KLK-September-2013

Vulstasie hou die blink
kant bo – bl. 2
Voorbereiding van ooie vir
die lamseisoen – bl. 4
Agterskotte word weer
betaal – bl. 5
K L K
Gesprek
Nuusblad van KLK Landbou Bpk
Vol 7/September 2013
KLK vaardigheidsentrum
sal ‘n groot verskil maak
KLK Landbou het die afgelope tyd op ‘n verbeeldingryke manier betrokke geraak by die Palms GF4GF-sentrum om ‘n
wesenlike verskil in die landelike en boerderygemeenskap in die Noord-Kaap te help maak.
Die GF4GF-sentrum fokus op “Good Foundations for Good Fruit”
en word gesamentlik bedryf deur Amos Agrimin Noord-Kaap en
KYCDP (Kheis Youth and Community Development Project).
Met ‘n bydrae van R250 000 het KLK dit vir Amos Agrimin moontlik
gemaak om nou ook ‘n vaardigheidsentrum op Palms te vestig
en so die dienste wat reeds by die GF4GF-sentrum gelewer
word, verder uit te brei.
Die gebied langs die Oranjerivier word gekenmerk deur grootskaalse
armoede, werkloosheid en talle ander sosiaal-maatskaplike
probleme. Wanneer werksgeleenthede wel beskikbaar
raak, is die plaaslike gemeenskap dikwels nie in staat daartoe
om dié geleenthede tot hul voordeel te benut nie, aangesien hulle
nie oor die nodige kennis, vaardighede of werksetiek beskik nie.
In hierdie omgewing bestaan daar ‘n groot behoefte aan mense
met ‘n goeie werksetiek wat oor ‘n verskeidenheid van handvaardighede
beskik, onder meer sweis asook elektrisiteit- en
loodgieterswerk. Hierdie vaardighede word nie net op plase
benodig nie, maar ook deur maatskappye wat in die omgewing
betrokke is by die bou van ‘n sonenergie-aanleg. Die betrokkenheid
van KLK by die GF4GF-sentrum op Palms, bied nou aan
jongmense die geleentheid om opgelei en toegerus te word om
hierdie nuwe werksgeleenthede te kan benut.
Daar word beoog om jaarliks tussen 60 en 90 mense op te
lei volgens die spesifieke behoeftes wat daar in die plaaslike
werksomgewing bestaan. Amos Agrimin het ook ‘n samewerkingsooreenkoms
met MAASA (Master Artisan Academy South
Africa) gesluit ten einde te verseker dat alle opleiding aan
die hoogste standaarde voldoen. Een van die jongmense uit
die plaaslike gemeenskap wat gedurende 2012 deel van die
Goodyear-span op Palms was, is tans in Oos-Londen waar hy
deur MAASA opgelei word (18 maande teoreties en 18 maande
prakties). Die moontlikheid bestaan dat hy ná sy studies sal
terugkeer na Palms om met opleiding by die KLK Vaardigheidsentrum
te help.
Werk aan die gebou is amper voltooi en die nodige toerusting
word tans aangekoop. Die amptelike opening van die KLK Vaardigheidsentrum
op Palms word vir 9 Oktober 2013 beplan.
KLK ontmoeting met premier kan samewerking bevorder
KLK se Bestuur het op 23 Augustus ‘n ontmoeting
gehad met Sylvia Lucas om haar
geluk te wens met haar aanstelling as Premier
van die Noord-Kaap.
So ook het die Bestuur haar bekend gestel
aan die sosiale projekte waarby KLK tans betrokke
is en ‘n interessante gesprek is gevoer
oor die samewerkingsgeleenthede om projekte
uit te brei in die bedieningsgebied van KLK.
Op die foto is: Arnold Human (Finansiële Direkteur),
Stephen van Huyssteen (Besturende
Direkteur), Sylvia Lucas (Noord-Kaap Premier),
Phillip Swart (Bestuurder: Petroleum)
en Willie Visagie (Bestuurder: Handel).

MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Aan die
Woord...
Gedurende die onlangse Algemene Jaarvergadering
van KLK-aandeelhouers is
mnre JS Marais en FJ van der Merwe as
Direkteure herkies.
Die Direksie is soos volg saamgestel:
• BP Botha
• JM Bredenkamp
• WSB du Toit
• JAA Engelbrecht
• A Human (Finansiële Direkteur)
• JS Marais (Voorsitter)
• JJA Smith
• JPN Stander (Visevoorsitter)
• FJ van der Merwe
• SD van Huyssteen (Besturende Direkteur)
Die volgende direksiekomitees is saamgestel,
naamlik:
• Uitvoerende komitee
• Oudit- en Risikokomitee
• Menslikehulpbronkomitee
• Sosiale- en Etiekkomitee
Fokus op Askham-tak
KLK Askham – vir daardie
hartlike Kalahari-gevoel
Tussen die rooi Kalahari-duine, 180 kilometer noord van Upington, is die
dorpie Askham. Met die eerste oogopslag lyk dit na net nog ‘n klein dorpie,
maar met nadere kennismaking kom jy agter dat dié dorp vol verrassings is.
Aan die punt van die oprit na die dorp,
wag die plaaslike KLK-handelstak jou
in, met koel kareebome wat dit soos ‘n
oase laat lyk.
Daar is nou ‘n nuwe brandstofafdeling
wat van sesuur soggens tot agtuur
saans, elke dag van die week, petrol en
diesel vir moeë reisigers se voertuie verskaf.
