23.12.2016 Views

Tomus XXXIII, Fasc. 1-22

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

, STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAFACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> XXXlll<br />

<strong>Fasc</strong>iculus 1-<strong>22</strong><br />

\<br />

b q<br />

ito<br />

TYYXUUH CyEnAn<br />

<strong>XXXIII</strong><br />

9pxencsH: npo$. XVpMognfi H Eon,q<br />

YIIAAI{EAATAP<br />

2002


Mouron yncbtH [JYA-ulH TyyxNfin xypeeneHrufin<br />

Spgrilrafi H 3eBflen 6arancHaap xoBnoB.<br />

Pegaxqnfix seene nnhH rhuyyg:<br />

Ll.[anafi<br />

X.Eong<br />

A.Ovrap<br />

TyyxufiH cygnan XXXlll 6oru<br />

Xeensnnfi x exuir 6enrrecen:<br />

3pgeu unHxnrregHnfi axunraH<br />

Eaarapxy f,ruhH 3xx.{ t4 r\ter<br />

"coEM Fon PhHT vl{f' XXK-g xa ense. yrac : 325052


STUDIA HISTORICA<br />

I NSTITUTI HISTORIAE ACADENfi IAE SCiENTARI U M<br />

MONGOLI<br />

*_--*-<br />

<strong>Fasc</strong>. I<br />

TYYXHtiH XYP33fl3H 2002 OHE<br />

OrrepceH xun 6rg Moxron yncaA ljJV-xul 6afiryynnara yyclt,<br />

' a-xcerrlT 80 xun, l-LlvA 6ailryynarAcaHbr 40 x{nuiau oilr eppena<br />

1 ,-esnuiln apBHH ypraqrafrraap roM,qornoH eHtepyynooA lailua. Manafi<br />

- . txrilu xypooltoH aux 1921 oHg 6afrryynarAcaH CyRap 6u,.uufiu<br />

''D3on3HrrftH ryyxraftr-r xa6uueraac rapaaraa oxorx 1g61 ong IIJVA<br />

-anryynargaxag TyyxrafiH xypsenoH 6onoH 3oxr4oH 6afiryynaigcaH oM,<br />

-'tyxuilH xvposnsH HU ryyxNilH xaouuel 6afixaacaa 3xn3H MOHron<br />

.,.rcaA MoHronbtH ryyxufiH cyAanraar yA,4pAaH 3oxuoH 6arlryynx<br />

. rnAaH 3oxl/qyynx upcen 6unee. OHe xyraqaaHA ryc xyp3onoHtooc<br />

lopHo AaxuH cyAnaa, OunocoSu eoquonorufiH xypoonoH sopor onoH<br />

.yqanraatst xypoenoH, reByyA epx ryciaapnacaH bereeg oHo oHA<br />

te1unil orroH 6onox ApxeonoruiH xypsensH 6ne AaaH cyganraa<br />

uhHxilnreoHufr axnaa opxroH Feyynax 6oncou. Ogoo ryc *ypeener<br />

rs 3pprrarailu 3eBnen, 3axnpraaHut 3eBnen, Mosron apr, gy"nuA 3yyHbt<br />

ryyxufir racar, Mouronsrr LuuHe yerfiH ryyxrailH racar, vicaarHsisyfiaHrpononoruilutacar,<br />

Tyyx 6ravnsr-oHon apra syriH racar, Horr,lsrH cas,<br />

Apxra, rap 6rvrr,'snuilH song rsceH 6yreqrsfi nuilt 29 axrnraHr afryfrn<br />

ilKrnnaraaraa nByynx 1ailua. TegHrari 3 Hu uluxxnsx yxaaHH<br />

'1<br />

AoKTop,<br />

0 Hs boroBcponbtH Aorfiop, npo$eccop 3opor qonrofi, 6ycap Hu<br />

AorffopaHr, MatucrpyyA orra. Tyc xypaoloH MoHronbtH ryyxnfiH cyypu<br />

6a xaacapra cy,qanraar cyAnaH uilHXr.loxAOo coAoBr ax!4n, recnyygrfin<br />

xen6speep axraa ffByynAar. oHeepep Tyyxrailn xypooneH Hs "MonionurH<br />

ryyxr xyMyyc", " MoHron.{yyAbt H yrcaa ra pan, coen",,,MoHronsr x ryyxn<br />

cypBarx cyAnan", "MosronurH AyHAaA 3yyHbt ryyx,, romH 3_4 xrannfiH<br />

xyraqaarafi cyypb cyAanraaHbt axun apxonx ryynrari xypsoHA 3eBXoH<br />

oHO oHA X.l-epen6appax "MoHronbrH Hyrat AOBctop, xun xn3raapbtH<br />

rvyx", !.3pgeHe6aarap "Mouron HyrrrfrH AepBenxHH 6ynu:,<br />

xupnrcyypur;H coen", O.EarcailxaH .MoHronutH rycraap rorrHon 6a<br />

Xrra4 Opoc Mouron rypBaH yncbtH ropoo,,, H.XrauLurr ,,Ty""" sacarr<br />

fi r_r


xaaH", S.Sarrenaep "l-yvnu rypBaH XaH xoxufru rypBaH Llaraair<br />

xaftpxaHsrxaH" 3apor HgrgH co.qoBr Oyresn ryypBt4x, "YrcaarHur syfr",<br />

"Tyyxnfiu cyAnar" opAoM lrl4Hx!4nroour,ril qyepan 6yresnyygas<br />

rapranaa. tIJVA-uils TyyxrfiH xvpoonoH Hu MoHron yncaA MoHronbtH<br />

ryyxnfrH cyAanraar yAt4pAaH 3oxrloH bailryynx, yfrnpa+ xexyynAor<br />

yyprufiH Aaryy cyvnrilu 30 rapyfi xnn MoHronbtH opAoMrsg, ryyxvplrfiH<br />

uruHoop cyAflaH rapracaH byreen, e,q onrufrH onABop, apxuenrin ulrHe<br />

MarepHafi Aoop vHAocnoH oprHooc oAyroo xVpronx MouronurH ryyxrafrr<br />

raBaH 6ornop opr{ilH yerafin ryyxufiu ult4Hxngx yxaaHbl oHon, apra syilH<br />

TyBrur/H, t1J14H3 corronrsepui apra 6apunaap 6l,tvux< xoBflsnA<br />

uHnxyynoo p 6ailraa 6ilnse.<br />

2006 osA Vlx Mosron ync5ailryynar,qcaHbtS00 xunrafrH oil,2002<br />

oHA a3oH 6or,q 9uHruc xaaHbt cvyAop roxr,tocHbt 840 Nranrafru ofir ync<br />

Aaaap epreH A3nrop roMAornoH eHtepvynox MoHron yncbtH 3acrnfrH<br />

ra3pbtH rorroon rapcaurafi xon6orpyynx ppAoM lut4HXhnroo,<br />

cyganraaHbt onoH axun refloBneH xopgrxvynx gxoncHufi aHxnutx Hu<br />

oHo oHbr 5-p capg ryc x1lp3onoHrooc soxhoH 6ailryyncau "uluHruc xaaxur<br />

usH,qencHuil 840 xranrafrH oilu epgsl Lur,tHXHnrooHrrtil 6ara xypar" toM.<br />

Tyc xypan geep Llruruc xaaHbr repilit rapanarafi 3vTronroH, LlaABapnar<br />

xaHXHH, cyyTAilnfloMaTaq, cypraH xvMyvxyynorq $p3r onoH ranaac<br />

Hu L{uHrNc xaaHbt 6afip cyypu rvyHA erex yHsnerr,lxuilr ruhHo cgrronros,<br />

r.xr4Honor oHon, apta syilH yyprisoc cyAnaH lurlHxhnceH MoHronbtH<br />

spgenargnfru onoH cafixaH rnrron raBilrAcaH. Tyc xypan Hs ,,r.{usruc<br />

xaaH" cyAfiansrr 4enxril AaxIHaa sMap Hgt rvBtxHHrosp ypar[rLnyyncaH<br />

r3gorr xeH 6yxeH caHan xrrinsx 6yfi sa. Tyc xypeeneurniH epgsn,treg<br />

9nnrnc xaaHbl ofrH xypeeHA 3oxt/orAcoH raAaaA, AorooAbtH op,qoM<br />

rlll4Hxr/nrooHnfi onoH xypanA Hrrron raBbx xononqyync3H.<br />

MosronsrH ryyxr{r4A Mouronurn gpT, oAyro erui,ta ryyxufrr<br />

cy4raxgaa 6ycag opHbt coHt/pxcoH opAoMToA, opAoM r_unHxnnreeHuri<br />

5ailryynnaryyAbtr raraH oponllyynx, xaMrpaH axilnnaxbtr aHxaapq<br />

r,ipcoH rol. Opoo ryc xypoonon OXV, AHy, EHCy, FnoH, Opanq,<br />

EHXAy, Typx seper opHbt t4x, AooA cypryynb, opAoM rutasxrnreaHrfi<br />

6afiryynnara, xyBb xyn,tyycrefi xaMTpaH axilflflax, xaMTapcaH Tocen<br />

xopsrxvvnx 6ailna. Tyc xavrurH axfinnaraaHbl xypooHA uaHail<br />

xypeeneurrfi H opAoMToA .aAaaAaF.MOproxilr Ao3Ljlnvvfi ox, ryptt.tfi ara<br />

conrnqox opAoM tul,iHxmrreoHnil xypanA onoH yAaa oponqcoHooc ragHa<br />

raAHbr opgsMroA ryxaftnOan, 5HXAy, EHCv-urH opAoMroA oHO xrn<br />

Tyc xypooneug spgvuilH axilfl xr,rfix, ut/Hxnox yxaaHbt AoKTop,


, J -,,)-pbt H 33p3r xaMfaancag 6arIHa 5ug 3H3Xyv x:tl,irbl i_:<br />

: -<br />

":)at?ofaa<br />

qaauLlA ynaM OptexyvncH30p gsnxuiir_l fnc.lrojl<br />

:.:-3.:blH xorxHn,q oopr,rfrH xyp33n3Ht33c Opyynx 5yft xyau H3Mo33<br />

-:r,. Lut4Honor 6yrsen, TyypBilnaap 6aFXyynax boniro. i-yc<br />

,, : :sleHTnft H opAgM ujt/lHXl4I.lTgoH urt axuntan ilap oopr,rriH opAOM<br />

: ' -:rraaHbr axflbrH 33p3rq3o Myt4c, v6-urr-r tlc, y5l4c, l,lx 3acar sepor<br />

::-:cAbrH t4x ,933A CypryynilyAaA xt4qo3fl saax, ,qoKTOp, AsA,qoKrop,<br />

i.':-,,crp 6a ooyrHsr ArnfioMbtH axfibtr yAhpAax oafixa. MoH uasafi<br />

-: -sM LUr,4HxunroeHrli axhnrHyyA 1gg0-eeA 0HO0c y6,4c, v6-urn lzlc,<br />

.t,|4C.6nnnu '-'1.4C 6onoH 6rrna. 6ycag tax Aoo,q cypryynfiyAulx ryyxurlH aHrnriH<br />

-:,,rHyyAbt H xo3pri fi H AaAnarbt r yAhp.qax, ryvxq, apxeonorHq, yrcaarH bt<br />

, ;,r 6onox xycon coH14pxonrofi sapHM otoyrHbtr AaranAyynaH cyprax<br />

j:',1aap upeegyiH 6onoscoH xvrtHos 6enrrex ynaMxran 6yil 6onioCon<br />

i: uiaes cypranrbrr *proox axflbrr oxfioog 6ailxa. tyyxrafin cyganraaHbr<br />

:.:ofir aMXfiflTbtr cypTanqnax, Tyyx coenbtH Aypcranr 3\/frnHfir<br />

, 3Mrodfl?XoA rep sacruix 5aiaryy nnara nprepufr, aHXaapnb' xaHAyynax<br />

-c rlc xypeeneHruiH H3f3H yvpsr yqpaac 3H3 xiln eepcAr.lfiH xr,liiceH<br />

:xrn, [lJr4Hgner syfinrfiH Taraap MoHronsrH paA[o, TefleBH3, 6ycag<br />

3A33rr14fiH x3p3rcn33p oJroH yAaa gpilnqnara<br />

"f erq, cypranLrHnraaHbr<br />

cnoH eryynon, MoAOo Marepilan xaBnvyncoH. MoHron yncaA uJ14Hxnox<br />

yxaaHbt axnflrHbt egprfrr aHX yAaa roMAotnoH eHrop1lynox axnbtH<br />

xYpssHA TyyxufiH xyp30n3Hr cypranL{nax "Hssnneii' xaafiraHbr,'<br />

eAepner soxt4oH 5ailryyncan Hb ofloH TyMgHAso xypesneHrrriH axurl<br />

yrzncee iln roA AonroH raHilnqyynax aHXHbr anxaM 6oncoH rorvr. MaHafi<br />

xypeeneHrufiH axilnrHyyA ToneBneteer axflbtH raAyyp HOToH csAoBr<br />

3.xl/ofl 4-rilr xeeneH raprax, xsBnsnA ersxeep 6 6yreenrarir 6enen<br />

6onroo4 lafina.<br />

MoHrolsrH ry\/x cyAnaav 6yx epgerr,lreu,<br />

xyBb xyMyyc ra 6yxuuri epguufiH axrn yrinc ynana oeAper<br />

6afix 6onryrarZ<br />

Axagerranv ul.!anafi


STUDIA HISTORICA INSTITUTI HISTOhIAE ACADEMIAE<br />

SCIENTIARUM MONGOLI<br />

Toatus <strong>XXXIII</strong> <strong>Fasc</strong>- ?<br />

H.XI4UHTT<br />

MOHTOJI ynCAAC XAAHT OpOCTOti tl3prHr4H cAflEApT<br />

EAR ryyncAH re P3e x3rI3nU33PYYl<br />

(1e12-1917 |<br />

191 1 onur yHpecHnfi xyBbcranaap rycraap rorrHonoo 3apnacaH<br />

MoHronurgonxrfi AaxfiH oc xyn3oH 3oBUoepcoH r{ tx14Hs rynrap yncHH<br />

qaauAbtH xyBb 3aqaHbt acyyAan 6yc HyrnafiH yncyyAbtH aHXaapnHH<br />

reBA xoBoop ynA€H 6rnee. MoHron Hb ryyxoH ypr xyraqaaHbt rypruldA<br />

( 6yp t{rn yncblH xap-bnaHA baficax vegos<br />

rr HoroH agran-H.X.) Opoc,<br />

Xnragsrr 3aarnax rpcHrilxes xyBbA rsgresprafiu xoopoHAbtH<br />

xapHnl{aaHA oararyfi Hereersfi oaricaH ooreeA uNHe qar yeA yMapA<br />

xepLuufinxee rycnanqaatailraap 6ycgurH xap"bflananaac aHrilxilpr{,<br />

ryypra rycraap 6onxee. feev repxyy 6oprar 6afiAanA xaHlqax<br />

xepLuyygufrH 6afip cyypb lrxooxeH qnraarati bafinaa. lOyHur oMHo,<br />

Monronrofi HoroH aAhn ulnH yncuru uoepxnooc rapcaH .QyHgar rprsH<br />

ync yeo onoocoH rypHril op cyyxbtr 3opr4xAoo ,'yMpbtH 6ypyynryygrafrr<br />

HsrrrocoH yncbtr eBnex opxrefi"l xoMOoH y3ox, MoHronqyyAbr rycraap<br />

TorrHonoocoo Hnqax, eoprefiree Hergexufir uaapAax 6aficau regraftryfi<br />

ynMaap Monron yncbtH xrn xn3raapurH 6ypsH 6yreu lafrpanp<br />

gauanxufinx, xvqoep rypse 6aprx 6o,qnorog utaflxxoo. Oryynex 6yri<br />

ye4,Ql4Y-uru epouxufiner.l loaHs lura KarZ MoHron TyegrafrH xsprufrH<br />

roBqooHbt papra l-yHceHHopoBbtH Hepufiu oMHooc Eorg xaaHg ygaa<br />

Aapaa qaxrnraaH yrac hnrooH oepufiH 3axnpraaHA opoxbtr ypronxfloH<br />

firraxaac 3xn3H 1912 0nu lll capsrH 12-up 6atnarAcaH ryp yHgcsn<br />

xyynnfiHxaa 3-p syfing MoHron yncbtr eoprriH yncbtH 6ypengsxyyHg<br />

6arraas "...Myx, Ap, Oaep MoHron, Tyee4 Hb ryc 6yp raaan<br />

reneenorqilftr YHgecHufi xypanA coHtoHo"2 xsM3ecoH 3aanrbf opyynax<br />

3oproop LIJHHo rynrap MoHron yncaA ayfrn syfinrafiH ruaxarr y3vvfiox<br />

'6.5aa6ap. XX syyusr MoHron. Hyyqen cyygan, rap3 on3. yb, 1996. r. 171.<br />

- Becruux Asv;y, 1912. Ne11-12. c.358-359


, - -:' Tyyreep v yn Sapana MoHron yrcbnl 3cpjr Llcpr7;n Uiin<br />

: ' - - ?-aa FByynax raaan :yfrnl (1 .lJJlrr-ri,xaaH, 1,.'lnr,rir-t x.q3t-aepbtH<br />

-,:-,'i' \lonronsrn XoegurH pafroHA HnfsGX; 2. Anrari gax'" qsprrrZi-r<br />

- - -<br />

- - -"'tr3rgvynex; 3. Xaanraug L{opor roBnepyynsx; 4. OvHeg Lryxr,riiH<br />

-, -'"'tr rx xspnarfiu 3yrr tllt4Jlxvynsn 6aftpnyynax; S.Llr,rqiaxap gaxi,<br />

-::','i''. roor 20000-A xyprox ) xorolOeprilr epouxuilnsrq lOaHu !ln<br />

" =<br />

r I arnaru,rxunx3 , TyH yganryfi xopr,lH MffHTaH xyurafi xfiTaA qepruriH<br />

:: - ,/cbr- llJrHsxaaxaac MoHronurH 6apyyH xf,3taapbtH Xon,qog rarau<br />

:: -.,3qoo4 . TrafiHxyy XX eyyr-rur oxoHA "llluHe aacruftH 6ognoro,,-rofr<br />

,:.-Scorofiroop HoH xypt-{ HnapcoH oAHilH sacrurIH anyflbt H<br />

: j:-1:r.{30roop qsprrfiH aoyn xfiTaAbtH 3ytsoc HOroH aAHn Hyypnox<br />

::.-:oH Hu xo6p yncbtH xoopoH.qbtH xapilrqaaHA esnepLuryft OafiAnsrr<br />

L; 6onros.<br />

Hereorefiryyp ra3ap ayfir-r oHqrofi 6afipnan, laitranvtfru acap ilx<br />

=-=;nartai't MoHron opoH Tyypra rycraap ync 6onx, MoHrotqyyA<br />

:zl,ngan oncoH spx qeneeToe OararraH 6exxyynx, ynrraaap Hr,tilr<br />

',, lrlror yH4ecrHrfi HorAcoH ync oailryynaxbf 3opbx oaficas Uu 6yc<br />

- ,truian ync xoopoH,qblH xapilnqaaHA roMooxoH 6afip cyypb o3nox<br />

::ncoH fnosur coHr4pxnbtr q HoroH a,qhn rarax, rep6sep yfin nagnurr<br />

-rxaapaflTafiraap axNrnax 6afie. TilriNa ,{ yvpaac XaHxraH ura6urn<br />

:)i{HnraH lO.Kyuenee "...MoHroflL{yyA xyccoH TycnaMxaa flnouooc<br />

?3\ifixax 6onoxoop qar ye upcen"5-ufir OpocurH AooA 3r4HAaaHbtxaHA<br />

aHXaapyynx 6ailcaH Hb Hoxqer 6afignurr Oogrrofi roop vHoncoH xspor<br />

5yil sa.3He 6yxeH Hb xaaHr OpocsrH ryrLuyypraftr repyynexryft 6afix<br />

raqcaHryfi,<br />

MoHronur H acyyAan OpocurH Anc gopnorurH 6o,qnorur n<br />

6ypengaxyyH xecor 6oncoH XX syyHsr oxoH Veec opocbtH qeprrafin<br />

XaHxuH utra6sts o$raqepyygbtH yAt4pAcaH LUr4HxxnTosurfi anrrayg<br />

MoHron4 ugeaxNfinsH axunnax, Tyc opHbt xyH aM, Hyrar AoBcrsp,<br />

e4nilu 3acar, qsper-crparermfru av xon6orgon, 6onoou:ryfi pafrHur<br />

HexqefiA ryc yrcbrH Hyrar AoBcrepnfir auurnax 60nonnx 60nonqoor<br />

cyAnaH, Aapaa AapaarfiilH yeAoo yrc rep, qsprrafiH aoxlrx unri,qeep<br />

',ly:nulrH,c.l-. llpo6net"rur Bo3poMeHr4F MoHronbcKoro rocyAapcrBa H no3hl-lt4R poccru<br />

- B xr-r: "PocclrR lr MoHronuR: uoeurfi ssrnng Ha ucropuro B3ahMoorHor.uenHfr e XX e,,.<br />

1,A.,2001 . c.<strong>22</strong>.<br />

Il. l-orr,r<br />

_<br />

6o. AeroFior',4 ilr Mos ronsrs qapnafi n 6a fi pan. 1 g5B.<br />

'KyLrenee.MoHtonL4e<br />

t rr.louronucxlri Bonpoc. C116., 1g12. c. 114.


aprax yHgoc 6oncoH xanranrralZ Marepuanbtr qyrnyyncHbt Aorop<br />

"qeprrafin oponqoo" 6yri 6onrox acyyAan rr,reH 6arrxee. 1g05 oug<br />

MoHronoop aqncaH XaHxnu u:ra6srH axMaA B.[.lonos Cr6rp;refi xun<br />

3anraa Mouronsrx Hyrar AoBcropNiln qeper crparerutTu av xon60r,qnurr<br />

oHLlnoH rgMAornoxAee ",..OpocbtH xyBbA onqrori Llyxan Hexqen<br />

6afignur an4axryiH ryng MoHronA 3gBXeH yflc rep, AunnoMarbtH<br />

repnilryil qeprrilH oponLloo 6yri 6onrox,'6 caHaflbrr AaBulyyrx,<br />

ryyxuftres xoporxyr1nox apra 3aM Hb cafirap OenrrergceH cyprarq<br />

Hapbrr MoHrong ilnro3x eBAan xoMooH yaex 6ailxes. 3ue Hu rr,laHxriln<br />

yeuila MoHron L{arAaar eBponuH qeprrafiH xyv 60nrox 3ophnrbtr opocbrH<br />

qeprrfi H cyprarqAbl H xyLr14H rycnanqaararzraap x3psrxvynsx x3Mo3C3H<br />

caHan 6onHo. YH4ecHri aroynryi 6ailpan, egnfiH eacrnfiu autur<br />

coHl4px'lbrH yvAHssC 3H3xyy sophnroo xsporxyynax 60non,lN xaaHr<br />

opocurH xyBbA '1 91 1 oHsr MouronsrH yugecurfi xyBbcranbrH Aapaaraap<br />

H33rAXO3.<br />

TyxariH ye,q xaaHr OpocurH syrooc MoHronbtH apg ryn,tur,tfi apx<br />

qoneeHhfi renaqnnfir A3MXHX, CaHxyyrrfiH 60nos qspnafin 33BC3r<br />

xspercnnfiH Tycnanqaa y3yyncoH ryxafi onHur MsAox bapun,1r M3A33r<br />

yn AaBraH, rarl{xyy MoHronurH yHgecHrfi 6ariHrurH qeper oafiryynax<br />

sopunrrofi xon6orgyynaH qeprnfiu can6apr xodp yncurH xoopoHA<br />

5afrryyncan rspsexyyglriH ryxafi aBq y3be.<br />

1912 oHsrX capsrH 21 (XrcapurH 3)-Hg Hraficnen XypeeHee rapbrH<br />

vc3r 3ypcaH Mosron, Opoc xo6p yncbtH ,,HafiparvrgnutH rgpoo 6u\ur,,_<br />

nila 1-p eyfing: "hx opoc yrcbrH xaaH egHufi 3acrrfix l-aspaac MoHron<br />

yncblt rycnaxaA eopree rorrHox, eepeo o3opxox 6c xyparu, oepufrH<br />

rasapr xfiraAbtH qsper 6a HyygnrafiH upreuuiar opyynaxryfi, eeprfin<br />

yncbrH qeper 6afiryynax epxNrir angargaxryri caxfixaA qev rycnarvryri"T<br />

x3M93c3H Hu MoHron Hb xofi3nqo3p xnfix orrooA 60ncHurr xaaHr opoc<br />

xyfl33H seBuoepcHr,rfir rnrrsHe. yHexesp v oeprriH r.x14H3 yncaa<br />

genxuilg xynosH 3eBrueepvvnox ranaap AfnnoMar eproHqe.q<br />

MoHronqyygbtH 6rceH AoxlioHbt oxflofl 6aricaH8 oHoxvy ropoo Hb<br />

AypAcaH can6apr xoA xoAoH repee OafiryynarAax ox yHAoc OoncoH<br />

6tanss.<br />

uB.Tlonoe. orepx eoexroro 3HaqeHilR ceaepo-3ana4Hoi Moxronrn u nporpauuvHofr<br />

nonocbr cu6upr,t. r-exLura6a KanilraHa Brxropa r-lonoea. oracx., Lrjra6 cn6rpcxoro<br />

BoeHHoro oxpyra, 1905. c. <strong>22</strong>.<br />

YTA. Q.A.7-234. r.1. xr. 63. xyygac 32.<br />

-Eaa6ap. XX ayyxur MoHron: HyyA3n cyyAan, rap3 on3. y6., 19g6. r.1g9.


'.': * :l qsprrrZu 6onoecoH xyvHr,trir- Osnrrsrs4 io,i<strong>22</strong>.l> r<br />

. : -:-- -r,r an6aH ecHur repes x3n3tq33pt4lix yngcer AO:-lp aB\r<br />

i *,.-.-, ,;ax caHan f apaag Xsprutilr 6yr;1 3axupair lllufirrsx fiaNtHbl<br />

:.i- -,',t aaH XaHggopN repryyrsfi fujosrorurH sacrraftH ta3pbtH<br />

-:-:€--sf\lAr4ita 1912 oHbt oqoc 1913 oHur oxo3p xaaHr Opocr xfiilcsH<br />

1-'-.- ecHur afinqnanbtH yeA aHX AoBruHrAlK3e. lvloHronsr u<br />

-:--:.r6rvAeoc '1<br />

913 oHur I capulu 27-up OpocurH l-Ffl-ng xaHAaH<br />

-.:-,' i^.t, cyprarqAbtr Hnricnen Xypes, Xoeg, Vnraacrafr , Xenes6yrZpr<br />

-- j-"x xyc3llrrfrr raBbxoo. XaaHr Opocurll ran yi xycsnrufrr xyfieoH<br />

rir-=, xapry 6onroH ilpvynmH 6ur.rr,rTres: "...opoc cypraF{ Hap Hb<br />

,':--on yncbtH t-{oprhfir 6ailryynaxaA rycnax 6a qspruriH sp;loM roy<br />

: , : lraa MoHronurH TycbtH rynA 3opt4ynax, MeH xoporqgor 6yy<br />

' j:3:cn!4frH TooxoMXooTrogopxoinox "s yyponefir 3aacaH 6arIe. OHe<br />

-=- /y epeHXr4il car{pt, ryMoHXsH HOMyH e3OH cafrH HOeH XaH<br />

-:\iraHcypoH, t-.leprmfin ffaMHbt roptyyH cafiA, 3acar ropr4fiH opAoHo<br />

-z:ai, xVH BaH l-orraoocypsH, OpocurH 3acrfifiH raspbtH 6ypeH spxr<br />

- :.: eenorlt, [efi crenrenuHur fi CC (Crarcrrafi CoeerHn x) 14. fi . Kopocroeeq<br />

-=3 Xoep ranaac tapbtH ycer 3ypcaH ,,MoHron qsprrir 6sntrex<br />

.yprax ryxafr Moxron-OpocbtH xenonqsa" 1913 oHsr ll capurr.r 3 (i 6)-<br />

-; 6altryynaIAXoo.<br />

l-epee 6rvurr MoHron ync eeprfin ra3ap opHbtr xaMraanax ryxafiA<br />

-ei-oH aHrufiH Mopbr qeper xodp xopoo, xopoo 6ypn eypraaH cyMaH,<br />

-),reMer 6yyHur 3ypraaH xvH, rlx yxsp byynur 3yy uaxaM xyr+ 6yrg<br />

'900 xyH cypraH 6enrrsxnfin ryng Opoc yncbtH gacrfiilH raspaac<br />

-eprutiH Ho6g 2, ryrrlMo.q 1b, gapra 42-at larwaap ypuxaap rorrox,<br />

rypranrbtH 3apAanA Monron ync 350.000 py1nuilr 3opfiynaxaap<br />

* nilgaepneN, yr xopenrnfrr xaaHT opocooc aecau 2 caffbrH 333flnor33c<br />

tyrrraH aeax oonxge10.<br />

_<br />

Her xunuilu xyraqaarafi bafrryyncaH or ropooHA a) cypraH<br />

5snrrsx MoHron qeprrariH L{an!4H xonc, opoH cyyr_{, yHanra xyHc, rynuJ<br />

-3pon 3opor 6yxrarZ n 3apAan; 6) regnrafir cyprax AooA, AyHA, 6ara<br />

-yuaarbtH Hufir 59 opoc cyprar\rAbtH LlanfiH, xaHraHaxuilr Aaax yyprr,lfrr<br />

t'4oHronurs ran eepree aBqoo. l-apsereep opoc cyprarqAbrH qan'Hr<br />

-unooA eH,qep rorroocoH Hb xaparAax boreep Hnfirsp Hb cap xnlo3p<br />

app ryrraNrari 1911 oHur yHAocHr4li rlenee, rycraap rorrHonblH TgMq3n<br />

:apur,ar "iouronurH 6uuruhs 3Mxrron. (1911-19i4). yB.,<br />

-YTA. 'px 1982, r..l87.<br />

S.A-3. xH.433, sx 6ra.rilr


ooqoonoH V3BOn capAaa 8.4S0 py6, xr4fi,q3o 101.400 py6 6onx 6afie-<br />

3esxeH,qaH rarq xunufrn qanilH uu r ryxafiu yerariH Mo,ron yflcbr*<br />

barnaH xaMraanax xunufiu 3apAnbrH 1/3 opvr,rn,t xyeurafi11 t""q"t<br />

6afixee. YyH geep cyprarqAbtH r4pox 3aplqan 4700 py6 6onoH 6ycag<br />

xaHranaxufrn 3apnara MeH HoMorAeHe. XapNH cypfanrbtH ye uar,<br />

Marepilannar 6aasurH Tanaap ryxailncaH saanr yryil. 14finxyy Moxron<br />

ync Hb eeprriH xyv bononqooHooc HilnooA xoropcoH Hexqneep<br />

raAaaAbrH cyprarq.qHr aBq axilnryynaxaA xypLtoo.<br />

Teresn oHoxyy repseHufi xoporxnnr, yp gyHrsrZ xon6oorofiroop<br />

MoHron 6puragsrx yfrr axunnaraa, cypranr nrraap bafrcaH 6s ? recex<br />

acyy4an safinuryfr raBHrAaHa. MoHron OpuragurH ryxafi enlt qeMXeH<br />

on,qox M3A3e CenTeec xapaxaA varraryil eHAep eprerrefireep<br />

5ailryy naxaap renoBnorgceH ryyH n fi y iln axu n naraa 3oxr/x xoMXOOHA<br />

xypq qaAaxryfr 6arixse. CIyHur errruo 6pnragurH 6ue 6ypenpexyyurafr<br />

roo r0p30HA 3aacaH X3MX33HA Xypv oafrcaHryfi. Tyxafin yeufin rorrMon<br />

xeenenilfiH MoAooHA MoHron 6puragurH eBpon Manraap cypracaH<br />

qeprrafin roo 600-650 opqilM 6ailcas ryxafi gypgcaHr2 6on, iyynr,rr;H<br />

yeg Opocuru cyAnaaq.qblH rapraH raBbx 6yil 6apuuraac xapaxaA yr<br />

roo 400-aac xerepgerryil 6aicaH13 aN. Epuragurn yfin axtannaraar<br />

trtanraxaap 1914 onur y capg rycrafrnaH ToMhnoT.qcoH reHepal<br />

Aaepsn'oesrH hrrTOnA Aoopxooc q 6ara roor (216 xyH) Hepnocen<br />

5ailpar. YHexeep v ryxafiH yerailn MoHron yflcbrH epufiH eacruilH xyu<br />

bononqoo, qsp'afiH xeprnfir yHenox vHonoMX seprufir xaprar3aH ysBon<br />

2 uopur xopooHbt 6ypsngexyyHA ryc 6yp4ee 300 xyHrefi 6 cyrvraur<br />

6aiaryynaxaap ronoBnocoH Hb 6ograr 6ar;gang orrxoH v yn uufiqex<br />

uufrgaep 6ailcan Hb roAopxofr yuup 6pnra4urH 6ue bypengsxyyH<br />

rgpooHA 3aacaH xoMXooHA xt7pox VHAoc 6ailraaryfi ax.<br />

9wniln xopooHooc Monronp axhnnax cyprarqaap roM14florAcoH<br />

E.vl.llonarnHsrr '1913 oHuryllcapbrH 1-Hg mpexeg 6pr,rrag su 300-aaA<br />

xyHrefi 2 naopur xopoo, nx 6yyHur 6arapefi, nyneverurH KoMaH,q, sBTaH<br />

qsprufi H porbrH 6ypsn4exyyurefi reep 6afi ryynar4caH 6aricasla 6onoe.J<br />

1914 onsr 6afignaap Hor q roTcsnr xufireeryriu geep qep'afrH an6aH<br />

"H.Xr'ru:urr. MoHronqyyA rycraap rorrHofl oo<br />

6aitryynaxap Xaaur OpocslH 3yrooc y3yynceH<br />

I"Yvxu;u cyAnan, y6., 1999. r, XXX|. F 5 r.49<br />

,.AansHrara eocrox. 1913 t. 21 AHBapA. Ns2. c.2.<br />

,Cu6upcxuil apxr,re. ssrn.ll l4px., 200O. c.77.<br />

.Qoporofr gpyx6sr. C6.crareil. V1px.. 1971. c.47<br />

l0<br />

onx, yHAacHufi 6arZrirurn q3proo<br />

qeprufiu rycnauxufir acyy,qanA -


-' - =<br />

-<br />

f aiqraH Tarax acyygan u xauranrryri 6ariicaiit' ijb xoep ral<br />

j :<br />

-<br />

i i: xYn33C3H YYprOS 6ypen 6rer-iyynsr:q 6oii,ar xvHApsjr yil11p!l<br />

. =--?,i, xon6oorofr. 3He us ropooHA cyprafiTbrH x'J/raLl,a3t- ro4opxcF<br />

-.-=<strong>22</strong>:aaraaryfirefi ,{ xon6ooroil, 6akx 6ono>l ranrar/.<br />

-=-aersfrryyp r".lanuH MoHroHhfr 3px 6puraAr'tt-t l{apra, opoc<br />

:-=--r,ia raprreBnepcoH xftftro3g Moirronuru opx 6aphrlrulil ryxafi''l<br />

:.- reAufinoH aHxaapan rasilxrvfi baricaH Hoxl{en,q qopryvgr4fiH<br />

-,,- xefrc xyraqaaH,qaa TaBilr,qaxTYH, axyilH aMbApan AopoH, €BLIHH<br />

-i- x'i pr3n rapax 6oncubr ynMaac LlsprYYA oprox ffBAan racpanrrYfi<br />

: - iai,rxee, l-aHqxaH 6apunltr AypAaxaA opoc cyprarqAbrH oaxuparLr<br />

-=-iaa HagexHurfiraac 1913 oHur Ylll capurn 21-Ha MouronurH<br />

"--,'ia nan,tnsr cafrg l-orvrbocypsHA oproceH 6nqmrt "...uui7r 6re<br />

: j.-J3xYYH14il 1l 4 w oprocHbrr eryyn33A , ofipbrH xHr.uo3r H3p qoxoH<br />

: -ax 3pc tut4t7AB3pTefi apra xoMxo3 aBax"16-brr xvc,r3o, l-ex4ee en<br />

' -aatyii 1ailpan, Ayryy Ayn[Mar yrZn ax


OpocsrH L{eprrafrH FaMaHA yraMxilnxoe. 1g.14 ouur ly capblH 12-q<br />

eAepneceH xapvy qaxfinraaHA 6prraguru roor rrfiHxyy xor qoMxorru<br />

Hs Moxron yncbtr Horrrox 6a ragHur aoynaac xaMraanax 3opilnrq4<br />

Myytaap Heneonexrir roMAornoxNfiH xar,,lr-ag, rapcaH xyHgpenrir<br />

yHAocneH "...6pura4utH 6He Oypenpsxyynuilr nx 6yyrr-r 6arapefi 6a<br />

nynerr/lerurH KoMaH,qbtH xaMTaap 400 xyHesp rorroox, opoc cypraruAHH<br />

roor 6 osrqep 12 laragapra 6ar7xaA xaHranrrari"le xer,.reeH L{epnafiH<br />

nan,t (XaaHr OpocsrH -H.X) yeex 6aitraa 6eroeg xapuH cypranrblH<br />

xyraqaar rypBaH capaap rorroox Hu xerepxrft 6oruno ryn HaaA 3ax Hb<br />

3yptaaH cap oaixslr saaN, eoprfiH cyprarqAbtH yfin aNNnnaraarafi<br />

TaHhnqax 6onoH urrHo ropoor xaMrpaH bonoacpyynax 3opuntoop<br />

reHepan Aeepsnuoeutr unTOOX 6oncuulr xoHcynlMunnepr MoAot.qxoo.<br />

Tnfinxyy MoHroflqyyAbtH xyconrhilr xapransaH ysex yvAHOoc<br />

6puraguru 6onou cyprarqAbtH yfin axunnaraaT ruanraH bafiqaaxaap<br />

Opocuru qsprufiH xaHXr,tH utra6aac roMt4norAcoH xou:yyrl reHepan<br />

l-l.l4.Aeepsnuoa 19'14 ouur raBAyraap capbtH 15-u4 XypesHA r/pxoo.<br />

Tsp6esp 12 xouor axilnnaxAaa MoHronurH Lleper, CaH, [-a4aa4,laMHbt<br />

cailgyy4srr oponqyynaH 6prra.qsrr 3 egprafiH ryprx uanrax, rxt4Ho<br />

repee 6afiryynaxtyxail MOHronbtH spx 6apur,.rugrarl xapunqaH roxt prloo.<br />

3He 4aryy 1914 onur Y capsrH 2g-ng ,,Opoc yncbtH q:prnfrH rqapra<br />

ryuJMogyyAuhr ypua aBqupq MoHrofl qopsrr rlaprr,rin opnsM<br />

3aaflraH 60noacpyynax ryxai" repseHA MourorsrH ranaac l-apaag<br />

xsprufir 6yrg Lurailrrex flaMHbr repryyH carig, spgsrjs parTvrH qHH BaH<br />

Xaxpgopx, LleprlrfiH xeprnfir 6yrg uuirrerv flaMHbt repryyH cafig<br />

opAoHa panail xvH BaH l-ou6ocypsn, Casrrafiu xaMar xepnrfrr 6yrg<br />

3axhpaH u_tr,lrirrorq flaMHbt roprvvH cafig , ryulesr qhH BaH ulargapxae;<br />

xaaHT Opocsrr renooneH OpocurH epeHxurl KoHcyn Munnep Hap rapbtH<br />

ycot 3ypxoo. AHxHur topoo xoporxnx FBqaA oncoH Typlunara, TaBr4r.qax<br />

uaapAnara xopotrloor xaptan3aH MoHi-on qeprnin cypranraHA<br />

xaMparABan 3oxl4x acyyAnyyAbtr xapbqaHryfi ropopxofi rycracaH<br />

oHoxyy xodp gaxu l-speang tL.Jl,tHoop rycrarAcaH ron rofl syrinyygr,rfir<br />

rorrateonoooc'. ueedyeeopm, cypranrbtH ve uarbtr rogopxoft eaax, 4<br />

ygaaruiln coHronroop i xwnuilu Aorop 3ypraaH capbtH cypryyfib<br />

yfin4ceH 600 xyHr,rir rxhHoop 6elrreH rapraxaap rorrcoH;<br />

xoEpdyeaapm, Tycnax 6arLuaap axilnnax MoHror Aapra HapbtH opoH<br />

roo, an6asbt xyraqaa, qanhHt rogopxofrncoa; aypaediy"aup*,<br />

'n Mer toxg<br />

t2


. - :,,,,i xyBL{acHbt xaHranrbtr o8sn, SvHbt xcap yi[40 j.]eat 5:trri3-<br />

, j--. ,i3x; dope6dyexsprn, cypran-rbtH FBqaA yx:p 5y.,r jr\,,,r,e:.i.jr'<br />

' -: ,:j-erjlex 6onoH an6aHbt 6ycap axfiJrli xopotlox yHali-brH iooT<br />

" -, - - .apryy,rax', maedyaaapm, cypryynvlil+ Ov\rvfrH r:percs;-r,<br />

.- ,- -"'/- xopooHbt aphyH q3B3p TOXl,lXfinTOA Tofiupxofr X3M}K33Hi/r"1<br />

: - ---3 3apqyynaxaap 3aacaH 33p3r 6onHo.<br />

','-ri-lron qeprrarZr cypraH bonoacpyynax rvulMon, q3pof <strong>22</strong> xyHi.lr<br />

- : -.,- - H3r xhlA 38.400 py6, 3aMbtH rapraul 14.000 py6 6onox 6ereeg<br />

. : -:.--btH Marepfian, aphyH qsBop Toxr4x!4nT, 6runr xeprrfru tap,lan<br />

- ::',',-/i 6.000 py6nr,rrir uex oHA xaMrarraxoo. hxaoxoH ulvVMXn3nA<br />

:: -: - SaicaH cyprarq HapbtH qanilH rarroMxufiH xynbA ToBOn, opoH<br />

- - : - -eencHeec epeHxuri AvHro3poo 6araccax Mor 6ofloBq qanuHiHfiH<br />

i'.'- 33 6yypaaryri, xapilH rt cyptarq ryu.lMOAr4fiH capbtH rlanraH 5-10<br />

: --rsp HOM3r,qcsH 6ailua. Hur7rgss Mouron yncblH 3acrufrH ra3ap<br />

yHalul, xyBqac x3p3rnen, opoH cyyll, rynul, r3pnfiilu sapgnurr yn<br />

- :., -.'iaH, 3eBXOH OpOC, MOHTOT 6atUJ HapbtH qanilH 6a Hsp saacaH 2-3<br />

-=:en syiZng 3opuynaH xllnAoe 63140 pylnufrr Xypesn Aexb opocblH<br />

. , - lynbrH ra3paap AaMXyynaH renexeep roxt4pqeo. tzlfiuxyy MoHrol-tbrH<br />

,:,r SapurvgutH Lx\l\/Mxnonufir xyneeH rqaax, caHafl xycenrurir toAopxofi<br />

' ;','xo3toop 6apargyynax 30pfinrbr aryyncaH oHoxyy ropoor<br />

:-:ryyncaH Hb xaaHT Opoc 1912 oHsr Hafrparvgnuru repseuurfi y:en<br />

-<br />

'.<br />

- 3:o?H,Q yHeHv 6afrx, y\/pras 6raenyynx 6aicuurr rnrrexrilH xaMTa,q,<br />

-=-eereriryyp 1913 ossr SssxuHrufiu ryHxraap Opoc uu MoHrong qsper<br />

1=anrax epxryfi 6oncou ryn eepnriu qeprrailH cyprarqAblr q 6onoa<br />

',':HronA 6afrnraH ToAHoop AaMxyynaH Mo,qoonon aBax, xffHarr raBux<br />

r r cr4rfbrf aAilnxaH aryyrx oailcaH 60noe yy. lOyrafi ,l aryrail MouronurH<br />

-:;rbrH epx au:rrftr xapran3aH 3aphM HsreH "6yynr" xt4ficaH gHO ropoor<br />

: : 3xeH cyp ra rq Mop roxfi .nrH nfir y puru ran bt H caHxyyfla fi H OepxLueenssc<br />

. ,'^lcoH anxaM xoMooH yHonx 6onorraryri.<br />

Yyuufirrogorrox HoroH syfrn us 1914 onul yll capurH 17-Hg xoHcyn<br />

',',4rrnep "MoHeon qgpeuile 33ac9e xgpaecns.Op xaHeax myxail,,<br />

)poc-MoHronhtl-{ xoronL1espurfiH exuir unreecoH fiBAan 6onso. Xaasr<br />

rlpocr MosronsrH epx 6aprarvgsru xr,lilcsH yAaa Aapaarurls an6au ecuur<br />

ainqnan, xonorqoopoop oqocnoH utr,rfigergl,nr,;fi, nuarr xofilu<br />

:aBilrAax 6aficau 3oBcor xyAanpaH aBax acyygnsrr Xrarruru rypBaH<br />

y,rcbrH xononl{oopnfrH evsoxeH rycrafinaH uufigex 6oncon Hs<br />

coH14pxonrofi . 3nsxyy xonenqooreop opoc, MoHron cyptarLlgbtH 6enrreH<br />

t3


cyprax 6yi woHron qoporr 3opilynaH xaaHr Opocooc MoHronutn<br />

sacrilfiH ra3apr 6 ux 6yy 3.000 cyrraHur xaMr, 300.000 cyr,t 5yxuil 4<br />

nynerraer, 20.000 6yyr 20 cafl cyMHbr xaMraap onrox ooncoH 6a repesug<br />

rapbrH Ycor 3ypx 6aranrvarq Mouronsts sacrui,tu ra3ap 30Bcrhilnyauilu<br />

exHril ypaaruiln ron6op 6onox 400,000 py6nuiar erq, y.n{1r3u xecrurir<br />

xran 6yp 60.000 gooLlryfi py6nrep L{yBpyyflaH roflexeep roxr4poflqxoo.<br />

Yyunil xaMT o.j-rocoH ssacrilfiFr yurfrr renx Ayycaxaac onrHe 6onoH<br />

OpocurH Tanaac xoporqeor seacrilfir qaauiilIl onrox roxr4onAonA<br />

MoHronurH sacrutfrH ra3ap Hb [aAaag yncyyAbrH eacrui,tn ra3ap, raAaaA<br />

yncyyAbrH 6onon Opoc yncstH nvt7c, xyBb xyMyycr seacr,'lfru 3axhanTa<br />

tunHoop erq vn 6onoxutr HOroH a,qiln 3aaxoo. TyyHvneH KoHCyn<br />

A.ff.Mrnnep L{axunraaH yrcaHAaa MoHronqyyA l-ypaau yflcbrH<br />

ropeoHooc oMHo 3oBcThtTH xaracsrr 6onoa.1 Xuan a,q xyproH rapyynexrarir<br />

LlxooxsH xycox 6ailua.3aaaap erHe yy rocsri roMAornoroor xnices<br />

Hu 6yfr. SHexyy repeeHuil ranaap MoHronbrH ryyx 6ruerr ypbA eMHe<br />

Hb spr4rAax 1aitraaryil Oeroog OpocurH clflnao,r/.\LrrH 2000 oHg rapracaH<br />

apxrBbrH 6apuurutu 3Mxrroflooc 3ox!4orLr oc;purriH oprryynraap aBLr<br />

aLUHlnacaH 6onHo.<br />

XnarrurH repesHuri Aapaaraap v Opoctr,l qeprnfir'r cyptarqAbr<br />

aBLr axunnyynax acyyAan vpronxL4nxae. 'l 9'1 6 osg ,ilaxHH ropgo<br />

6afrryyncaH ryxai cyganraaHbr HoM 3oxhonA 6rqcsH us qeeHryfi 6onoe.l<br />

ropxyy (t-ypas Aaxb Hb -H.X) yr r3p3oHt4r.'1 sx Hrauafr apxhBaac<br />

or4ooryrl 6a(traa tov. 71 ilwg 3Ho yAaa;l OXV-urn apxhBblH<br />

carryynyyAsg r"l,r 14 Hs3p u u rirnergcsH 3a pil M H ere H 6a pn naraA rynryypna H<br />

oryynexuir ron 6onronoo. Opoc cyprarvrari MoHrol-t 6pr,tragurH 1915-<br />

1916 oHsr 3oxr4oH 6afiryynanr, 6ailn4aauur 6errren cypryynr,rfir-r ranaap<br />

r.uLrH3 xoflonqesr 6oroacpyynax acyyganrarl xon6orgcoH xoA xoAOH<br />

ve,qeennnrir MoHron gaxs OpocsrH EpeHxnfr xoHcynurH ra3pbtH<br />

3axilparq (ynpaannmqrai) XnoHr,rH 1915 oHur Yl capl HnraocHoocy3Bofl:<br />

ryxafiH yep MoHron VncurH fleeg xypan opoc cypraTqgbtr ypilx<br />

acyyAnbr xon3flqooA, MeHTe caHxyyruiri raL{fir.qnbt H ynMaac<br />

MoHTonsrH sacruilH ra3ap Hb 400 qeprrarar 6enrron rapraxbtH TyrA<br />

cyprarq HapbrH 3axuparq HoeH 1, o$r,rqep 3, eaxnlrcrp 3, opvyynarv 1,<br />

Hufrr B xyHuftr ypux Hexllneep ropoor coproox ryxafr Opocuru SeeH xaaHbt<br />

3acruilu ra3paac xycexoop unilgaepnsx, "...xaryy nIr,lpr7yH eBon<br />

TOXUOn/qCOHbr ynt4aac ManbtH xoxt4pon 14x, eBC xilAitaHrilfiH vH3<br />

HgM3rAcoH 3oprooc lriaflTraanaH MoHtoltqyyAbtH 3vrot]c 6prrapag<br />

t4


::-'3rr3x Mopb.qblH Too, Toliro3ptii4i i-it4ftnYYn3x Xyfauaar eopq|tGil<br />

-:apgrarbrr<br />

raBbcaH"2o roxoo. Tep6eep MoHionqy.vfluru xycenruiH<br />

.:'Aaac eMHox [-epee 6u\ru#H 2 5a 1-p syfrnyyAnilr oopL{neH,<br />

-,1H3LrltncoH<br />

Hafipyynraap Hb nnrsox,qos cypranrbtH xyraL{aat 6 capaap<br />

-:Tcox 1915 oxur Yl capurH 1-eec 1916 orsr Yl capbtH 1 xyprenx<br />

-:-3H x


Ilyecau6angaH; Opoc yncbtH ranaac Xypeeug cyyna MoHron ra3pbtH<br />

6yx opocsrH epeHxrfrneH u-lufrrrsx onqrH cafil A.A. Opnoa Hap rapbtH<br />

Vcor 3ypxoo. 3Hexyy ropooroop 1917 oHsr Ylll capsrH 1-neoc 1918 onsr<br />

Ylll capurH '1 xypren ser xunrils xyraL{aaHA MoHronurH xoep ayyH Mopbr<br />

qopor, AopBeH yxep 6yy, 4 nynever 6yyHsr HOr 3yyH qijfior, HOr syyH<br />

ffBraH qopor, 6yrg 400 qeprnrir cypraH 6onoecpyynaxaap opoc qeprr,rfiH<br />

ryruMoA 3, qeper 12-ar 5arwaap ypilxaap roxt4pq, roArosp cyprarLl<br />

Hapr rycnyynaxaap 3ypraaH capblH cypryynb yfingceH 30 rvrosron<br />

.qaprbrr xaBcpaH axunryynaxaap 3aaxoo, Apaau syfinreri yr tapsoHA<br />

opoc cyprarq, MoHron Aapra, qspryygufiH LlarilH xenc, cypraflraHA<br />

6onou qeprulrlH xyapaHA x3pornot.qox Mopb Mafl, 6r,lvnr xsper, apHyH<br />

qeeprfrH 3apAan, MoHron qspryyprariH xyBqac xopornennfis roo xoMx3or<br />

Hilnoo,q uapuilu rorrooH, sn 6yxurzfir xapryqax Mouronsru sacrilfiFt<br />

raspbtH yyprufir rogopxoincoH 6afisa. l__lannH xencnni xyBbA opoc<br />

ryrrMoA, qeper 15 xyHui L{anfiHr HorrroH xHnA onrox 2J004 py6nNilH<br />

qanilH Aoop toMHbt yno HoMorAceHrsfi xon6orgyynan 5255 pylnuilr<br />

HoMX orox 6a opoH cyyqHbi 3acBap, susenrufis 3apAnbtr xypron<br />

rool{xao. Xapnn MoHron Aapra HapbtH qanHnr raBaH xvHA cap ryrMbtH<br />

15, xopuH raBaH xvHA 10 pybnrasp rorroox, rlopr1lr7AoA cap 6yp ryvNH<br />

ueHreHrfi xeflc onroxoop 6onxee.<br />

XapuH raB Aaxb roposilI 918 oHur X capurr-i <strong>22</strong>-u4 MoHronsrn<br />

