznym i patologicznym rozwojem 

narządu żucia, z etiologią wad zgryzu, z diagnostyką ortopedyczno-szczękową z podstawowymi 

zasadami profilaktyki ortodontycznej oraz metodami leczniczymi w różnych 

okresach rozwoju narządu żucia. 

Głównym celem dydaktyki w ortodoncji jest nauczanie studenta rozpoznawania wad 

zgryzu, podstawowych zasad postępowania ortodontycznego oraz nauczanie i przygotowania 

do umiejętnego stosowania profilaktyki ortodontycznej w przyszłej pracy zawodowej. 

I SEMESTR 


I. Tematy wykładów: 

Wykłady odbywają się raz w tygodniu w semestrze zimowym / IX sem. / – 10 godzin dydaktycznych: 

1. Zakres ortodoncji- etiologia wad wrodzonych. 

2. Zakres ortodoncji – etiologia wad nabytych. 

3. Leczenie wad narządu żucia – cz. I. 

4. Leczenie wad narządu żucia – cz. II. 

5. Leczenie wad narządu żucia – cz. III. 

15

II. Tematy seminariów: 

Seminarium – 10 godz. 

Seminaria odbywają się raz w tygodniu w semestrze zimowym. 

1. Wskazania i przeciwwskazania do ekstrakcji zębów mlecznych i stałych w ortodoncji: 

2. Leczenie wad narządu żucia u dzieci w wieku szkolnym, z uwzględnieniem rehabilitacji 

czynności mowy, połykania oraz oddychania. 

3. Budowa i zasady działania aparatów ortodontycznych. 

4. Zdjęcie teleradiograficzne głowy dla potrzeb rozpoznania i leczenia ortopedycznego. 

5. Patologia kliniczna uszkodzeń stawu skroniowo-żuchwowego, zasady postępowania 

szczękowo-ortopedycznego. 

6. Wady wrodzone narządu żucia oraz ich symptomatologia i zespołowe leczenie. 

III. Tematy ćwiczeń: 

Ćwiczenia odbywają się raz w tygodniu w semestrze IX i X. 

1. Wiek chronologiczny i rozwojowy. Posługiwanie się tablicami rozwoju fizycznego. 

Wiek kostny. 

2. Badania zewnętrzne – analiza rysów twarzy w trzech płaszczyznach przestrzennych. 

Ocena zmian morfologicznych i czynnościowych narządu żucia. Kliniczne badania 

czynności połykania, mowy, torów oddychania i stawów skroniowo-żuchwowych. 

3. Badania śródustne i badania dodatkowe według karty ortodontycznej / rtg zębów, telerentgenogram 

głowy, tomogram stawów skroniowo-żuchwowych / . 

4. Pobranie wycisków. Analiza modeli. Ćwiczenia w rozpoznawaniu wad twarzowozgryzowych. 

5. Projektowanie zdejmowanych aparatów ortodontycznych. 

6. Leczenie wad z grupy tyłozgryzów, z wychyleniem siekaczy górnych. 

Rehabilitacja czynności oddychania, mowy i połykania. 

7. Leczenie tyłozgryzu z retruzją i nadzgryzu. 

8. Leczenie wad narządu żucia z grupy przodozgryzów i zgryzów krzyżowych. 

9. Leczenie zgryzu otwartego częściowego i całkowitego. 

10. Proteza zębowa w leczeniu wad zgryzu powikłanych przedwczesną utratą zębów 

mlecznych. 

11. Postępowanie ortodontyczne w przypadkach przetrwałych zębów mlecznych zębów, 

nadliczbowych i braku zawiązków zębów stałych. 

12, 13. Wskazania do stosowania aparatów czynnościowych, ich budowa i działanie / aparat 

blokowy, aparat Klammta oraz Stockfischa. 

14. Leczenie wad narządu żucia z zastosowaniem ekstrakcji zębów stałych. 

15, 16. Leczenie tyłożuchwia z protruzją i zastosowaniem aparatów ortodontycznych. 

17. Leczenie przodożuchwia czynnościowego. 

18. Leczenie bocznego przemieszczenia żuchwy czynnościowego. 

19. Leczenie wad z grupy wad pionowych. 

16

20. Zespołowe leczenie wad narządu żucia. 

21. Zasady zespołowego postępowania w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia. 

22. Postępowanie szczękowo-ortopedyczne w przypadkach wad zgryzu związanych 

z uszkodzeniem stawów skroniowo-żuchwowych. 

23. Samodzielne opracowanie karty ortodontycznej pierwszorazowego pacjenta z wadą 

narządu żucia. 

24. Repetytorium. 

METODY I ORGANIZACJA PRACY 

W czasie ćwiczeń z ortodoncji student przyjmuje pacjentów pod kontrolą asystenta, 

omawiany jest przebieg dotychczasowego leczenia pacjentów leczonych w Zakładzie oraz 

planowane dalsze leczenie. Każdy student prowadzi samodzielnie pod kontrolą asystenta 

3- 4 pacjentów ze wskazaniami do leczenia aparatami zdejmowanymi w okresie uzębienia 

mlecznego, mieszanego i stałego, samodzielnie opracowuje kartę, opracowuje całościową 

dokumentację przypadku, planuje leczenie aparatami zdejmowanymi oraz leczy pacjenta 

pod ścisłą kontrolą asystenta / regularne wizyty pacjenta u „prowadzącego leczenie” studenta 

/ w czasie zajęć z ortodoncji na V roku. 

FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Wykaz tematów ćwiczeń, seminariów, a także obowiązująca literatura przedstawione 

są w gablocie Zakładu. Do ćwiczeń należy zapoznać się z właściwym tekstem z podręczników 

ortodoncji i skryptu. Do seminariów należy przygotować się zapoznając z wskazaną 

literaturą. Obowiązuje systematyczne przygotowanie się do ćwiczeń i seminariów co 

jest kontrolowane na ćwiczeniach i seminariach. Przy końcu I semestru odbywa się kolokwium 

zaliczeniowe z obowiązującej części materiału. Egzamin z ortodoncji odbywa się 

w II semestrze i składa się z egzaminu klinicznego i teoretycznego / test / . Aby przystąpić 

do egzaminu student musi zaliczyć wszystkie ćwiczenia i seminaria uzyskując pozytywną 

z nich ocenę. 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

PIŚMIENNICTWO 

Zarys Ortodoncji Współczesnej pod red. I. Karłowskiej PZWL 2001. 

Stomatologia Wieku Rozwojowego PZWL 2003. 

Zarys Ortopedii Szczękowej-Ortodoncji red. A. Masztalerz 1981. 

Ortopedia Szczękowa red. F. Łabiszewska-Jaruzelska PZWL 1997. 

Materiały do ćwiczeń z Ortodoncji pod red. K. Szlachetko Warszawa, Akademia 

Medyczna 1986. 

Studentów obowiązują również wiadomości przekazane na seminariach i wykładach. 

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE 

Opiekun Koła Naukowego: dr n. med. Małgorzata Zadurska. 

Opiekun prowadzonych prac: dr n. med. Małgorzata Zadurska. 

Kandydaci do Koła Naukowego rekrutują się ze studentów IV roku stomatologii. Praca 

w Kole polega na opracowywaniu wybranego zagadnienia. 