‘n Skoon, netjiese badkamer bied
welkome verfrissing en maak die pad
sommer korter. Die nuwe afdeling het
sy buiging gemaak in Mei 2013 en spog
met nuwe, skoner 50 ppm-diesel, wat
deur KLK Petroleum gelewer word. Die
brandstofpunt bied die enigste brandstof
na-ure op Askham.
By dié KLK-handelstak is daar altyd tyd
vir ‘n koppie koffie of tee wat Elizabeth
Vosloo met trots vir die afgelope twintig
jaar bedien. By KLK Askham is daar
ietsie van alles. Boerderybenodighede,
soos veevoer, veemedisyne en omheiningsmateriaal,
maak die grootste
deel uit, maar daar is ook alledaagse
items, soos kruideniers, hardeware en
buitelewe-toerusting.
KLK Askham se personeel is elke
weeksdag, van agtuur in die oggend
tot vyfuur in die middag, op hul
pos; en Saterdae van agtuur tot
eenuur, om kliënte met ywer en ‘n
glimlag te bedien.
Die Sosiale- en Etiekkomitee sal die Direksie
bystaan om KLK se rol as verantwoordelike
korporatiewe burger te evalueer en kontroleer
ten opsigte van sy prestasie in maatskaplike en
ekonomiese ontwikkeling, openbare veiligheid
en die hoogste standaarde van integriteit in alle
handelinge en transaksies met belangegroepe
en die gemeenskap in geheel.
‘n Nuwe Akte van Oprigting vir KLK is ook
gedurende die Algemene Jaarvergadering
goedgekeur en is vanaf 1 Augustus 2013
van krag.
2
Die implementering van KLK se gediversifiseerde
SEB-strategie is in proses en die volgende
SEB-sertifikate is reeds uitgereik:
• Oranje Nissan – vlak 7
• KLK Petroleumverspreiders – vlak 6
• Kathu Build it – vlak 4
• Upington Build it – vlak 2
• Postmasburg Build it – vlak 2
• Kuruman Build it – vlak 2
Die SEB-status van bogenoemde besigheidseenhede
skep nuwe geleenthede vir KLK.
KLK se aandeleprys verhandel tans teen R6,51
per aandeel, wat ‘n groei van 38% oor die afgelope
jaar verteenwoordig. Hierdie styging word
ondersteun deur KLK se finansiële resultate en
die dividend van 30 sent per aandeel. Onderliggend
en fundamenteel hieraan, is die gesonde
stand van KLK se balansstaat en die vooruitsigte
vir groeigeleenthede, wat alles moontlik verder
kan bydra tot die stygende tendens van KLK se
aandeleprys.
Stephen van Huyssteen
Besturende Direkteur: KLK
Ons vulstasie
hou die blink kant bo
Gordonia Delta is onlangs as die
skoonste vulstasie in die Khara
Hais Munisipaliteit-distrik vir die evalueringsperiode
van Junie 2012 tot Junie
2013 aangewys, met ‘n uitmuntende
persentasie van 99,68% behaal.
Dit is die tweede agtereenvolgende jaar
wat dié vulstasie met hierdie unieke
toekenning wegstap. Agt vulstasies is
geëvalueer en die gemiddelde persentasie
vir 2013 behaal, is 90% teenoor
verlede jaar se 87,7%.
Die evalueringskriteria sluit onder meer
in breekskade, onnodige items, waterlekkasies,
die teenwoordigheid van
vlieë, insekte of ander vektore, reuke, algemene
voorkoms en die vriendelikheid
van personeel asook die netheid van
toerusting, mure, vloere en vullisdrommetjies.
Daar word ook gelet op die
beskikbaarheid van seep, afdroogmiddels,
beligting, voorsiening vir gestremdes,
geslagsaanwysings, privaatheid en
vullisverwydering.
Riaan Laubscher, Aggie Kambule, Marietjie
Jacobs en Hestie van der Merwe.
September - 2013

MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Is jy 'n KLK-aandeelhouer, kliënt of albei
– lees bietjie hier
Die verhandeling van KLK-aandele kan privaat (tussen die koper en verkoper) of deur die verhandelingskamer (aandele-tenderproses)
gedoen word. Privaatverhandeling kan enige tyd tussen twee partye plaasvind, waarna KLK die oordrag behartig.
Diegene wat aandele deur die verhandelingskamer wil koop/
verkoop, kan die aandele-tendervorm op KLK se webblad verkry.
Indien ‘n persoon vir die eerste keer KLK aandele koop, word ‘n
registernommer daaraan toegeken, wat dien as verwysing vir aandele-navrae
en transaksies.
Besoek KLK se webtuiste by www.klk.co.za en kliek op aandele
om meer te sien van aandele-, verhandeling en vanjaar se verhandelingsprys.
Wat behels die aandele koop- en verhandelingsproses?
Aandeleverhandeling in die verhandelingskamer vind een keer per
maand op die laaste Vrydag van die maand om 14:00 plaas. Tenders
kan deur die loop van die maand ingedien word; die laaste
geleentheid om ‘n aandele-tender in te dien, is om 12:00 op die
dag van aandeleverhandeling.
Tendervorms vir die koop en verkoop van aandele en ‘n grafiek
van die verhandelingsprys en verhandelingsvolumes is beskikbaar
by bogenoemde kantore sowel as by al die KLK-handelstakke
en op die webtuiste www.klk.co.za. Tendervorms kan ook na
086 691 5890 gefaks word of per e-pos na aandele@klk.co.za
gestuur word. ‘n X-nommer word uitgereik vir klante wat ‘n rekening
oopmaak en ‘n aandeleregisternommer word uitgereik
wanneer ‘n persoon aandele besit/koop.
