PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY 

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 

DLA STUDENTÓW IV ROKU 

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

Rok akademicki 2010 / 2011

Opracowanie edytorskie i druk: 

Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Zam. 344 / 2010 nakład 360 egz. tel. (022) 5720 327 

e-mail: oficynawydawnicza@wum.edu.pl 

www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl

Spis treści 

. 

. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

9. 

0. 

. 

. 

3. 

4. 

15. 

16. 

17. 

Podział roku akademickiego 2010 / 2011........................................4 

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO.........5 

Skład Zarządu Samorządu Studentów WUM 

w kadencji 2010-2012................................................................................6 

Plan studiów na rok akademicki 2010/2011.................................7 

FARMAKOLOGIA I TOKSYKOLOGIA........................................................10 

CHOROBY WEWNĘTRZNE..........................................................................12 

PEDIATRIA......................................................................................................17 

DERMATOLOGIA I WENEROLOGIA...........................................................23 

PSYCHIATRIA.................................................................................................26 

PSYCHIATRIA DZIECIĘCA...........................................................................28 

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA...........................................................30 

HIGIENA..........................................................................................................32 

Epidemiologia............................................................................................34 

GENETYKA KLINICZNA...............................................................................36 

MEDYCYNA NUKLEARNA..........................................................................38 

Immunologia Kliniczna.......................................................................40 

MEDYCYNA RODZINNA..............................................................................42 

8. OTOLARYNGOLOGIA DZIECIĘCA.............................................................44

RAMOWY PROGRAM PRAKTYK STUDENTÓW IV ROKU 

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

Po IV roku studiów obowiązuje studentów 4 – tygodniowa praktyka (20 dni roboczych) 

– 140 godzin z Pediatrii do wyboru w Klinice (Oddziale) – 2 tygodnie i 2 tygodnie z Medycyny 

Rodzinnej w praktyce lekarza rodzinnego. 

Kierownik Kliniki (Ordynator) lub wyznaczony przez niego opiekun ustala szczegółowy zakres 

obowiązków i harmonogram praktyk oraz sprawuje kontrolę nad pracą studenta. 

Opiekunem praktyki studenckiej powinien być lekarz o odpowiednim przygotowaniu zawodowym 

i ogólnym. 

Nieobecność studenta w pracy może być usprawiedliwiona jedynie formalnym zwolnieniem lekarskim. 

Choroba dłuższa niż powoduje konieczność przedłużenia praktyki o odpowiedni okres. 

W miarę możliwości student pod nadzorem opiekuna winien wykonywać wszystkie czynności lekarskie. 

Odbycie praktyki potwierdza opiekun, a praktykę zalicza Kierownik Kliniki lub Ordynator 

Oddziału. 

W czasie 2 – tygodniowej praktyki w Zakładzie Medycyny Rodzinnej lub na Oddziale Pediatrycznym 

student obowiązany jest odbyć 2 całodobowe dyżury, w czasie których towarzyszy lekarzowi 

dyżurnemu we wszystkich czynnościach lekarskich (przyjmowanie chorych w izbie przyjęć, 

wykonywanie zabiegów koniecznych dla ratowania życia, udział w popołudniowych wizytach lekarskich). 

Celem praktyki w Oddziale Pediatrycznym jest: 

1. Uzupełnienie wiadomości o organizacji Oddziału Dziecięcego (Kliniki) i powiązaniach organizacyjnych 

Oddziału z lecznictwem otwartym. 

2. Ocena stanu dziecka i jego rozwoju psychofizycznego. 

3. Zapoznanie się z pielęgnacją niemowlęcia. 

4. Poznanie zasad żywienia zdrowego i chorego niemowlęcia i dziecka. 

5. Doskonalenie umiejętności badania fizycznego dziecka. 

6. Zapoznanie się z zasadami udzielania pierwszej pomocy. 

7. Nabycie podstaw właściwego rozpoznawania i różnicowania podstawowych jednostek chorobowych 

ze szczególnym uwzględnieniem przypadków ostrych. 

8. Poznanie właściwej interpretacji wyników badań pracownianych, radiologicznych i patomorfologicznych. 

9. Udział w wizytach lekarskich i zapoznanie się z zasadami prowadzenia dokumentacji choroby. 

10. Ocena stopnia nawodnienia niemowlęcia z ustaleniem wskazań do leczenia nawadniającego 

(ilość i skład płynu infuzyjnego). 

11. Ocena równowagi kwasowo-zasadowej u chorego dziecka, zwłaszcza niemowlęcia. 

12. Wykonywanie pod nadzorem zabiegów: pobieranie treści żołądkowej i dwunastniczej, płukanie 

żołądka, podłączanie wlewu kroplowego i wykonywanie wstrzyknięć. 

13. Poznanie przepisów sanitarno–epidemiologicznych w Oddziale Niemowlęcym i Dziecięcym 

oraz metod zapobiegania zakażeniom szpitalnym. 

14. Uczestniczenie w konsultacjach wielospecjalistycznych. 

Celem praktyki w zakresie Medycyny Rodzinnej jest: 

1. Zapoznanie studentów z zakresem przedmiotowym oraz metodami działania w zakresie medycyny 

rodzinnej. 

2. Udoskonalenie umiejętności komunikacji z pacjentem (przekazy niewerbalne, asertywność, 

empatia). 

3. Motywacja do wyboru kariery zawodowej lekarza rodzinnego.

Elementami praktyki w Poradni Medycyny Rodzinnej będą: 

a) praca z lekarzem rodzinnym w zakresie opieki nad osobami dorosłymi – 4 dni, 

b) praca z lekarzem rodzinnym w zakresie opieki nad dzieckiem – 2 dni, 

c) praca z lekarzem rodzinnym i pielęgniarką w zakresie profilaktyki pediatrycznej – 2 dni, 

d) praca z lekarzem ginekologiem w poradni dla kobiet – 1 dzień, 

e) udział w wizytach domowych u chorych dzieci i osób dorosłych – min. 1, 2 wizyty w ramach 

punktów a i b, 

f) praca w innych modułach Poradni Medycyny Rodzinnej: w punkcie pobrań, gabinecie zabiegowym, 

pracowniach diagnostycznych (np. EKG, USG itp.) – 1 dzień.

Podział roku akademickiego 2010 / 2011 

SEMESTR ZIMOWY 

od dnia 

do dnia 

27.09.2010 19.12.2010 zajęcia dydaktyczne 12 tygodni 

20.12.2010 02.01.2011 wakacje zimowe 

03.01.2011 23.01.2011 zajęcia dydaktyczne 3 tygodnie 

24.01.2011 30.01.2011 sesja egzaminacyjna zimowa 

31.01.2011 06.02.2011 przerwa semestralna 

07.02.2011 13.02.2011 sesja poprawkowa 

SEMESTR LETNI 

od dnia 

do dnia 


24.04.2011 01.05.2011 wakacje wiosenne 


06.06.2011 30.06.2011 sesja egzaminacyjna letnia 

29.08.2011 04.09.2011 sesja poprawkowa

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 

REKTOR – prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK 

PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH 

– prof. dr hab. MAREK KULUS 

PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ 

– prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI 

PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI i współpracy z regionem 

– dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI 

PROREKTOR ds. KADR 

– prof. dr hab. ANNA KAMIŃSKA 

DZIEKAN I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ 

Prodziekan ds. I / II r. 

– prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA 

Prodziekan ds. III / IV r. – prof. dr hab. KAZIMIERZ NIEMCZYK 

Prodziekan ds. V / VI r. 

– prof. dr hab. KRZYSZTOF ZIENIEWICZ 

Prodziekan ds. przewodów doktorskich – prof. dr hab. CEZARY KOWALEWSKI 

Prodziekan ds. studiów doktoranckich – prof. dr hab. PIOTR PRUSZCZYK 

Prodziekan ds. Oddziału Stomatologicznego – prof. dr hab. RENATA GÓRSKA 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Elektroradiologii 

– dr hab. ANDRZEJ CIESZANOWSKI 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Audiofonologii – dr hab. Krzysztof Morawski 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Higieny Stomatologicznej 

– dr hab. SYLWIA SŁOTWIŃSKA 

Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Technik Dentystycznych 

– prof. dr hab. LEOPOLD WAGNER 

Przewodniczący Rady Pedagogicznej IV r. – prf. Maria Nowaczyk 

Kierownik dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (022) 57 20 208, 

fax (022) 57 20 266, pok. 208. 

SEKRETARIAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 

Sprawy studenckie IV r. studiów Barbara Pszczółkowska, pok. 213 c, przyjmuje w poniedziałek, 

wtorek, czwartek, piątek w godz. 10 30 –15 00 , tel. (022) 57 20 212, fax (022) 57 20 266. 

SEKCJA SPRAW BYTOWYCH STUDENTÓW tel. (022) 57 20 814, 57 20 815. 

WŁADZE UCZELNI urzędują na ul. Żwirki i Wigury 61. 

Przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM 

ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 18 01, 02-03.

Warszawski Uniwersytet Medyczny 

SAMORZĄD STUDENTÓW 

Skład Zarządu Samorządu Studentów WUM 

w kadencji 2010-2012 

ul. Oczki 5, pok. 307 

02-007 Warszawa 

tel./faks: +48 22 62 88 306 

Przewodniczący 

Łukasz Marczak, 

III rok, I WL kierunek lekarsko-dentystyczny, 

Tel. Kom.: 509-030-298 

E-mail: lucasmarczak@gmail.com 

Wiceprzewodniczący 

Marcin Sanocki, 

IV rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 503-090-746 

E-mail: marcin.sanocki@gmail.com 

Przewodniczący Komisji Kultury 

Dominik Gałecki, 

III rok, II WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 606-666-799 

E-mail: dominik.galecki@gmail.com 

Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Komisji 

Dydaktyki 

Filip Dąbrowski, 

V rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 605-288-485 

E-mail: fil.dabrowski@gmail.com 

Przewodnicząca Komisji Sportu i Turystyki 

Natalia Szyller, 

IV rok, WF kierunek farmacja, 

Tel. Kom.: 606-107-833 

E-mail: syrenka@autograf.pl 

Przewodniczący Komisji Informacji i Promocji 

Wojciech Figura, 

III rok, II WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 609-344-009 

E-mail: wojtala@gmail.com 

Sekretarz 

Honorata Stachelek, 

IV rok, I WL kierunek lekarski, 

Tel. Kom.: 663-320-120 

E-mail: stachelekhonorata@gmail.com

Nazwa przedmiotu 

Plan studiów na rok akademicki 2010/2011 

I Wydział Lekarski, kierunek lekarski – studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne (d. wieczorowe) 

Rok studiów IV 

Liczba grup dziekańskich 13 

Semestr 

(1 zimowy, 

2 letni, 

c oznacza 

1 i 2) 

Forma 

zaliczenia 

Wymiar godzin 

obowiązujących 

studenta 

(maksymalny) 

w tym: 

Kod 

jednostki 

Jednostka dydaktyczna prowadząca 

zajęcia 

Minimalna liczba 

studentów w grupie na 

zajęciach 

ECTS 

wyk. sem. ćwicz. wyk. sem. ćwicz. 

Farmakologia i toksykologia 9 c egzamin 105,0 30,0 10,0 65,0 1 M9 

Katedra i Zakład Farmakologii 

Doświadczalnej i Klinicznej 

c. kurs 20 10 

70,0 140,0 

25,0 35,0 1WS 

Katedra i Klinika Chorób 

Wewnętrznych, Nadciśnienia 

Tętniczego i Angiologii 

20 5 

10,0 1WS 


Wewnętrznych, Nadciśnienia 

Tętniczego i Angiologii – Oddział 

Intensywnej Terapii 

4 

Choroby wewnętrzne 12 c zaliczenie 210,0 

25,0 35,0 1WO 

Katedra i Klinika Gastroenterologii 

i Chorób Przemiany Materii 

20 5 

10,0 1WO 

Katedra i Klinika Gastroenterologii 

i Chorób Przemiany Materii 

– Oddział Intensywnej Terapii 

4 

10,0 25,0 1WP 

Katedra i Klinika Hematologii, 

Onkologii i Chorób Wewnętrznych 

20 5 

10,0 25,0 1WN 


Wewnętrznych i Endokrynologii 

20 5 

Dermatologia i wenerologia 

6 1 egzamin 90,0 

Dermatologia i wenerologia 10,0 12,0 2 M12 

25,0 43,0 1 M4 Katedra i Klinika Dermatologiczna 20 5 

Zakład Diagnostyki Chorób 

Przenoszonych Drogą Płciową 

20 5





Psychiatria 7 c egzamin 120,0 20,0 30,0 70,0 1WJ Katedra i Klinika Psychiatryczna c. kurs 20 5 

Psychiatria dziecięca 1 2 zaliczenie 23,0 4,0 7,0 12,0 2 M7 

Klinika Psychiatrii Wieku 

Rozwojowego 

c. kurs 20 5 

30,0 30,0 55,0 

4,0 30,0 55,0 1WH 

Katedra i Klinika Pediatrii 

i Endokrynologii 

c. kurs 20 4 

Pediatria ul. Marszałkowska gr. 

1-5, 12, 13 7 grup (53,8%) 

4,0 2 M7 

Klinika Psychiatrii Wieku 

Rozwojowego 

c. kurs 

6 c zaliczenie 115,0 

5,0 1WI Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii c. kurs 

3,0 1WG 

Katedra i Klinika Pediatrii, 

Hematologii i Onkologii 

c. kurs 

Pediatria ul. Działdowska gr. 