17

PATOLOGIA JAMY USTNEJ 

Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej IS WUM 

02–006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, paw. 11, p. II, tel. (022) 502–12–39. 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Hubert Wanyura 

Odpowiedzialny za dydaktykę: lek. med., lek. stom. Andrzej Brudnicki. 

Wymiar godzin dydaktycznych: 45 godz., w tym: 

Wymiar godzin 


studenta 

45 

w tym: 


Kod jednostki 

15 5 10 1s111 

10 5 1s112 



Twarzowej 




Seminaria i ćwiczenia odbywają się równocześnie w Klinice Chirurgii Czaszkowo- 

Szczękowo-Twarzowej i Klinice Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii 

Jamy Ustnej i Implantologii są realizowane w X semestrze – system blokowy. 


Przedmiot „patologia jamy ustnej” uwzględnia w aspekcie stomatologii ważne procesy 

chorobowe, wiążąc wszędzie tam, gdzie jest to tylko możliwe, ich występowanie ze 

skutkami jakie powodują one w jamie ustnej oraz całym ustroju chorego. Celem nauczania 

przedmiotu jest wdrażanie przyszłego lekarza dentysty do szeroko ujętego i zgodnego 

z obecnym stanem wiedzy – nowoczesnego myślenia – dotyczącego patologii występującej 

w jamie ustnej. Umożliwi to pełne zrozumienie podstawowych procesów chorobowych, 

w których uogólnionym zmianom patologicznym towarzyszą objawy ze strony jamy ustnej 

będące wyrazem chorób układowych. 

Tkanki jamy ustnej są doskonałym „barometrem” nie tylko określającym stan zdrowia 

jamy ustnej i całego ustroju, lecz także umożliwiającym obserwację ogólnego stanu 

chorego. Zmiany patologiczne pojawiające się w jamie ustnej należy zawsze rozpatrywać 

w świetle układowych procesów chorobowych i wiązać je z nimi, gdyż powodują one 

różnorodne objawy w jamie ustnej bądź odwrotnie choroby jamy ustnej powodują wystąpienie 

objawów ogólnych. 

Dzięki dobrej znajomości objawów patologicznych, jakie choroby układowe wywołują 

w jamie ustnej, przyszły lekarz dentysta będąc często lekarzem pierwszego kontaktu 

powinien podjąć właściwe sugestie diagnostyczne, ułatwiające prawidłowe rozpoznanie 

choroby. Umożliwi to wówczas szybkie oraz skuteczne zwalczanie procesów patologicznych, 

które swoiście atakują tkanki jamy ustnej w przebiegu chorób układowych. 

18

TEMATY WYKŁADÓW 

1. Uszkodzenie i śmierć komórki. Zmiany przerostowe tkanki łącznej. 

2. Patomorfologia zmian nowotworowych występujących w jamie ustnej. 

3. Guzy i guzopodobne choroby kości. Choroba Pageta. 

4. Zaburzenia rogowacenia nabłonka jamy ustnej oraz nowotwory nabłonkowe. 

5. Zębopochodne procesy zapalne. 

TEMATY SEMINARIÓW 

1. Zapalenia nieswoiste i swoiste tkanek jamy ustnej. Zębopochodne procesy zapalne. 

2. Zmiany w jamie ustnej w przebiegu chorób ogólnoustrojowych. Przerosty dziąseł, choroby 

pęcherzowe błony śluzowej jamy ustnej, kandydoza. 

3. Owrzodzenia jamy ustnej, stany przednowotworowe. 

4. Guzy i guzopodobne choroby kości szczęk. Zapalenie kości, zwyrodnienie włókniste 

kości, choroba Pageta. 

5. Wrodzone i rozwojowe choroby tkanek jamy ustnej i szkieletu czaszkowo-twarzowego. 

6. Guzy zębopochodne. 

7. Epidemiologia nowotworów jamy ustnej. Nowotwory niezłośliwe i złośliwe jamy ustnej. 

8. Choroby i nowotwory ślinianek. 

9. Schorzenia stawu skroniowo-żuchwowego. 

TEMATY ĆWICZEŃ 

1. Stany zapalne w obrębie narządu żucia – leczenie. 

2. Biopsja i jej znaczenie diagnostyczne. Technika pobierania materiału. 

3. Stany przednowotworowe i nowotworowe jamy ustnej – leczenie. 

4. Leczenie guzów i guzopodobnych chorób kości szczęk. 

5. Wrodzone, rozwojowe i metaboliczne choroby kości – leczenie. 

6. Rozpoznawanie i leczenie guzów zębopochodnych. 

7. Postępowanie chirurgiczne w nowotworach jamy ustnej. 

8. Rozpoznawanie i leczenie chorób oraz nowotworów gruczołów ślinowych jamy ustnej. 

9. Leczenie choroby stawów skroniowo–żuchwowych. 

10. Zaliczenie. 

FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Każdy student prowadzi indywidualny zeszyt ćwiczeń, w którym wpisuje wykonane 

przez siebie zabiegi, podpisane przez asystenta prowadzącego zajęcia. 

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na seminariach i ćwiczeniach oraz 

znajomość tematyki realizowanej z zakresu przedmiotu „patologia jamy ustnej”. Kolokwium 

zaliczeniowe odbywa się w ostatnim dniu zajęć, w formie ustnej lub pisemnej. 

Minimalna liczba punktów ECTS wynosi: 3. 

ZALECANE PIŚMIENNICTWO 

1. Patologia jamy ustnej. J. W. Soames, J. C. Southan. Biblioteka Stomatologa Praktyka. 

Sanmedica, Warszawa 1996. 

2. Chirurgia szczękowo–twarzowa pod red. L. Krysta. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 

Warszawa 1999. 

3. Czasopismo Stomatologiczne. 

19

PERIODONTOLOGIA I CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ 

Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia IS WUM 

02–246 Warszawa ul. Miodowa 18 parter (boczne-skrzydło), Sekretariat tel: 0-22 502 20 36, 

e-mail: sluzowki@am.edu.pl 

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska 

Godziny przyjęć Kierownika w sprawach studenckich 

Poniedziałki 8 00 – 11 00 . 

Odpowiedzialna za dydaktykę: prof. dr hab. n. med. R. Górska. 

Odpowiedzialna na organizację procesu dydaktycznego: dr n. med. A. Nowakowska. 

Wymiar zajęć – „Periodontologia i choroby błony śluzowej” – semestr zimowy (IX) 

100 godzin: 

5 godz wykładów, 

20 godz seminariów 

75 godz ćwiczeń. 

Wykłady odbywają się na Sali wykładowej, ul. Miodowej 18 – sala wykładowa I piętro. 

Seminaria i ćwiczenia kliniczne odbywają się w Zakładzie Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia 

przy ul. Miodowej 18 / parter – boczne skrzydło / . 

Przy wejściu do Zakładu znajduje się tablica ogłoszeń dla studentów, gdzie szczegółowe 

i aktualne informacje są wywieszane na 2 tygodnie przed rozpoczęciem zajęć. 

Prosimy studentów o dokładne ich przeczytanie. 

Zachęcamy także do odwiedzenia naszej strony internetowej znajdującej się pod adresem 

www.am.edu.pl / periodontologia. 