Tenders kan ingedien word by:
a) DU TOIT VAN DEN HEEVER b) KLK LANDBOU BPK
FAKS: 054 332 4585 FAKS: 086 691 5890
maritah@dutoitvdheever.co.za aandele@klk.co.za
Schröderstraat 18, Karakoelstraat 14,
Upington, 8800
Upington, 8800 (Hoofkantoor)
Vir aandag: Marita Hanekom Vir aandag: Grandville
Marquard
Wat maak van jou ‘n KLK Landbou kliënt?
• U hoef nie ‘n aandeelhouer te wees om ‘n handelsrekening te
open nie.
Petroleum sien uit na beter
verhoudings ná transaksie
Oryx Oil South Africa (Pty) het onlangs die LPG-besighede van
BPSA gekoop. Wanneer jy dus voortaan hierdie embleem
sien, let daarop dat KLK van nou af silinders vul met gas wat van
Oryx Energies afkomstig is.
• Enige persoon, besigheid of ondernemingsvorm kan aansoek
doen vir ‘n kredietfasiliteit.
• Hierdie vorm van krediet is nie mikro-leningsgedrewe nie, met
ander woorde, KLK Landbou verskaf nie lenings, en/of leen
geld soos banke nie.
• KLK Landbou finansier insetkoste en produkte (artikels) aan
klante op krediet.
Aansoek vir kredietfasiliteite is onderworpe aan die NCR-wetgewing
(Nasionale Krediet Wet Reguleerder). Met ander woorde, die
aansoeker moet voldoen aan die wetlike aspekte van kredietwaardigheid
(die vermoë om terug te betaal).
Wat is die prosedure en hoe kan ek aansoek doen?
• Besoek jou naaste KLK-handelstak.
• Vra die Takbestuurder om jou van hulp te wees met jou versoek
om aansoek te doen vir ‘n kredietfasiliteit.
1. Voltooi die vorm volledig.
2. Voorsien afskrifte van dokumente van jouself of die besigheid.
3. Handig die oorspronklike vorm by jou naaste KLK-handelstak
in.
KLK Landbou streef deurlopend daarna om alle aansoeke vir
kredietfasiliteite binne ‘n tydperk van sewe tot tien dae te voltooi,
afhangend van die omvang van die kredietlimiet en dokumente
wat benodig word.
Kontakbesonderhede by KLK Landbou Hoofkantoor:
Tel: 054 337 6200
Fax-to-email: 086 650 5091
Groep Kredietbestuurder: Corné Loubser
Assistent Kredietbestuurder: Elizma du Preez
Kredietkontroleur: Heilien Pace (Kredietaansoeke)
Kredietkontroleur: Christine Booysen (Direkte inbetalings)
Kredietkontroleur: Ellis September (Rekeningnavrae)
Ontmoet die nuwe gesigte by KLK
“Omdat Oryx Energies ‘n kleiner maatskappy is, is hulle produken
kliënt-gefokus en kan KLK en die produsent net voordeel uit die
transaksie kry,” sê Philip Swart (Bestuurder: KLK Petroleum).
Jaco van Pletzen
(Bestuurder: KLK
Auto)
Tjaart Venter
(Bestuurder: Build it,
Upington)
Loëla Myburgh
(Makelaarsassistent:
KLK
Versekering)
Jaco Moller (Bestuurder: KLK Handel, Vanzylsrus)
KLK Gesprek
3

Voorbereiding van ooie
vir die lamseisoen
Die belangrikste stadium in die ooi se produksiesiklus is die laaste twee
maande voordat sy gaan lam.
MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Die ongebore fetus se massatoename as ‘n persentasie van die geboortemassa,
is onderskeidelik, 85% in die eerste trimester, 50% in
die tweede trimester en 25% in die derde trimester.
Voeding- en voedingsbestuur moet die belangrikste bestuursmaatreëls
wees waarop gefokus word ten einde die voordeel van
noodsaaklike entstowwe te kan verkry.
Voeding vir lamgeboortemassa
Indien die voeding gedurende hierdie periode nie op standaard is
nie, word die risiko vir laer geboortemassas verhoog en daarmee
saam die oorlewingsvermoë van die lam. Voeding is so belangrik
dat die fetale groeitempo binne drie dae met 30% - 40% sal verlaag
indien daar ‘n betekenisvolle beperking in voeding vir 16 dae
en langer tydens die laaste maand van dragtigheid voorkom. Dit
sal ook lei tot laer geboortemassas – al word die voeding reggestel
ná 16 dae van ondervoeding. Die aanbevole voedingstofinname
behoort onderskeidelik 1,5 en 2,0 keer hoër te wees as die onderhoudsbehoefte
vir eenling- en tweelingdraende ooie.
Voeding vir kolostrumkwaliteit
Voldoende, tydige inname van kwaliteit kolostrum is ‘n belegging
vir lewenslange gesondheid in die skaap. Kolostrum bevat nie net
energie en teenliggame nie, maar ook faktore wat die ontwikkeling
van die timusklier bevorder en nageboortelike atrofie beperk.