L{spruiH qaMHaac opoc cyprarq Hapbnl axfl:trrl fl .M.TonnsrrrH,<br />

A.A.Opnoa, 6ypr,rap A6ugeea Haprafr xenonqoH r-oxllpLt 6arlryyncaH<br />

6ailua.TaaaH syilnr repxyy ropooHp Mopbr qsper 100, yxep byyHsr 50,<br />

f,BraH qop3r 50 6yrg 200 qeprnfrr cypraH 6ononcpyynaxaap opoc cyptarq<br />

3-srr uoHron papra '1 2-urH xaMTaap 6arur 6olroxoop 3aax, opoc cyptaFt<br />

Hapr xyH 6yp cap ryrau xoep syyn py6nrarlH qanr4H onroH, opoH cyyq,<br />

xyHc xoperr3n, rynu, cyptanraHA 6onoH AorooA ilr


3.3 6yxeH uu ryxaftH yeg gsnxnftH gafiH, AorooAbnl xyBbcia,r,<br />

:3\4yyHA aBrarACaH Opoc ync qspsl--caHxYyrrfiH rycnar".{x Y3yyfi3xoll<br />

',rApenrsft 6oncouroti xonOooroil. YyHrafr xanar Mouron opoli r{<br />

' -anryt7 xfiTaAblH opxtu3onA 6ilnss. flespx uaflrraaHyy,qbtH yrMaac<br />

--' rnuisu ropssHYYAXaracAyryyopxilrAoH onurroEYpAYHAxypssryfi<br />

::.rHo.<br />

Ailaxyy orYYnoH 6yil yep yngecuutil MoHron qeprrarZi- baftryynax<br />

.::3finrblH xYpssHA MoHron, OpocutH xoopoHA cyprarLJ ypbx<br />

: - /flnyynax Tanaap TaB, 33BCOr xepercnufiu ryxafig Her, 6yrg 6<br />

, -:arrfiH ropes xanonqsop bafiryynxeo. Tegreepeec xapaxaA 100<br />

-'=:arquilraBaxaap saacaHGonoeqreA6yrghpcsH,ryynr,rfrAorpooc<br />

r r::Hbx!4tlHssHXyraqaaHp,rrlaragryfi papaarwilurspoorsopYpr3nxrsH<br />

:' ,lnracaH xrireeg cyplarl{,qblH yfin aNunnaraar 6ypsH AYYpoH YHonx<br />

-j-i3x 6oronaN oA\/rao HhnooA xonac 6afiraa q AogpxH roposHyyA Hb<br />

::-un qarnilH MonronutH yHpecnuft 6aftHrutu qepsr 6afiryyralAaxaA<br />

r -., (an YYpor rYilqorrocoH roM. Hereersfiry\/p onoH 3\/finHilrr 6oAnr<br />

-:.lTraaHbl<br />

yI1MaaC OpOC CyplarqAblH yfin aXnnnaraaHA anAaa<br />

.:*i3143fi, Alrryy AynttMar syiin 6araryfi 6aftx, regHutti epxenceu MOHTOn<br />

-:=ruilu cypranr eBponblH xorNuHryft opHyyAblH qoprhfiH reBtrJt4HA<br />

: , :3XOA xon 6afrcaH q roA aHX TYpYVH MoHronqyyAbrr opqhH qarufin<br />

-':rnilu xopor, l.lll,lHo 33BcorrefiraHunqyynaH, HufirntutfiHxapuqaHryfi<br />

, l:t,roH 6ailryynanrrafi, r.qaaxreil xecer 6onox qeprrfrHxHttfi RyHA<br />

:: -luncaH Y3On AonrOpOXoIl 3oXl4X Honeo Y3YYtlcHl4frr revgsrnex<br />

:l-.H.<br />

r<br />

PE3loME<br />

H.XHLllHl-T<br />

HacroRu4an crarbfi nocBFqaercn pae6opy AoroBopoB,<br />

p<br />

ri'--ioqeHHblx MexAy MoHronreil r Poccueil a aoeHHofi o6nacrH a<br />

-:-,1cAc1911no191Brr. [3xogeuccnefloBaHHRaBropoMBbtFBneHo<br />

: -:-oBopoB,nOcBRl.qeHHblX[]onpOcaMopyrcKl4xBOOHHblXt4HCTpyKropaX<br />

' --ra6NeHuLl MoHroflbcroli apruuut opyxtleM co cropoHbr qapcxofr<br />

* : . -:Av1. Asrop, ocHoBblBaffcb Ha nepBoklcroqHHKax, Aaer noApo6nutfi<br />

:-'--13AOKyMeHTOB, npilBo.tli4Tl4ljTepeCHble MaTepfianbl OTHOCUTOIIbHO<br />

--:zuilu obctaHosril 3aKnpqeHHtl pffAa AoroBopoB H He o6xoAt4T<br />

_,','::"J:,ffi;i:;'Jrt#:H:?r"r"".#ilJ;,'o#ffi<br />

ilr"jr?:"""""J_:;<br />

. : -,,3HaflbHOM apXilBe XpaHnrcs noAj'lr4HH14Kt4 4 goroaopoe<br />

t7


Aurnrnacax HoM 3oxt4on<br />

1 .5aa6ap.E. XX ayynut MoHron. Hyygen cyyAan, rap3 ol3. yS., 1996.<br />

2.Becrunr Aenu. 1912. Ne1 1-12.<br />

3.Becrnrx Asnn. 191 4. Ne31 -32.<br />

4.f AUO. O.25, on.1 1 . n.63. .<br />

5 l-otvt6o.Jl. AeroHor4nr MoHronurH qeprrrZu 6aftAan. y6., i g5B.<br />

6.rQansnnft BocroK, 1913r.21 nHeapn. No2.<br />

7.pananuil Bocrox. 1913r. 5 orcrn6pn. N040.<br />

8.,[anuHrafi Bocrox. 1914r.18 nHeapn No3.<br />

9.floporofi Apyx6ur. C6.crarefi . l4px., 197 1.<br />

1O.Kyu:enee.lO. MoHronilq il MoHronucxnil eonpoc. Cl-16., 1g12.<br />

1 l.MonronurH apA ryrr,tHuri 191 1 oHur yHgecHrfi opx qenee, rycraap<br />

rorrHonbrH reMllon. Eapnur 6r.rrilfiH eMxrron. (1911-1914). y5., 1982.<br />

12.MAXH-urx ryyxrafrr acyyAnyyA. NsB. V6.,'1973.<br />

1 3.B.nonoa. Ovepr BoeHHoro 3HaL{eHhfl Ceaepo-3anagHori MoHronNn<br />

h norpaHuqHofi nonocur Cn6upw. l-eHuraba Kan[raHa BilKiopa l]onoea.<br />

Orr,rcr.,1905.<br />

14.f1onraaqee. Marepuanu AnR onilcaHun MoHronur (Orvero noe3gKe<br />

e MoHronilio B unHe-oKrn6pe 'l 912 r.). l-eHiura6a noAnonKoBHuKa<br />

l4pxyrcxoro Boennoro oKpyra. t4px.,1 gl 3.<br />

15.Poccns r MoHronns:Hoeurft B3rnflA<br />

"u<br />

r"rop,h B3ahMoorHoruenufr<br />

e XXa". M., 2001.<br />

16. Cu6rpcrnil apxue. eurn.ll, tzlpx., 2000.<br />

lT.Tyyxuitu cy.qnan. r.XXXl. F.5. y5., 1999.<br />

1 8.YTA. $.A-3.a. 1. xn.433.<br />

1 9.YTA.S.A-S. 1 .xn. 1 00.<br />

20.YTA. O.A-5. p.1. xu.251<br />

21.YTA. 6.A-234. s.1. xH.63.<br />

l8


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

l-':.uus <strong>XXXIII</strong> <strong>Fasc</strong>. 3<br />

H3r3H r3P33 EI4rIfI4rzr naXgn<br />

cyAnAXbIH yrII,IP<br />

HAMXHNHfiH 6A-flP<br />

3xneH oryynoxyfi Hb:<br />

Xopsgyraap 3yyHbt MoHronutH ryyxtafiH cyAanraaHbt onoH c3ABr4frt<br />

:',:naxaA safinuryfi aHXaapax dcror7 acyygan ofloH 6ailAruilu Her 6on<br />

1,rr-lrofi OpocurH yrc rop, oAVilH 3acar, coenbrH xapfinqaa rcM. Thfirr,tssc<br />

* t,aHafi ryyx Ouvnerr oHo coABiltr nHe byprafix 6afignaap xoHAeH<br />

:'' -ancaH HilnooA 6yresn 6ailgar. fsxgss 1990 oHooc erraue Mouron-<br />

-::curH xaphnqaaHbr ryyxrafrr qyxaM vH3H3op Hs 6yroy onoH ypranbll<br />

,:. n1,n vvgHo3c utr,lHXn3H 6onoacpyynax sMap q 6onoMxryfrlailnaa.<br />

YyHnfi ypuraap cy,qnaaquA MoHron OpocurH xaphnrlaaHbt 3apHM<br />

r-33rr3il coABooc :aincxnfix roilpox 6yr,ny apra eeuilH Hb o|oorq<br />

i":xer4yyneH eHrepooxt4ir xuveeger 6afin. Heree ranaap ryyxrafir-r<br />

i'-;c3H Tyflryyp 6onox HX xoMX33H14fi Cypeanx 6apnururr cygraat{,qaac<br />

*.._, qanx soBXeH raHq HoTXgH xyu rycrafi 3aB[xeepneep " xanbr<br />

,rle.-rxeH" v3oxooc xsrepgsrryft 6aficau nv.<br />

Xaprau 1990 oHur ap.qqnncaH xyBbcranbtH aqaap hn roA 6afigan<br />

:-,i ypranbq y3on qeneersfr 6onx, uanafr yncurx 6apar 6yx apxfiB<br />

*','."<br />

- 6apnnaraa qeneerefi y3r1ynex 6oncHoop ypbA eMHe tu 6y4sr 6ypxsr<br />

1;zi:.aa onoH qyxan cepauilr [JuHeop cyAnax, yHOnoH AyrHox 6onoux<br />

*':----rc3H 6urnes. l4ilvg6u oHo rspoo 6nuruilu ryxafi eeprafix xuficspr<br />

r, -3.rfaof ulr4Hxseq Tyyxr{AoA 3opilynaH Tonilnyyrx 6afiHa. 5u exo<br />

*-, -'.r3nAoo ync rep ,aHril HaMbtH flMap H3roH y3on 6apvrrr,rrnansrr<br />

i -,r:.1rara 6onrooryfi 6eree,q rarl{xyy ryyx cy.qnanbtH yyAHooc yr<br />

:u:::Hrfr ryxafi ans 6onox 6ograrofi AvrHonr xvtilxuilr ron bonroH<br />

ii/ - 33coH. Vr rspee 6wruilu xt,lHx:Ho gxufit MoHTon opqyynra Monron<br />

, -:: r l-aAaaA xapfinqaaHbt flaMHbt apxilBT xaAranarAax oaficHurr<br />

^ ,-- : lQ cypBanx 6onrou alu!4rnaflaa.<br />

l9


Her. l-epee 6nwr 6ailryynax 6oncoH t".ttanrraaH.<br />

3uexyy repss 6nvruil,r lailryynax 6oncos r.uaflrraaH 6a ryynrafir<br />

qyxaM aflb ran Hb aHX coAceH 6e? regruiar rogpyyn6an ryyxrariH<br />

eegpesrsri acyyAnbtr HoxoH roApyynx tyxailu yea 3CBHXV_aac<br />

Mo*ronsru ranaap 6aprrrarnaH xopotxvvnx 6,ahcau 6ognorurr<br />

6o4urofiroop AyrHox 6ononaN onAox Hb MoAOOX. Munwiloproqyynnoop<br />

6on yyn repes 6uvru hr laitryynax caHanbrr anx 3XV-srH Tan raabcaH<br />

6afix ryH ruara4ryfi rcv. l4rZuesc eue ryxailraa xypaanryfi eryynx<br />

' TaaMarranaa HoTnoxbtr opongte.<br />

1921-1928 ou4 MAXH, EHMAV_urH rep, eacrruH ra3paac<br />

6onoecpyylx rapracaH onoH u.rrfr4eoprryc yflc yncrep, eguiH sacar,<br />

unhrevi coeinurH Tanaap AsnxrfiH anu v yncrafi Huiip"ar 6"reog aurrrafr<br />

xapufiqaa rorrooxbtT xt4qoex 6ailcau uu ropopxori MoAerAAor. Oopeop<br />

xon6en, MoHron ync raAaaATvHl'ren ryurarnsnrfiH xyBbA seaxen xorig<br />

xepueo oHqrox 6yc ync roprfiu xyBbA rorrBoprori, egurZH sacar coerurH<br />

eHAep xerNunrsfi ync opoHrori ryxafrn6an: AHV, l-eprraaH, FnoH, AHrnn,<br />

Xnrap, 3OV seper opHyyprafr ,,ropoo 6ongon roTroox HoBrponqoxoA<br />

6onox rcM."1 rox ysex 6afie. t-sren 1928 oHbr or"lceop xypanAcaH MAXHsrH<br />

Yll ilx xypnbtH TorroonA 3aacHaac ysaen rnar,,t, Tepooc taAaa.q<br />

xapunqaaHbt ranaap 6apuuranx 6afrcaH 6ognorsrr epc orqoM<br />

oepqu'ceH 6ailaa. Tepxyy rorroonA,,l-agaag o'oH yrrcyyArafr xaprnqax<br />

ryxailpepx 6uru aHruap RflraBapnaH yssx car;rap *"nu, xapHnqBan<br />

goxux 6orooA MeH ilxooxeH o3opxgr rypen,tnai Anrnu, Anaeprx, OpaHq<br />

eeprnfru ync 6a flna+ryAaFnoH, Xnrag Mar yncyyArafi engsa xaptanqax<br />

FBAflbtr gpMon3oH xycsxryr7r L{yxarqflaxaac raAHa xopoB xaphnL{ax<br />

rgx aBaac carZrap xqHaH 6onroovxrnx . Flupnuil yncbtH MaHAax<br />

xerxrx xoporr xop xapuryfrr Hb nataBaprafr yosx egeursri xapilnqax<br />

6onox 6o4noro raarx ryxafig carzrap xnHau ryrzqsrreN 6ariean 3oxuno,,2<br />

rox oHqroH roMAOrnocoH 6arIHa.<br />

MAXH-urn Yll rax xypnsrH Aapaa 3anraH xypanAcaH 6HMAV-srn y<br />

hx xypan Ao9px14 TofroonbrH 3aanrbrr ynaM roApyynx "Saepxer firroH ,<br />

Xnrag Hap 6on eopc6ee 6yroy EaHvrH 6orgurn 3opor xr4p orrooAoop<br />

ynaMxnaH 6nAnuil Mosronurr 33noH aaax 60gnorbir x3330 RMafr<br />

raeucaap3 6yfi yvrap ruaHai yncbtH ra1aa16afipanfixooxoH ryruyypreri<br />

SHMAY-srN ux 6ara xypnbtH rorroon. yngceri xyynu, 1-yuxaryyg. yB,, 1g56 ou. r,<br />

1 38.<br />

lY|Xn-"1 rorroon, ull'i4eep, 6apnrar 6r.rvryyg. Her4yteap 6oru 1920-10- 28. y6.,<br />

1981. r.421.<br />

tBHMAy-s,, ux 6ara xypnbtH rcrroon. yugcex xyynb, TytlxaryyA. yE, 1g56, r.B7<br />

20


,3 MeH ryn raAaaArafi xaprnqax sacffifiH 6ognorurr Mau xFF{aH<br />

::prnfinx ryftqerrsaen 3oxr,1x" xgMooH TOMAJrirocou Hu MoHronurH<br />

-, craap rorrHonbrr oTrxoH 11 xvnooH soBuroopoeryfi 6aficaap oepNriHxoo<br />

- J.rar A3BCroprftH uer xecor rox 3XY-aap xvnooH 3oBLtloepyynceu [l4V<br />

ia syyH xoftg Xnra4aap AaMXilH Mosron yncaA Henoeroo rorroox<br />

:: rHpxonrofi Saicar-r Fnou xoeprofi xapnnqax fiBAan ryH alcynrafi rsN<br />

1,'lrTonbrH rep 3acar y:ex baficHsr HoronToo 1ailnaa. Tyynaec ragHa<br />

'*'3Hron yncbrH xarrarrilH nrrenrefi rynu 6oreeg arcynryfi bafiAnurr<br />

,:\lTaanax uaigeaprail xyvun 6on 3eBXoH 3XV receu caHaar AOopxH<br />

;;snTbrH Aapaa qoxoH raMAornocoH 6afiAar. Tyxafinban "3eenenfifiH<br />

j::a[T Xon6oor YncsrH 6aitpan Hb oAoo yeg ryfrnutH hxoop xgrxuH<br />

: 'xxuN<br />

6ar cyyprfir onx 6aftraa Hs Hufir o3opxor rypeurrfr Hapbrr<br />

r:3pryyqoH gapx 6yx,qenxuftH ngyy 6yypafi app ryunrft opx Lreneer<br />

:.--ox roB ra3ap MeH 6onoxuru qeep 6npHnfi MoHronutH Tycraap 6ypeH<br />

.:xrefi 6orox FB,qan 6a egnfiH 3acar, ax axyri, opAOM bonoacponurn<br />

, :33rr vnoMXXoH ryr.ul4r rycnarraxufir y3YYncasp 6yxrari ryn xoiip yncurH<br />

:: ABaa xaphnqax ffBAnblt cafrxpyynaH, xon6oo nafiparr,tgnurr<br />

:.,3aarrax, xopoB 3aBcapAyynarqilA rapBar qar ryxafig xflHaH MsAsx<br />

-..itaap ycrrax 6afixaac ragHa Hrfir e3opxor rypoMrrft Hap 6a nnauryna<br />

:-oH, XsraAbrH TypoMruftnnsoc xaMraanax FBAanA xaHb rytufir<br />

i:nroxurr qyxan 6onroaon soxt4Hoa Toxoo. Men MoHron ync qaauAaa<br />

:;3xoH 3CEHXy 6a Tyearafi 6yx ranurH xapilnqaarait6ailx ecrofi rocsrr<br />

|<br />

=iyy |qnt uyraMbrr Aoopx rorroonA rollpyynx 3aaxAaa "Hafipau4an<br />

: . x"ri CCCP 6a TarHa-TyBa yncyyArail eAufrH 6a sppsrvr corinurrxufireeg<br />

.-: reprfiH xyBilap xaphnL{ax xonxoo xonboor ynMaap 3yaaarraH<br />

:.:.rxpyynx, caHan xycenruilr HorrtoH FByynax 6a ans 6onox goxnnNfir<br />

: -lx xapilnqax, HoBTpsnqgx SB,qnbtr caaTan ooorgonryfi 6onroxurr ouq<br />

-.'


xapyyraxbrr xHLrssx sapuM anxaM xilficeH oM. xr4ul33 AypABan: 1925<br />

oHA MAXH-bIH TX-Hbr ropryyH Aapra U.[aM6aAopx MoHron yncbtH<br />

5usrufru cyAap 5u'aruilu xypseneHruilH roMunonroop l-epuaH, OpaHq<br />

opHyyAaA affnx, o,qroop ync opHbr 5ailpamail cafrrap raHL{nLlcaHbtxaa<br />

Aapaa 1 926 oHg MoHronuru AeqeeA xyvx3A 3anyyqyyflbtr A3opx opoHA<br />

ax axyftu qrrnenNfis ronAyy cypryynbg ilnroeH cypanqyynax 6onos.<br />

MeH l-eprrraH, IIJeep, ulex yncyygaac yilngesp ax axyfiH raspbtH<br />

MoprgxunroH ypbx MoHronp onoH xr4n cyypbt"lcaH Xnrag, AHY,<br />

l-eprraaH, Anrnnfrs xyAanAaaqAsrH 6apaa 6yreergexyyHrafir 3XV-stH<br />

6apaa 6yreeigexyyurefr a,qrnxaH v3ox, Mouronsru sax 33snA qeneerefr<br />

HoBrpyyflcoep 6ailnaa. YyHufir 3XV, Korur,rHrdpurafr 3vrooc HilnssA<br />

csxurnsHryfr 6afrpnaap axHrrax MAXH-p 6apyyHrHsr xsn6epsn yycv<br />

rynsrnfipv 6aitua xoMaoH yoex 6oncou rov. Yyxur7 Horonroo 6onron<br />

Hor xHtLloo eryynoxoA 1929 ousr HaMap Kl4t-X-Hr,lil roMt4flonroop MAXHurH<br />

Tee Xopoouur AOprgA cyyx Korurxrepuuri TerioofieTLleep roMHnotAoH<br />

upx, MAXH -srH Ylll r4x xyplbtH 6enrren axnbr 3oxl4oH 6afiryynx<br />

ynMaap ryc r4x xypnbrH axilnflaTaar yAilpAax, HauurH l4x Xypnslt<br />

wnilpeepnilr xsperxyvlx, xer sr7vHrH14il agan 6anva,q yin axrnnaraar<br />

oxnyt1ncoH B.H.Kyuyrr.loe Mocxaap ovcon xoriHoo '1930 oHur 1 'l-p capbtH<br />

30-HR K7ll-X-Hbt yrc repniH HapnfiH 6il,irilfiFl Aapra HapbtH ta3pbtH<br />

xypangaaHA MoHronurH .qoroog OafignurH ryxafi rar:ucaH HnrtonAoo<br />

5.I-{epeHgopx, !.[au6aAopx r]ap MoHronslu 3acrNilH ra3ap, MAXHurH<br />

Toa Xopoor ropryynx 6afix yeg 6yroy 1928 oHur 12-p capaac oMHe<br />

MoHronrrH "Yupacuui xyBbcranr 3acar Hb xepeHreroH, noueulnxrfru<br />

rop 6onN xyBilpaH oopqnorgox, XRragsrH MhrHTap[4cryyg Fnonroi<br />

gBc3x 3aMA ryfirurH epc urigervrufi rypreu xypgaqrafr op>xes"6 rex<br />

roMAornocon 6arZsa.<br />

1928 oHur oqcooc exnes MonronbtH taAaaA xapLtrrL{aat anr 6onox<br />

xyMHH xfl3raapnax Oognorog KourHrepu 3XV-slH ygr4pllatqhA LUHnxcoH<br />

Hb A33p IlypACaH HaM, yflcbtH r4x xypnbtH TorToonA ryctanaa otcoH<br />

3eanonlreil ep,uitn sacrilfiil xapunL{aar ynaM ryH3tr,lfipyynsH<br />

oprexvyfloxrlfrn ryng oyHbt oMHe MoHrong cyypbutLlx r,iue 6ypu,tfin aNrn<br />

yfingaspnsn, xyAaflAaa spxenx 6yri XRragurr.l xapbnar HapbtH roor<br />

xacax Lleerrox RB,qnblr . . . qaHrarrau nayyn6an 3oxut.roz rex yncsrH y<br />

uKorr"repu 6a Mor.iron /6apuururu euxrren/* Y6., 19g6. r. :j52<br />

6HMAY-uru ux6ara xypnbrH rorrooJt. YHgceu xyynu, TynxaryyA yE,, 1g56. r.100.<br />

<strong>22</strong>


,'x xypnbrH rorroonA 3aacHbt Aaryy '1 929-1932 oug ofloH rooHbl Xnra4<br />

',xspnilr ryc yncaac an6aAaH rapracaH oereeg HHrocHJop Xria4<br />

^,'oHTonbrH 3AufiH sacruiH xapilnqaa 6yypv ryyHrafi opsrr 3XY -srH 6apaa<br />

- ireergsxyyHeop Hexex 6oncon 6nneo.<br />

MeH 1929 oHbr 4-p capHH 29-rrg MAXH -urs TX-usr rspryVnoiqAilfrH<br />

,.,3fl?op Ax axyfiH flaMHbt axnbtH Tyxafr ilnrronufir xenenqooA Tyc<br />

. csrH yiln4Bop 3aBoAblH r4xgHxililHx Hb MauuH ToHot roxeepeMx<br />

rl-loprr 6apar axurnataatyfr 6oncon Hb soxr4x MoAnorrgfi t4HXeHep<br />

- : rxfi Kr fi H axilnraH AyrarAanrailraac LrJanrTaanx 6afi taar roMAotnooA<br />

-.-: axyilH FaMHbr "Ax yilngsep, epeHxilil ra3ap rvpoocnNfi rypeaH gecr<br />

-',xr3oA 6onoecpoHryi cyprar.{ HoMOH 6aranx onx cyprax uilfrABop<br />

-::iacaH oM8. 3He 6yxHrafi oqocr MoHron 3eBnorrilfrH ync rep, oAHfiH<br />

',,2:rnilu xaphnqaa xaMTbtH axunnaraar an6aH ecoop 6aranraaxyyncaH<br />

-::opxofi 3aanrrafr ropoo 6yoy xononqo3p 6ailryynax nu aafinu:ryfi<br />

::.:coH 5afraa. hiln,l HoxqnHfrr bypAvynoxoA 3Xy Korrruurepuuil<br />

-,1pAnara hxooxsH uaxaMAyynx MoHronbtH epx oapurugag yAaa<br />

:: raa caHyynx ffrrax 5aiicaH yqpaac Hau, YncurH Llx xypnyyAaac '1928-<br />

-r29 oH4 Aoop AypAcaH uililABopuilr rapracan nu ryxafin Llar yeHfrH<br />

,; - rsgnaap ae*AaaxaparAAar rdrt,t. Xapltn yr ropoo 6rvur 6afrryynu<br />

::3H caHaflurr 3XV Mosron xoep vyxana xoH Hb aHX rapracaH 69<br />

.-rui,r uyyA HoTnoxyfiq cypsanN 6apnnar MaHafi yncbtH ron ron<br />

:: ,,/ByyAaac ongoxryrz 6ailraa ns oeprfru epxryfr coHt4pxon Tarax<br />

"-.i,:aa nM. l-eeq 6r xeperqesr cypBarxaa xaAranarAax 6yfi ra3paac<br />

-: 3fix vagaaryi 6afix naaragryfi. Heroo ranaac 1928 onooc oxnoH<br />

: =: "rM<br />

6apnrr/lr 6H.{rHilr,{aHA HyyqanAar oaficau Hb oAoo rl Tgp XoBOopOO<br />

:-ron Yncuru 3acrufiH taapbtH apxilBT xa.qranatAax 6afixurr ep<br />

",,crox apraryfr 6rnee. MoH gHo MoT HHnooA r{yxan yfin negang<br />

-Sorgox ynoMXXoH xoMXosHilfi cypaanx OXV-g Hyyq xalqranatAax<br />

:<br />

'.::lslr 'l 990-oeg oHooc Hufirep alxiltnyyrrax boncoH roM bafiHa. OHs<br />

" =<br />

I XV-uru op,qoMroH ryyxvgrarZH 6yreeneec MoAor.qox 6onnoo. OXV-<br />

','oHronq op.qoMroH C.K. PoqraH, OXV-urH 3aphM apxuBaac \uynuil<br />

-:er 6yfi cogoBr uryy,q 6a gana xon6or,qox 3ap[M cypaanxufrr onx<br />

-r3rA33 -alnnaa r r\rv-^ T^rrh<br />

' R..i." ,^.. -1..,,,.<br />

qyxac roMAoraomu ocrfrx om. Tyyr-rp AypAcaHaac y3B3n<br />

' r.'.-1-stH Yll, SHMAy-ulu Y rx xypnbtH Aapaaraap Monron 3eenenrrfiH<br />

:::oHA onoH acyyAan xaMapcaH epreH qap xypeerefi ropoo<br />

". ;'- tyn?x acyyAan AgBrxtiH rapcaH oM rox roMAorn3coH 6ailx 6onoe,t<br />

- :--brH Tes xopooNur rorToofl, u.lrarZ4eep, 6aplrr',nr 6h9ryyA<br />

"-. :-r 1984 oH.r.30.<br />

't1<br />

Xodpgyraap 6orb 1929-


qyxaM anb ralt Hb caHaaqilncHbtr orr eryynoort7i 5ailna. XapraH .l 93.1<br />

oHur 2-p capbtH axoop MAXH -urH TX-uur Hapnfiu 6uqrnfiH Aapra<br />

[1. l-eHgen, 5H MAV-urH 6ara xypnstH ropryynorAilrZH gapra X.uloil6ancaH<br />

Hap MocxaaA xyponqoH oqhx ropooH niltyxail acyyAnaap 3eanenrilfiH<br />

Hexe4refi 3eBnoH xanonqex, repee 6nvrufin tocnuhr 6onoacpyynN<br />

AyycaaA MeH oHbt 4-p capg Hyrarraa byqcaH 6aitna. Llrinxyy ,,OHe<br />

xonarqeopfifiu 6enrrsn axill Hr,{nooA ypr xyraqaaHA xoep ran<br />

xapilnllaH caHan 6ognoo rnepxufrnceH 6arZganp 6oncon"e 6afrna roN<br />

C.K. Porqutr 6uqxee. I-sav yyn repes 6uvrrriH rocnnilr i-l.l-sugsn Hap<br />

3eenenrhfiH tantaia xononqceH nporoKon ongooryfi 6onoxoop aaphM<br />

syfrng opron3oo ropx 6afrHa. Tyxarin6an: Xoep ilan yHOX33p xapHnqaFr<br />

caHan 6ognoo nnepxuilnx qagcaH yy, MoHronbtH ran caHanaa yr<br />

ropooHA rycracaH yy yfyi rcy rox Moroop carirap Hffrrryytxrail syiln<br />

qeeHryfi 5ailna. Xspea [.[-engsH HapbtH caHan Hb yyn repse bnlnrr<br />

ryccaH tov 6on roA ync opHbtxoo epx aurrfir ro,quilnen xarixpaaryri<br />

rraor. MnHufr 6040xog MouronurH ToneonefqHA caHanaa unspxnfrnx<br />

x3ncoH 6onos't 3XV -urH ran ryyHurir Hs 6apar xyno3H aeaaryil uer<br />

6ailraa Hb yyn repee 6nvrurTH saaflraac ryH q roAopxorz 6onoxurr 3opr/yA<br />

r3MAorn3e. YyHr,rfi Aapaa yyn recnuilr MoHronoop opqyynx MAXH_urn<br />

TX, 3l--urn yAHpAflara x3n3nL{ox, 3apuM 3acBap opyynaaA, rapbtH ycor<br />

3ypaxaA 6enen 6onroxes rex 6uvxse.<br />

Xo6p. l-epoe 1vtqruilr HyyLl 6arZ ryyncHbt yL{r/ p<br />

3Hsxyy repee 6uvrurir "Maur Hyyll" 6arlgang 6afiryyncaH Hs It4V_<br />

brH 3yrooc RMap H0r3H 3caprvvqsnrsrT rynrapaxaac safincxHrzceHreri<br />

xon6oorofr Hb MoAeex. vvr,rp Hs '1 g2 i oHp MoHron4 6oncoH ync reprafiu<br />

roM eepqnonr, repufiH Tycraap roTrHon coprocaH ffBAilbr XRragurH<br />

3acrrfrH ra3ap orrxoH r.r xvnooH 3eBlxeepoxryri rsgrse an6a* ecoop<br />

MoAerAceop 6ailcaH orr,r. Tyxarin6an: 3OV 1g21 oHsl 12_p capgMoHron<br />

XnragurH xoopoup xoep opHbt xapilnqaar 3oxfiqyyflax ranaap 3yyqnaxaa<br />

rnepxnfinexen EV|Y xvfl33H aeaxryrTreep yn 6apaM 3ov-urr eeprafiH<br />

qoproo MoNronooc rapraxbtr uaapAax 6afrs. MoH 1g<strong>22</strong> onat g_p capg<br />

EesxfiHrilfiH epx 6aprarvrA 3ov-ggaxr4H xaHAax Mosronooc eeprfiHxeo<br />

qeprrrir HeH 4apyfi rapra x3M30H aHXaapyynaag MoHron 30enonrHfrH<br />

xoopoHA 1921 ons 11-p capurx 5-ng barlryynaH rapblH ycor 3ypcaH<br />

x3n3nq33p14frHxss ryxarz rain6apnax eroxufir uaapAcaH re4ra17ryi 30v,<br />

MoHronurH xoopoHA qMap Lt x3noflqosp \ailryyncaH xynooH<br />

ePor4uu.c.K. flonnrr,rqecxas Hcropr4e MoHronuu /1921-1g4ol Mocxea lggg r.c. zz4<br />

t)G<br />

24


:aBr.rleopexryil rogree MggorAcoH lcru. 3OV Juoxyy nrsgergnuriH xapilyi<br />

::exAee yr xononL{oopnfrH aryynrurr rarin5apnax, Al4y-btH rycraap<br />

-lrrHonA saHanxilfinceH 6yroy ryyNrafir ocopryvLlcoH qMap Lr caHaa yr<br />

! -a,ronqoopt/fiH saanraA 6afixryilr MoAOTAmH 6aiigar10. 192'1 ousr HaMap<br />

I JY, MoHronbrH xoopoHp laitryyncau xononqoop14ilH saanra;1 MoHron<br />

.,.:cbrH 3acrnfiH ra3pblr qopblH raHL{ 3acrililH ra3ap xoMOoH xynooH<br />

:esLloopceH 6onoaq MoHronurH ropufir-r rycraap rorrHonbtr xopxoH y3ox<br />

1=itaaraa ropxvv xsnonqoopoop roApyynaaryft Hs rop yeA 3OV-urH<br />

,.-c repufiH raAaaA 6afi4an ryriuyyprefi xoBoop 5ai'tcarrail xon6oorofi<br />

-:'.r. finaHrysa 1928 ouur 6-p capg XnrapbtH 3vyH xofig erreegnfiH<br />

.., oBaH rrryxuiH 3axilparq teHepan Llxau-qeonNH FnoHur ratHyynbtH<br />

=.-SaHurxaug xopnorAox Hac 6apcHur Aapaa ryyHufi xyy ulxau-Cxrnnx<br />

.-rriHxss an6aH Tyuaanbr 3aflraMxHflx, HasxuHA ToBnopcoH<br />

:',,rHHAaHbr 3acrrrlH ra3pbr AoMXr4x OpHe :yrmfrH rypHyyArofr ofip<br />

::rHo xapilnqaarafr OoncoH 6a 1928 oHbt syH 9an Kafi Ulu SoeNrHr<br />

r:.-3H aBcHbr iqapaaxaH AHV lorvuHgaHur 3acrrfrH raspbr anbaH ecoop<br />

r,.:33H 3oBruoopceH 6ailna. YyHeec xofrul xecer xytal{aaHbt Aapaa<br />

' '29<br />

oHsr 5-p capsrH 27-apXarcpurH l-.largaarrfiH an6aHurxaH Xap6ru<br />

:'xu 3XV-uru Epeuxrafi KoHcynbtH rasap TypoMrufinsH xanAcaHbt<br />

, -,.iaac MouronsrH xoig err,tHeg xodp xepLuNiH ync reprfiH xapnnqaa<br />

r ,.:repcaH 3opor HenoerceH Hb gauxrrryri. MoHron yncbtH xyeug 6on<br />

'128 oHur oqco3p xypanAcaH MAXH-uIH Yll klx Xypan Konauxrepxufi<br />

r : a Bpaap l--l.fl au6agopx, H.Xagarr,16a uapurr oapyyH onnopryHrlcTyyA<br />

r:i.'3oH 3oMnoH 6ypyyrrax MAXH-ulH TX-nur roptyyH 6a gsg AaprbtH<br />

:-6aH ryuaanaac safrnyynaH MocxeaA Hyrat 3aaH cyynracaH 6a uen<br />

:-: cvvnq 1929 onur oxoop SHMAV-urH Y t4x Xypafl xypanpax,<br />

t' -- oneyyAbrH corronA Hniqrefi 6yc onoH u-trailgasp rapracHbt Aorop<br />

!:-r 6a xyrarr xyBilnraaAbrH xofrg gypr,rfrr AaxHH ToApyynaxbtr<br />

i : qroceH xoptarnocoH RBAanA onoH Huilr HXooxoH 4ypryftqex 6afinaa.<br />

anvBaa an6au ryuaanA xyyqHbt srres,qrfrr<br />

"".-<br />

roMunx bonoxryfi<br />

:i:€-(oH "xt1HXOH3 apAaac xspotnSx 6afrean 30xiqHo"11 rsx uufigespnee.<br />

:i ryc yrcblH<br />

':<br />

xapbcar 6yx apg npregrfin xyeufru s3oMujunA oaficaH<br />

, ,:.qaH 6yy cyrrlstr" xypaaH aBax"12 LLrulignsp rapracaH 6afia. Eac<br />

' -io,r 3eBnenrhiH xaptanqaaHur ryyx. Y6., 1981, r.49-51,<br />

i -'.{Ay-brH ux6ara xypnbtH rorroofl. Yugceu xyynr,, TyHxaryyA. yE., 1956. r.87, 99.<br />

r iH-brH TeB xopooHbt rorroon, uluripeap, Oaprrur 6ravryyg. Xodpgyraap 6ors<br />

,-l-1940 os 1984 ou. r.93.<br />

25


HauuH Yll l4x XypnurH rorroonbtr 6uenyynex 3ophnroop xyyr{Hbt BaH,<br />

ryH, xyrarr, xyBilnraaAbtH xepeHre xypaax 6enrrenrfir uyypxafinaH<br />

bsnrrex 5aincan FBAanA apA ryMoH gypryilqex fiailnaa.<br />

3no yeg fllz1V Monrolurs ryxailp Ht4.nooA rypeurufi ulrHNrefi<br />

6o4noro ffByynx, 1g24 outr S-p capurH 31 Hg rapurn Vc3r 3ypcaH ,,Xnrag<br />

3eenenrililH xoopoHAbtH Mapraanrafi acyygnsrr urrigaopnox<br />

xoren6eprfin ryxail 15 syrinr xonsnqesp"-rafin 5-pr 3aacaH l-agaa4<br />

Mogron Hu ,Ql4v-urn HoT xocgr MeH" rocoH 3aanrbrr 6ograrofiroop<br />

xsporxyynoxilfir xuqeex nHs 6yprafiu yfrn axunnaraa neyynx 6ar7e.<br />

Tyxailn6an; Tep yeg HassxrsrrfrH 3acrrfis ra3ap Hb 6HUAy-o,'<br />

"oepnriH n,.yx crHu rox [JyyA yeceH 6a . . . r-on,'uHgaHur Harusrx Eyr,q<br />

Xypan Agop MeH HaMbrH yAr4pAarq !a xnHraac MoHronsrr o3noH aBax<br />

ryxali rnrrecsH r4jrrfon 6a nnauryaa XnraA oBoTTOH 6yxn6 n xyq33p<br />

yMapA ovr AaBUL4t-ryH"t3 rex ypilancaH 6a Mosron TyagrariH 3eBflen<br />

rer'{ilfrr 6arTryynN ynMaap "xaHvxyyp oeep MoHrorbrH BaH ryHryygrafrH<br />

xypfibtrxypaflAyynaH . . . MouronstH epx qeneet lafrgang"*up uprg"p<br />

xanAax ryxari xenenqvvnceH 6a . . . rlaH Kafi uln-rsec lopHog XaragurH<br />

ToMop 3aMbtr 6ynaaH aBq o3eflcHufr 4apaa MoHronbtH ryxafi acyygnsrr<br />

Heren rufiut 6onroHo."1a rocoH MoAorgen xuficsH es,qanA 6HMAy<br />

L'rxooxsH ryrtlifix 5ailnaa. llhnxyy MoHronsrH ra}aaAAorooA lailpan<br />

H3H xy,HA 6olcos VeA oHo rapee 6uvrrfir 1g2g oHsr O_p capbtH ZT_uA<br />

nyyq 6ailryynx, rapbtH Vcor 3ypcaH nrv. Vyn rop3or '6afrryyncHaac<br />

xofiur ep4ee 13 xosorrftH papaafftAY, MaHxrriH qepnaiH orp"A, [araan<br />

raapgrfiHxHaap AoMXyyfioH AopHoA XnragurH reMep 3aMbtH xoA xo,qoH<br />

3epner saHrilnaar 330nx, 3XV-srH axhnquH, an6au xaar.lAbrH spx au:rNfir<br />

xaMraarAar yrin4aepvHrah lailryynnara, xopuloonnbtH ax axyfiH yfin<br />

a)Kunnataar xopiltrox, xapryl{nararafi an6aH xaarl{ onoH xyHnrir<br />

6apnavurxoe. 3eanenruilu xunnilu paryy MaHxrafrn qeprlrfiH aHril<br />

HorrronvyAr4ilr 5afipnyynx 6afignurr ynan,t 6yp ,yrryypr",Z 6onrocox<br />

6ailua.3XV-urH 3acrnriH rasap 6arz4nbrr HaMXaaH 3orcooxbrH rynA Her<br />

6yc ecepryyqnrairi MoAorAofl xuhx6ahnaa. [-es.i flMap HoroH naaurafi<br />

eopqnenr rapaaryrZ repuilryil 3Xy, !l4y xoiip qepnafiH Mepren4oeHA<br />

xypv 6onsou.rryri 6oncoH yvrap 1g2g oHur 7_p capuH 1|_ap'3Xy, ffV1y_<br />

rafi gunlonaar xapilnqaaraa apta 6yrcy racancaH oM. yyurarZ gupuu<br />

]lSHfVnV u'" coqhanr4cr egnilu eacrwi,ruryyx. yE., 1986.<br />

^EHMAY-urn ux 6:ra xypnblH rorroon. yHgceu xyynu, TyuxaryyA. y6., 1956. r.2g0-<br />

281.<br />

26


6ailAan ynaM orsorroil 6onx, MeH oHbr 10- capurH 11-t-tg Al4V-stFt<br />

Myrgsuruftu orptA, [-[araau rBapAhfHXaH 6a 3XV-utH Atic AopHoAbrH<br />

oHqrofi apMililH xoopoHA 5ailngaaa oxoflx ryc oHbr 1 1-p capuru 20<br />

xvprsnx xyraqaaHA flaxacyc, Myrgeu, Mr,ruraHu, MauNyp-Xaflaft Hyyp<br />

33p3r ra3ap Yprenxilnx 6afie. Tap yeAAl4y-brH caHaaqnaraap eBcnhftH<br />

r3p33 ex3nx, MoH oHbl 12-p capuru 1-sg Xa6apoBcKr rapbrH vcsr<br />

3ypqraax, lopHog Xnra4srH rsMep 3aMbrH xoBt4fiH axfinnaraar<br />

c3praocsH 6afiHa. l-sev !tz1V, 3XV-urH xoopoH,q AHnnoMar xapHnqaa<br />

capraoryfi oaficaH yqrp MoHron OpocbrH xoopoH.q 6afiryyncar-r Hyyq<br />

r9p33Hr4ri 'ryxail FMap H3r3H M3,q33r 3aApyynaxaac oonrooMxunx<br />

6ailnaa. Xepee oHo ropooHhfi Hyyq 3aAapBan EVIY rcAuitryft Fnou,<br />

AHV-urH 3yrooc 3XV 6a MoHronurH anb anilHA raaryfi xaHAax Hb<br />

roAopxori 6aficaH oM. klHrox yyn ropoo 6uqrnfrr beirnaxsrH eMHe 6a<br />

Aapaa MoHronurH xofrA 6a oMHeA xo€ip xopr.ilfifiH 6afigan HsH<br />

xypl{aAcaH yqilp rspxyy r3p33 oilqrHfir uau qaHg riyyllanx oaficaH<br />

5ailua.<br />

l-ypaa. MoHronutH yAr4pAarL{fiA rcpse 6h\rrrfrH TecenAXgpxoH xaHAcaH 69?<br />

71ilnxyy yyfi ropeo 6rqrnfir 3XV-g 6onoacpyynx,qyyccaHbr Aapaa<br />

MoHronoop opqyynx, MoHronurH ygr4pAarqAap raHunqyyJtaxaA MAXH,<br />

3acrnfiH ra3pbrH oHAep anbaH ryuaanrHyyA yr ropoo 6n,lrufiH TyxafiA<br />

FH3 6ypilirH 6afip cyypsraia5ailcan yqpaac xapilrqaH aAilnrVfi caHan<br />

raprax baficaH ryxafi 1929 onu 1 1-p capuru 9-ng KounHrepHrafi ryfiqerrcx<br />

xopooHbr flopHogurn HaphfiH 5nuruiln Aapra Hapbrt ra3pblH ronnerufrn<br />

xypanA M.14.An,taraeB raBbcaH yrnrron4oo soplryA LloxoH AypAcaH<br />

bafiAar. Tyxafin6an: Tep repee 6h.{rufiH "MoHron oxuilr yHulr4xaA 6yx<br />

MoHronvyyg qyxaM qorAoop cyycaH loM urur 6ailcax15 tox roMAornocoH<br />

6afiHa. Mon epoHxnfr cal';iq A.An,tap yyn topoo 6n..tl1rr carrgn AyHAyyp<br />

6ailraaraa unepxrfinx, oHexyy repee 6n.lreep 3XY xer gaByy opx opnax<br />

6onoxoop Mouron ync eMap bonosv xoxhpon xynggxeA xypox roM 6aftna<br />

rox xgJrx 6aficuurr M.[4,ArraaraeB KoMr4HrepHA MoAor.qosA 3Xy 6on<br />

qyxaMAaa MoHronsrr 6yper r epxuegfl,qoo artaxbr x14rtoox 6afixa xgMsgH<br />

A.Auap fiTrox 6yfi 6ononrerfi r3xool6. MonronurH yAtipAax xyMyyo4ilH<br />

3aphM Hb r3p33 6urarur^u rpvyynrarail raHunqcaHbt Aapaa Hhn3gA<br />

6yxnrugaN "Yr xenexges, rapbtH ymr 3ypaxbtH eMHo MoHroflbtr 3CEHXy-<br />

]]xo"rtrupn 6a MoHron /6apuurr,ru eMxrrgn/* Y5., 1996. r.339.<br />

'"PoqnH.C.K. l-lonuru.lecraq ucropuq MoHronuu 11521-1g4}l Mocxea lggg r. c.26S<br />

27


A Horrrox xopsrrofi rox MoAorAcoH"lT rox M.[4.AnaaraeB roMgsrngx<br />

bil.lcsH 5ailpar.3ne 6on ryxailH yeg MoHronbrH epx 6aprrvguru 3aphM<br />

ns 3XV-urH xor rvpoMrfiil6ailp cyypuilr ocapryyl{ox 6afrcHur Horonroo<br />

6onoe yy. I-eren yyHurfir yyn ropeo 6uqrufiH yrra aryyflrbrr an.qarAyynaH<br />

opqyyrcHaac 6onx 3apilM xyn utTHxyy 6yxnvgcaH Moroop M.l4.Auaraea<br />

rafin6apnaaA rsp ropooHA opL{yynaxAaa r,1nr ryieyyncaH syfrn onoH<br />

6ui. SqscnoH 3acax uafrpyynaxur. . .-A AaarracaH. YyHuri Aapaa<br />

oy xurfix 6onox ae? Tep 6on ryn 6onxr opqyynra reArnfir xvMvyc oAoo<br />

q 3eBlueepexufrr xycsxryfi 6afiHa. 3ue opvyynra,q exnsoA HaMbrH<br />

rhuyyH. . . oponl{ox 6ailcau. flapaa Hb yrcbrH npoKypopbrH ra3pbrH . . .<br />

opqyyncaH, xanarrfrH cvynA . . . rap xypceH oMlB rox yyn ropoo 6nqrnilH<br />

exnfir aHX opocoop 6onoecpyynx ryfrqcenuil papaa rypBaH uar<br />

AaMXyynaH MoHTonLrilncHbrr eryVn€H 6afiHa.<br />

MraHl,,tfi caHaxaA oHo rgpoo 6u.rriliH opoc sxufrr MoHrorqfioxAoo<br />

Hafrpyynra ayfiu xyasg rcEuil n xaftxpaaryrir yryficrex apraryi 6onogq<br />

ryyHr,tfi aryyrrbr xsH 6onoa.r see ofinrox yxaapaxyfrqaap opr{yyncaH<br />

6ailHa. Xapnn M.Tl.Arraaraea rfruxyy rafrn6apnacaH Hb loyHbt eMHe<br />

eopee KorrauHrepHuil cyypuu reneonerqililH xyaug MoHrong Mau 3eB<br />

syfrrsil yiln axunnaraa qByynx 6artcau rsAroo Koiiarnrepu, 3oenenruftH<br />

y.qupAraraA hrrYvnex, MoHronqyyA cflaHryffa yAupAax axilflrHbl<br />

yxaanar xocor Hb oHo ropo3Hg pypryiqex 6afrcuurr ffMap HgrgH<br />

6afignaap xaaqailnan eHrepvyflox rox xl{LreocHnfr urnpsn 6aican<br />

6ononrofi . M. lzl.Arr,taraeB yyn ropeoHur7 uouron opllyyfl rblr xaflonl{ox<br />

yelq MoHronbrH yAr/pAax 3apilM xyH "ocopryyqexryfi 6afrcaH Hu<br />

rafixantafi"le rsx Ou.rceHoec y3coH v rep6eep yyn repoor MoHTonbtH<br />

yghpAarqAbrH 3apHM uu 6ypeH 3oBttleepq 6aficHsr Horonroo 6onroxurr<br />

xuqsecHhfi [np3n rex ysenrafi. Xtt.r: M.14.AuaraeB rgpgg 6ilqrNfrH<br />

ranaap MoHronsrx oHflep an6aH ryuaafirHyyAbtH xonc3H yrrafrr gypgcan<br />

6onoeq A.Arraapaac 6ycag xyur,rft uepnfir orr x3flooryfrH caqyy rspee<br />

Ofi.{rilfrr MoHronqfrncoH xyuuil Hepr,tftr 6ac gypgaaryfr eurepceH uu<br />

coHr4pxon rarax 6yil yvup qaaulrA HaprfiavnaH cygnax u:aap.qnararafi<br />

1ailaa.<br />

t]Ko"rr."pn 6a Mouron /6aprururH sruxrren/* Y5., 1996. r.33g.<br />

'"rr,rex rsHg. r.331.<br />

laen rex4. r.339.<br />

28


Muuuil 6oAoxoA 1928 oxur olloc 1929 oHbr oxaop MAXH-urH Yll<br />

,EHMAY-urs Y rx xypnyy1aac HaM, rophfiH yArn pgnaraA uuH3sp<br />

AeBuyyncgH 3XY, Korr,rraHrepHrfi urren Hafigeaprafi xoMaoH yscoH<br />

il.l-eHAes, l-.,QsMug, 6.3nAae-Ovup, O.Eagpax, [.]-ypceA HapHH anb<br />

Hor Hb yyn rgpoo buqrfifiH recnufir ecopryvqcoH 6afrx nlaragryfi<br />

ona.Tutfiusec q HoroHT urrgn Aaax Maragryfi xerraeoH y3csH<br />

xyruyycrfrHxee nspnfir 6apunltr 5nqurr gyppaxryfir M.[4.Aruaraea<br />

xl4rroocoH 6afix. Xaprn A.Arraap 6on MoHron 3eenonrufiH xapunqaaH.q<br />

reru 6yc F,ailAan 6ai,raar '1926 ong 3XY-urx l-aAaaA Xeprrafin Ap4urn<br />

Korvrnccapur n ropryyH l-. B. t-l raveprauA .qopBoH eyfi nrefi 6rurssp MaAorAsx<br />

6aficaH "seenentilfi r ocopryyL{orL{" 6apyynrnul xoMOox xyrvryycnfin gaxc<br />

l{ocoHg 6arr4ar yqpaac rografi n ygaxryfi 3acryrfin raspbtH repryyHrafi<br />

an6au ryuaanaac qoneenexoep KowNHrepH, 3XV-urH ygr4pAarqtag<br />

6onrroN 6afican yvrap ryyHrafi Hepmftr flMap q afrx eusex eyfrnryfireep<br />

Aoopx hnrronAoo M.kl.AmaraeB roMAornocsH 6usee.<br />

MoHronutu yA!4pAarqhA repee 6uvrrfin opvyynrarafi ranrnqaag<br />

caHan Oognoo unepxrfinx 6aftcHurr Hornox cypBanx yncbtH<br />

apxuByyAaac ongoxryfi 5ailna. Trfiueec 6l,t OXY-urH apxueaac cyynnfiH<br />

yeA onpcoH 3ap[M MarepmanA yHAocnoH Aoepx oproqyynnulfir rapracaH<br />

ou. XapuH yyn rspoo 6ta,{rufir 1929 oHsr 7-p capurH S-Hur egep 6yroy<br />

rvyHA rapbrH ycor 3ypcHaac xofir-u epAee sypraa xoHorrfiH Aapaa<br />

Monronsru 3acrnfin raspblH 21-p xypnaap rycrafinaH xononqoog<br />

"ropger ufiHxyy xnHax 3acaMxrax 3gprogp rorroox ryfiqarrsceu Hu<br />

syfirefi"2o xeuooH ToMAotneoR SHMAY-uH Sara xypnbtH ropryynorqAbtH<br />

ra3ap uunxyynx 6arnaxbtr xyccoH 6ariHa. 3acrufiH raapbtH xypnuH<br />

TorroonA ToMrqornocHooc y3Bon repea 6uvrrftn recnufir Mocxaag<br />

oqecneH 6onoecpyynx MoHronquncHbt Aapaa MoHronbtH ran 6ara<br />

6onoe.{ 3acBap xrfrceH 6ononrofi. Xaparracanrafi Hu yynrafir uLyyg 6a<br />

AaM Hornoxyiq cypeanx ongoxryil 6ailraar sopr4yA roMgornoe.<br />

,Qepee. l-epee 6uvrrafir cypancaH 6afignurH roiln,t<br />

1929 onooc xofiut ogyree xvpronx xyraqaaHA cyAnaaq<br />

uJ14Hxooq,qilftH 6yreen ryypailnA eHexyy rspeeHrfi aryynrur rogopxofi<br />

aav ysseryfi 6ailraa Hb ruanrraamail. 1924 or-rur 5-p capbtH 31-nn<br />

3C5HXy, Syrg Hafipanrgaxfiyngag l4pren VncsrH xoopoHA 6afrryyncar-r<br />

ropooroop MoHron ync 6on [t4V-urn Hyrat AoBcrspurfru canulryfi xecsr<br />

'oYugacunft Tea Apxua 15. O-1, g-1, XH-394, 204<br />

29


xoMOoH Opoc Xqrap xo6p roxxponqcoH yqpaac 3CEHXy oopufrHxeo<br />

rapuH vcar 3ypx xr1nooH 3eBueepceH ropeolss 3epqux, nQl'4V-utH<br />

xapbffar MoHronroft rspee 6afiryyncaH sBAnaa Mau L{aH,q Hyyqarx<br />

Topr"rnoH AHy, 3CEHXV, Anrnu yncyyAblH 3oBtxfinqcoH roxl4pcoH<br />

caHalur [[ulY xyneeu 3eBtlroopcHtl rt paryy 1945 onsr 10-p capstH 20-Hp<br />

MoHron ync replrfiH rycraap rorrHonblr 6yx apg ryn'rHNfi caHafl<br />

xypaanraap 6aranraaxyynax xYprsnx xyraqaaHA oH3xYY rspeaHufi<br />

raraap genxuilu ffMap tl ync opoH an6aH dcoop xYn33H seauleopoeryfi<br />

ror'a. 1945 oHbt HaMpaac SHMAV crarycblH xyBbA AVY-A flMap q<br />

xaMaapanrvfi 6oncoH asq 1929 oHbl ropxYY HyyL{ rop3oHrfi ryxail nuap<br />

HorgH MeAss nnuinr s u fr reA r apaaxaac 6on rooux rncoop 6a ixee.<br />

OnoH xunuilugapaa 1967 oul Orcrn6prafin xyBbcranblH 67 NrannfiH<br />

ofig :opuynx VncutH apxrBbtH xopol opxn3x ra3paac xoBflYYnc3H<br />

6aprnrr 6nqurr 6ypaH 3x33poo x3BnorACeH 6onoe'1 Top YeA cyAnaaqh,q<br />

ryyHrafrr xoHAeH v3ox roAopxofi yHenenr AYrHonr erexooc eafrncxilfix<br />

6ailcaH 6ononrofi. 3He ranaap roBqxoH eryyn6en: 1969 oHg 6HMAysrn<br />

[lJusxnex yxaaHbt aKaAeMaac spxnoH 3XV-urH sppervrsgnilH u]yyg<br />

oponqooryfiroop xoBnyvflcsH "5HMAV-blH rYYX" 3oxfionblH rypaBAyraap<br />

6ornp oHaxyy repee OnvrrfiH ryxail eryYnoxAos: "MaHaifi xodp opuut<br />

Hexepnen ,xaMrbtH axhnflat-aaHbl xelxfin4 1929 oHul 6-p caputH 27-Hg<br />

Vnaas6aarapr 6arZryyncaH "3CFHXY 6a SHMAY-utH xapnnqaaHbl<br />

vHAcsH 3apqMbtH tyxail 6afiryyncaH xsronl{o3p" t{yxan YYpor<br />

ryfiqerrexes. Tep xenenqsep 3XV-aac ryc opHbl nnilruuiltt yfrngaepnsx<br />

xyvHufir xerxyynox, apg ryn,tHr,rfi aN 6aigan, coerutH xoMXsSr<br />

Aootunyyroxeg 6yx aptaap rycrax rHrepHaLlHoHanbq bognorur npyy<br />

roA Tycraxoe"2l xotuoeH oHqnoH roMAorns3.q yyn r3p3oHril aryynrutr<br />

xypaaHryfr AypAXOo. Munvtil caHaxaA yr repeeHufr ryxafr ryc 6orNA<br />

AypgaxAaa yyfl roposr xHHXoHO ox3ap Hb 6yroy uoHron exufrr v ysseryfi<br />

Hu rogopxofr 6ailna. Faraap, roBon ropxYy repeeHni HOp Hb "3eanonr<br />

3acarr urfirena xypaMr xonboor ync 6a SFlMAy xoepuru xoopoHAblH<br />

xaptanqaaHbr yHAcoH ayfinyy4raftr 6arnau roTroocoH repae 6nvur" rocoH<br />

F,afrAar.1976 oHp MoHron 3oenonrilfiH Hau, ropufiH flaM, cyAanraaHbl<br />

xypoenoH, apxlrBbtH ta3ap 3opgr apBaH HoroH ToM 6aftryynnaraac<br />

opxorx 23 xynr,lil 6ypen4exyyHrei rycrafi KoMHccblH 6enrroH<br />

xsenyynceH "MoHron 3oanonrilfrH xapuflqaa"<strong>22</strong> (6aprar'nr 6uuur<br />