„PERIODONTOLOGIA I CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ” 

Etiopatogeneza, diagnozowanie i leczenie wybranych chorób błony śluzowej jamy ustnej 

oraz przygotowanie przyszłych lekarzy do rozpoznawania i wykonywania podstawowych 

zabiegów w tym zakresie. Dalszy ciąg leczenia pacjentów z chorobami przyzębia. 

Leczenie zintegrowane. 

TEMATYKA SEMINARIÓW: 

I. SEMINARIUM 

1. Symptomatologia chorób błony śluzowej jamy ustnej. 

2. Wady rozwojowe, 

a) przemieszczenie gruczołów ślinowych, 

b) przemieszczenie gruczołów łojowych, 

c) znamiona naczyniowe, barwnikowe i nabłonkowe, 

d) nieprawidłowości wędzidełek warg, policzków i języka. 

20

3. Wady wrodzone warg, 

a) przetoki, 

b) warga olbrzymia. 

4. Wady wrodzone języka, 

a) przerost języka, 

b) język pofałdowany. 

5. Choroby małych gruczołów ślinowych, 

a) zapalenie warg gruczołowe zwykłe, 

b) zapalenie warg gruczołowe ropne, 

c) torbiel zastoinowa. 

6. Choroby błony śluzowej charakterystyczne dla warg, 

a) zapalenie kątów warg, 

b) zapalenie warg złuszczające, 

c) zapalenie warg odsłoneczne, 

d) zapalenie warg nadżerkowe, 

e) zapalenie warg ziarniniakowe – zespół Mieschera. 

II. SEMINARIUM 

Sprawdzian wiadomości z periodontologii rok II, III, IV (z naciskiem na podział chorób 

dziąseł i przyzębia). 

III. SEMINARIUM 

1. Choroby zakaźne błony śluzowej jamy ustnej. 

2. Zakażenia bakteryjne, 

a) zapalenie nieżytowe jamy ustnej, 

b) zapalenia wrzodziejące dziąseł i jamy ustnej, 

c) ostre paciorkowcowe zapalenie jamy ustnej, 

d) gruźlica jamy ustnej, 

e) kiła jamy ustnej, 

f) zmiany w jamie ustnej w przebiegu innych zakaźnych chorób bakteryjnych. 

3. Zakażenia grzybicze, 

a) kandydoza ostra, 

b) kandydoza przewlekła, 

c) zapalenie kątów warg – różnicowanie. 

IV. SEMINARIUM 

1. Zakażenia wirusowe, 

a) wirus HSV: opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej, nawracająca opryszczka 

wargowa, ospa wietrzna i półpasiec, mononukleoza zakaźna, 

b) wirus HPV: brodawczak zwykły, ogniskowy rozrost nabłonka, choroba Hecka, 

kłykciny kończyste, brodawki pospolite, rogowiak kolczystokomórkowy, znamię 

białe gąbczaste, leukoplakia włochata, 

c) wirus HIV, 

d) wirus Coxackie: herpangina Zahorskiego, choroba rąk, stóp i jamy ustnej, 

e) pryszczyca. 

21

2. Zespół AIDS. 

3. Różyczka. 

4. Odra. 

V. SEMINARIUM 

1. Choroby błony śluzowej spowodowane zaburzeniami immunologicznymi, 

b) Choroby pęcherzowe, 

a) pęcherzyca (z odmianami), 

b) pemfigoid, 

c) pęcherzowe oddzielenie się naskórka, 

d) choroba Duhringa, 

e) zespół Sjogrena, 

f) twardzina. 

2. Aftozy, 

a) nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej, 

b) małe owrzodzenie aftowe (afty Mikulicza), 

c) duże owrzodzenie aftowe (afty Suttona), 

d) zespół Behceta, 

e) zespół Grinspana. 

3. Choroby alergiczne błony śluzowej jamy ustnej, 

a) obrzęk naczynioruchowy Quinckego, 

b) kontaktowe alergiczne zapalenie błony śluzowej i warg, 

c) rumień wysiękowy wielopostaciowy, 

d) zespół Stevens-Johnsona, 

e) zespół Melkerssona-Rosenthala. 

VI. SEMINARIUM 

1. Choroby błony śluzowej jamy ustnej przebiegające z zaburzeniami rogowacenia, 

a) keratozy pochodzenia urazowego, 

b) leukoedema, 

c) leukoplakia, 

d) erytroplakia. 

2. Inne choroby z tworzeniem białych zmian, 

a) liszaj płaski, 

b) toczeń rumieniowaty. 

3. Owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, 

a) pourazowe (czynniki mechaniczne i chemiczne) i termiczne, 

b) w chorobach swoistych, 

c) nowotworowe. 

4. Profilaktyka onkologiczna, 

– stany przedrakowe błony śluzowej jamy ustnej – wczesne wykrywanie i postępowanie, 

– badania histopatologiczne. 

22

VII. SEMINARIUM 

1. Zaburzenia wydzielania śliny, 

a) zmiejszone wydzielanie śliny, 

b) zwiększone wydzielanie śliny, 

c) choroba Mikulicza. 

2. Stomatodynia, glossodynia. 

3. Choroby języka, 

a) język geograficzny, 

b) język czarny włochaty, 

c) leukoplakia włochata, 

d) zapalenie romboidalne środkowej części języka, 

e) język Huntera. 

VIII. SEMINARIUM 

1. Zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej związane z zaburzeniami ogólnoustrojowymi. 

2. Choroby krwi, narządów krwiotwórczych, układu krążenia, 

a) niedokrwistość z niedoboru żelaza, 

b) skazy krwotoczne małopłytkowe, 

c) agranulocytoza i granulocytopenia, 

d) białaczki, 

e) gnilec i choroba Mollera-Barlowa, 

f) choroba Rendu-Oslera-Webera, 

g) żylaki języka. 

3. W chorobach gruczołów wydzielania wewnętrznego i innych zaburzeniach ogólnoustrojowych. 

a) cukrzyca, 

b) niedoczynność tarczycy, a nadczynność, 

c) choroba Crohna, 

d) w zespołach nieprawidłowego odżywiania – niedobory Fe i vit B12 i inne. 

4. Uboczne działanie leków na błonę śluzową jamy ustnej, 

a) leki najczęściej wywołujące zmiany, 

b) Patomechanizm i objawy kliniczne. 

IX. Zaliczenie treści seminariów. 

WYKŁADY 

Z CHORÓB PRZYZĘBIA I Z CHORÓB BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ 

Łącznie 8 godz. 

Tematyka: 

1) Diagnostyka chorób błony śluzowej jamy ustnej – część I. 

2) Diagnostyka chorób błony śluzowej jamy ustnej – część II. 

3) Wybrane zagadnienia z chorób przyzębia – leczenie interdyscyplinarne osób starszych 

i z chorobami ogólnoustrojowymi. 

23

4) Diagnozowanie zaburzeń czynnościowych zgryzu. Zgryz urazowy – analiza i zasady 

korekty zgryzu urazowego. 

Unieruchamianie zębów. 

Tematyka ćwiczeń: 

Kontynuacja umiejętności dotyczących diagnozowania, profilaktyki i leczenia przyzębia 

rozszerzona o fazę korekcyjną i podtrzymującą. 