6-11, 6 grup (46,2%) 

2,0 10,0 

1W34 

55,0 

4,0 8,0 1W33 

Klinika Pneumonologii i Alergologii 

Wieku Dziecięcego (ćw. 42%) 

Klinika Gastroenterologii i Żywienia 

Dzieci (ćw. 26%) 

c. kurs 20 4 

c. kurs 20 4 

8,0 12,0 1W44 Klinika Pediatrii (ćw. 32%) c. kurs 20 4 

Diagnostyka laboratoryjna 3 c egzamin 45,0 5,0 15,0 25,0 1WW 

Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej 

i Immunologii Klinicznej Wieku 

Rozwojowego 

c. kurs 20 5 

Higiena 1 c zaliczenie 30,0 20,0 10,0 1 M31 

Zakład Medycyny Zapobiegawczej 

i Higieny 

20 10 

Epidemiologia 1 c zaliczenie 20,0 12,0 8,0 2 M8 Zakład Epidemiologii 20 10 

Genetyka kliniczna 2 2 egzamin 30,0 6,0 10,0 14,0 1W44 Klinika Pediatrii c. kurs 20 5 

Medycyna nuklearna 2 2 zaliczenie 30,0 15,0 15,0 1W13 Zakład Medycyny Nuklearnej 20 5





14,0 16,0 

10,0 15,0 1 MG Zakład Immunologii Klinicznej 20 5 

Immunologia kliniczna 2 1 zaliczenie 30,0 

3,0 1W22 

Klinika Medycyny Transplantacyjnej 

i Nefrologii 

20 5 

1,0 1,0 1W21 

Klinika Immunologii, Transplantologii 

i Chorób Wewnętrznych 

20 5 

Medycyna rodzinna 3 c zaliczenie 75,0 15,0 10,0 50,0 1 MH 

Katedra i Zakład Medycyny 

Rodzinnej 

c. kurs 20 5 

Otolaryngologia dziecięca 1 1 zaliczenie 20,0 8,0 12,0 1WT Klinika Otolaryngologii Dziecięcej 20 4 

Zajęcia do wyboru/fakultatywne 

na III, IV, V lub VI roku 

c zaliczenie 30,0 30,0 5 

Praktyki zawodowe 4 2 zaliczenie 140,0 140,0 

0,0 

R a z e m (maksymalnie) przedmioty: 1113,0 110,0 286,0 717,0

FARMAKOLOGIA I TOKSYKOLOGIA 

KATEDRA I ZAKŁAD FARMAKOLOGII DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ 

ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa, tel./fax (22) 826-21-16 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Andrzej Członkowski 

Odpowiedzialne za dydaktykę: dr med. Iwona Korzeniewska-Rybicka 

dr med. Sylwia Gajewska-Meszaros. 

Przyjęcia w sprawach studenckich: sekretariat godz. 10 00 – 14 00 tel./fax (22) 826-21-16. 

Roczny wymiar zajęć dydaktycznych wynosi 105 godzin: 30 godz. wykłady, 65 godz. ćwiczenia, 

10 godz. seminaria. 

Zajęcia prowadzone są w semestrze VII i VIII 

Wykłady – 1 godz. tygodniowo odbywają się we wtorki w godz. 14 00 – 15 00 w sali wykładowej Zakładu 

Farmakologii, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28. 

Ćwiczenia – 2,5 godz. tygodniowo odbywają się w Zakładzie Farmakologii, ul. Krakowskie Przedmieście 

26/28 i w Centrum Dydaktycznym, ul. Żwirki i Wigury 61. 

PROGRAM NAUCZANIA 

Celem nauczania farmakologii i toksykologii jest zapoznanie studentów z zasadami racjonalnej 

farmakoterapii oraz przedstawienie podstawowych korzyści, niebezpieczeństw i trudności związanych 

z leczeniem farmakologicznym. Studenci uczeni są także, z jakich źródeł informacji korzystać 

w celu aktualizowania wiedzy z zakresu farmakologii oraz jak oceniać publikacje medyczne pod 

kątem przedstawionego w nich dowodu medycznego. Po odbyciu półtorarocznego kursu nauczania 

farmakologii i toksykologii student powinien znać ogólne pojęcia i zagadnienia z zakresu farmakodynamiki, 

farmakokinetyki i farmakoekonomiki, zasady działania leków oraz posiadać wiadomości 

na temat grup leków stosowanych w lecznictwie. Wiadomości te obejmują mechanizm działania, 

efekty kliniczne, kinetykę, podstawowe wskazania, przeciwwskazania, działania niepożądane, interakcje 

i zasady dawkowania, jak również krytyczną ocenę przydatności leku. Obowiązuje ponadto 

umiejętność zapisywania recept na leki gotowe i recepturowe. 

Zakres materiału na IV roku obejmuje: 

– w semestrze VII – leki wpływające na układ współczulny i przywspółczulny, leki w chorobach 

układu krążenia i układu oddechowego, leki hipolipemizujące i stosowane w leczeniu otyłości, leki 

wpływające na metabolizm kości, leki wpływające na układ odpornościowy, leki cytostatyczne i inne 

stosowane w chorobach nowotworowych – podstawy, leki stosowane w chorobach krwi, witaminy 

i minerały – rola w farmakoterapii, leki biologiczne – podstawy, zasady farmakoterapii wybranych 

jednostek chorobowych, podstawy farmakoekonomiki; 

– w semestrze VIII – leki działające na ośrodkowy układ nerwowy, leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, 

farmakologiczne zagadnienia walki z bólem, leki stosowane w chorobach alergicznych, 

farmakologiczne aspekty uzależnień, leki pochodzenia naturalnego, zasady farmakoterapii wybranych 

jednostek chorobowych, elementy toksykologii, w tym środowiskowej. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ 

Ćwiczenia odbywają się raz w tygodniu według rozkładu umieszczonego na tablicy ogłoszeń 

Zakładu. Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Ćwiczenia opuszczone z usprawiedliwionej 

przyczyny należy odrobić po uzgodnieniu z asystentem. Jeśli odrobienie ćwiczenia nie jest możliwe, 

asystent może zgodzić się na ustne zaliczenie ćwiczenia, na którym student nie był obecny. 

ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

W trakcie IV roku obowiązują dwa ustne kolokwia semestralne oraz egzamin praktyczny z receptury 

w semestrze letnim. Student, który nie zaliczy kolokwium z farmakologii po VI czy VII 

10

semestrze, musi materiał tego kolokwium zaliczać łącznie z materiałem nauczania w VIII semestrze, 

czyli przed egzaminem. W sesji letniej po VIII semestrze obowiązuje zdanie egzaminu testowego. 

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie kolokwiów po VI, VII, VIII semestrze i egzaminu 

praktycznego z receptury. Student, który uzyskał na trzech kolokwiach przewidzianych w programie 

nauczania farmakologii na III i IV roku studiów w pierwszym terminie co najmniej dwie 

oceny dobre i jedną ponad dobrą może być zwolniony z obowiązku zdawania egzaminu i uzyskuje 

ocenę egzaminacyjną równą średniej z ocen kolokwialnych Nie wyklucza to zdawania egzaminu 

testowego – wtedy student otrzymuje ostatecznie lepszą z otrzymanych ocen. 

Szczegółowy regulamin dotyczący organizacji zajęć i form zaliczeń, a także plan i tematy zajęć oraz 

zakres materiału obowiązujący do kolokwium i terminy zaliczeń są wywieszone na tablicy informacyjnej 

Zakładu. 

ZALECANE PODRĘCZNIKI I PISMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE 

1. Farmakologia. Podstawy farmakoterapii (tom 1-2), red. Kostowski W., Herman Z.S., wyd. 3, 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005 (ISBN: 8320033500) 

2. Goodman and Gilman’s the pharmacological basis of therapeutics, red. Brunton L., Lazo J., 

Parker K., wyd. 11, Mc-Graw -Hill, 2006 (ISBN: 0071422803) 

3. Basic and Clinical Pharmacology, red. Katzung B., Trevor A., Masters S., wyd. 11, Mc-Graw- 

Hill, 2009 (ISBN: 0071604057) 

4. A textbook of clinical pharmacology and therapeutics, red. Ritter J.M., Lewis L.D., Mant 

T.G.K., Ferro A., eyd. 5, Hodder Arnold 2008 (ISBN: 0340900466) 

5. Vademecum zatruć, red. Dreisbach R.H., Robertson W.O, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 

1995 (ISBN: 8320018633) 

6. Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów, red. Seńczuk W., wyd. 4, 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002 (ISBN: 8320026482) 

7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 r. w sprawie recept lekarskich (Dz. 

U. 2007 nr 97 poz. 646) 

8. Adresy stron internetowych zawierających charakterystyki leków. 

Polskie: http://www.urpl.gov.pl/charakterystyki.asp 

Unii Europejskiej: http://www.emea.europa.eu/htms/human/epar/eparintro.htm 

Amerykańskie: http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/drugsatfda/index.cfm 

Brytyjskie: http://emc.medicines.org.uk/ 

9. NGC (różne narodowe rekomendacje dotyczące standardów postępowania medycznego w różnych 

jednostkach chorobowych): http://www.guideline.gov/resources/guideline_index.aspx 

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE 

Koło nr1. Opiekun: dr nauk farm. Paweł Krząścik. 

Koło nr2. Opiekun: dr nauk med. Maciej Niewada. 

Studenci biorą udział w pracach doświadczalnych prowadzonych w ramach programów naukowych 

Zakładu. Opracowują wyniki badań korzystając z technik komputerowych, przygotowują prace 

do publikacji, biorą aktywny udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych. 

11

CHOROBY WEWNĘTRZNE 

Zajęcia prowadzone są w blokach 6–tygodniowych w 4 Klinikach Chorób Wewnętrznych WUM na 

terenie Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha 1 A, bl. D w łącznym wymiarze 210 godz., 

70 godz.– seminaria, 140 godzin – ćwiczenia) w 4 cyklach tematycznych. Program zajęć koordynuje: 

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego 

i Angiologii 

Kierownik: Prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: codziennie 11 00 –13 00 . Zajęcia odbywają się w poszczególnych 

Katedrach i Klinikach Chorób Wewnętrznych WUM w godz. 8 00 –12 30 . 

Przed rozpoczęciem bloku zajęć należy zapoznać się z kolejnością cykli tematycznych wg grafiku 

dla poszczególnych grup, zamieszczonego na tablicy ogłoszeń w tej Klinice, blok D, II piętro. 


Nauczanie dotyczy etiopatogenezy, kliniki, diagnostyki i terapii chorób wewnętrznych; jego zakres 

będzie kontynuowany na V roku. 

1. KATEDRA I KLINIKA GASTROENTEROLOGII I CHORÓB PRZEMIANY MATERII 

Kierownik: Prof. dr hab. med. Waldemar Karnafel 

Odpowiedzialni za dydaktykę: lek. Arkadiusz Krakowiecki, lek. Agnieszka B. Niebisz. 

Przyjęcia w sprawach studenckich: codziennie w godz. 11 00 –13 00 . 


2 tygodnie zajęć (25 godzin seminariów, 45 godzin ćwiczeń). 

Seminaria – odbywają się w bloku D (lewy łącznik), pokój 23. 

Ćwiczenia – blok D, III piętro. 

Informacje dla studentów znajdują się na tablicy informacyjnej przy Sekretariacie Kliniki, blok D, 

III piętro. 

TEMATY SEMINARIÓW 

I. Z zakresu diabetologii: 

1. Powtórzenie wiadomości o badaniu podmiotowym i przedmiotowym. 

2. Epidemiologia, rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy. 

3. Diagnostyka laboratoryjna w cukrzycy. 

4. Patogeneza i przewlekłe powikłania cukrzycy (makroangiopatia, neuropatia). 

5. Patogeneza i przewlekłe powikłania cukrzycy (retinopatia, nefropatia). 

6. Leczenie cukrzycy typu 2. 

7. Leczenie śpiączek cukrzycowych. 

8. Intensywna i konwencjonalna insulinoterapia. 

9. Hipoglikemia. 

10. Przypadki kliniczne w diabetologii. 

II. Z zakresu gastroenterologii: 

11. Choroba wrzodowa i rak żołądka. 

12. Kamica pęcherzyka żółciowego. 

13. Marskość wątroby. 

14. Ostre zapalenie trzustki. 

15. Przewlekłe zapalenie trzustki oraz zaburzenia wchłaniania. 

16. Choroby jelita grubego. 

12

17. Nieswoiste zapalne choroby jelit. 

18. Badanie endoskopowe górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. 

19. Ostre stany w gastroenterologii. 

20. Przypadki kliniczne w gastroenterologii. 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE I ZALECANE 

1. „Gastroenterologia – wybrane zagadnienia” (pod red. Prof. Jacka Muszyńskiego), Wyd. Akademia 

Medyczna 2005 r. 

2. „Diabetologia – wybrane zagadnienia” (pod red. Prof. Danuty Śliwonik-Janeczko), Wyd. Akademia 

Medyczna 2006 r. 

3. „Choroby wewnętrzne I–II tom”, pod red. Prof. Andrzeja Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 

Kraków 2005 r. 

4. „Choroby wewnętrzne”, pod red. Prof. Franciszka Kokota, PZWL, Warszawa 2002 r. 

5. „Zarys ogólnej diagnostyki lekarskiej”, W. Orłowski, PZWL, Warszawa 1994 r. 

6. „Gastroenterologia i hepatologia kliniczna”, pod red. Stanisława Konturka, PZWL, Warszawa 2001 r. 


Opiekunowie: dr med. Mariusz Jasik, lek. Agnieszka B. Niebisz. 

Studenci biorą udział w powstawaniu prac naukowych z ramienia Kliniki, z możliwością prezentowania 

prac na zjazdach studenckich lub lekarskich oraz uczestniczą w przygotowywaniu publikacji. 

Spotkania członków Koła oraz osób zainteresowanych z omawianiem kolejnych zagadnień z zakresu 

diabetologii odbywają się co około 3 tygodnie w Bibliotece Kliniki (informacja o terminach na 

tablicy informacyjnej przy Sekretariacie Kliniki, blok D, III piętro). 

2. KATEDRA I KLINIKA CHORÓB WEWNĘTRZNYCH I NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO 

Kierownik: Prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr Agnieszka Kuch-Wocial i dr Izabela Łoń. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 11 00 –13 00 (zalecane wcześniejsze umówienie się telefoniczne 

(022) 599 28 28. 

POGRAM NAUCZANIA 

2 tygodnie zajęć (25 godzin seminariów i 45 godz. ćwiczeń). 

KARDIOLOGIA cz. I 

Zajęcia fakultatywne: 

1. Badanie usg serca. 

2. Wrodzone wady serca u dorosłych. 

3. Nabyte wady serca. 

4. Bakteryjne zapalenie wsierdzia. 

5. Zapalenie osierdzia. 

6. Zapalenie mięśnia serca i kardiomiopatie. 

7. Zatorowość płucna. 

8. Przewlekła niewydolność serca. 

9. Zakrzepowe zapalenie żył. 

10. Miażdżyca i zapalne choroby tętnic. 

11. Nadciśnienie pierwotne. 

12. Nadciśnienie wtórne. 

W ramach zajęć programowych ponadto przewiduje się udział: 

– w posiedzeniach klinicznych: demonstracja przypadków klinicznych, 

13

– w kominkach radiologicznych, 

– w posiedzeniach międzyklinicznych. 

Zajęcia fakultatywne blok dwutygodniowy w godz. 14 00 –17 00 w grupie 30–osob. tematyk fakultetów: 

badania nieinwazyjne w diagnostyce chorób układu krążenia. 