'] 6HMAY-u'" ryyx. l-yrraap 6ors<br />

" Mogron gegnenrufrH xapuJtllaa<br />

1-p 6oru 1921-1940, Y6,, 1976.<br />

/HeH unrs ye/ Y5., 1969. r.2c7.<br />

1921-1974 oH. Sapnur 6uvur uarepnanbrH oMxrron<br />

30<br />

i<br />

!<br />

t


MarepilanHH oMxrron)-ilfiH '1-p oorilA 6NAHrafi aBq y3ox 6yfr repesr<br />

xaBnooryft 6ahnaa.1969 oxg VncurH Aoopx r3psor eHoxyv oaprur<br />

6il.{rilfiH oMXTrorA xoBnoxoo MaprcaH 6yc xaprH xeBnox uaapAnararyfi<br />

rox y3coH 6afrx 6onox oM. yr Hb cyAnaaq,qbrH coHopT HoroHr xypcaH<br />

A33px ropoor xgBnoxoA 6onoxryfi 3Yfin YrYfi Mor oofloBr{ ropsoHr4il<br />

3apilM 3aanr Hb 3XY, MoHronA oAt4ilH 3acrrfrH xyBb.q 3eBXoH eepilftHxeo<br />

HOepxnbrr xyBaapbrYi rorroox RBAnblr 6aranraaxyynaxaA LUyyA<br />

qnrfi3c3H 6a ryyHr,rfirso rxyyA xoporxYYncsH Hb roAopxofi yqpaac<br />

rspxyy r3p3or x3Bfl3x Hb RMap q x3p3nl3oFyfi. xopsB TvyH!4fir xoBnox<br />

aBaac Monron 3eanenrlailH "MeHx HafrpaMAan, axaH .qyvcl'1fiH reru.r<br />

xapilnqaa"-Hst cyypeprefi Tanbrr 6yny xnuxeHs aryynra, MeH qaHapbrr<br />

yHOH MeHoop Hb xapyynax 6ail8.3ue evxrron xoBnorAcoHooc xofiul<br />

raBaH )Knnvh{ Aapaa MoHronuru xyBbcranbrH 60 xunufis ofiA gopfiynx<br />

1981 oHa MonronurH AepBeH ToM opgoMroH 3xy-brH raBaH HOpr<br />

spAoMrHHfi yEupp.nataap MoHron-3oenenrfiila 17 opAoMreH<br />

cyAnaaq.qbrH ryypBilcaH "MoHron - 3eenenrrfin xapnnqaaHbt ryyx"<br />

(1921-1978) xoMoox roM xoMXooHrfi 6yroofiA oHoxvy repeeHril ryxafi<br />

rMap ti syfin rgMAornogryfi 6afiHa. Tspxyy oyreenniH xaBcpanr "tlyxan<br />

yiln FBAnbrH oH qarilfiH xonxooc"-ilftH ,qorop q fiMap HoroH Mo4og<br />

AypAaaryfi 6ailua2s. Vr Hu MoHron 3oBnorrHilH xapunqaaHbt ryyxhilr<br />

rycrailnaH cyAancaH oHoxvy oyreeng xodp opHbr ync rep, oAr4fiH 3acar,<br />

co€jnHH xapunqaaHbr 6yx acyygnbtr MauJ Hyxaqrafi aBq rllt4Hxnox dcroft<br />

6afirraaap. l-seq 1929 oHA 6afiryyncaH ropxyy ropsoHr4ft aryynra Hb<br />

MoHronurn gpx aurulilr AooAnaxoocoo l4nyy MoHronsrH aAHfH sacarr<br />

3XV xsr AaByy opxrefi Heneenexfiftr 6yloy MoHronbtH sax 3sonA qop<br />

raHqaapaa o3opxox, MoHronbtr AonxhfiH 6ycap opHooc ync ropufrH<br />

xyBbA reAilfirYfi oAilfiH sacrrfiH raflaap 6ypeu ryctaapnaxbtH ryrA<br />

yyr ropoor 6afiryyncan Hb AoHAyy Hnepxnfi yLlpaac ropxyy repesHuft<br />

ryxafi eryynoxooc anb 6onoxoop 3ailncxvtilxvtfir uyxanvunx Oafixoo<br />

rscoH AyrHenr xnftxag ep xsrpyvrer 6onoxryilr aopuryA qoxoH<br />

T3M,q3fn3x 6ailAa.<br />

Tyyx cygnanbtH yHAcoH 3apqhM 6on 6onx eHrepcoH yin nagnurr<br />

vHoH 3oB AYTHex, ryyH33c33 cypraMx aBaxaA n 3axilpar,qaxaac 6yc<br />

ync reprafiH 6ognoro HorsH vs3n cypranA 3oxHr{yyflax flBAan orrxoH r{<br />

6ru 6rnee. Tufin,teec q 1986 oHA MoHron 3osnonrililH sacruilH ragpbtH<br />

"Mo"ron seanonrhfi H xaphnqaaHbr ryyx Y5., 1981. t.411-419.<br />

3l


TefleBflereo oAilfiH 3acrililH ree 6afiryynnara, LIJVA-rafin rypBaH<br />

xypeenenrnftH urufigaepsep xodp opHbr apBaH xo6p opgerr,trsH xaMrpaH<br />

uereu 6yreang oHsxyy rspeeHrfi ryxai rraeH n HilnooA ToBLi eryyfloxAog:<br />

"3He xenenqeepufiu garyy SHMAY-brr x3porqoor 6yx 6apaaraap xaHrax<br />

yyprnfir 3CEHXy eeproe xynooH aBqoe. Xepea SHMAV-g xeperqeerefi<br />

nnaap xer6apaa 3XV-p 6afixryil 5ahaan MoHronurx 6aftryynnaryygurn<br />

3axranraap eep opHooc aBq erq2a 6afix 6onxes. "3eenenrfifiH<br />

yfingeepufiH 5apaar 3CEHXV-aac SHMAY-g nuqeHsryfiro3p aBLr<br />

rpyynsx epxufir MoHronurs xyAanAaaHbt 6afrryynnaryyAaA onrocoH<br />

nr'r. 3CEHXV-4 exbnoprnox MoHronsru 6apaaHg raAaaA sax sesnufrH<br />

MepperAex 6afiraa vHe AOop raBaH xyBuac Aoolllryfr usrraergsnrsfr yne<br />

rofioox 6afixaap 3XV seeuleepqoo. TyyHeec ra,qHa oHo xononqoep<br />

6coop 3XV-srs Hyrar.qoBcropr axfinnax 6ailraa MouronurH xyAangaaHbt<br />

6airyynnaryyA Hb 3eenenrlafiH ync xoprxoonnurH 6afiryynnaryygrafi<br />

HoroH agiln reru epxreil 6afie. 3Ho xonsnqeop uu 6HMAY-Ara1aa1<br />

xygangaaHbr oHq epx rorroox benrrsnufir xaHrax xsporr oHqrofr av<br />

xon6orgonroit 6ailnaa."25 roxos. Vr Hu yyn repes 6rvrr 13 6ynerrsfi,<br />

20 rapyil syilng 3HA AypAcaHaac eop onoH acyygnblr roAopxofinon<br />

xodp ync xapilnqaH xyJtooH 3eBluoopceH 5ailAruiar ene GyrsenuriH<br />

cy4naaqilA orr xeHAoeryfi rofrpv oHrepqoo.<br />

1990 oHn Mouron VncaA nncaH Ap4vuncaH xyBbcranuH yp AyHA<br />

MoHronbrH ryyx brvnerr HHnsop qoneer 5ailpan 6rafi 6onx ypbA eMHe<br />

rofip.r eHrspAer baficau onoH corqeB acyygnbt[ rycrafinx 6yroy 6ycap<br />

cyganraaHbr AaupaMA aBq y3ox Ooncuooc ragHa HyyqnaH xaAranx<br />

baiacau nus 6yprfiH 6apnur cypeanxrfir Hufireg xr1prox boncox oru,<br />

3Hexyy rspea 6urvnr xegurZresp 1967 oH4 6ypeH oxoopoo<br />

xeBnsrgceH 6onoe.{ ryyuufir cyAnaaqilA o[r aBq yseeryftr axurrax<br />

MsgepcoH rvyxrl opAoMrsH l-.l-lspenAopx, C.l4gu_runHopoe Hap 1990<br />

oHbroxoop MAXH-srH Toa XopooHooc opxJloH rapragar HoroH rcrrvynA<br />

ropxyy repse 6uvruftr exesc Hb AaxilH xyyn6apnax xoBnyynoxAoo<br />

6nqxaH rafin6ap 6il,.lcen 5ailua. ToA "3ne repee 6uvur Hu ryc xodp<br />

opHbl xaMTbrH axhflflaraaHsr ryHrrufipenr flflaHryfla MoHron opHst Hufirerrn<br />

agrfiu sacruilu qaaul,qblH xonxhllA rtyxan yypsr ryfiqerrocoH rvyxoH<br />

6aprn,tr 6rqrr voH. Anu q ync opHbt raAaaA 6ognoro Hb ryc opHbt<br />

'oBHMAy-o," coqilaflucr s1uiau eacrviaa ryyx. Y5., 1986. r.85.<br />

MEH T9HT<br />

32


6ognorurH yprgnxngn<br />

"wrooA<br />

6afiga;"ze xoMgoH Tougornixlgyyn Grptrt<br />

Errnis yvrap xon6orAnut ryyx u:ruxnenuftH yygHooc yHsrxtx sHre<br />

af,c€rap 6urvrxgee "Xopnop oHbt aqcoop FHMAy-srn Hau, repxf,n<br />

ypy,p.p.lrara4 rapq H pcoH "eyyu n fi " H yFafi a arH bt an paat afi 6ognoro, n*r<br />

rap yeoc 3CBHXV-g ynaM xyqoo aBcaap 6aficau Cranusritbtu arFn<br />

6anrag 6ognorbtH Honeo oHo ropooH.q ryccaH 6afiHa,, rox raMAornscsH<br />

ro xeguirsep Maui xypaanryfi bonosq Monronurn ryyx buvnsrr yyn<br />

rTm blt..trufru ylrp xon6orgnurr yHeu bogurofiroop yuenexufiH exnon<br />

6oncon rox y3ox 6onox orv. l-ee"t oAoo xvpron sHo rapsoHllfi ryxafi<br />

nanafi ryyx nnfirena cyAJ'taaq, opAoMTgH, ruHHxoorlt A caHafl 6ognoo<br />

nrnxryi bafiraar AaxhH ToMAgrnoe.<br />

Eac Hsr syfin xenexeg 1967,1990 oHA yyn repse brvrxfir xodp<br />

yp3a xufrrnexgoo apxfiBbtH Oaprn,tr cypBanx Oil,ltarxeenoxog safinuryfi<br />

afiaapq xapramAar xypaM rlaapgnarur reguilnex aHxaapaaryfi yqpaac<br />

yyn rcpoer bailryynaxag SHMAV-srH Epenxrail cafi4urn opnorq 6eroeg<br />

a aryfix saMrybt cafig X.fiarurgilHcypoH, l-fiF-xur cafig l-.|-ypcog xoep<br />

lbrronurH 3acrNfiH ra3pur roneenoH opor.l_lcoH Morgop 6nqcoH 6afie.<br />

YrHu sHe xodpooc ragna MAXH-urH Tos Xopoonurropryynsrq rnruvyH<br />

GereeR uaprfiH 6uqrufiH Aapra ll,t-eHAen 6ac oponqcoH EafiAr=ufir<br />

.qrpganryil eHrepceH Hu [l.l-enAexrrrtrH ryxafi npuxaac qopBex<br />

6orroouxungor "xoe xyynb" xy,lrefi yfinvrnx Oaficssr Horonroo 6nses.<br />

Yyueec xofiul eno repee 6uvrufiH ryxaft rypBaH 6yreen4 n aer<br />

yrcar 6aiHa. Tyxafin6an: 1995 oHA MoHron VncuH LIJVA-rafin ryyxufiH<br />

rypoonoHrsec epxenx Aotfiop npo$eccop M.CaHNAopxrlfiH<br />

frlpAnaraap xoBnyyncon "Xopugyraap syyHbt Monron" (TyyxrafiH roftm)<br />

Exxlx xaMrbtH 6yreeng 1929 onur ropxyy repoennfi ryxafi roevxon<br />

eyyJED(Aoo ryynni aryynra, MeH qaHapblr ryyxoH cyAanraaHbt yyAHOec<br />

anr yAaa xeHAeH rafin6aplaxee. yyn Eyroeng roMAorngxgoo<br />

'lbronsrn sKcnopr uMnoprbtH ron ryHtu<br />

r-ru BXV OafixHr repxyy roposHg<br />

rur afin 6onrocon .loM"27 roog rsp repeeHnfi aryynrbtr xypaaHryfi<br />

rdr6apnacHu callyy "SHsxyy ropooH.q rycracaH Hsr rofl saalTr 6on<br />

hmronus sgr,lfix sacnailH xyarafiu xeaLunufir xReraapnax, yfin<br />

intrnaraar Hb sorcooxoA qurnocsH 6afiHa , . . Xyar,rfiH xygaflgaar<br />

rynox 3aanr Hb rop yeuiln MoHronux 6oAur bafigar.q roxrpoxryfi<br />

-ttt{ rSrA<br />

XX ry;ru rrc+{ron ryyxuiu rofrrr,r. yE., 1gg5. r. 146.<br />

33


=-?iz ..26 rox AyrHsxos. 3Ha 6on 1929 oHbt raoxyy rapmr+d ryxail<br />

-..+onor AyrHsnr, sea syfirsX sxflon baficaH axsa. Jt/ba 1995 oxg<br />

a(aleMfiLt E.flxatrcypeu a6yrail Mosron repufix opqlrH ya*r raAaaA<br />

ScgnorsrH ryyxrafir ynrpyynaH [JtlHx


3pooH14i aryynra onoH xtdnnfiH rypru opreH onoHA xaanl:?j, Cz_jc-.,.<br />

AypAaaA yyHtafi yvr,rp 6on yyfl repo3Huh aryyrtraac ;e:,,,-:.-efr<br />

Lxaflrraanaaryfi xapraH MoHron-XqragbtH xapilnL{aaHbt ryxai, t 3C5i X).'<br />

xoepgrraon LufiHxrsfi ync reprariH raAaaA Oognoro 6apur,,lranx Eaical:aj<br />

xon6oorori reprufir qoxoH reMAorfleceu 6afiua. Llaaru Hs AypAaxja:<br />

3H3xyy rop3g oponqorv xoep opoH Tyc rycbtH Tycraap rorruon 6pre<br />

AaacaH 6afignsrH raflaap eMap q :yfin orr xeHgeeryfi mrv. l-exgeo<br />

3CEHXy aH3 rop3o 6uuresp MoHron yncaA nnltap 6afip cyypurafr 6aExaa<br />

xyynb ecoop 6ararrax aBcaH 6ereog qyxaMAaa 6on uonronrofr<br />

xaphnqax MoHonoflb 3pxoe EHMAY-aap 3oBuJeepvynx aMXcaH roM.<br />

Yyn repas 6afrryynctaac gxnaH MoHronbtH xy4anAaa, sgr.rfrx sacrHfrFt<br />

qopbrH raHq ryH[rt nu 3CEHXY 6oncox rou. OHs Hb qaauaa ryHsrrfipv,<br />

ync rep, epnilu 3acar, y33n cypran, qeprraftH ranaap xoelp opHur e,qufiH<br />

sacrrfiH xapmnqaaHbr epx syilH VH,q3c 6onx erceu ron,t. 3CEHXV-aac<br />

Morirong eguiln sacrnfru "oHqrofi xeHrenonr" y3yynox 6a Monron ync<br />

3HOXyy xononqoopt4riu ryxarT 6ycag opHyyAaA M3AOrAsx" xoronqoopr<br />

oponqorq xoep opnsrxoo 30pilnro opx aLUfirr r7n 3ox14t-{ox', syfin<br />

yingexryfi 6ailxaa 3XV-A aMar-lcaH rorv. [r1frHryy 192g oHur rspss 6rvrr<br />

Hs MonronstH yac repufiH ragaaA 6ognorurr 3CEHXV-g saxupyynx,<br />

MoHronsr r xyAan,qaa, egrafiH eacrhrZH xapillLlaaHA Hoenox 6afip cyyprailr<br />

33fl38. 3Hs reposHuilyuup xonborgnurH ranaap E.B.6ofrxoea 6uvuxgee<br />

''Xopr,rog oHbr rorcron yerafiH onoH yrcbrH erserrafi 6arTgnsrr xapran3aH<br />

y3BOn aHOXyy ropoo Hu 3XY 6a MoHronutH anb aruHbtx Hb opx auklrr<br />

.rniqeN 6ailnaa."31 toog ropoo 6uvNr xepxeH xgp3DKHX 6ailcHurr rsp6eep<br />

3apHM rooH y3vvronroop AypAcaH aBq roAtoop roo Hb an6au dcttul<br />

crarhcrhKaac aeaaryfi yqpaac 6ycag 6apr,trurraft regrfi n roxupoxryfi<br />

5ai'na. XapuH MoHron XnragslH sgnilnsacrufi H xapunLlaar xfi3raapnax<br />

ranaap MoHron gaxs 3XY-urH roreenorqug rogopxofr yfin axnnnaraa<br />

FByynx 6aricnsrr 6aprvra4 rynryypflaH eryynxoo. Xuueen6sn: 192g<br />

crsr 1 1-p capbtH 1O-Hg 3eane ntui,tu 6ypen opxr renooner,t A.F.OxrHH<br />

\AY - p cyyx 6y il Ii. M. KapaxaH4 6uvux4ee Mouron Xnragul H xyAanAaa,<br />

epuil,n sacrnilu xapilnqaar 6ypeu xervxootoop Hb coproox 6ononqooryfr<br />

r3x MOAOTAcoH 6a Xnragaac Monrong 6opnyynx 6aftcan 6apaa<br />

Syresrgsxyynnil roo Hep repnnfrr 6ariHra xfiHax lailraaraaq AypAcaH<br />

5aricHsrr tsv,qarnexee32.<br />

,,r3H r3HA<br />

r,'3qrofl :eanentuilH xaphnqaa<br />

: 5ors. 1921-1940. y6., 1976.<br />

1921-1974 oH. Bapnur 6rvrr n,tarepuanbtH oMxrrofi.<br />

r.120.<br />

35


Feav ryyHeec xciLi, '.,:*::j-=." aguix sacrrriH Tvyx cyAnaH<br />

LUl4HXLlnAOr ep4err,rr;l;.- y==: , t. J.3: .3CXI|Of|Are]€eX rspefrri fyXafi<br />

flMap HOreH 3yil- :-: _y l_3--1 t. izhaa_ 3ng mu q 6ac n 3oxHX<br />

u anrf a a Hra y' 6.<br />

=i t' -,-' z t,- i a - r.' :. - :.:orH t{wtyfi gxqr sre€Apeec<br />

3XOnH3 tt' p - 2,,, -,, =<br />

i -. - ; :,r' : - - ;-, | :-11"I ff1;&pAnffi f:r6r ffgyypryfi<br />

"H31.':a.-1 3=: ,t{ -::23: -::a; 35ax ooncoHrofr XOnbOOrOfiioop<br />

:,, ;: : r -':, I / i - ?- :'=' -3 : . I r<br />

X33C33 CypfaMX aBaX €.iCTOt r3)l( ygAgf<br />

,-:,.,-.=- t i---<br />

,-71.' :t2--:: -:;,1; i- xa;xpaxryfr<br />

*:-=? boncHSt<br />

-=:2'i Hnpsn oononrofi.<br />

--:-1-, 5a;:_p.l 6ygrepcsH acyyAnHr H3X3H CyAnax<br />

-a.2;;z-3 J)-,': sa;6?,nxi\h roc3H y3on 6aprrrarnarrrai utrrxasvug<br />

...-: -:;-,: - _8r:-1,1'1 5ailgar fiBAan MeH Hene€nAer6airx_<br />

',! "t;;ti'. JarJaxa;, .larapH,ranbrH qap xvpos u"rr xypnaqrafr TsngH<br />

3p-3xrx 6yfr eneerrafrx uexqeng 6n4 0uHex ryyx'3c3r) cypramx aBax<br />

:yfin qeeHry il 6ufr reprui,u xoH q r1ryficrox qagaxryfrH caqyryaax sa:nnfiH<br />

3AHilH 3auvilr repoec y|:ttlp}axal q MeH n ryyxoH 3arHanaa gpr3H<br />

xapax sB.qan ryH qyxan 6rnee. gyxaru fifiM yH,q3cn3n$p uanryyp<br />

6onroN 1929 oHur 3yH 6ailryyncaH Aoopx repssHufr DaaI nemqAymail<br />

cyq,anraa xrfix, ynonofir AyrHonr erexryfrrsop MoHrofl Opt"","<br />

xapfinqaaHbr ryyxurir yHsH 308 roApyynax 60rnrx xs3raapnelrAax<br />

6on Ho. W iltaes c o Hs ro poo 6wr nilu ryxail Aeapxfr H canan 6qA; roeq<br />

eryYnbe.<br />

Yyn repee 6uurui'u 3aanrbrT eHfel{ axurn€uan iror.'on yncsrH<br />

epuilr 3acaT, ax axyrZH onoH can6ap 6onoH co6n, ga4<br />

xerxvyn3x3A 6yrqrafrr<br />

ryc AexoM bonoxyfrq MauJ qyxan :yfrnufrr<br />

Saranraaxyynx erceH Mor caHarAax 6onox rou. TG*yfi*""*<br />

cy Anaa.]v E eepc4u 17 H oyresnges u 17 n,4 ca Haar qoxcr rilr}3rEil 6aicau<br />

6onoa yy renrsrT. Ep Hs eus ropooHA uaHafr xoep yrrc gJ<br />

xaprfiqaar Grn",l<br />

ans 6onox xtn6ap AoxeM 6onrox Arcl$ryrrra MoHron<br />

3eenonrnfiH afib anuHbrx Hb orcnopr hMnoprbrH oapaaerrsL#nar;r<br />

nuL1eusryfi 6onrox, xoA xoAoH HepnriH rrrx,fr<br />

qyqanx,<br />

d*r"or.*iil!p",,<br />

3.enenrililH cyprarq Hapbrr Mo'ronux 3acrroin ra3pbrH<br />

xyccsHrfi paryy 3XV-aac roMhnoH axrnnyyrx 6aft qorrr-r,L"n<br />

HaaLurafi 3aanr ryccaH 6aitgar no ty*"*" ye*ee ."fi- ;;;r"p<br />

M ou ron st H yH gscu n rZ e puiut.n.u r r,,, -<br />

=,-iaa<br />

yftraeap<br />

rynxoq<br />

*qg!*r"<br />

y:yynclur,rr yryrZcrex ap:?-. r -:u. XapnH *Exyy ,"p*";<br />

saarrbrH garyy MoHror ync 3eBXeH ,qXy-rafr ,- r.1 *-i Gr"n<br />

xaprnqaarafr 6onx, genxuilu f,ycag,lnc c4lrnryppry, ynfp;gao 20<br />

i6


op\-{r4M xhn 6yp3H TycraapnatAcaHbtr onoH ypra.nbLt yssn qenoer3rl<br />

6oncoH eHeo yeg TogpyynaH cyAnax uaapAnararair,qaxilH roM43rnox<br />

6afiHa.<br />

Tae.l-epee 6u\rufru aryyflrblr xypaaHryfi oryynox Hb:<br />

MoHrong 3yyHrHilfr r7fin axilnnaraa vA opqoo aBq bafican 192g<br />

oHbr 3yH yyn rcpe3r 6arnaH Aarax MepAy\/ncsH 6uree. Tep 6uvrr Hu<br />

oprlJun, apBaH xoap 6yJr3r, xopb rapyil 3yfinrofi 6eroeg oxHhfi rypBaH<br />

6ynerree repoo 6ailryynx 6yfi xo6p ync ax axyfiH xyBbA xopxoH<br />

xaMrpaH axl4nnax epeHxl4fi 6Ognorurr ToAopxofificoH oafiHa.<br />

Tyxain6an: EHMAV-urH oAvtiAH sacrvilH ra1aa1 Oognoroo refleBnex<br />

yAHpAaxaA 3XV rycnax 6a Mouron 3eenenrHfiH oAhfir sacihfiH<br />

xaprnqaat xHn xuroop ypblqqilnaH TeneBrox, xaphnqaH<br />

3eBuJeeponqceHl4rl yHAcsH Aosp xopsrx\/ynx 6afix 6onr_ro. MoH<br />

Mouronurx ogtafiH sacrilir xerxr7ynoxoA ryc AexeM y3VVnox 30pilnroop<br />

3XV naan, MaflblH rapanrafi ryyxilfi oA sppor 3vfi ncuilt xyAanAax aBaxbtr<br />

eMarr xhqoex 6aftx 6onuo, MoHron ync Hb eepfifiHxee ryyxHfi oAhfir<br />

3KcnoprnoxAoo "lOyHbt eMHe 3CEHXY-g xy4anAaxbr', LlyxanqhnHa.<br />

MouronurH xeperqoor 6apaa 6ycaA 3yfincrfir xycceHHfrx Hb Aaryy 6ailsra<br />

urfinyynx 6afixsrr 3XV xil,lseHo. XopoB Monronurs oponr xsporqoor<br />

3yfir eepr Hb 6afixiyi 6on 6ycag yncaac xyAanAaH aBq Hufinyynx<br />

6ailua. Tsrsxgse seBXeH sapAnaa Hoxsxeoc eep Hnyy yHgop<br />

6opnyynaxryfi rcAroo 3XV 6renyynx 6afixaap xyneeH seBruoepqoo.<br />

3XY MoHronHH 6VX rvvxrfr oAnfir xyAangaH aBaxbtr xhuooHg, Xepee<br />

qeMhfir Hb aBq qaAaxryfi 6on MoHron ync yHAcoH ryyxr4fi oAoo gxy-<br />

HH Hyrraap AaMXyynaH 6ycag opoHA sKcnopTnox aBaac raanufrH<br />

TarBapaacxonrpyvnx, TeMep 3aMaap rseBspn3COH XenclffirxeHroBr{nex<br />

6onHo, MeH 3XV-g 6afixryfi 3aphM 6yrsergexyyH 6apaar MoHron ync<br />

6ycag opnooc xyAanAaH aBq 3xy-btH Hyrraap AaMxyynaH rooBopnsBon<br />

raana ;1H xypaaMXaac qeneeflHe.<br />

3Xy, MoHron ync xo6p xapilnL{aH Hilfinyynex 6apaa<br />

OyreergsxyyHes eMap q nhqeH3ryfiroep HoBrpyynx 6afix 6a xo6p yncuH<br />

aflb anb Hb oepilfiH opoHAoo xyB[fiH xyAanAaar ycTrax 6ognorurr<br />

nByynHa. Trftueec 3XY-urH xyAanAaa axaxyfrH ra3pyyA Moxronooc<br />

ryyxufi oA 6ycaA 3ynncnht aBaxAaa 3eBXeH xo6p cy6beKrmc 6yroy<br />

MoHronp apAblH xaphnqaH rycnanqax xopr.uoo, xyBHiH ax axyfirHaac<br />

aBHa. MoHronbtH xyB14ftH xyAaflAaa opxnorr{Aooc ryyxHil eg 6ycag ayfin<br />

aBaxryft xopoB aBax roxl4onAor tapBan ryyxl4il oAfifir oapaaraap<br />

37


conilxryfi seBxeH 6sngH MoHreep uyyAxyAanAaH aBq 6afixaac ragua<br />

ryyxuft egufix yHufir apgadc aBAar syfinr,tfiri yHesc 5-1 0 xypron xyBilac<br />

xgTpyvrtoH HoMX renexryfi. l-ex4ee xyarfin xyAanAaaqnptait<br />

xaphnqaxaac anb 6onoxoop sailncxuilxufir xfiqsex 3eBXeH<br />

MMTXopLuooroi xapilnL{ax 6afixsrr anu 6onoxoop aHXaapq 6afixaap<br />

rox14porqcoH 6afisa.<br />

MoHron yncblH ra3pbtH 6dnnrufrr duiltnax ranaap 3H3 roposHA<br />

Hr4nssA roilopxofi saaa. Tyxafin6an: Monronutn Hyrar geeclepr 6yx<br />

repnufiu alunrr ManrManbtFl opAur apx xafix, ull,tHxnnrao cyAanraat<br />

eephfiH xopeHre MeHre MoprcxLrnrHufi xyvosp ryfiqotrsx epxrarir 3Xy-R<br />

onro6. Mex yyn yypxafiH xaMfapcaH yfingeeprafrr Mor{rofiA 6afiryynax<br />

6a ryyuufir eBaaHAaa Monronurn 3acrnfiH ra3pbitt MsA6riA rur4r,trtryvnx<br />

6onHo. rox yyn ropooHA 3aacaH 6afie. 6ac Moniong ax yfingseprafin<br />

ra3pyyA 6ailryyndxgaa xopornsrAox qyxan ToHdl Toxe6pelaxrarir 3XVbrH<br />

333fl33p onroxoop 3sBuieepceH 6afixa. Mourotrurrt alrtnur opA opx<br />

ulr4Hxnex re.qflbtr 6onox 6yfip xyyputH 3aracbtr 3XV-R xspxoH<br />

aururnyynax ranaap rycrafi rspSe 6afiryynx roxrponqoxoo sHg<br />

repseurfr 3-p 6ynen reMAornocoH 6afina. Bac Moxron ynca4 AeA 6vroq<br />

xapunqaa xonboo xerxyvnoxoA 3Xy rycnaMx y3vlnx , uaapgnararafi<br />

roHor rexeepoMx, 6yca6 syfinufir ans 6onox xqMA yHbop Hufinyr1noxHfir<br />

3eBlueepL{ee. 1924 oxg 6afiryyncan MoHqor 3eenenruriu xyeu<br />

Huilnyyncen xyAanAaa, ax yfingesprafiH 6anxr.iur yfin axnnnataar<br />

cafixpyynax enaqtyaa MeHrexufi 3y3aaTranbr {spxsH xuix 6arixur<br />

sHoxyy repeoxuil 4-p 6ynen HrlfloCA 6ygsrgyyxgH rsru4orfisx5s.<br />

MoHron yncbtH resaprafix cAn6ap Hs ryxahx Vei4ftH-odtfiH sacar,<br />

ax axyfin uaapAnaraac xoqopq lailraar oHoxvy rspssr+rafi 5-p syfirr4<br />

oHqnoH roMAornoe,q xodp yncurH xyau HrfinyynmH xep6Hre6p reprilu<br />

ruepnrin reoepuin roMooxoH ax axyfiu rar-bp 6ariryynaxaap<br />

ioxr4ponqox, xepofqsoT aBToMaru!4Hulr 3XV-aac 6ypoH xrarinyynsx 6a<br />

xap 3aM, cafixpyyncaH 3aM raBhx ryxafi saaxoe. Oxexyy 3aanTblH<br />

paryy 1929 oxg MoHion Tpanc 6ailryynarAax aqaa.TooBpr4irr oHq spxnir<br />

ryyHA onrocHoop xyauhu candapsrn resaprafix yfiR axnnnaraar<br />

xfl3raapnax 3xflon raBurAcaH 1ailaa. Monrofiooe 3XV-n ercfibptnox<br />

xog xoAoH ryyxr,tfi e4eec ryxafin6an: 6yx rtlpnhfix Hooc, apbc,'tur4p,<br />

aurnhu yc, xoHr4Hbt eneH roA3c, ManbtH xoAooA, ah,tsA uan, toc, rr,rax,<br />

oex, 3arac, oBc, eBop, ryypafing raanuian rarBap HorAyynaxryfr 6onx<br />

3cEHXV -aac MoHron4 opyynax 6apaa byrsergexyynr,nilr rr,reH iaanr,nfin<br />

.it<br />

38


arBapaac qefleenxoo. XapuH 3XY-aac aHrnfiH yc,rsgecHNfi qaraaH<br />

xopxofiH tyynral casroHuH/, pe3uHoH egnenuilr MoHrong HoBrpyynoxoA<br />

raanufiu rarBap xypaax 6afix 6onoa. 3us 6on xoep opuur aflb aflHHA<br />

Hb AexeM tycrail 6afrcau Hb MOAoex 6onoeq 3XV-p 6yp v gaayy<br />

arurrrai 6afrcan 6ungs. flaraap,reeen MoHronooc HMnoprnocoH Man<br />

nfyxrfr eg 6on Maru xffMA yHerefi 6ereeg ryyHnfrrss 3XV-g EaxuH<br />

bonoecpyynax 6yroy oKcnopr xnfixep 6vp q HXooxoH au:ilr ofiox<br />

6onoux 6ypgyynx 6afican Hb MapraaHryfi. Tr,rfinrsec q Mosronurr<br />

e€peecee oHAoo taAaa,qbtH FMap HeroH yncrafr xyAafiAaa e1uitu<br />

sacrufiH xapilnqaa rorrooxblr ans 6onoxoop xfl3taapnaxsrr 3XY xlrqgex<br />

6aicuaa oHoxyv repee 6nvrrilH 6-p 6ynerr rycrax aMXcaH rovr. 3XV<br />

l-epruaHg MonronsrH Man ax axyfiH ryyxrarZ eg, 6yreergoxyvH raprax<br />

Saicas ryxafi usgee 6afiAar oM. 3Hs ryxafi Nrulee aeq 6onox ervt,<br />

3He ryxail 3aaxAaa " MoHronurn 3acrNfiH ra3ap Hb Xon6oor yncaac<br />

6ycag yncyyAaac HoBrpoH opyynax sg bapaaraac xypaax raanufrr<br />

qpoorrfiHxooc HoMorAyynex 6a MoH aAHn CCCP-eec 6ycag yncaac<br />

Sycan :a.g'aa1 yrcaA HoBTpvynox ryyxr,rfi ogasc xypaax rarBapbtr<br />

ruerrsxnfi r 3eBuleepHe. roxeo,<br />

MoHron ync raanwilH 6ognoroo eepl{nexe,q Hu "3XV 3eBXeH<br />

rycnaMx yeyynexnfir 3oB[xeepHe. Terexges xodip yncurx /MoHron<br />

3enenruiH I spuilr sacrnfrr VnoMx xerxyynexsop 3oxrloH 6afiryyn6an<br />

sxuHo" roxog. 3He :aanraac ysoxeA MoHronurT raAaap eproHqeoc<br />

TycraapnaxAaa loyHbt eMHe raarb, TarBapbtH 6oAnorur ypbrafi 6onron<br />

annrfiax rgcoH Hb unepxnil baftHa, 6uA1929 oHA sHoxyy rspee 6nunr<br />

barnarpcaHaac xofi ut Mon ronu H raannilu rarBap xopxoH Herr,ter4csH u fi r<br />

Hrn3aA cy,qancaH 6onoe,l Tep gacraac oHg ranaap ffMap HoroH<br />

u.rxfrgaep rapracHbtr oncoHryfi . Epeecee 1930 oHur oqmsp yflcbtH<br />

ryganAaa oHLi opx rotroocHoop Monron ync ragaaA xapnnqaaHur byx<br />

can6apraa 3oBXeH raHq ryHLllTeit lahcan Hl 3XV ioafrnaa. Tnilr,tr<br />

Eorrcxoop raanuhu rarBapaa HoMgx nMap q uaapAnararyfi 6arZcau Hs<br />

r.qqoox. Mouronrrr 3XV-aac eop qMap q raAaaA yncrafi xapunqaxryfi<br />

6aixurr oHo topoo 6u,aruilu 7-p 6ynen ropooHA oponl{orq xo6p ync<br />

'rycraXnan saax, "6ycag ragaaA yncyyA 6a rspxyy yncyyAblH<br />

rapHflqarLt Hapr rrfiHxyy oHqrofi y3ox sB.qnbtr yn Aonrepyynexuilr xoep<br />

3Tr:leAooc 6aranHa" rox oHqnoH ToMAotnoxoo,<br />

Oepeep xen6en SHMAV-urx xataruiln AorHo 6yroy onqnoH yaox<br />

ytE Hb 3CEHXy 6onox dcrofi. 3XV q MoHroflbtr MeH fiHrox yeex 6onno.<br />

39


Trafin,teec rypaB Aaxb anulaa opoHroft xapilnqax flMap q roxHonAonA<br />

,qorHoqnoH ysexryfireep xodp opon xapunqaH xYno3H 30BtxeepcHoo yyn<br />

repes 6rvreep hHtox 6aranraaxyyncaH nM. 3Ho 6afinan ss 1990 onut<br />

oxoH xypron VHAcoHAoo xYtll4H rorenAep yfinvNnceep 6ai:naa. XapnH<br />

1990 oHooc xoiru "MoHron yflc antaBaa yncrafi xapNnqaxrqaa 6r,re 6renfiH<br />

6ypeH epxr Oafipan, HyrarA3Bcrspr,rfiH 6ypen 6yreH xangauLryfr papxax<br />

6afrAan, eepTee 3acaH rorrHox 6ypeH epxufir xapfinLlaH xyHgerrex"33<br />

gBAnblr YHACOH 3aplll4M 60nrox "Ync rypeHrefi ceprengexryfr 6afrxutr<br />

anu 6onoxoop qyxangHnx otloH rynryypr Oognoro neyyiiHa."s " FaAaaA<br />

ync opHyyArafr epvtfrx sacrilftH xaprflLlaa xerxYYn3x xaMrpaH<br />

axunnaxAaa sgrfiH eacrfifiH aroyrtryfi 6afiAanl copel Honeo Y3YVnox'<br />

anb Hor opHooc x3T xapaar 6air.1an1 opoxooc ceperuxnexhfis xaMr<br />

onoH yncbrH ax axyilH xaprnllaaHbl 3apqilM, xoM xoMxosr 6apulurnaH<br />

opx roru aumrrafi 6afrx, xynescaH YYprso uyAapraap duenyynax ync<br />

repnfix 6onos 6ycag AapaMT uaxanraHA aBraxrYfi 6afrx nexqen<br />

bypgyynsx 6ognoro nayynxa35 xoM3oH 1994 onst 6-p capurn 30-ng<br />

MoHron yncbiH v1x xypnaac 6arancan "Monron yncblH lapaaA 6oAnorutH<br />

ysen 6apxrurnan"-A rogopxofrrcon OafiAar. 3He 6on 1929-1990 oxA<br />

Moxron ync 1lHAcoHAoo raHqxaH 3CEHXY-aacxsr xapaar baficnut ceper<br />

oepor Vp AaraBpaac aBcaH cypraMxilfiH Hnpon 6u:eb.<br />

1929 oHur repee 6nvrrr Moxron 6a 3XY-urs sgufiH sacrhfiH<br />

xapLrnqaaHA 6aprurnax YHAceH 3apqMbtl rogopxofinon<br />

6aranraaxyyncaH regrailryi epyynrafir xatr,tidanax, Man 3MHonor,<br />

coenurn ranaap xo6p opoH xopxot-l flMap YYporrefr 6afrxsri HapHfrBqRaH<br />

3aacaH r,ov. Tyxafinoan: MoHron yncblH spYYn ueHglafrH ah6str<br />

6onoecpoHryft 6onroxop 3XV rycnanqaa Y3YYnx, oMq Hap 6a su<br />

rapunra, emHenrniu xopotcnoop rycanHa. Terexgee tycrail rapoo<br />

6afiryynx xaMTpaH axhnnaxaa xodp ran roxt4ponqcoHbtr oHo ropge<br />

6ra,.trilfiH B-p bynsrr Ayppxoo. MoHron yncbtH edafH aacruilH qyxan<br />

can6ap 6onox Man ax axyfrr xorxYynsxep 3XY rycalix , ruan<br />

oMHonrilfiH afiobrr cafiNpyynaxblH TyJIA MoHron4 r.,lan euHenrufin<br />

ra3pyyA 6afilyynx, oMrl Moproxilnr3H, roHor rexeepoux, oM TapHnrbtr<br />

nr,rfinyynex, qaauil.q tycrail rapeo oafiryynx 3Ho el4lJt3noop xaMTpaH<br />

ttMo"ron yncbrH yHAocHr,rfi aroynryi 6arignuru yeen 6apuurnan, raAaaA doAnorutH<br />

yoeen 6apuurnan, qeprurin HoMnonbrH yu4ec. Y6., '1994. r.45.<br />

35MeH T3HA<br />

M6H T9HA<br />

40


aKunnaxaa oHg rgpooHA TycracaH 6at7na. MoHron yJrcbtH rorroni{ocr<br />

url,rH3qnsx FnaHryffa LU14Hxnox yxaaHbt 6afiryynnara, A33g rypryryrrb,<br />

co€n ypnarniln 5ailryynnaryyg, xoBnofl, KLtHo y3Bopnfrx rarpyyg<br />

Gafrryynax, rereepnufrH cypranqunraa ryrooH AortrapyynsxoA<br />

'gyptartaa rocox rycaaHa" tox ropeo 6mqrNfiH 10-p 6ynerr saa;xso,<br />

3Hs 6on MoHronbtH npregrfir genxnin coen, uuux.nax yxaaH,<br />

6onoecponbrH o.nonrrofi raHNnqax, rorgop..t 6onoecpox, cyp,{<br />

cc€nxuxog Malu raanaMxrafi nexqen 6ypgsx 6ononqoo onrocoH tcM.<br />

ffnaHryna MoHron ync 3XV-g cypanllarcgbtH roor "ynaM epreHoop<br />

ryiqerrsxrrir xr/4rtooHo" xoMooH veH Oynerr 3aacaH 6ahna. 3Hs Fts<br />

Morrong Moproxilrrofi bonoecoFt xvqilH HoH xepsrreri 6aftcaH ryxafin<br />

VegEcroil n HyAoo orcoH eyfin 6ails. l-eeq 1926 oHooc sxnsH Mouron<br />

l-epuaH, QpaHqa4 3anyy\iyyAaa cyprax boncon ffBAanA 3XY nafirvr .l<br />

.qrprai 5ailraaryil yqpaac Monron ync AaxnH oprroguilH opHyyA pyy<br />

qoyrHyyAaa AaxhH rnreereeryfi 6ereeA oHo repooHaec xoftul soBXoH<br />

3XY-a n 3aryyr.{yyAaa cypraxaac eep apraryfi boncou roru. Mep<br />

fuiloHronurH Man ax axyfi, rasap rapnanaH, yfingesp, xyAanAaa,<br />

y'&n.{Hnree, ax axyftH ra3pyyAaA 3eenenrrfiH MoprsxrnrHyygnfir<br />

rpiffnx xynayycnfir garanpyyflaH cypraxaap sHoxyy repse buvrufiH 10-<br />

p syfrng 3aacaH tou. 3ns 6on Monronurn sgufrn sacrrfrn xeFxlrng<br />

rugppxofi vp AyH rapaxaA AexeM 6onoxyfiq eyiln bailnaa. Monron ync<br />

'f921 onsr 7-p capaac oxfloH 6apar 70 xnnuiru rypu 3eanonrmfin<br />

rqr3xrnrHyyguftr ypbx, HaM rop 3acar, qspor xyqHrfi bafiryynnara,<br />

Ft apAblH ax axyfi, Hufirerr,t codnurH 6yx can6apraa axunryynaH<br />

xElr te$tnil saaBap seeneuxuilH,qaryy yfin axunnaraa qByynx<br />

6dcaH. 3eenenrhfiH MoproxrnroH cyprarLt 3eBnex HapbtH axhnnax<br />

can6apur roo 1 929 oHooc 6yroy syyHrHrail yeec gpc occeH bafrAar Hu<br />

mrrfr xeHAoH ysaN 6yfi repesnnfi 10-p 6ynen ono ryxaft saacaHrafi<br />

mulyE xon6oorofi 6aiHa. l4finlteec oue ryxailp xorOorgyynx 3apHM<br />

qfrmfrr xonbe. Vyn repeeHg AypAcaHaap "CCCP ync 6on . . . yflc rsp<br />

6e ax axyfiH yHAcoH eyfinyygrafir ryilqerrex FBAanA. . . ynrop ryprunara<br />

Gfxifr Xon6oor yncaap / ync aacl snuilu 3acar , ep4gM coen, ync repnfin<br />

rrpryyArfiH ryxafi MoHronA cypraH 3aax rycnax nu syfiraft xolrsoH<br />

lhrron yncbrH 3acrrfiH ra3ap xyccsH"- ttilr 3XV ssaueepceH bafixa"<br />

l0ra:n 3XV-urH 3acrmilH ra3ap xaMriltiH eHgep Megnor uageaprai<br />

Fyro{rtura rafi "yean cyprnaa p urrenrefi xyrrayycr,rfi r" Mourong Hnr*x<br />

ficu;l"o XapuH "MoHronsrH sacrhftH ta3paac yyr cyprarq HapHH'canan'r<br />

4l


saaBap 3eBfleroer 6uenyynexeg' caaA 6oorgonryil Aexorvt bonroxur<br />

6aranxa. l.a* *ynr", a""*""p""o' Oepeep xsn6en -3egnenrufiH<br />

MgproxunroH cyprarLl HapblH yiln axunnaraar.Mouronuu 3acrufit rasap<br />

qMap q rox14on.qonA ocaprYYLlsxryfireep yr gyyryil xspenrcyynx 6afrxaa<br />

oHa ropoo Ouureop aMflaH 6aranraaxyynxs3' l4ilnxyy eus repee 6nvrraftr<br />

6arancgaacxofiuopoccyprarqHapMoHronAMauepreuepxrefirsep<br />

3acrnfrxxaa ra3pblH ,uurp,'' qonoorsfi xeporxYYnex 6onouN 6ypgcen<br />

l"-. Vr t"p"e 6h'{rnilH aryynrur Mau ro.:q rafinbapnax 3apHM H3roH<br />

AyrHonr rapranraa xxfxin Nftu 6afiHa' Xapr'rn yr rcpee 6nvur xspxeH<br />

Oontarofr axrn xopol 6oncHstr rycrafrnaH cyAnax uaappnararafir<br />

TsMAOln9e.<br />

Tercren<br />

Snoxyy repee 6uvrufir Oafiryyncpaac xoiltu Monronun raAaaA<br />

xapnnqaa apc xyMurAaH qopblH-raHq 3XV-rail TYHUnsx boncoH toru'<br />

i"'J v"a nun*,rhH ono* opo* MoHronsrH ync reprafiH ragaa'q qilr<br />

6apraruxaar uxsexgH coHt''lpxox lailnaa' finaHryna flnoH ync MoHronblH<br />

tyi"rg XaaHr Opocroft roxhponqcoH r3p33 uu xyvrnryfr boncoHg<br />

roMopxoH caHaran3ax 6afie. FnoH ync[yHnaA fipraH yncHH syyH Xofig<br />

ruyxuilr HonoeH.qeo opyynx Aapaa uu MonronA tvty-yY1::3]uo*'<br />

ALpHog Xnraguln roMop 3aMblH acyyAan xypl{aAcaH 3r33rr3n MeqilA<br />

3XV MonronblH raAaaA 6ahpanpypbg ypbAaaa t1nYY aHxaapax 6onoa'<br />

finu*ry"u [yHnaR hproH yncblH Henoer MosronA ynaut 6yp<br />

"vn pvvitu""i"'tyna Xnrag r'r piegr'r fi r MoH ronooc anbagau raprax' yfr n<br />

a)t


OnnyynceH bafina. 1930-1932 org 6yny 3yyHroH HA llAsBXXmH yeg<br />

bron, 3XV -srn sacrfifiH ta3pbtH xoopoug 40 opLtrlM ropoo xsnonlla3p<br />

dr, saxragafl conhnllcoHbr Hornox MoAoo cypBanx 6afiHa. 3graapr,rEx<br />

xodp opuur sgrafin sacrhfiH xon6orgonroft acyypnurr xeHlqceH<br />

Hlrraa. l4fiHxyy 1929-1992 oH.q MoHronsrn sgufiu iicrNf n ra.qaaA<br />

E?riflqaaHA 3XY ranqaapaa Hoeinox lailnan onx aBcaH Oereeg ulnns<br />

rysrmlfiH 6ognorur xoporxyynx gxoncHooc xofiu.r Mouron 3XV-urr.r<br />

rt4pngaa, egxfin sacrufiH xaMrbtH axhnnaraaHbt sapilM ceper syfinmfir<br />

rE)K cailxpyyncax 6afiHa, finanryna 1g32 oxur orlcoop "MoH-coa<br />

6eereep" xoMoox xyAanAaaHbt xyBb urafinyyncsu 6afiryynnara<br />

Gaf,qlyncHaap ync opHbtr 6apaaHul xoMcAonooc aHMxpyynaxaA 3oxuX<br />

e{ rapcaH 6rnee. Men 1934 oHbt oqcoop MoHronooc 3XV-n roflsx<br />

fulru 29 caa400 rr,tqHraH rerperufiH eprafir 3CFHXy-urn 3acruftH raeap<br />

ry.*rryfi 6onrocon Hu37 EHMAV-uln egNfin sacar Hufirr\4ufin xerxung<br />

ill rapax rou 6ononax HoocoH ron,t. Xegrafirsep MoHron yncag BXy_<br />

E sH3 6ypufiu xeHreflonr ysyynx epnfir xyvuHryil Oonrox 6aficas<br />

6orce.{ 1929 oHooc xofiLu onon Nnnuilurypu Monron ync yHAcoHAOo<br />

rirrgaH yncrafi xaphnqaaraia6afrcan ffBAan 6on e4nfix 3acrufiH xyBbA<br />

mofi Gyypafi opoH 6ne 4aacaH ragaag Gognoroo xoporxyynax, f,Map<br />

rrt/rr opoHrofi rsHqyy 6yroy xapranqax Oonoruxryfi 6afigrufiH rogopxofi<br />

mpon ryH cypraMx 6onN 6afiHa<br />

STJMMARY<br />

N.BAYAR<br />

ln this article, the author studied the economic and trade secret contract<br />

h..een Russia and Mongoliain 1924, which is not studied before, and its<br />

aftrengs and results to the Mongolian economic relationship.<br />

Author wrote the historical reason and the influence of this contract to<br />

tle t{ongolian economic situation were supported by new sourcc nraterials ,,r<br />

rdrives<br />

Author note-down the good result to the Mongolian econor.lc sltuanln'<br />

p366.r more Mongolia had related with only one country by economy. rt<br />

ms impossible to relate to the other countries equalify, and influenced to<br />

rrargolian poor economic implementation of foreign poiiry.<br />

] ryr.r gegnenrufiH xapunqaa 1g21-1g74or Baf,ur 6uvur narepuanbrH oMxrrglr<br />

1-r 6crrb. 1921-1940. Y6., 1976. r.348.<br />

43


STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.4<br />

c.rAHEOnfl<br />

1 932 OH bt 33BC3rT Eocnoro EAXb uspt-H ituxunu<br />

EAIIP CYYPb<br />

Ogoorooc 7A xunnila roproo MouronsrH HurZreru ryH xffMpanA<br />

opx ynMaap 6apyyH afrn,tryy4sr r xaMapq, xarac xun u.JaxaM<br />

ypronxuncoH soBc3rr 6ocnoro .qorgcoH 6unes. OHe yrin ffBqbtr<br />

casxHur xvpror ryyx Ouvnerr "xyBbctarbtH ocopryr1, naM HapbtH<br />

6ocnoro" rox HepnoH 6ypyyuaax VyAHooc VHolx upea. XaprH cyynr,rriH<br />

xunyyAoA oHoxyt1 6ocnoro rapax OoncoH uanrraaH, Hexqon, yr<br />

OocnoruH MgH qaHapbtH Tanaap onoH eur ysnnfrH yyAHsac cyAnaH<br />

rafinOapnax, yHonx AyrHox 6onxee. One nu ryyxrailn<br />

"yguniaa,rrr<br />

HOrSH OtOnT nM.<br />

1932 osn rapcan ofl 3oBcorr Oocnorurr AapaxaA qsprriuxeH ron<br />

yyper ryfiqerreceH Oereeg oHo ranaap HapnfiavnaH cyAaflx, roApyynax<br />

Hu 6ocnorurH MeH L{aHapbrr HsoH xapyynaxaA AexeM 6onox rc,g;ilryn<br />

ryyxoH yFtsHuir coprooxoA v rycrail 6onuo. Oueor xypron 6r,rg 6yxeH<br />

6ocnorsrr AapcaH qeprrfiHxHrfrr,'ypa" xaurfipq, ynaaH ryraa<br />

HaMnpyyraag, 6ocorv4utr xilap qoxnx 6ailcaH Morosp oilnrox ryyieHg<br />

6onoH ypnar, ypaH 3oxtdongtuilrv lartgnaap xapyyncaap HpcoH toM.<br />

l-eev 6ogur 6ailgnurr cyAfiaH V3BoIt yynooc apari oep Avp :ypar v 6ac<br />

6afixoe.<br />

Xeecrsn afrnriruiln H)rraac 1932.04.10-nA exsncoH seecaFr bocnoro<br />

5HMAV-uru apx 6aprarvgurr reprafi ryil KoururepH, 3Xy-srn yAHpAnarbrr<br />

qol{r4pAyyflcaH yfin flB.qan 6oncoH Oafina. Focnoro rapcaH AapyfrA<br />

MAXH-urH Tos Xopoo, 3acrufiu ra3ap qapantail apraxoMxoo ur" T""<br />

Xopoouur HapufiH 1u'aruilu Aapra x.fxyrvr6eep yAl4pAyyncaH 3acrurin<br />

ra3pblH 6ypsH opxr KoMt4ccarr 6ocnoro AOrAcoH ra3ap pyy 4_p capsrH<br />

14-npaayyncax 6ereeg Mapraau Hs,{oroogurr xaMraanax rasap (.QX[)_<br />

44


ux rycrafi xopooHooc fi.Earaa gapratafi rycrari canaa, 20_nur egep<br />

IlHscanAar paprarafi cyMaH opLn4M qeprrrfir orpnA 6onroH 3oxuoH<br />

ffiyynx Oocnorsrr Aapyynaxaap finroocaH axea. .QXF_urn qeprrafin<br />

lr x\ { 6ocorvgo,q aHXHbt qoxilnr erceH xagrri v bocorurg Xeacren,<br />

AgaHrai ailuruilu Hyrraap capHuH rapxax 6ocnorurH xaMpax xyp3o<br />

oFal(ceH 5ailua.<br />

Hau, repufiH yAl4pAnara eHoxyy 6ocnoro Hb flMap HOr KoMHcc<br />

rtrrnx, qeprrfiH 6araxaH xvq3op cypr,rfir ysvynsoA n acyyAabtr,,HaM<br />

n'6onrogot ypbAbtH rapv 6aficau xrpufin usr yfinaas4-caMyyHaac<br />

ge{ xypoorefi, poroogog rapcaH snAOB yfirr,teeH, caMyyHbtr-AapaH<br />

ry xypaM Torroox ron Vyporroil [Xl--ulH qspnafin 6araxau xyrtHHA<br />

rlaparAaxryi 60noxurr orTnrocou 6afiHa. l4ilrr,lssc 60corugurn ecper<br />

hrurn qeper 6onox MMI_[-raiH xyvufir auhrnaxaap ulufigeeprsNeo,<br />

5l-l MAV-ur H Sarnas Xa uraanax 3eenenrfi H 1 932. 05.09-r-r ui egpra fi H<br />

rtpnaap XeBcren, ApxaHrafi ahtaar Aaxb ync reprafiH barignurn ryxafi<br />

xrxurq3oA yr 6ocnorsrr Aapax yypnair Xyeucranr qepnafiH 3eBnenA<br />

rFrraKAsspx airuryygbrH Hyrarr SarnaH Xanaraanax Typ 3eenenl,rfir<br />

6*yyna H Y naan6 aat ap ur H qsprra fi H a H nlyAaac rycrafi xyv ra fi r soxra on<br />