Diagnozowanie i leczenie wybranych jednostek chorób błony śluzowej jamy ustnej. 


Na zajęciach studenci zgłaszają się we własnych fartuchach oraz z plakietką identyfikacyjną 

zawierającą dane: student, rok studiów, imię i nazwisko. 

W czasie ćwiczeń studenci podzieleni są na podgrupy pod kontrolą asystentów. 


Każdy student zobowiązany jest prowadzić zeszyt ćwiczeń i uzyskać podpis asystenta 

po każdych ćwiczeniach. 

Zaliczenie zajęć wymaga przygotowania się ze strony studenta do tematyki seminarium 

lub ćwiczeń. Asystent prowadzi kartę oceny studenta. 

Zakład obecność na wykładach traktuje jako konieczną, ponieważ pewne zagadnienia 

obowiązujące przy egzaminie dyplomowym, omawiane są wyłącznie na wykładach. Ponadto 

uwzględniają one doniesienia naukowe z współcześnie ukazujących się czasopism. 

Po zakończeniu zajęć i zaliczeniu colloqium student przystępuje do egzaminu dyplomowego. 

Egzamin składa się z trzech części – klinicznej, testowej i ustnej. 

LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA I ZALECANA 

1) „Podstawy chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej” pod red. Z. Knychalskiej- 

Karwan Wydanie VI poprawione i uzupełnione. Collegium Medium UJ Kraków 1996 r. 

2) „Praktyczna periodontologia kliniczna” red. naukowa Z. Jańczuk Wydawnictwo Kwintesencja 

2004. 

3) „Periodontologia” Hans-Peter Muller pod red. Z. Jańczuka Lublin. Wydawnictwo 

Czelej 2003. 

4) „Choroby jamy ustnej. Diagnostyka i leczenie „– Crispian Scully Wydanie I polskie pod 

redakcją Renaty Górskiej. 

5) „Choroby błony śluzowej jamy ustnej” – pod redakcją Renaty Górskiej Med. Tour Press 

International, Warszawa, wyd. 1. 

6) Wiadomości podane na wykładach prowadzonych przez nasz Zakład. 

INFORMACJE O STUDENCKIM KOLE NAUKOWYM 

Przy Zakładzie działa Koło Naukowe. 

Opiekun Koła: Olga Androsz-Kowalska 

Tematy zagadnień naukowych ustalane są na początku każdego roku akademickiego. 

24

PROTETYKA 

Katedra Protetyki Stomatologicznej 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, paw. XI A, tel. sekretariatu (022) 502 1886 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska 

godziny przyjęć – środy 9 00 – 10 00 . 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Małgorzata Niesłuchowska. 

godziny przyjęć – poniedziałki 12 00 – 13 00 , tel. (022) 502 1136. 

Roczny wymiar zajęć 185 godz. 



ćwiczenia – 150 godz. (z tego 10 godz. stanowią zajęcia zintegrowane): 

Zajęcia odbywają się w Katedrze Protetyki Stomatologicznej. 

ROK V 

Cykl 12 wykładów zatytuowany: „Wybrane zagadnienia i problemy specjalistycznego 

leczenia protetycznego i gerostomatologii”. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu. 

Tematy wykładów: 

1. Planowanie i przygotowanie do leczenia protetycznego. 

2. Zagadnienia okluzji i artykulacji w protetyce. 

3. Wybrane zagadnienia dotyczące metod leczenia bezzębia. 

4. Zaburzenia czynnościowe narządu żucia. 

5. Protezy natychmiastowe. 

6. Postępowanie protetyczne po rozległych zabiegach chirurgicznych. Elementy profilaktyki 

onkologicznej. 

7. Stomatopatie protetyczne. 

8. Wszczepy jako filary protetyczne. 

9. Protetyczna rehabilitacja protezami typu overdenture. 

10. Protetyczne leczenie pacjentów z zaburzeniami zwarcia. 

11. Leczenie protetyczne pacjentów w wieku rozwojowym oraz z wadami wrodzonymi. 

12. Opieka nad pacjentem po leczeniu protetycznym. Skutki działań jatrogennych. 

Ćwiczenia prowadzone są w semestrze IX i X w salach klinicznych Katedry Protetyki 

IS WUM przy ul. Nowogrodzkiej 59. 

Zajęcia odbywają się dwa razy w tygodniu. 

Tematyką cyklu ćwiczeń jest leczenie protetyczne układu stomatognatycznego. 

25

Ćwiczenia sem. IX i X. 

Minimalna norma prac protetycznych wymagana do zaliczenia ćwiczeń 

Rodzaj uzupełnienia 

Ilość 

_____________________________________________________________ 

Wkłady koronowo-korzeniowe 1 – 3 

Korona metalowa lub licowana 1 – 3 

Most dwubrzeżny 1 

Proteza całkowita 2 

Proteza natychmiastowa 1 

Protezy częściowe-osiadające 2 

Protezy szkieletowe 1 

Korony czasowe 3 

Naprawa protezy 2 

_____________________________________________________________ 

Łącznie prac protetycznych 14 – 20 

Zabiegi kliniczne 

Ilość 

_____________________________________________________________ 

Planowanie leczenia 6 

Leczenie stomatopatii protetycznych 1 

Analiza zaburzeń zwarcia 1 

Zdjęcie korony lub mostu 1 

Przeprowadzenie instruktażu i zabiegów higienicznych 1 

_____________________________________________________________ 

Łącznie zabiegów 10 

Formy zaliczenia programu protetyki stomatologicznej: 

1. Ocena klinicznego wykonania prac protetycznych. 

2. Egzamin kliniczny. 

3. Egzamin teoretyczny – testowy. 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA I ZALECANA 

Protetyka stomatologiczna – E. Spiechowicz. 

Współczesne postępowanie laboratoryjne w protetyce stomatologicznej – E. Spiechowicz. 

Protezy szkieletowe – A. Budkiewicz. 

Protezy ruchome – pod redakcją J. Galasińskiej-Landsbergerowej. 

Stomatopatie protetyczne – pod redakcją E. Spiechowicza. 

Grzybice jamy ustnej – E. Spiechowicz, E. Mierzwińska-Nastalska. 

Czasopismo „Protetyka Stomatologiczna”. 

Przy Katedrze Protetyki Stomatologiczne IS WUM działa Studenckie Koło Naukowe. 

Opiekun Koła: dr n. med. Piotr Okoński, tel. (022) 502 1121. 

Szczegółowy plan zajęć oraz bieżące informacje można znaleźć na tablicy informacyjnej 

dla studentów w korytarzu przed salami klinicznymi. 

26

RADIOLOGIA STOMATOLOGICZNA 

Zakład Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej WUM 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59 

Kierownik: prof. nadzw. dr hab. n. med. Anatol Dowżenko 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Krystyna Thun-Szretter. 

Roczny wymiar zajęć: 18 godzin 

Cel nauczania: 

W semestrze IX i X jest kontynuowane nauczanie radiologii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej 

mające na celu przygotowanie absolwentów do samodzielnej pracy i interpretacji 

zdjęć rentgenowskich stosowanych w diagnostyce stomatologicznej. 