Kolostrumvorming versnel betekenisvol gedurende die laaste drie
weke van dragtigheid. Die proteïenbehoefte is dan dubbel as wat
afkomstig is uit mikrobiale proteïen vanaf die gesonde rumen. ‘n
Bron van verbyvloeiproteïen in die dieët is essensieel. Jong ooitjies
het spesiale proteïenbehoeftes tydens hulle eerste dragtigheid omdat
hulle boonop nog groei ook. Dit verklaar deels waarom die risiko
van lammerverliese by jong ooimoeders dikwels hoër is – veral as
hulle in dieselfde trop as die ouer ooie aangehou word.
Vreetspasie
Wanneer aanvulling vir ooie nodig word, is dit
essensieel sieel dat
voldoende vreetspasie beskikbaar is om dominansiegedrag tydens
inname (kompetisie) tot die minimum te beperk. Dit is meestal die
jonger ooie wat hier aan die kortste ent trek en daarom is dit nie
vergesog om hulle in ‘n aparte trop te laat lam nie.
Spesiale aanvullings voor lamtyd
Vitamiene A, koper, selenium, jodium en kobalt behoort, waar nodig,
saam met ander voedingstowwe aangevul word. Raadpleeg ‘n
voedingskundige in hierdie verband.
Skeer voor lamtyd
Indien nodig, skeer ooie twee maande voor die aanvang van die lamseisoen.
Verhoogde voedingstofmobilisasie in geskeerde ooie help
om aanvaarbare lammergeboortemassas te behaal. Geskeerde
ooie toon ook beter skuilsoekende gedrag tydens die uitsoek van
‘n lamarea, met gevolglike verbeterde lamoorlewing tydens ongure
weersomstandighede. Tydens die skeerproses van swaar dragtige
ooie moet voorkom word dat die ooie te lank sonder kos staan. Dit
kan uitbrekings van hipokalsemie of selfs domsiekte tot gevolg hê.
Verwysings
1. Anon. 2011. Skaapgesondheid Platform – Toepassing van kennis
skep ‘n meetbare verskil. MSD Animal Health.
2. Anon. 1985. Nutrient Requirements of Sheep. National Academy
Press.
3. Schultheiss, W.A. 1992. VET300 studiehandleiding. Universiteit
van Pretoria.
4. Farquharson, B. 2004. Prime Lamb Production.
Vir meer inligting, kontak jou MSD-areaverteenwoordiger,
Wimpie Spangenberg by 082 929 0934.
Juke-reeks verwelkom sy dieselboetie
Nissan se gewilde Juke spog nou ook met ‘n dieselweergawe.
Dié model span die bekende 1,5 liter dCi-oliebrander in, wat
in menige Nissans te kry is.
Die nuweling het die Acenta+-afwerkingsvlak, wat beteken daar
is luukshede by die prys ingesluit, soos ‘n stop/ry-stelsel, 17 dmallooivellings,
outomatiese ruitveërs, kantspieëls wat elektries
wegvou, Bluetooth en getinte ruite. Vir groter veiligheid is daar ses
lugsakke en stabiliteitsbeheer, wat in Nissan-taal VDC heet.
Hierdie enjin, wat 81 kW lewer, se sterk punte sluit onder andere
in sy lae brandstofverbruiksyfer van net 4,2 liter per 100 km en
sy stewige skoot wringkrag van 260 Nm, wat reeds kort ná die
luierspoed van 1 500 r/min beskikbaar is en die feit dat daar net
109 g koolstofdioksied per kilometer vrygestel word. Die enjin, wat
aan die Euro6-regulasies vir uitlaatgasbeheer voldoen, kan slegs
50 ppm-diesel gebruik.
Maak seker jy besoek Oranje Nissan op Upington of vir meer inligting
kan jy vir Bertie Lubbe (Handelaarshoof: Oranje Nissan)
skakel, by 054 338 8000.
‘n Diamant-tipe koolstofbedekking, word op die kleppe aangebring
om die wrywing te verminder en die werkverrigting te verbeter. Die
diesel Juke het soos die ander modelle in die reeks, drie rymodusse:
Normaal, eko en sport. In laasgenoemde is die petrolpedaal
sensitiewer en in die eko-modus word die wringkrag beperk.
4
September - 2013

MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Die produsent en die beroepsgesondheids-
en veiligheidswetgewing
en regulasies (Wet 85 van 1993)
Deel 1
Cobus Booysen
A. Inleiding
Die wet vereis van die werkgewer om
‘n omgewing te skep en in stand te
hou, soos wat dit prakties en redelik
moontlik is, wat veilig is en sonder
risiko vir die gesondheid van werkers.
Dit beteken dat die werksomgewing
moet vry wees van skadelike stowwe,
soos bensien, chloor, mikroörganismes,
voorwerpe, toerusting, prosesse
ensovoorts wat beserings, skade of
siektes kan veroorsaak. Waar dit nie
moontlik is om so ‘n veilige omgewing
te skep nie, moet die werkgewer die
werknemer/s inlig omtrent die gevare,
hoe dit voorkom kan word, hoe om
veilig te werk en of beskermende aksies
geneem moet word om ‘n veiliger
werksplek te skep.
Dit word egter nie van die werkgewer
verwag om alleen verantwoordelikheid
te neem vir ‘n veilige en gesonde
werksomgewing nie. Die wet is gegrond
op die beginsel dat gevare in
die werksplek aangespreek moet word
deur kommunikasie en samewerking
tussen werkgewer en werknemer. ‘n
Veilige werksomgewing is dus ‘n gedeelde
verantwoordelikheid. Beide
partye moet gevare pro-aktief identifiseer
en beheermaatreëls in plek stel
om ‘n veiliger omgewing te skep.