$*yynaH rapraxaap rorrcoH lailua. Oss ronoolblH Aaryy MoHron<br />

ApgbrH Xyascranr lepsr (MAXLI)-r,rfiu aHrilyAaac + orpsn 3oxr4oH<br />

ffryynaH 5 gyraap capblH 10-Haac 2g-ng vnaaH6aarapaac r4nrooxso.<br />

3ne yesc 6yCIy 6ocnoro exencueec xofiur Hor capbrH<br />

-<br />

Aapaa 3o'cgrr<br />

Goc'orurr gapax axilrnaraaHg 6afiursru qsprnrir auJilrnax 6oncoH loru.<br />

lh. repeec 6ocnorsrr qspsr 3oBcrufiH xyveep uyyA xyLl4pxmfinon<br />

lpa apra 3aMbtr coHroH aBcaH uu ro,qopxofi 6eroog 1g20_rog oHsr<br />

qfrn3oc oxnoH ryHxarnax 6oncon<br />

,,xyBbcranbtH ocopryy xaprilc<br />

r*aqrurfrr reMl.lox ycrtax" 6ognorurn Aaryy qopor xeAonteceH. axog,<br />

I-axAee epx 6aprrvup 6yrp caHan Hsrrerlresp rafirr,t u:rfi4esp<br />

ryaaryfrr roMrqornox Hu syfirefi. O.Eagpax HapbtH xvMyyc Oocnorstr<br />

lprrfrx xyqeop uJyyg Aapaxur ulaapAax 6arZcas'6on l-.flervlrag,<br />

tlrJ rfAoH HapbtH xyMyyc ,,t_{yc ypcrax reN 6afisa', xsMosH regHufir<br />

ullrm.fix yyHooc eep 6yroy "6ocorqAbtH AyHA yxyyrra raHrynra xufix,<br />

IFoqAbrH qeprnilr auLIrfiax"1 3aMaap bocnorur HaMxaax Oifip cyypu<br />

fgrrranx 6aracan ton,l.<br />

Socnorurr qeprrriu xyqeop gapaHryfinaH AapaxaA KorrauHrepunri<br />

oFqoo, Heneo 6aficnurr v pypgaxryil eHrepq bonorr,tryil. OHs yesp<br />

\itrrm* cannx. .t992.04.23. Ne44.<br />

45


lvtov 1932 onur 5 gyraap capbrH 2g-Hg Korraranrepnrfi l-yfiqerrex Xopoo,<br />

6xl((6) HauurH Tea XopooHur vnc TeprarzH Tos,{oo,,MonronsrH ryxail',<br />

Hyyq rorroon raprax eepnfiH 6re reneener.l [u.3.OnuaBataap<br />

ilpyynxos. 3ne rorroon yHAcoHAoo 3oBcorr 6ocnorurr Aapax ron<br />

yAilpAaMX nu 6oncos nru.<br />

3irexyy 14 saant 6yxnfi rorroonurH 1-pr Hs "Eocnorurr axap Ooruno<br />

xyraqaaHbt Aorop Aapx, 6ocnorutr soxnoH lafrryyncan yAHpAarv<br />

$eoganyyg 6a pesg naM Hap xNfireeg MeH ryyHqnaH 6ocnorog rn<br />

rogopxoi u4eexrsfireep oponl{otquA, HaM, eenenhfrH Tafiaac ypBax<br />

6ocnorurH ranA oporqgurr xafip Hafipryfireep ycrrax'2 ,-"* o"qno*<br />

3aaraag Aoopx saanraA 6yil Han,t, oenenuilH ruuryygrafir HoH xaryyraap<br />

3anxaaH L{oopnyvnox uilr gaxux aHxaa pyync aa 6ail par. M eH M oHron4<br />

cyyraa KonauHrepHufi reneenorq, 3nq[H cafr4 napraa "60cnorurH<br />

yAl,lpAarqAbr f xFTa,qbrH, A naqryfr a fi noH br a reHr 6ereeg MoHronutH spx<br />

qefiee, rycraap rorrHonur ycrraxbrf opMgn3mH X9M33H rafinoapnaN<br />

6ypeH ycrrax"3 yAupAaM>Kufir Mocrearaac ent bafixse.<br />

3He n y3on caHaaHbt Aaryy Oocorvgurr xafip Hafipryfi ycrrax,<br />

ena+ryAa HaM, oBnonilfrn ruwyypuilr oHt_l xaryyraap y3ox utyyp Gyygan<br />

anx 6aficau torr,l. S0cnoro FapcHbr ,qapaaxaH TOMHnOrAcon 3acnafix<br />

ra3pbtH 6ypsu opxr t(oMl4ccbtH axhnflax 3aaBapr aHo ranaap ep<br />

4yp4aaryfi aran bocorqAoA xaryy xepqrrfireep xaHAcaH Hb<br />

KorurHrepunfi gsepx rorroonrofi xon6orgoHo.<br />

Socnorsrr Aapaxaap roMnnor.qcoH MAXI_.1_rafrH orpsAyyA Hb<br />

VnaaH6aarap Aaxb LlsprNftH epeHxrail cypryyrit! 1_p r,lopur nirir, ^*<br />

6yy, xynrr raux, xonbooHbt xopoo, Hncox aHril 6onou Xoeggaxs 4_p<br />

Mopbr xopoo, 3aaxau 4axu HyrrnfiH qeprufrH g, ApxaHrarZ gaxs 17-p<br />

Mopbr xopoo, Vac gaxs 16-p rycrafi cyuaHrnfiH L{opor, gapra Hapaac<br />

6yp4ceH Hilcox oHroq, xyfirr, ux 6yyseper 6yx rt seBcroop 3oBcornocoH<br />

HuftrAss 1300 opvrarra xyHsoc 6ypgex 6afie.<br />

Lleprriu orpf,AyyA opoorriH ApxaHrafr, Xoecren, 3aaxan,<br />

oaepxaHrafi, SasHxosrop afin,'inin Hyrraap 6ocorvgsrr MepAoH xeex<br />

6ailngax axilfinaraa 5-p capurn 1s-Hur eApeoc oxonxso. r-lep*afiH<br />

orp'AyyA 14pox'oc eMHoxeH cari4 l-,cogHoMbrH yAr4pAcaH opoH nyrrufiH<br />

rlqsBXToH apAyyAaac ronnoH 6ypgcen orpng Tapnarslu oprlr4MA<br />

6ocorvgo4 6yr qoxnynaag 6aficaH Hu qepruriHxHhrir bocorqAbtH ocpor<br />

'Ko*r"r"p, 6a Mosron. Eaprn,trurH eMXTr3n. yE., 1996<br />

-Xopu4yraap ayynur Monron, Tyyxurfru roirr,l. y6., 1g95<br />

46


aryy 6afip cyyps 6aprarr,trnaxaA 1araryil HonoeflceH oM.<br />

ApxaHrafi gaxs vncurr EarnaH Xanaraanax Typ 3oenen uiln ig32<br />

crur $p capbtH 14-uuil ogprafiH 2 pyraap xypraac,,6aftnpaaHut ,BAnbtH<br />

6ynarr (6ocorvr4roillailngax qeprrafiH 6onou 6ycag orpng_ C.l-) opoH<br />

nyrrrfiH rasap 6afi4anA roxr4pyynaH Llyxafi acyyAryypbtr racflaH<br />

urr?rrsx 6ypen epxrarir" onroxblH xaMr "cogHoMbrH orpflAaac 6apnrgcaH<br />

qpper 6a Aapra Hapbtr 6yygax arcaH lafrean6afingaaH yyccoH ra3apr<br />

Oeogan, naM Hapbtr Llaa3aap aBaaqilx 3oproop rfin,t erreegyypuiar<br />

iilbAaap 6apux aBax FBAanryfi"a rgcst-t uuigeep rapraxoo.<br />

3Hs n xaHAnarbtH Aaryy qoprilftH orpngyyp 6ocorvgoA xaryy<br />

urrpyyH xa HAax, 6aringaaHg on3fl orAorcAur r xespufr H rt.tyvxoop opyynaH<br />

r;raap A3op Hu 6yypax, nHs 6ypufiu xyraqaaraap xopnx flflaap u:nftrrex<br />

6aican nM. 3eaxeH n[.Onsr,rfr6arbtH AaprancaH qeprufiu orpng5_p capurn<br />

,SIHA yeoc 7-p capsrH cyynq xypranx xyraqaaHg bocorvugrofi iS ygaa<br />

rlrrapaH 6ailnpaxap6ocoivpooc 614 xyu anarAcaH Oereeg 1500 rapyft<br />

rVH 6apueqflarAcaHaac 285-slr nu 6yy4an anxsos. MeH 200 rapyfi<br />

rprxlrxoprax Fnaap Luufirrecen axes. l_leprufiH 6yca4 orpffAyyA q MeH<br />

*repxyy 6ailpnaap bocorvgog xaHAax flnaHryna Harr,t, eenonufiH<br />

tr$fyAoA epueen ryfi 6a fi e.<br />

_ _ 6ocor,{AoA xaryy ulr4pyvtl xaHAax 6apar ronroi gapaanan ycrrax<br />

ffiocyypui* qeprufiH orp'AyyA v 6yc opoH uyrruriH.""ur.u*rprr"n",<br />

6ariryynnara q MeH agun lapur,tranx laican xu Gocnoro ynu*<br />

tlaerl){paH rasap aBax, 6ocorv4ur rep 3acarr nnyyrefi ourlpxoxeA<br />

rlprax 6afixee. Tyxarinban, Tapuarurn Xypser veneen'x yeg ApxaHrafi<br />

gfurunx HoroH yAtrpAax axilnraH fiapxaa rorq Hb yr Xypeer ularaax,<br />

38 xynr.rfrr Ayp MoAoH 6yygaH anc*"i 6 Hu Seogai-, ur"ut, oy.uo t.ro<br />

rg'd," apgyy4 6afie6. Meu TapuarbtH xopruooHur an6aH xaarq l-or\a6oxae<br />

GFr 'nMap q u:yyx racnaxbtH Torrooflryi 6ereeren eeprafin Ayp goproop<br />

lur Hap 6a apgyygurr 6yygan anx, Horxtax "rcan.<br />

repeec nu'xo6p<br />

ryypn rypvn,100 rorper onAcoH HoFoH fiaMbtr onoH apAyyAblH HVAoH<br />

anca+"T<br />

"g6yrygan<br />

3opor xor xyBbcranq HapbrH xuficeH u*u, Toonx<br />

eryrryr,n rorr,r. k1firr,'epxvv fiBAan onoHraa rapv bailcaH 6oreeg MAXHrr<br />

Tee Xopoouur ropryynor\rpufrn 6a Hapnrln frusruila nupii ,upo,"<br />

lnXf-or ryyx3HA xon6or4ox 6apuur 6r,ruryy4. y6., 1g74,<br />

dT=" xyvxrfr ree apxr,ra (3XTA) 9.1, g.3, xH.24S<br />

-ilAXF}-HH apxrae 9.4, A.4, xH 167.<br />

ilAXl-luu apxraa 9.4,44, xu 167.r.131.<br />

47


xypan Aoop xyprofi on acyyAflbr rycrafinaH xoflonl{ox 6afixss.<br />

TyyHvneH opoH Hyrarr 6afiryynargcaH xyBbctanbtH ryp xopoo.qooc<br />

3oBcon- 6ocnoro4 oponqcoH xgMooH onoH 3yyH xyHufir rop opHooc Hb<br />

xypron 6apravnaH aav "qeprufiH 6afingaaHur qarnfiH xatyy xyynuilr<br />

6apun,trnaH LtnilrraceH"s, afruar gaxu HaM, yncblH 6afiryynnaryy4srH<br />

"xoAoe nax 6yfi axhnq.qaac AorooAbtr xaMraanaxbtH aHrHA<br />

MoAarAoxryfirsep appyygurr gafiunaH 6aprx FBAnyyA yn3MXXoH<br />

6oncon"s sBAnblr 3orcoox ryxafi rorroon xypron raprax 6afixee.<br />

Socorvgog xaryy uJHpvyH xaHAax 6yfi en xaH.qnarbtr 3acq<br />

3aflpyynax rocoH oponrqnoro ryxafrH yeA Hor 6yc rapv Oafrcau on,t.<br />

Tyxafin6an, ApxaHrafi afiraarr axilrnacaH 6ypeH 3pxr KoMurccbtH Aapra<br />

X.Ilxynr6e MAXH-srH Tea XopooHbl ropryynorq gniln lg3?oHu 7 gyraap<br />

capbrH 29-nnil eppufin xypanA "6ocorvpurr uaHafi orpffA 6a cyrrltsrx<br />

3axupraaHaac uJyyA 6yygaH xflAax RBAan vpronxuncoep 6yfr Hb apA<br />

onHu caHan cerrenrfir yrinayynex flBAanA gexenareil 6onrocon. 3He<br />

Morr{hnoH 6yy4aH anax, xnAax sBAnyyA Hb ocoprvy HapbtH 6ynryyg<br />

AaxuH AaxuH oHA roHA rapax bafiganAAexeM 6onx 6afrHa"r0 rosA<br />

"ynaaH qepnaftH orpnAyyAaac bapnrgcaH errsepufir 6yygau anax<br />

nBAnyyAbtr 3orcooBooc soxux ryxai opc ryuaanbtr qaHranaH orq,<br />

rnfiHxyy 6yypaH anax 6a flraHryfla 3oBcrog xypaanracaH errsegrafir<br />

OyypaH an6aac 3oxr,1x Aapra Hapbtr xaryy xapuyqnaraA Tarax<br />

qgopnyynoH ulriTrex"ll caHar raeuN 6afie.<br />

MAXH-urH Tea Xopoo, XqHaH Safiqaax KonanccsrH xaMrapcaH oHl-{<br />

lll 6yrp xypan, SHMAV-srH XVll oHq Eara Xypp4 1932 onur6-p capurH<br />

cyynq, 7-p capurH oxoop ryc ryc xypafiAax, ryyiexg ,,r.u14Ho eprenrnfrH<br />

6ognoro" rox Hoplxcon uLnfigaep taprax Hyranaa, 3aBxpatbr 3acax<br />

apra xoMX33 aBcaH 6vnoe. fieepx xypnyyAaac 60corvgsrr goecrse cafrH'<br />

Aypaap xypaanrax, raiaaH aMbApanAaa oprox opoxbtr ypflanaH<br />

ypbAax 6yx n angaa 3aBXpanA xypromH u.rrafrgaspyyguftr qyqnacHaa<br />

ryHxarnacax v 6ocorvgbtr xyq xopornoH Aapax 6a[p cyypraHaacaa<br />

yxpaaryil orvr.<br />

3eecsrr 6ocnoro AorAooA xodp, rypsaH cap 6onx 6afixag opoH<br />

Hyrarr, ffnaHryna 6ocnoro rapcaH aftrraryygag onon ayfrnmfrH KoMnaHHr<br />

'3xTA. o 1, n.3, xn 233.<br />

-|/AXH-urn apxrae. O.4, 4.4, xu 196.<br />

'_MAXH-urH apxue. O.4, a.4, xu 167. t.126<br />

' 'Men reuA.r. 1 40.<br />

48


iurbrr 3axupraaHbt apraap ypbAbtH aAVn frByyncaap 6aincan Oeroeg yr<br />

ilnb.r opxnoH gByynx 6yE xer xyBbctanL{ an6ax xaarqilA, HaM,<br />

*nersiH rr4ujyvA Hb apAyyAbtr xynsx, soAox, oypxaH utyreaHurZr Hu<br />

Fporflmox, Ayp 3oproop 6yygaH anax, opoH rspufir Hb H3rxrx,<br />

4eurufir Hb FMap q rorroonrvftroep xypaax, 6apusvnaH 6aiqaax,<br />

Dpr{x 3"por 3aBxpan raprax 6ar;cas Hu oocnorurr Aapx HaMxaax, uJHHo<br />

rysrmliH bognorurr xoporxyynoxoA caag rorrop 6onx 6afre.<br />

3Ha 6yxeH 6on 6ocnorbtr Aaparq rarrbtHxaH ryyHrafr Aorop<br />

qpruiHxHr,rilyiln aNunnaTaaHbr H3f ran rorvr. leprrafiuxeH 60corvgog<br />

rar)ry uJHpyyH xaHAax 6ocnorur HyxqHH gapN OaficaH xs4ril 9 Heree<br />

mnaap rilfiM '{<br />

"ryyu.rrarZ" 6ailcaHryft r3x xsnx 60nHo. l-lsprurTHxsH<br />

ryvr*{n Aorop VnaaH6aarapaac ovcoH qopryyA aHXaH yHexeepr,rftu<br />

ryobcranHH ocoptily Hap rep sacruilu ocpor 3oBcorneH Ooccos rex<br />

drrorrnoi baricaH ae.{ 6ocor.tilArofr Hyyp ryflaH yLit4pcaH yeoc roAroop<br />

tl 'ocapryy Hap" 6yc xaphH xwpwila apAyyA (6yp ngyyc rt xypron<br />

pqcou), naM, xap, an6an xaarqfi,q rooA eMq xepeHrae anAax, 6ypxaH<br />

rlEetHo3 AopoMxnyyncaH, Hor eicoHgoo Harrl .repufiH 6ognoro, yiln<br />

ilnnnaraaHA 3px aunr Hb opTex xoxrlpcoH aAHtxaH MoHronqyyA<br />

HcaH FBAan sapilM xecruilr Hb gprer3oH rooHoron3oxsA xvproxs3.<br />

)lrr yrsep xen6sn MoHron xr7H xoopoHAoo, 3apHM Hu 6yp Hyrar<br />

;nrotaurariraa 6afingaxaA xypcsH FBAafl epx6rLu Herufir spieqyynaH<br />

6cmx, ynMaap 6ocorvgurr flMap Hor 6afignaap ranapxaH g""*r* 6rilp<br />

q6pe 6apranarnaxaA HeneenceH 6ari na,<br />

Trfiueoc v MAXLI-I,rfiH orpflAyyAbtH Aorop Oocorvgur asecrhfiH<br />

r5ffp 4apaHryfinaH Aapx, yrra yqilpryfr qyc ypcraxui ocopryyllcoH<br />

rpon Her 6yc yAaa rapq 6afia. Tyxafrn6an, X.Manxufis yAHpAcaH<br />

orpnAHH 6ypengexyr7Hfl opcoH LleprrarZH Epenxufr CypryynrafrH<br />

clptrr{Aaac "Aapra HapbrH orcoH rylL.laanurr ryfiqerrexryfr 6afix',, ,L"nun<br />

ril:'fl xyHA xoMoon 6epxuesx,',<br />

,,6ra apgyy4urr ec 6yygHa', xsMsoH<br />

trll:m3ax, 6yy seacree yc lxaBapr xafix, ,,Fr 6yxlrfi arrasgrfir ulnftrrex<br />

-ltsltrompryvqcoH flBAan" raprax, cyynr,rriu yecr 6afigan Hb xypqAax<br />

bpaos esecrco eepcAoo oBAox xasxry il aeaaclng*upr r"n"" Lriun,<br />

p, onrovoil"12 rocas vr eryyron raprax bafixee. Meu 6ocorqragrofi<br />

qrrapq 6yyganqax yeA 3apilM qopryyAsoc ,,au:urryfireep rafinax<br />

gpn'rer 6ycy1aay3or,qcoH lafraa. TepvneH ypr yAaaH xyraqaaraap<br />

illaH 6ain4ax nBcHaac qopryyA oltHoop eBqrnx, yn,qmH Llopryyg<br />

*ffrA o.1, A.3, xH.24o. r.140.<br />

49


Hb byllaxbr xycoH "oBAeB" xoMooH oMq AoKTopr 1l3yynox 6oncoH 6a<br />

"Mopb yHax qaAaxryfi 6onoa" rex 6afie. 3Ho nu 3oBXeH qoprnfin uer<br />

orpe4 fleop roxnonAcoH xuluoo bereeg epeec Llsprvvp afix sypxu:eocet<br />

onayy 6epxuroocsHAoo apra caaM xafix 6aficaH roxooc rnyy 6ocorvgurr<br />

onoH 3yyraap Hb arx ycrrax, MoHronqyyA 6ne brenreriree bafingax<br />

6yil negnurr cafiuaaH yaexryil oprsr3oH ro3HsTon3ox, ynMaap rn,<br />

AanA xenbepeep icspryyqsx baficHbt Hor hnpon renrefi.<br />

TyyHvneH [.Onsrft 6arbrH ygr4pAnaraA FBcaH S.Harrlcpaft gaprarafr<br />

orpe,qbrH LleprvyA Aapra Hapaa ycrraag 6ocorvNgrofr nrfrnex reN<br />

6ailcau ygaatafr axoo13. Tyc orpngurH qopryyA 3oBcornoH 6ocoxoop<br />

6onrrox, Aapra Hapaa yHraxbrr xynssx 6afiraa ryxafi nlegeaflon aBcaH<br />

orpffAbrH yAup1nara 6yx gapra Hapaa qyrnyyfix rap 6ev6oreop<br />

3gBcornoH qepryygr,rilHxoe vailxaH pyy nynev6r qurnvynoH uJeHexuH<br />

caxrxxoHocoH 6onoa.t yr 6ocnoro rapgaryil5afrna. XapraH otiponqoox<br />

H3r3H AaBaaH Aoop Aoxl4o roMAor vrannail rvyAsr ran x3c3r xyraqaaHA<br />

acq, xoA xoAoH ypaa 6yygcaH, yflMaap ornee 6onoxog Xeecren ailrrarnfiH<br />

Vnaau-Vyn cyMbtH xapbfiar l-leprufiH EpoHxr,tfi CypryynrafiH 3 cyparv<br />

oprocoH 6aficaH Hb orpflAbrH yiqilpAnarbtr yr MoIlooHA yHoMutHXoA<br />

xyproxoo, Tep eppeec oxfleH ropxvy 6ocnoro raprax xaprmfir ygrap,qaFl<br />

ronroinorv,qbr opx xafiH xeg xsAoH tloprili,tr 6yypau ancaH bononq<br />

ongooryil Oereeg qaauilA Lt "ocapryy erreegufir" Aorpoocoo epN xafix<br />

axnbrr FByyncaap 6afrNee, lespx 6afrganraft yqnAaH orpngbtH<br />

ygupgnaraac Apxanrafi, Xeecren ailurnilu qeprrafir orpnAaac<br />

sailnyynax, 1-2 canaa qopor HoMX eroxryfi 6on orpngsrr Hufireep Hu<br />

xaflax xepsrrefi rocoH caHar raBbx 6afie. Yvrap Hb ryc orpnAaacAaxfix<br />

6apyyu ailvrnilu qoporoprocoH axoo.<br />

3eexeH oHo orpsAaac v 6yc qeprufiu 6ycag orpn.qaac 6apyyn<br />

aiaurnfrn frna+ryna ApxaHrafi, Xeecren afrtriruiln qopryyA oproH safinax<br />

FBAan Her 6yc.yAaa rapcaH 5ailua. TyyHrafi soporqoo opon HyrrufiH<br />

xyMyycooc 6ypgceH u,qeaxrurfi orpeAyyAaac q onoH xyH 6yy<br />

seacerrefiroe 6ocorvgurH Tan,q cafin gypaapaa opox, oproH safinax<br />

gBAafl onoHraa rapgoo. [21fiueec "yynrfi ypug Hanr,'senonufiu raspyygaac<br />

6afiryyncaH orpflAbtr gcoptyv 6ocnoro raprax repcnerv4nfir<br />

ceHeenToxeop ffByynx yn 6onHo. larqxyy ain,tar 6a cyugsrH reeufrr<br />

xapran3yynaH xaMraanyyn6an goxr,r Ho"1a rocaH Lu rafi 4eep raprax 6afr e.<br />

']sxrn o.1, A.3, xa.240.r.27-28.<br />

3XTA. O,1, a.3, xH.<strong>22</strong>0. r.6.<br />

50


jeep eryynceH syfin Hb 3eBXeH VraaH6aarapaac fipcoH qspruiZH<br />

cnicfr,eryAaA xaMaapax nn,t. YyHrefr ysnAaaA 6ocnorurr gapaxaA 3asxaH,<br />

ilpran ailurui,tu roeg 6afipnaN 6ailcaH Hyrruftu qeprraix B 6onoH 17-<br />

trnsbr xopooHbl oponqoo nuap 6arlcaH, flMap yvpaac YnaaH6aarapaac<br />

lprniu xyvHurZ nxenxnfir raraH aBL{paB romH acyynr ayfi 6coop rapHa.<br />

&lrrep Mopbr xopoo Hb opoH Hyrar Aaxb 6enrren op,ryyA, xunuilu<br />

ryxofr xyral{aaHA rt qsprurfrH cypiyyJ-tb yfingssg rapgar, xaprlH Aapra<br />

rnp rb 6aiHrurs laiapar oHLlrorror7 uyrrrfrH qapnariH aHTE toM. Tyxafin<br />

p,4+ capaac oxroH 6enrren epvyygrarZr raraH xypanAyynx, opoH roor<br />

ffiAer HexoH xaHraaryfr q 3aexaHul B-p rvtoptr xopoo 600 rapyfi,<br />

Afa*-afrH 17-p n,ropur xopoo nu 500 rapyfi xynrefr 6onooA 6afia. l-ecen<br />

q ryra3p auruilr 6ocnorurr Aapax axunnaraaHg 6ypeH xgMxoorssp<br />

lryrWnanryfi seexeH L{eoH TooHbt r-1eprrafiH xyqoop xq3raapnaxoo.<br />

Yvrp Hu rararAaH hpcaH Llopryyg uu 6ocnoto tapcaH Hyrrufin<br />

ync repNfiH yqnp uafirraaHaap yn urrox baficaH axee.<br />

WVyc ryn<br />

Im'*i xaMr oAroop qeprmfrH aHtH Asop 6ocnorstr peMXcoH eHre ascrafi<br />

ilm qyypxan AorA3x, onoH rooHbt q3p3r oprocoH, MeH opoH r3pT33<br />

fuxaorr uaapAcaH, qoprooc oprox 6ocorvugrofi nergeu Hnrinex rsx<br />

rdFa.i $por "ypBanr xoAonreeH" rapcaH 6arIua. 34reep [t..taJ]TraaH Hb<br />

mp( aHrHyAbtr 6ocnorurr AapaxaA oponqyynanryfi VnaaH6aarapaac<br />

ryqr aBqpaxaA xypramH rex 6onso.<br />

3aexaHur B-p xopooHg n roxoA onoH r-lopryy,qnriH canan csrrennfir<br />

lpryncaH ronroftnorq rorAox xo.q xoAoH qspruriH 6apneunax Zxyuuilr<br />

xtmncHbt A33p ryc xopoor "u.rnnxyyneH 6arzpnyynN opoHA Hb oop<br />

rsaac q3p9r aBqHpv cyynrax"ls caHan tt rapq bafixes. Mou ryc<br />

ilFolq yArpAnara epreAefl 6uvur epreN roMgon MoAvynceH 60 rapyfi<br />

rymryyll3A apra xoMxoo aeax receH 6oroev u.rr,rfirryyndon Oyrgeepee<br />

rt'ryynHs, Her xoepoopoo uxrlrryynsxryfr xoMooH ocoprvvllcoH<br />

lh'ra'6. l4frrr,teec ryc xopooHbr qepryypr,rfiH ync repufiH caHan corron<br />

ffpapryfi rox ysoH xopooHbr gapra,!.l-laraaHbr yAr/pAnaraap qeoH<br />

m*r qapsr 6ocorqAbtH ocpor 6aidnpaanpoponqcoH 6afina,<br />

ApxaHrafi gaxs 17-p Mopbr xopooHbt qeptyyAufiH gorop v rafirrltepxyy<br />

trgffr rapcaH axos. 3eecerr 6ocnoro tapcHbt Aapaa ryc xopooHbt<br />

qmrTVA'oprox ryxai cyprnbtr HoBrpyylx 6ailcan 6oroog gapra Hapaac<br />

ffititdr MoAcoH arar qyxaM TyntaM Lqarr afiH gMoax caHgpaa,q 3oxrlx<br />

lMm xrrxser aaaarvfiH ynMaac 50 uaxarra qopor oprox RBcaH"17 6afiHa,<br />

:r'^ r 1, A.3, xH.24o.r.8o.<br />

Yr. c 1. A.4, xH.S r,44,<br />

frl"rl--r apxrae. O.4. xn.1g6. r.1-2.<br />

51


3He yeep Epouxufi cafiA Ll.XurrxtaAxaB ryc ailuarr ilpx axilrnacaH<br />

6ereog ryyHuit upcen 3opunrbrH Hor Hb "opou Hyrrufix qsprrftH xopooHA<br />

rapcaH Oocnorur ycrrax, ynAcoH ynaaH qeprufiH 6afrgnsrr epyvnxy1lrcx<br />

apra xoMxeo aBax" rBAafl 6afia. Tspxyv oproH eafincaH qepryygeec 6<br />

Ayraap capbrH 3xoH rexeA 28 Hu 6apurgcaHaac 4-witr as 6yypaH anax,<br />

6ycgurr Hs 6 xrn xopux nnaap u.rnfirrexse. 3He usr ulanrraaHbt yllMaac<br />

ryc xopoor 6ocfl orbt r .qapax axilnnaraaHA TaraH oponqyynaaryfi 6aft ua.<br />

XaprH 3oBcorr 6ocnorurr Aapax axnbtr 3oxuoH bafiryynax 3acrnfis<br />

ra3pbrH 6ypeH opxr KoMt4cc ryc xopooHooc "NlqoBxrgfi nau, eanenhrlFr<br />

riluyyH 6ereeg firroMx 6yxui 60 qeprrafip"te 6ocnoro AapaxaA<br />

oponL{yynaH, 6ycag qepruilrx Hu 6yy ssecrililr xypaaH aBcaH axoo,<br />

Vlhnxyy 3aexaH, ApxaHrafi gaxu HyrrufiH qsprnfiH auruilr 3oBcorr<br />

bocnoro rapcanrafi ysnAaH ync repnfrH Tanaap yn HrroH xapAax,<br />

xafigeaprafi roAar yyAHooc Vnaau6aarapurn qeprrafi n anruygurr 6ocfl orbtr<br />

AapyynaxaA arunrnaxoo. I-ecsH q oAreep L{opryyA Hb 3apHM ranaap<br />

Socnorurr AoMxcoH 6arip cyypu 6apunlranx 6aficaH ns ryxafiH yeufiH<br />

uaM, repnfiH 6ognoro, yfin axrnnaraaHA Aypryfrqex xaugnara xuprftH<br />

apg onHbt gyHg regrfrryi qeper gafrvgsrH AyHA.t 6afrcnurr, ynMaap<br />

oHs Hb 6yxuniltuilr xaMapcaH Hufirnery3orAon 6oncnurrxapyynx 6yft<br />

xopor roM.<br />

Sqecr Hu bocorugstH reMqsn, ryyHrafirgapcan qeprufrHXoH Aorpooc<br />

rapv 6aftcau 3apuM xaHAnaraac yyAsH en 6ocnorutH MeH LlaHapur<br />

rogopxoilnx 6onox orvr.<br />

1932 oHg 6apyyH aftn,tryypsrr xaMapq AorAcoH 6ocnoro Hb Tep<br />

sacarraa AypryfiqeH 6occoH onon ryruunfr ren,tqnufiH xauruftH ToM, xypq<br />

xen6epsep HnopcoH reMqen 6afre. 3Hs 6ocnoro Hb slreH Aoopoo HaM,<br />

reprfiu 6o4noro ryyHnfi Hyranaa3aBxpanbtH ocpsr xaHAcaH Mor 6onosq<br />

yrraa, MeH \taHapbtH xyBbA KonaunrepH 6onon 3XV-urH Monronurx<br />

Tanaapx 6ognoro, yfrn axunnaraar ocopryyqmH raMqsn 6aricas rex<br />

6onHo. TyyHvnen Korrl nurepHesc MoHron,q rynraH xvnsonreceH bognoro<br />

6yroy coquan./3M barlryynax TocoH oHon 6ypyy bafrxeo regrnilr<br />

HoroncoH HorgH Froronroo 6oncon nrr,t.<br />

ttMAXH-o,,. apxr4B. o.4, A.4, xu 184. r. 38.<br />


PE3IOME<br />

f, conpocy o6 yvacrrr MHPA Bo BoopyxeHHoM Boccr aaun 1g32r.<br />

c.rAHEonlq<br />

lccregyn fi crop t4 ro BoopyxeHHoro BoccraH Hfl 'l g32r, oxearilBuero<br />

fir.EJ.Hble ailMaKV MHP, aerop onpeAenreT eTo KaK xecrKyto Soprury<br />

a@ccHb'lx Macc, He,qoBonbHbtx norlHTr4Kofi rocyEapcrBa, npu6erHyBr.ljero<br />

r g:cclxeHHblM MeroAaM ee noAaBfleHhfl. npH oToT aBrop 3aMeqaeT,<br />

+*: :3oeM ocTpfieM 6ops6a 3Ta raKxe 6urna uanpaBneHa npoTt4B<br />

lcrv-;4K14 cOeetcroro coosa il KoMfiHTepHa no orHolxeHilh3 K MoHtonHH,<br />

-$5 -eopHff nocTpoeHfiR coq4anilsMa, HMnopn4poBaHHaq fi3BHe<br />

ruc*eoilena nepBoe nopoxeHre il noKa3ana ce6ff oLUr/6oqHoil.<br />

s3


STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARI UM<br />

MONGOU<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong> <strong>Fasc</strong>. 5<br />

onHoo eprernceH MoHrofl yflc xoqE" flTrAfrH<br />

xfl 3rAApb I H OnOH XouryyAbtr llAryyncAtt Hb<br />

6.HgM,qOPX<br />

OnHoo eprorAcoH MoHron yncbtH LunHa ryrrap bairyynargcaH<br />

rep,4fiH 6o6norurH Hor rofl 3opl4nr Hs guH yncuH 3€rxnpraaHA fiahraa<br />

6yx Hyrraa qefleerx, Ap rraoHronoop roBneceH yngpol,* nargcoH yncaa<br />

6ai ryynax ff BAan 6ail naa. lOyH ur eu He Sorg ssHnf, r xaang epreMxilnx,<br />

rycraap ync 6onx, rynryyp rep yncaa bafiryynax ryr


W'<br />

yHotr{ 6afi4nun ryxafi 6r,r AaxilH EsexuH gsx [IJnHs sacrnilu<br />

ryaf,rmacax. 3acrufiH ra3paac ra 6yrgeg uarHan, 3aporxsproM<br />

lIB<br />

6onHo. Xspeee \tuH BaH ly'naasrorusrni, 6ycag sacar HoeA,<br />

rrarur 6apIMrnarq[.q rviusait yrnfir roonlcopnoxryfr 6on regnrafi<br />

}!srqu, Anrai (LJjap cyrr,r)-raac xffraA r.lopor Hnroox 6a sererr<br />

rt*rH eaHl ocpor Llopor reyyncaH,.....UepryyRrailr Xoeg ypyy<br />

rAaflb epr 6enen 6onnoo. Xapwu ryyHNfir 6ra ryp 3orcoonoo.<br />

opot{A oeprriH CaHx nanautH xaMT oHo 3axuar tanrose."1 rex<br />

6afixse.<br />

k{ 1911 onur B-p capuH 21-n16anr saHraac,QepeeguftH 6apyyH<br />

H qrH eaH CogHovxavrqofrg Eor4uH TepA ,qaraap opoxblr<br />

H gepsogufiH 6apyyH rap "Megryror7,' xerueex F,uyrnfrr<br />

. SHexyy 6vi,aurr ",..TepcnaHryfir (XanxbtH ranbtr<br />

trAbr xonx 5ailraa 6ononrofi 6.H) larax Hb rop Mor<br />

# nagan 6yfi. TaHur eop eoplrftH caHaqraax xofrv e6ep<br />

6on6ooc 6onox yryfi. YyHNfir ffrraH carrax rr,tepryreil xoMeoH<br />

syynaB. . . Spxevr q uH BaH Co4Horraxa rraqofi p rraegryrefi xsr\4gsH<br />

ynaMxnaH xapbfiar ux6ara Aapra Hapr ryuaanrax H3roH aAHn<br />

paryy<br />

ry<br />

nryr afr"2 xoMooH afrnran cypgyynx ryuaax 6aft e.<br />

-$r""p 6arZgnurH yflMaac rsp yeA XypeeHg i5afiryynargcax<br />

raaaprafr xopxoH xapunllax, XoeguH xffsraapbtH qaauAblH xyBb<br />

ry 6aftx ranaap ryc xff3raapbtH r{yyflraH ,qapra, xoruyy Hoei4urn<br />

qaarrAblH xyBb aaffaHbl ranaap sH3 6yprfiu 6afip cyypu,<br />

nanrail xyMyyc rapv upNee.yyHg:<br />

xnsraapurr XsraAbtH xapunaHg 6aftnrax rocen xflraAHH Tanbtr<br />

unp, uiltvt xynayycrfin rooHA .qepaegrafiH ,Qanafi xaH<br />

uxun, 6an4urH Hoe,in Haqar 6efic opuo. TeA XsragulH syrooc<br />

yxyynax 6uuruilr Hafipcraap xynoeH aav, 6yca4 xoulyy4a4<br />

cypranqunx 6afie, MeH Vnaanronaurr qeneenex yeA 3yrrcaH<br />

XRra4un nyycrafin can6apuru xyAangaaqAulr Haqar 6sfic<br />

xoprogyynx, xaMraaflanraH4aa ae,{ 6afixes3.<br />

3acrrfiH ra3pbtH ypilanrblr xynssH asq, OnHoo eprergceH<br />

I yncaA Aaraap opox xyconrefi Ho6g q ilx rapax 6onxss. 14[rvt<br />

Sapuurnarvnp Hu 6angurH ryH TyveH6anp, gepeegnfin eopurr<br />

ilAB.EypAyKoe) Xo6gocxufi oxpyr. Cu6rapcKarr xr4eHb, lX.S. 1 91 2.Ns1 gg.<br />

OA-128, T-1, xn-13,<br />

Xyyvux 6a unse MoHronA. Y6., 1987, r.53.<br />

35


BaH CoAHoMXaMqofr, 3anyy Eanafi xaH TyMoHAenr3pxaB Hap 6afi8.<br />

3.Togopxofi 6aprurnanryfi gyHputr 6apurvug. 3HA CarvrAaH BaH<br />

repryyreil 6an,qurH xolrlyyAblH Hoeg 6onoH aqiAaH garangarv Hoep,<br />

rafixyyp opx 6afiraaa.<br />

TyxafiH yep XoegurH xff3raapbrH ap.q onHbr gyHR 1690-oo,q oHbt<br />

l-angaHbonrroruH yerfiH 6ailngaaH, Xanx OfrpagurH eMHex 3opqnn<br />

roMl{nooc yn6aancaH Xanx uoHroflqyyAaA yn urrax flBAafl 5ailcaap<br />

iaiscaa 6ereeg ffnaHryea oHo Hb 6asA, AepeegyygrafiH AyHA xopor<br />

flBAanA corron roHcrop, eprensenryfi xyMyyc qeeHry[16aficaH Ooreog<br />

"xanxyyg ruannfir Myy oMaHA opyynHa Luyy. Cyyng xnraAyyA 6uguuilr<br />

cyfignex eufi ges"s roqroox 6onxsa.<br />

tzlfiHxyy XoagurH xff3raapbrH Hodgyyg xaaulaa q apFox 6onox ouq<br />

ryrLuyyprefi 6oncnstr MOAooA Mouron yncbrH l-{eprrafrn naunaac 1912<br />

oH4 3-p cap4 Vnracrafig cyyx, Ynuacrail XoaguH xeprufir ulufirrorq<br />

cafrgaap /SapyyH xn3raapbrT ceprufineH roxr4Hyynax cafin/ 6efic<br />

[-on.rurgarr,t6brr, xapilH L]eprrailu saMHbr AeA cafiA 3opurr 6efic xon,teerq<br />

HaaaauqepeHr 6apyyH xff3raapbrr ceprrfinen 6arnax caftpaap ryc<br />

tyc rorurnoe6.<br />

MeH 1912 oHbl AyHAyyp OnHoo OprergcoH Monron yficblH 3acrnfiH<br />

ra3paac 6erZc HonayH xan Xarxan3 xfraff flanr4ranEasapurr 6apyyn<br />

xflsraapbl- rn6eu roxr4Hyynax caig 6yroy xaBcpaH 3sBneH uufrtrax<br />

caftga4 ryn Xailcaur rycnax cafrgag roMHnoH RByynaB.<br />

XarrarNfiu aHx caig 6efic l-oHvnrgau6a 6apyyH xn3raapr t,lpoHryvr<br />

Xoa4urH xn3raapbtH sacar Hoegooc banguH Tymanbanp ryurafir ypux<br />

rpyynoH, Xosgurlr xn3raapbrr Xanxa4 Harrrox ryxafr xoflonqoop<br />

6afiryynaxurr oponAxooT. l-eeq Tyrr,teHbanp ryH Hb 3eBXeH xoulyy nodH<br />

yqpaac 6ycgurH rofloeHee xononqox vagaxryfi baficaH 6aitaa. V1ilra<br />

uoxqong TyrraeH6anp ryHoop AaMXyynaH 6ycag xoLuyyHbt 3acar Horigulr<br />

rarax 6ognoro RByynx 5ailnaa.<br />

Cafin 6eric l-onvrrgarra6a XoegurH xfl3raapblH onoH xoulyyAbtr<br />

MoHron yncaA Aaraap opyynax xoporr x3pxoH 3vrrocoH ranaap rop<br />

yeuiln MoHronsrx coHr4H 6u\un "...!a xypssnuil MoHronurH 3acruftn<br />

ra3paac cafiA l-onqurpau6utr 3axHX, Xoeg raaputH AopBoA xotuyy<br />

oCyx6aarap.Ha, SapyyH xn3raapbrH Hufrreu-ync roprfrri xerxnuin ryyxeH rofrrr,t (XX<br />

pyyHbr ox3H yesc 1930-aa4 oH). Y5., 20OO. r.21.<br />

-Eyppyxoe.A.B.XyyvraH 6a LuuHe MoHronA. Y6., 1987. r.63,<br />

.YTTA. O A-173, T-1, xH-13.<br />

'Eyp4yxoe.A,B,Xyyvrau 6a urHe MoHronA. Y5., 1987, r.63.<br />

56


6onoog 6ang xou.ryy 6yr6rafir 3axfipr{, gafinaxaap 3ox}tox eB}ryr.a1idr<br />

rop ra3ap xypq saxilcaH ffHaaap rop ra3pbtH xepsr urrirrrax ailoclflepeegNfiH<br />

qyyntaH Aapra xouofi qrH saH, 6angurr.t xoruyyrnr 6sfrn<br />

ropryynoH onoH Hoe!9, 6yc l6ycagl 6ang xoruyyHbt onoH ryurusn 6yrg<br />

qen Vnnacrafig upx MOAyynoH, 6up byrgeep llx naoHron yncaa<br />

EqqyyncaH 6o14 xaaHgaa M3Ayynx erox 6onoe yy xoMo3coH 6."op<br />

Fo+rrrgarr,t6a 6reap,[a Xypeaxg hpx, eHo yvr,rp 6yrgr,rfrr Eorg xaaHg<br />

r.qAyynx, qeu 6yreex oree. TilfiMili,tn ryn oAvroa l-oHvllrparuoa anu<br />

y'rp 6yxHuilr ycran yryfi 6yreecoH ryn l-ou,"rurgana6a vnhacrafrH sax<br />

runpq 6aftx5yrpnilr qoM 3axhpq 6arInaofi,,s roxos.<br />

XapuH 6apyyH xn3raapbtr ceprnfrnan 6arnax cafi4urH ta3ap Hb<br />

64yyn xff3raapbtT gaficHaac qoBepneH anq barlas xaMraaflax, apg<br />

ctrbrr roxt4Hyynax, MoH Aaraap oporclbrH xeprrfir roBA raebx<br />

rrdgeepnex axnbtr opxrox 6onNse. Cafip 3oprarr 6ofic HasaaHqopoH,<br />

EpaH 3eBnoH unfitrex cafig XanxaHs xyrarr flanagnHba:ap, Xa nav<br />

fubnfixaHqaH Hap xaMrpaH yHAoc yrcaa, uauhH Hsr bapyyH<br />

monqyyAa.q xaH.qaH MonronsrH rynrap ropA H3r/lexufir ypxanau,<br />

Qrxouyy4aA yxyyflaH 3apnax 6uvrrrapaax, reH4sxurfr" Eyxnfr<br />

lofgyygrofi xon6oo rorrooxoo. Oxe ryxai firanaa xyrarr "enu" "iafg<br />

&luaHs xyrarr 6eep naoppox,...AopBeA 6an4urH xotuyygbtH H1rrryyg<br />

b nrirnyygrafir gaftpv XoegtrH 3yr oAoxoA 3aMA Hb roxrongcoH 6a<br />

six xoLUyyA qeM xyrarrsrn cafiH epgrurafir ypb4aac MoAO>x<br />

rr:ilxngH utyrcoH Tyn rotooHt4fir yrrax ecnoH sanaaA 3oqnoH<br />

r;*rrDr(, Sorg xaanp Ayprafi Aarax opox 6aranraar rapra)K, gacar<br />

ffp 6neep 6ylcy rxssxoH rvtxMonA qopor aBaxyyfiaH AaranAyyrx<br />

-tttrr.oo.<br />

Xyrarruru 6lre xypeeryfi afiuar xou_lyyAaA snq 6uqur u.nroox,<br />

ttFar{ 3apnacaHA TarHurH ypranxafiH xorxyyA 6a Xoaguru xapbf;ar<br />

rtyj qeu gyprafi Aarax opoxbtr 6arnau rytuMon qeprnfir roMHnoH<br />

n|'qr.<br />

Xlprfireap 6anr eaH onAoB yxyyflax luurnilr MoHron xouyyAag<br />

r;IrrcaH 6onos.{ ToAroop sap 6nvrurin yrufir roox Aarax'xyH<br />

fFrryiroep 6apaxryft XoaguH xfl3raapbtH ap.q onoH repnfix Hop xyHA<br />

sfrronTHyvAuiln ypuanr arr xynoaH aeq, soBfl en,qoH rphnqar{,<br />

rynrap rop capreH MaHAax venoo yqpan roxuox 6yfir ryuea<br />

coxuH 6uqnr". 19:12 oHur 4 capsrH muHrix S. Ns13<br />

ryrarr Xaucpauxas. Ap MoHronbtH ync repufiH Ayprrafi. yE., 1gg1. r.9.<br />

f/


yxaMcapflar{ Aa[4caH 3Tr33Ai,rt1H 3n.qoB oB Mex, cYpAvvn3rr Yn aBTaH<br />

MoHronuru ropA Aarax 3axnparAaxae urnepxufineH yAaa AapaanaH xycoH<br />

6arnax 5r.{rse 3apnuraap 3apcaH 6apyyH xrr3raapbtr ceprnfrneu 6arnax<br />

cafrgurH rasapr epreH Saprx 6oroe. Tyc cailpurx ra3paac roAHr,1ft<br />

xycenrurrir xyn33H aeq OnHoo eprergceH MoHron yrcbrH 3acruilu ra3apr<br />

ynaMlKriaH u.Lmfi4espnyr,'nex 6onxee. MoH sapxiv xoLUyyA eepcprafin<br />

ronoorvgufir xycoH 6arnax Suqruilu xanltr XypeeHA rByynx, MoHron<br />

yncbrH lunHo ryrrap 3acrutfrH rasapr epreH MOAyynx 6atie.<br />

XosgurH xr3raapbrH onon xotuyyAurr Monron yficaAAaraap opoxoA<br />

Xoaguru xn3raapbrH 3yrrefirHvytrioec XanxaH3 xyrarr flarvrguH6asap,<br />

nan ,[aubufrxaHqaH Hap Hlryy t]yxan yyper ryfiqerrgxgo. 3He ryxaft<br />

cypBanx 6u\un "ToA onoH xouyyAaap MopfinoH oqt1x, on,qoB yrtpbtr<br />

coHxpy1lnaH yxyyncHaap aqfiaH yMAcaH vyHxrniH xapauxyfi roHer<br />

caprox onoH 6yrgesp Aaraap opqrooa"l0 roxss.<br />

flnnaa xyrarr XanncpaH>xaBaac rarra !au6nfiNaHqaHur<br />

ryfr qerreceu yyprrrZH rafl aap oepltfr t-t gyprrar4aa "Aarur6rafixanqaH xogoH<br />

xoLUyyAaA oepuriH xyHrfrr qByynx, "3gyres MoHron qopor ygaxryft rapx<br />

Xoagurr aeHa. Ta oprx3H t4px yyn3aH, Llepor 6a ynaa xync syfinr.lrlr<br />

rycafiBaac cafrH bonvofr" xenrssr-r xoflyyncHoop roArsgp xoruyy4btH<br />

Hoeg ryunreA Hap ryyurari yrsep 6engex, cafrg qeper 6yygafinacaH<br />

Aapyil qytnapaH npxAaraap opcHoop flan,t6ufrxaHqaH raeusarafi 6onoB"11<br />

13x33.<br />

!epao4, 6angsrH xoruyyAbr MoHron yncaA Aaraap opyyflax<br />

yince4 fiana6milxauL{aH fixooxoH yyper ryfrqsrrocoH ryxai eep Heren<br />

cypeanx 6rvnn "flau6ufrxaHqaH MoHtofi.q opx r,rprvrerq,Qepaegnilu eyyH<br />

ahttrnila bangutH HoiiH TyrraeH6anprati yLrt4pt{ ...MyrHyrfr 6ne raHai yncbtH<br />

xgpgrr rycalcyrafr xoMooH roMHnoH flByyficHaap Aarax upee. TaHari<br />

aitt'tiruftu qyynraH Aapra, xaHXHH, xaH, BaH, 6oen, 6efic, ryH 3acar<br />

Oyrgeep Hapax roponr xaaHbr repA AaraH opBooc soxt4[4ofi..." xoMeoH<br />

onoH yr xenx yxyyncan OafrHa.<br />

MoH yyHnfi Aapaa repbeep uen afiuruilH qyynraH Aapra opx '.JrH<br />

eaH Tyroeruen eaHrufrHg oqux, "MuHuil6neAx MoHronooc HapaH roponr<br />

xaaHbr roprq rycnax 6a nnanryna elc yrcaaHu rau 6yx onAoB xeporr<br />

rycnaap npceH ly'x MoxronurH 3acar naM 61 6yrg gHgox xanarufrn onoH<br />

sacryyg HapaH roponr xaaH Xaaaaugaru6a xyrarrurn repg utyy.q garaap<br />

'oyTTA' o A-141, r-1. xH-s, H6-8.<br />

ttgunae xyran Xar,lcpauxae. Ap MoHronblH ync repnftx Ayprran. Y6., 1991.r.10.<br />

58


:cox XYCSH 6arnax 6ugruilr rapfax, Haiq otcyt3i" x3t!,133* ) ez=:=..<br />

-3pBeAufrH 3yyH ailMrililH vyynran Aapra BaH TyrooNt3|33: i',:3-<br />

i:rnax 6uurn(ar rapryynaH aBq, ynMaap rop yehrZH sacrh;n -::a:<br />

','sreexeH AaMOuixaHqaHraac eepfi ilH uanrraaHbtr AypAax, AepBe.],,, -<br />

r.-rH 3acryyAblr xo.qenoopryfr Aaraap opyyrx, r3AHr,1fi xyffiH oariax<br />

1,' +yypu(tr rapryynx, epreH xyprvyrxeol2.<br />

MeH XoegurH xs3raapbrr reBulr/TreH ToxhHyynaxaap roMHrcoH<br />

- 3rx14H cailtryyAap\rycflaH FBcaH XanxaHs xyrarr iqar*AraubaaapaaC<br />

:ecBeA xodp aiMrililr paraap opyyraxaap ypbcaHA roA AyprafiFa<br />

-3-aap opcoH 6afiua.3He ryxari apxfiBbtH HsroH 6uqHrr "...Xanxaxs<br />

r-,-arraac 6upuuil AspBOAvyA eqyyxsH r.uaBb Hapbtr xarx MoHfoflbtH<br />

--:-3H aAun 6on6aac oonrrllofi r3x 3oproop crifipyyr3H yxyynx, saxHa<br />

f ,,qlr uaruaH vpcHtilr yAaa Aapaa xynsoH aBaa.q cymrroH 6r,ru:upv<br />

-33xq3H 6anpnangax AoopA yH3x33p ryt;L{3rrex aAHr caHaar<br />

,N:-1pxHfingH 3yrroxr,tit YHOXOOpHfrH xycoH 3ar6ilpq Aypra;Fa Aaraap<br />

:3oB..."13rgxoo.<br />

TyyHvnsH 6apyyH xe3raapbtT coptuil-loH barnax cai;rrr: xysb:<br />

3:ztn 6efrc HaaaaHqopsH Hb 6ycaA ca;41yyAra;1raa xail.rrpaF Xca.1=,-<br />

r::-aapbrH xotlJyy.qbtr onHoo opterAcoH Motro.'r yrcaA ;aryynax<br />

r3:-::r 1araryil xyBb HoMsp opyyncHbtr \r ytyHcrsx apraryfi rcM.<br />

Xo agsr H xff 3ra a p bt H r a1aa1, AorooA 6 ail pan 3 13 3 rr3 fi 6 afr can nuv<br />

-:,r-srA rop6oop 1912 oHul xaBap /4-p capuH cyyaqoopl Vnaaurovg<br />

r:3:brH xff3raapbtH oHt-l xypnbtr caHaaqnaH xypanAyynxss. xypnbr<br />

'* :.-xaHs xyTarT, 3Opran 6sfrc HaeaaHqopoH xoep ronrofrfix, tuLlHO<br />

a 2/- 'tynatppaH MoHron yncaA H3TAOH Hililrox ryxail acyyAnbr<br />

! 3,- 3-- {coH 6ailHa.,QopaoAufi H Aanail xaH l-ancaHHaMXNn, oanAur n 6erac<br />

-:-3:lopx HapbtH xvMyyc XypeeHrfr 3acrufiH ra3aprail HoTAO>x<br />

-,/,:--3x33c 6onroouxrnx 6afrnaa, Tyc xypanp oponLlorrtAbtH AHfinoHX<br />

-. ',':'[or] yncaA H3rAox xycon opMon3gnrofi 6afrcHaac raAHa XoBAbtH<br />

r ::-aapbrH cailAyyA6onoH 9r/H BaH cOgHOUxarilllofi, 3afiyy galafr xan<br />

. \'3-A3n13pxaB, 6angurH r\/H TyMsH6anp uaput H t4A3BXr3fr<br />

:,::. -3oroilroop oHo acyyAar aMxj/nrrai LUr4fiAOrAXoo. Tyc xypnurH<br />

i:,.i-,,iH ron lxilfrABop Hb AepBoArriu xo6p ailMrvilH onoH xoruyyAbtH<br />

-"-'-epA Aaraap opox xycsnrr{ilt Hb yHAscnsH Xypssuri 3acrniH<br />

-3;Dbrr xyn33H 3sBuJsepq, Aepeeg xoitp afrMrHfrr xanxaA HsrTrgx<br />

:.--:: .lav6rafrxaHqaHbt roau 6arigan". yTHC.TEC<br />

-- - I A-131. T-1, xr-r-9.<br />

59


'ryxaii ryyxsi.: ri.irii:rq33pr':l.ir- 3q3cJt3u raprax33. OHs xypnurn Aapaa<br />

xfisraapbtri rliioi-j y\!,-t,rjyyg Cllcc eptofAcoH MoHron yflcaA Aattaap opox<br />

ytin nar-1 ryprocos.<br />

I9'12 osur 3 capnir 'l -l-; lg /-L.oprograir 3yyn rapbtH AOA riyynraHbt<br />

Aapia 3acat'ropNil;l ,,:/ii iiJH ryuJMJfi, sacat ropNfru 6efin<br />

CanapaHxaruqofr, sacar xcirjyyi-.ti)t 6eric fiaHgialtxyHafr, 3acat ync repA<br />