Program nauczania 

Program nauczania składa się z 18 godzin zajęć. Realizacja nauczania odbywa się w formie 

seminariów i ćwiczeń, w tym 10 godzin seminariów w ramach zajęć zintegrowanych 

w semestrze zimowym oraz 4 godzin seminariów i 4 godzin ćwiczeń w semestrze wiosennym. 

Seminaria poprzedzają ćwiczenia. Ćwiczenia odbywają się w Zakładzie Radiologii 

Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej IS WUM przy ul. Nowogrodzkiej 59, według 

planu zajęć dla studentów V roku. 

Pomocniczy zestaw dydaktyczny składający się ze zdjęć wewnątrzustnych i pantomograficznych 

ze szkicami oraz legendą znajduję się w Zakładzie Radiologii Stomatologicznej 

i Szczękowo-Twarzowej przy ul. Nowogrodzkiej 59. Zestaw jest udostępniany studentom 

w semestrze X. 

Tematy seminariów 

1. Diagnostyka radiologiczna chorób stawów skroniowo-żuchwowych. 

2. Badania radiologiczne w chorobach dużych gruczołów ślinowych. 

3. Symptomatologia radiologiczna torbieli i nowotworów w obszarze układu stomatognatycznego. 

4. Symptomatologia radiologiczna chorób układowych w obszarze części twarzowej 

czaszki. 

Tematy ćwiczeń 

1. Zdjęcia rentgenowskie wewnątrzustne: formułowanie rozpoznania radiologicznego 

i ocena jakości tych zdjęć. 

2. Zdjęcia pantomograficzne: ocena wykonanego badania oraz formułowanie rozpoznanie 

i ustalenie algorytmu postępowania diagnostycznego w przypadkach chorób w obszarze 

układu stomatognatycznego stwierdzonych. 

27

Forma zaliczenia: 

Obecność na seminariach i ćwiczeniach obowiązkowa zgodnie z planem zajęć dla studentów 

V roku studiów ustalonych przez Oddział Stomatologiczny WUM. 

Egzamin praktyczny – samodzielna interpretacja 5 zdjęć wewnątrzustnych i pantomogramu 

ma miejsce po zaliczeniu wszystkich zajęć przewidzianych w toku studiów. Zdanie 

egzaminu praktycznego jest warunkiem przystąpienia do egzaminu teoretycznego – ostatecznego. 

Egzamin teoretyczny – ustny jest oceną całości materiału w procesie nauczania radiologii 

stomatologicznej na III, IV i V roku studiów. 

ZALECANE PIŚMIENNICTWO DLA STUDENTÓW V ROKU 

1. Z.Raczew, K. Mlosek: Zarys rentgenodiagnostyki stomatologicznej, PZWL Warzawa 

1980 r. 

2. K.Mlosek: Radiologia stomatologiczna i szczękowo-twarzowa. Medentpress 1995 r. 

3. E. Whaites: Podstawy radiodiagnostyki stomatologicznej. Sanmedica 1994 r. 

4. S. C. White, M. J. Pharoah: Radiologia stomatologiczna. Wydanie polskie – Czelej 2002 r. 

5. R. P. Langlais: Radiologia Stomatologiczna. Interpretacja badań. Wydanie I polskie 

– Urban & Partner 2006 r. 

Wybrane publikacje z czasopism 

1. Czasopismo Stomatologiczne. 

2. Polski Przegląd Radiologii i Medycyny Nuklearnej. 

3. Protetyka Stomatologiczna. 

4. Stomatologia Współczesna. 

5. Nowa Stomatologia. 

28

STOMATOLOGIA DZIECIĘCA 

I PROFILAKTYKA STOMATOLOGICZNA 

Zakład Stomatologii Dziecięcej 

00-246 Warszawa, ul. Miodowa 18, I piętro, telefon (022) 502-20-31 

p.o. Kierownika Zakładu – dr hab. Dorota Olczak-Kowalczyk 

Godziny przyjęć: poniedziałek i środa 9 00 – 12 00 . 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Halszka Boguszewska-Gutenbaum, godziny 

przyjęć: poniedziałek 10 00 – 12 00 . 

Roczny wymiar zajęć – 75 godzin dydaktycznych (z tego 15 godzin stanowią zajęcia zintegrowane): 

wykłady – 5 godzin, 

seminaria – 5 godzin, 

ćwiczenia – 65 godzin. 

Zajęcia odbywają się w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej, ul. Miodowa 18, I piętro 

CEL NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

Celem nauczania przedmiotu jest przygotowanie studentów do samodzielnego wykonywania 

zawodu w ramach zintegrowanej opieki nad dziećmi i młodzieżą w wieku od 

0 do 18 lat w zakresie stomatologii wieku rozwojowego. 


Nauczanie przedmiotu odbywa się formie zajęć klinicznych. Studenci wykonują samodzielnie 

zabiegi profilaktyczne i lecznicze pod kontrolą asystenta. 

TEMATYKA ĆWICZEŃ 

Zajęcia kliniczne odbywają się w semestrze zimowym i obejmują 50 godzin zajęć dydaktycznych 

realizowanych w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej. Studenci wykonują 

wszystkie zabiegi stomatologiczne w jamie ustnej dziecka zlecone przez nauczyciela akademickiego. 

1. Opracowanie i wypełnienie ubytków próchnicowych wszystkich klas wg. Blacka. 

Szczególną uwagę zwraca się na opracowanie ubytków klasy II-giej w zębach mlecznych. 

2. Leczenie zębów metodą impregnacji po odpowiednim ich przygotowaniu mechanicznym. 

3. Leczenie biologiczne miazgi zębów mlecznych i niedojrzałych zębów stałych, pokrycie 

pośrednie, bezpośrednie oraz amputacja przyżyciowa: częściowa, całkowita, głęboka. 

4. Leczenie chorób miazgi zębów mlecznych metodą częściowego lub całkowitego wyłuszczenia 

miazgi (amputacja umartwionej miazgi, ekstyrpacja). 

5. Leczenie zębów stałych z nieuformowanymi korzeniami. 

29

6. Leczenie zębów mlecznych i stałych po urazach mechanicznych. 

7. Odbudowa koron zębów stałych po urazach mechanicznych materiałami złożonymi. 

8. Nauczanie i kontrolowanie prawidłowej higieny jamy ustnej oraz wykonywanie zabiegów 

profilaktycznych: uszczelnianie bruzd, szczelin, lakiery fluorowe. 

9. Ekstrakcje zębów mlecznych. 

10. Likwidowanie ognisk zakażenia w jamie ustnej dziecka z objawami choroby odogniskowej. 

11. Rozpoznawanie zespołów chorobowych na podstawie obrazu klinicznego w jamie ustnej 

dziecka. 

12. Leczenie próchnicy wczesnej u dzieci do trzeciego roku życia i ustalenie etiologii. 

13. Organizowanie profilaktyki próchnicy wczesnej u dzieci i kontrolowanie jej realizacji. 

TEMATYKA WYKŁADÓW I SEMINARIÓW 

Tematyka wykładów i seminariów obejmuje wybrane zagadnienia ze stomatologii 

dziecięcej, problemy profilaktyczno-lecznicze. 