Studenckie Koło Naukowe – opiekun dr Bartosz Symonides, 

adres internetowy: wwwam.waw.edu.pl sknnt 

Obowiązujące podręczniki 

1. Wybrane zagadnienia z chorób układu krążenia. Skrypt dla studentów pod red. Z. Gacionga 2006 r. 

2. Badanie Kliniczne. O. Epstein 2004., Wyd. Czelej. 

3. F. Kokot (red.) Choroby wewnętrzne, Wyd. Lek. PZWL, I i II t. 2002. 

4. A. Szczeklik (red.) Choroby wewnętrzne, Wyd. Med. Prak, Kraków 2005. 

Zalecana literatura uzupełniająca 

1. W. Januszewicz, M. Sznajderman: Nadciśnienie tętnicze, PZWL 2002 r. 

2. Angiologia pod red. T. Pasierskiego, Z. Gacionga, A. Torbickiego, J. Szmidta, Wyd. Lek. PZWL 

2004 r. 

Zaliczenie zajęć w oparciu o udział w ćwiczeniach i seminariach oraz kolokwium końcowe 

w postaci testu. 

3. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii 

Kierownik: prof. nadzw. dr hab. Tomasz Bednarczuk 

Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Marcin Debski. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: pon. – pt. 12 00 –13 00 . 

Szczegółowe plany zajęć są podane na tablicach informacyjnych przy Sekretariacie Katedry i Kliniki 

Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii, oraz w sali seminaryjnej Kliniki. 


1 tydzień zajęć, 10 godzin seminariów, 25 godzin ćwiczeń. 

Tematy seminariów: 

1. Niedoczynność przysadki 

2. Guzy przysadki 

3. Pierwotna nadczynność i niedoczynność tarczycy 

4. Guzy tarczycy 

5. Niedoczynność kory nadnerczy 

6. Zespół Cushinga i guzy nadnerczy 

7. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej 

8. Zaburzenia odżywiania/guzy neuroendokrynne 

9. Stany nagłe w endokrynologii 

10. Diagnostyka laboratoryjna w endokrynologii 


Zajęcia seminaryjne odbywają się od poniedziałku do piątku w tygodniu przewidzianym dla danej 

grupy w sali seminaryjnej Kliniki w bloku D na piętrze 7 – odc. B. Początek zajęć o godzinie 8 00 . 

Zajęcia kliniczne prowadzone są na Oddziale Endokrynologii Kliniki. 

14

Zaliczenie zajęć odbywa się w ostatnim dniu ćwiczeń (piątek) na podstawie: 

- obecność na seminariach i ćwiczeniach, 

- sprawdzian pisemny na koniec zajęć (udział w końcowej ocenie 50%), 

- ocena aktywności na zajęciach przez prowadzącego asystenta (udział w końcowej ocenie 50%). 

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE 

1. Podstawy Endokrynologii (skrypt) pod red. E. Bar-Andziak, DW AM 2004. 

2. Endokrynologia w Interna Harrisona, tom III, część XIV, sekcja I, wydanie polskie 2000 r. 

Czelej Sp. z o.o. 

PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE 

1. Choroby Wewnętrzne pod redakcją prof. dr hab. Andrzeja Szczeklika Medycyna Praktyczna, 

Kraków 2010 


Przy klinice istnieje studenckie koło naukowe, którego opiekunem jest dr n. med. U Ambroziak. 

4. Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych 

Kierownik: prof. dr hab. Wiesław Jędrzejczak 

Odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. med. Jolanta Wieczorek. 

Sprawy organizacyjne studentów: od poniedziałku do piątku w godz. od 11 00 –13 00 . 


– 1 tydzień zajęć (10 godz. seminariów i 25 godz. ćwiczeń klinicznych). 

Zajęcia fakultatywne: 

1. Niedokrwistość, 

• Ostre białaczki. 

2. Aplazja szpiku kostnego, 

• Przeszczepienie szpiku kostnego, 

• Przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne. 

3. Chłoniaki nieziarnicze, 

• Chłoniak ziarniczy Hodgkina. 

4. Gammapatie monoklonalne, 

• Przetoczenie preparatów krwiopochodnych. 

5. Interpretacja badań morfologii krwi, 

• Interpretacja badań układu krzepnięcia. 


Zajęcia rozpoczynają się w poniedziałek o godz. 8 00 w sali seminaryjnej Banku Komórek Krwiotwórczych 

– Blok C, niski parter. 

1. Zajęcia kliniczne w podgrupach prowadzone są w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób 

Wewnętrznych – Blok D – IV piętro. 

2. Każdy student obowiązany jest przygotować historię choroby wybranego pacjenta. Przydzielenie 

pacjenta następuje w pierwszym dniu ćwiczeń w trakcie zajęć przy łóżku chorego. Historia 

choroby musi być dostarczona nauczycielowi akademickiemu odbierającemu test zaliczeniowy 

przed rozpoczęciem tego testu. Historia powinna być napisana osobiście, odręcznie i czytelnie 

z pozostawieniem 5 cm marginesu po prawej stronie i zakończona podpisem studenta. 

3. Szczegółowe plany zajęć są podane na tablicach informacyjnych w holu przy Klinice Hematologii, 

Onkologii i Chorób Wewnętrznych oraz w sali seminaryjnej Banku Komórek Krwiotwórczych. 

15

Zaliczenie zajęć odbywa się w ostatnim dniu ćwiczeń (piątek) na podstawie: 

− obecności na wszystkich ćwiczeniach i seminariach, 

− zaliczenia testu sprawdzającego. 

Przy klinice istnieje studenckie koło naukowe 

LITERATURA OBOWIĄZKOWA 

1. Leczenie rozrostowych chorób hematologicznych pod red. Anny Dmoszyńskiej, wyd. Folium Lublin 

2005. 

2. Podstawy hematologii klinicznej. Z. Kuratowska, J. Dwilewicz-Trojaczek (red.) AM. 1997 

(skrypt AM). 

3. Podstawy hematologii A. Dmoszyńska, T. Robak. wyd. Czelej Sp. z o.o. 2003. 

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 

4. Hematologia kliniczna. W. Janicki (red.) PZWL 1991. 

5. Nagłe przypadki w hematologii i onkologii. J. P. Dutcher, P. Wiernik PZWL 1993. 

16

PEDIATRIA 

Informacje ogólne: 

Część grup studenckich (I – V oraz grupy XII – XV) odbywa zajęcia w Katedrze i Klinice Pediatrii 

i Endokrynologii WUM., ul. Marszałkowska 24. 

p.o. Kierownika: dr n. med. Beata Pyrżak 

Część grup studenckich (VI – XI) odbywa zajęcia w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej 1/3. 

Roczny wymiar zajęć 115 godzin: 

30 godz. – wykłady, 

30 godz. – seminaria, 

55 godz. – ćwiczenia. 

Koordynatorzy zajęć z pediatrii i jednocześnie osoby odpowiedzialne z wpis do indeksu: 

Grupy ćwiczące w Klinice Pediatrii i Endokrynologii przy ul. Marszałkowskiej – 

dr n. med. Beata Pyrżak 

Grupy ćwiczące w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej – prof. dr hab. Hanna Szajewska. 

Wykłady dla całego roku odbywają się w semestrze zimowym i letnim w poniedziałki w godz. 

14 00 –15 30 : w semestrze zimowym w sali wykładowej A przy ul. Marszałkowskiej 24, w semestrze letnim 

w sali wykładowej zespołu klinik przy ul. Działdowskiej 1/3. Wykłady obowiązują wszystkich 

studentów IV roku I Wydziału Lekarskiego niezależnie gdzie grupa odbywa ćwiczenia. 

TEMATY WYKŁADÓW: 

Semestr zimowy – Marszałkowska 24 

1. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwojowych u dzieci. 

2. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu moczowego. 

3. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu krwiotwórczego. 

4. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu krążenia. 

5. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu nerwowego. 

6. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w okresie dojrzewania u dzieci. 

7. Postępowanie profilaktyczne i lecznicze po kontakcie z dzieckiem chorym zakaźnie. 

8. Problemy uzależnień u dzieci. 

Semestr letni – Działdowska 1/3 

1. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu oddechowego. 

2. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu pokarmowego. 

3. Dojrzewanie układu odpornościowego u dzieci. 

4. Stany naglące w pediatrii. 

5. Medycyna ambulatoryjna wieku dziecięcego. 

6. Choroby alergiczne u dzieci. 

7. Choroby tkanki łącznej u dzieci. 


Zagadnienia z pediatrii ogólnej oraz endokrynologii wieku rozwojowego badanie podmiotowe 

i przedmiotowe dziecka w poszczególnych okresach rozwojowych ocena auksologiczna w okresach 

rozwojowych ocena rozwoju psychicznego i umysłowego dziecka algorytmy diagnostyczne. 


1. Szczepienia ochronne. 

2. Podstawowe wiadomości z zakresu zaburzeń wodno-elektrolitowych. 

3. Najważniejsze choroby infekcyjne okresu niemowlęcego. 

4. Fizjopatogeneza gospodarki wapniowo-fosforanowej (krzywica, tężyczka, zaburzenia czynności 

przytarczyc). 

5. Zaburzenia wzrastania i dojrzewania. 

17

6. Choroby tarczycy. 

7. Choroby metaboliczne u dzieci. 

8. Choroby nadnerczy. 

9. Stany hipoglikemiczne. 

10. Cukrzyca. 

11. Zmiany skórne u dzieci – zasady postępowania. 

12. Zespół metaboliczny. Nadwaga. Otyłość. 

13. Ostre zatrucia u dzieci. 

14. Żywienie dzieci zdrowych. 

Zajęcia w Klinice Pediatrii i Endokrynologii odbywają się na oddziale przy ul. Marszałkowskiej 24, 

tel. (022) 522 73 60, sekret. 522 74 35. 

p.o. Kierownika Katedry i Kliniki: dr n. med. Beata Pyrżak 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Danuta Janczarska 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: godz. 11 30 –12 30 ; tel. (022) 629 06 05, 552 73 60. 

Zajęcia w szpitalu przy ul. Działdowskiej odbywają się w następujących Klinikach: 

I Katedra Pediatrii Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, tel. (022) 452 32 04, 

kierownik – prof. Marek Kulus. 

Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci – tel. (022) 452 32 01, 452 32 20, 

kierownik – prof. Andrzej Radzikowski. 

II Katedra Pediatrii – Kierownik Katedry i Kliniki – prof. dr hab. Hanna Szajewska 

W skład II Katedry Patologii Wchodzi: 

Klinika Diabetologii, Patologii Noworodka i Wad Wrodzonych – tel./fax (022) 452 33 09, 

tel. (022) 452 32 54. 

Kierownik Katedry i Kliniki – prof. dr hab. Hanna Szajewska 

Odpowiedzialne za dydaktykę w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej: 

lek. Agnieszka Mazur – tel. (022) 452 32 37-8. 

lek. Anna Chmielewska – tel. (022) 452 32 92 

dr n. med. Ewa Pańkowska – (022) 452 32 84. 

PROGRAM ĆWICZEŃ 

1. Badanie podmiotowe i fizyczne niemowlęcia i dziecka starszego. 

2. Ocena odrębności rozwojowej niemowlęcia i dziecka aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości. 

3. Posługiwanie się siatkami centylowymi. 

4. Praktyczne zasady żywienia naturalnego i sztucznego. 

5. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej – pojęcie normy z uwzględnieniem wieku dziecka. 

6. Badanie dzieci chorych przebywających w oddziałach poszczególnych klinik, ocena występujących 

u nich patologii, przeprowadzenie rozumowania klinicznego i różnicowania. 


Ćwiczenia i seminaria odbywają się w 3–tygodniowych blokach w godz. 815 – 1300 w Klinikach 

przy ul. Marszałkowskiej 24 lub ul. Działdowskiej 1. 


Asystent prowadzący ćwiczenia wydaje o studentach opinię na piśmie (na indywidualnej karcie studenta). 

Po zakończeniu ćwiczeń każdy student zdaje kolokwium u Kierownika Kliniki lub upoważnionego 

adiunkta. Zdanie kolokwium jest warunkiem zaliczenia ćwiczeń. 

Przystąpić do kolokwium może tylko ten student, który spełnia takie warunki jak obecność na 

wszystkich ćwiczeniach i seminariach oraz wykazuje się wymaganą wiedzą praktyczną i teoretyczną 

(z ćwiczeń, seminariów., wykładów, raportów). 

18

Nauczanie pediatrii kończy się egzaminem na VI roku studiów. Egzamin składa się z części teoretycznej 

(test) oraz praktycznej. Nie przewiduje się zwolnień z egzaminu teoretycznego (test). 

Ocena końcowa z pediatrii będzie zależeć od egzaminu teoretycznego, praktycznego oraz uzyskanych 

wyników poszczególnych lat nauki. 

Egzamin teoretyczny (test) będzie obejmował głównie tematykę wykładów, seminariów i ćwiczeń. 


1. ,,Pediatria” red. K. Kubicka, K. Kawalec PZWL Warszawa 2004 

2. „Diagnostyka różnicowa najczęstszych objawów w praktyce pediatrycznej” red. W. Kawalec, A. 

Milanowski PZWL 2003. 

3. „Repetytorium z pediatrii” red. W. Kawalec, K. Kubicka PZWL Warszawa 2005. 

4. „Norma kliniczna w pediatrii” red. M. Krawczyński PZWL Warszawa 2005. 

5. „Endokrynologiczne i immunologiczne problemy w pediatrii” red. E. Weimann, G. Horneff 

PZWL Warszawa 2005. 

W I Katedrze Pediatrii odbywają się zajęcia fakultatywne zakresu pulmonologii i chorób alergicznych, 

pediatrii ogólnej i gastroenterologii. 

W II Katedrze Pediatrii prowadzone są zajęcia fakultatywne „Jak czytać publikacje naukowe? 

Podstawy EBM.” 

Program zajęć fakultatywnych dostępny jest w przewodniku dydaktycznym dotyczącym zajęć fakultatywnych. 

Informacje ogólne: 

Część grup studenckich (I – V oraz grupy XII i XIII) odbywa zajęcia w Katedrze i Klinice 

Pediatrii i Endokrynologii WUM., ul. Marszałkowska 24. 

p.o. Kierownika: dr n. med. Beata Pyrżak. 

Część grup studenckich (VI – XI) odbywa zajęcia w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej 1/3. 

Roczny wymiar zajęć 115 godzin: 

30 godz. – wykłady, 

30 godz. – seminaria, 

55 godz. – ćwiczenia. 