B. Departement van Arbeid
Die departement is oorhoofs verantwoordelik
vir die administrasie
van die wet. Gesondheids- en veiligheidsinspekteurs
is verantwoordelik vir
geskeduleerde inspeksies en vir ondersoeke
wat verband hou met spesifieke
voorvalle. Hierdie inspeksies word
gewoonlik beplan op die basis van
ongelukstatistieke, die teenwoordigheid
van skadelike stowwe, soos bensien
in droogskoonmaakbesighede, of
die gebruik van gevaarlike masjinerie
en toerusting in werksplekke. Onbeplande
inspeksies word gewoonlik
gedoen wanneer klagtes vanaf werknemers,
werkge-wers of die publiek
ontvang word.
Inspekteurs van die Departement het
magte om onder meer die volgende kennisgewings
uit te reik wanneer gevaarlike
toestande waargeneem word:
(1) Stakingskennisgewing – die onmiddellike
staking van ‘n aksie, proses
of die gebruik van ‘n spesifieke
masjien of toerusting.
(2) Oortredingskennisgewing – wanneer
‘n regulasie oortree is, vereis
die kennisgewing gewoonlik ‘n
regstelling binne 60 dae.
(3) Verbeteringskennisgewing – verbetering
word vereis op spesifieke
maatreëls om veiligheid en/of
gesondheid te verseker.
Die artikel is geskryf deur Cobus Booysen
(Bestuurder: Menslike Hulpbronne).
Agterskotte op skaapslagtings
word weer betaal
In die vorige uitgawe is berig oor die
agterskotskema wat vanaf November
2012 in plek is, wat aan produsente
wat skape lewer by die Upington
Abattoir, ‘n agterskot uitbetaal indien
oor ‘n deurlopende jaarbasis, meer
as 800 diere by KLK Landbou bemark
het. Die tweede siklus van uitbetaling
het aan die einde van Augustus geëindig.
Produsente wat aan die vereistes
voldoen het, kan uitsien na die tweede
agterskot wat in September 2013 uitbetaal
word.
As u meer inligting benodig oor die
skema, is u welkom om met Deon
Heyns by 084 513 3522 of Charl Joubert
by 072 116 3564 te gesels.
Skaappryse van nader bekyk
In die vorige uitgawe het ons berig dat skaappryse
in Julie en Augustus hoër sal wees en weer
in September en Oktober gaan begin daal. Die
prys het egter sywaarts beweeg.
Daar was ‘n effe hoër aanbod as wat gewoonlik
die geval is, van diere uit die somerreënvalstreek
asook Namibië. Die aanbod uit die winterreënvalstreek
was egter laat en het nog nie die gewone
impak op die mark gehad nie, dus is ‘n algemene
hoër aanbod nie die oorsaak nie. Die enigste werklike
rede is dat die vraag voor in die mark ontbreek
omdat die verbruiker geld kortkom in ‘n ekonomie
wat lusteloos is.
Dieselfde argument geld ook vir die beesprys. Dit
is ontstellend om te sien dat daar sedert die einde
van April nie maandeinde-weke was nie en dus
ook nie stygende maandeinde-pryse nie.
As ons aan die skaapkant vorentoe kyk, begin die
winterreënvalstreek se bemarkingseisoen inskop
en is daar volgens alle aanduidings volop lammers
beskikbaar. Die lewering in die somerreënvalstreek
is hoër as wat dit gewoonlik gedurende hierdie tyd
van die jaar is. Dit beteken hoër getalle en met ‘n
mark sonder koopkrag, beteken dit twee na drie
moeilike maande wat vir die bedryf voorlê. Ek is redelik
seker dat skaappryse onder druk gaan wees
tot aan die einde van Oktober.
Die Namibiese Kleinveeskema wat vanaf 15 Augustus
2013 tot 15 November 2013 van een op
ses, na een op een verander, gaan na my mening
nie ‘n groot invloed op ons pryse in Suid-Afrika hê
nie. Die diere sou in elk geval in ons mark beland
het as dit in Namibië geslag was. ‘n Deel word nou
in Suid-Afrika geslag en bemark en die voordeel
daarvan is dat daardie diere nie onder die normale
markprys verkoop gaan word nie. Markverwringing
kan moontlik dus kleiner wees.
Speenkalwers is steeds ‘n probleem. Die aanbod
bly groot en dit word erger omdat veldreserwes
min is. Staangetalle in die voerkrale is hoog en die
slagprys van beeste is op 2011-vlakke. Die probleem
is dat 2011 ‘n goeie styging in die laaste
paar maande van die jaar getoon het, wat nou met
die inligting tot ons beskikking, onwaarskynlik lyk.
Indien die slagprys laag bly, voorsien ek ook nie ‘n
groot verandering in die speenkalfprys nie.
Wat wel waar is, is dat indien goeie reën vroeg oor
‘n groot gebied gaan val, die hele situasie dramaties
kan omdraai. As daar genoeg weiding is, sal
speenkalwers en koeie skaars word en pryse moet
styg. Kom ons hoop laasgenoemde word waar.
Deon Heyns
Bestuurder: KLK Vleis
Marksake...
KLK Gesprek
5

MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Pitkos vir
die siel...
Gierigheid is armoede
Lees Lukas 12:13 - 21
Die probleem van die ryk dwaas in Lukas
12 was nie dat hy ryk was nie.
Dit is tog geen sonde nie. Trouens, wie
van ons sal nie graag minder finansiële
sorge wou hê nie! Wie van ons probeer
nie ons bes om ‘n neseiertjie bymekaar
te maak nie?