Tematy poszczególnych wykładów i seminariów zostaną przedstawione na tablicy 

ogłoszeń dla studentów, znajdującej się w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej, na 2 tygodnie 

przed rozpoczęciem zajęć. 


1. Zajęcia dydaktyczne w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej odbywają się zgodnie z programem. 

2. Zajęcia rozpoczynają się punktualnie. 

3. Studenci zgłaszają się na zajęcia kliniczne w fartuchach z plakietką identyfikacyjną. 

4. Obecność na zajęciach klinicznych jest obowiązkowa i sprawdzana. Każde opuszczone 

ćwiczenie musi być odrobione w terminie uzgodnionym z osobą prowadzącą ćwiczenia. 

5. Studenci zgłaszają się na ćwiczenia ze znajomością tematyki, przygotowani z materiału 

podanego w programie zajęć. 

6. Zakład Stomatologii Dziecięcej zapewnia studentom pacjentów na ćwiczenia. 


1. Przed rozpoczęciem zajęć klinicznych obowiązuje zdanie kolokwium wstępnego, obejmującego 

wiedzę z zakresu stomatologii dziecięcej nabytą na III i IV roku studiów. 

Negatywny wynik kolokwium wydłuża cykl dydaktyczny studenta. 

2. W czasie zajęć praktycznych każdy etap wykonywanego przez studentów zabiegu jak 

np.: opracowanie ubytku, położenie podkładu, założenie formówki, założenie wypełnienia 

itp. jest kontrolowany przez asystenta. 

3. Zabieg nie będzie zaliczony, jeżeli student nie poprosił o skontrolowanie kolejnego 

etapu pracy np.: nie pokazał ubytku przed położeniem podkładu. Brak doświadczenia 

studenta w pracy i specyfika leczenia uzębienia małych i nie zawsze współpracujących 

dzieci wymaga częstej kontroli. 

4. Asystent kontroluje pracę studentów ocenia ich zdolności manualne, pracowitość oraz 

postępowanie z dzieckiem jako pacjentem. 

5. Zwraca się uwagę na postawę społeczną studentów jako przyszłych lekarzy, ich ak- 

30

tywność zajęciach, stosunek do personelu nauczającego i pomocniczego. Metody nauczania 

w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej ocenia się i koryguje się na zebraniach 

personelu nauczającego z uwzględnieniem słusznych uwag studentów. 

6. Cykl zajęć klinicznych kończy dyplomowy egzamin praktyczny i teoretyczny. 

7. Do egzaminów dyplomowych studenci mogą przystąpić po zaliczeniu wszystkich 

przewidzianych w programie zajęć klinicznych. 

8. Wpis do indeksu studenci uzyskują po zdaniu egzaminu dyplomowego. 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE 

1. Stomatologia wieku rozwojowego M. Szpringer-Nodzak, Wydawnictwo PZWL, 2003. 

2. Stomatologia Dziecięca A. C. Cameron, R. P. Widmem Urban & Partner, Wrocław 2005. 

3. Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. M. Barańska-Gachowska. Wydawnictwo 

Czelej, Lublin 2004. 

4. Urazy zębów u dzieci i młodzieży. M. Szpringer-Nodzak, Wydawnictwo Czelej, Lublin 

2009. 

5. Pourazowe uszkodzenia zębów. J. O. Andreasen i wsp. wydanie I polskie pod redakcją 

Urszuli Karczmarek, Wydawnictwo U & P, Wrocław 2005 

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE 

Przy Zakładzie Stomatologii Dziecięcej działa Studenckie Koło Naukowe 

Celem Koła Naukowego jest: 

1. Pogłębianie wiadomości z zakresu stomatologii dziecięcej poprzez zbieranie piśmiennictwa 

i prowadzone dyskusje naukowe 

2. Uczestniczenie w dodatkowych zajęciach klinicznych z doborem pacjentów zgodnie 

z zainteresowaniami studentów. 

3. Prowadzenie badań naukowych i opracowywanie wyników badań. 

4. Uczestniczenie w zebraniach naukowych PTS i sympozjach naukowych. 

5. Prezentowanie prac własnych na konferencjach Studenckich Kół Naukowych. 

6. Publikowanie prac własnych. 

Opiekun Koła: lek. stom. Anna Turska-Szybka. 

31

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA I ENDODONCJA 

Zakład Stomatologii Zachowawczej WUM 

00-246 Warszawa, ul. Miodowa 18 tel. (022) 502-20-32, faks (022) 502-20-38 

e-mail: ejodkowska@amwaw.edu.pl 

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Elżbieta Jodkowska 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n.med. Maria Dubielecka. 

Roczny wymiar zajęć ze stomatologii zachowawczej z endodoncją: 

15 godz. wykładów, 30 godz. seminariów 

130 godz. ćwiczenia kliniczne z tego 10 godzin stanowią zajęcia zintegrowane 

Roczny wymiar zajęć z gerostomatologii: 

Wykłady 2 godz. 

Ćwiczenia 4 godz. 

Zajęcia kliniczne i seminaria z przedmiotu odbywają się w semestrach zimowym i letnim 

w salach klinicznych Zakładu w gmachu przy ul. Miodowej 18 na II piętrze oraz w gabinecie 

pierwszego kontaktu z chorym na parterze. Seminaria odbywają się w bibliotece 

Zakładu na III piętrze. Miejscem wykładów jest sala wykładowa na I piętrze. 

Cel nauczania i zakres przedmiotu 

Celem nauczania przedmiotu na V roku studiów jest doskonalenie umiejętności badania 

chorego, diagnozowania i leczenia zachowawczego chorób zębów i przyzębia oraz 

planowania opieki profilaktyczno-leczniczej. Na zajęciach klinicznych student formułuje 

całościowy plan leczenia danego chorego, wykonuje odpowiednio do potrzeb chorego pełen 

zakres zabiegów profilaktycznych i leczniczych z użyciem standardowych narzędzi 

i różnych technik opracowania oraz wypełniania jam zęba. Opanowuje również umiejętność 

pracy ergonomicznej przy wykorzystaniu personelu pomocniczego. Student V roku 

jest zobowiązany do wykazania się umiejętnościami diagnostyki różnicowej chorób zębów 

i przyzębia oraz umiejętnością doboru właściwych metod postępowania leczniczego oraz 

analizy wyników stosowanego leczenia i zapobiegania. 

W trakcie ćwiczeń student zapoznaje się z pracą w mikroskopie endodontycznym, wypełnieniem 

kanałów korzeniowych grutaperką uplastycznioną (Termofill) oraz z wykonaniem 

wkładów koronowych z materiałów kompozycyjnych. 

W zakres nauczania przedmiotu wchodzą też elementy stomatologii środowiskowej. 

Student zaznajamia się z zasadami planowania zdrowia jamy ustnej, formułowania 

i wdrażania programów profilaktycznych dla różnych grup ludności jak również z zasadami 

współpracy z innymi grupami zawodowymi. Znajomość podstaw stomatologii 

środowiskowej warunkuje skuteczność pracy stomatologa jako lidera zespołu personelu 

sprawującego stomatologiczna opiekę zdrowotna nad dowolna grupą ludności. 

32

Tematyka wykładów: 

• Biofilm bakteryjny jako złożony ekosystem. Wpływ na rozwój patologii twardych 

tkanek zęba. 