Koordynatorzy zajęć z pediatrii i jednocześnie osoby odpowiedzialne z wpis do indeksu: 

Grupy ćwiczące w Klinice Pediatrii i Endokrynologii przy ul. Marszałkowskiej – 

dr n. med. Beata Pyrżak. 

Grupy ćwiczące w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej – prof. dr hab. Hanna Szajewska. 

Wykłady dla całego roku odbywają się w semestrze zimowym i letnim w poniedziałki w godz. 

14 00 –15 30 : w semestrze zimowym w sali wykładowej A przy ul. Marszałkowskiej 24, w semestrze letnim 

w sali wykładowej zespołu klinik przy ul. Działdowskiej 1/3. Wykłady obowiązują wszystkich 

studentów IV roku I Wydziału Lekarskiego niezależnie gdzie grupa odbywa ćwiczenia. 

TEMATY WYKŁADÓW: 

Semestr zimowy – Marszałkowska 24 

1. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwojowych u dzieci. 

2. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu moczowego. 

3. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu krwiotwórczego. 

4. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu krążenia. 

5. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu nerwowego. 

6. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w okresie dojrzewania u dzieci. 

7. Postępowanie profilaktyczne i lecznicze po kontakcie z dzieckiem chorym zakaźnie. 

8. Problemy uzależnień u dzieci. 

19

Semestr letni – Działdowska 1/3 

1. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu oddechowego. 

2. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu pokarmowego. 

3. Dojrzewanie układu odpornościowego u dzieci. 

4. Stany naglące w pediatrii. 

5. Medycyna ambulatoryjna wieku dziecięcego. 

6. Choroby alergiczne u dzieci. 

7. Choroby tkanki łącznej u dzieci. 


Zagadnienia z pediatrii ogólnej oraz endokrynologii wieku rozwojowego badanie podmiotowe 

i przedmiotowe dziecka w poszczególnych okresach rozwojowych ocena auksologiczna w okresach 

rozwojowych ocena rozwoju psychicznego i umysłowego dziecka algorytmy diagnostyczne. 


1. Szczepienia ochronne. 

2. Podstawowe wiadomości z zakresu zaburzeń wodno-elektrolitowych. 

3. Najważniejsze choroby infekcyjne okresu niemowlęcego. 

4. Fizjopatogeneza gospodarki wapniowo-fosforanowej (krzywica, tężyczka, zaburzenia czynności 

przytarczyc). 

5. Zaburzenia wzrastania i dojrzewania. 

6. Choroby tarczycy. 

7. Choroby metaboliczne u dzieci. 

8. Choroby nadnerczy. 

9. Stany hipoglikemiczne. 

10. Cukrzyca. 

11. Zmiany skórne u dzieci – zasady postępowania. 

12. Zespół metaboliczny. Nadwaga. Otyłość. 

13. Ostre zatrucia u dzieci. 

14. Żywienie dzieci zdrowych. 

Zajęcia w Klinice Pediatrii i Endokrynologii odbywają się na oddziale przy ul. Marszałkowskiej 24, 

tel. (022) 522 73 60, sekret. 522 74 35. 

p.o. Kierownika Katedry i Kliniki: dr n. med. Beata Pyrżak 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Danuta Janczarska 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: godz. 1130 – 1230; tel. (022) 629 06 05, 552 73 60. 

Zajęcia w szpitalu przy ul. Działdowskiej odbywają się w następujących Klinikach: 

I Katedra Pediatrii Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, tel. (022) 452 32 04, 

kierownik – prof. Marek Kulus. 

Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci – tel. (022) 452 32 01, 452 32 20, 

kierownik – prof. Andrzej Radzikowski. 

II Katedra Pediatrii – Kierownik Katedry i Kliniki – prof. dr hab. Hanna Szajewska 

W skład II Katedry Patologii Wchodzi: 

Klinika Diabetologii, Patologii Noworodka i Wad Wrodzonych – tel./fax (022) 452 33 09, 

tel. (022) 452 32 54. 

Kierownik Katedry i Kliniki – prof. dr hab. Hanna Szajewska 

Odpowiedzialne za dydaktykę w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej: 

lek. Marlena Błazik – tel. (022) 452 32 84 

dr n. med. Ewa Pańkowska – (022) 452 32 84. 

20

PROGRAM ĆWICZEŃ 

1. Badanie podmiotowe i fizyczne niemowlęcia i dziecka starszego. 

2. Ocena odrębności rozwojowej niemowlęcia i dziecka aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości. 

3. Posługiwanie się siatkami centylowymi. 

4. Praktyczne zasady żywienia naturalnego i sztucznego. 

5. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej – pojęcie normy z uwzględnieniem wieku dziecka. 

6. Badanie dzieci chorych przebywających w oddziałach poszczególnych klinik, ocena występujących 

u nich patologii, przeprowadzenie rozumowania klinicznego i różnicowania. 


Ćwiczenia i seminaria odbywają się w 3–tygodniowych blokach w godz. 8 15 – 13 00 w Klinikach 

przy ul. Marszałkowskiej 24 lub ul. Działdowskiej 1. Dla studentów ćwiczących w Klinikach przy 

ul. Działdowskiej został przygotowany sylabus, który obejmuje obowiązujący zakres umiejętności, 

których studenci nabywają w trakcie ćwiczeń. 

PEDIATRIA IV ROK – ćwiczenia 

SYLLABUS 

Klinika Pneumonologii i Chorób Alergicznych Wieku Dziecięcego 

Klinika Gastroenterologii i śywienia Dzieci 

Klinika Pediatrii 

PODRĘCZNIKI: 

1. „Pediatria” K. Kubicka, W. Kawalec, PZWL 

2. „Pediatria - podręcznik do lekarskiego egzaminu państwowego” A. Dobrzańska, J. RyŜko, U&P 

3. „Pediatria. Poradnik kliniczny”, S. Illing, S. Springer (tłumaczenie P. Albrecht), U&P 

4. „Pediatria”, Lissauer T, Klayden G. 

5. Piśmiennictwo medyczne. 

Wymagana wiedza podstawowa zawarta jest w całości w skryptach wydanych przez WUM, 

podręczniki polecane są jako uzupełniające. 

ORGANIZACJA ZAJĘĆ: 

Zajęcia w Klinikach odbywają się w blokach, według planu: 

8.15 - raport lekarski 

9.00 - 11.00 - zajęcia przy łóŜku chorego 

11.30 -13.00 - seminarium 

UDZIAŁ STUDENTÓW W PROCESIE DYDAKTYCZNYM: 

Studenci na zajęcia przy łóŜku chorego przychodzą przygotowani korzystając z wykazu polecanych 

podręczników i zgodnie z tematyką poszczególnych ćwiczeń. W czasie zajęć studenci są aktywni, ich 

wiedza jest weryfikowana i uzupełniana. 

Student zobowiązany jest do posiadania fartucha oraz stetoskopu. Asystent ma prawo nie dopuścić 

do zajęć jeśli powyŜsze warunki nie zostaną spełnione. Student ma moŜliwość odrobienia 

nieobecności w formie uzgodnionej z asystentem. 

Studenci zainteresowani pediatrią mogą pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności w ramach działających 

przy Klinikach kół naukowych. 

SKN przy Klinice Pneumonologii i Chorób Alergicznych Wieku Dziecięcego 

Opiekun: dr n. med. Agnieszka Krauze; email: AgaKrauze@hotmail.com 

SKN GEKON przy Klinice Gastroenterologii i śywienia Dzieci 

Opiekun: lek. Marcin Dziekiewicz; email: marcin.dziekiewicz@wum.edu.pl 

SKN przy Klinice Pediatrii 

Opiekun: dr n. med. Marek Ruszczyński; email: marek.ruszczynski@gmail.com 

CELE ZAJĘĆ 

Po zakończeniu zajęć student powinien posiadać następujące umiejętności: 

1. Zebrać wywiad lekarski u dziecka małego i dziecka starszego. 

2. Przeprowadzić badanie przedmiotowe. 

3. Ocenić stan odŜywienia dziecka z zastosowaniem siatek centylowych. 

4. Ustalić optymalny sposób karmienia dziecka w zaleŜności od wieku. 

5. Rozpoznać czy dziecko osiągnęło odpowiedni dla wieku stopień rozwoju psychoruchowego. 

6. OdróŜnić fizjologię od choroby, znając zakres norm w badaniu przedmiotowym, podstawowych 

badaniach laboratoryjnych i obrazowych. 

21


Asystent prowadzący ćwiczenia wydaje o studentach opinię na piśmie (na indywidualnej karcie 

studenta). 

Po zakończeniu ćwiczeń każdy student zdaje kolokwium u Kierownika Kliniki lub upoważnionego 

adiunkta. Zdanie kolokwium jest warunkiem zaliczenia ćwiczeń. 

Przystąpić do kolokwium może tylko ten student, który spełnia takie warunki jak obecność na 

wszystkich ćwiczeniach i seminariach oraz wykazuje się wymaganą wiedzą praktyczną i teoretyczną 

(z ćwiczeń, seminariów., wykładów, raportów). Nauczanie pediatrii kończy się egzaminem na 

VI roku studiów. Egzamin składa się z części teoretycznej (test) oraz praktycznej. Nie przewiduje się 

zwolnień z egzaminu teoretycznego (test). 

Ocena końcowa z pediatrii będzie zależeć od egzaminu teoretycznego, praktycznego oraz uzyskanych 

wyników poszczególnych lat nauki. 

Egzamin teoretyczny (test) będzie obejmował głównie tematykę wykładów, seminariów i ćwiczeń. 


1. „Pediatria” red. K. Kubicka, K. Kawalec PZWL Warszawa 2004. 

2. „Diagnostyka różnicowa najczęstszych objawów w praktyce pediatrycznej” red. W. Kawalec, A. 

Milanowski PZWL 2003. 

3. „Repetytorium z pediatrii” red. W. Kawalec, K. Kubicka PZWL Warszawa 2005. 

4. „Norma kliniczna w pediatrii” red. M. Krawczyński PZWL Warszawa 2005. 

5. „Endokrynologiczne i immunologiczne problemy w pediatrii” red. E. Weimann, G. Horneff 

PZWL Warszawa 2005. 

W II Katedrze Pediatrii prowadzone są zajęcia fakultatywne Jak czytać publikacje naukowe? 

Podstawy EBM. 

Cel zajęć 

Dostarczenie narzędzi potrzebnych do skuteczniejszego praktykowania medycyny w duchu EBM. 

Narzędzia te to między innymi wiedza i umiejętności umożliwiające: 

• Zadawanie precyzyjnych pytań klinicznych, na które można uzyskać jasną odpowiedź, 

• Szybkie i efektywne znajdowanie wiarygodnych informacji, 

• Odróżnianie informacji bardziej od mniej wiarygodnych, 

• Wyłowienie informacji przydatnych klinicznie, czyli istotnych dla pacjentów, 

• Zrozumienie języka badań klinicznych i publikacji medycznych, 

• Zrozumiałe i proste przekazanie informacji pacjentom. 

22

DERMATOLOGIA I WENEROLOGIA 

Katedra i Klinika Dermatologiczna 

ul. Koszykowa 82 A, tel. (022) 502 13 24 (sekretariat) 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Wiesław Gliński 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n med. Maria Siwicka, tel. (022) 502 13 90. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: codziennie 12 00 –13 00 . 

Klinika Dermatologii i Wenerologii 

ul. Koszykowa 82 A, tel. (022) 502 13 13 (sekretariat). 

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Sławomir Majewski 

Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Iwona Rudnicka, tel. (022) 502 11 61. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 8 00 –13 00 . 

Roczny wymiar godzin dydaktycznych wynosi 90 godzin: 35 godz. seminaria, 55 godz. ćwiczenia. 


Celem nauczania dermatologii jest zapoznanie studentów z najczęstszymi chorobami skóry, 

z którymi będą się spotykali jako lekarze ogólni. Szczególny nacisk położony jest na zmiany polekowe, 

grzybice, choroby bakteryjne i wirusowe, choroby autoimmunologiczne, alergiczne, choroby 

skóry będące objawem schorzeń narządów wewnętrznych i nowotworów złośliwych oraz nowotwory 

skóry i stany przednowotworowe. 

Podczas ćwiczeń studenci uczą się zbierania wywiadu dermatologicznego, opisu zmian skórnych, 

rozpoznania i różnicowania oraz leczenia. Biorą bezpośredni udział w obchodach i pracy z chorymi. 

W ambulatorium mają możność oglądania pacjentów z najczęściej spotykanymi chorobami skóry 

oraz zapoznania się z recepturą dermatologiczną. 

Celem nauczania wenerologii jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami chorób 

przenoszonych drogą płciową: ich epidemiologią, objawami klinicznymi, różnicowaniem i leczeniem. 

Obok zagadnień klinicznych omawiane są: nowe dane dotyczące etiopatogenezy, nowoczesne 

metody diagnostyczne, sposób prowadzenia wywiadu wenerologicznego, a także zasady postępowania 

epidemiologicznego i profilaktyka chorób przenoszonych droga płciową. 

OBOWIĄZUJĄCE TEMATY Z DERMATOLOGII xx 

1. Anatomia skóry i przydatków /do przygotowania na pierwszy dzień ćwiczeń/. 

2. Semiotyka. 

3. Choroby ropne skóry i inne choroby bakteryjne (różyca, łupież rumieniowy, boreliozy). 

4. Gruźlica skóry. 

5. Sarkoidoza skóry. 

6. Grzybice skóry (wywołane przez dermatofity i grzyby drożdżopodobne). 

7. Choroby pasożytnicze skóry (wszawica, świerzb). 

8. Choroby wirusowe skóry (grupa opryszczek, mięczak zakaźny, zakażenia HPV). 

9. Łupież różowy Giberta. 

10. Liszaj płaski. 

11. Rumienie (rumień wielopostaciowy, rumień trwały, rumień guzowaty). 

12. Choroby alergiczne i choroby zawodowe skóry. 

13. Polekowe zmiany skóry. 

14. Panniculitis Christian – Weber. 

15. Fotodermatozy i porfirie. 

16. Łuszczyca. 

17. Choroby pęcherzowe. 

18. Choroby tkanki łącznej. 

23

19. Choroby związane z nadmiernym rogowaceniem. 

20. Pokrzywka barwnikowa. 

21. Rewelatory skórne zmian nowotworowych. 

22. Owrzodzenia podudzi. 

23. Choroby naczyniowe skóry. 

24. Zmiany skórne w cukrzycy. 

25. Znamiona i nowotwory łagodne. 

26. Stany przedrakowe i raki in situ. 

27. Nowotwory złośliwe skóry. 

28. Chłoniaki skóry i stany poprzedzające. 

29. Zaburzenia barwnikowe. 

30. Choroby łojotokowe. 

31. Choroby gruczołów potowych. 

32. Choroby włosów. 

xx 

Tematy nadobowiązkowe podawane są na tablicy ogłoszeń w holu Kliniki. 