Hoe lyk die vooruitsigte
vir die somerseisoen
wat voorlê?
Ná ‘n redelike matige tot warmer as normale winter, is alle oë nou gefokus
op die lente en somer. Weiding is, met die uitsondering van kleiner
gebiede, in ‘n swak toestand as gevolg van die gebrek aan reën in die
laatsomer en herfs.
Die ryk dwaas van die gelykenis tree tog
eintlik baie wys op, nie waar nie! Hy maak
‘n veel groter graanoes as wat hy verwag
het, en hy doen wat ons seker ook in
dieselfde omstandighede sou doen: Hy
vergroot sy bergingskapasiteit. Sodoende
het hy plek vir die groter oes sowel
as vir al sy ander goed. Slim voorsiening
gemaak.
Nou kan hy aftree! Hoe beny ons hom
nie! Hou op met werk: Eet, drink en leef
lekker. Die lang jare van swoeg en sweet
kan nou op ‘n rustiger uitspantydjie uitloop.
Maar nee, God sê hy is 'n dwaas...Al het
hy sulke “slim” planne gemaak. Wanneer
hy dan tot sterwe kom daardie selfde
nag, is sy lewe verby en al sy opgegaarde
goed gaan na iemand anders toe.
Waarin was hy dan dwaas? Lees ons fyn,
sien ons in die gelykenis ‘n klein woordjie
wat orals opduik: "My oes, my skure, my
graan, my ander goed." In die 1953 Afrikaanse
vertaling sien ons hy praat selfs
van “my siel”. En ons hoor aanmekaar
dat hy vir homself sê: "Ek sal..."
Daar was nie ander mense in sy storie
nie. Hy het net vir homself gelewe, in
die waan dat hy in alles absolute beheer
gehad het. Hy wou ryk wees, nie ander
mense help nie.
Jy sien, hy was gierig. Hy het niks oorgehad
vir sy medemens nie. En toe, ten
spyte van al sy rykdom, het hy toe ook
niks oorgehad nie.
Gierigheid, sê Paulus elders, is immers
afgodsdiens.
Deon van Niekerk
Vir die 2013/2014-somerseisoen lyk dit
asof ENSO-neutrale toestande behoort
te heers. Dit beteken dat daar geen El
Niño- of La Niña-gebeure behoort voor
te kom nie. Die Indiese Oseaan toon
steeds dat die oppervlakwater van die
oostelike Indiese Oseaan (nader aan
Australië) vanjaar warmer gaan wees as
die westelike Indiese Oseaan (nader aan
die Afrika-kuslyn). Dit kan positief wees
vir reënval oor Suid-Afrika se somerreënvalstreek
asook Namibië, aangesien dit
minder tropiese siklone en laagdrukaktiwiteite
in die Indiese Oseaan rondom
Madagaskar kan beteken.
Die gekombineerde effek van ENSO en
die Indiese Oseaan toon tans dat min
reën tot ten minste die middel van Oktober
oor die somerreënvalstreek verwag
word, maar dat meer normale reënvalpatrone
behoort voor te kom vanaf ongeveer
die middel van Oktober. Wat die
winterreënvalstreek betref, lyk dit asof
die kanse vir verdere reën steeds goed
bly vir Augustus, maar dat September
moontlik droog kan wees.
Uit ‘n weidingsproduksie-oogpunt is dit
egter belangrik om te onthou dat werklike
veldproduksie eers moontlik is wanneer
nagtemperature konstant bokant
ten minste 10 o C bly. Met die gebrek
aan ondergrondse vog gedurende die
afgelope paar maande, is die toestand
van weidingsplante dus nie goed nie
omdat daar nie werklik wortelreserwes
opgebou kon word nie. Wanneer reën
dus wel gaan voorkom, sal dit heelwat
tyd asook opvolgreën verg vir weiding
om eers reserwes op te bou voordat
volle produksie weer moontlik is.
Wat die langer termyn betref, het die
sonvleksiklus ‘n maksimum bereik en is
nou besig om minder aktief te word. Dit
verhoog die risiko vir groot droogtes in
die volgende twee tot vyf jaar, want die
meeste groot droogtes in Suid-Afrika
het in die fase van afnemende aktiwiteit
plaasgevind. So het die droogtes
van 1932/1933, 1941/1942, 1965/1966,
1982/1983, 1994/1995 en 2006/2007
almal in die afplattende deel van die
11-jaar sonvleksiklus plaasgevind. ‘n
Ander onbekende faktor wat tans voorspel
word, is dat daar aanduidings is
dat die sonvlekaktiwiteit in die volgende
dekades baie gaan afplat indien ‘n
vergelyking getref word met die afgelope
ten minste 100 jaar. Wat die potensiële
effek daarvan op temperature en reënval
kan wees, is nog totaal onbekend.
Soortgelyke periodes van lae aktiwiteit
in die verlede was verantwoordelik vir
langer en kouer winters, byvoorbeeld
die tydperk vanaf ongeveer 1650 - 1720,
1790 - 1840 en 1880 - 1910. Die effek
op reënval is nie bekend nie omdat daar
nie betroubare reënvalstatistiek is wat
gebruik kan word om die effek van afnemende
sonvlekaktiwiteit op reënval te
kan bepaal nie.