TycnaF{ ryx Tynnsn6afip, sacai roprffH aepor rarix Ovrap, Earounp Hapaac<br />

xoruyyilbtH apAbtH xaruri iiNiil 6apyyH 3yyH rapbtH 10 xoLuyyuur nx 6ara<br />

xap, uap onHoop 3sBranfi,oli uyilinx, Moirron yficaAAaraap opox Ooncnutr<br />

nnepxmrinceH raMra $apcair iJarna;r Swcruiar 6apyyH rapbtH r.{yyaiaH Aapra<br />

Tycnarq xaH)KylH -fyiueHxapr; jti? $prsH 6apuNes.<br />

Vr 6fi.lilrr "lfiaHaft Oapyyn JyyH rapbtH qilH BaH, NyH aau, 6efrn,<br />

6efrc, ryH, :acar 10 xoulyyi{bi fiyrgospee ux 6ara xap, L!ap onou xyrvryyHufi<br />

caHaa uuilneu xanr HnulnN, H3toH cerrennfrr qyrracaH lu bypxaHul<br />

luallHbtr trjyr3H 6uLUUp.l uiapbti'i ueilHbtr yHAc33 6Onrorr eHe xofirsrH<br />

opxgM xspor 6yreex Hb, t!.1areA i\,{sil xoMOocHr,rrZr u:yreH urrsx, 6org<br />

xnbsyHgana6a xlrTarr xaaH TaHaa ilia{xLiH TepA Aaiaxaap opoxbr segnecoH<br />

Hu xofi.t oAop xoH ortooA Hflqax HoL4rofrpox yryri Hs Ltr,iH yH3H xoMggH<br />

ffr[lTafl HoTolx 6airiau rorfoc8",a roxio3.<br />

1912 or,lr'l 5-p capurH 2S-ng flepeegriln vyynraH ,qapra, rycnaTLt<br />

xaHXHH, Ltr4H BaH CogHorux


'?",2 ous 3yH 5-p capA flepBegufiH 3vvH tapbtH r{yyrraHbt Aarra,<br />

' "-.-- xaHXHH, 3acat, Terc xyner,[arai xaH TancaHHaMxfin. g3A<br />

-, ' --arbr Aapra, 3acar, TepnilH xvH BaH Tyrssrrael , xyH 8aH<br />

- : rr -:rxavqot, 63frc HaqarAopx, 3acar, yrcaA rycnaFl ryH AoHAoB,<br />

;::::- -3pryyH 3opor railx [aHAap, CoHroAopx, EaAaM, Apu:, sacar,<br />

j:-."_,-br 6sic lanprailxyna(a, ryH Oqrp, Tyven6anp HapbtH sopor<br />

I 3i::3r \.ryynraHbt 12 xoLuyy MoHron yncaA,qataap opx, SotA xaaHbl<br />

:j:': : Sarraxbrr ryilx, eep eepufiH aacrvilH TaMra 6onoH qyynraH Aapra,<br />

*1J;-.x ,'-:t TaMta AapcaH 6aTnax 6uraruhr raprax, ,[oroo4 navaHA oep!4frH<br />

r:.- - j3: xypryynxoo. 3He 6il,-{Hrr "Mouron oBrilfir 6ypsH 6yreH 6onrox,<br />

-:ril' -l\'rbrH xYqilHA rilyTsx, uapblH uauHbrr oagpyynx, aMbTaH HililT<br />

n,ill,':: lnapIafiA L13Hr3H Xaplaxblr l.JJap, Xap OnHOOp 3eBrlOH XYCOX,<br />

- -r::ag-a 6arur xaaH o3oH SorA raHaa Ayprarina garaap opcyrail, xoftq<br />

;;;: a! yLrHp YtYfi"17 x3M33xO3.<br />

'"'aH oHbr 6-p capurH 13-Hp AnrarlH ypfiaHXafiH JyyH rapbtH Msilpr4H<br />

rf --,, "-3r33H6rngrnils xotrjyyHbt apAyyA MOHron yrcaA Aataap opoxoo<br />

'i,'-:-: r "rinceH x\/coH 6arnax 6il,lree 6apyyu xH3taapbtH Hn60H<br />

- : : t - ,",,1ax cafiAbtH ra3apr epreH 6apfiB18.<br />

','sH oHbr 6-p capuru 2B-Hg AnrafrH ypuaHxaiH 3axl4parlt bapyyH<br />

-ir: - 5,7rpurfiH Aapra SanAaHAopxt4frH xapbqar xouJyy, xaBcpaH<br />

rr:/r r3H gapra l-orra6oxas, F,qauxaB HapbtH xotryyAbtH xaMr "...aMap<br />

nri::-:-(;ifrT xilqooHrvfrfloH xycrl, Ovr,rppapu Sorg xaaHur ryfltap repA<br />

i:-:"-ar Aaraap opx, uaulfiH HoMbtr yflMaap bararrax Hfiriroop<br />

*:--:.-;3H 6anpnax Eor,q esHurrZ xyHA xLlU.JrHir cypryynu, coen<br />

.i : -i3xvir rvH3o xvcoH oaranN 5uuruiar raprax 6arnan<br />

rur,liJ * , --33. ..YyUnfi Tyn oaTnax 6uvNr oprea"le rox3o,<br />

r,'ler<br />

ArraiH ypilaHXafrH syyH rapbtH HoroH 3opor HoMCoH 6yrgrafrH<br />

i:,: '- -ep6ar, xoep 3gpor HeMcoH 6yrgrafrH gapra Csuger.rxaa Hap 1912<br />

t,-:, --r capA XanxaH3 xyrarraA xycoH barnax 6uqroo 6apre20.<br />

' l'12 ousr 6-p capurp 29-Hp xoLuyyAblH 3acar roptyyH seper rafix<br />

li.i'1,':.,*,3AoH xoulyyHbt apgbtH xarr,tr OnHoo eprer.qceH MoHron yficaA<br />

- ',1::<br />

,,'oHTonbtH ryyx3HA xorOorgox cypBanx 6ravryyg". lll Aoerep. Y6., 2002. I<br />

.qu - -:. -:g 6orou xyAaM MoHro| 6h.lraec rrpunr 6nvurr 6yynran rafrnoap xuficsH<br />

,,., _<br />

":---^^/ -<br />

," ' "==<br />

df,/ I o.<br />

o<br />

,<br />

-: : A-141, r-1, xH-S, HE-6<br />

, r A-128, r-1, xH-S, HE-7<br />

- r : A-141, r.1, xu-36. H6-1-2<br />

6t


Aaraap opoxoo iln3px1,{ilnxo321.<br />

1912 onu 9-p capuH 23-ng 3axq!4Hbt 6sftcilfiH 3oporr ryH<br />

lepeHgopx, lyrpniln Aapra Caru6yy Hap apA onHbt xaMr OnHoo<br />

opretgceH MoHron yncbrH TopA rqataap opcyraft xsMooH xyceu barnax<br />

6u.iroe 6apuxes. 3axqunsr 2 xoLuyynur ryn, 6yrgrafrH gapra 6onon naur<br />

,Qarra6ufixaHqaH, xap uap Aacap 6yrgsep 3oBnenA6H Ovr,rp4apu Sorg<br />

xaaHbr repg 6anpnax, ,qyprafrna Aaraap opcyrafi xaMooH ryc ryc raMra<br />

AapcaH xycoH 6arnax 6nqrnfrn xarr,tr rycrafi onq ryulMon saHril<br />

SanxunnRu Hapbtr eapx, Hrficnon xvpgoHA r4pyvnx 3acrnftu rasapr<br />

epren 6aprynxee.<br />

3ax,lrlHur 2 xouryyHsr xyceu Oarnax 6la,{Hrr 3axqnHbt 2 xotLryy<br />

Monronsru repA Aypraftna cycnon Aarax MoHroflbtH yHAoc oarufir<br />

HgrrrgH Hrfinyynx, uaLuuH repnfrr 6arnaxurr cauaN 6arnax 6n,{Hr taprax<br />

MaAyyncHoo nypqaaq,yr 2 xouiyyr fiepe e1uila 6apyyn rapHH qyynraHbt<br />

gapra rycnarq xaHXrH qilH BaH Co4HoruxaruqofirrftH aiuarr 6arraaH<br />

3axrpyynx, xyyqrH TaMrbr xanx ulrHo raMrbtr onryynaxbtr<strong>22</strong> xycaee.<br />

AorooA RaMHaac yr xycenrnftr xynooH aev ricoop Oonrox 1912<br />

oHbr HaMpbrH cyyn capbtH 30-ssr egep 6org xaaHaac {epexgopx,<br />

Cau6yy, flarubnfixanqaH Hap yHoH caHaaraap 3eBflenAoH 3axqmH<br />

xyrvryyHufir AaryynaH ilpcoH Hb rx n cafiulaanrafi Tyn l_lgpoHAopxl4g<br />

ye ynfipaH 3acar xouyyHbt xt4HXsHo 6sftc, Caru6yyfl ye yfiHpaH sacat<br />

yncarq rycfiarq ryn, laru6ufixaHqaHA YHoH 6uulpenr qon, xyBilnraaHbt<br />

nrr,tba ryc ryc uarHaH Oacxyy regn nit gyptailna ryficau dcoop gepeegrafiH<br />

bapyyu afiuarr xaBcaprax, xyyquH TaMra xaflx, lut4Hosp onrox 3apnur<br />

6yynraxse.MeH yr xeporr xvql4H syrrscoH saxquHbl xotllyyHbl onoH<br />

ryu.r uegu il r soxnx ecoop xoxyynoH ularHaxoo. Yyn4: 3axruHbl xoruyyH bl<br />

lrlauHbt rspryyHA 3yp6u qopx nrraOa, regHufi raspaac 6uvrr xyprex<br />

3aparAaH ilpcaH ryr!-aap g3pgr TorocbtH eA, 3aHr[ SanxrHnnrraA AoA<br />

seper aaficBq ssprufir ryc ryc oflroxee.<br />

Mex loroog saMHaac 3ax.lt4Hur 2 xoruyyAblH saxfipax ULiHa raMrur<br />

qyr[aH yfingyynx yr 3apargaH ilpcoH rvulMsn Fanxnsnnu, l-su,qeu xapr<br />

TyuJaaH erq FByynxoe. MeH gnq xypMorq raMrbtr xnvoexryrlneH xynoaH<br />

aeq an6aH buvnrr 4apx xopornox, xsaso, xopxoH xynsaH aBcaH soprufir<br />

xofiu.l n,tsgyynoH npyyngx, xyytlr/rH raMrbtr FaMaHA 6yqaaH Hpyynx<br />

]]vrrn, o A-141, r-1, xH-5, HE-7<br />

"YTTA: O A-128, r-1. xu-14.<br />

62


xypaanrax ryxail rnrsex 6uuruilr 1912 oHut 7-p capun 11-Hafi€pqFl*t<br />

6apyyu rapbr H r{yynraHbr Aapra, xaHXilH YHoH aopnrr xa}r<br />

Coguouxaruqofr g neyynxse23.<br />

3ax.{r4Hur 2 xouyyr Onuoo oprerAceH Mosron yncag Aaraap<br />

opoxog YHoH 6Nuponr 3acar naM laM6rtixaHqaH HXosxsH \afpor<br />

ryfrqerrexee.SHe ryxai floroog ffaMHaac IpcoH xapily 6u.{ilrr ryynr,rfi<br />

yypor ponilfir vHonoH "...Eacxyy ypup l4x MoHronurH nau<br />

flpr'rbufixaHqaH 6on6aac MoHror oBorroH onoH xouJyyAbr apra,qaH aBq,<br />

*asafi MoHronbrH Sorg xaaHur repA AaryynaH opyynax xoMooH syrrox<br />

nBax Hb rrlaU caftUaantail"2a Tgxoa.<br />

1912 onur ayx OengraiH xollyyHbr 6yrgrfru gapra flauxaB, MRHra,q,<br />

rqxyyHbr 6yrgmfin 4apra figauxaB Hap an6ar apgbrH xarr,tr Onnoo<br />

€prerAcgH MoHron yncaA Aaraap opoxoo rnepxtafincsH xycoH Oarnax<br />

hrrrss epreH 6apsxee.<br />

TyxafiH yegee AnrailH csHbA 3axilpar4ax 6afrcaH IJJuHs ropryyAblH<br />

64yryH rapbrr 3axhpax, qhH corronr uJuHs ropryygutH aftn,tru[H qyynraH<br />

Fpra quH eaHrufrH 3opor, 3acar repnfiH 6nnurr xyH BaH MuluurgoHpoa,<br />

.qaA {yynraH gapra Yvrpanr 6efic Marcapxaa, xllq xaBcapracau rafrx<br />

etuun HapbrH 3opor Hop 6yxrafr nx 6ara rytL.JMsASsc "...Fugnnfr ropryytr<br />

3 rouyy, 5 cytrrHst xaMr xaH, xapq, xap u-rap 6yrgeep 3eBnefiAex uauHH<br />

Wasrfrr xyH,qorrox r3ryyp ourufir epxerr,tnex gyprafrna Osupgapu 6org<br />

rrt{ roragH raHur coensr Aarax cycnoH garacyrafr"zs xeMosH yqpblr<br />

rafax ynaMxnaH ailnrrax, xrtuur xypryynexr,lfir ryfix, eep eepufiu<br />

xriH raMra AapcaH xycoH barnax 5uuruilr 1912 oHsr 7-p capurH 16-<br />

t'm rycrafi 3flqo3p xyprsH'MsAyynxoo.<br />

lbu ropryygurH 3 xoruyyxbt HoroH cyM saxfipax AoA aoporrycnaFi<br />

dr flanxaB, cyMbtH 3axilparq Aerreep esper raftx Hau4ar Hap 1912<br />

ofrr r{a}}rpLrH oxoH capbtH 20-uA Aaraap opoxoo unspxufincsH 6arnaH<br />

Su 6n.{ree XanxaHa xyrarra,q opreH 6apua26.<br />

t-ge.a AnrafiH xn3raapbtH 3axilparq Sanr eaHrnfrH Xoag xflsraapr<br />

qfprcaH yfin axulnnaraaHbt ynMaac saphM xotuyyHbt $eoganyy4 rsp<br />

niln3a ropryyAbrH qilH aaH Muru:rr4oHpoB oepnfrH eMHex caHanaacaa<br />

frpr Amnan LlpreH ynca4 Aaraap opox corron eBopneH 1913 oHu,r<br />

@ A-128, r-1, xr-r-9.<br />

@ A-128, r-1, xr-r-14, H5-1<br />

oA-128, r-1, xH-14, H5-2<br />

@ A-55, r-1, xu-3, H5-4<br />

I<br />

63


sxoop t4ilrou y:"rcblH 3acryiru iasapr eopllriH 3axuAan Onqiai-, OsnrhilH<br />

xaL4T t,lflr33)K33.<br />

i9'i 3 oriui 5-p caostH AyHf, veop lIJi,rr-rsl


m';t 6afrxoe. l-ersn flyrepxaa rspryyrefi AoBuJhnror ysenrefi xyMyyc<br />

rrpnH Sor,qurH sacruilu ta3pbtr AsMXr4H rvyHA 3axnparAaxaa<br />

rymrfinex, MarcapxaauH L{opgrr arrHsr conber erex xoMoocoH caHan<br />

Filr(, ynMaap eHe cAHansrr 6yrgsep 4en,txuqresxse2s.<br />

$s' TyyHvneH XIXsyynur 7A-aapoHbt oqocyeocyBaH qyBaH MoHroflA<br />

fiu boncoH Ka3axyyAaac 1912 ouur 7-p capuru 14-Hg Xynr,rcbafi,<br />

Fff.rp6ail, Toxray6afi, TyHxe6afr, Xaxyy6afr, Ogy6efr, 5ony6afi,<br />

Ailaxa sepsr 400 epx apfl Sorg xaaHul LUHHo repn naraap<br />

xyccsH xycoH 6arnax 6uuur 6apuxee. TeAHnfi xycenrufir<br />

rasap i:icoop Oonrox Anrafig Hyrar onroH cyynrax, axnarLt<br />

qor xoproM uarHaH xexYYnxse.<br />

Xoxuu 1917 oup Ka3ax ryH Xopap6afi, XyaHraH Hap oep oopufrH<br />

apgbrH roor ro,qopxoilnon 6arnax, MoHron yncap Aataap opoxbr<br />

ryceH 6arnax 6nqrufrr epreu 6apuxss. Xycex barnax 6raqrnilH<br />

ueH oHbr 3-p capsrn 23-Hg ,QorooA ffaMHaac ",Qaraap opcoH<br />

TaMra, L{on xoproM, r.rlarHacaH 6uqur"2s 14pyynx, oror orrarufrs<br />

HapT x9pr3M 3op3r, XHTXHT nyHnyy, raMfa onrox, HyTar 3aaH<br />

3axupyynaxaap 6onNes. YyHg: Xopap6afrg 6sfrcrilH seper<br />

rilJee ryH xeptgM ye ynilpaH [uaTHax, HrreMxrr qon; XyaHrang<br />

raproM seper yryfi ryn 3acar yncaA rycrarq ryurufix xoproM<br />

-3opurr Llon" ryc ryc onroB.<br />

kn xoxurra Sorg xaauaac XoapurH xqsraapbtH Heflee byxrafi<br />

xoproM sopor, uap roptoH eproMxnen epreu 6apuxee. 1912<br />

fix rafix AroypsaHag Cyxurr Llon, 3acar ynca.q rycraru{<br />

xaproM ve ynHpaH racpanrryfr 3anraMxnarryH rocsH yr 6yxr,rfi<br />

eproMxneflnilr epren 6apue. Meu otg OengrfiN 6yrprafrH<br />

flauxaer, 1913 oHn Sacar yncap rycnarq ryu Eaarapr,1914<br />

tilqHH ryH Cana6yy,q, MeH gepeegurfix ryr-r Onsrafibaflp, ryH<br />

ryH XevraH6an, rafix flopxxaa, ryH AroypsaHbtr xearyyH<br />

Hap ryc ryc uap roptoH epreMxnen 6apuxse3o.<br />

DSayy XoagbtH xn3raapbtH apAyyA y4aa AapaanaH Monron yflcaA<br />

-.H. Oengrafiu codn ryyxrain 6nvur opueofr. Y6., 1999. r.10<br />

.*1M, r-1, xs-7.<br />

sfwxn€nyyA Hb oAyres YTHC-A xaAranarAax 6afrraa bereeg xsr\rxssnufi<br />

Jm 74x148 cM xapbqaarai, r.lap roproH Aeop 6nfrpsep 6uqceu, uauuH<br />

E rr{ 6aprrv Hapaurepsnr Sorp xaaHbt raMrarafi. ffaruraH geep codrr,tOo<br />

6uq[r, ggx[,ran ouvreep 6ra.]xeg/<br />

6s


Aaraap opoxoo ilr3px14illr3H ")'yceH Sarnax 6Ltqt4r"-se 6apnxag MoHron<br />

yficblH 3acruilu rs3paac ryxavl 6yp Havtpiatiraap xYno3H aev, ecoop<br />

6orrocilooc taAHa "ytaac xoprsM separ 6yxufr HoeA TYtxMoA<br />

r3prvvrorqArtTr seper AstslllYYn3H i-{orl x3ploM xonoo uarHaH' orro<br />

txurucrylig Hb soxt4x orio xi4HC, flaM Hapr rH6a qon onryyrax 33pr33p<br />

xexyyneH"3l LUa rHaxoo. /3aprarv xoLUyy Hoe.qst H LUa rHar,qcaH 6a fr Ansl r<br />

apA xaBcpanr Nol-esP YsYYnee/<br />

MoH 19'1 5 oHut 3-p L:rpblH 16 Hg MoHrorl yncblH 3acrnilH raspaac<br />

HorrlyH xaH xanxaHs xyrarr.0augr*6asapsrr XoeA xorsr r MaHX-Xff raAbl H<br />

,qapnanaac<br />

L{one€nsxeA-logr,rllryi,r "AopBoA, ypiaaHxaiH onoH xoLilyygbll<br />

Tyflrap ropA Aaryynax xop3il oHl-i xYqrsFl LUItirrecert raBbfla ilx xoM33x<br />

yL{pbtr raptax cafruaaH XoXYYJI3XLlfrr apN atinri-aC3Hg"sz bor.q xaasst<br />

3apfl t1iaap Cariaagul 6aru vi uH l-{onoop uarHax33.<br />

hfrHxyy 1912 onur 4-7-p capurH xoopoHA gepno6mfrH '16 xou"tyy,<br />

3axqilHbr 2xouyy, AlraliH ypraaHxaiu 7 xoLr:yy, ropryypblH 3 xot-uyy'<br />

xouryyg, MqHtaA, eenAnfts ryc 6yp H3r xoulyy, MoH Ka3ax xoil"iyyfiyyA<br />

y1aa EapaanaH Aaraap opox "XyceH Oainax 6h'll,lr"-so McHi"onutn<br />

gacrnfrH ra3apr eprou 6apux, reAltttfr xycenrutir Xoegutr qoneoncHufr<br />

Aapaa MeH oHbt B-1 0-p capblH xoopoHA ecoop 6onroNee.<br />

XypeeHnfi UlnHe sacraac XoeAutH xq3raapblH xotxyyAblr MoHron<br />

yncaA Aaraap opyyncaH ryxaft xnragblH rYYX 6h'rnerr " Xypeenufi<br />

"3acar" Hu Xoag opLu,lM ,qaxb MoHrofi en ailvrttli,r eeAOH .qaraxa,q afrnraH<br />

cypAyynx...Xepso L1preH yncblr ,qaraBaac eqYYXoH eacar xufrrasg<br />

ryynrafi xapbnaH .qaxb MoHron apgblr qenaufrr Hb ycrrax 6onuo rex<br />

rnspxrfinx 6aicaH"33 rax xoM33H xyyAyy syfin 6nlxee.<br />

Xoxru 1919 onp XoaAoA cyyx rycnaH u-trtirrex tycrail rYtlrMstr<br />

Kyu 3aHaac,Qa t-lsyHrynA MoAYYrcoH HOroH bnqnrree 'Xanx qspryya<br />

Xoa,q xorutr eapexyfiH yecr Xoogo.q xapbsanaiqcaH BaH rVH Hapaac<br />

gyprafina ropcnvy AaracaH Hb 3oBXeH Her xoepxoH xyH 6onoxutH A33p<br />

3H3XYV Her xoepxou xYH Ll HsrOH qarfiiH MyHxaraap 6onoa x3M33H<br />

yganryfi ToMrurlqroocoH loM. Sycag Hb qyxaMXYY xaBqilr.qcHaac boncon<br />

6a eapru Hb eepcAeeH AyytapaxbtH apraryfi xeHxroep ronrofiroo<br />

6yreex, egep 6yp xy3yyreo cyHraH yparLU xapx repmfiu xeper 6aaxau<br />

"Marcapxaa.H. Moxron yncblH ur'1H3 ryyx. Y5., 1994. r.36.<br />

"'YTTA. O A-55, r-1, xH-8.<br />

tt"oilpug MoHronbrH roBq ryyx",qoopA AaBrop. UJnuuxaauut apAbtH xoBnonhilu xopoo ,<br />

2000.r.373.<br />

66


orreoprofi 60n600c 6upuuilr rn6es aeax 60noe yy x3M33H sprertFx<br />

6aicau"& Moroop ryyxoH yHoHA yn Hrailqex syinraili 6r,r.{xee.<br />

f-eeu XypeeHvil Sacruiln rasap 6onoH EapyyH xff3raapHr r,u6ex<br />

Toxl4Hyynax cafigurH raspaac XoegurH xesraapblH onoH xorllyyAbtr<br />

epuilH ynca,q Aaraap opyynaxgaa xyq xopornoH cypAyynox, an6a,qax<br />

apraap 6nu xapun yxyynax 6vtaur, saxuAan rnreox 6onoH eepcgufru<br />

afH Tgnoerq pnitr nay y naH ra fi n6a pna H yxyynx ypu anax, cyprafi L{nax,<br />

roopoHA Hb xononllvvnx 3eBuunqyvnox 3aMaap uuiltniln caHanbtr<br />

rapran3aH eepcgrilHx su cafiH AypbtH yHAcoH Asop oepree HorrrocoH<br />

tG Aaraap opox 6ruryygnfiH aryynraac roB ro,qopxofi xaparAaHa.<br />

_<br />

hfiHxyy rvyxoH olp?rrofr yeg Xoagurn xff3raapbtH onoH flcrHyy.qbtr<br />

OnHoo eprerAceH Monron yncaA AaryyrcaH Hb ypcranaapaa boncou<br />

yin naq 6yc xapuH rynxrafr yxaanar 6oAnoruru yp Honos 6afinaa.<br />

Ep xs XoepslH xff3raapbtH onoH MoHronqyyA MoHron yncaA<br />

4praina Aaraap opcoH FBAan Hb Hor ranaap MoHron yHAoc yrcaa,<br />

cnlryp oBroo opx3Mfl3c3H Heree Tanaap ualljilH Topee xyHAoTrsmH<br />

xrpor 6afinaa.<br />

XoegurH xn3raapblH onoH xoulyy4ur Moxron yncaA Aaraap<br />

qlynax oHo opxoM yfin xeprrarir XanxaHg xyrarr ,[ail,tAraH6asap, Xa<br />

rar fiarrabrfixaxqaH Hap xoruyyqnax ryriqsrrgcHooc ragna bapyyn<br />

&lraapblH cailAyyry 6eftc l-onqurgau6a, 3oprn 6sfic HaeaaHqopsH<br />

6orpn XoegsrH xfl3raapbtH AoBlluflror ysenrefi 3apilM Seo4anyyg v<br />

Gararyfi yyper ryfiqorroxso. OHe yiln xoper Hb roAroep ryVXoH<br />

Jrrr3mHyyArfiu n,loHronblH ryyxoHA ryfiqsrreceH oepor yvpsr MeH.<br />

3Ho yfin FBAan Hs MoHron opHbt bapyyH xflsraapbtr MaHX_xqraAHH<br />

flapnanaac qoneoflox raatail Hexllnililr 6yp,qyyncxsoc raAHa L{aauHA<br />

mHrofl yrcaaTHbt 3B H3rA3n HnrTpanbtr ynarra oexxyvnx, MoHton<br />

prgecxufi rycraap TorTHon, aroynryfi 6afrpnsrr raAHbt aoynaac<br />

rtraaflaxaA qyxan aq xon6orAonrofi 6aila.3He 6on y"gec"r,,fi "p*<br />

.terpennfi xyBbcranuH Hor3H qyxafi 3op!4nr-MoHron yrcaarHbr HoTACOH<br />

r€p yncur GprgoH 6ailryynax yfrnc xeperxilx aHXHbt anxMyyAbtH Hor<br />

Hnaa. l-ogq eHe qyxan 3opnnr xopsrxilx Hb MoHrofibln reprfiH yfin<br />

imul€lraa, MoHronqyyAbtH 3opilr 3pM3fl3n3fl33c ra.qHa xepu yncyyAbtH<br />

mrturbtH Tanaap sByyrax 6ognorooc r4xooxoH ujantraanx 6afie.<br />

at *ryrr-q.y. fa1aa1 MoHroflbrH ofipxra yecrafrn ryyx. Esexnu. llJasxari.<br />

X4itFqtrH opvyynra/, Xnragaac opqyyncaH uu. yTHC, rap 6uqMon. r.550.<br />

19<strong>22</strong>. t<br />

67


PE3}OME<br />

E.HffMflOPX<br />

B crarue aBTop paccM arpuaaer ucroprqecKhe ycnoBnfl,xoA, firorLt<br />

il 3HAqeHHfl npucoe,qnHeHrn Ko6goccKoro u Anraficxoro oKpyroB K<br />

MoHronucxoMy rocyAapcrBy Bo rnaBe c Eorgo-xaHoru I npilxoAr,r K<br />

BbrBoAy o roM, rllo coourrre 3To He ronbKo co3Aaflo 6naronpnnrnute<br />

ycnoBus 4nn oceo6ox,qeHus Ko6gocxoro oKpyra l{onronun or<br />

MaHbqxypo-xuraficxoro tocnoAcrBa, Ho 14 cHrpano 6onuu.ryro ponb KaK<br />

B conH.qapHocrH il cnfloqeHilLj MoHrofibcKytx orHocoB, TaK H ynpenneHrh<br />

He3aBilcl4Mocril il 6egonacHocr4 HOBOTO MoHronscxoro rocyAapcrBa.<br />

Xaecpalr Nol<br />

Onuoo eprergcoH Mouron ynca.q Aaraap opcoH<br />

Xoag, AnrafiH xn3raapbtH xoruyyA<br />

N<br />

A<br />

Ilaraap opcoH<br />

xouyyHu a3pc<br />

luvHo Hopoep I<br />

Xouyy 3axrparcyiH H3p<br />

/xyyg6H qon xspr3M<br />

$p3r ngaxfrH xaMr/<br />

68<br />

XoproM spgr<br />

SAtaMXfncaH<br />

OH<br />

Aatup<br />

op6H<br />

OH<br />

UlxB33p uarHacaH<br />

x3pFM 33p3t, (on<br />

,<br />

Aepse,qrin 3yyx rapux vyynrax Ter-i<br />

., EasAbrH I I yner gu.a[_x"ru aiuift6lEe!fr ii'iioGfr<br />

xouyy. Hrtr.l2l<br />

LlyynraHu Aapaa,<br />

187S.19 12<br />

xaHXhH , 3acar, T€rc<br />

[epBeA aaai<br />

xaHu xouyy<br />

xyn3r Aarai xaH<br />

l-acaxgauxrn<br />

TyyHxfir Aapaa axMaA<br />

XEBYYH<br />

TyMoHA3nFpxaB<br />

3trraMxnaF<br />

1912-1921<br />

2 Jpx 3acat<br />

xouoi ctrH BaH<br />

ryuM3nffiH<br />

3. AaF{xa gaHrxiH<br />

xouyy<br />

4 )KorcH 63intriH<br />

xouyy<br />

5 Y t139H 3aat<br />

TepxiH 63intriH<br />

YyynraHu A3a 4apra,<br />

3acar T€ptrfrH xVH BaH<br />

Tyr33M3n /TvrMgn/<br />

Sacat T@pad{ 6ohn<br />

CaMAailaMqoi<br />

ra€r x9uyyHH 036C<br />

HaqarAopx<br />

3acar, xouyyru 6srina,{Aufi-xyHai<br />

mea^viwra^61<br />

6 U3q.-l ryHvil 3aer, ynca4 rycnaru<br />

ruH Tvn3B<br />

1912 5ar Ep@nr Tgrc xyngr<br />

Ailai xaH qon uap<br />

xYp3M UafHaB.<br />

3qtrfrH qonb'r<br />

gnraMxnaB<br />

1899-'1 921 1912 3acar xouofi qqH BaH.<br />

'3px" uon<br />

1906-1921 3a€r, r€pxfiH xVH BaH<br />

xgprcM, "AarlcsH"rlot<br />

1901-19'19 19'12 5acar, tePBhH 03fin<br />

xopreu, "Xouol" qon<br />

1 E91-1 921 1912 Ja@r fepffIH o3fut<br />

x3pBM, .Yfi$H" qof,<br />

r 895-1921<br />

capyyn ryHri Jacar. yncaA TycnaH 18911921 1912<br />

SpAoHo ryHvh<br />

xouyy<br />

9 M3prcH ryHxi<br />

XOUW<br />

10 3erci ryAui.<br />

xouw<br />

Xypq ryHxt<br />

3acar, r3pryyH sprtriH<br />

Taix Ocrp<br />

Jacar, T3pryVH spruiH<br />

Taix Aoilr /Am/<br />

Jacaf, Tsp.YYH $p3r<br />

taDlx Csrmnnnv<br />

Jacar, T3pryyH $prfliH<br />

Tailx IaHnao<br />

Jaer, yncuH TYU30 ryH<br />

XSOhM "Carhu'' rr^6<br />

Jacar yf,cblH ryu33 ryH<br />

18611914 1 3acar, yncap rycn-ru<br />

ryH xopr3M, 3pA3Hs"<br />

uon<br />

1911-1921 1912 yn€a rycnaR ryH<br />

xsbEM "l/.^.a!",'^-<br />

1 659- t 91 1912 Jacar, yf,caA ryCnaru<br />

rVH xgofsM "3srsfi" lon<br />

1 895-1 921 1912 Jacaf. yncaa rycnarr<br />

ruH lanmtr "Yvnrf rran


yncqa rym<br />

ryH i3tra. €ar4t'<br />

[fepeegrix SapyyH rapbtH !yynrafl yH3fl 3optr.r xaHbt Aiuat l6y.A20 XouW!<br />

peonr rYHri<br />

rapur 3axtrpax cyn caiA<br />

3px caHaa /3pxuyHy/<br />

qon, cafinHH ryuaan<br />

JYTfStr<br />

xouyy<br />

3er3i<br />

xouyy<br />

ryHruiH<br />

rapuH HSrax $p3r<br />

HsMcaH oyrAtiH Aapra<br />

racar, yncaa Tycnarq<br />

ryH x3prsM, '3or3fi "qon<br />

ITY<br />

rouyy<br />

rr, yncaA rycnaH<br />

xapr3M. Ye ynspax<br />

yflcal<br />

rycnarY rYH<br />

' xraraJluH<br />

; IlaieHE ryHrhiH<br />

IycnaN ryH x3pr3M,<br />

yi3sH<br />

ryffiiH xouyy<br />

bYfAtrtH Aapra JtaMxaB<br />

/1 895-1 S1 2/<br />

1912-1917<br />

1917-1921<br />

Iycnafr ryH x3pr3M.<br />

tg14 oHA CaqaH'tlon,<br />

oapyyx rapHr 3axhpax,<br />

qilH carrgflrxiH<br />

qyynraHu a8pra, cNH<br />

BahrriH 3opgr, 3acar<br />

TgpriH 6{ntrrr xva B6H<br />

qyynraHu A3A Aap.a,<br />

3aca. xouyyHbt<br />

Ycrpanr 69ic


STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong> <strong>Fasc</strong>. 6<br />

xAnAli P Alz M rn fr H vrcelrHH EYPSnESXYYH,<br />

rAPnblH AGYYA/Nllfl<br />

A.OT{HP<br />

Xanaftp Hu lX syyusr yeg VfrrypurH xaaHr yncaA saxupargan, Kurua<br />

6yroy Opxon roflbrH xaBb ra3apr HyrarnaH cyprc 6afixes. Xsrau yncHH<br />

qarrxanafip Hap rarap, MoHron HapuH ofiponqoo Hyrarnax, ilx gncoH<br />

roBuoc Eafiran Hyyp xvpronx ra3pblr xaMapcax XnraHu qeprufin roftporr<br />

3axnparAax eBXeo.<br />

1040-ee,q oHbl yeA Xsrau Hap Xanafip afinarnfir 3YYH ranaac Hb<br />

cypxtafi uaxaH .qoBToncoH 6afrna. XqrarA uaxarAcaH xanaftp Hap<br />

6apyyH rnfiulneH, XspneH ronbtH AooA ypcranaap hpx, n3ryypblH<br />

MoHronqyyArafi xepu:neH xaMT Hyrarnaxso. Xqrax yncuH l{oxt JlToA<br />

eprceH xanailp Hap rop yeg cypxrft 3YApeH, xYYxAYYA Hb 3opflor reMc,<br />

eecHril yHAsc yxax fiAAor 6afix. l-eren nsryyputn MonronqyygblH<br />

ropryynorLr MsHes Tygynur xaraH MoHonyu roArssp xyyxgyygrefi<br />

raapanAaH, - Mu|ui't xyyxAyyprfiH MopHH ypanAax ra3pblr yxaH<br />

caugninx 6afiHa xgMooH yypcax, re4nNfir reprsop gafipyynaH ancaH<br />

EDK.<br />

3n qeganA xopccoH xanafip Hap gapaa Hs MoHron ailurufiu uodA<br />

e3oA Hb esryfi xoiryyp roAoHA AoBronx, F3ryypbtH MoHroflqyyAblH<br />

repryyHufi rep epreer cvftrroH tanx, 3apfiM xyrrayycufir Hb anxoe. Yyxeec<br />

xoftlu MoHron afinarrfis nqryypraH uap Xanafiprafi 6afiH 6afiu<br />

roMr-lon.qcsop oLlgcr su Msxeu TypyHur xyy Xafrpy xaH regHnfir<br />

opxtugsnAso opyynaH aBq33.<br />

Tr,rilHxyy Xl 3yyHbr AyHAyyp xanailp Hap s3ryypbtH MoHronqyy.qblH<br />

xapaar ailrraar 6onx, rsguttil saxnpraaHA opxoo. Tttftt"t yvpaac 3apHM<br />

cypBanx 6uunn, xanafip Hapur grHruc xaaHu eBer AsoAcHfrH yHry<br />

(oxry-) 6oon sacan xoMoeH roMAornecgu 6afiHa1 .<br />

tPrrrA-"A-Ar*. C6opnrar neronuceft. Toru-l. xu-1. M-n., 1952. crp. 92-93<br />

70


Xanafip Hb n3ryypbtH MoHtonr"tyyAbtH xapaaHA ofroxooo(p r€<br />

xyH aM fixrofr, onoH can6aprafi, can6ap 6yp Hu eop eeprafix rspryyru.r<br />

xaprai ron,l afin,tar 6aficaH ax.<br />

Xll syyHur cvyn xaracbrH ye4 Xanafip Hu [XAT, ryKepRyf,<br />

KYHKCAYT, KYMCAYT, YFT, Ht/1IIKAH, KYPKTIH, TYflAHTHT, T}'PT4,<br />

UIAHKyT xoMoox apBaH roM oBrooc Oypasx 6afixee2 . O4reep oBryyA<br />

rt xanafrp afirurnfiHxaH yrcaarHbr ranaap xopxoH 6ypengex rorrcoHblr<br />

rogopxorinoxoA xepernorA3xyvH 6onx 6aft ua.<br />

AXAT. 3He Hu,Iypor xonnrri xa4, 6yroy flr rocaH yrufrn<br />

c'yrilHpcaH xen6ep 6ononrofi. Typer canbapbtH xonHyygeg XAfl nu<br />

xapb, raAHbr, eeprfiH 6yc receu yrrarafi yr ax3 .<br />

Xll-Xlll 3yyHbt yeA MoHrontryyA q xaA xoMsox yruftr xapu, eephfiH<br />

Qrc receH yrraap xopornsx 6aficaH 6ononrofr. "MoHronbrH Hyyq roeuoo"-<br />

nIL SoAoHqap ropryvnoH FBX, HoroH xr/poMcoH err,trfir 6apix, - t{r royn<br />

ryu 6e? xoMooH acyyB. Tep en,t eryynpyyH: - 6u eapvnyA aAaHXaH<br />

ypHaHXaxHH xyH xoMooB. Tep pyxg xsenrefr eru Eogonvapr Hpx<br />

reryyn6efr (repea). Xag upreHufr xeeryyH 6enreo xoMooH, Xaxnpgafr<br />

xspuigee. XagapaHur oBor rep 6onoe recsH OailHao. OnA xag rsAor<br />

yndr xaps, raAHbtH rscoH yrraap xspornocoH uu ro4opxofr 6afina.<br />

,Qespx 3apqryA aAaHXaH ypuaHXaxtaH eMssc repceH xeeryynraE<br />

ylcrccaH xa,qapaH xoMaox osrhfrH Hop Hb XM, APAH rs"e" xodp yr<br />

l*t*<br />

xsBtucsHogc vyccoH yrcaarHbt Hep Oafrnrafi. O4reorr,rfrH apA<br />

(+an) xoMOOX yrrafrr epr qarr apaH rex 6afixeo5. Apg regrufiH cyynvr.rfrH<br />

-Il- Hb onHbt Hexqen 6onori.9rantoxvn xaAapaH Hb xapb xyH, xapb apA<br />

r**i frrarafr Hsp 6afina.<br />

Tsraxeep Xanafip ahurniaa Aoropxr4 xar (gxar) 6yny xa4 nu<br />

raAlraac regHnfi Aorop FMap Hor uanrraaHaap opx rpcoH oeor 6afix<br />

6omo.3n xa4 6yroy xar oeor Xlll ayyuaac xorir.r.r ruoHrorqyy,qblH Aorop<br />

fiorppx, AypAarAaxryri 6onNee.<br />

TKAPAyH. 3He Hepraftr "MoHronsrpt Hyyq roBqoo',-Hg toyurayun,<br />

tograyud6 xoMooH ToM,qornocoH 6ailsa.<br />

\er rsnq. crp.93.<br />

tJ.ros BESE. on some ethnic names in 13 th century inner Asia -


MaNap opAoMreH fl.6eu:e aarafr ryxapayH 6yroy toyurayun Hb Hsr<br />

yrnriH xodp eop xyernOap orr,t. 3He Hb MoHror xenHHfi roropyy(H) recsH<br />

yr rsNssT. Toryparyg (toyurayud) Hb roryparyH rsgsr ynailu onHur xen6sp<br />

tona. f .Eeu:e roryparyH (roropyyH) Hb ymaa oHAep xy3yvr, ypr xy3yvr<br />

rocoH yrrarari xou Hep 6ononrofr Toxoo.<br />

3Ha Hu yr oarriHxHbt Aorop eH,qop, ypr xv3yyroil xyn 6afrcHur<br />

ynMaac regHrfir rotopyyH xy3yyr xoMooH xovfloH Hepnox 6aficas Hu<br />

frBaa+Aaayr oarnfiu uep 6oncon recoH caHaa 6ononrofi. 6ng roryparyn<br />

(ryxapayH) Hb roropyyH rocoH MoHton Vr rgceH fi. Esr.le aerailucaHaflbtr<br />

AoMXr,rx 6afrua. Terexgee roryparyH (roropyyH) Hb aHXaH,qaa oHroHbt<br />

nep 6arican 6ailx 6onHo rex 6o,qox 6aiua.<br />

OgoorNfiH MoHron yncbtH Xeecron afin,trufix EypeHrorrox, {araan-<br />

Vyn, LJeqepnor cyMbtH xorrofip HapHH.qorop ap roropyyraH, eeep<br />

roropyyraH xoMosx oeor 6afiHa8. 3n roropyyraH Hap Hs Xll-Xlll syyHbt<br />

ToryparyH oBorrHbr yp xoftvr,rc Hb MeH 6ahnrail.<br />

ToropyyraH ro.qor Hb roropyy Oyxrail roropyyrail receH yrrarafi<br />

bononrofi. Ap, eaop roropyyraH Hap roropyy onroHrofi 6aficHur ynMaac<br />

re,qHnfrr roropyfraH rox HgpnocoH 6ailx 6onHo, Xapran ap, oBgp regrufiH<br />

xyBbA yynHH apaap HyrarnarqAbtr ap roropyyraH, yyfibtH oBpoop<br />

HyTarnarqAbrH eBep ToropyyraH rexoo.<br />

TyfiAHFHT. Tenexryg afirrarrfiH nepuirir 6ara aeper xasrafi<br />

TsMgornocHggc rynaHrilr boncon bafinaru. HaHxrag 6u,tur soxuong<br />

TeneHryg re4rufir flonaHure xeMooH rgMAornocoH Hb sn6er<br />

TaapangaHa. Opoc 6il,{urr, HXoHX Tox!4onAonA TefleHryr roxgo. MoHron<br />

cypBanxllg 6ac TaneHryc xoMoox nu 61ril.<br />

3n afiruar yrTaa rvpor rapanrafr nu. HaHxuaA cypBanx 6tarurr,<br />

Yl syynur yeec ronoHryA HapbtH Hep rapqse. Teg yilryp HapbtH Aae,g<br />

eeer Tene afrvruhu 6ypengexyyHg 6arrax FBXoo.<br />

Yll syyHur oxeH yeocrop rx roanfin xoilryyp HyrarnaH, Typerxanr<br />

yncag xapbqanarAax 6afiee. Tep qarr ronoHryA HapbtH sapfiM nu Tyyn<br />

ronblH op\'lMoop Hyrarnax oaicax 6ononrofi10.<br />

tLAJos BESE. on some ethnic names in 13 th century inner Asia -


Xanafrp ailvruilu Aoropxr rynaHrilr 6yrcy renonryA ll€tp Hb<br />

MoHron Hyrarr ryper, yilrypbtH rop yrcyyA rorrox Oafican spr qnr<br />

MoHronqyyAbtH .qyH,q opx, MoHronxuH XanafipbtH HoroH osor 6orrcor<br />

6ononrofr.<br />

Ep us renenryA Hap MoHronvyypbtH AyHA Her 6yc ygaa yBaH qlrBut{<br />

opx Hpx MoHrorxcoH Hb MoAergor nM. Xlll-Xly 3yyHbt ann gafiHu<br />

ye4 Euucefi uopHril oxoH ypcraflutH ofi railrar ra3ap Hyrarnax arcaH<br />

r3n3HryA HapbtH 3apilM Hb syyH yparunaH, MoHronqyyAbtH 3axHpraaHA<br />

opcoH 6airua11. TspHrafr yp xofivnc xoxr4M XY-Xyl 3yyHbt yeA syyH<br />

MoHronqyyAbtH .qorop ronoHryA Hopsgpso ffBcaH 6afiHar2.<br />

XYll-XYlll 3yyHbt oxoH ye.q Ofipapurn epx 6apNrcaA MeH Anrafr<br />

yyn, Euuceil naopHurZ<br />

?xoH ypcraryyAaap HyrarnarL{ r3nsHryA Hapbtr<br />

gpxu.Jesn.qoo opyynx, ynMaap rsgHr,ril saptaMbr eepurin Hyrarr HyyntoH<br />

aeqpaag, xaaHA an6a 6apbAar HsrsH oror 6onrou 3oxr4oH 6afiryyncau<br />

6afiHa. XYlll syyxul oxoH yeA 3vyHrap yncuH rsnoHryA oror 4000 opqrM<br />

epxrei, ryyHh fi r 3axu pcaH 4 saiacaur afr 6a fi xegi3.<br />

Tr,rfi nxyy rgnoHryA Hap MoHronvyygrafr xfrranrqaH MoHroflxux,<br />

HoHronqyy,qHH yrcaarHu bypenAexyyHA oponqox RBcaH Hb<br />

u3AsrAcoop 6afiHa.<br />

KyPKl4H. TyyxrailH ffH3 6ypfifiH yeg 5afiran HyypbtH opLtuM 6onos<br />

oilHeA Cn6upnila 3apilM Hyrarr tynwa+V, KypbtKaH, KypKt4H, KypKaH,<br />

xopr (xopo), xopxoH, xypxyA (xypxag) rox yrcaarHbt Hopc rap.qa r lailua.<br />

Hauxnap cyAapr, rynwalt xoMoox ailuruila Hep y-yll 3yyHbl oxoH<br />

yecuiH xopor qBAanrail xon6or4oH aHX reMAornorAcoH axoo14.<br />

fynurauu Hap Hb Yll syyHur VeA Tefle (Traene) -rufiH 1g ailvruils<br />

FFr xoMgorAox RBXgo. Tep qan ryntAra+V Hap Tene ailurnila xaurrfrs<br />

xorig rang 5afiran HyypbtH yrraapg 6onoH 6apyyH raflaap Hyrarnax FBcaH<br />

6aina. ToAsrafr 6apyyH 3anraaH,q xvpttnc Hap cyyAar 6arixse.<br />

TyperN fi H OpxoH 6usr vtiln AypcranA, Kypbl KAH xoMosx ailr,tr uilu<br />

=l/brronuH Hyyq roBqoo. y5., 19/5. 5207.<br />

xypAoH MeHraH xoroocr.<br />

-ArnaH<br />

Xox xor., 1g87.<br />

-frpaA ran.206,<br />

ryyxoH cypBafix. Baa4afi, AnraH-Opnan, Op4oHs oMXrrsH rafinOapnae.<br />

Xainaap.., 1985, ran-1 32.<br />

llern'ropancxrafi.tl.M, o6 opxoncrurx r Esnceilcxnx Hagrpo6usrx naMnrHuKax "xypxan<br />

llr+rcrepcrea Hapo4noro flpoceeqeunn" Cn6., 1BgB. Ll-317. Ns6. crp. 100.<br />

IJ


Hop rapgarr5. 3Hsxyy KypbtKaH Hapbtr HaHXuaA cyAapr cyHxpyynaH<br />

tynrtaHt4 xoMooH roMAern3c3H 6afiua. Oepeep xsn6en, KypurxaH,<br />

rynuraHl xoep Hu Her afiurrfrH Hgp axes16. Terex4ee, KypsrxaH Hr yr<br />

ailr'trvils xHHXOHo usp 6yroy ryyHrfi AyyAnara4 rax ofipryynaH<br />

TaMAotnsceH xsn6sp, xaprH rynwa+n Hb HonooA cyHXHpcaH<br />

6ar7ganrafr axee.<br />

Kypuxau uap ryperufrH xaHT yncbtH sax!{praar gcopryyqerq rol<br />

erreegyygriH HoT Hb 6aixse. Tepnrair Opxou 6il.{Hrr yq KypuKaH<br />

(rypaau xypsrxau) xoMsoH AyppcaHaac y3Bon, roA rypBaH afrwruilu<br />

xon6ooHooc 6ypgsx nBxoo. 9yxarra Rrraap afirraraac bypgsx ffBcaH Hb<br />

o,qoo 6onron rogopxoilryfi rov.<br />

B.B.Pannoe Kypsrrau Hs oHeerNfiH ffKyrbtH eBer AsoAgc MeH<br />

6eroeg rcp yilryp, ryHryc xorir/tMor afivar 6aicaH receH 6on, f.B.<br />

KceHo$oHroB KypbtKaH Hap Hb ryporxcgH TyHrVc ailuar Gafiraag<br />

ABaaHAaa sKyrbrH oBet AooA3c 6oncoHl7 Toxoo.<br />

A. fi . Orna4nhKoB Kypbt Ka H Hb rypor yrcaaHbt ailmar 6afi caH 6eroo4<br />

reg opoormiH flKyrbtH Agogoc roxogl8. A.l-l.OxnagHilKoBbtH oHO caHanbtr<br />

6.P.3oprrryeB AoMxcoH 6afiHa1s .<br />

XapuH l-.H.PyrranHqeB KypbtKaHslr Xoprl (6ypnag) ailruartail<br />

a4nnrra+ xon6oxurr oponAcoH 6ailua20. Tr,rfiHxyy KypbtKaH HapbtH yrcaa<br />

ra pan eAree Oonron u.r u fi gaepnergeeryfr , n,ta praaHrail 6ailua.<br />

Xl-Xll syyxur yeuilH lyHgag AsrariH ryyxvgrafrH 6yreeng AypI421,<br />

rsManos. C. E. llar'lnruraKu ApeaHerrcpcrofi nucuuersocrr. M-fl., 1951. c1p.38.<br />

- EnvypraH. H.F, Co6paHrae caegexrfi o HapoAax, o6uraaulr4x a CpegHefi Asnu e<br />

ApeBHue BpeMeHa. M-n., 1950. I - I, crp.301, 348-349<br />

- Krcuep.H.B. Kuraficrue u3Becrue o HapoAax lOxxofi Cn6upu, l-leurpansnofi Asrn u<br />

,[anuuero Bocrora. M,, 1961. crp. 34-37<br />

tuH.H,Kogu,ur4H. K aonpocy o npoficxox(qeHuh eKyroB-caxanap. tzlpx. 1g2g. crp.6.<br />

f.B.Kcexo$oHroe. Ypaaxxai - Caxanap, O,lepxra no ppesuefr vcropvll flKoros.<br />

!{pryrcx. 1937. r-1, crp-199, 460.<br />

'"A.11.Oxraqxnxoa. lzlcroprn Fxyrcxoil ACCP. Fxyrran Ao npilcoeAeHeHue K pyccKoMy<br />

lpcyAapcrBy. T-1. M-I|., 1955, crp.294-325.<br />

'-6.P.3opnrryee. flpr,r6aixanue B cepeAr4He yl - Ha,{ane Xyll aera. ynan-vas. 1gg7.<br />

cro.6.<br />

]ff.ft.eynn""'1"a. flpr4ocxo4eHile xopuHcKnx 6ypnr. ynan-y4s,<br />

-<br />

1 962.<br />

B.B.Eapronug. Orqer o noe3AKe e Cpe4uoro Aeurc c uayvHofr qenurc,<br />

-"3anucru AH no ucropuKo-QunonoruqecKoMy or.qeneHurc', T-1. Nc4<br />

crp.110-111.<br />

74<br />

crp. 121.<br />

1893-1894 rr.<br />

cn6., 1897.