OBOWIĄZUJĄCE TEMATY Z WENEROLOGII 

1. Kiła objawowa wczesna. 

2. Kiła objawowa późna, ze szczególnym uwzględnieniem kiły układu nerwowego. 

3. Kiła utajona wczesna i późna. 

4. Profilaktyka kiły wrodzonej. 

5. Odczyny serologiczne i wybrane problemy immunologiczne w przebiegu kiły. 

6. Leczenie kiły i kontrola po leczeniu. 

7. Rzeżączka, powikłania rzeżączki, leczenie i kontrola po leczeniu. 

8. Nierzeżączkowe zakażenia dróg moczowo–płciowych oraz drożdżyca narządów płciowych. 

9. AIDS – epidemiologia, klinika, leczenie. 

10. AIDS i choroby skóry. 

11. Zakażenie HIV a choroba przenoszona drogą płciową. 

12. Kłykciny kończyste. 

13. Opryszczka narządów płciowych. 


Szczegółowy rozkład zajęć podawany jest na tablicy informacyjne w holu Kliniki. 

Seminaria odbywają się w godz. 8 00 –9 10 oraz 10 15 –11 30 . 

Ćwiczenia na oddziale męskim lub kobiecym odbywają się w godz. 9 20 –10 50 . 

Ćwiczenia w ambulatorium odbywają się w godz. 9 20 –11 30 . 

Ćwiczenia z asystentem prowadzącym grupę – w różnych godzinach między 8 00 a 12 30 , zgodnie 

z planem zajęć w układzie 3–tygodniowym. 

W tygodniu przeznaczonym na zajęcia z wenerologii ćwiczenia odbywają się na oddziale i w ambulatorium 

Centrum i w Przychodni Nierzeżączkowych Zapaleń Cewki Moczowej. 

ZASADY I FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa. 

Obowiązuje punktualność. Spóźnienia wymagają odrabiania w dodatkowych terminach. 

Asystenci prowadzący podgrupy wystawiają ocenę za ćwiczenia po przeprowadzeniu kolokwium 

z całości obowiązującego programu, które odbywa się w ostatnim dniu ćwiczeń. 

Egzamin praktyczny stanowi część egzaminu końcowego. Polega on na zebraniu wywiadu, zbadaniu 

chorego, rozpoznaniu, różnicowaniu i proponowanym leczeniu; odbywa się dla całej grupy 

w umówionych poprzednio terminach, nie później niż 3 tygodnie po zakończeniu ćwiczeń /za wyjątkiem 

grupy ćwiczącej w ostatnim bloku/. 

24

Egzamin testowy obowiązuje wszystkich studentów. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu testowego 

jest uzyskanie pozytywnej oceny z: ćwiczeń z dermatologii, ćwiczeń z wenerologii i z egzaminu 

praktycznego. 


1. Jabłońska S., Majewski S. „Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową”. PZWL, 

Warszawa 2005. 

2. Mroczkowski T.: „Choroby przenoszone drogą płciową”. Wyd. Czelej, Lublin, 2006. 

3. Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. „Dermatologia w praktyce” PZWL, Warszawa 2005. 

Piśmiennictwo zalecane 

1. Jabłońska S.: „Choroby skóry” PZWL, Warszawa, 1980. 

2. Braun-Falco O. i wsp.: „Dermatologia”, Czelej, Lublin, 2004. 

3. Hunter J. A. A. i wsp.: „Clinical Dermatology”, Blackwell Science, 2002. 


Opiekun Koła: dr n. med. Małgorzata Olszewska 

Zebrania koła odbywają się raz w miesiącu. 

Formami zajęć na zebraniach są: 

a. referaty teoretyczne dotyczące wybranych zagadnień, 

b. demonstracje przypadków dyskusyjnych, najczęściej z pogranicza dermatologii i innych 

dyscyplin, 

c. dyskusje dotyczące najnowszych poglądów, mechanizmów powstawania i leczenia niektórych 

chorób skóry. 

Ponadto studenci mogą brać udział w pracach naukowych poszczególnych pracowni. 

25

PSYCHIATRIA 

Katedra i Klinika Psychiatryczna 

Warszawa, ul. Nowowiejska 27, tel. (022) 825-12-36, fax (022) 825-13-15, www.psych.waw.pl 

Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. Waldemar Szelenberger 

Odpowiedzialne za dydaktykę: dr n. hum. Małgorzata Kostecka-Walenta, 

dr n. hum. Tomasz Gajda. 

Przyjęcia w sprawach studenckich: sekretariat, wtorki 12 00 –13 00. . 

Program nauczania realizowany jest w wymiarze rocznym 120 godz. 

(20 godz. wykładów, 30 godz. seminariów, 70 godz. ćwiczeń), w blokach czterotygodniowych. 

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU 

Celem nauczania jest zapoznanie słuchaczy z aktualnymi neurobiologicznymi koncepcjami zaburzeń 

psychicznych oraz niezbędnymi w praktyce ogólnolekarskiej wiadomościami z zakresu diagnostyki 

i terapii psychiatrycznej. W szczególności celem zajęć jest zdobycie umiejętności, które 

w przyszłej praktyce lekarskiej pozwolą na: 

– właściwe rozpoznawanie zaburzeń psychicznych, 

– samodzielne leczenie niektórych zaburzeń, 

– udzielanie pomocy psychiatrycznej w trybie doraźnym, 

– współuczestniczenie w programach profilaktycznych, a ponadto, 

– rozumienie sposobu funkcjonowania chorego w trudnych sytuacjach życiowych, 

– rozumienie własnych zachowań wobec pacjenta i umiejętność ich korygowania. 


Zajęcia obejmują następujące tematy: 

1. Psychopatologia. 

2. Schizofrenia i psychozy urojeniowe. 

3. Zaburzenia afektywne. 

4. Zaburzenia lękowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną. 

5. Zaburzenia osobowości. 

6. Zaburzenia psychiczne na tle organicznym. 

7. Upośledzenie umysłowe. 

8. Leczenie zaburzeń psychicznych w ciąży. 

9. Uzależnienie od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. 

10. Doraźna pomoc psychiatryczna. 

11. Leczenie zaburzeń psychicznych. 

12. Orzecznictwo w psychiatrii. 

13. Podstawy medycyny snu. 

Organizacja zajęć 

Zajęcia rozpoczyna wykład w godz. 8 25 –9 10 w sali wykładowej na parterze Szpitala Nowowiejskiego. 

Po 10 min. przerwy rozpoczynają się ćwiczenia w oddziałach, w godz. 9 20 –13 15 . 

Szczegółowy plan zajęć dla każdego bloku znajduje się na tablicy ogłoszeń przed salą wykładową, 

przy sekretariacie kliniki i w internecie. W czasie ćwiczeń obowiązuje napisanie historii choroby 

pacjenta przydzielonego studentowi przez asystenta prowadzącego ćwiczenia. 

Zasady oceny 

Obowiązuje zaliczenie wszystkich zajęć. Zajęcia opuszczone trzeba odrobić. Przy 1–2 nieobecnościach 

usprawiedliwionych można odrobić ćwiczenia podczas dyżuru lekarskiego. Jeśli liczba nieobecności 

usprawiedliwionych jest większa od 2, sposób zaliczenia ćwiczeń ustala osoba odpowiedzialna 

za dydaktykę, w porozumieniu z kierownikiem kliniki. Kontrola wyników nauczania odbywa 

26

się w toku całego czasu trwania ćwiczeń. W ostatnim dniu ćwiczeń asystent dokonuje sprawdzenia 

wiadomości. Egzamin testowy przeprowadzany jest w sesji letniej. Istnieje możliwość zdawania 

egzaminu po cyklu ćwiczeń. Do egzaminu przed sesją dopuszczeni są studenci, którzy zaliczyli 

ćwiczenia z oceną więcej niż dobrą. 


. Bilikiewicz A (red.) Psychiatria dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 



. Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Psychiatria. Tom I: Podstawy 

psychiatrii. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002. 

. Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Psychiatria. Tom II: Psychiatria 

Kliniczna. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002. 

3. Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Psychiatria. Tom III: Terapia, 

zagadnienia etyczne, prawne, organizacyjne i społeczne. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 

Wrocław 2003. 

4. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD–10. Opisy kliniczne i wskazówki 

diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii 

i Neurologii, Kraków–Warszawa 2000. 

5. Szelenberger W. (red.). Bezsenność. Via Medica, Gdańsk 2007. 

6. Grzesiuk L. (red.). Psychoterapia. Tom I: Teoria. Podręcznik akademicki. Enteia, Warszawa 2005. 

7. Grzesiuk L. (red.). Psychoterapia. Tom II: Praktyka. Podręcznik akademicki. Enteia, Warszawa 

2006. 

8. Semple D., Smyth R., burns J., Darjee R., McIntosh A. Oxford Handbook of Psychiatry. Oxford 

University Press 2005. 

9. Sims A. C. P. Symptoms in the Mind: An Introduction to Descriptive Psychopatology Third 

edition Elsevier 2006. 

Studenckie Koło Naukowe 

Przy Klinice Psychiatrycznej działa Studenckie Koło Naukowe. Opiekunem Koła jest dr n. 

med. Dariusz Maciej Myszka. Spotkania Koła odbywają się co 2 tygodnie. Informacje o zebraniach 

wywieszane są na tablicach ogłoszeń w dziekanacie i w CSK przy ul. Banacha. Koło umożliwia 

pogłębianie wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu psychiatrii, udział w badaniach naukowych 

prowadzonych w klinice, realizację własnych projektów badawczych. W okresie wakacji organizowane 

są wyjazdy na obozy naukowe w kraju i za granicą. 

Klinika prowadzi zajęcia fakultatywne z następujących tematów: medycyna snu, diagnostyka 

i leczenie depresji, problemy diagnostyki i terapii uzależnienia od środków psychoaktywnych. Zgłoszenia 

przyjmowane są w sekretariacie, tel. (022) 825-12-36. 

27

PSYCHIATRIA DZIECIĘCA 

Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego 

ul. Marszałkowska 24, 00-576 Warszawa, tel.: (22) 52-27-480, tel./fax: (22) 621-16-45 

e-mail: ula@litewska.edu.pl 

Kierownik Kliniki : prof. dr hab. n. med. Tomasz Wolańczyk 

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr med. Celina Tomaszewicz-Libudzic. 

Godziny przyjęć w sprawach studentów: poniedziałek 9 00 –11 00 . 

WYMIAR GODZIN PRZEDMIOTU 

Semestr VII 

Wykłady – 4godz. 

Ćwiczenia – 12 godz. 

Seminaria – 7 godz. 

Ogółem – 23 godz. 

FORMA ZALICZENIA PRZEDMIOTU 

Zajęcia zalicza się na podstawie obecności na seminariach i ćwiczeniach, które są obowiązkowe. 

Student jest zobowiązany przygotować się do każdego zajęcia na podstawie podanej literatury. 

CEL NAUCZANIA 

Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z prawidłowym rozwojem psychoruchowym 

dziecka oraz z przyczynami, obrazem klinicznym i metodami terapii zaburzeń psychicznych 

u dzieci i młodzieży. 


Tematy wykładów: 

1. Propedeutyka psychiatrii dziecięcej (przyczyny zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, 

w tym znaczenie czynników genetycznych, rola rodziny i środowiska) – wykład w pierwszy 

czwartek marca w godz. 13 45 –15 15 . 

2. Rozwój człowieka: poznawczy, emocjonalny, społeczny. Tworzenie więzi. Fazy życia rodziny 

– wykład w drugi czwartek marca w godz. 13 45 –15 15 . 


1. Psychopatologia rozwojowa, badanie psychiatryczne dziecka i dorastającego, odmienności 

obrazu zaburzeń psychicznych u dzieci. 

2. Zaburzenia psychiczne specyficzne dla okresu wczesnego dzieciństwa: zaburzenia więzi, całościowe 

zaburzenia rozwoju, zespół dziecka krzywdzonego. 

3. Zaburzenia psychiczne specyficzne dla okresu przedszkolnego: mutyzm wybiórczy, moczenie 

i zanieczyszczanie się, tiki, OCD. 

4. Zaburzenia psychiczne ujawniające się w okresie szkolnym: specyficzne zaburzenia rozwojowe 

umiejętności szkolnych, zespół hiperkinetyczny, zaburzenia zachowania. 

5. Zaburzenia psychiczne specyficzne dla okresu dorastania: jadłowstręt psychiczny, bulimia 

nervosa, próby samobójcze. 

28

Tematy ćwiczeń: 

W czasie ćwiczeń prowadzone są ze studentami: 

• badanie psychiatryczne dziecka, 

• stawianie diagnozy, 

• różnicowanie objawów psychopatologicznych, 

• planowanie terapii. 

Staramy się dobierać pacjentów zgodnie z tematami omawianymi podczas seminariów. 

Organizacja zajęć: 

• wykłady odbywają się w sali wykładowej „A” Samodzielnego Publicznego Dziecięcego 

Szpitala Klinicznego w Warszawie, ul. Marszałkowska 24, piętro V. 

• seminaria i ćwiczenia odbywają się w Klinice Psychiatrii Wieku Rozwojowego WUM 

w Warszawie, ul. Marszałkowska 24, klatka V, piętro VI, zgodnie z planem podanym przez 

Dziekanat I WL dla poszczególnych grup, przez 5 dni w tygodniu w godz. 8 30 –11 30 (jeden 

dzień do godz. 10 45 ). 

Obowiązuje biały fartuch i zmiana obuwia 

Piśmiennictwo obowiązujące 

1. Komender J.: Wybrane zagadnienia z psychiatrii (skrypt). Akademia Medyczna, Warszawa 

1998. 

2. Goodman F., Scott S. (Rabe-Jabłońska J. – red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. Wydawnictwo 

Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000. 

3. Namysłowska I (red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2004. 

4. Wolańczyk T., Komendr J.: Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Wydawnictwo 

PZWL, Warszawa 2005. 

Studenci mogą uczestniczyć w zebraniach Koła Naukowego, a także w zajęciach fakultatywnych 

– z psychiatrii dzieci i młodzieży. 