Opsommend: Dit lyk asof toestande vir
reën oor die somerreënvalstreek kan
verbeter vanaf ongeveer die middel van
Oktober en dat reënval na normaal kan
neig vir die res van die somer. Alhoewel
die verwagte normale see-oppervlaktemperature
in die Stille Oseaan ongeveer
dieselfde is as die afgelope twee seisoene,
is die verandering in die Indiese
Oseaan van groot belang, want dit kan
die frekwensie en intensiteit van tropiese
siklone en tropiese laagdrukstelsels
nader aan die Afrika-kuslyn verlaag en
veroorsaak dat normale reënvalpatrone
nie versteur behoort te word nie. In die
langer termyn bly die risiko vir droër toestande
goed vir die volgende paar jaar.
Hierdie artikel is geskryf deur Johan van
den Berg (Bestuurder: Gespesialiseerde
Oesversekering, Santam Landbou).
6
September - 2013

MAATSKAPPYNUUS AKTUEEL LEWENDEHAWE TEGNIES
Multivax P Plus ® – deurbraaktegnologie
in die geveg teen pasteurellose
Pasteurellose is ‘n asemhalingsiekte by skape en word hoofsaaklik deur die
bakterieë Mannheimia haemolytica en Pasteurella trehalosi veroorsaak, maar
Pasteurella multocida kan ook ‘n rol speel.
Omstandighede waaronder die
siekte voorkom
Hierdie bakterieë is normale inwoners
in die dier se lugwegstelsel en kom dus
voor in die lugweë (mangels, neusholtes)
van gesonde skape wat ook moontlik as
draers kan dien.
Die hoogste voorkoms van pasteurellose
is gedurende die herfs en lente en volg op
skielike veranderinge in die weersomstandighede.
Onder abnormale strestoestande,
soos droogtetye, wanvoeding, vervoer oor
lang afstande, blootstelling aan baie stof,
en oorbevolking, vermeerder hierdie bakterieë
en veroorsaak dan longontsteking.
M. haemolytica kan ook breinvliesontsteking,
gewrigsontsteking en mastitis (blouuier)
by skape veroorsaak.
Voorkoming
“YRP”-tegnologie is die nuutste deurbraak
in entstofproduksietegnologie wat deur
MSD Animal Health gepatenteer is en
gebruik word om Pasteurella Mannheimia
asook Pasteurella trehalosi in skape te
probeer voorkom.
Wen, wen, wen...
Een van twee Ivotan 500 ml produkte
of een van drie knipmesse kan
gewen word:
Om in aanmerking te kom vir een van hierdie
handige pryse, beantwoord dié maklike
vraag: Hoeveel milliliter Multivax P Plus ®
moet per skaap gespuit word?
Stuur jou inskrywingsvorm agter op
‘n toegeplakte koevert aan: Ilse van
Zyl, KLK Landbou Bpk, Posbus 86,
Upington, 8800 of stuur ‘n faks na
086 550 0224 of e-pos na ilse@klk.co.za.
Inskrywings moet haar voor of op Dinsdag,
15 Oktober, bereik.
Baie geluk aan Elpie Louw van Brandvlei
wat ‘n mes, verkyker en biltongkerwer asook
‘n pak patrone gewen het.
Reëls
Alle KLK Gesprek-lesers mag aan die kompetisie deelneem
• Slegs een inskrywing per persoon • Die wenner sal telefonies
in kennis gestel word en sy/haar naam sal in die
volgende uitgawe van KLK Gesprek verskyn • Die prys sal
na die naaste KLK-handelstak gestuur word en kan daar
afgehaal word • Die prys kan nie vir kontant verruil word nie
• Die prystrekking word deur Infoworks Media Publishing in
Klerksdorp behartig.
• Die voordeel vir die produsent in die gebruik
van hierdie innoverende entstof,
is die versekering dat die nuutste en
gevorderdste tegnologie in die beheer
van pasteurellose gebruik word.
• Multivax P Plus ® verskaf verder addisionele
beskerming vir skape teen
bloedpens (C. perfringens tipe B),
bloedderm (C. perfringens tipe C) en
infeksies veroorsaak deur Clostridium
novyi tipe B (bloedpens), bloednier
(C. perfringens D), klostridiale baarmoederontsteking
(C. septicum),
sponssiekte (C. chauvoei) en klem-indie-kaak
(C. tetani).
• Ent ooie jaarliks, 4 - 6 weke voor lamtyd.
• Ent lammers twee keer, 4 - 6 weke ná
lam en weer een maand later.
• Die dosis vir skape is 2 ml per dier onderhuids.
Saamgestel deur Jacques van Rensburg.
Produkbesonderhede: Multivax P Plus®
Multigene entstof Reg. No. G3694, Wet
36/1947 Namibië registrasie: N-SR 1288.
Vir enige verdere navrae, kontak
gerus jou MSD Verteenwoordiger of
MSD Hoofkantoor by 011 923 9300.
Inskrywingsvorm
Naam en van: ..........................................
..................................................................
Adres: .......................................................
..................................................................
Tel: ............................................................
Antwoord: .................................................
..................................................................
...................................................................
...................................................................
Jou jagfoto staan
dalk ‘n kans
Jong jagters van die 2013-seisoen
– nou is jou kans om in KLK Gesprek
te pronk. Stuur ‘n foto van jou en jou
buit wat jy tydens die 2013-jagseisoen
geskiet het, saam met ‘n storie van
ongeveer 100 woorde wat oor jou
jagervaring handel. Inskrywings sluit
15 Oktober 2013 en slegs kinders onder
die ouderdom van 15 jaar mag inskryf.
Die beste foto sal ‘n R500 geskenkbewys
van KLK se jag- en buiteleweafdeling
wen.