• Znaczenie mikroprzecieku brzeżnego. Uwarunkowania trwałości wypełnień 

• Potencjał cytotoksyczny materiałów złożonych i pośrednich systemów wiążących 

• Halitoza 

• Stan zdrowia jamy ustnej u pacjentów z zaburzeniami odżywiania się 

• Postępowanie stomatologiczne z chorymi onkologicznymi 

• Powikłania leczenia endodontycznego – postępowanie 

• Promocja zdrowia jamy ustnej. Choroby jamy ustnej i ich wpływ na ogólny stan 

zdrowia pacjenta 

• Postępowanie lekarsko-stomatologiczne, dokumentacja medyczna i podstawy 

stomatologii środowiskowej. 

Tematyka seminariów: 

• Współczesne poglądy na skuteczność leczenia biologicznego. 

• Błędy, ograniczenia i niepowodzenia w leczeniu endodontycznym zębów stałych. 

• Błędy, ograniczenia i niepowodzenia w leczeniu chorób twardych tkanek zęba. 

• Wkłady koronowe. 

• Estetyczne rekonstrukcje twardych tkanek zęba-technika warstwowa. 

• Przegląd współczesnych materiałów stosowanych w stomatologii zachowawczej. 

• Przegląd współczesnych materiałów wiążących. 

• Optyczne powiększenie pola zabiegowego. 

W semestrze letnim prezenatcję tematów seminaryjnych przygotowują studenci. 

Metody i organizacja pracy 

Zajęcia ze stomatologii zachowawczej z endodoncją rozpoczynają się po 3 tyg. seminariami 

trwającymi kolejne 3 tygodnie. Na ostatnim odbywa się sprawdzian wiadomości 

z zakresu seminariów, którego zaliczenie jest warunkiem przystąpienia do zajęć klinicznych. 

Forma sprawdzianu – test. 

Pod koniec semestru zimowego zaliczenie. Forma ustalona zostanie przez Kierownika zajęć. 

W semestrze letnim po trwających 8 tygodni ćwiczeniach przez 2 tygodnie odbywają 

się seminaria. Na ostatnim- przeprowadzony zostanie sprawdzian wiadomości teoretycznych 

z zakresu tematyki seminariów i wykładów oraz dopuszczenie do egzaminu praktycznego. 

Na ćwiczeniach klinicznych studenci przyjmują zgłaszających się chorych, przeprowadzają 

badania stomatologiczne oraz prowadzą leczenie zachowawcze chorób zębów 

i przyzębia. Podczas pracy z chorymi student może korzystać wyłącznie z tych materiałów 

i leków, które znajdują się na salach klinicznych. Każdy zapis studenta w dokumentacji 

lekarskiej chorego oraz wydawane choremu skierowanie bądź zaświadczenie muszą być 

potwierdzone podpisem asystenta. Rozkład pracy poszczególnego studenta w odpowiednich 

salach jest podawany na początku semestru na tablicy ogłoszeń Zakładu. Student jest 

zobowiązany do przynoszenia na zajęcia własnego fartucha oraz obuwia do zmiany przed 

wejściem na salę kliniczną. 

33

Formy kontroli i oceny wyników nauczania 

Asystenci nadzorują w czasie ćwiczeń pracę studenta i kontrolują jego przygotowanie 

teoretyczne zarówno podczas przyjmowania chorych jak i w czasie seminariów. 

Student otrzymuje kartę zabiegów, które zobowiązany jest wykonać w czasie zajęć z przedmiotu. 

W karcie tej asystent potwierdza wykonanie określonego zabiegu. Ponadto student 

odnotowuje w specjalnym zeszycie nazwiska przyjętych w danym dniu chorych oraz wykonane 

zabiegi. Zgodność zapisów w zeszycie potwierdza podpis asystenta. 

Zaliczenie ćwiczeń odbywa się na podstawie obecności na ćwiczeniach, uzyskaniu co najmniej 

dostatecznej oceny w karcie pracy studenta, wykazaniem się postępami w pracy klinicznej 

z chorym, opanowaniem wiedzy teoretycznej oraz wykonaniem określonej normy 

zabiegów. 

Norma zabiegów: 

Min. 22 wypełnienia ubytków próchnicowych 

Min. 4 zęby wyleczone endodontycznie, w tym jedna rewizja leczenia endodontycznego. 

Wykonanie co najmniej 10 wypełnień ubytków próchnicowych i 2 leczeń endodontycznych 

w semestrze zimowym. 

Do egzaminu praktycznego z przedmiotu dopuszczeni są studenci, którzy uzyskali zaliczenie 

zajęć z przedmiotu przez asystenta prowadzącego ćwiczenia. Egzamin praktyczny 

składa się z 2 części: 

W pierwszej student przeprowadza badanie pacjenta, wypełnia kartę choroby, ustala rozpoznanie 

dotyczące stanu jamy ustnej oraz plan postępowania leczniczego i profilaktycznego; 

w drugiej – wykonuje ustalony zabieg. 

Negatywna ocena z egzaminu praktycznego wyklucza udział studenta w egzaminie teoretycznym. 

Egzamin teoretyczny przebiega dwuetapowo – egzamin testowy i egzamin ustny. 

Z egzaminu ustnego zwolnieni są studenci, którzy uzyskają średnią z zaliczenia ćwiczeń 

(20%), egzaminu praktycznego (20%) i egzaminu testowego (60%) wynoszącą min. 4,5. 

Minimum punktów koniecznych do zaliczenia egzaminu testowego ustala Kierownik Zakładu 

po otrzymaniu wyników egzaminu. 

Koło naukowe prowadzi: dr n. med. Agnieszka Mielczarek. 

Zalecane piśmiennictwo 

1. Zarys kariologii. – pod red. D. Piątowskiej. Med. Tour Press International. Wydawnictwo 

Medyczne. Warszawa 2002. 

2. Profilaktyka profesjonalna w stomatologii. – Z. Jańczuk. PZWL wyd. I Warszawa 2004. 

3. Endodoncja. – pod red. A. Arabskiej-Przedpełskiej i H. Pawlickiej. Med. Tour Press 

International. Wydawnictwo Medyczne. Warszawa 2004. 

4. Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. M. Barańska-Gachowska. Wydawnictwo 

Czelej. Lublin 2004. 

34

5. Biologiczne leczenie miazgi, ozębnej i okostnej. Wydawnictwo Elamed 2005. 

6. Próchnica zęba. Choroba próchnicowa, postępowanie kliniczne. – O. Fejerskov, E. Kidd 

wydanie I polskie pod red. U. Kaczmarek. Urban & Partner. Wrocław 2006. 

7. Wprowadzenie do ćwiczeń przedklinicznych i materiałoznawstwa. Materiały stosowane 

w stomatologii zachowawczej i endodoncji. – pod red. E. Jodkowskiej i L.Wagnera. 

Akademia Medyczna w Warszawie 2006. 

8. Leczenie kanałowe-postępowanie kliniczne. – H.Pawlicka. Wydawnictwo Beston Dentont. 

pl. 2006. 

9. Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. – Z. Jańczuk. Podręcznik dla studentów 

stomatologii. Wyd. III PZWL. Warszawa 2007. 