29

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA 

Koordynatorem nauczania diagnostyki laboratoryjnej jest: 

prof. n. med. dr hab. Maria Wąsik 

Zajęcia odbywają się w: 

• Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego 

I Wydz. Lekarskiego WUM 00-576 Warszawa, ul. Marszałkowska 24, tel. (022) 629 65 17. 

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Urszula Demkow 

e-mail: zdl@wum.edu.pl, www.wum.edu.pl/zdl 

Odpowiedzialna za dydaktykę: prof. dr hab. n. med. Urszula Demkow 

Przyjęcia w sprawach studenckich: Pracownia Immunologii Komórkowej, poniedziałki i środy 

godzina 12 30 – 14 00 . 

• Centralnym Laboratorium Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus, Centrum Leczenia 

Urazów Wielonarządowych 02-005 Warszawa, ul. Lindleya 4, tel. (022) 502 10 33. 

Kierownik Labartorium: dr n. med. Dorota Matuszewicz, 

Roczny wymiar zajęć wynosi 45 godz. w tym: 5 godz. wykładów, 15 godz. seminariów, 25 godz. 

ćwiczeń, 

. Wykłady są w sali wykładowej przy ul. Marszałkowskiej 24. 


Omawiane są następujące zagadnienia, obowiązujące studentów do egzaminu. 

Tematy wykładów 

1. Diagnostyka zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. 

2. Zastosowanie technik biologii molekularnej w diagnostyce laboratoryjnej. 

3. Podstawy serologii i transfuzjologii. 

4. Diagnostyka laboratoryjna zakażeń pasożytniczych i wirusowych (TORCH). 

Zagadnienia omawiane na wykładach nie będą powtarzane na seminariach. Znajomość tych 

zagadnień obowiązuje do egzaminu. 

Tematy seminariów i ćwiczeń 

1. Zasady pobierania materiału do badań laboratoryjnych. 

2. Podstawowe błędy laboratoryjne i pozalaboratoryjne, kontrola jakości badań. 

3. Pojęcie zakresu wartości referencyjnych i metody ich wyznaczania. 

4. Wartość diagnostyczna wyników badań laboratoryjnych. 

5. Podstawowe parametry laboratoryjne dla oceny zaburzeń równowagi kwasowo–zasadowej 

i wodno–elektrolitowej. 

6. Możliwości laboratoryjne oceny jakościowej i ilościowej białek surowicy i płynów ustrojowych, 

z uwzględnieniem metod immunochemicznych i immunologicznych. 

7. Markery nowotworowe i białka ostrej fazy. 

8. Podstawy badań enzymologicznych, z uwzględnieniem zmian aktywności enzymów w schorzeniach 

serca. 

9. Diagnostyka laboratoryjna w endokrynologii. 

10. Diagnostyka laboratoryjna chorób wątroby i trzustki 

11. Laboratoryjna ocena czynności nerek. 

12. Badania laboratoryjne w rozpoznawaniu i monitorowaniu cukrzycy. 

13. Zmiany jakościowe i ilościowe krwinek białych w rozmazie krwi obwodowej. 

14. Zmiany jakościowe i ilościowe krwinek czerwonych w rozmazie krwi obwodowej. 

30

15. Interpretacja wyniku badania moczu. 

16. Oznaczanie grup krwi układu ABO i Rh oraz próba zgodności krwi biorcy i dawcy. 

17. Podstawowe parametry układu krzepnięcia. 

18. Najczęściej spotykane typy zaburzeń gospodarki lipidowej. 


• Seminaria i ćwiczenia odbywają się w bloku dwutygodniowym. 

• Studenci powinni zapoznać się z planem zajęć i przeczytać odpowiednie rozdziały z podanych 

podręczników przed dniem zajęć. 

• Wszystkie grupy rozpoczynają blok zajęć w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii 

Klinicznej Wieku Rozwojowego ul. Marszałkowska 24. 

• W dniu rozpoczęcia zajęć w Zakładzie na Marszałkowskiej 24 dla każdej grupy będzie 

podana dokładna informacja, w których dniach zajęcia będą w Centralnym Laboratorium 

Szpitala Klinicznego przy ul. Lindleya 4. 

• Obecność na wszystkich seminariach i ćwiczeniach jest obowiązkowa. 

• Nieobecność na zajęciach musi być usprawiedliwiona. 

• Zajęcia zaliczane są w Zakładzie przy ul. Marszałkowska 24, na podstawie obecności i zdanego 

na ocenę kolokwium w ostatnim dniu zajęć. 

• Studenci zobowiązani są do przynoszenia na zajęcia własnej odzieży ochronnej. 


Ostateczną formą zaliczenia przedmiotu Diagnostyka Laboratoryjna jest egzamin testowy po 

VIII semestrze. 

Studenci, którzy byli obecni na wszystkich zajęciach i zaliczyli kolokwium przynajmniej na 4,5 mogą 

zdawać egzamin ustny w I terminie. 

LITERATURA 

1. Tomaszewski J.: Diagnostyka laboratoryjna.: PZWL, Warszawa, 2001. 

2. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. 

Urban & Partner, Wrocław, 2002. 

3. Krwiodawstwo i krwiolecznictwo. Red. Sabliński J, Łętowska M. Zbiór przepisów. Wyd. 

MZiOS, Krajowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Instytut Hematologii i Transfuzjologii, 


4. Mariańska B. (red) „Badania laboratoryjne w hematologii”. PZWL 2003. 

Literatura uzupełniająca 

1. Kokot F, Kokot S., Badania Laboratoryjne – zakres norm i interpretacjia. PZWL, 2002. 

2. Skotnicki A Schał: Zaburzenia krzepnięcia. Diagnostyka i Leczenie. Medycyna Praktyczna. 1997. 

3. S. Angielski. Biochemia Kliniczna, wyd. PERSEUSZ, rok 2000 lub późniejsze. 

4. Demkow U: Skrypt: Diagnostyka Laboratoryjna dla studentów Akademii Medycznej. Wydanie 

AM, 2007. 

5. Fabijańska Mitek J: Immunologia krwinek czerwonych. Biblioteka Diagnosty Laboratoryjnego. 

Wyd. OINpharma 2007. 

31

HIGIENA 

ZAKŁAD MEDYCYNY ZAPOBIEGAWCZEJ I HIGIENY 

INSTYTUTU MEDYCYNY SPOŁECZNEJ 

02-007 Warszawa, ul. Oczki 3, tel. (22) 621-51-97 

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek 

tel. (22) 621-51-97 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: codziennie w godz. 10 00 -13 00 , tel. (22) 621-51-97 

Odpowiedzialna za dydaktykę – lek. med. Anna Ziółkowska 

Roczny wymiar zajęć 30 godzin: seminaria – 20 godzin, ćwiczenia – 10 godzin. 

Zajęcia odbywają się na terenie Instytutu Medycyny Społecznej AM, ul. Oczki 3 oraz na terenie 

innych placówek naukowych. 

Godziny zajęć: 8 15 – 13 30 od poniedziałku do piątku. 


Cel nauczania: ocena wpływu czynników środowiskowych na zdrowie, sposób odżywiania i stan 

odżywienia organizmu; ocena stanu sanitarnego osiedli i zakładów pracy oraz metod zabezpieczenia 

się przed działaniem czynników szkodliwych, ze szczególnym podkreśleniem zagadnień istotnych 

dla udziału lekarza w promocji zdrowia i profilaktyce. 

TEMATY SEMINARIÓW 

1. Uwarunkowania stanu zdrowia. 

2. Higiena żywności i żywienia. 

* Normy żywienia. 

* Wiedza o produktach spożywczych. 

3. Styl życia jako czynnik zagrożenia zdrowia. 

4. Rola żywienia w profilaktyce i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych. 

5. Znaczenie chorobotwórcze czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych w środowisku. 

*Higiena pomieszczeń służby zdrowia (gabinety lekarskie, zabiegowe, sale operacyjne). 

* Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie. 

* Wymagania higieniczne stawiane wodzie pitnej. 

* Gleba i jej właściwości higieniczno-sanitarne. 

6. Zaburzenia stanu zdrowia związane z jakością środowiska i czynnikami społeczno-ekonomicznymi. 

* Współczesne kierunki działań na rzecz ochrony środowiska. 

7. Podstawy higieny pracy. 

* Zagrożenia zdrowia na stanowiskach pracy – ryzyko zawodowe. 

* Choroby zawodowe i parazawodowe. 

TEMATY ĆWICZEŃ 

1. Ocena homeostazy żywieniowej na podstawie oceny przemiany materii i stanu odżywienia. 

2. Ocena sposobu żywienia. 

3. Ocena zanieczyszczeń środowiskowych w aspekcie higieniczno-sanitarnym (środowisko bytowania, 

środowisko pracy w tym obiekty służby zdrowia i szkoły). 

4. Poradnictwo dietetyczne. 


• Rozkład zajęć podany jest na tablicy informacyjnej Zakładu. 

• Zajęcia prowadzone są w formie seminariów i ćwiczeń. 

• Przed przestąpieniem do seminariów studenci winni zapoznać się z zalecaną literaturą. 

32

• Obecność na zajęciach jest obowiązkowa. Nieobecność należy odrobić z dowolną grupą 

Wydziału Lekarskiego po uprzednim ustaleniu z dr A. Ziółkowską. W szczególnie uzasadnionych 

przypadkach dopuszczalne jest odrobienie nieobecności na indywidualnie określonych 

zasadach. 


Z przedmiotu obowiązuje sprawdzian pisemny. 

Warunkiem dopuszczenia do sprawdzianu jest obecność na wszystkich zajęciach. 

LITERATURA OBOWIĄZKOWA 

1. „Środowiskowe czynniki zdrowia w zarysie” red. L. Kłosiewicz – Latoszek, H. Kirschner 

(skrypt WUM, rok wyd. 2006, wznowienie 2008) 

Literatura zalecana 

1. „Podstawy higieny” red. T. Marcinkowski. 

2. „Aktualne problemy zdrowotne” red. H. Kirschner i J. Kopczyński. 

3. „Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa” red. Z. Jethon i A. Grzybowski. 

4. „Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych” red. J. T. Marcinkowski. 

5. „Żywienie człowieka zdrowego i chorego” red. J. Hasik, J. Gawęcki. 

6. „Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu” red. H. Gertig, J. Przysławski. 

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE HIGIENY I PROFILAKTYKI 

Opiekun Koła: dr inż. Irena Kosińska. 

Opiekun sekcji żywieniowej: dr n. med. Dorota Szostak-Węgierek. 

Spotkania Koła odbywają się min. 1 raz w miesiącu, prezentowane są referaty z zakresu medycyny 

środowiskowej, dietetyki oraz omawiane przypadki pacjentów – interdyscyplinarne leczenie 

internistyczne, pediatryczne i żywieniowe. 

Studenci biorą udział w pracach badawczych prowadzonych przez Zakład Medycyny Zapobiegawczej 

i Higieny oraz aktywnie uczestniczą w krajowych i międzynarodowych sympozjach naukowych. 

Sekcja Żywienia SKN Higieny i Profilaktyki działa od jesieni 2009 roku. Należy do niej 21 studentów 

dietetyki i wydziałów lekarskich. Zebrania Sekcji poświęcone są szerokiej gamie tematów 

dotyczących leczenia dietetycznego różnych jednostek chorobowych, a także profilaktyki i promocji 

zdrowia. Studenci należący do naszej Sekcji mogą pochwalić się publikacjami w piśmiennictwie 

naukowym, a także wystąpieniami na konferencjach naukowych. 

33

Epidemiologia 

Zakład Epidemiologii Instytutu Medycyny Społecznej 

ul. Oczki 3, tel. 629-02-43 

Po. kierownika – dr n. med. Maria Mularczyk-Bal 

Odpowiedzialna za dydaktykę – dr n. med. Maria Mularczyk-Bal 

Nauczanie przedmiotu obejmuje 20 godzin zajęć, w tym 12 godzin seminariów i 8 godzin ćwiczeń. 

Forma zakończenia przedmiotu: kolokwium testowe złożone z 50 pytań, po 5 dystraktorów każde. 

Obok indywidualnej oceny wyników uczestnictwa w zajęciach, wyniki testu stanowią podstawę do 

zaliczenia przedmiotu. 

Cel nauczania: 

Celem nauczania jest: wyjaśnienie pojęcia zdrowia zbiorowego, jego zasadniczych przejawów 

oraz sposobów poznawania przyczyn chorób i innych odstępstw od dobrostanu zdrowotnego oraz 

źródeł ich zmian w czasie i przestrzeni. Istotnym wątkiem jest przedstawienie potrzeb zdrowotnych 

ludności kraju oraz sposobów badania przyczyn najczęstszych niedoborów zdrowia metodami populacyjnymi. 

Program nauczania: 

Seminaria 

1. Diagnostyka zdrowia zbiorowego na podstawie: danych o liczbie i przyczynach zgonów, 

obowiązkowych zgłoszeń ostrych chorób zakaźnych i nowotworów złośliwych, chorobowości 

szpitalnej, wynikach reprezentacyjnych badań terenowych ludności i innych źródeł. 

2. Opis stanu zdrowia ludności w oparciu o dane z oficjalnej sprawozdawczości statystycznej, rejestry 

chorób i badania specjalnie organizowane. Ewolucja stanu zdrowia w czasie i przestrzeni, 

perspektywy zdrowotne ludności kraju i świata. 

3. Postępowanie kliniczne i profilaktyczne w rozpoznawaniu i leczeniu wczesnych stadiów chorób. 

Masowe i wybiórcze badania przesiewowe w kierunku rozpoznawania wczesnych stadiów 

chorób przewlekłych, chorób dziedzicznych i wad wrodzonych. 

4. Uwarunkowania stanu zdrowia. Metody poznawania przyczyn chorób. Czynniki ryzyka. 

Podstawowe typy zjawisk epidemicznych: epidemie, endemie, pandemie, proces epidemiczny, 

dochodzenie i nadzór epidemiologiczny. Sytuacja chorób zakaźnych w Polsce i na świecie. 

Nowe zagrożenia lub groźby upowszechnienia tradycyjnych zakażeń: bioterroryzm – zakażenia 

wąglikiem ospą prawdziwą, skażenia toksyną botulinową itp. 

5. Metodologia badań klinicznych i epidemiologicznych przy wykorzystaniu metod statystycznych. 

Zasady ujawniania i wyjaśniania patogenności czynników fizycznych, chemicznych i innych 

cech egzogennych oraz właściwości wewnątrzpochodnych przy pomocy metod epidemiologii 

analitycznej. Rola obserwacji klinicznych oraz epidemiologicznych badań przekrojowych 

w formułowaniu hipotez przyczynowych. Badania kliniczno-kontrolne i kohortowe w dociekaniu 

etiologii chorób. 