Stuur jou inskrywings aan: Ilse van Zyl,
KLK Landbou Bpk, Posbus 86, Upington,
8800 of stuur ‘n faks na 086 550 0224
of e-pos na ilse@klk.co.za.
KLK Gesprek is ‘n nuusblad wat vier keer per
jaar namens KLK deur Infoworks saamgestel
en uitgegee word.
NAMENS KLK LANDBOU BPK
Ilse van Zyl *
054 337 6202 • ilse@klk.co.za
* Vir navrae oor die verspreiding van KLK Gesprek,
of adreswysigings, kontak vir Ilse van Zyl.
REDAKSIE
Elmarie Helberg
018 468 2716
elmarie@infoworks.biz
Johan Smit
018 468 2716
johan@infoworks.biz
BLADUITLEG EN DRUK
Infoworks
018 468 2716
www.infoworks.biz
your ideas can fly
KLK Gesprek
7

IN GESPREK MET...MARCELLENE VAN ROOYEN
Dohne Merinos se vleis en wol,
hou hierdie produsent se beursie vol
Naby die dorre Karoodorpie van Calvinia, sal jy, ten spyte van die uitdagings wat dié omgewing vir produsente inhou,
‘n wenner Dohne Merino stoet vind en aan die stuur daarvan, ‘n besonderse vrou.
Marcellene van Rooyen, wat in beheer is van die Mullersvlei
Dohne Merino stoet, is van mening dat die Dohne Merino ras
aan haar die geleentheid bied tot goeie, ekonomiese vleis- en
wolproduksie omrede dit ‘n “easy care” dubbeldoelige skaap
is wat onder verskeie omstandighede kan produseer. “Daar is
egter geen sin daarin om enige skaap af te skeep en minder as
‘n oorlewingskans te gee en dan verwag om optimum tot maksimum
produksie van jou veld te kry nie,” merk sy op.
Marcellene het ‘n BSc-graad in Veekunde en Dierefisiologie
aan die Universiteit van Stellenbosch verwerf en het later ook
‘n M-graad in Volhoubare Landbou aan die Universiteit van
die Vrystaat voltooi. Haar verhandeling het gehandel oor “Die
noodsaaklikheid van seleksie vir volhoubare produksie van
wol met lae risiko vir geïsoleerde gepigmenteerde vesels in ‘n
Dohne Merino stoet.”
Die stoet, wat tans uit 480 ooie bestaan, is al sewe keer aangewys
as streekwenners van die Bobaasteler Streekkompetisie van die
Dohne Merino Genootskap van Suid-Afrika en dit is duidelik waarom
die stoet aan die leuse: Die beste ras vir die huidige ekonomiese
klimaat, geken word. Volgens Marcellene is die doel van
die stoet om uitstaande Dohne Merino ramme vir hulself en vir die
nasionale mark te teel. Die stoet het ook al geleentheid gehad om
embrio’s uit te voer na Australië, maar die protokol vir uitvoere is
toe en daarom kan daar nie meer van hierdie geleentheid gebruik
gemaak word om buitelandse geld te verdien nie.
“Mullersvlei Dohne’s beskik oor ‘n hoë groeitempo vir maksimum
vleisproduksie, uitstekende uithouvermoë gedurende droogtes,
vinnige herstelvermoë ná droogtes, hoë vrugbaarheid, en kwaliteit
wol,” sê Marcellene. Die stoet maak gebruik van laparoskopie op
ongeveer 200 ooie per jaar. “Die rede hiervoor is dat dit ‘n geleentheid
is om van ‘n goeie ram uit ‘n ander stoet gebruik te maak in
die ram se afwesigheid. Dr Nolte Troskie van RAMSEM hanteer
die proses vir ons.”
Die stoet word in ‘n opekernstelsel met die kudde bedryf om
daardeur die top rammateriaal in die omgewing deeglik te toets en
daarna word die ramme aan die kommersiële Dohne-produsent
beskikbaar gestel op ‘n jaarlikse produksieveiling asook op die
nasionale veiling te Bloemfontein.
Marcellene se man, Andries, is verantwoordelik vir die kommersiële
kudde op Mullersvlei.
Blitsfeite
• Gemiddelde skoonwolproduksie per ooi op
12 maande ouderdom: 3,5 kg.
• Gemiddelde mikron van ooie op 12 maande
ouderdom: 18,4.
• Gemiddelde gemaksfaktor van die Dohne’s
van Mullersvlei: 99,6.
• Gemiddelde liggaamsmassa van ‘n 12 maande oue
ooi is 58 kg tot 62 kg.
• Die lampersentasie wissel tussen 140% en 155%.
• Die fekunditeit van die stoetooie is gemiddeld 178%.
• Ramlammers op 100 dae oud weeg gemiddeld: 36 kg.
• Ooilammers op 100 dae oud weeg gemiddeld: 33,5 kg.
In Februarie vanjaar het ‘n Mullersvlei ram R100 000 op die jaarlikse
Nasionale Dohne Merino verkoping in Bloemfontein behaal, waar
die gemiddelde prys R28 433 was.
Voor van links, is Louw (Marcellene en Andries se jongste seun), Ockie
Rabenheimer (jr), ‘n predikant wat in ‘n ou kleihuisie op ‘n deel van
die plaas gebore is, Marcellene van Rooyen en Ockie Rabenheimer (sr).
Agter van links, is Dirk van Rooyen (Marcellene en Andries se oudste
seun, wat saam met hulle boer) en Andries van Rooyen.
8 September - 2013