{yPlA<strong>22</strong> xoMoox yrcaarHbt HOp tap,qar 6afrua. Cygnaavrag ropxyy $ypr,<br />

rypH Hb yrraa xo6p eep 3oxuonA 6ara seper 3epeeT3fi r3MA3rn3rAc3H<br />

H3r afiMrilftH Hop rox y3soA ryyHt4ir xopn (6ypnaA) -rofr xon6ocoH<br />

6ailua23. TyxafiH yeA Syph, Kypr,l Hb ypbAbtH t{ypuKaHbt Hyrar Eairan<br />

Hyyp, ryyHilf oapyyH 6r,lesp Hyrarnax arcHbt AO3p OypH 6yroy xypr,il.ru<br />

xopH r3A9rrofr AyyAnarbtH xyBbiq oiponl{oo 1aitraa 33por Hb qHHrsx<br />

AYTHsX3A xYprocoH 6ononroi.<br />

Monrgn cypBarxfiA, Xopra ryrvsgrix XopranapAafi MoprsH rsrq<br />

eep!1frH Hyrar Apfir yc (Sairan Hyyp)-Hbt ra3paac Sypxan xanAyH<br />

XsF{rHfr yyn)-A Hyr7H t4pcoHA, rvyHufi oxHH AnyHroor fl3ryypbrH<br />

rioHronqyyAbrH tqo6y MeproH reprHfi bonroH 6yynrax aecaH ryxafr<br />

eryyncaH 6ailgar2a. Xopu xapurH 3aphM Hb XeHrHfi yyfiaHA HyyH HpcsH<br />

sHo \/frn eBAan X syykr! xodpAyraap xaracbtH veop 6oncoH roMoop<br />

6afrHa25. Terexeep xopil Hap X syyxg 6afiran Hyyp opr.tHbl Hyrarr cyyx<br />

Saixae. MoHron cypBanxrfrH Asepx 3aanr HbAyHAaA AsHfrx ryyxr{AufiH<br />

r3MA3fn3nr9i aBqarAax 6afr Ha.<br />

X syyHaac oxneH MoHror aiMryyA syyx 6onox eMHe ranaacaa<br />

xf,raH HapT rypstAex, ynMaap rsAHHr 3apHM Hb XOrUJ Sailran HyypbtH<br />

opqHHA oqh4( cyycHbt Aorop xopH Hap sBanllcaH 6afix 6onox pra.<br />

MoHron a4uryyaaA rfifrHXvy ypA ranaacaa uJaxarAcaH Kypulxauur 3apuM<br />

H5 6ac xOfiuJnoH, egroerqilH nKfrbtH Hyrar xypr1, sKfr HapbtH eBer<br />

A33AcHfiH 6ypengexyyHA oponqcoH oenonTof oafiAar.<br />

5r,rg vrHrsx y3ox4oo, Yl-X oyyHut yemfiH KypbtKaH HapbtH<br />

SypengexyyHA MoHron xorroH afrMar 6afrcaH 6afix 6onHo26 rscaH ypu4<br />

3pA3MrAHfrH qaHanbfr yryrZcrexryi 6qfiua.lOyH aryrafr q xopH Hap X<br />

3yyHbr \/eA Farran Hyyp opqHHA HyrarnaH cyycaH bafrxee,<br />

3apru cyAnaaLr rypBaH KypbtKaH Hap Hb rypor, ryHryc, MoHron<br />

!'rcaaHbl arMraac Fypasx oaficax r3xoo27.<br />

*r/.lvlirorgky, Sharaf (al) - zaman Tahir Marvasi, On China, the Turcs and lndia.<br />

-yrcjon. 194?. p-86.<br />

''- -i Pyunxqea. I-lpnocxoxgeHue xoprlHcKlrx 6ypnr. ynaH-yA3, 1g62. crp. 121.<br />

."\'c*rqnblH Hyyq roBqoo. y5., 1990. SS-g<br />

'-A Ovrp. XanxqyyAurx yrcaa-co6nuln xerxrlnA Xopu-ryr,,legnix oponqoo-',flpo6neuur<br />

r''.rcptAr1 H tryflbrypbt KoqeBbtx qr,lBfin!43aquH lexrpanuxofr Asr,ru' Totvr-I. ynax-yAs.<br />

21]C. crp.20B.<br />

"l- il.EryHoB. flpr,roafrxanuue B ApeBHocrH n npooneua npohcxoMeHhn bypnrcroro<br />

-<br />

:-apoAa. Ynau-Yqo. 1984. crp. 166,<br />

-<br />

262.<br />

i I-l.Eryxoa, llprabafrxanbue B ApeBHocrr4 u npo6nema nporcxo4AeHun bypnrcxoro<br />

.apoAa. Ynar-Y4e. 1984. crp. 166, 262.<br />

75


Xanafip ailllruilnAoropxrl rrypl+lt-i Hap Hb Aoop eryyncoH KypbtKaH<br />

Hapraft xo;rEoorofi bononrofr. MoHrol Hyrarr rypgr yrcaarHbt rep<br />

yrcyyA optxLtH rorrHox arcau Yl-X 3yyHbi yeA KypblKaH HapbtH 3aprMaac<br />

xanaripuiH ,qorop opx r/poeA KypKr/H oBot Vyctoc3n 6afix 6onuo.<br />

"CygpsrH qyynraH"-A MoH KypKaH xeMoox ailuruilu Hgp rapAar.<br />

tlnurrc xaaH rarlvyygail 6aian1ax r1eA KypKaH Hap ryyHrafi qoporr<br />

HOrA3H, Tycanx eBcaH 6ailsa2'.<br />

Cypaanx 6Nqilrr, KypKaHbr oilH arirvryyAbtH Hoprofr xarvr<br />

AypgcaHaac V3Bo.n, Xll syyHg rsg ofi tahraap Hyrarnax sBCaH<br />

6oronrofi2e. 3apnv cy4flaaq sn KypKaHbtr xanaipsrH Aoropxrl KypKHH<br />

Haprari aArlnrracaH 6afrHa3o .<br />

XX syyHur oxoH yeA uxspug-6ynraA HapbrH Aorop xypxyr (xypxyn)<br />

Heprefi osor OaficaH 6aftHa31. l4xepr,rg-6ynraA Hap Hb rop yeA MeH n<br />

Bafrran HyypbtH 6apyyHaap Hyrarnax 6aie. Ong AypAax 6yn XVpXyT<br />

Hb xypxyA 6yroy xypxap receu HepufiH opoc AyyAfiara, 6u.jnsr 6 ailnrail.<br />

XypxyR 6yroy xypxaA Hb xypxyH 6yroy xypxaH re4rufiH onHur xsn6ep<br />

6onHo.<br />

Ogroorufiu MoHron yncbtH Xoag afin,trunu !yyr, Menxxaipxan<br />

cyMbtH MoHron xonr ypuaHxafi uapulH Aorop XOPXOH xoMoox oBoT<br />

6yilr 6np ilnpyynoH 6yprreceH rcu32 .<br />

Xopxon Hb Aoopx xodp cyrr,turu ypuauxail HapbtH rornox oarrfiH<br />

Hor toM. 3ne ypuaHxafi Hapuu 6ac Hsr ron oBoT xu TyHXOH roru33.<br />

Xopxou, ryHXoH xodp Hs xoopoHAoo oprHeoc xyg yprnfra<br />

xon6oorofi FBcaH oBryyA ax.<br />

TynxeH xoMoox sn oarufrH Hop Hb egreerrfrH 6apyyu EypraagurH<br />

Hyrarr 6yil Tyuxuu ron, TyHxlrx pailonur Heprefi rapnbtH xonboorofi,<br />

yrraa Hor yr Oononroh. Xapnu roroxAoo, TyHxr,rH 6yroy TyHxeH uu<br />

aHXaHAaa yrcaarHbt nep Oafrraag ra3pblH Hep boncoH yy, anb gcagr.r<br />

ra3pbrH Hep 6aficuaa ryyroep Hyrarnarv oeruaiH Hsp 6onx eprexceH vy<br />

rgAor Hb o,qooroop ro4opxofiryil.<br />

lieu*rg-^A-prx.<br />

C6opur.rx neronrcefi. Torvt-|. xs-1. M-Il., 1952. ctp-77, 125,<br />

'"Mex reH4. crp 77.<br />

,lf.H.Pyunxqea. f'lprocxo4qeHr4e xoptlHcKux 6ypnr. ynax-vge.<br />

- 1962. crp. ZZ_123<br />

6.6.Earv6aea. K sonpocy o npoilcxoxg\eulrn 6ypnr-rraosronucxofr HapoAHocrr4. -<br />

ipypnrreeenenne" Ynau-Ygs. 1929. Nel-tl. (9-10).<br />

--Taixuyp,<br />

crp,119.<br />

Aroy4aiu ovrap, 6acyg xav6an4opxr,rilH cepxoe. Monronvyy4srn oerriu<br />

flaBnax. YE., 1998, ran.42-43.<br />

""MoH rer4. ran. 42-43.<br />

76


Xyg yprrfrH xon6oor xopxoH, rvHXgH xoep oBor apr L{aff Sa,rraLr<br />

HyypbrH oapyyH 6nenila TyHxNH XaBilap Hyrarnax 6afrraa.q, xcxfiHr iib<br />

xaMrAaa HYYAsnrsH, AnraiA OLrr,rx cyyraaA, eAreerh*H "1,,,,,'<br />

MeHxxafipxaH cyMbrH oprunH cyyrvAbrH oBor boncoH rox 6hA raaMar.r iar{-<br />

6afiHa.<br />

floep AypncaH KyP bl KAH (ryn ra raH), KyP Kt4 H, KyP KAH, XO PXOH<br />

x3Mo3X yrcaaTHbr Hop Hb yrraa Hor yr oafiraaA, ryyxhfiH f,H3 oypHfiH yeA<br />

eep eop rox[onAonA 6ara :eper 3epeer3fi T3MA3rflorAc3H33c onoH<br />

xyBiln6ap yyccoH 6gnonrofi .<br />

Kypurrau, KypKgH, KypKNH, xopxoH Hap Hb HoreH aAHn Eafrran ryyp,<br />

ryyHhfr Fapyyraap H?r ra3apr Hyrarnax flBcaH Hb roAHHilr xoopoHA Hb<br />

xon6oH ysexonAe{grvr6onx 6aiHa. Mex 3aphM cyAllaaqnA xoprd (6ypxag)<br />

dapbrr lrypblKQH Haprafi xon6oH y33x caH?n AsBuJyyncHililr eMHe eryvn€H<br />

6rnoe. Xoprr, xqpxeH HAp MoHron xonoop Fpb,qar. PaunA-aA-Ar,iH lrypKaH<br />

tapbrr MoHron afrM.ryyAbrH Aorop HQp opyynaH AypAcaHs4 33pr33c<br />

5o4oxyn, ryppaH KypbrKaH HapbrH 6ypsngexyyHA MoHron xonrsH afiMar<br />

6arrax FpcaH rox ypt ax gpAoMrAHfiH caHan yHAocroi roMoop 6aFxa.<br />

UAHKyf. frr uhu Hoproil oBor, ailMar ogoornfiH MoHror xonroH<br />

ryMHHfi Aorop MsAorAoxryfi 5ailaa. XaprH ofipaAyyAbrH AyHA LllAHl-AC<br />

xSMoox opor 6vprr9[AcoH Hb uaHK]fiafi xonooorofi 6afix rraaraAryfi ron,t.<br />

JaHKyr rs0rhiH c\/yn\iufiH - r " Hb yrraa MoHron xonHHfi onHbl -A- 6afican<br />

dcnonrofr. MeH uAHrgc reger yrufin oL{qhfiH -c- Hb MeH fl onHbl Hexqen<br />

€M. t1frMA on xq6p VrufrH uaHK(y), U:aur(a) Hb t1rufiH VHAoc Hb 6orHo.<br />

3,re xo6p yr yrraA Hor oailraaA, xoep eep Hexqen 3anracHaac 6ara 3opor<br />

3€pyfrofi 6oncoH Mer caHArAaHa. XopsB oHo caHan vHoHr4fi xyBbraft<br />

fon uranryr, u.r?nfac xoep Hb Hgr rapanrafi 6afix 6onHo. Onoo bugeng<br />

rf3A3rAAX oyfiraap, uaHrac xoMosx oFar XYI syyHbt yeA ofrpaAyyAbtH<br />

:3ropxh repeeqfiH ororr 6arrax, Xomyygurx HoeAbrH xapbf,aHA FBxoo3s.<br />

OipaAurx gn oBrufiH yp xofrqxc Hb gAreorufiH MoHron yncuH XoBA<br />

e;,LrrHfrH Mauxqn, Yeqru cyuurx 3axqrH xufrrooA Yec afiMrufiH gaBcr,<br />

5exnepex, VnagHrou, Xoeg, OuHeroBF, Onrril 3opot cyMAblH AspBoA<br />

-aDbrHAgTqp 69fiHas.<br />

]=:i.rHg-ag-ghu. C6opxr,rx neronucefi, Tor,,t-1. xn-1, M-Il., '1952. crp-77.<br />

":a:rabadra. Rabjamba Cay-a bandida-yintuguji Saran-u gerel kemeku ene metu<br />

:.ra r,llanbatqr. 1959. ran.3.<br />

--zi,x,ayp,AroyAafrH Ovup, Secya Xarur6anAopxrafrs Copxse. Mouronvyy4urn oaruix<br />

-,::.-ax. Y5., 1998, ran. 40-46.<br />

77


XIX-XX 3yyHbr oxoH yep XoegutH xn3raapbrH 3axqrHu ryH noeuut<br />

xouryy (oAoorrafis YeHv cyvr)-Hg 10 apaaH 6aficnu rypaB Hb uaHrac<br />

Hapaac 6ypgex 6afixes37 .<br />

lllaurac Hap Hb MoHron yrcaaHbl xannMar, oilpagyyguru Rorop<br />

H3n3CA AentspcoH oBor ax33.<br />

YflT. 3ns Hb MoHronxcoH TyHryc rapanrafi oeor 6ononroft. XYll<br />

3yyHbr cyyn yeA fixyrurH :yyu xecrufiH ryHryc HapbrH Rorop yfifHP<br />

xoMoex oaor 6yprrer6xeo38. Tep yeg yFrilp Hap 180 op.ilarr,r xyxrsfi<br />

6aficnaac 45 epx Hb opocyyAa4 OynraHu apbc sspor ycneresp an6a<br />

6apugar Oafie.CypnaaqilA ynrxp Hb ryHryc rapanraft oeor 6onoxsu<br />

Torrooxes3e. Tyynufi Hep Hb yrraa VFH 6ereeg ryyu Aoop ryHryc xenHuft<br />

onHbr Hoxr{on - rhp - rfir sanrax ynfy''P, MoHron xsnHufr onHbr Hexqen<br />

- A(r) - rfir sanrax, yflfi (yfiT) 6oncos renrgfi. Vnp rsgrnfir nepc 6onoH<br />

opoc 6rvurr yer xoMoocsH 6afiua. XX syyHur oxoH yeA SypraagurH<br />

raxopng-6ynrag HapbrH Aorop OyTA xoMeox oeor 6yprrergxagao. 3u9<br />

oyra Hb Asopx ynr Hspr,rftH opocxcoH xyernbap 6afix 6onox on,t.<br />

Xll syynur eqec Xlll syyHbr sxsH yeg Xanafrp uapuu bypengoxyyHg<br />

barrax FBcaH KyMCAyT, KyHKCAyT Hb MoHronxcoH rynryc oeryyA<br />

Oaftcax 6ononrofi, Cn6npr KyMKorilp 6yroy xyHxyrilp xoMoox oeor 6yftr<br />

apAoMToA unpyvnoH cygnaaA ryHryc rapanraft bonoxurr rorrooxosal.<br />

Tspxyy tryMKot-r4p 6yroy rynryrupbrH cyynqufin - rup - Hb ryHryc xenHufi<br />

oRHH Hexl{en OereeA yr Hepufix yH4oc Hb KyMKo 6yoy ryHxy axse.<br />

6ugHufi 6ogoxog, XanafipurH goropxf4 KyHKcayr oerilfiH nspufiH sxHr4fi<br />

KVHK Hu yrrafix yHpec, cyynvuiH xocor Hb onHH Hexqnurir paexap<br />

sanracaH xenbep 6afix n,tegHe. Oepoep xenben, Kyxxcayr xaMoox<br />

yrcaaTHbr HepufiH yH4oc KyHK Hb Aeopx ryHrvc oerhilH Heptafiu yHgsc<br />

lryHK(A) 6yoy KVHK(Y) -rafi yrraa Hor nsryyprafi yr 6ononrofi.<br />

ttA.Ourp, I-.MsHgc. O npoucxo4geHun 14 poAoBoM cocrage 3ax,.l4Hoe Monronscxofi<br />

HapoAuoi Fecny6nuru, -"SrHnqecrag !4cropr4n HapoAoB Cu6r,rpn e [enrpanuuofi<br />

f,suu" Hoaocu6upcx., 1993. crp. 280.<br />

'"6.O.Aonrux. Po4oaoi n nneuexxofi cocraB HapoAoa Cra6upra s XYll a. M., 1960. crp.<br />

523,543.<br />

"'Mes<br />

oo6.E.5u"6u"r.<br />

tena<br />

K eonpocy o npohcxo4exur,r 6ypnr-r,,rorronucxofi HapoAHocrr,i, -<br />

]pypnrheegeHue" Ynan-Yge. 1929. Ncl-ll. (9-10). crp.119,<br />

"6.O.Aonrux. PoAoBofi n nneuexuofi cocraB HapoAoe Cn6upu e XYll e. M., 1960. crp.<br />

2BO, 295, 323, 451, 461 , 462, 532, 545.<br />

78


TYPU. MoHron yncbtH Xos,q afrvrrfiH oongyyguilH gorop ropyy<br />

xoMoox oeor 6afiraa uaa2 fypVl - ruiltt cyHxr4pcaH gyygnara 6afix<br />

6onsoLuryfi caHar,qaHa,oop TVpl/ regerrei rocfler Hep ycrail oaor,<br />

ariruar ep raapanAaxryfi 6aiHa.<br />

Xouryy 6a 6re Hu 6aaxaH 6nqxaH xopoer ropyy rogor ax3ea3. Xepae<br />

on oBor Hb HoroH syfin xepeeHufr uapuhr 3yycoH roBon, yrraa ropyy<br />

oBorroH Hap Hb Aoop oryyncoH xopoo ruyByyr oHrou 6onrorcAblH yp<br />

ygaru 6afrx 6onHo. 3apuna cygnaavnfiH MoAoolcnssp, Antarin<br />

reneyrrfiH Aorop TOPO xoMoox oeor bafrgaT axaa. KaryHra rorbtH<br />

xeHgufrroop HyrarnacaH rop refleyrufin gyHl TOpO -rooc raAHa MopKtlr<br />

(nlepre4), qopoc, HafrvaH, roprynb (ropryyg), ryMar (ryrvrep) seper<br />

MoHronqyyAbrH Aorop en6er roxuonAAor oBryyA 6ac 6aftHaa5,<br />

Xlll-XlY syyHA MoHrofiLtyyAbtH 3apnM Hu gafiH 6afrngaauur sopsr<br />

ruaflrraaHaap 6apyyH rnfiu"r Hyy4snnscHilfi 3oporqoo Xy-Xylll ayyHbt<br />

AyHA ye4 ofipagyyg anrafivyygrafi sax 3afiraH Hyrarnax, regnrfi<br />

3ap4Mblr Hb opxltJoon HoroeH.qoo opyynax M3r33p epreH xapHnqax<br />

FBcaH 6rnee. lssp gyp,qcaH MoHrofl oBryyA Xlll ayyHaac xofrlu Ruap<br />

Hgr luanrraaHaap AnrafiH reneyrufiH Aorop opx, ryporxc.eH bononrofi.<br />

XapraH XanaripsrH HrnKaH oerfifrH ryxafi MoAos 6apnrrar brgoxg<br />

onpcouryfr.<br />

fisep eryyncau syrinsec y3oxyn, Nanafip HapbtH sapuM Hb opr<br />

qarr ofiH ait'tryyprail xarr,tr 5afiran Hyyp opt{Moop Hor xomr xyraqaaHA<br />

Hrrarnax flBcas 60nonrofr. Tepnrafi 6ypengaxyyHA 0fi rariraap uyrarrari<br />

oeor, afinaryyA opofiqcLoH Hb rr4Hrox yssx Hor 6apNrrar 60nN bafiHa.<br />

Tereeg u Xanafrp Hb opr Llarr MoHron, ryHryc, rypor yrcaaHbl oBryy4aac<br />

6ypangex rorrcoH xonrMor yrcaatail afin,:ar axos.<br />

tA.Ourp, T.,[r.rcax. Mouron yncuH e€flAyya. yE,, 1g99. ran. 66.<br />

uafrururlr tailn6ap ronu. Xex<br />

-XopuH<br />

xor, 1gg4. ran. 1575<br />

.rfl.fi.floranoa. 3rHu.lecxrfi<br />

-<br />

cocraa h npoucxox(qeHhe Anratiqee. fl 1969. crp. 24<br />

MeH rasa<br />

79


si,]lflt{RY<br />

A.OCHIR<br />

In this articre the or:t.hof has studied some.issues over Jalair tribe s<br />

o.igin of Mongolia's an. it.develoo"a-"i"?rn"ic division. a."oroi,rg ,o<br />

ili,illli:;ixifiil,"'<br />

a rr ibe whiih;*J; of mixed nations ir,u,'*,,.<br />

:1'aiil*ill11;i.i:,p,!:J;il1TTJi,#,-J;:,,*if*:;<br />

IIriUor populatiorr ,,.r,er.c tbi.rrrc_rI fry V""g"li,*<br />

80


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCI ENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.7<br />

x.rsPsJrEAgPAX<br />

MOHrOflblH XOtUyyAbtH rA3AP HvTAr 333MtUflHftH<br />

HsreH OHqnOr (XVil-XX 3vvHbr 3X3H)<br />

XVll-XX 3yyHbl oxoH yeA sNfir naonronvyyg MaHx yrcap o3norpox,<br />

reprfiH rycraap rorrHofloo anAcaH oMroHgnr ye roxnox 6afte. MaHx<br />

Hap MoHronbrH ynaMXnaflT 3acar 3axtaptaaHbt 3oxt4oH 6afrryynanrur<br />

eopqunx, xotuyyr MoHronsrH 3acar 3axhpTaaHbr 1lHAcoH serx OonroH<br />

xyyrbqnaH rorrooroo.q, nodg nsryyprHyygbrr ManxrfrH repHfrH ar6aH<br />

xaar,{ 6onrox, ToAoHA eopcgufrH o3oMlrnfl-xouyyr 3axilpax opx onroH<br />

TOXOOH TOMhNXOS,<br />

Masxuris xaaHaac Xanx gaxu xotxyyHbr 3oxr4oH 6afiryynanrulr<br />

an6au 6coop xynooH 3oBUoepq barancaH Hb xanxqyyA Aaraap opcoH<br />

1689 oHooc anb eMHo 1 655 osg xon6or4oHo. Anx MaHxnfiH Seep sacarq<br />

xaas XanxaA 6ailcaH 7 xou:yyn geep HoHoxyfi Yfisen notinur yAMbrH<br />

Tyrr,teHxeH cafiH HoeiHur xearyyH [aH3aH naMbrH essvu:nufrr rycrafr xoutyy<br />

6onron ssvx, Xanxbr 3yyH, 6apyyH rapr xyBaacaH 6afrgar. 1 680 onur<br />

XanxuH xaa,q xoegurH 3ar, Safinparrafiu XypeH 6envnpufiu qyynraHaap<br />

MaHxrfts uJyyA oponqooroiroop Xanx Monron 14 sacar xouyyrafi<br />

6onxee. MoHronvyyg MaHxng an6as 6coop Aarax opcoH 1691 ouur<br />

ffonoHnyypurH rJyyflraHaap Xanx 6yrg 34 xouyyrafi 6oncoH 6afrsa.<br />

Tr,rfiHxyy MaHx nap xoruyyr yAaa AapaanaH HoMx< onupyyficaap<br />

Hpc3H Hb MoHronl{yyAbrH 3acarnanbtH xyBbA Hor,qMon 6ailcau bafiAnurr<br />

oaA3x OoAnorstH ron qeM Hu 6orN 6afie. Mou Horeo ranaap, HOroHr<br />

ecar onr..tlrrpcouVuurucuilH anraH yprufiu uodg nsryyprHyyAaA 6yrnen<br />

6ur-u rorvr rexsg gnfrnsHx xocorr us rogopxofr opx MOAsn, ta3ap Hyrar,<br />

xaptnar apAbrr s:euu.r{ynaxryfrrasp MoHrong eepufrH Hodpxnurr 6ar<br />

Hor rorroox va4axryfiree MaHx Hap spx6uru.r rool{olcoH Hu rapqaaryfi.<br />

MaHxlrfiH xaaHaac MoHronurH uodg naryyprHyyAbtH ManxufiH<br />

repnfrH oruHe 6afiryyncaH raBbfla 3yrron, yHoHq 6afignurr xapran3aH<br />

xorlyy 3axnpax opx, raMra, qarilH nvHryyr urfirrau onroN 6aile.<br />

8l<br />

I<br />

I


14rir sxi-ise xoulyy 6ypufr ri Hyrrt'ttr 6aranraaxyyfi aH ra3pblr'i 3ypar,<br />

Hyrl,:;fi-i qeciair yfi ng';ynxce<br />

i l,rfrnxyy 6ara rasap Hy-iarrai xoLUyyA onl-xpoxblH xtlps3p MaJ,blH<br />

6enveepnrlH acyy,qar euHoxeec xypqaap raBurAax 6oncoH 6aliua. OpreH<br />

yyAaM Hyrarr Aypaapaa HyYA3nn3H ax ropx 6afrcaH ypbAblH 6ailAan<br />

xyMilr[ax, rorroocoH 3ax xfi3raapblH Aorop HYYA3finox Ooncon Hu<br />

xor"xyy onu fi pcoHroft xonOoorofi axee.<br />

XoLuyyusr Hyrrui*-t x-vn taaruilr HaputZevnaH 3aarnaH rolroox,<br />

xap-bflaT apA fipr3Al4irr ispxyy 3ax xs3raapaac rapaxblr xaryy<br />

xophrnocoH FBAan Mouio;t ,qaxb 333ri, xap-bfiarblH xapi/nqaaHbl<br />

xorxrnrnfrr HsH rYprorreceij 6ailHa. To,qpyyn>x xsn6en, Mosronutn<br />

xyy4nrariu unfrreup xap-bqarblr 333H4 Hb 6exsnx erex xsnOop 6onox<br />

xyuuftr Manaap AaMXyynaH banueep Hyrarr xaAax FBAfiblr ynarrl 6yp<br />

Hapuilcrau L{aHrarracaH xeper 6afie. MaHx Hap HsrsHT xyBaax orcoH<br />

HyrrnfrH saaruitr paaax 6a eep Hylarr opBon BaHraac xapq apA xYpron<br />

xeHNfir.l xapran3anrvfr roplor. x;rynvtftH saanrstr 6ufr 6onroxeor . L{fruesc<br />

qyxaMxvy XVll syyHut yeoc r!.loHroflLtyyAbtH arc xon HYYA3nnoH flBAar<br />

6ailpan aphnx, qaHAnaH rolroocoH 3aaT xfl3raapblH,qorop aMbApax<br />

6oncon rox y3ox 6onoxooP 6artua.<br />

Monronuru xotuyyAbtH rasap Hyrrilfin xeuxee nx, 6ara nHs 6yp<br />

6ar.ix bonoev gnilneHx Hb raHL{ Hyrarrail 6afre. Feren xodp 6a rYYHsoc<br />

Aooru Hyrarrafi xoutyyA qeeu 6onoeq raapanAAar. 3He ranaap Ynrop<br />

6onoxyiq Xanx MoHrorbtH xo.qoH xotuyyr aBq Y3cYY.<br />

XanxurH CeqeH xau atirr,trnfiH LlnAeH saHruilH xoLllyyHbl sacar noeH<br />

CaHxaagopxufrH eqer eqrNriil ye4 5yfip, XeneH Hyypblr xor6ocoH<br />

Opu.ryyH ronbrH oporr HoroH cyrvr 6afiryynxso, Xoxt4tul 1734 ounMauxufts<br />

sacar 3axrpraaHaac Aeepx Hyrarr ulnHs SaprslH xotllyygblr soxl4oH<br />

6afiryynx cyyflraxaA yr cyruniH rasap SaprslH Hyrarr xapbflanalqax<br />

OoncoH lailaa.l-exgee lzlngeH eanrilfiH xolllyyHblxaH en cyrranfir MaHxNfin<br />

xaaHbr ryMoH on:rilg HoM yHtxyynaxbtH ryrA 6apscaH xoM33H MoAYVnx<br />

6aftcaH ryn ryyHrafir LUyyA 6yynrax sypxneeryfr 5ailpar. l/lfiusec<br />

Masxxilu saxilpraaHaac cyMA cyyrq naM Hapbtr xoB33p YnAoox, xaphH<br />

ryynuil epreu rofipoHA Hyrarnax xap-bffar apAbtr yyn xoutyyHA Hu 6yqaaH<br />

Hyynrexse2. guHrex LlngeH aaHrNfrH xolllyyHbl n,le,qnmfiH uer cyrrarfru<br />

rasap XeneH 6yilpstH xapbqar urue SaprulH Hyrarr VnAox xoqopcoH<br />

'qaug*rr 6uq14r. MoHronbcKoe yfioxeHtae, l-]uucxoe 3aKoHoAarenbcrBo ArlF MoHronoB<br />

1627-1694 rr. M., 1998. crP. 18.<br />

'rxA. s.a-4.<br />

82


6ailua. MeH ryc xoLUyyHbr Hoe,qbtH AO3A oBer IyHqarrarir 1732 oupnac<br />

6apaxag ryvH14H uapilrbrr Xyng yynurH opoilA opr.uyyncaH 6oroog reug<br />

rYYHosc raAHa yr xouryyHbr eBer A3oAcr4fiH 3ypraaH yefiilr<br />

xeAeenyyncoH rypBaH xailpL{ar 6yxuil opluyynrbtH ra3ap 6ailxoo. 1785<br />

oH,q ra3ap HyrruiH r.u14Ho xy8aapHnanraap XynA yynsrr SaprurH Hyrarr<br />

opyyrcaH axo3. XoAilrl rfifrnr 6onos.r 1857 oH xypron ryc xotuyyHbtxaH<br />

Aoe.qcilfiHXoo [xapHnbrI xaAraflcaH Xyng yynaHA or-rr4x raxHrra yfinAox<br />

FBAan YpronxHncoep 6alr>xoe3,<br />

Tepxyy 70 opvnna xuAnvii+ xy[aqaaH,q Xyng yyrsrH opoft xaBbA<br />

eBor A3oAcr4fiH xyypuftr caxilH cyyrq xapbsar apAbrH roof rorToox,<br />

TOAHr4fi HyrarnaH cyyx ra3pbrH AepBeH 3axaA rsMAor-oBoo bafiryynx<br />

ra3pbrH 3ypar, HyrrililH qec yfinAyynx3o. 3Ho 6yxHutZr Mauxufix xaan<br />

3eBLUeepeH 6arancaHa nBAafl 6on uer ranaap 6aprsrH Hyrarr<br />

xapbffanarAax 6oncoH OpLuyyH ron 6a Xyng yynurr yraac XanxbrH Hyrar<br />

MeH 6onoxbrT, Horee raraap rsAr3op HyriyyAaA 6afrraa 6yil l4npeu<br />

3a$uilH xorxyyHbr x3cer ra3pbrr 6ararraaxyyncaH xopsr oM.<br />

fleepx 6apnvrag rynryypnaH CeqeH xaH afiMrHfrH l4ngeH BaHrilfiH<br />

xouryy Hb VH,qmH Hyrraacaa ragna Opu.ryyH ron gaxu cyvriH o3sMUlHn<br />

Hyrar, Xyng yynau Aaxb eBor geegcnfru oHroHbt xyp3o tocoH xoep<br />

x3c3r Hyrarrari 6aricau rox y3sx 1ailua. Tsp xoep xocor rasap Hb<br />

x3MXO3roop 6ara 6onoaq rycrail 3pxflex axiln yyporreil, xoluyyHurxaa<br />

AorooA sacar 6hee AaacaH saxilpraaHbt HorxilfiH u_rruxnfir aryynx<br />

1ailua.3n u.lrHxsep Hs lzlngeu 3acrv1fl+ xoruyyr Tyu:eer xaH afiMrHfiH<br />

Tyt-ussr xauur, 3acarr xaH ailvrwilu 3p4eHe 4yyporq BaHrilfiH xou.ryygrail<br />

aAHnTrax 6onox lolu.<br />

Xanxurx xaMrHfiH Heneerofr xoulyyAbtH Hor 6onox Tyulear xaHur<br />

xolxyyHbr au repeoxufi axnn tonloH opxongot Ap l-epoevru oror yHAcoH<br />

Hfrraacaa xon, TycAaa opul.qot. Xyyvxur AoMor npvaraap Spreuerufiu<br />

icBr4op Hyrarna,qar 7 repeevnH Hyriaacaa ofiH rapv xorlg syr nax 3rHilFt<br />

'oirbrH ra3ap ovr4x cyypbr.ilcHaap yr orrrfiH yymr raBfitAxgo.<br />

Teg 1689 oH roxoA naarafr 3rrafin rorbtH caB rasap oLtcoH 6afrcaH<br />

5ereeg 1782 ougrsgauir axrepx 6yil Hyrrilfir 3ypar, Lloc lyxnia 6onroH<br />

SaranraaxyyncaH axoos. TyyHeec xofiLil '1788, '1805 oHyyAaA Xypss<br />

:aigsrH rasap 6onoH Tyuser xaH, CailH Ho6n xodp ailr,riruiln ry[rJMsA<br />

- -:pen6appax. Llngs* sacrfiiH xorxyyHbt ra3ap Hyrar<br />

'€ : 4 y6, 1996 t-71-15.<br />

-t 5, nn-A<br />

'"-A M-9. a 1. xn-2103. x.187.<br />

x!,tn xq3raapbrH ryxafr. IIJYAM<br />

83


Tyc orruftH e3sMtut4fl Hyrrfifrl yAaa Aapaa x3n3flL{3H 6atancaH 6afrga16 '<br />

Ap l-epeovutn oror Tyuesr xaH aivrufrs fiaivr'rn eaHrfifiH xoLuyy,<br />

3acarr xaH aftrurnfiH Axaft sacrhiH xotxyy, cailH Hoes airurrilu Tyuee<br />

ryHr,ril xou.ryy, Xorcrennfru YpuaHxafi xoulyy, Opoc syr raBbcaH<br />

3pnuqanarrlt, Apxan6yypan xapyynrai eax HrfrneH optrlt4x 6aile' 3He<br />

orr:r 300 rapyfr opxreft rou ororr root{orAAol. Yr owuilr xouyyHbl roB<br />

Hyrraac roprYVH ssprrilu rafrx spxnsH 3axrpax 6eroeA ra3ap A33p Hb<br />

satcaH qonrofi xYH ygupgax 6aiae7 .<br />

Vpup evrHe MoHloii"lH Hoep nsryyprHyyAbln 33oMtlliln Hyrar<br />

xaHrafr, xeep, roerailr Aat"iHacaH yyAaM ra3pblr xaMapq oaficax 6on<br />

MaHxnfiH 3pxuj33nA OpcHooc xoiu.t xotuyyA ollult4pq, 6ara xeuNeesrft<br />

ra3ap Hyrarr rorroocoH 3ax xfl3raapblH ,qorop optl:l4x 6onxse'<br />

Masx HapbtH yr xflsraapnanr, Aor xypaMA 6ypeH oponryfi,<br />

eepcgr,rfrH ynaMxnanr 3px Honeeree auHrnaH 2-3 nytanart xoqopcoH<br />

xoLUyyA Xanx MoHroflA raB 6afrxss. fleep oryyncex xo6p xotllyyHaac<br />

ragHa 3acarr xaH ailuruilu SpgeHe AYYpsrq aaHrrilu xotuyy, Tyueer<br />

xau afiurrafiH 3opurr eaHrnfrH xorllyy, cafiH HoeH afiUrnftu FnLupenr<br />

gacruilH xotuyyr AYPAax 6onso.<br />

3pgsHs AYYporq eaHrhftH xotuyyHbl Ap LJJrapxreH ypraHxafr, Oaep<br />

llJupxreH ypuaHxafr orryy4 yyn Hyrarraa anruila an6a sanryynax<br />

yypsr.refi 6afte. Tyu.rser xaH afiruMfiH 3oprrr eaHrrfrH xouryyHut TyneeuNH<br />

oror fiapxaH qrx eaHrrilH xotllyyHbl Hyrar Tyyn TonblH ex, XoHrufix<br />

HypyyHA lafigar 6ereeg 6enrrscst-t MoAoo 3yHbl Llarr eepnilu afiruruftH<br />

RJp*t t{r4H BaH, Cyxurr eaHruilH xotllyyAblH Hyrrnftr gauxyynaH Tyyn<br />

ronoop ypcraH Hyrarraa aBqpax YHAcsH yypenefr 6afixee.<br />

MeH CafiH xodH aiurrfin Surupenr sacrhilH xollyyHbl t-to6g TarHa<br />

ypuraxxafiH xfl3raapbtH Xerri| xsrM,{hrh iln 17 cyu 6yxuil 3 oror ypnanxafir<br />

eaxrpvs, 3acarr xaH afirrlarr TarHutH YpuaHxafiu 5 cyt'l xaptnanalAax<br />

baficane eeprufir YYHA xaMaapyynaH ysex 6onox 6yfi sa.<br />

Xanx MonronblH 3apNM Hor xouyyA oroH HyraTTafi 6aftcnul ron<br />

yqilp uanTraaH, 3opt1flro Hb loyHbl oMHe ax axyiu xycen coHt4pxon,<br />

uaapAnaraac yygsnrefi lorr/|. Manx Hapaac roTroocoH xhjl xs3raapblH<br />

Aorop 6aprrgax 3eBXeH HyygnrafiH Man ax axyfi garHaH 3pxnox<br />

ffioo.<br />

tC.!4qlHHopbe, H.Eausparv. 3pgeHa syy xuilg 6a Tyuesr xaHbi xotLtyy. Y6., 1999. r. 148.<br />

'Mo"ron YncutH uaurup A3Br3p. l. Y6., 1997 r'197<br />

nxofrg turpo'" afrraruis ofrnnoro. yTHC. TBC<br />

84


Sonouxroil xoqopcoH xotuyyA 6ycag xoporqoor 3yfinchfir ryxafrn6an,<br />

anrui'u Max, Vcr3r o,qflon, MoA ryno3 3eprfiilr onx aBaxbtH ryn4 6ycag<br />

ia3apr eeprfru xapbqaHbt Hyrarrafi 6onoxurr sopux 6afie.<br />

l-expee xouyy 6yp rafrrr,r tycrail uyrarrafi 6afrx vagaaryfr 6oreog<br />

cnoHxuiH xyBbA aHo Hb 6apar 6onorvxryfi syrin 6afie. oprHra il yrcaat<br />

xaag HoegstH yp yAMbtH uoe,qslH ronrofincou qeeH xotuyyp n sn epxrfir<br />

3;onx 6afra. Tegreep Tyu:ssr xaHbl xotuyy, 3pgeue Ayyporq eaHrrfiH<br />

xou.ryyHbt A3oA eBor Hu l-epceHs xalaip xyurafixrafrH iyrraap xeBryyH<br />

"-cHoxyri yti:su, axMaA xoBryyH Au.ruxafr AapxaHbt ij.JyyA yAMbtHXaH rcM.<br />

MoH oacroc carraQaarafr 3aphM sacar Hoeg, ryxaillau CsqsH xaH<br />

ziuruiln l4ngeH sacrriu xorllyyHbt Hoeg cyyxsoqnoH eep xou.JyyHbt<br />

1'fiarr 6ara xen,txssrsfr 6onoa.{ o3oMrxrr uyrarrari bolcos 6afiHa.<br />

Tegreep rycrafi ra3ap HyrtyyAbr ax axyfrH 3opuynaflrrafr, saH<br />

,in raxunruru utunxrefi, uaurH cywi xninpnrtH 3oprynatrrafi reN<br />

z{vnaH yeex 6olHo. TegHsec ax axyfrH yfil axunnataa FByyflax<br />

,3.r50p rnyyrefr soHxHnx 6ais.<br />

XoLuyy xoi;p 6a ryvHsoc Aoolx Hyrartait 6ailx Hb xoeop xs4ufr v<br />

''.'.i i-XX 3yyHbr exsu yeurzH MoHronqyyAbrH ra3ap Hyrar eserrauLnufin<br />

-3r eBepMeq oHqnot ow. 3us 6yxeH Hu MoHronvyyA opr qaraac oproH<br />

.rii3M Hrrarr 6envespneu Hyrarnax 6afrcuaa xymMxrsH MaHx Hapurn<br />

-:.roccoH 3aar xff3raapr 6apurgasu, 6ara xevxesrasp 6onoaq yn.qox<br />

.r:qopcoH ypbAbtH ra3ap Hyrat sseMuJHnrilfiH xyBaapHflanrsrn yn6aa<br />

:5:?<br />

SUMMARY<br />

J.GERELBADITAKH<br />

A peculiai.ity of banrrer territory in ealqa<br />

r-:om the middle of thelTth century the "khoshr-rn"-banner had become<br />

...'. administrative unit of Mongolia, a situation confirrned by Manchu<br />

;:<br />

Srnce that peliod the number of"khoshun"-banners increased and size<br />

:' :"-.: :i,eir territory correspondingly decreased,<br />

This artrcle explains that "khoshurr"-banners ugually used to have one<br />

ii*::n but there were several "khoshun"-banners in ealqa which had more<br />

.-"l- :1\o territories.'l'his phenomenon is one of the peculiar features of land<br />

r:r :i \longolians from the lTth to the early 20th centLrries, and it shows<br />

r,-::.' -'f ancient land use division by nomads over extcnsive territory.<br />

85


STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCI ENTARIU M<br />

MONGOLI<br />

c.qonMoH<br />

PAE)KAMEA3AflEAI-|I]I,5AAHAMxAfrxnrrlqulgMoHronblH<br />

coEnA oPvvncAH xvBb H3M3P<br />

MonronvyygblH onoH MFHTaH xmnufiH ynaMxnanTafr coenutH ux<br />

eB caHr 6yrsexeg MoHrorblH 6n'arfiftH MoproAilfiH opyyncaH xyBb HoMsp<br />

yn""* 6tanse. TegHraft Hor Hb OrropryfiH Aanail xoMsox HoMblH<br />

Hepoopoo angapuJcaH PaSxarvrba 3an 6aHgraga (1599-1662) toivt'<br />

3nexyy erYYnonA Pa6xar'a6a 3as 6aHgugutH coenulH Vfin<br />

axunnaraar 6yxeng Hb'aat{ ysexnilr aopuconryfi 3oBxeH Hyygenugufrx<br />

6rvt+r ycruftH xerxfing rYynurfi opyyncaH xyBb ueuprfir Llyxac AypAaxur<br />

opongnoo. TlxrexAeo ryyHr'rft 6uqur coelurH yfin al,Knnnaruar uauilH<br />

*L"t'" nu yfin xoprooc aHruA aB\l Y3ox 6onoruxryft otul'<br />

paoxau 6 a 3an 6au gn ga <strong>22</strong> xnn [-{acr ut H opoHA (ry aep c. t-{) cypv<br />

MaAcgH ayilnee ox Hyrarraa upcHufi Aapaa rop xoBssp Hb<br />

AgnropYvnoxrfir oponAcoH loM' Tep6eep ]oyHbl eMHe anc xonblH<br />

't-l"ct"'* opHooc roex aBt{t4pcaH ulauHbl t4x xenreH cyApyyAaac 3H<br />

TgpryyH, xopgrqoorsl4 rocHeo coHroH aBq ualuHbl HoMnon cypraanuiltt<br />

aryynit't xuftraA ofinryynax, ynMaap cYcorr3H onHblr uauilHA opyynax<br />

gopunroop onoH rooHbl HoM cy.qpblr 3x x3tlH33 xepBYYnx 6yggstn<br />

uaulHblr MoHron xonoap AonropYYnox oponAnoro xrfix baficaH oru'<br />

Pa6xarvrba 3as 6anAraAa rop Ycel soxroxoocoo eMHe "3qrrfiH<br />

xoru"(Pha-chos) ( 1 642- 1 643), "Xyyrufi H HoM" (Bu-Chos), "Manurarra6yvt"<br />

trr,ru-ni-ur.u-' oum) (t o++), "6aH.lt4H xyrarrblH ryyx" (Pan-chen-hu{hugiu'l-rnam-thar)<br />

(64l reprnilr 3x xenHoo opqyyncaH Hb 0AYr03<br />

cy1affaataap TorroorAoog 6afiHa1 ' Taresn Aataary xyAaM MoHron<br />

'XtyecaH6anAau. ToA ycer ryyxrafr AypcranyyA' y6'' 1975' 'l?5-1?l;,.. ^.. ,.<br />

e.i.bu.",*rr. 3an 6augugulH opqyyncaH i-loftxt'tg AarhHHH ryyxl4uH oH qarunH<br />

acyyAnyyA. Xsn goxuon cyAnan 6oru XIY' Y5" 'l9B0 r<br />

#;rd; ganafi Pa6xarvr6a 3aa lauguAblH HaMrap capHu repsn x3M3srAox ryyx<br />

op,rre. Xeenen4 6anrrecos X.l-lonoo y5" 1967'<br />

86


, cr33p opL{yyfira xhfix 6aficHaa uilHo3p 6rvrr ycer 3oxr4ox traapAnara<br />

-apaB roAor acyynr rapHa. Tsreen Pa6xana6a 3an baHprga trlauHbt<br />

:3p roMbeo, roBA yrnnr 6ypyy xa3rail AyyAax, 6ypxnsr HoMbtH yrrblt<br />

raxyyAyynaxaac copoMxnoH, yrqroH opr{yyrax 3apqMbtr 6apruranN<br />

Eailcau 6onon xonToH cyApyyAaA safrnLuryfr rop xoBosp Hs 6yynrax<br />

laapAnafaTafi caMrapA, reBA x3fl33p 1ailpar rapHkl TaxHnbtH wuilr ox<br />

li3flH3e osoaqroli TafihrrlaH 6yynrax LUaapArara rynrapcHaap MoHrofr<br />

5i,t,Jfirr cyyphncaH ToA vc3t, MeH oHarxor, TyBo,q ycrrarin rannrvilr<br />

3oxrocoH 6onoe yy tox ysex 6arixa.<br />

Mes Horee ranaap [_.[acrsrH opoHA 6onoacpon oflcoH 6uqrnfrH ux<br />

\,3pT3A TyBsA X3n3ep HoM 3OXHOflOo ryypBt4x xaHArafa ra3ap aBq<br />

lzi,cuaac ox xonoopoo [uauilH Aorropvyrx, HoM cyApbr Hb opl{yynaxbrr<br />

:sDbcoH 6afrx..t 6onox }ov.<br />

Pa6xanl6a 3an 6aHgra4a HavxailxaMq roA ycrurir 3oxr4ocHoocoo<br />

ix,r3H ryyHt4ri soe 6raqhx 4ypnararir 6onoecpyiznax, 6fiqrilfiH xofi RpilaHbt<br />

/ -:tvfrr oripryynax, yrfa 30xuorbrH xsj-rH14fi x3M x3MX33r TOTTOOX Tanaap<br />

:r,rafT caHaa TaBbx, ryyHr,rfrrse aMbApanA x3p3rxyyflsH, opqyyncaH<br />

-:',i 3oxl4ofloo eepilfrH 3oxl4ocoH ToA vcroop 6r,tvyynx, baplyynan<br />

-apaax bafican Hb xoA xo,qeH :yinuilu cails ypuilr garyynxse. yyHg<br />

"-.,',.1bt eMHo H3rA, TOA yctvlilt ranur ycruilH xaMr o|oH [uaBb HapTaa<br />

leaH cyplax ynMaap l.UaLUHbt onoH syyH HoMbtr OpqyynaxAaa OnoH syyH<br />

-3tsc Hspod 6ile.tnsH AaryyrcHaap 3aq 6aH4r4ulH rox opr{yyfirbtH<br />

-'1sryynuilr 6yfi 6onroxes2 . Tuilnxyy MoHron, roeg xenrafir L{aAaMrafi<br />

::3:,,lulc3H, AopHbtH ux,6ara raBaH yxaaHA HoBTgpcoH oroyHbt oHAep<br />

-"JasxHrafr 60noacponroi xynryycrafir osnrrex qaAcaH Hu pa6Nau6a<br />

3a; 6aHgrgurH Mosronsrs otoyHbt xorxnNfrH caHA opyyrcaH roMooxoH<br />

r-"3o H3MOp 6arie. Xodpr, roArosp 6onoecponroft xyrr,ryyc Hu Mouron<br />

- izi rxaulLlH Aonropt1vnoxoA L{yxar yyper ryriqerrooA 3orccoHryfi<br />

:..;5iH tyH yxaaHbll xerxy\/noxoA eepcgrafrH xyBb HsMprlrlr opyynx,<br />

r,':.ion opoHA tuapblH ulauJt,.1H Asnropyyn3H, H1lyAnrlriH cyrvr<br />

:! 35aryyAbtr 5ailryynax, regreepr,lfru xypar HOMbtH AOr xaffr oau yilnrafir<br />

r.,:-'onqyyAsru axyil, corron 3VfiA roxilpyynaH 6yrsonqoop eepqnoH,<br />

r-,:4.:r HoMblH yHunarbtr opfeTreH Asrt3pyyncHssp [XapblH ualxHbt<br />

:e:tia rox oHre anctail MoHron ropx, 6yrZ 6onox ex yHgcrilr raBbx<br />

:-:-eepeo qyxan av xonborgonrofi rcna. l-ypaer, pa6xau6a 3as<br />

i:-;r,r4ulH 6afrryyncaH Or7pagsrH lzlx xypee*rri gepreg rxauHbt HoM<br />

' ,can6aarap. Mosron opqyynrblH roBqooH. y6., 1ggb. r. 50<br />

87


3OXHOfibif OptjyyriAai opvyynrbtH TeB, oprryyncaH HOMbtr Hb rapaap<br />

xyyna!. otttupyyfiax 6il,ise.t Hap, MoH xsBA AapX 6apnaH onujpyynax<br />

rloM xoBnoflNfrH 6apxanst ra3ap3 seper coen rytoox roMooxoH TeByyA<br />

OafrcaH Hb MoHrofl yrcaarHbtr coeH rereepyynoxoA qyxan Vypor<br />

ryiqerreceH nu. EapxaHbt ra3ap axLlrnaAar 6ap 6enrreger 6apvng,<br />

HoMbrH ycrNilr 6apgcttilnpor cfifirbopqHA 3opor rap ypqyyAbtH roM reB<br />

axfiflflaH x3,qoH 3yyH xyygacraft Luaulsur r4x xonroH cyApyyAbtr onoH<br />

MnHraH xyBb xyBilnaH, u-J14Ho 6ailryynargcaH cvM xr,rilg borroH cyffirroH<br />

onHbr xopetqoer,.{aHrax 6a;rcaH roguilryft rog ycruilH HoMbtH apBrlH HX<br />

eB caHr Oypgyynsx exneniafir rasbcaH Hs Pa6xaru6a 3an 6aH,qtagurH<br />

xofrv yegse ynAo3x erceH ooyHbt yH3r es 6oncoH rov. OHe reB Hb<br />

MonronutH HoM xoBnonrriu xorxrng rogopxori xyBb HOMop opyyncaH<br />

nrta. .Qepeer, 3an 6aHgngulH ynAcufrr Hb TaBbx xorxyvnoxhfrr sopuN<br />

6afrcas OfrpagutH yrra 3oxuorbtH xon 6ypengsH rorroxoA ryyHrafr<br />

aBbsacnar u:aBb Hap xaMTpaH 3yrrgrqr,q ,4xooxoH yypsr ryilLierrocoH<br />

loM.<br />

Pa6Narra6a 3an 6augnputH aMbA 6arix ye4 rog ycruriH yrra 3oxHorLq<br />

oprtyynrbtH 3oxhon ronnox 6aficaH 6on ryyurafr Aapaax yeoc luaBb HapbtH<br />

Hb 6taqceH xon u.luHxfion, oAoH sypxafr, aHaraax yxaaH, ryyx, npreHnfi<br />

yrra 3oxhonbtH HoM cyApyyA olHoop 3oxnotAox 6oncou Hb rqoopx<br />

opqyynraap AaMXilH sprHufi coeinr 3Hsrxer, Tyaeguix coenuru Henee<br />

Moxronsrs ran Hyrarr ryrx rapxax ryyp 6oncorr rcpuilryil MoHroflbtH<br />

ynaMxnaflT aHaraax yxaaH, rvyx, xon uilHxnor, o4oH sypxafiH xorxunA<br />

rYnxoq Y3YYncoH toM.<br />

Trinxyy Pa6xarur6a 3an 6aHgragbtH uJaBb HapbtHXaa xaMr yycreH<br />

6yfi 6onrocoH Oilpap xonr yrra 3oxuonbtH apBHH t4x caH xeMpet Hb qar<br />

xyraLlaaHbt ypr, gafiu caMyyHbt xen,q vnoMx xoMxooreep yporAcsH q<br />

eHger xyprgn xo,qsH MnHraapaa xa,qranatAaH upx ryxar7H yeuriHxee.<br />

ryyx coenurH repq 6onx yngxee.<br />

Tog ycrsep 6rvurgceu Aypcrafl Hu OXV-urn l.lJVA-uru flopno<br />

AaxilHbtr cyAnax xypeeneHrufrH can6apurH HoMbtH caH, VnaaH_yprafiH<br />

MoHror, Tl1BsA cyAflan, 6ygbtH cyg,narbtH xypeenenrlrfiH rap 6nvruen<br />

HoMbtH xenapef , EHXAY-srn Seexrs, Xex Xor, LllrruxaaHut HoMbtH<br />

caHryyA, l-epruaH yrcblH xsA xoAoH HoMbrH caH, vysefrs , fauu yncblH<br />

,U.tUVrsO. Mouron uogor 6apsrH Hov. Y6., 1991. r.75.<br />

fi.qorZxuncypen. Sypraa,q uogox 6apurH HoMbrH raBaH rapvrar yE , 1g5g.<br />

"Mongolische Handschriften Blockdrucke - Landkanen. Beschr:ben von Walter Hessig<br />

assisted by Charles Bawden. The Royal library Copenhagen. 1971.<br />

88


KoneHxareuur Sgss xaaHbr HoMbrH cau6 MeH Mouron yrcbrH Xoeg, yec<br />

ailuruiln opoH xyrrufir cyAflax n,tysefi, xyBb xvMvycuiln rapgeep 6onoH<br />

YHHC-rafiH rap 6uvrvenrfiH xeuper, LIJVA-r,lfiH Xen yrra 3oxr4onblH<br />

xypeeneHrnrTH HoMbrH cauruilu rog ycrurTH sOHAt 33p3r onoH ra3apr<br />

xaAranarAax 6afiHa.<br />

Pa6xarr,t6a 3an 6aHgrAbtH 3ox14ocoH ro.q ycot Hb qaruila<br />

uantapflbtr AaBaH Tyynx, AaByy cafis ran Hb xorxt4H 6asNux,<br />

Aoronrqonrofi syfrn Hb roorAcesp eHoer xypror xspsrnsr.qcosp 6arixa.<br />

lAilnxyy Pa6xav6a 3an baHgraga rop ycrnrir 3oxuloH, ryyunfrree<br />

aMbApyynaH, ofrpag xonr yrra 3oxhonbtH oB caH 6ypengou rorrox<br />

yxgcufrr raBbcHaapaa Mouron 6onoH Tee AsfifiH coenurH ryyxoH4<br />

rogopxoil xyBb HoMop opyyncaH nM.<br />

SUMMARY<br />

S.TSOLMON<br />

In this arlicle, the author that zaya Bandidha's "Tod Mongolian script"<br />

which is based upon old Mongolian script, also Tibetian and Indian transcription<br />

had created for the demanding concrete transcription to the Mongolian<br />

language from the Buddhist books, and for the rerigious tenninologies, ti6etian<br />

pronunciation. The "Tod Mongol Script" created by zayi Bandidha<br />

Namkhaijamtso originated oirat literature heritage and submitted definite conribution<br />

to the Mongoliap pnd Central Asian Cultural History.<br />

tc"t"logu" of Mongor Books, Manuscripts and xyrographs by warter Hessig assisted<br />

py Charles Bawden. The Royal library Copenhagun. .t97t<br />

X.Ilyecau6an4aH Tog ycer ryyr.rrarZ gypcranyy4 Vb 1975<br />

tt9


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCI ENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

fi.AAtljEAAPAX<br />

,,[Ap6A EAHANIIL,; i-i ropefl yEnnH HAMTAp-ff nryyncAH<br />

tuAut Hbt y3ec r3fl 3HT :j plqSH il ti H 3pl4xe,, x9M33X TYBOA<br />

CYPBAfl)K BULIV|T XVIfrCEg 3API4M AXhTNAflT<br />

Mo'ronsrs 6ypxan u.,auJHbr naprefi xyrarryyAbrH Her cafrn so6'r<br />

xau ailrtrnilu .Qap6a 6aHgur4urH repen, ve,qapaaJ]nbtH HaMTpbtr bnqcoH<br />

"TyrserrannfiH o3eH oqpbrr 6aprrv xrfrrse4 6opmoh6anpurH HynrMc qor<br />

rorefiAop AesA naM flapoa 6aupnp,a r3To.nr3f q<br />

AreaaH,{ofi xopAoH'ye6ancaH6orr ilx ropon yeurZx HaMrap, snryyncaH<br />

uauHbr y3'cronoHr ep4eHuft u opl4xo x'M'9rAOX opr.x14Bori" l,Khyab-bdag<br />

1!o-rje'chang<br />

dang ngo-bo


3ox u orq I yaca H rsrsrAa H 3a H oH oxyy 3oxr,1 orAoo Aap6 a6 an anpa<br />

HapbrH HaMrpbrr 6nvrxgee xraaay'papHar fyHraaxnru60 (1 575- 1 634)-<br />

r,frH "SHo rxor14riH HoMbrH rapnara" rrgya-dkar chos-'dbyung/,<br />

cyn,6axaruilH HoMbrH raprara /sumbaha' i chos-dbyung/, 3oy Aghurarfi iH<br />

HaMrap, Eor4 3oHxoaaruilu Eo4u rr,reprafrH 3opor (t_im- rim'chen_po),<br />

5ax'{r'rH Spgsxr,'rzH HaMrap 3oprooc ragHa 6n4eHA MoAorAooryilaailcaa<br />

qopx logoi roAor MoHron naMbtH 6il,.{csFt !ap6a6aHgragsrH xoep, rypaB,<br />

TaBAyraap rersoHrli HaMTa p 60rox "f-a rixau u ra rr raprarbr H Havrap-rr,rx<br />