10. Wybrane materiały stosowane w stomatologii zachowawczej. – E. Jodkowska i L. Wagner 

Wyd. Med. Tour Press International. Wydawnictwo Medyczne. Warszawa 2008. 

11. Potencjał cytotoksyczny stomatologicznych materiałów wypełnieniowych i nadtlenku 

wodoru. – pod red. E.Jodkowskiej. Wydawnictwo Czelej. Lublin 2008. 

35

ZAJĘCIA ZINTEGROWANE ZE STOMATOLOGII OGÓLNEJ 

Zajęcia dla studentów V roku stomatologii z przedmiotu „Zajęcia zintegrowane ze stomatologii 

ogólnej” odbędą się w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej przy ul. Miodowej 18. 

Ćwiczenia zintegrowane będą prowadzone w jednym, trzy-tygodniowym bloku dla 

całego kursu V roku, w dniach 28.09-16.10.2009 roku, przy udziale asystentów- Konsultantów 

następujących Zakładów: 

I. Zakładu Stomatologii Zachowawczej. 

II. Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia. 

III. Katedry Protetyki Stomatologicznej. 

IV. Katedry Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii. 

V. Zakładu Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej. 

VI. Zakładu Ortodoncji. 

VII. Zakładu Stomatologii Dziecięcej. 

Przygotowanie do ćwiczeń obejmuje powtórzenie przez studenta materiału dotyczącego: 

* Badania pacjenta. 

* Diagnostyki chorób jamy ustnej. 

* Badań dodatkowych. 

* Różnicowania. 

* Planowania leczenia. 

* Profilaktyki chorób jamy ustnej. 

Studenci na ćwiczeniach pracują w zespołach 2-osobowych. 

Pierwsze ćwiczenie obejmuje samodzielne, kompleksowe zbadanie pacjenta przez każdy 

zespół studencki, następnie postawienie diagnozy, zaplanowanie leczenia, wypełnienie 

karty badania. 

Na kolejnych dwóch zajęciach, wyznaczone zespoły studenckie prezentują przypadek 

zdiagnozowanego przez siebie pacjenta, by następnie przedyskutować wspólnie z pozostałymi 

kolegami z grupy oraz obecnymi na ćwiczeniach asystentami-konsultantami różnych 

specjalności historię choroby oraz proponowany plan leczenia. W tym czasie pozostałe 

zespoły studenckie rozpoczynają leczenie pacjentów wg ustalonego planu leczenia. 

W warunkach Zakładu Stomatologii Zachowawczej będą to zabiegi np. skalingu czy leczenia 

zachowawczego. 

UWAGA: PO ZAKOŃCZENIU ĆWICZEŃ PACJENCI KONTYNUUJĄ DALSZE 

LECZENIE W GRUPIE STUDENCKIEJ W POSZCZEGÓLNYCH 

ZAKŁADACH. 

Zaliczenie ćwiczeń odbywa się na podstawie obecności na zajęciach oraz prezentacji 

zbadanego przypadku. 

Zalecane piśmiennictwo obejmuje pozycje podane i zalecane przez poszczególne Zakłady 

i Katedry. 

36

KAŻDY ZESPÓŁ, ZŁOŻONY Z DWÓCH STUDENTÓW, PROSZONY JEST 

O PRZYPROWADZENIE SWOJEGO PACJENTA NA ZAJĘCIA ZE STOMATOLOGII 

ZINTEGROWANEJ. PACJENT POWINIEN MIEĆ ZDJĘCIE PANTOMOGRAFICZNE. 

Ćwiczenia zintegrowane stanowią ważny element programu nauczania stomatologii 

na ostatnim roku studiów stomatologicznych w wielu Uniwersytetach na świecie. Nowy 

przedmiot leczenia zintegrowanego w stomatologii wprowadzony w naszej Uczelni wymaga 

jeszcze dalszych udoskonaleń tak, aby w efekcie spełniał wysokie, stawiane także 

naszej uczelni standardy europejskie. 

37

INFORMACJE SOCJALNO-BYTOWE 

Sekcja Obsługi Studentów Biura Obsługi Działalności Podstawowej mieści się 

przy ul. Trojdena 2a w Centrum Dydaktycznym WUM pok. 241, tel. (022) 5720 813, 

faks 5720 819. Godziny pracy Sekcji Obsługi Studentów: poniedziałek, wtorek, czwartek, 

piątek w godz. 8 00 – 16 00 . 

Adres do korespondencji 02-091 Warszawa, Żwirki i Wigury 61 p. 241 w Centrum 

Dydaktycznym. 

Stypendia i domy akademickie – osoby ubiegające się o przyznanie stypendium lub 

miejsca w domu akademickim powinny zgłosić się do Sekcji Obsługi Studentów j.w. 

Osoby, które ukończyły 26 lat mogą zgłosić się w w / w sekcji w celu zarejestrowania 

się do ubezpieczenia zdrowotnego (z dowodem osobistym). 

Szczepienia i badania obowiązkowe – o informację proszę zgłaszać się do Sekcji Obsługi 

Studentów WUM ul. Trojdena 2a, Centrum Dydaktyczne, pok. 240, tel. (022) 5720 811, 

faks 5720 821. 

INNE INFORMACJE 

Przewodnicząca Rady Pedagogicznej i Opiekun V roku: 

– dr n. med. Anna Nowakowska tel. (22) 5022 036 

Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia ul. Miodowa 18, 00-246 Warszawa 

SAMORZĄD STUDENCKI 2009 / 2010 

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO z oddziałem stomatologii 

Mieści się przy ulicy Oczki 5 – Dom Medyka, tel. / fax (022) 628-83-06, pok. 301 III p. 

Przewodnicząca 

Nicole Sochacki 

Studentka VI roku, kierunek Lekarski 

tel.: 602 461 018, e-mail: nicole.sochacki@gmail.com 

V-ce Przewodniczący 

Bartosz Matejkowski 

Student V roku, kierunek Lekarsko-Dentystyczny 

tel.: 796 888 106, e-mail: b.matejkowski@gmail.com 

V-ce Przewodniczący 

Przewodniczący Komisji Sportu i Turystyki 

Natalia Szyller 

Studentka IV roku, kierunek Farmacja 

tel.: 796 888 105 

38

Przewodnicząca Komisji Kultury 

Marta Bukowska 

Studentka III roku, kierunek Zdrowie Publiczne 

tel.: 796 888 102, e-mail: marta_888@tlen.pl 

Przewodnicząca Komisji Informacji i Promocji 

Anita Misztalewska 

Studentka V roku, kierunek Lekarsko-Dentystyczny 

tel.: 796 888 101, e-mail: anita.misztalewska@gmail.com 

Przewodnicząca Komisji Dydaktyki 

Alicja Olesiejuk 

Studentka VI roku, kierunek Lekarski 

tel.: 796 888 104, e-mail: ala.olesiejuk@gmail.com 

Sekretarz 

Ewa Grędowska 

Studentka III roku, kierunek Ratownictwo Medyczne 

tel.: 796 888 103, e-mail: ewa_gredowska@wp.pl 

Za treść zamieszczonych materiałów, odpowiadają poszczególne jednostki w których 

będą odbywać się zajęcia. 

39

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?