6. Rola eksperymentu klinicznego (klinicznych badań kontrolowanych) i zapobiegawczego 

w ocenie skuteczności postępowania medycznego – podstawy epidemiologii klinicznej. Udział 

metod genetycznych w wyjaśnianiu etiologii chorób – podstawy epidemiologii genetycznej. 

Ocena zagrożenia w dociekaniach epidemiologicznych: ryzyko względne i ryzyko przypisane; 

iloraz szans jako przybliżenie oceny ryzyka względnego. 

7. Przykłady zwalczania chorób wśród ludności na podstawie schorzeń zakaźnych oraz innych 

odstępstw od prawidłowego stanu zdrowia o znanej etiologii zewnątrzpochodnej. Zasady 

34

zintegrowanej działalności prozdrowotnej, profilaktycznej i leczniczej: scalone programy 

specjalistyczne, narodowe programy zdrowia, program „Zdrowia dla wszystkich” Światowej 

Organizacji Zdrowia. 

Ćwiczenia 

1. Dane epidemiologiczne jako podstawa oceny i prognozowania stanu zdrowia ludności. Międzynarodowa 

Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Trafność i rzetelność informacji 

zawartych w kartach zgonu ze szczególnym zwróceniem uwagi na prawidłowy wybór i trafne 

zakodowanie wyjściowej przyczyny zgonu. 

2. Sytuacja epidemiologiczna chorób powszechnie występujących w kraju. Wykrywanie wczesnych 

stadiów chorób o znaczeniu społecznym. Ocena wartości diagnostycznych metod przesiewowych; 

ich trafność (czułość i swoistość) i powtarzalność. 

3. Wykorzystanie wiedzy epidemiologicznej w opracowaniu ogniska chorób zakaźnych. Zastosowanie 

epidemiologii w dociekaniach egzogennych źródeł głównych chorób niezakaźnych na 

podstawie skutków palenia tytoniu i wpływu innych czynników. 

4. Podstawowe problemy planowania i interpretacji badań epidemiologicznych. Krytyczne czytanie 

piśmiennictwa. 

Piśmiennictwo obowiązkowe 

1. Jedrychowski W.: Podstawy epidemiologii: Metody badań oraz materiały ćwiczeniowe. Wyd. 

Uniw. Jagiellonskiego, Kraków 2002. 

2. Kopczyński J. i wsp.: Umieralność szczegółowa z powodu niektórych chorób przewlekłych 

w Polsce w latach 1960-2000. Wyd. Akademia Medyczna w Warszawie, Instytut Medycyny 

Społecznej, Warszawa, 2003. 

3. Gerald van Belle, Lloyd D. Fisher, Patrick J. Heagerty, Thomas S. Lumley: Biostatistics: A Methodology 

For the Health Sciences, 2 nd Edition. August 2004. 


1. Brzeziński Z.J., Szamotulska K.: Epidemiologia kliniczna. PZWL, Warszawa, 1997. 

2. Strategia rozwoju Polski do roku 2020; w nim: Kopczyński J.: Strategia rozwoju ochrony zdrowia 

do roku 2020. Komitet „Polska 2000 plus” przy Prezydium PAN, tom II, str. 243. 


Zajęcia są zblokowane i odbywają się w Instytucie Medycyny Społecznej WUM ul. Oczki 3. 

Obowiązuje obecność na wszystkich zajęciach. Zajęcia mają charakter seminaryjny lub polegają 

na realizacji przedstawionych programów ćwiczeń. Obie formy zajęć wymagają czynnego udziału 

studentów w dyskusji lub rozwiązywaniu zadań zawartych w programie ćwiczeń. 

35

GENETYKA KLINICZNA 

ZAKŁAD GENETYKI MEDYCZNEJ 

ul. Pawińskiego 3 C, 02-106 Warszawa tel. (22) 572 06 06 

Kierownik Zakładu Genetyki Medycznej: prof. dr hab. med. Rafał Płoski 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: wtorek godz. 12 00 –13 00 . 

Odpowiedzialni za dydaktykę: 

prof. dr hab. med. Rafał Płoski (Zakład Genetyki), 

dr med. Agata Skórka (Klinika Pediatrii). 

ul. Działdowska 1/3, 01-184 Warszawa, tel./fax: (22) 452 33 09 

Wymiar godzin przedmiotu; 

• Zajęcia odbywają się w semestrze letnim, 

• Roczny wymiar zajęć wynosi 30 godzin, 

• Wykłady 6 godzin, 

• Seminaria – 10 godzin, 

• Ćwiczenia – 14 godzin. 

Miejsce odbywania zajęć 

Sala seminaryjna nr 6 w budynku, w którym mieści się Zakład Genetyki Medycznej przy ul. Pawińskiego 

3 C. 

Zajęcia odbywają się w godzinach 8. 00 –12. 00 

CEL NAUCZANIA 

Celem nauczania genetyki jest: 

* Przekazywanie podstawowych wiadomości z genetyki takich jak typy dziedziczenia, klasyfikacja 

wad wrodzonych, poradnictwo genetyczne. 

* Zdobycie przez studenta umiejętności zbierania wywiadu genetycznego i konstruowanie 

rodowodów, właściwego zastosowania testów diagnostycznych, rozumienie wyników badań 

cytogenetycznych i molekularnych także przekazywania informacji genetycznej pacjentowi 

i jego rodzinie. 


Tematy seminariów i ćwiczeń 

1. Znaczenie genetyki dla lekarza praktyka. 

2. Projekt genomu Człowieka. 

3. Cytogenetyka kliniczna. 

4. Genetyka zaburzeń, różnicowanie płci. 

5. Noworodek z podejrzeniem choroby genetycznej – strategia postępowania. 

6. Teratologia. 

7. Poradnictwo genetyczne. 

8. Wady wrodzone i dysmorfologia. 

9. Diagnostyka prenatalna. 

10. Choroby wieloczynnikowe. 

Seminaria i ćwiczenia odbywają się w godzinach 8 00 -12 00 (od poniedziałku do piątku) dla poszczególnych 

grup wg rozkładu zajęć. 

36

Wykłady 

Tematy wykładów – uaktualniane co roku – podawane są na tablicy ogłoszeń w Dziekanacie, Zakładzie 

Genetyki Medycznej i Klinice Pediatrii. 

FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA 

Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa. Nieusprawiedliwione nieobecności należy odrobić 

na zajęciach z inną grupą studencka. 

Egzamin w formie testu pisemnego z oceną. 


1. L. B. Jorde, J. C. Carey, M. J. Babshad, R. L. White „Genetyka medyczna” wyd. polskie Czelej 2003 r. 

Piśmienictwo zalecane 

1. Bal J. (red) „Badania molekularne i cytogenetyczne w medycynie”, Springer PWN, Warszawa 1998. 

2. Korniszewski L. „Dziecko z zespołem wad wrodzonych. Diagnostyka dysmorfologiczna” 

PZWL, Warszawa 2005. 

3. Friedman J. M., Dill F. J., Hayden M. R., Gilivray B. C. „Genetyka” Urban & Partner, Wrocław 

1997. 


Opiekunem Koła jest prof. dr hab. med. Rafał Płoski. 

Zakład Genetyki Medycznej, ul. Pawińskiego 3 C, tel. (022) 572 06 06. 

37

MEDYCYNA NUKLEARNA 

Zakład Medycyny Nuklearnej 

Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny, ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 2270, 

fax (022) 599 1170. 

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Leszek Królicki 

Odpowiedzialna za dydaktykę: lek. Małgorzata Kobylecka. 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich codziennie godz. 10 00 –12 00 . 

Roczny wymiar zajęć wynosi 30 godzin. 15 godzin – seminaria, 15 godzin – ćwiczenia. 

Zajęcia odbywają się w Centrum Dydaktycznym oraz w pracowniach izotopowych.. 

Zajęcia trwają 1 tydzień, prowadzone są w godzinach 8 15 –13 00 . 


Zajęcia obejmują zagadnienia z zakresu medycyny nuklearnej i ultrasonografii. 

I. Medycyna nuklearna 

1. Elementy fizyki jądrowej. Aparatura medyczna 

Podstawowe pojęcia z zakresu fizyki jądrowej, rodzaje promieniowania. 

Aparatura i podstawowe jednostki pomiarowe – licznik Geigera–Müllera, sonda scyntylacyjna. 

Zasady działania scyntygrafu i gammakamery. PET. Aparatura ultradźwiękowa. Zasady ochrony 

przed promieniowaniem jonizującym. 

2. Radiochemia i radioochrona 

Definicja radiofarmaceutyku – specyficzne właściwości fizyko–chemiczne, biologiczne i scyntygraficzne. 

Generator molibdenowo–technetowy. Znaczniki izotopowe, znakowane nuklidem 

technetu 99 m. Dobór dawki promieniowania jonizującego. Biologiczne skutki promieniowania 

jonizującego. 

3. Badania narządowe 

a. badania izotopowe tarczycy – wskazania do badań izotopowych tarczycy. Przygotowanie 

chorego do badania. Scyntygrafia tarczycy – pojęcie guzka „ciepłego”, „chłodnego” i „zimnego”. 

Testy stymulacji po podaniu TSH i hamowania, po podaniu hormonów tarczycy. 

Znaczenie kliniczne testów. Wskazania i przeciwwskazania do zastosowania terapii izotopowej–leczenie 

nadczynności tarczycy i raka tarczycy. 

b. diagnostyka radioizotopowa wątroby, dróg żółciowych, nadnerczy i przytarczyc – zastosowanie 

metod izotopowych w diagnostyce morfologicznej guzów nadnerczy i gruczolaków 

przytarczyc. Wskazania kliniczne. Rodzaje badań izotopowych. Badania izotopowe wątroby. 

Stosowane radiozwiązki. 

c. diagnostyka radioizotopowa nerek – metody izotopowe w badaniu nerek: scyntygrafia statyczna, 

dynamiczna, angioscyntygrafia. Testy diagnostyczne z użyciem leków. 

d. radioizotopowe metody diagnostyczne w neurologii i kardiologii – scyntygrafia mózgu. 

Związki promieniotwórcze, interpretacja wyników badań. Wskazania kliniczne do wykonania 

badań scyntygraficznych mózgu. Badania serca metodami radioizotopowymi. Scyntygrafia 

perfuzyjna mięśnia serca, scyntygrafia bramkowana – wskazania kliniczne. 

e. badania izotopowe w diagnostyce kości i płuc – izotopowe badania kości. Znaczniki osteotropowe, 

rodzaje badań, wskazania. Scyntygrafia perfuzyjna płuc, wskazania, interpretacja badań. 

38

4. Radioimmunologia 

Metody analityczne z użyciem radioizotopów zaliczanych do analizy saturacyjnej. Teoretyczne 

podstawy metod, ze szczególnym uwzględnieniem metody radioimmunologicznej (RIA) oraz 

immunoradiometrycznej (IRMA). Praktyczne wykonanie oznaczeń, stosowane jednostki, zakresy 

norm dla przykładowych substancji fizjologicznie czynnych. Przydatność metod analizy 

saturacyjnej w diagnostyce klinicznej, ze szczególnym uwzględnieniem hormonalnej diagnostyki 

tyreologicznej. 

5. Nowoczesne metody w medycynie nuklearnej 

Badania techniką pozytronowej tomografii emisyjnej PET, badania układów receptorowych, 

stanów zapalnych, przeciwciała monoklonalne w medycynie nuklearnej. 

II. Ultrasonografia 

Zastosowanie ultrasonografii w diagnostyce obrazowej narządów szyi, jamy brzusznej i przestrzeni 

zaotrzewnowej. 

III. Ćwiczenia praktyczne z medycyny nuklearnej i USG 


Szczegółowy program zajęć dostępny jest w sekretariacie Zakładu Medycyny Nuklearnej. Student 

zobowiązany jest do posiadania własnego fartucha. Ćwiczenia w pracowniach izotopowej, radioimmunologicznej 

i ultrasonograficznej Zakładu znajduje się w bloku E. 

W semestrze zimowym przewidziane są zajęcia praktyczne. 


Do zaliczenia mogą przystąpić osoby, które były obecne na wszystkich zajęciach. Zaliczenie 

ćwiczeń odbywa się w formie kolokwium składającego się z części teoretycznej i praktycznej oceny 

scyntygramów. 


1. Królicki L. Medycyna Nuklearne; Fundacja im. Rydygiera, Warszawa 1996. 

2. Zgliczyński L. S. (red.) Radiologia; PZWL, Warszawa 1989. 


1. Lass P. (red.), Medycyna nuklearna; Skrypt dla studentów AM, Gdańsk 1994. 

2. Toth K., Przedlacki J, Medycyna nuklearna; PZWL, Warszawa 1983. 

3. Jakubowski W. Diagnostyka ultrasonograficzna: Urban & Partner, Wrocław 1996. 

4. Gąsiorowski W. Tyreologia praktyczna; PZWL, Warszawa 1994. 


Opiekun Koła: lek. Małgorzata Kobylecka. 

Członkowie Koła uczestniczą w co miesięcznych spotkaniach koła, oraz w dyżurach ultrasonograficznych. 

Samodzielnie realizują własny program badawczy oraz uczestniczą w pracach naukowych 

Zakładu. 

39

Immunologia Kliniczna 

Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii 

Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, tel. (22) 502 12 60, 502 14 72, 502 14 73, fax. (22) 502 21 59, 

e-mail: agorski@ikp.pl, wlojek@am.edu.pl 

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. med. Andrzej Górski 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 

poniedziałek, piątek w godz. 13 00 –15 00 

Odpowiedzialny za dydaktykę: prof. nadzw. Maria Nowaczyk 

Roczny wymiar zajęć: 25 godzin (seminaria: 10 godzin, ćwiczenia: 15 godzin). 

Miejsce odbywania zajęć: Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii Warszawskiego 

Uniwersytetu Medycznego. 

Zajęcia dydaktyczne z Immunologii klinicznej dla studentów odbywają się w blokach tygodniowych 

godzinach: 8 30 –12 15 . 

Cel nauczania 

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z praktycznymi aspektami Immunologii użytecznymi 

w pracy lekarza. 

Program nauczania 

Tematy seminariów 

1) Terapia fagowa – stan obecny i perspektywy. 

2) Postępy immunologii klinicznej. 

3) Odpowiedź immunologiczna na przeszczep allogenny. 

4) Immunopatogeneza chorób tkanki łącznej. 

5) Tło immunologiczne glomerulopatii. 