Aanafr" , flaLugapxaa nuurvilu rapan yruila 6r,rvrar (bira_shis dar_rgyas_<br />

gling-gi 'dbyung-khuns ye-ge), "LLryree'Nri raper^r (rthen-gyidkar-chag)',<br />

3opor ryyxr/fru coHr,rpxonrofi 6yree nyypvt6r car,rrap LuHrnacHaa<br />

T.MA3rnex3e. 34reep rib MoHronbrH xyrarr xyBHAraaA, xypee xrfrgurrin<br />

RnaHryea flapba 6aHgupurn yAaa AapaarrafrH gypyy4, paulaaHruts<br />

xypeeHrfi ryyxrarzn qyxafl cypBanx xspornorAsxyyH 60nox Hb M3A33x<br />

bereeg xapaMcanrafi Hu ycrrargax yporAcoH roM yy ongoxryfr 6afina.<br />

EusraH flyacaHrofiorgaH3aH oHOXyy xa (kha) 6olag yl [ap6a6aHArana<br />

4<br />

fl<br />

a rpa rv 6a Area a H q o fr xop{o H,qoB (1 87 0 _ 1 gZ7 )_bt H H a Mrp bi i opyyn ca u ryX.<br />

3He ryxarTraa 3ox14oTrr "r-erenrer,r AreaaH,rofixopgoH4oe6ancaxoo oesp<br />

ryypBilnbrH o3oH MeH xegyri v ryyHrari MeHXyy rypBaH HyyqbtH HaMrpbtH<br />

oHq rafixanutnrr raprara HyfyyA Hb oHoxyy ryypBr4x yilnufru yrra MeH,,<br />

eepeep xen6sn, oHg 3oxxon us xe,qrfiraep AreaaHvofin*opjo*4o"o,*<br />

HaMrap ruoH xe4rri v !ap6a 6aH4ugsrH xo6p, rypao, raB.qyraap xlrrarrbtH<br />

Tanaap oHqnoH oryyrcHss ryxafinaH TOMAsrnScoH lailna. 30xttorqrarIH<br />

eryyrcoH eHre affcaac ryHraaBan, ryyx qaAtat Hu rogrfi n ropopxofi 6yc<br />

6rvur.qcet oMHex gypyyg[fiH*"" Hanrrpotr roAocroH luqaxnilr<br />

AreaaH'lofrxopAoHAoB TyvH.q 3eBfl ecHn ilr y pnpgnara6onrocoH Oononroil,<br />

YyH nyres xon6orpyyrx, uanafi .p4.rir* cyAnaaqfiA,Qap6a 6au4rg<br />

HapbrH frnaltyaa AraaaHqofiHXopAoH,qoB xyrafibtH HaMrap, r1son<br />

Oogponurr coHt4pxoH cyAanx acan 6oreeg ryxarinOafi Aoxrop<br />

C.l4purHHopoa "Apg ryrvHr,trZ apvyH ecoH opulaofi,,2 soxxonbrr Hu<br />

xopBvynoH, AoKrop raBX naMraH [1l.CoHrau6afip aHxAyraap xyrarr<br />

cogoaxana qbr H Ha Mrpaac roBqnoH opvyynx3 H ra r;rnyyncu r,,t fi r ren,tgernee.<br />

fl<br />

1<br />

'lap6a 6aagug AreaaHvoirxopAoHAoB. Ap4 ryvHr.rri aprayH dcou opLueofr. MoHron<br />

3l;:::: :l1ln.y:".r 6yynraa xoBnonA oenrrscgx C,lzt4Lrr.ruuopoe. yE., .1ees.<br />

!- vr^rxr4HHopos. Msprsr_i rvH l-ov_6oxae, Hor,,rv veprou 6axpu4a ,oep. VS. lbg,z.<br />

-lJi corrr'rn6anp. /lap6a 6aia1,up co4oaxarrrqJ/,taaaiH erwqr,,r corryyn. yE., 199g,<br />

i$<br />

9t


6yrqufiu xyebA oHoxyy 3oxuon Hb yH.qmH 3 xeqer, 4 6yner fyxuil<br />

17 :yfineec bypgsx 6ahraa Oereeg roxAoe 6u,q aoxnorvufiH xuilceH<br />

rypBaH xecrurtr Aorop Hb AaxfiH xapufirran 6yner syfin 6onroH<br />

xyBaacHaa Aypgaxbr xycv 6aiua.<br />

3oxuonurH ",4ap6a Oauguguru AooA AypyyAolq uJauJr4H aMbrHbt<br />

Tycbtr fiMap Mor 3oxl4ocoH 6coH" rscsn Horgyrogp xscer 2 6yner 4<br />

oyfinreri. YyHg,<br />

AHxpyraap. Xyrarr XarapuH opHoo uaulrlH aMbrHbt rycbtr FMap<br />

Mor 3oxr,tocou ticoH (soxNonurH 4 16ltanaac 1116lrcnp),<br />

Xodp4yraap. San6uiH opoHA luauilH aMbrHbt rycbtr ffMap.Mgr<br />

3oxr4ocoH 6coH (1 116l-1316lnn)<br />

leepx xodp 6ynrrafrs rercreng "l-erenrerq raMbtH repen<br />

AapaannbtH HaMrpaac Xarap opoH xufiresg Ean6a opoHA. ularuuH<br />

aMbrHbt rycbtr aoxHocou fi an,lnpau, l-ynanaugpa, XuasyHrana6en, Ean6un<br />

Xan6ocena AepBeH xyBilnraaHbt HaMTpbtH ToBLt aHx4yraap xocor<br />

6onofi"a xgMooxgs.<br />

"Qacr Tyaeg opoHA uJauJilH aMbrHbt rycbtr qMap MOr soxnocoH<br />

€coH" xen,toex xodp4yraap xocor Hu 8 syEnrefi. yyHp,<br />

l.l-{acr TyeegufiH opoHg 6ypxansr uaurH.qenropsxnrZH 6oLuor', (13/<br />

6l-15lalrang.)<br />

ll. Cau6aqrax6oxavagxa6a /Sems-dp'a chin_po bya,chad_kha_pal<br />

(15a-21lalrans).<br />

'<br />

I I l. l-yxraaxanqaH /kyn g-d g'a,rga l-mtshan/ (20 I aL2A H mnp)<br />

lY. Xarvr6axep 6n4on-og /brgya-ma-p at (20161-21lal rang)<br />

Y. HailgaH canxo4 lgnas-brtan bza n g-skyod/ (21 I al _ZZt 6l r anp,)<br />

Vl. Xa vr roH phH6o,.to L{ynrerrapapr'la /byams-m gon rin_po-ch e I (<strong>22</strong>1<br />

6l-23161'ranpt).<br />

Vl l. l-{opx AreaaHvofigor /choi-rje-'ngag-dbang chos-grags/ (23/6/<br />

-24lalranp)<br />

Vlll. Xyran Arsax.,rofixuxanqaH /rin-po_che,ngag_dban chos-gyi<br />

rgyal-mtshanl (24lal-25lal nnp) HapbtH HaMrpur ryc ryc 6rqxee.<br />

3Hexyy 6ynrrafiH Tercronq "Ouq rafixaruu:urrafiraac yVAcoH oHoxyy<br />

rarixarr,tu:urr [apnara. 3xe naenxyy rvvHes vagarvuftx u.ruL"",t- ynoMx<br />

r{l4M3rflOx, l-grenrsr.{ naMbrH Tepen yerafiH HaMTpaac {acrurH opoHA<br />

ualrlhH xnfiree4 aMbrHbt rycbrr 30x140coH AonooH xyBrnraaHbr HaMTpaac<br />

roa,{ reAhfi ryypahcaH xodpgyraap xscar"s. xeMosxgo.<br />

ony""u"r"n"r4arsax. 3pgeunfrH opoxr4. 11t6tran<br />

-Mer cy4ap. 2\lahan<br />

gz


"14x MoHronbtH opoHA tua[uhH 3pAoHO ffMap Mor AOrropcoH ecoH',<br />

xsMoocoH ryrraap x3c3r Hb 5 syfinreil 6eroeg yyr-rg:<br />

l. lyecanco4oBxaMq (2516l-3T l al ranA).<br />

ll. [-yHraaxa r,tq (37lal-4l 16l rcnp).<br />

lll. Ilyacarr oN46oxaML{ (41 16l-47 16l ranA).<br />

lV. f yecaH rr7BAOHBaHqyr (47161-6llal rang).<br />

V. XariAaecaHAaHXaMq (61lal-6416lranA) HapbtH HaMrpblr ryc ryc<br />

6il,{xoo. 6ynrNfiH rorcrenA "XrasyH4av6urH ropen yehfiH HaMipaac<br />

3H3xyy MoHronurH opoHA ee,q 6oncoH ,q33A TaBaH rSroSHTHHfi<br />

fafixaMlUilrr rapnarbrH HaMrap - LAx Aanai, xsMOOXOoc AonropyyroH<br />

eryynmH ryTraap x3c3f"6 X3MO3X33.<br />

"finryyncaH uiauHbt y3octonsHr opAoHr/riH opt4xo" HaMrap<br />

3oxHoflbrH ror aryynra Hb SypxaH 6aru.lr,rfrH afinAcaH "txa[uilH-3pA3H3<br />

yMpaac yMapr.q3nr3pH3" x3M3ec3H eulH oHonbtH paryy XyrarTbtH opoH<br />

xoMo3x Suerxer, 6an6a xrrireep LJacr TyesgeA xyBr,{ncaH '1 '1 xyrarrurn<br />

HaMTpbt r roBrloonoH MoHrong xyBrrflcaH ffap6a6angra4<br />

fyecaucogoBxaMll (1 632-l T0Z), IlyacaHryHraaxaMq (i 203-1 236),<br />

lyecaHrorra6oxaMq (1 732-I B 10), IyscanryeA'HBaaHq!4r (1g0g- 1Bs2),<br />

Xaigaacarrr4arlx(aMq (i854-1870) HapbrH HaMrap, uaurlH HoMbrH yEn<br />

xepruir AonropoHryfi eryynexeA qrrnorgxes. VuurexAoo xyrarr<br />

xyBrntaaAblH HaMTpbr 6rvgor ytaMXnanr 6u.anerailu Aaryy 3oxHoxoo.<br />

3xexyy 3oxLlon Hs ,[ap6a 6augrag xyrarryy.qbtH HaMrpbtH sepsrqse 6ac<br />

6ypxHsr ti.laruHbt ryyx FnaHrysa Xyll-XlX 3yyHbl MoHron opoHA ryr3H<br />

AOnropq, ror y3on cypraxyyH 6oncon 6yg4rasrvr, ryyurafr ryyx, coenurH<br />

yiln sBL{, MeH Llar vehfiH 3apfiM ryyxoH xopor fiBAan, Mosron _Tyae4lrfiu<br />

lualuHH Coenurn xaphrqaaHbt Tyyx3HA xonoorAox qyxar M3A3O<br />

6apnrr,lryygutr aryynx 6yrZ Hs coHHpxon rarax lailua.<br />

_<br />

3oxronbrH aryyntbtr roApyynaxbtH vy,qH3oc XanxbtH Aap6a<br />

baugrp HapbtH HaMrap, uJauJhH HoMbtH 6onoH rop ecuur rVyxoHA<br />

xonoorAonr uJr,iHofloT 3apHM MoAOo 6apuursrr Taraap coHt4pxyynbn.<br />

Tyc ooxuonA aHxAyraap xyrarr lyacaHco4oBxaMq opx Oannar<br />

x3M30rA3x rar 3M yxop xt4| ( 1 937) TyueHxeH cafrs soeHsr apaBAyraap<br />

xeBryyH llJrHaparcag [J.Japsa AaFH xyH railxuilu uyrar XaHra,ii'*uno,<br />

XaHx xeueex rasap /xoxlurH MepreH ryHuri xoLuyyHur, o4oorufiH<br />

Xeecron ailprrailu Pauaaur cyMbrH nytarr ryluMon EH gaurn v6aLru<br />

3aHarrftH rep 6yng MoH.qoncoHz rox eryynx loailua.<br />

;--- 'MeH cygap. 6416lran<br />

'MeH cy,qap. 25l6lran<br />

93


Tyyurir "6aTaacaa yxaaH mproroH, HoMA ,qypratiu ryn 6rvNr ycer,<br />

y'-{iunarbrH onoH syfin HoMyyAbr rotroox, cyAap rapHfifiH ecslr yxaapcaH<br />

6nnur aBbffacr x6BryyH 6afrcag" reeg rrftn y,lnp XanxutH Hodg Tyaegeg<br />

onq sapx 6arivraH-SpgeHe flyacaHvofixuNanqaH (1 570-1 662), panail<br />

nana flyncaHxaMq (1616-1682) rapryvroHA HapnfrH ropopxofi<br />

ainrracaHg, req "SypxaH 6arrurfiH veA 6aficau Ear arv opHut<br />

larvnpaHrufrH xyBunraaH MoH" xoMOgH roApyynau 6oLuor Y3YYneH<br />

coepxcoH axee.<br />

IlyecaHcopoBxaMq xeBryYH 6ypxaHul uaunH genrspeH l-{acr<br />

TyaegrafiH opoHA LraufiH Hotvl RMap Mor oputt4xyfir ononroo coHcox,<br />

6ac ypsAutx cafin xycnrfrH 6apnngnarbtH Ypoop uon rufru.t oAoxblr HXoA<br />

xycoMxnoH 6aficaH ryxail, n,toH SpgeHe 3an 6aHgupa lyecaHnspeHnsft<br />

nyros 6re rarufiH HoroH ye, TopceH Hyrar opoH v ofrp, Hac cYYAop<br />

6araac yvpaH 3onrox corron caHaa MaLrJhA uaApbtH Aesp xodyn xyrarr<br />

xoMoorAoH 3anarAaH 6aicau ryxai coHttpxolroti oyfrnniir orYYnxoo,<br />

Tnfrn HsreH yyn3axAaa 3asutH rorooH 6eep "ra Llacr TyeegrtlH opHoo<br />

nviap 6onoeq oAox, uauilH aMbraHA ryc 6apuH Lipox xoporroti xoltssH"<br />

caHyynaH cypraMxhrcaH rox AypAXos.<br />

Tepbeep 17 uaxailgaa [acrutr eopua 1644-1677 ou xypren xopt4H<br />

rypBaH xhn ulaBfinaH cypanqax 6ypxaHut [IlaurHbt HoMnofl, caxiln<br />

caHBaap Aor xanrr xrt{osH cypanqaxbtH xaMr ,1x, 6ara raaaH yxaaH<br />

6onoH cyAap rapHrfiu yBilAac Houlonutr,Qanafi nana, EaH.{t4H opAoHo,<br />

Xaruuangarea, l-anxyyp 6a Xau6axaMq, Te.lilHaraaaHnogofixaruq,<br />

[aprury uaapau6a flyacanvofigor, XaHxaa xyrarr AreaaHqofiAor,<br />

XnAu.roA AreaangaHsaHnepeHnefi, 3an 6aHgnAa flyecaHAapenneil<br />

rspryvroH MopreAoop xerflYYnoH onoH nYH BaH xYprsx cyAnaH<br />

reroopcoH 6afina, TrfiH '1 5 xunnfiu ryplu cyAap rapnrfin yxaaHbtr ynaM<br />

rynsruipyyneH "yfrnuilu, flBAnbtH, 6Rcanrax, xanaqaLuryfi<br />

6ncanrax",qepBeH yHAocr cailrap MoproluHX, flxacstu HX epeeniq onoH<br />

uspregnfiH AyHAAaMXaa 6apuN, auru gan6utu nxaapau6a qofibtrrerc<br />

caftn xyprcennfir naurapr 6axgaH eryvncoH 6afiua. Tep yeg,[eeg 3an<br />

opxur flap6stu r.icnut ron xuilp Mauxap l-aH4aHpapxaanrH xuilpuilr<br />

HyynroH cyypbrxyynx, ropryyH xam6utr EaH.1tlH op.qoHooc roMfinoH<br />

TyuaaAar xypar'rrafi 6onoeq r3p YeA lJ-lrpeer naMaap xeHnfrr q<br />

cyynracaH xopnorAoH Hac 6apvrxaap 5ailpar 6onNee.<br />

l4firvrA SaHqr,rH op,qoHo lanail flaMA ryc xuitpnila uilpoaHA cyyx<br />

opAOM yBil.qacr naMblr roxooH ToMfinoH afin4axutr xycqga.<br />

94


Taagyraap Aanailnav fiyacaHxarvq (16,1 6-.1682) Tyae4riH epgerr,r<br />

L{aAan rorc onoH xyrarr Hapaac 6yc xapr* eprHui HowurH calix<br />

6 apu n pnar ar MoH ron xyra n !ap6 a 6au pupaco'oexa rra qur u reree' u fi r<br />

coHrox, ryyHA "rypBaH cypran rererAep afin,tar caasrn Hon,t 6apr,rrv flap6a<br />

6aH4r4 Llopx" xoMoox qon, 3ap.nr4r 6uraur, raMra conruEr co6pxoo4<br />

ua pbr H lt:au H bt,Qa p6a xwilpep xavtlaap 3afi paxbt H nyHAoH 6yyniaxae.<br />

leepxrafrH rsrssurfr tufru ailnpcaup,xsgurt qenee afinrracaH 6onoeq<br />

3eBUleopeoryfrH yvup AorAyraap xav6aap 3aflapLloo.<br />

l-aHgangapNaarilH xuhpuiln xan6a lailxpaa HoMbtH opAsM pr4A<br />

yBfiA.aap ynaaHbr [ua[JHbr erv3'p Xyrarr naM HapbrH xopnonblr<br />

xapilynaH, [ualuHH aMbrHbt Tycbtr aryy Aorrsp 3OXt4OCoH yqfip TyyHssC<br />

xoriul naosron !ap6a6anAu4brH opAoM yBhAac ns {acruiH rraspie4nriu<br />

AyHA yfiaM ryrox, anAap xyn4rofr xyrarrbtH 3HHAaaHA xyH.qnorAxog.<br />

[ap6a6aHgug eepniln 42 xacnurxaa uap Mopt4H Nran (167g oH)<br />

Monron opoHAoo Hyrarraa oroH sanapq, Top qaraac Hyrar opoHAoo<br />

uJauJrH HoM Agnropyylex yfrn xoporr 6ue xon corrafloopoo [uaM,qaH<br />

3yrroxoo. Tsp uaurlut reguilryil roprriH yin xeperr opofll{coH,<br />

-,yxafin6an, XypsH 6envxpnfiH qyynraHA Tyasgnrin flanafi nana,<br />

MaHxriH 3Hx-ArraranaH xaaH HapbrH 3apnilraap xuesyH4arra6a xrrarrbrH<br />

sapnurvtil^ ry.,,M3r33p opoJlL{CoH FB.qafl coHr4pxon rarax oariHa. yr<br />

naurapr Xanx MoHroflL{yyA ManNng garaap opcoH ranaap epenxurrigee<br />

6yca4 rofi ron cypBanx 1u,arnilu aAun eryvncon 6onoe\t 6ac regnfr n<br />

qyp4aaryfi ui,Hsnor M3A33 oaprn,'rurr r3M.43m9c3H oafina. Haurapr<br />

i-an 6apc xunuilu HaMap y ,Qanafi naMblH TeneeHeo fangaH [xupoor<br />

xyrarr Y Areaarnogofixarr,'q xrriras4 floog Tyaeg"r" Xa,_.,*uu *-yra,-'<br />

AreaaHvofrpori6ancanbo xo6p,,Qesg Osx_Anaralun *"un"ra Ap",<br />

anHXaH aru6aH repryyrurarZr 3apx hnroocteec Xypen 6snvup xsMoox<br />

:a31pr Xanx, Oripa4 xorZp vyynraH qyynan. OHexyy 6orp I<br />

JapbabaHguga. soxl 6eep nrr ""i"" "rp<br />

xypron n,teprelraftH xypooHA<br />

xypv SseH xaaHaac aAilc xyprox Malu Aoltop onoHraa sonrox, 6o4u<br />

neprfit aMranaH aBnara (lam_rim ,khyer_bde), ,,OroyHr<br />

q";;H lr;"<br />

-ioMnor 6ycgurH eypxHrafi ryc (blo_sbyod rnam _bshaO gzhan ptnn<br />

"nying_<br />

co)",. "3ypxeH rypBaH yrrbrr xernex raBpbrH yuep (Snf ing_po aon f .u*_<br />

gui khrid ga-bur chu rgyun)',, ,,3ypxeH rypBaH )rrrbtH corroxyrix gapaanan,<br />

:aruaaHbr yHApara (snying-po don gsum -guidnugs<br />

-gyun)"<br />

rim bdui_rtse,lshu_<br />

r3prvyroH qaa3blH 6ouro rraeu xai[na""rir rox Ou,;"a.<br />

"ryynx<br />

r.'leu cy4ap. 3Slahan<br />

95


XypsH 6snv*pr cap rapyfr 6onoxog fianail nanr, 3Hx-AMraraH<br />

xaa H br sap nur uilu na ryy,4a p6a6aHgNg 6yc,qsr r ailnpan cypra MXrncH bt I<br />

eproH AsBlriyynx, sapfi rlrnr.rr garan naep4oxnrlH Tycbtr uxo,q AenrepeHryil<br />

oryylr)K, \iyynraHbr yeop 'ivvHA "SpgeHe coqDH ur.tpeer flap6a6aHArAa<br />

qopx"(erte-ne tshe-tsheng shi-re-ke-thu'dar-pa panti-ta shoi-rje) qon<br />

xurlrseg gapx (dar-ha) coeipxcoH"e rsN roMAornoxoe.. MoHron<br />

xyrarryyAbrH Aorpooc 3eBXeH fiap6a6aH4ug Cogoexarvrqap Hodp<br />

n3ryyprHbr oHqrofr coep;:ln 6oncor gapxaH opx onrocoH nu coHupxonrofi<br />

6apun,tr ou. YyHnfir L{..;-iir-jull rtyygnmfrH coen upreHiunuiln uuilrr'tvthu<br />

6yreq, r,naHtyna fiaMbrH AetsxpaahA rapcaH oHilnorrofi xonborgyynx<br />

spxayfix ranaac Hb cygraBan 3ox!4Ho.<br />

[ap6a 5au1uqa Cogoaxauq cyrra 6afiryynax ra3ap coHroxoop<br />

CsneHre rraepHufi ypA 3axaap 6onroos 6ailtan HoroH xoHbr.{HH eBreH<br />

14pmH,q ryvHooc yr ra3pbrH riepuDir acyycaHg "Vrraan" xeussxyilg 6ensr<br />

perubepen cafiH soxnngox LrauHbr yrryynbr eHg yfingae. t4psegyfrA<br />

oHo ronblH ypp syruilH yynr-rbrH 6sneep uaur.tH t4x Aontoptlo rox<br />

3apnilFflaaA roHA cYM xr,rip oailryynaH xypafl HoMoo 3xn3H "Eogs<br />

mepnfiu sopor" cyApbrr qgoxoop HoMnocoH rsxoo.<br />

,[ap6a 6anpupa Copoexauq apsaHxodpgyraap xapHbt xap Mopt4H<br />

xun (1702 ouar)-uilH ropryyH capbrH wtuurtu 14-Hp xapaH 3ypraaH<br />

HacaHAaa raaflan rercceH ranaap oryynx 5ailna.<br />

3oxror.r "oHgxyy xyrarrbrH HaMTapr MauuA rafrxau, onoH coHt4H<br />

6ailraa 6onoeq, rep 6ypnir Onquxeec ryAronsoH n,tspsxnfir xycBooc<br />

MoHron 6uvreep ryypBucaH gsnrepsHryfr HaMrpaac ysex 6onuyi"10<br />

xoMooxoo, [ap6a6aHguga AraaaHvoilxopgougye 6eep CogoaNaruq<br />

xyrarrbrH HaMrpbrr rogopxoil oryynexrfrr xyccoHoop 3oxhorq "3yyH<br />

qurraruilH YHAoc 6oncoH gsnrepsuryfi HaMrap rsptyyrHosc" ruilHxyy<br />

ToBqoonoH 6uqceH axog. Tyasg xonoop 6u.{coH, "CarIu orr)yHT<br />

Cogoaxana qbr H,qonrop H aMrap, M oHron 6u,ar ui^u L{aAU t, cy€rr opoxyfi n<br />

ofloM, otoyHbrr rrfiryynerv xoonoftH qnrurxfir uyroH yfingex Aonrop<br />

HaMTap xoMoorAgx opur14Boil"11 xoMoox HgreH HaMrap Xeacren ailvruilu<br />

Pau:aaHr cyMbrH r.ur4Hoop copr$H 6ailryynaap 6ailcas xnriAeA 6ahraar<br />

tttuuuit 6ne u:NHxrnreeHNfi axnaap fiBaxAaa 1998 ong y3gx roMAornan<br />

xrfrcsH 6rnee.<br />

ffi<br />

''Mex cygap. 36-3716/ ran<br />

""blo-bzang bzod-pa rgya-mtsho dpal-bzang-po rnam{har chen-mo sog-yeg-ma rtogs<br />

brjod dad-p'l'ajug ngogs blo-bsal mgrin rgyan la gzhi byas rnam-thar chen-mo<br />

b'zhes bya-ba bzhugs-so" !aLuAapxaanuH (bkra-shis-dar-rgyas gling) xui4uiH vogoH<br />

6apurx xsenen.<br />

96


Tyc soxrong [ap6a 6aH4rgurH Aapaa,qapaax AypyyAilfiH HaMrap,<br />

3pA3M coHHH rafixaM rxt4A yBHAacblH ryxafi xyvpHoH orvyflcsH lailua.<br />

CogoaxamqblH uaBb, erfierfir7H os3H XyptaarfifiH rop 6yng ycau en,t<br />

xoHLrH xfin ('1 703)-rfiH MoHroflbtH ropryyH capbtH unHufrH 15-Hn<br />

MoHAonc3H xeeryyHrfrr 6aru nav flyscaugoHAVr, XaMbflHAopx<br />

ropryyroH HFnxbtH FBAan yfin33c eHrepeox, 6enre nyres rorenAep<br />

yurtrp tyxahnaH TYBOAOA ovHX, FrryyncaH epr i [{anari napt<br />

l-laHsnHxarraq (1 682- 1 7?), Sanvr.rH opAoHo flyecaH-Ourn (1 663-1 237),<br />

qofixtaH HyryyAaA MaHAaJl 6apux ynoMx oA oAron eptecoH.q ropxvy<br />

xeBryyH [ap6a 6aHgraga CogoexarvtrlbtH xyBLtnraaH opron3oo yryri ven<br />

xoMoox, fyecaHryHraaxaMLl xoMoox anAap, xepot t"uyrooH, Taxr4rbtH<br />

ruyrgoH, aAtACTar utyrooH, onAoB caxuyc 3aHrua xNfrrssg "SpgeHe ceqen<br />

llJrpeer 6augupa qopx" qon sapnrruilH xyyx, ,qepBenxuH raMra<br />

coepxconl2, Tgp xyBhnraaHA eBreH xfrarr 3ar 6aHpr,rg flyacaHnepennefi,<br />

OHgep rorooH, XaHxaa xyrarr AreaaH.lofi4or-i, TyraH rorooH<br />

AreaaHqoixaMq 3opor xyrarryyA ryxafrnax HoM epAoMA ulaMAyynaH<br />

cypracHaap MalxHA MoptoH HoroH 6oncHbr eryynxso,<br />

ll [ap6a 6aH4raga flyecaHrynraaxaMqaac oxnoH Aapaax AvpyyA<br />

Hb "MoproH xaM6a SpgsHe qoqoH rx14poor 6augraga qopx" xoMoox qon<br />

xsproM1/frt qNa6a ecnonbtH rqaryy 3arraMXraH x3porrox, XuesyH4au6a<br />

xyrarr, 3aRurH rereogrfi xyBlnraapt xfifitoaA wsH l-aqrn xyBhntaaH<br />

3opor ryBoA nau uaprafi xapfinl{ax, lzlx xypse, 3anuru xypas bonoog<br />

LlacrurH [au":unxyHbo 3opor xilfrAoop opror Meprefl ruauJ14H HoM vfirAox<br />

RBcHbrr 6aprn/lr AsnroH ervyfixss. [ap6a6aHpHAbtH rofl xyp33<br />

,laugapxaa nuu xui,tguilu 6yreq, 3oxuoH 6ariryynanr 6onon rVyH14fi qaM<br />

6yxur Hb yHAcoH,qoe TyeegNiH laLunxyrrr6o, Cepa, 6apafieyH, l-angan<br />

xnilpnila xanr 4erurzr vnrop xerefl6ep 6onroH Mep,qceH uapbrH LtJalr.tHbr<br />

roMooxoH xuilp 6afrcubtr eryyncoHl3 H.b uauJHH coensrH ryyxNfir-r<br />

cyAarraaHA qyxan foM.<br />

Oep Hsr coH14pxonroil rr.regee 6on Tyaego,q roAopcoH<br />

[apOa6aHghgbtH apBaHHorpyroap gypr,rfr H l-an4aH LL:upesrufr H ropryyH<br />

qopx AreaaHqofixnxanqaa (1574-1647)-ur ,qapaax flyp r-lb Xanxag<br />

roApoxooc evHe ,QepaeH Oripagag xyBhncaH ryxafr sHsxyy HaMrapr<br />

eryvnx 6ai'aa. 3u raraaac "ryyHiafr lAreaaH.JoilxrxanqaHur/ ropofi<br />

Oilpop 3yyHrapr rapcaHA arAapujyyraH HoMnocoH, Xanx yyng Opgsns<br />

'' Mu, "ygupr.<br />

37l.al-41161 ranp<br />

'" MeH cygap. 39161 42 ta. 6t , 4/ l6t-60, 62-64-p ran<br />

97


6yroy oep HotoH iapax 6yrc'y ideil skye-ba O-rod gyon rur byung -par<br />

grags gsungs -ba. Hal-ha'i 'di-ia nor ran gzhan gzhig byung ngam brthag/<br />

14<br />

xsMooH EaH.tilH flyscaHvofixuxarqaH aftnAcaH rox roMnornscsH<br />

1ailua.<br />

tlilHreeen MoHron,q Xanxaac ragHa flepeer-i Ofi panaA TyeeguftH<br />

,Qap6a 6aHAntrrir Xl AyptaftH xyBhnraaH qopx AraaauvofrxrxanqaHur<br />

xofrg gypNfiH xoH xoi'Jit3rq xyafinraaH lapq anAapucaHblr HOXoH<br />

roApyynax llLaapAnar:r iapv rpx 5afraa.<br />

SHexyy oryynnrfir'Ot-'tqfir'1 3H3 Tanaap opAoM l.t.lmHxvlflrooHnfi Hergn<br />

oryynon 6m.rilx HufirnyynceH'5 toM. TYYHI ",QepeeH OfipogulH rYYX"16<br />

xoM3ex cypaanxrt7n M3933 6apnnaraap Ofipal 3yyniap Hb qopoc,<br />

AepBeA ailvar 6onoxutr roApyynx, n,teH xoep aftvrrnilu noegutH<br />

xoBryyAoec XYI syynu YeA roAopcoH xyBLlnraagblr UYYX YscoH,q'<br />

OfipagurH Honee 6yxuil nodH, rlopocutH Xoror'{nH xap xyn noeHut<br />

xobpgyraap xeBryyH L{ofrxyp 6ytoy tlexyp y6aunfiH xoBrYYH, MoHron,<br />

ryBog rvepregrfrH AyHA Xr,rgLi-roflblH' xyBl4nraaH xoMooH angapucaH<br />

ArsaaHgaHsaHnepeHneil (1629-1669) meH Oonoxulr rV89A cypBanx<br />

6uqrnfru17 Ma.qoo 6apnuraap MotllreH TorroocoH roru. Tepxyy<br />

AraaaHgaHsaxnepeHnefir 6arap Hb SaHvuH-3pgeHe<br />

IlyecaHvofrxnxanl{aH (1 570-1 662) 6esp flap6a6an4rgstH Xl gypilfiH<br />

6yroy Tyaeguiln l-angan uupeerufix ryquH AepeBAYroop roprYYH<br />

AreaaH.{oftxnxanllaH (1574-1647)-ut gapaax xyBHflraaH xoMooH<br />

rogpyynx bafixes.<br />

tAittun Eap6a 6aHgugrtH HaMrap "SpAenraftx ophx3"-A "Ofipag<br />

']Me" "ygup.<br />

24t6han<br />

'"Ofipagurn Xragr.ro4 reroex AreaaHAaH3aHnpuHn3il, rYYHt4fr caxhn caHBaap, rYH<br />

yxaaHbr yHgecnenuriH acyyAanA-//TvYxufrn cypnanllY6., 2000. <strong>Tomus</strong> XXX|l, <strong>Fasc</strong>.4.<br />

46-57-p ran.<br />

'"Oftpa4urH ryyxoH cypBanx 6u,lur. Xeanang 6onrrscex Anrax-Oprun. OMAXXopoo.<br />

Xex xot. 1995. 99-p ran.<br />

'skyid-chod-Tyee4uftH flxacug 3aH uepnai goog 6raenfin xaau xyrrnfin nsp. Yrraa<br />

rex4 6afiryynargcax xufr4uiu Hepeep ruiH anAapucaH ax. Bod rgya tshig mdsod<br />

chen-mo, AssA 6oru. 145 rcn.6esxux. Yxgecrunfi XsenenrafiH Xopoo., 1984.<br />

-HolarurH PuxqnH ene yrnfir "Xapranutx texolt" r3x opvyynxeo-//Sumatiradna. Bod<br />

hor-gyi brda-yig ming-chig don gsum gsal-bar byed-pa mun sel skron-me// ges6,<br />

4oog. Xeenen4 6enrrecen npo$eccop, gorrop E.PnHunH. Y5., 1959, 119-p ran.<br />

"blo-dzan 'phrin-las. sha'gya'l btsun-pa blo-bzan 'phrin-las-kyi zab-ba dang rgya<br />

che-b'l chos-kyi tob-yeg gsal-b'l melong las glegs bam bzhi-ba bzhugs so. Ssexuu<br />

6apurn xeenen, lngal 6yny Aerreep 6oru. YTHC-ufrH ryreA xotr,tuH $ouAoA 6yfi.<br />

$<br />

t<br />

fi<br />

*<br />

ril<br />

*<br />

il<br />

f<br />

$<br />

i'<br />

,!<br />

I<br />

:l:<br />

*<br />

t<br />

F<br />

98


3yyxrapr" xoMooH eryyncoH Hu AreaaHgaH3aHnpilHflsfr, Xanxag<br />

xeMoocoH Hu ffap6a6aHAVAa Cogoexarr,tq rr,ten 6onx lailua.6ac HereH<br />

syilnnfrr aHxaapaxalq, Tyas4rafix roMXoH xyrarrblH xofig gyp Mouron4,<br />

rsp AyHAaa Xanx, Ofipa.qa4 seper xyBhnaH rapv 6aricaH acyygfiblr<br />

syyH, Oapyyu MouronvyyAbtH oloyH caHaaHbt rxyroH 6aprngnara nyraa<br />

xennyynoH cyAnaxaA coHr4H qyxan 6apnnar 6onox loM rox caHar4ax<br />

6afiHa.<br />

E Hsu Ft Iyacan rsnsrAaH3aHbt ryypanca H "TyreerunN ft H e3sH oqrp<br />

6apurv xrfirsoA bolqnrofi 6anpurH HynHMc qorrerengep 4ee4 narvr,Qap6a<br />

6anAuA rorsnrsrq ArsaaH,{oftxopAoHgyBbancaH6ornfi H roper yerfi H<br />

HaMTap snryycaH uau.lHbt y3gcroflgHT epgeHrafin eprxo xoMoorAox<br />

opuraofi" xerr,toox sHoxyy 3oxnon 6on 3uerxer, 6an6a, Tyae4 firaHryffa<br />

MoHron opoHA ropsn AapaanaH rogopcoH flapba6aHgilA HapblH LlaAHr<br />

ryyx, ,flauLgapxaanuH sepor roMooxoH xypoo xuililnila rlauHH HoMbtH<br />

yiln xepruilr ron 6onrou eryyncoH, XYll-XlX 3yyHbt yeraftH Monronotn<br />

6ypxanut [rauJHH, coenurH ryyxoHg xon6orgox xoeop r{yxar cypeanx<br />

6uqur xgn,tegH yHgnBgoc 3oxt4My.<br />

SUMMARY<br />

D.DASHBADRAKH<br />

The sutra "Reincalnations and biographies of ,Dar-ba pandita-Jewel<br />

resary" written by Yon-'dsin Lkhan-bo blo-bzan-dge-legs stan-'dsin is the<br />

Mongolian buddhist and cultural important source material in the xvl-xvll<br />

centuries, addressed to the history and biography of,dar-ba pandit's, who<br />

had incarnated in ancient lndia, Balba, Tibet and Mongolia on a rebirth basis.<br />

99


s"ruDlA t{t$ToRtcA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARI UM<br />

MCNGOLI<br />

Ton'rrts <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.l0<br />

q.q3P3HflOPX<br />

TATHA YPhAHXJ].L1 I-: 3ACAT 3AXH PrAAH b I 3OXYIOH<br />

EAfr ryynAnT b I Ft A,;yyAAJl.q lxyl I I -XX 3yy H bt e x3 Ht<br />

ManNrftH HoepxnbtH yeg TarHa ypuaHxafiH aM6aHbt MsgsnA xorqoH<br />

xorllyy 5ailcan, roArosp xoluyyEbtH HOpc, rollHt4ri gyHgaac MoHTon<br />

HOe.quH xapbsaT ypva{xafr Fiap MoHrorbtH qyxaM flMap HoeAoA<br />

3axrparAax 6ailcan Tanaap cyAraaq.qbtH caHat xapfi,flqaH al]Hnryfr<br />

5ailAar 6nnee. Trfiueec 6ur4 eHexyy eryynenAao Aoopx acyygnbr<br />

roApyynaxbrr sophnoo.<br />

1 71 5 ong Xorrofigurn 6efin Eyyeafi Tarua ypraHxafiH HXaHX xocrhfir<br />

6afinAaH Aaryyflx, ManNnfiH MoAOnA opyynxoo. XorroftgurH<br />

9unryxxaeurn 6ocnoro gaparAcaHbt Aapaa 1 759 oHg regHnir Xorroriguur<br />

3axfipraaHaac raprax, 4 xoutyy 6onros soxhoH 6afrryynx, xouyy 6ypr<br />

6yrgrfin Aapta Hapbtr roMhnxoo. 1764 oHg eenAuftH ryH ,Qarv6rafrn<br />

xapbfiar ypranxafin 10 cyrraaap HoroH xoi.llyy 6afiryynoraap Tarna<br />

ypnaHxafiu an,t6anur raMraA 5 xou.ryy saxhparAax 6onxse. Yyueec ragHa<br />

Ypnauxailu Hyrarr cyycaH Xanxurx 3acarr xan, CafrH HoeH afturnfiH 4<br />

xoruyyHbr xapbffar ypnauxail Hap ra3pbtH ofip gerufir 6ogox, TarHa<br />

ypuaHxailH aru6axg dc rognfi xannaaparAax, oep eepufin xapbnar MoHron<br />

uodggoo ycr anba rerx HpcoH *oM.<br />

MoHrol nod4srn xapbflar Aoopx 4 xou"ryyuur ypuaHxafr Hap XanxurH<br />

qyxaM sMap 3acar HodAoA 3axilpat4ax 6aicau ranaap cygflaaqnA<br />

ro4opxofi 6ravcaHryil. "Vlcropwa Tyeul'-g MauxrfiH yeg TarHa ypuauxailp<br />

Mefipen saurnfiH lTecurtn ronurH/ xorrlyy, Can,{Hr /Xen,t ronslu/ xoruyy,<br />

Tox uyypurH xotuyy, Xacy4 /Xeecren xyypern/ xoulyy, XsN,t.,lnr xoulyy<br />

receH 5 xorllyy, MoHrort Hoe4utn xapbfiar Eefrc, Maag, Uanurr, Hfi6assl<br />

receH 4 xoLUyy 6aficaHr rsN 6yrvNee. XapuH OpocurH opAOMraH<br />

w.crp,241.<br />

100


8.t1.lyroa Tarna ypraHxarZg 6o17c xoruyy, !aa xou"lyy, OfrHap xorxyy,<br />

Canqnr xoLuyy, ToN xorxyy, MaaA gooA xoLuyy, LlJanutKxorryy, Capryyn<br />

xonlyy roceu B xoutyy2 5aficau roxoo. 14Hrexgee B.L1.fiynoe Xacyg<br />

xou:yyr TarHa ypraHxafiu arv6aHur 3axilpTaaHaac rapcaH ryn opyyrearyfr<br />

axeo. MoHron uoegulH xapbnar 4 xoLuyyHaac Maag goog xoruyy Hs<br />

3acarr xaH afiurrfiH MaHgepaaHg, Can,qaH oBoT nu xebaft ryu<br />

CaH4opNrg, Capryyn oroT Hb sacar XhrN4nAlioAaHA, Esfrc xou.ryy Hu<br />

Cafiu so6H ailvtrufrvt 6ofic PaagaHA ryc ryc 3axhpargax 6afiNee3.<br />

"Vlctopua Tyaur"-r 3oxfiorqfiA oHe MsAeot "lActopun npexHktx HoftoHoe<br />

TyarHcxoro HapoAa" roAot cypBanxaac aBcaH 6ononrofr Oereeg<br />

hHroxAoo 3apfiM oror xoulyy, xyHufi nsprfir 6ypyy 6r,r,{ceH 6afina.<br />

f yxaft n6an: Canyr /lJJ an u xl ornilr CangaH, [lJa rga pxa eur r Cangopxr,<br />

XrrrurgpaegaHr Xrrn,trAL{oAoH tox raulaapcHaac ragna Hn6asur,<br />

lllanurx xoruyyAbtr Cangan 6onoH Capryyn orrooc oH.qoo rycAaa rax<br />

ysxsso. Sycag cypBanxyygaac HFrrflaH ysesn Maugapaa 6on 3acarr<br />

xau ailurufiu fiyyperv sacar, Xnrrvu4paagaH Axafr 3acar, [Llargapxas<br />

us,Qanai sacrfifiH xoruyyHbt Hoilgs bafixes. XaprH Cafin HoeH afirr,trrfin<br />

6eilc PaagaH Hu Oen,qriH Suulpenr sacrhilFt xotuyyHbt HoeH 6unea.<br />

CypaarxilA oryynoxges XIX syyHbt oqcoop Caftn nodH aiarurnilu<br />

6efrc,Qar4aHgopxufiH xotuyyHbt xapbnar 1 7 oror ypraHxafr, Sacan xan<br />

ailuruiln aaH Apracarap, rvH Sasapparvaa, Hranxaueap HapbtH xapbflar<br />

4 oror ypnaaxail,6ac aan ApracarapslH xoulyyHbt IIJrpxreH xsrueex 1<br />

oror ypilaHxail, Tarna ypnaHxafiH n,tefipeH sasruhu 3opor, byrgrriH<br />

AaprbrH TaMraA 3axfipatAax6 6afrcau roxoo. fieepx uoeg 6on ervno<br />

Hop rapcaH sacar Hoe4srH yp xofrvrc 6onno.<br />

OpocurH cypnaavgurH 1uucauuilr y3Bon, 3acarr xaH afinarnfrH<br />

MoHron HoegurH xapbqar 3 xou.ryyHaac Capryyn, Hn6asur xeusex Z<br />

xouJyyHbr Hop xoopoHAoo roxt4poxryfi5afrna.lrlfrrvrooc 6rg eHe xoeip nu<br />

Hor xoruyy veH ecexrfir rorrooxbtr oponAnoo. Capryyn oror Hb 3acarr<br />

xau ailr'trnilH Axafr aacruiln HodAoA 3axfipat.qax baficaH 6ereeg<br />

Eagapryynr reprfiH 1-aoc 24-p oHA yr xoulyyHbt eacaT nodu Hu<br />

'8.h.flynoa. CoqnanuHo-exoHoMl4qecKan vcropnn Tyasr. M., 1<br />

g56,<br />

-Vlcropun crp. 1 7g.<br />

Tyasr. T-1, M., 1964, crp.242.<br />

reug<br />

"MeH -MoHron yncbrH uraurhp. lKvpunn 6ravrarr 6yynrau, rain6ap xrailceu A.ovup, 3.floHNraq,<br />

U.Tep6ar/y5., 199/. 108. 125, 134-p ran.<br />

-Tarua ypuaHxafiH yr exufiu roauoo /rap 6r,r.juen/, yTHC<br />

-<br />

l0r


ilnnxaHeap roAoi xyn 6a*xee. Oxa xcu_ryyr"lur roeg lefrcwiln 3opor, ryH<br />

x:rpirmreir 6ai'cau' ry.r Hnnxaueapulr "Hn 6sric" rex H3pfl3A3r oafican<br />

i;cirolrcfr. "llcropun Tyrur"-r Joxi4ctL.lr.lA XIX syyHsl oqcaop Tyea4<br />

;r.iyynrii,lrcaH xynyyculir-l 3oxt4onooc t4LU TarcaH 6eroog oHO r7eA Capryyn<br />

xcluliyf soeHurx ilb H3p33p l-Jfi oefifl,ir;H xor-uyy roger bafican 60nonrofi,<br />

"irr.r 6sric' -rarir opocurH xy'nnvug xa:rari gyygaN "i{r,r6asur" Oonrocon 6ariHa.<br />

Tyvx 6uvrr, aMaH ffpr{aHA Tar*a ypnaHxailH ana6a'g 3axhparAax Oaican<br />

I xou.iyyr xou:yy :axupaiu r"ri-r Hb Hop qonoop, scBsn rojrnox oBor, ra3ap<br />

ycribr Hb H3p33p r3x M3r ri.rcl-r r-lH3aap HSpJrsx 1artraa Hb cy,q,naaqAbrr<br />

reeporAyynoxoA xyptox 6ar,i*a. h*nieec 6r,rg yyunrir HoT Mep oonroH<br />

rcrrcoxbrr oporAoB. TarHa ypuaxxafiu 9 xoLuyyusr Hepcufrr ro,qopxofrno0n:<br />

I .Tarusrn xouJyy / Tecrfiu ronbtH, MeipsH saxrfifiH, OfrHap xoutyy/ (<br />

4 cynr)<br />

2.Tox nyypstH xotxyy (4 cyrr,l)<br />

3.XsM ronurH xorxyy / Canqur xoulyyi (4 cyv)<br />

4.Xeacren HyypbtH xouyy lXacygxoruyy/ (4 cyvr)<br />

S.Xen,tvfir ronbtH xotuyy lpaaxoluyy, Maxryu xou.ryyl ( 10 cyrvr)<br />

/Monron HoegurH xapbsar 4 xou.tyy Hu/:<br />

6.Eericrafirl xoulyy I Cailn Hoessr xoLuyy/ ( 1Z oror)*<br />

7. MaaA sooA xoruyy / Xorroil4 xoLu yy, [a aa urrri H xoruyy/ ( 2 cym) *. *,<br />

8.lUansrr (Canyr) xorlryy (1 cyrvr)* x*<br />

9.Capryyn xowyy lHil6asur xor_r.iyy i (1cyur)* **,r.<br />

aAroop 6onHo. YyH gesp HoMorAOoA lyyparv gasrufrx xapbsar<br />

LlJupxren ypraHxaftns 1 oror 6ac Tar,a ypuaaxahn arr,6auur raMraA<br />

3axilparAax 6afixee. 3ue nu Ap urapxren ypraaHxafi rraeH 60nonrofi.<br />

"vlaopnnTyesr' -g,Qyyperv eaHrurIH xapsnar nla eaHrilfi H xoruyyr 3 ororrofie<br />

r3c3H Hb Ap u-rupxreH yprauxafru I oTTwilr xaMpyynx xoncsH 60nonrofi.<br />

TarHa ypuaHxafrH n,tefrpex uil sanrufruseper, 6yrgrariH AaprbrH raMraA<br />

saxhparAax 6yroy xanaap,r OailcaH xouryyAbrH roo ryyxrriH rogopxoft qar<br />

yeyAoA xaphnqaH apfinryil6ailcau yqpaac cyAnaaL]uA S, B, g rsx Morsop<br />

ln'rgrrol vn91" uaur'4p. r0upunnQravrn 6yynran, rafinbap xrfrceH A.our,rp, 3.flouxug,<br />

L{Tep6ar/ y6., 1997, 125-p ran Xanxurx caiu Ho6r ailMrvilHou'gr,;n-irrp"n,<br />

sacruilu xapbFar<br />

...Xanxurx 3acarr xas ailurufru Ayypor.l sacrrfrH xapbnar<br />

....XanxurH 3acarr xau afiuruila panail sacruilu xapbqar<br />

XanxstH<br />

,_ 3acarr xaH ailuruhx Axafr 3acrrjfrH xapbflar<br />

ol atHa ypuaHxaita yr exuiau roavoo /rap 6r.rqrraen/, yTHC<br />

Vlcropua Tyesr. T-1. M., 1964, crp.24Z.<br />

102


RHs flH3aap buqcsH 6afrna. "TarHurH 5 xou-ryy" roAsT Hb Mosror Hoegurr.r<br />

xapbflar 4 xorxyyHbr ypraHxafrr opyynanryrir3op xsr)* 6ailraax'p3r roM.<br />

1872 oapXeBcren Hyypbru VprauxafiH /Xacyg xoutyy/ xouyy TarHa<br />

ypuaHxailH aM6aHbt 3axfipraaHaac rapq, 6nes gaax boncoH ryniyyHrafrr<br />

roollonryfiroop B xouJyy temH oafiHa. Xapr,rH 9 xoLuyy rocoH Hb MoHron<br />

HoegsrH xapbnar 4 xou.ryynur ypuauxailr oporqyyraH rooqcoH xopor nM.<br />

1900 on4 XeMqilr xouyy 6ree gaau rapcHaap TarHa ypnaHxariH arr,nbaHur<br />

MoAoflA yHAcoHAo3 OriHap, CanHilr, Tox rocsH 3 xoLuyy ynAcoH<br />

6afi Har0 . 1 9 1 2 oH4 Xeacror HyypbrH vpuaHxariH xouryy Eorg xaiHr Mo"ron<br />

yncaA Aaraap opcoH 6eroeg 1921 ong Eyrg Hafrparragax Tarna Tyea<br />

Apg Vnc 5aitryynargaxa.q ryvHr4il aaxrpraaHA ynAcoH B xoutyy<br />

6arrcaHaac "canyr, capryyn rcpor cyMAb* xoLUyy Hsr 6onrou 3oxHoroog,<br />

yyHooc xofiu Tarna Ypnauxail AonooH xoluyy',-rafi1r 6onxss. Ogoo<br />

MoHron yncbtH Xeecren ailr,aruiln EanHsypx, VnaaH_Vyn cyMaHA cyyx<br />

6afiraa "Ap ruupxroH ypNaHxafi" Hb cypBanxilAAypAarAax bafiraa lyypsrv<br />

saHrilfrH xapbsar " [lJupxreH xoMoox HOr oroT vpraHxari"rz r"r iur*'6"n<br />

yssx 6afrHa.<br />

.Qau:pavrg oryyn3xe.q, Xanxsru carTH Hoes afiurailu 6NU:penr<br />

sacruilu xapbffar ypraaHxarZvyy4 xe4rafiHeec oxnoH OenprfrH Erupsnr<br />

6sfrcr saxupargax OoncoH ranaap ro4opxofi cyAanraa xrafrrgeeryi ryn<br />

6ng ueH oHO acyyAnbr roApyynaxbr oponAoe. 1688 oug Ofipagurn<br />

l-an.qaH 6oulorr xaau Xarxur o3orcHoop, yyH'oc oMHe HX'HX xocor Hb<br />

Xorroil4urH AnraH xaaAaA saxhpatAax bafican ypnauxai,t ltyaal aap<br />

3yy'rapurH xapaar 6onNee. yyHeec oMHe q recsH vpraHxarzH :a jrana xecer<br />

3yynrapsrH xaaHA an6a renx 6ailcan 6Nnss. l-an4aH Xanxurr ossrHox<br />

6afrx yeg /1695 oH4/ ryyr-rr,rrZ MoAsn,q ,,Oeng, Xarx, ypr,raHxafru apsan<br />

HoroH ryM rnyy xvH 3axilpaTAax"rr 6afixee. egreep ypnauxafi Hap 3eBXoH<br />

3yyxrapsrH xaaHbl M3.qerA rcpnilryh, l_{opocurx uoegurx rr,tegsng 6afrx,<br />

reAeH4 an6a ronx 6arixee. Tyxainban: l-lopocarH rariN l-ancaN40pxrariH<br />

xapbsaHA YpuauxatiHap 6afix, ryyng an6a ronx 6arlcanra Hb gsspxeoc<br />

xoxyy yeufiH Oonoaq oHo Hb ypuauxail nap 3yynrapbtH xaaH regrafiryfi<br />

l-lopocurH rovooxorr HoeAoA 3axilpargax 6afrcHsr xapyynx OaraHa.<br />

A [Jypxyy. Moxrori-Tyaarurix xapranqaa, onoH ync'H 6anp cyypu: XX syyuur exen<br />

L?f: lyYfr" yxaaHbr.A3A AoKropbrH 3opor ropilncoH 3oxhon/ yE,, 1g9g, $_p ran.<br />

encropvA<br />

tyBbr. I-il, M, 1964, crp.B1<br />

I arHa yphaHxafiH yr cxuirH roavoo<br />

13<br />

/rap 6uqruon/, yTHC<br />

SynHvyynrau. lepaerH Oengr,rrir-r ryyx. l-angaH 6outror xaHur 6yrsr_',[Ur,rus rorb,,corryyn,<br />