6) Wpływ leków immunosupresyjnych na odpowiedź immunologiczną. 

7) Tło immunologiczne schorzeń neurologicznych. 

8) Uwarunkowania immunologiczne endokrynopatii. 

9) Cytokiny i ich znaczenie w funkcji układu odpornościowego i immunopatologii oraz możliwości 

ich stosowania w terapii. 

10) Hepatopatie o podłożu immunologicznym. 

11) Immunologia rozrodu. 

12) Immunologia miażdżycy. 

Program ćwiczeń 

Celem ćwiczeń jest nabycie umiejętności interpretacji wyników testów immunologicznych opartych 

na nowoczesnych technikach badawczych (cytometria przepływowa FACSSort, metody oznaczania 

poziomu przeciwciał w Luminexie, metody izotopowe, techniki immunologii molekularnej, 

techniki serologiczne i genetyczne oznaczania antygenów zgodności tkankowej, metody immunologiczne 

monitorowania potencjalnych biorców alloprzeszczepów narządowych). 

Zapoznanie się z metodami diagnozowania pierwotnych i wtórnych niedoborów immunologicznych 

ich terapią oraz immunosupresją kliniczną. 

40


Szczegółowy program zajęć z Immunologii klinicznej dla studentów jest umieszczony w sali 

seminaryjnej w Zakładzie Immunologii Klinicznej oraz na tablicy informacyjnej dla studentów w Instytucie 

Transplantologii. 

Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa. 

Trzy spóźnienia na zajęcia są równoznaczne z jedną nieobecnością. 

Dwie usprawiedliwione nieobecności należy odrobić w terminie uzgodnionym z osobą odpowiedzialną 

za dydaktykę. 

Na zajęciach obowiązuje identyfikator, fartuch i obuwie na zmianę. 

Zasady i formy oceny wyników nauczania 

Zaliczenie zajęć z Immunologii klinicznej odbywa się w formie kolokwium (testu z oceną). 

Do kolokwium mogą przystąpić osoby, które były obecne na wszystkich zajęciach lub nieobecności 

odrobiły. 

Wyniki kolokwium są przesyłane przez pocztę e-mailową na adres wskazany przez starostę grupy 

lub innej osoby uczestniczącej w zajęciach (dotyczy tylko tych uczestników zajęć, którzy wyrazili 

na to pisemną zgodę). 

Indeks z wpisem zaliczenia może odebrać jego właściciel lub osoba, która posiada pisemne upoważnienie 

do odbioru. 

Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Immunologii Klinicznej 

Opiekun Koła: dr hab. Grażyna Korczak-Kowalska 

Członkowie Koła uczestniczą w programach naukowych (działalność statutowa zakładu, tematy 

własne, granty KBN) realizowanych w Zakładzie. 

Ponadto biorą udział w konferencjach naukowo-szkoleniowych organizowanych przez Zakład 

oraz Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej. 

Piśmiennictwo obowiązkowe 

1) Podstawy Immunologii Klinicznej (cz. I i II): monografia pod redakcją Marii Nowaczyk i Andrzeja 

Górskiego wydana przez Akademię Medyczną w Warszawie, Warszawa 2003 (ISBN 

83-88559-36-2). 


1) Zarys Immunologii Klinicznej: pod redakcją Marka Zembali i Andrzeja Górskiego, PZWL, 

Warszawa, 2001. 

2) David M. Edgar: „Immunology-Master Medicine” (A core text with self – assessment) – 2005, 

Elsevier Churchill Livingstone. 

3) Reginald M. Gorczynski, Jaqueline Stanley: „Problem – Based Immunology” – 2006, Saunders 

Elsevier. 

4) David Male, Jonathan Brostoff, Dawid B. Rotth, Ivan Roitt: „Immunology” – seventh edition 

– 2006, Mosby Elsevier. 

5) Mark H.Beers, Robert S. Porter, Thomas V.Jones, Justin L. Kaplan, Michael Berkwits: „The 

Merck Manual of Diagnosis and Therapy” – 2006, 18 wydanie, 13 rozdział, str. 1320-1380, 

6) Robert R. Rich: “Clinical Immunology. Principles and Practice. (third edition) – 2008, ISBN: 

9780323044042. 

7) Helen Chapel, Mansel Haeney, Siraj Misbah, Neil Snowden: „Immunologia kliniczna”, 

Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o. w Lublinie, 2009 (Redakcja naukowa wydania polskiego: Grzegorz 

Senatorski), ISBN: 978-83-60608-37-1. 

41

MEDYCYNA RODZINNA 

KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY RODZINNEJ Z ODDZIAŁEM KLINICZNYM 

CHORÓB WEWNĘTRZNYCH I METABOLICZNYCH 

Warszawa, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, 02-097 Warszawa, tel. (022) 599-21-90, 

faks (022) 599-21-78, e-mail: malgorzata.otto@wum.edu.pl 

Uwaga! Sekretariat Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej mieści się pod podanym wyżej adresem 

– jest to blok F (w budynku, w którym znajduje się m.in. Centrum Medyczne WUM oraz pracownia 

rezonansu magnetycznego). Starosta grupy proszony jest o kontakt z sekretariatem przed rozpoczęciem 

zajęć w celu uzyskania informacji dotyczących miejsca odbywania ćwiczeń w praktyce lekarza 

rodzinnego. 

Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Wardyn 

Kierownik przyjmuje studentów we wtorki i czwartki w godz. 11 00 –13 00 w Katedrze i Zakładzie 

Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 599-21-90. 

Odpowiedzialna za nauczanie: 

dr n. med. Aneta Nitsch-Osuch, anitsch@amwaw.edu.pl 

dr Agnieszka Topczewska-Cabanek, atc2001@wp.pl 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 599-21-90. 

Wymiar zajęć: Zajęcia są prowadzone w semestrze letnim i zimowym, obejmują: 15 godzin wykładów 

(w semestrze zimowym), 10 godzin seminariów (w semestrze letnim i zimowym), 50 godzin 

ćwiczeń (w semestrze letnim i zimowym). 

Miejsce odbywania zajęć: zajęcia odbywają się w godzinach od 8.00 do 13.15 w Katedrze 

i Zakładzie Medycyny Rodzinnej (ul. Banacha 1 A), Oddziale Klinicznym Chorób Wewnętrznych 

i Metabolicznych (ul. Stępińska 19/25) oraz we wskazanych praktykach lekarza rodzinnego, Fundacji 

Dzieci Niczyje (ul. Mazowiecka 12), przedszkolu (ul. Trojdena 5 B, przedszkole nr 241). 

Wykłady odbywają się w sali wykładowej Kliniki Ortopedii, ul. Lindleya 4, w czwartki o godz. 

14 00 –14 45 (w semestrze zimowym). 

Program nauczania 

Tematy wykładów 

1. Wprowadzenie do medycyny rodzinnej – pryncypia, historia. 

2. Zasady organizacji i funkcjonowania praktyki lekarza rodzinnego. 

3. Holistyczne ujęcie opieki zdrowotnej nad rodziną. 

4. Aspekty etyczno-prawne w praktyce lekarza rodzinnego. 

5. Narodowy program zdrowia w praktyce lekarza rodzinnego. 

6. Zasady racjonalnej antybiotykoterapii w praktyce lekarza rodzinnego. 

7. Badania przesiewowe w praktyce lekarza rodzinnego. 

8. Choroby układowe w praktyce lekarza rodzinnego. 

9. Problemy reumatologiczne w praktyce lekarza rodzinnego. 

10. Problem bólu w praktyce lekarza rodzinnego. 

11. Choroby cywilizacyjne – zapobieganie, rozpoznawanie, leczenie. 

12. Opieka nad pacjentem przewlekle chorym. 

13. Wprowadzenie do wakcynologii. 

14. Grypa i jej profilaktyka. 

15. Problem przemocy w rodzinie. 

42

Tematy seminariów 

1. Najczęstsze jednostki chorobowe w praktyce lekarza rodzinnego. 

2. Opieka nad dzieckiem chorym w praktyce lekarza rodzinnego. 

3. Opieka nad dzieckiem zdrowym w praktyce lekarza rodzinnego 

4. Opieka nad pacjentem w podeszłym wieku. 

5. „Trudny pacjent w praktyce lekarza rodzinnego” 

6. Zakażenia dróg oddechowych w praktyce lekarza rodzinnego 

7. Badania dodatkowe w praktyce lekarza rodzinnego 

8. Procedury profilaktyczne u kobiet i mężczyzn. 

9. Zasady komunikacji lekarz-pacjent. 

10. Opieka na pacjentem w terminalnej fazie choroby. 

Ćwiczenia 

W trakcie ćwiczeń w praktyce lekarza rodzinnego studenci zapoznają się z funkcjonowaniem 

praktyki, uczestniczą w przyjmowaniu pacjentów w gabinecie (w tym w punkcie szczepień – kwalifikacja 

do szczepień oraz badania profilaktyczne). Studenci doskonalą umiejętność badania pacjenta 

(w tym m.in. badania otoskopowego, oftalmoskopowego, spirometrycznego, badania per rectum). 

Ćwiczenia w oddziale – studenci doskonalą umiejętność badania przedmiotowego i podmiotowego, 

omawiają zasady współpracy lekarza rodzinnego z lekarzem specjalistą, zasady opieki przed- i poszpitalnej. 

Ćwiczenia w zakresie komunikacji – studenci poznają rodzaje komunikacji i sposoby ich poprawy, 

omawiane są problemy empatii, jatropatogenii, intymności i inne (z zastosowaniem techniki 

„odgrywania ról”, „symulowanych pacjentów”). 

Ćwiczenia w Fundacji Dzieci Niczyje – studenci zapoznają się z problemem przemocy w rodzinie, 

Kartą Praw Dziecka, modelem funkcjonowania instytucji opiekuńczych oraz pomocowych 

i zasadami ich współpracy z lekarzem rodzinnym. 

Ćwiczenia w przedszkolu – opieka nad dzieckiem zdrowym, badania profilaktyczne, testy przesiewowe. 

Cele nauczania 

• Zapoznanie studentów z pryncypiami medycyny rodzinnej, zasadami organizacji 

i funkcjonowania praktyki lekarza rodzinnego. 

• Doskonalenie umiejętności komunikacji z pacjentem, zbierania wywiadu, badania fizykalnego, 

interpretacji wyników badań dodatkowych, prowadzenia dokumentacji lekarskiej. 

• Motywacja do wyboru specjalizacji z medycyny rodzinnej. 

Kontrola i ocena wyników nauczania 

Warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w seminariach i ćwiczeniach oraz zdanie kolokwium 

z zakresu wiedzy przekazanej podczas ćwiczeń, seminariów i wykładów, zawartej w zalecanym piśmiennictwie. 

Kolokwium odbędzie się w ostatnim dniu zajęć. 

Warunkiem uzyskania wpisu zaliczeniowego do indeksu jest zdanie w sekretariacie wypełnionej 

indywidualnej karty zaliczeniowej. 

Literatura zalecana: 

1. Latkowski B., Lukas W. (red.): Medycyna Rodzinna. PLWL 2005. 

2. Bożkowa K., Sito A. (red.): Opieka zdrowotna nad rodziną, PZWL 2003. 

3. Czasopismo „Polska Medycyna Rodzinna” – wybrane artykuły. 

Studenckie Koło Naukowe 

Opiekunem Koła jest dr hab. n. med. Katarzyna Życińska i prof. dr hab. Kazimierz Wardyn. 

Studenci uczestniczą w pisaniu prac naukowych w zakresie tematów podejmowanych w Katedrze 

i Zakładzie, uczestniczą w konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. 

43

OTOLARYNGOLOGIA DZIECIĘCA 

KLINIKA OTOLARYNGOLOGII DZIECIĘCEJ 

00-576 Warszawa ul. Marszałkowska 24 

Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Mieczysław Chmielik 

Odpowiedzialny za dydaktykę: prof. dr hab. med. Mieczysław Chmielik 

Godziny przyjęć w sprawach studenckich codziennie w godz. 9 00 –14 00 . 

Wymiar zajęć dydaktycznych wynosi 20 godz., w tym 8 godz. – seminaria, 12 godz. – ćwiczenia. 

Zajęcia prowadzone są na terenie Kliniki Otolaryngologii Dziecięcej WUM, ul. Marszałkowska 24 

w godz. 8 30 –12 30 . 


Nauczanie obejmuje następujące zagadnienia otolaryngologii dziecięcej: 

1. Podstawy diagnostyki chorób uszu, nosa, gardła i krtani. 

2. Badanie laryngologiczne. 

3. Postępowanie w stanach nagłych w laryngologii dziecięcej. 


Przed zajęciami zalecane jest nabycie skryptu Pt. „Schorzenia otorynolaryngologiczne u dzieci” 

w Dziale Wydawnictw WUM ul. Pawińskiego 3. Seminarium prowadzone jest w Sali wykładowej B, 

natomiast ćwiczenia praktyczne studenci odbywają w oddziale oraz w Izbie Przyjęć Laryngologicznej. 

Każda z grup studenckich uczestniczy w prezentacji dydaktycznych filmów video. 


Zaliczenie zajęć z otolaryngologii dziecięcej uzyskuje się na podstawie obecności i aktywnego 

uczestniczenia w zajęciach oraz sprawdzianu w formie testu. Przeprowadzana jest również ankieta 

wśród studentów. 

ZAJĘCIA FAKULTATYWNE 

Dla studentów pragnących poszerzyć swoje umiejętności praktyczne istnieje możliwość odrobienia 

30 godzin fakultatywnych na dyżurach laryngologii dziecięcej. 

Program zajęć przewiduje naukę otoskopii oraz postępowanie w schorzeniach zagrażających 

życiu z zakresu specjalności. 


1. Chmielik M. (red.) Schorzenia Otorynolaryngologiczne u dzieci. WUM W-wa 2008, 2010 

PIŚMIENNICTWO ZALECANE 

1. Chmielik M. (red.) Otorynolaryngologia dziecięca. PZWL, Warszawa 2001. 

2. Iwankiewicz S.: Ćwiczenia z otolaryngologii. PZWL, Warszawa 1991. 

3. Kossowska E. (red.): Otolaryngologia dziecięca – wybrane zagadnienia. PZWL, Warszawa 

1994. 

4. Practical Pediatric Otolaryngology. R. Cotton (ed.) Lippincott-Raven, Publ. Philadelphia 1999. 


Opiekun: lek. med. Magdalena Frąckiewicz 

Studenci uczestniczą w pracach naukowych Kliniki i w zebraniach Koła organizowanych raz 

w miesiącu. 

44

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?