1937, Nq4, 92-p xyysac.<br />

3yyHrapsrr.r 6ognorsu 6u,ur. XnHxexo 3oxilofi, 26_p gearep, g_p ran.<br />

t03


CpocuiH apxLlBbtH Sapnrr,rraac ysean OfipagurH Cenre xyurafix 1667<br />

oHA aBra ax fiau:au xolxyylJ. yeer FaaxaH-MaHXrl Hapaap yAr4pAyyncaH<br />

4-5 mssrai"+ LlsprmrZr Xon4.lrir roflbtH opLltdM 6ailpnyynx, xhprilcyyAsoc<br />

ariSa ratnera aBLl 6aLlxserj. 3Hg nep rap"l 6yi ,laHoan xou.lyyv 6on<br />

OengNfrH 6nLlpenr sacrufiH xoLuyyr.rbt aHXHbt *oeu paegau ntrtn I ryynuilr<br />

n,loH ,[aHsaHpaBl.]aH, fiyri:ppaagaH q ro.qor i eaor oLlor OM. Trfirvrgec<br />

'l<br />

667 oHsr yeg Xan,t,rur oFLtL4rli.i 3api4M ypnaHxari uap,[aHsaH xoutyylufin<br />

MSAOnA opx, ynMaap rlivrtnvi yp xoiivucr 3axilparAcaH 6afrx varaAryil.<br />

Horoolsfrryyp Paegar: i-an4aH Souorrsrpr t4rtonr xaHxnH 6aficas<br />

ryn i-angaH 6or.uorr Xanxtir 333t Hsx 6ailxgaa ypuraHxafi HapbiH 3aphM<br />

xecrqrtr Paepaug erq 3axt4pyy,rcaH 6afrx 6onox nrvr. CypeanNr4<br />

eryynoxgso: "3ux-Arveanaueuiu eyuuu maedyeaap oH syHbt dyud capd<br />

xaaHbt eoeosu l-andauae dadnaap odoxyil dop ... xapbflam xyuude sapx,<br />

6uque 6apuynx, Oeoorvtop, EypeacmadH easapm uneog*1 fsudsuuile<br />

mycanx( caueomyesil xgMooH yxyyneail. Apaedau xoMlseq Fandauat<br />

mapnuilu oneoH ueu 6ytoy. fsudou myyuud anHbte dapaad dypuss<br />

daeyyneai. Syust cyyn capd ux xafiKUH Llunuzy xyH sap)K, 4uceud /<br />

Wuweud/ Xeuqueudu zaspaac feulsuude yemyynaap unzole... fyuun<br />

aypeadyeaap on daeyynx aeaap upcoH Paedastt epx aMbte epeeH<br />

5apuaad "16 roxoo. l-eren Pae4aH SHX-AMIanauruln 41-p 117021 aug<br />

xapbear 700 unyy epxvlfrt aBq Aaraap ilpcoHrT 6nnee. l-eHgeH LlyxaM<br />

xaaHa Paa4aHruilH xapbsar Hapbtr AaryyraH aBcaH nu rogopxofrryri<br />

bafiHa. Xepea ono r7fin ffBAan Xanxsru reB Hyrarr 6oncon 6on Herxen<br />

capbtH Aapaa l-exgsH [Unurn4, Xerraqurufiu ra3ap xypq vagaxryfi, rerex<br />

\.r r.laapAnararyil nn,t. Meu PaagaHbt apAbtr "6ypxee AaryyncaH" romH<br />

aran PaegaH VyHooc xofrru 700 unyy epxrailr 3axrpq 6afix yngecnen<br />

6afixryri 6ereeg Pae4aH, l-eHgen HapbtH xoopoHA rynangaaH 6oncoH<br />

ryxa ft cyp eanxilA AypAa rpaxryfr lailna.,Qeepx yLt 14 p ttL anrraa HyyAaA<br />

yHgocnoH, AyrHox yseen l-eHgex, Xeruvmrufin rasap 6afican paeganur<br />

xapbnar ypuaHxafi Hapbtr AaryynaH aBcaH bononrori. OHs yfin ffBAan<br />

6oncon ta3ap Hb q rocoH xoxMbtH OenArafiH Enupenr lehcuiluxapbnar<br />

ypvtauxail HapbtH Hyrarrail roxhpq 6ailraaHu 6ngnr,1fi raaMarnanbrr ynaM<br />

naBLrJpyyrx 5ailna. t4ilHxyy VpraHxafiH 3apilM xocer ypbA eMHg Hb<br />

Paagauur xapbnaHrq 6aficas yqpaac xoxt4M Hafipanr roB xaaH,<br />

',"V1.F.3narxuu. Vlcropun lxyHrapcxoro xaHcrBa. Vlap.<br />

'3apnraraap 2-e, M., 1g83, crp,143.<br />

rorroocoH raAaaA MoHrofi, xoroH afrurufix san ryHryyprafrH ,lnlr3n luacrhp.<br />

Q3-p gearsp, 6-p xyy4ac.<br />

"V1nrrcn<br />

uacrrp. 77-p pearep, 21-p xyypac<br />

t$4


ypvla{xailr " nseyypa aca a xan x, )t{uL| Syyueatpaw xap btl a m aecaH x3M33H<br />

sapnueaap l-tspsuean6yy /Paagauu xeBryyH l.-l.l_1. / xuu XanxbrH 6oiln<br />

Syyeerjd xyeaaH 3axupeacaH "I8 6ofiofirorZ.<br />

SUMMARY<br />

On the question of the administrative structure of TangnuT[rva<br />

(XVIII century - the beginning of the XX century)<br />

TS.'I'SERENDORJ<br />

The number of khoshuns of Tangnu Tuva in the period of the Manchu<br />

rule, have been stated differently by some scholars differently that there were<br />

5 khoshuns, 8 khoshuns or 9 khoshuns.<br />

The author has tried to make clear the question, on the basic of historical<br />

sources and research materials. The khoshuns of Tangnu Tuva had<br />

been called variously , sqcf as by their ukeri da's rank, the names of the main<br />

clans or the place rlanles. And so it led tlre researchers into error. Therefore the<br />

names ofthe khoshuns were defined by the author.<br />

The khoshuns of Tangnu Tuva were divided into two parts:<br />

Five khoshuns were under the immecliate control ofown Tuvinian noyons.<br />

Four khoshuns of the other part were under the control of some noyons of<br />

Zasagt khan aymag and Sain noyan aymag of Khalkha.<br />

But all 9 khoshuns were under the general control of the arnban<br />

(governer) of rangnu -fuva, and their number had changed in historical times.<br />

In some sources, it called "g khoshuns of Tangnu Tuva,', including all<br />

khoshuns, which were under the general contror ofthe amban (governor) of<br />

Tangnu Tuva.<br />

Also it called "5 khoshuns of Tangnu Tuva" excluding 4 khoshuns wich<br />

were under the control ofthe noyons ofKhalkha.<br />

ln 1872 the Khasud khoshun dropped out ofthe control ofthe amban<br />

(governor) ofTangnu l'uva, and so it began to called of,,g khoshuns"<br />

o3upnrruup ro,rroocoH raAaaA MoHron, xoroH afrurnfiH BaH ryHryyAr4fiH ilnrrsn uac'4p,<br />

/7-p geerep, 29-p xyy6ac.<br />

105


STUDIA I"IISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCiENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

l,urLi JXXII<br />

<strong>Fasc</strong>.l I<br />

MAHX, XrlJlXL:lFl HOEAbIH yPAr<br />

TSPfiHkIH XOn600<br />

I.I.XATAH6AATAP<br />

MoHron opoH XVll 3yyr.lbt sxoH xaracaac yAaa Aapaa Maux LlrH<br />

yncaA o3rorgox, Ash rhgfifiH onoH yrcaaraH, YHAOcTHt/ir HsrrreceH<br />

Llr,ru rypHr,rfi HeroH xecrttilr 6ypgyynax Ooncon 6unse. MauxufiH repoec<br />

MoHronsrx nni,trvuilu AooA AaBXpaa 6oncoH Ho6g n:ryyprFlbl ranaap<br />

naprfiH bonoacpyyncaH, 3aflraMx rurnxrefr 6ognoro fiByynx r,rpcHi'tfi<br />

canuryfi HOr xocor Hb MoHrofl notiArofi Ye ynilpcaH yprr.rilH xon6oo<br />

Torroox, gQV opteMXNnN 6aicaH RBAan rcr*. 3He Hb 3eBXoH xyeufiH<br />

coHHpxonoop xrfirgceH oyfin 6r,tu.r Hu rogopxofi dereeg ypar 6apian4ax<br />

6conr ropuriln 6oAnorutn ryBti:t4HA aBq xoparngcgH, eproH yrra aryynra<br />

6yxrafr pu. 3n boAnoroo MaHX Hap "Vvapgrafi ypruilH xonOoorofi 6afix"<br />

6yroy "YrvrapAaA ypar racapq 6onoxryfi" rox 3oproop Hopnsx 6afinaa.<br />

Yyxufir naanafi ryyx cyAnarg rycrafinaH cyAancaH eytln yryfi 6afina.<br />

MaHxvtiH xaaA Ho6Aooc MoHronstH Hoeg ff3ryyprHyygraft ypar<br />

6apungax oxoncoH Hs 6yp MauxnfiH aHXHbr xaaH HypxavrafiH yeec<br />

exreil. grurexgse aux 9rHrucrilu 4yy XacapuH yAMbtHXHbt 3axrplt<br />

bafican Oeep Monronutn Xopvttt-t6onon Oeop XanxstH HodArofr yprnfiu<br />

xon6oo rorroocoH ax. 1612 oHR Hypxav Xopvunut noeu MsnraHst<br />

oxuHbtr, 1614 onn HypxavnfiH xeBryyH l-yeu 6aarap 6efin, MaHrynrafi<br />

6eiln nap Xapyya ain,traac, Hypxavnfir 3anraMxnarq xoBrYYH A6axafr<br />

nu Xopvunur Manryc Hoenst oxtlHbtr ryc ryc xaraH OonroH aB.l33r .<br />

MoHronurn no6n,r MaHxaac xaraH byynrax 6onx, agx geop Xanxstu<br />

HodH SHxAapa HypxavNfiH pyy lapxag 6aarap OefinnfrH oxuH Cyngsftr<br />

oxHop 6onroH aBcaH 6aitua" 1612-1627 oHbt xoopoH4 Hypxav Xopvnt-t,<br />

Oeop XanxurH xopr,loA rar7xrfiH oxil.qbr eoproo 6onoH xeBYYA, Ayy<br />

Hapraa, Masxrin apBaaA HoegutH oxuAbtr MoHrofl rafiN Hapr xaraH<br />

'Manxufix yHoH MaraA xyynu. 4-p AoBrop, LIJYA. TyyxrafrH xypoonoH. [-ap 6nvruonnfrr<br />

caH.<br />

106


6onrox erceH axos. MaHxufrs oxHuil xaa4btH ton xaraAbtH Aorop Hb<br />

3ypraa Hu Xopvun ailvrnils oxvp,lailnaa. ynvaap vr*urrrl Orvrr'eA<br />

MoHronurs 6yca4 ailvrar,Ap Xopvmr, Aoxan, Cegeg, Xap.{fin, Har;rvran<br />

ainnrnilu osAoA MaHXrailH nsryyprHbt oxuAbtr erq, ypar baprangcaH OafrHa.<br />

3He ye4 sByyncaH ypuiln xon6oo rorroox bognorurH vyxaM yqnp Hb<br />

3ax 3anraa Hyrarnax MoHron afiMryyrqbrH rafix Hapurr ofrpryynaH rarax,<br />

Ilurgex xaaHbl xyeHilr Aopofrryynau raHqaapAyynax, roAH14ilr anu 6onox<br />

Mrx yncaac xeHgnli 6afinraxa4 qfirflsx 6afia. MaHx aap 1644oHg MrH<br />

yncbrr 33n3H asax AafiHA osep Morronurn e$y Hap regHurz uailpeaptafr<br />

xon6ooroH xaBcpax xvquH 6orcoH 6oree4 qaauuA Lt oHoxyy yprnfrH<br />

xon6ooroo ynarra 6yp naBlupyy.naxbtr xfiqoox, MoHTofl Hoegurr ye<br />

ynfi pyynaH s$y eprenlxfinceep 6afixes.<br />

Maxxaac XanxurH Hotigrofi ypar 6apranAax oxoncon nu gapyfi<br />

3Hx- An,ranaH xaaHbr yeg xon6or4ox.Ooreeg vvH'oc xofru.r Manxufrr.r<br />

xaag Hoeigrofrypar 6ononqoH, e$y epreuxlorAox Oafican 3 xou-lyynsr<br />

yrcaa 3anraMxilflcaH Hoeg 6afina. Teg qevr Tyuresr xan ailvruilnoprHNfr<br />

cypBanxilT xo6g 6eree4 xoxr4M cailH noSH ailrr,lar 6ailryynargaxaA H3r<br />

x3 ryyutt! 6ypen4xyyHA opcoH ax. ,[sepx 3 xoLuyy uu Tyureer xaH<br />

ailr'trnilu lapxaH .lilH eanrhilH xollyy, 3opurr eaHnailFi xou.ryy, CafrH<br />

Hodn afirurrfiu CsqeH qilx eaHrfifrH xoruyy oru. MoH yynrarZ ."p"rqu"<br />

Masxrafi ypar 6apranpax, eSy 6oncoH 3acarr xaH xouofr e6y<br />

l-{eaeaHxae, cafin so6s afrrvrnilue$y l-ouroppaBAaH HapbrH sapsr Hodg<br />

6ac6uit.<br />

Masxurix xaag, uoeigooc XanxsrH Aoopx 3 xoutyyHsr Ho6g<br />

fl3ryyprHyyAtait ypar baprnpcau ryyxrailr yHAcoH 3 u:araHg xyeaax<br />

Oonoxoop 6ahna.<br />

Sxnnh uJarHbXVil syynur cyvnooc XVilr syyHur 2-pxaracxypren<br />

ye' 3ue yeg Manxr,rriH repeec XanxurH Hoeigrori yprniluxon6oo ror oo*<br />

Oognoro xamruis xyvrefi, u4eaxrefr unopq lailcat 6oreog ManNrfrn<br />

xaaHbr oxr/'rAbrr Xanxurr-r 4 noeHg (Tyueer xaH afrurrfin ffapxaH vuH<br />

aauruilu xorr,yyHbt ,loHpoagopx, 3opran eaurnfiH xou,yyHbt'xVH BaH<br />

flopxceegeH , Cailu HoeiH arZrvrrfiu CsqeH quH eaHrhfiH<br />

"oryy"u,<br />

Lleper,<br />

ryyHufr av IxaeaHAopx), xoLuori quH eaHrNfiH oxt4Abtr S Ho6Hg (3acarr<br />

xaH l--[saeoHXaB, ffapxaH .iHH eaHrfifrH xoulyyHbr Xansgopx,<br />

Caugyegopx, [eeger.lAopx, BaHvNHgopx), reprariH xyH BaH, lehnnfru<br />

ox HAbr r 2 xoeHg (3op r,r rr eauruil n xoul yyH bt Ca u:a r7gopx, lO x4e xgopx)<br />

r3x 33pr33p ve ynHpyynaH orrt33.<br />

107


MaHxaac aHxraH Xanxutrt Hoegrofi yprr,rilH xon6oc rcfroox,qoo,<br />

,tsryypjrat ytcaa rapaflraft TyLuser xaHbt yrcaaHL,i Honae 6yxnfr HotjAoA<br />

xaaHbr ryuNrfir LilyyA B!-q, yprHfrH u,4xM33p xolooH' qaHA xffHanrAaa<br />

Oavrnraxutr 3opbxoo. TyNarin6an, "3pgsHmilti opi4x"-A AypAcaHaap'<br />

l-angaH 6orurorutr FnaigcaHbl Aapaa, 1697 or-il XanxrtH Ho6g yyryyn<br />

Hyrarraa 6yqax yeap "3rx avi-anaHrNfiH 36-p oH, oenrftH cYYn capA<br />

xr1H BaH floHgosgopxmnr XoLucil TynNeH xuveeuryi TYHXUA xon6ox,<br />

xoruofr e$y 6onroBc "r i-pxos. floHAoagopx 6on Tyli:ser xaH<br />

ulaxyHpopNl,tfru axlaA x, i-angaHgopxnfiH ux xYY oeroeg ryxafrn<br />

yep Tyu.reer xaHbt opbll sat"lraMXflax " syfr ecHut epxrafi 6ailxse' Ynuaap<br />

ryynrafir 1700 or-rg Tyu.reei xaHb! i-{on 3anraMxnyynaxa.q, ropoop ryH<br />

yganryil eopufiH xYconrssp, yr qonoo aBra ax flopx-SpgeHeg<br />

rrn*yyn""H 6afigar. Yr Hu repeep Tyu:eer xas 6ailx syfr ecHut spxrsfr<br />

6onoeq yyHooco3 Tarran3caH Re,qnutl MoHlonqyyAblH yrcaa rapBanaa<br />

gpxaMnax ysenrefi xonooH o*nrox 6onox nn/l' Yvt'lp lcyi-l l-oBon,<br />

AoHAosgopx Oaep MoHronutri Hoeg MaHxufiH xaag Hoegrofi ye<br />

AaMXcaH yprrafiH xonoooroir MoAox 6onoxoop, ryyHNiir 3aflraMxnax<br />

Ho6g rraaHx qycrafr xYMYYc 6ailx 6onso regrnilr MoAspceH 6oroa yy'<br />

Tlilrt]leec ropogp eHe 6ailgnulr yxaapLl, Xanxulu roB xscsT, MoHron<br />

Xaa.qbtH ran ronoMTbtr eBneH aBcaH Tyu":esr xaHbl yAMblHXHbl MoHrotl<br />

l-lycHr anAarAyynanryfi, qeaep 6ailnrax rsceu eqHss boAonroil uu<br />

xonooorofi oailcaH renrsft. 3He Hu Mouronuru eprHni cypaanxnr HoiiA<br />

6a Manxrafir-r spx 6apr,lrvgblH xoopoHA opuJr4x 6aficax gang sepvnnfin<br />

HsrOH finpon ruroH 6yfi aaa.<br />

Maux nap aHx Xanxutu noi,igrofi ypar 6apnnAaxgaa, rsgHnfi<br />

n3iyyp yrcaar xapran3caHaac rapHa ryxafrH qar yeufix ync reprafiH<br />

Hoxr.lon, qepor 4ainut 6ognorogoo roxl4pyyncan ronrefi 6afiHa' 1700<br />

oHg 3acarr xaH L{eeeeHxaarafi ypar 6apungcaH Hu ryyHrlfir 3yyxrapr<br />

Aarax opoxooc OonroonaxuncoH, Heree ranaac qaauJklg 3yynraputr<br />

gafinaxap 3acarr xaHbl Hyrar L{opol, crpareruiH xyBbA qyxan rYuJHq<br />

raeap 6onox yvrprafiraac YYAenrofi bononroil. MeH MaHNNfiH 3Hx -<br />

en/lsr sxriln<br />

Arr/l|ranaH xaaH 1692 oHg CafiH HodH lllaruoslH repen [spenr<br />

xaMT Aaraap ilpgxo.q Hb, xaaHbl opgoH.q aBq YnAgH, rycraftnan<br />

xyMyyxyynx, nac 6ltegxypoxoA Hb 1706 osR eepnilH 10-p oxnH [IJynyyH<br />

qun yHerunsr ryHxnir orv, xotl.loil e$y 6onroxeer.<br />

'TunA"". 3p4snrain epxu. Xex xor' 1999. ran-486<br />

'3upnrruup rorToocoH raAaaA MoHron, xorot aimrrfiH BaH ryHryyA!4frx rnrren uacrilp.<br />

71-p gasrep. YTHC. t-ap 6uqltenrir can.<br />

108


MaHx Hap Xanxsrn ync repilfrH roBr,.rfir Tyussr xaHbr Hyrraac<br />

xonAyynx, Ynnactailp uhfixyynaH, TeH.q hx xsMxosHr,rfr qeper<br />

roBnepvvnx, HVilr Xanxsrr 3axr4paxaap LUr4frA3x3A, 3H3 6yc Hyrarr<br />

MaHxufiH repA 6arrafr yfrnvnnx, rvtur,1r rynryyp Hb 6onx qaAax<br />

roMooxoH HoeH xoporreil 6ailxes. tlNurssg 1723 oup s$y l-.[epeHr sacar<br />

xyH BaH opreMxilnx, ailtaruils rycnarq xaHxHbr rylxaanA, '1 733 oHg<br />

Vnracrafrx xaHXHbr ryutaanA ryc ryc ,qoBuyyn3H axunryyrxos.<br />

Tspeep 1727 ouu EyypsrH ropooHA ManxnfrH ranbrr reneeneH oponqox<br />

6aricuaac raAHa '173'1 oHg Cyx An4ax, 1732 oap,XepceH qynyy xeMoQX<br />

ra3apr 3yyHrapurx Lloprilfir AapaxaA ron yypor ryfiqerrsxee, MaHxrafiH<br />

xaaH rvyHilfi raBbsa 3yrrenhfrr rxoA YHonx, xouoft qt4H BaHrHfiH xoprsM,<br />

lJJanrapcaH 6aarap qon orroH, Xanxuts HX 3acar xoM3oH eprex 6oncoH<br />

ax.<br />

'1733 osa Tyureer xaH foM6ogopxhfrH 2-p xyy CsgutNpufrH ygarvt<br />

6onox ryc afrMrfifiH Tycnar\r xaHXtlH .[aHsaHgopxxtir Mauxug yHoHt]oop<br />

syrroB xoMooH, ryyHnil axMaA xyy [opxceBpoHr uH3r4 (Maux yrcaaHbr<br />

xou.roi Ll4H BaHr sanraMxnax xeBryyH. H.X.) eprevxilrx, Xou:ofi<br />

xafipanr erner ryHxr4ilr erq, xoulofr s$y 6onrocoH bafrHaa. lzlHrssg<br />

ryyuufi yp ylqMbrr MoH MaHX xoegurH ryHX, rorso uaprari xor6ox, eQy<br />

epreMxnex 6oncoH axee.<br />

9uHrex, Xanxap MaHxuriH xaaA HoeArofi ye ynnpcaH yprNriH<br />

xon6oo 5yxuil eQy uapurH ygarr,t 6ypenAsH rorrxs3.<br />

2 paxu uar Hb MaHX Hap SapyyH MoHronurr sssnx, Hfifir Mosronurr<br />

opxoHA3o opyyncHaac xofiLu 6yroy XVlll :yyuur ll xaracaac XIX eyyHur<br />

ll xarac xypron ye oM,3Hs yeg MaHxufiH ropnriH yprrriH xon6oo<br />

rorroox bognoro Hb racpaaryri 6onoeq 3aphM ranaap cyrapq, ec repuil<br />

6oncos HbaxilrnarAaua. Tyxafin6an, eHexyraqaaHg Manxaac xaaHbl<br />

oxlrg 6onoH ToMooxoH Hoegsru oxr/Abrr 6yc, xaprH fixoBqnoH xouryyHbr<br />

6eic, ryHrufiH oxHA 6onos cyn yrcaa roroo Hapbrr erq, XanxurH HodArofr<br />

ypar 6apnngax 6aie. 1 755-1 758 oug Xarx 6a 3yyHrapr epHoceH 6ocnoro<br />

su Mauxnfts repuftH e$y HapurH xyBbA roM uafiryyp boncoH 6eroeg<br />

roA MaHXufiH Xanx gaxs uafrgeaprafr rtyuilr rynryyp 6onx vagax, scex<br />

Hb xaparAcaH nu. 3Ho yeep XanxurH epruufi cypaaflxfir HoeH, MaHxufin<br />

repnfiH aHXHbr e$y ffoH4oepopxrilu xaraH Xfi..rssHryil anaapnnuryil<br />

ryHxo3c repceH, gap*aH lxaAap qilH BaH PnH,+sHgopx bocorvgurr<br />

'3apnrraap rorroocoH raAaaA MoHron, xorou ailnruiH eaH ryuryy4rfiH Hnrrsn uacrup<br />

46-p gearep, YTHC. I-ap 6rquenuis cas.<br />

r09


A3MXt4x, Anaapcauaar optyyncaH xeprrrit yr.tHpr L{aasaap<br />

atsaxyyncFiaap, ryyHuri ygMbti-txHbi Xanxurlr xl,rrii-su, ync repA o3r3x<br />

6afrp cyypa HOnooA xyraqaaHA byypves. Xaprac 3Hoxyy 6ocnorurH yeep<br />

CatlH soeH aiturniln egy l_lepsHrrailH xyy t_leHryuxae, sSy<br />

fiopNcssgoxr,rfr xyy e$y ca*sarzAopx Hap MaHxrfin rang 6arrail<br />

yfinuNnx, yr 6ocnorulr Aapaxag rofl vypor ryriqerreceH yvrap regxrafr<br />

ypMbtHXHbt Heflee, 6afip cyypa vnaM ocq,OexxcsFt lartna.<br />

3 Aaxu uIaT Hb XIX :i;r;r*ur li xaracaac guu yncurH Hoepxon yHax<br />

xvpro' ye. MaHNnfrH r€p. ,i; h,lourong nByynx oaficaH ynaMxnarr<br />

bognorsru MoH qaHap Hb<br />

'pc<br />

oepLrfierAceurefi xonOorgon, Manxrafrx<br />

ropnfru MoHron Hodprorl yprwinaxon600 rorroox 60gnoro ceprsx HpcsH<br />

Hb oHo yelrfiH oHqnor on,t. Maxx uap xoepxnutHXoo cyynrfrH xunyygeg,<br />

Masxrail ye yflHpcaH ypnrfin xon6oo byxufr Ho6,qsrx yAaMA oHqrof<br />

aHxaapan raBbx, o$y -HepoHrrfrri<br />

ygarr,t fl.Hannr naxr repr,rriu eSy<br />

opreMXfinx, eSy CaHaa ilpopxniln yAaM BaH O.tlepex6aaeafip xou:ori<br />

qilH aaHrur;H oxt4Hbtr orq, xor-uoi s$y bonroNee. OHs Hb rsgHoop<br />

AaMXyynaH, rlrrH3 sacrrfrs 60gnoroo xgpsrxyynox r3c3H xepsr 6afre.<br />

l-eev egreep xo6g EeexraHA onoH xun cyyx, MoHron xyrar, axyfr<br />

3aHu.naacaa HoroHr xex4uipv, Xanx gaxs ypbgbtH opx Hefioe r_la yryfi<br />

6oncoH 6afixse. Ceqsn qilH.BaH HasHr, 3opran aan QspeHbaaeafi nap<br />

Maxxrafi ypar lapungcax XanxuH cyynraix xoiig 6onx, u:uns aacrufrH<br />

6o4nororr xoporxyynex,fiH reneo terurqen, 1g11 ong ut*ron vn. qr*<br />

yncaac rycraapnacaH FBAnHT ompryyqmH qoexeH MoHrofl xoiigurH<br />

TooHrq opx 6afia.<br />

*<br />

MasxuriH xaag xoiigstH ryHX, rereersfi ropnocoH MoHrofl Hodgurr<br />

"eSy" xerr/IeeH epreMxl4nue. eSy re4ru fi r rons 6rrvryy4"ec, VV" y.r.n,<br />

tlxxyproH, xyprens ro€H frrarafr ruaux yr 6oroeg MoHrofloop 3apHMAaa<br />

TaBHaH r9x opr{yynax Hu 6rari. l-yHx 60n xaaHbt oxr4Hbt Hop, rorgo Hb<br />

xaaHu Tepen yrcaaHbt Hod4urx oxr4iqur eprex Hop axso. OSy Hap Hb<br />

RMap yrcaa rapan, xspreM seper oyxrri Hodgurn oxrAroil repngcHssc<br />

xaMaapq onoH s3psrnenrefi 6afixee. Tegreepn ilr ryi,ailn yeuilaxyynb<br />

syfrnuiln 6ravryy4 6onox rcfrn6_ap ronul yHAocnoH ysyynOen:<br />

Ytrcsrs e$y - yncurH ryHx 6yroy xaaHbt repcoH oxr4HA xon6ocHsrr,<br />

Xourofr ryHxufiH xor"uori eey - xou"rofi ryux 6yroy xaaHbl roxoscoH<br />

oxl4HA xonOocnsrr,<br />

"3axapoa.M.h. "flonsxsrrl MaHbqxypcKo-pyccxui cnoeapu,, Cll6., 187S, crp, g1.<br />

il0


XoLuofi e$y - xoLitoi reres 6yrrcy xollofi qrH<br />

xon6ocHurr,<br />

TepufrH e$y - repr,rfiH roroo 6yroy reprfiu<br />

eauTrfin oxHHA<br />

xyu eaHrnfru<br />

oxr/HA xon6ocHbtr,<br />

ToprilH 6eilnui,tu eSy - 6efinr,rriH oxnri repniu reree 6yoy reprfiH<br />

6afinnilu oxt4HA xon6ocuulr,<br />

Xou.ryyHur o*r7 - xoluyyHbr r3roo 6yroy<br />

oxr,lHA xon6ocuutr,<br />

xor.iryyHbt beficrfrH<br />

l-yxrufiu aexafiH e$y - ryHrNriH oxrlH rerse byoy ryHruriH oxHAoA<br />

xon6ocHurr xoflHe6 roxoo.<br />

Maxxu*s repeec MoHron.norlg nsryypranrafi ypar 6apnngax<br />

5ailcan qBAan Hb qyxaMAaa ropnftH ypar 6apr,rn4ax econr xopotnox,<br />

MoHron Hoeguru Henee 6yxnfi xecrnilr ypruilu u.Jr4xMoop oopree xonboH,<br />

rsgHufi caHaa corrgr, aulhr coHupxonbtr Hu Magxriln rep.q Horrrox,<br />

ynMaap roAHs3p AaMXyynaH Monron Aaxb 3acarranaa ro[BopxyynaH<br />

6exxyynsx rscoH 3op[nrorofi 6afis. MauxufrH xaa,q, Hoegrofi ye ynrapaH<br />

ypar bononqox, l-lyc xonnngcoH e$y riap xs MosronurH Hodg, s3ryyprHbt<br />

Aoropxl4 re4Hufr Hafigeaprari xon6ooros, rytut4i rynryyp Hu 6onox<br />

yvrprafr 6ailxee. Axageurv 5.F BnagravrrplloB aHs ryxarlg,,Manx nap<br />

MoHrorqyyArai yrcaaJHbt xyBbA ryu ofrp ger, regnnfi fl3ryyprHyy4<br />

MoHronoop npbAar, MoHron 6N.lfir xopornoAor 6aficHsrr Maprax<br />

6onoxryfr. Fnanryna MoHron, MaHxurir-r Seo4anurH xypeaHrfixsH ryH<br />

,qorHo xapilrqaara il 6ailcaa 6ereeg xapurqaH ypar 6ononqox 6aftcau<br />

Hb Hor Seo4anuru uuilrviuilu reneenorvAnfir uoroorsfi Hu ynarvr 6yp<br />

ofrpryynx 6aila"1 rsx roMAotlexee. l-sxgee MaHxaac MoHror Hodgroil<br />

rorroocoH yprniH xon6oo Hb oxoH veAoe xaphnqaH ypar Oofiolti.lcoH,<br />

opx roHqvy Lurtxreil Oafrcan 6on uoHronvyyg MaHx qhH yncbtH<br />

opxrxoonA opoxbtH xHpoep aaxhMAaa ryyHr,rfi r3HqBop Hb anAatgax,<br />

MoHrofl Hoeig n MaHxniH repA xypraH opN, ryyHr,ri reprrlH an6aN4<br />

rgeaxufineH 3yrrox 6onxes. Maux qNH ync oputrH rorrHox xyraLlaaHA<br />

3eBXeH xaaHbt ryHX oxrlAbtr ta,qaru 48 xyHg yparflyyncHbt 32 uu voHron<br />

eaH ryHrefi ypar xon6ocoH negse 6mfr8.<br />

Masxurin repooc Xanxurr-r Ho6grofr ypar bononLlox xaurnfin<br />

?t yqHH 3ypraar ratnbap rons /XaaHsr xypaaHryfi/. yF., 1960. rari B.<br />

Bna4lrvrpqoe. 6.fi . "o6u1ecrBeHHbril cr poi uoHr onos. MoHronscxori xoqeaofi<br />

$eo4anusu". M.. 1934. crp. 194.<br />

'Haracpafr. ".QaivuH yncuru yeufiu MoHronuru ryyx" Xex xor. 1g93. ran. 118.<br />

lll


"irilfi,q3r 60noacopcoH apra 50ri "Hrafrcnennila xapujr4A oHqroinoH<br />

xyMyyxyynox" rorl{ 6ails. 3iis Hu OHx aMTanaH xaaHbt yeoc oxoncoH<br />

6oronrofr. 3ne ryxafr rtlaHX cypBanxr,r4 ,,Hariparr reB xaaH. Ecnqyreep<br />

oH (1731) Vpsg xaaH eqruiir-i qarr MoHron aax, rafix HapbtH xeeryygntZr<br />

Rorpoo aBqhpq, cypraH xyrutyyiKyyncoH 6enroe. Sgyree :acrra 17x MoHTon<br />

ypar 6onox rariN Hap, Xa-nxurn eaH, 6efin, 6sric, sac'yygsrx xeeryygrfrH<br />

Aorpoo 15 Hacuaac g-rou_tilrir Hu Huficlen xoroA ripyyjrx, cyptaH<br />

xyMyyxyynr1lrofi"e x3rv1 .H oryvJtcoH lafrpar.yr apra ticoop xaaHA<br />

xacaafiaxaap ilpc3H Hoi.i., -,'i xonryyAfifin Aorpooc yxaaH c3pr3roH,<br />

3opnt 3vpxrefr, ouqrofr HerNiZr uu MaHxnilH xaaHbt opAoHA vnAogx,<br />

xaryy xeHanr, 3aaBpbtH gop rycrafinaH xyMyyxyynx, 6nvur, qeprnfrn<br />

6onoecpon onroHo. vnnaaap Hac 6reg xypoxoA Hb MaHX xaraH orq,<br />

s$y Oonrogor 6afia. Xanxag ffr aHO apraap, rycrafrnax xyMvyxcoH<br />

egy Hap 6on CafiH HoeH aiurNfiH yncbtH egy t_lspeH, ryyHr,rff aq,'yncbtH<br />

eSy flxaaaHgopx, Tyureor xaH aharuiln reprfin e$y Causafi4opx,<br />

ryyHNfr xyy, roprafiH eSy CIr-rgeupopx Hap ou. ulyxau HHrox xyMyyxcoH<br />

s$y Hapurr xHHXoHo "coHroAor e$y" rex xenx 6onox beroog reg<br />

Maprxnfrs repeec o*qrori xyHAfion xynoox, Xanxi,rn xau*rilr-r qyxafl<br />

ryujaanA raeurpAar 6arte. 3He ranaap 1 843 0ug Monrong xyyflquncaH<br />

Opanqsrx l-rox, l-a6s Hap eepcAnfin agH 3aMbtH ToMAornsnrqoo,<br />

"MoHronurH 3aphM Heroe 6yxu& F3ryyprHyy.qblH rop 6yn epx<br />

5apnruuprafi (ManxraiH xaaA, Ho64 H.X.) ypary4uurH xonboorofi bereog<br />

reg Hoiipxorq ff3ryyprHbt Kacrbrr 6ypgyynper. Tegnrafi AyHAaac xaaH<br />

eepufin cailgyypaa coH'opol-"to xoMooH eryynxoo. '1733 oHg Maxxufrrr<br />

repooc Xanxag OairyyncaH xamrnfiH AooA epx 6yxrafr lailryynnara<br />

Y nuaq ainu ca igurn sa M H br xa HXH br ryuJ aanA esy L{speH<br />

UepeHr Hac 6apcHut -or,nnxr".<br />

|qapaa, ryyHrafi xo6p xoeryyA, o$y L-lexryuxae,<br />

l-{ss4sHxas Hap yAaa Aapaa oHo ryr.uaanA axilnnax 6afre. MeH 1z5B<br />

ox4 Xypeer.luit cailgun FaMbtr lailryynx, aHXHbt cafi4aap iru s$y<br />

Cansafigopx roMrnorAoH axhnflacHaacxofiu.r 6apar ye yn,paH, Tyu.raer<br />

xau afinaruilH o+r1 ygarr,trail xo6p xou.ryyHbt sacryyA XypesHg cyyx,<br />

xeper urirrerv cafigurx an6urr oonx-neH xauJilx 6aficaH rorra. Tegraap<br />

Ho€4 6on; caHsailnopx ( 1 z5B- 1 265, 177 1 -17 T B) t 3oprrr aauru fi H xou.ryyl<br />

, lOHgengopx (1779-1827) l3opnn eaHrufiH xowyy/,Ily6yy4opx (1827_<br />

ldlahqHH_yncbrH<br />

MaraA xyynb <strong>22</strong>-p eruxerren. Xex xor., 1gg2 rcn 4TB.<br />

rroK h rabe "r ryreurecrB,e vepee Moxrornb e T[6er K cron,qe Tane narr,rsr" cn6.,<br />

1866. crp. 98.<br />

lt2


1832) lp,apxaH BaHrhfiH xowyyl, lopNpaspan (1832-1839) /3opr,rn<br />

saurnilu xolUyy/, fisnsrgopx (1S39-1862) flapxan aalrnilH xoLuyy/,<br />

Havxun4oHAoB ( 1 BZ0- 1 8g6) /,QapxaH sa Ftril fi H xorxyy/, l-lyHqarqepsH<br />

(1896-191 '1) flapxax saHrnilH xoLlyy/ Hap loM.<br />

V1fru ,a yqpaac Aoopx HoeAbtFt xoruyyAbr aMaH RpilaHA, Arra6aH<br />

aaF{r,'fix xoLUyy, Arrabdx 60ficrfiH xou.iyy r'x xsnorqAer 6afican axss.<br />

MeH XanxurH o$v Hap Hb ynuacrailn xe6eri cari4, XypeeHnfr rycnaH<br />

xepsr iurfrrrerv calig, ailuruilu rycnarq xaHXHbt ryluaar.q roffMon<br />

roMnnorAoH axfirnax 6arTcHaac ragHa MauxrfiH epxuesnrafrH cyyn<br />

YeA UaAap cafi,q, gorooa cafia, XoxxorurH xaHXilH, xUa saxupax cafig<br />

ssper LINH yncbtH rqoroo.q an6aH,q syrrex 6afia.<br />

3Sy 6oncox no6A Hu eepcgurfiH sopor xeprerr,trfiH nx baraac<br />

ruanrraanx, xun 6yp qanHH nyHnvy aBaxaac ragHa MaxxnfiH repufin<br />

xyprgA 6onoxsrnxoo xyBbA xran 6yp HoMonr nyHlyy xypr3x 6ereeg<br />

yynuitr xyynfiap HaplliavnaH rorroox orqoo, yyug:<br />

VncurH e$y Hnricner xoroA cyycaH Hb HoroH Nrn aaOaac soxux<br />

MeHro 300 nas, auyy 1S0 raap, Hyrar ra3apraa cyycaH Hb HoroH xufl<br />

aebaac 3oxrlx MeHre 300 nan, ropro 10 sHrsfi.<br />

Xoruoil e$y Hrricnen xoroA cyycaH Hb HoroH x,n aabaac eoxfix<br />

MeHre 250 nau, auyy 120 raap, 5 Aoy (1 Aoy Hb B_10 xr opvrarrlr. H.X.),<br />

Hyrar ra3apraa cyycaH Hb H3r3H Xiln ae6aac 30xhx MeHre 250 nan,<br />

ropro 9 eHrsfr,<br />

Xou:ofi rsreerufrH xou.rofi eSy Hraficnen xoroA cyycaH Hb HotoH<br />

xun aaoaac soxtix MeHro 100 na', arrayy 50 raap, Hyr:tr rasapraa cyycaH<br />

Hb HorgH xiln ae6aac 3oxt x MeHro 100 naH, ropro B oHrsfr.<br />

TepraiH rsrsernfiH repnilu sey Hrficnen xoroA cyycaH Hb HoroH<br />

xhn aa6aac 3oxr4x MsHre 60 na', arrayy 30 raap, Hyrar ra3apraa cyycaH<br />

Hb HsreH xun ag6aac 3oxl4x MeHre 60 nau, ropro 6 enrofr-<br />

5silnufru oxux reprfix rereerrrin reprfiH eSy Hraficnofl xoro.q<br />

cyycaH Hb HoroH xhn aa6aac soxrix MeHro S0 nan, auyy 25 raap, Hyrar<br />

ra3apr cyycaH Hb HOrsH Xiln aBoaac 30xHX MeHre 50 nax, ropro 5 sxrefi<br />

Xou_ryyHut rerserurin xoulyyHbt e$y Hraficnen xoroA'cyycaH Hb<br />

HoroH xun as6aac 3oxr4x MoHre 40 naH, auyy 20 raap, Hyrar iieapruu<br />

cyycaH Hb H3r3H XUn aa6aac 30xr4x MeHre 40 naH, ropro 4 sHrefi,i ryc<br />

ryc xvprAor 6afie. TyvHqnoH oSy Hap nu MaHxuriH repeec xyprsx<br />

"faAaaA Morronux repufru oacax nBAnbrH ffaMHbr xyyns syfrnr.rfrx 6uvrar. !ee4 4sersp.<br />

YnaaxxaA 1989. ran 25b.<br />

n3


L{ank1H nvHryv, 3px ffM6aapaaroptiilryn xepeHro xoflrjldn, 6aRH raHcar<br />

bariqnaapaa 6ycap:acar Hoe4ooc yroMx AaByy, 6eexnH, Xex xor,<br />

H r ri cnsn Xypseug op4 6ailu.r ran, oAfi oH raeaprali'6arixee.<br />

MaHxurrzr'i ropnriH ypruita xon6oo rorroox 6ognorurH ron oHqnor<br />

Hb MoHTon uorigulH vp yAaMA ye yrhpyynaH MaHX XaraH erq, ypar<br />

6apNngax 6afrcaH FBAafl nltor-r. yynufi gsep regunri 3apfiM xyyx4yygrarir<br />

MaHNnfiH xaaHbt opAoiig rycraftnan x1lMyvxyynx 6afia. OHe'rru ye<br />

ynHpax rycaM MoHro"fr L{yc Hb anAarAax, MaHX L{yc gaearrarafinx,<br />

ynMaap MaHX corroxyri, yssn caHaa 6ypengeue rocoH Vr axryy.<br />

TyyHueH MoHron uoegurH xaras 6oncoH MaHX ryHX, roroo Hap Hb onoH<br />

.qaranr fiHX XyMyycrfiH xamr rapex 60reog r3A r..loM MaHNnfts ropnfiu<br />

xaryy AaafiraBap, AOr cypraanrail 6afrx, rraoHron Hoiipsrx 6opon caHaa,<br />

yiln axunnaraar Hb x'Hax, raHAax 6afix yyperrefi 6aficaH 6onso.<br />

Yynr,rftr Xnragsru ryyx,r flrrc xnn co "Mo*ron ra3ap xaaHbr r{rrx<br />

onuilpBon' xaaHbr Hefloo rlxsAMyri"r2 x3M33H OHOeqrofr ToMAOrn3X33.<br />

MaHxaac aHx Xanxsru Hodprofi ypar 6aprangax oxoncH.oc xofiu.r<br />

6yny 1697 oHooc 191 1 oHurr xyprolr oAoo barrarz ueAsrgex 6afiraaraap,<br />

uufrr 20 opqfiM xyH Mauxuiln ropuhn e$y 6onxee. yynrrrf lorop<br />

Tyuesr xas ailurnilt,fiapxan .{rrH eaHrHfrH xor.uyyHaac 10 xyH, (yncurr-r<br />

oQy 1, xoruoi e$y 4, xouryyHbl o$y 1 , ryxrnfix<br />

"SV<br />

Z), Bopnn eaHrufix<br />

xoruyyHaac 5 Ho6n ( xou.roi esv 2, repuriH esy 2), catiH sodH artrsrailn<br />

CeqeH qrH eanrhriH xorlryyHaac 3-4 xyn ( yncurH o$y 2, repnfiu s$y1)<br />

ryc ryc eQy eprer'axnsrAxoo. vliluxyy Ma'xufin repeec Xanxun uo64<br />

ssryyprHyyArafi ypar 6apun4ax 60,qnorurr xyvrefi flByynx baficaH ss<br />

re4uufr caHaa c.Tr.fi, auIr coHr4pxon.q Hb Henoe v3vynx93. Magxrfin<br />

opxr-reenA opoxooc euue XanxurH s3ryyprHyyg Hs 6yrg guHruc xaaHbr<br />

yrcaa SailueHX AaeH xaaHbrorfoH xeBryyH l-epcsns xanafip xyxrafixurzH<br />

yAaML{r4p, sanraMqrpyy4 6aia. l-ersn Xanxuru xo64 ye ynilpaH naasxrai<br />

ypar 6apran4ax 6oncox xu regHnfi yAMblHXHbt MoHron qycbtr ynan 6yp<br />

3n4!rAyynx, MaHX qyc_AaBaMrafinaxag x1lpr{oo. Opocuru spAoMroH<br />

l-.c_ [opoxoea "o+y Hap 6on MoHronurn nufrruuilnA,,AAaBxpara'oonox<br />

xo64 nsryyprHbr Aorop 6r,n[ 60ncos .{oo *I14H3 auilruutiluOynor MeH"r]<br />

rocoH Hb syfrrefi 6arina.<br />

]ln,o Xrr Co,-"Mosronurs xypaanryilryyx,,Xex xor. 1986., ran 102<br />

. ] oqglgBa f c, "ovepxra no r4crophrl Mosronur B onoxy MaHuxypcroro rocnoArBa,,<br />

M., '1980. crp. 54.<br />

lt4


MaHxurZH e$y uap Hu Xanx gaxu MaHxrfrH reprafiH yrqilpAnarbtH<br />

TorronllooHbt AooA ularaH.q roMrnorAoH ilt


STUSiA FIISTORICA<br />

IhiSTITUTi HIST CIrEIAf AEANEMiA€ SCIENTARIUM<br />

MOt'-jGOLl<br />

snxH rH H kJ N yreAA_ Tyyxt4ti H ACyyflAfln<br />

E.6ATTOMEP<br />

Xanx rynanrfi Hsrar xtc;r Eofiox OnxiaroH xarxvyyAbtH ytcaa<br />

rapBan, ryyxrfir uhHor3f 6apun,,raap HoxBopneH 6anxyynix xeperrefir<br />

aHxaapaH roAHhfi Hopr4frH y.ii,lp xonoorAon, ryyx,li*-6yxrari n yeHfiH<br />

Typu MoHronbrH TyyxsHA FMap 6afip cyypb s30nx upa*Vrtr 6arau aryrafr<br />

roiqpyynax vyAHosc oHoxyy 6nqxaH oryynonp rofinr regrfi eryynexnftr<br />

3opHnoo. Teg nxeHx Hb eAi$o MoHron yncbrH Vec a*MrHiH<br />

LlaraauxarZpxaH, OHAopxaHrafr , 3yyHxaHrafr , b"pyyHrypyyrr cyMgbrH<br />

Hyrarr opruuH cyyAar 6nnee. .ffuap y.rpaac oH3 HoroH 6yn:ixyrvryycrafir<br />

Snxurun xoMooH Hopriox 6oncou tyxailp auaH 6onou'onvresp<br />

ynaMxnncan uegeeHyy4 6r,rrl.<br />

Snxurnn xoM3ox Hop ryyx cypeanxfiA aHx ly_y 3yyHbt yeA<br />

" natAnAH", Yl l l - l x sy y np " IA nn-1su H b" rsx roMgsrner,qceH l a aa gai . FraEesA<br />

turoAorAax 6yri Mo'ronqyyAbrH rapBaJrb',- orvynx 6yri xanairaiir,r oprHnfi<br />

cypBafix ns PauraA-A,q-flnauil "cygperH vyynraH" 3oxHoJr ro[4. 3H3<br />

3ox,oflbrH MOA'"r HfirrflaH yenen 3pryuo ryHA OnOH oBor aftrraar 6aricas<br />

rsx 6onoe.{ 1lHoH xoporAsepse Hoxoc ,Xuap,,XoHrupag rypuu* uiirrfu,<br />

AypAarAAar. Xapran Xoxnapag afinaraac onxunas rap canoapnax<br />

rapqos' Spryxe ryHsec rapcaH Mosron afirraryy4 rep ye4 XepneH roflooc<br />

eMHeu nyrarnax oaficau XsraH (x-xil) Haprarz opur4x 3ap,na yeg re4Hnfi<br />

opxruoon4 opx 6aficau lailua. Tyxarin6an: XqraH ync 923'oHg ryc<br />

yncbrH uytruilr o3gnx, Mo'ron oeor, afinaryyAaac an6a rareap rara,n<br />

Hufi cnengee xypryynAor 6afixee2.<br />

Xsrax yncbtH TyyxsHA XqraxH nayxrfirxnHaH 3axfiparq reneesufi<br />

xyHrfir aHXaHAaa "Vlnuqsuu" re4er 6afixee. Vinuxu, ren",- Vr,n;,-<br />

axaAe''uv X.l-lepnes "xaaHbr ,qapaax rylxaanblu xyH" rex raftn6apnaxoe.<br />

SHexyy "vnu')Ku*" rvLrJMsA 6yroy xalxur yAaax soporroH Hu XqraHur<br />

nu...."Vlcropuf, )e.nyu rocyAapcrea Kn4axefi', M., 197g. c.14,346.<br />

A.r r3pfl3.-xerax rap, re4ruri vorronvyy4rari xon60rgox ss,,. y5., 1g5g.r.37,7g.<br />

lt6


uuilrvuila 6ypengexyyHg Hoenorv aHthfrH lxllHX qaHaprafi bafiNee.<br />

Yyxsec vHAocJroH 112s o,g XqraH ync MexceHurt papaa xaaHbrr<br />

TOfleofloH 3axllpax "vn{x


afrn6ap ronb"-A "3nxnr" ,"rAnxnr" rsx xoiip sH3aap raftn6apnacau 6afix<br />

bonoa'{ xyAaM MoHrofl \u'iruiln ynaMxnanaap onxn*rH rex 6r.rnx Hu<br />

308 r3c3H CaHaflbrr AoBrijyyrx, yr oBor vvcc0H oH qarrfir M3 ylll-lx<br />

3yyHbt yeg xor6ox ysnoo.<br />

TegHrafi ryxafi cypeanxuA roMAornorAcoH syilnuilr HoxoH vsbe.<br />

MoHronsru Hyyq Toavoong ".4apragafi orq'rraH HsroH xypos 6onx npes',<br />

rox reMAotnsxoo/. Tofp_"jt CygpurH qyynraHA TsruyxraxNfi 9_p xypesH4<br />

"lApxuu" uap 6afrcaH ro)K sl-yynmH Hs onxrrnH Hap 6aftcax 6afix6onox<br />

ranrafi. SnxuTuH Hap Plx MoHron vnc oafiryynax yfin eBllbrr aHxHaacaa<br />

AoMXr4x 6ailcaH y,lr,rp Ll4Hrrac xaaH regHnfrr byrapraaryfi, 6oon<br />

Gonrooryfi, eepufiH yncaA uyAapra dcoop 6afrp cyypraHg nu raeucaHB<br />

rex 6il,{csH 1ailna.<br />

Hyyq roevooHg uluHruc xaaH eepufin sx 6onon xosryyA, Ayy<br />

Hapraa urrax 60nox xyr'ayycr,rrTr ryuaax eroxAoe 6ara oser-i Tynyfig<br />

Xfupafr,5aanafr xoepurr erceH 6ailgar. OHe ryxafi Cyppsiu ulyynran4<br />

eryynoxlqoo: Llunruc xaaH eepuriH xoBryyA, Ayy Hap, ua&ap xyMyycrso<br />

Hfrar xyBaaprnaxaA enxurrH Hap Tynyfr xaHur Xrgafr noesu MorqgnA<br />

or{coH r3xo3. Afupafr noern Hu oapyyH xraryyprafiH axnax noeigurx Her<br />

Gafican 6eree4 CopxorraHu ex, TynyfiH ruaAap xyn 6ailx ryyHrail<br />

saxfipcaH MflHrar Hu Xap xopnH reer L'lx MoHrofi yncbrx XauraiH HypyyHbr<br />

xaBbg Hyrarnax 6aficax 6ononrofi .<br />

LMHruc xaan eeprfis ox 6onoH xeBryyA, Ayy Hapraa o3oMruun<br />

ra3ap "xyBb eML{" erceH qyxaM TOp VeSc Snxrrux nap orrrafin 30xr10H<br />

6ailryynanraA opcoH 6afix 6onox Oereeg yyHooc ynbaanan TynyilH<br />

yrcaaHbr uoagurx MsAonA 6ailcaap Xyl :yyHur ll xaracr rspcexorafin<br />

AoA xeBryyn HodHAofiH MsAsnA oqxoo, HodHnofr 6onos ryyHrafir<br />

3anraMxnncau Tyasg xarauoaarap, 6aAan,n xaraH6aarap, L{epe*rorr,,oo<br />

xaras6aarap, FyxvuH xarax6aarap Hapbtr 3axupr.t Oar;x yen XanxsrH<br />

Oapyyx rapr xapbsaflarAax bafica' re4Hufi opA epree<br />

HypyyHbt xaBbg 6afixeo.<br />

"r'xu"rux,,<br />

l-angax xaaH 1688 oug Xanxa4 AoBrnox yeg OnxnrraH Hapbtr<br />

f-ynvun xaran6aarap 3axilpr{ 6afia, r-yHvnx no6n yHAoc Herr ofipagurn<br />

qepsrrefi 6 afr n Aaxa[u4eexu fi nen oponllox, ryxailuyeg l-an4a n 6ou: N rr<br />

xaaHbr 3yr33. UUfir Monronbrr Horrrsx rocoH oponAflorblr Xanxuu<br />

Ho6gurn H3roH aAun ocapryylrox 6aixee. r-yr-rvr,rH'Ho6n r-anlang<br />

tEHMAy-o,, ryyx. I 6oru. yE., 1966.r.155.<br />

-Paura4-Ag-4r,lr. C6opxrx neronrcefi. r 1. xn2. M., 1952. c. 166<br />

118


qoxrrAoH an6ar apAaa aBLt 3yraraH geep MoHrorbtH Hyrarr oqilxoA<br />

MaHxnrzH 3Hx-AnaranaH xaaH "v1n6suroxl4Hyynax"<br />

""p."[<br />

Myy rr,'r'raH<br />

ailwrnfru xnnuilu Cyrue',rfiH oprlltM Hyrarnyynxes. l-asap *yrr"uauu<br />

xarallax xyxrfi Hyrarr opuHH lailcauXanxvyyg l-angaHurrryjr"" *"""<br />

safinyynx, xyyrlr4H Hyrarraa oqhxbtr ryHoo xycox, l-angauur ecper<br />

MasxrafiH roMt{ol.lA lyxufr n xyvoop AoMXr4H rycanx bafrcHu Herex<br />

xt4 LUoo f-yHvu u ra ri yfr n axunna raa HA roAopxori xa pa rpga r. Tyxa fi n6an :<br />

fyHvlrH 1696 oHsr syH MaHxrfiH ilx xaHXXH Ernnryr larung;, syy*<br />

MoAHbr ra3apr l-angaHurr AapaB. oeon su onx-ArraranaH xaaHsir xex<br />

xoroA 6ailxap, Hu l-yHvuH qeprnriH xypooHooc r4pcsHA Xanrari yynbtH<br />

ap grro3A klgep, ulynyyrbtH rasapr uarHaX{ Hyrarnyynxsse. Oue ryxafr<br />

xaMTarraH roMAornocaH. 6il.iurr: ,,Fyn l-yHvr,*r XaHrari yynbtH apA<br />

HyrarfiaH cyyHa. 3yyHu.r Vrans xopoo, bapyyHur Xapxrapaa, Ouueu..r<br />

Opxon ron, Yruapra4 LlnHrenrerZ yyn xypqeo'; rr* gypgxeo.<br />

MasxrafrH epx Oaprrvun 16g1 ouur ,Qonnyypr,* ,yynrunaap Ap<br />

Xanxurr 34 3acar xor.uyy 6onrox xyBaacaH 6oreeg ryyHrrz ser Hu Xanxun<br />

opHo 3aMblH 3yyHrapbtH oMHer xoruyyH.q OnxrrnH Hap xapbflanarAax<br />

bonxse. Snxuruuuilr 3axfipcaH Ho6Hiynvru uac 6apaxagryynr,ri 4eg<br />

xyy MrHxyyp 3acar yficaA ryH 3anraMxhnx33. Mr,rHxyyp 1715 0na<br />

MaHX xaHxun funugeilr AatanAaH TyriH rong SyyHrapuri ceprnfrnen<br />

Tocoxoop oAcoHA 3UX-ArraranaH xaaH "MranNyyp xon xf,3raapbrH rasapr<br />

cyyxoo, 5aitpan xyqilH eqyyxoH xoMooH caHax, 3apnuraap qaprNrir-r<br />

roMAorr 6il.lur erq pailn 6yfr Oereec Aapyh MoAyyfloH afinrra,,xsMooB.<br />

Mer-r oHx-AMraflaH xaan f unu'oil;i "XanxsrH ono" .acuirur<br />

I\4rxxyyprafiH cyycaH hgsp, gynyyra1 ofrp rofipou ex apan, Xo"g,<br />

Vnaasron,r ra3pbrH xoopoHA ryH ryHraap (6arr16arqaap; oenvslp Vf Ov*r,l<br />

6a rapnanx 6onox rar<br />

M ra H x y y p ra n<br />

6yynraxse.<br />

",, ;,- ;;? "X"Ti::f :;fl :: :ltJ ?lfi ilf3 II f i<br />

"<br />

rTf;<br />

ffeepx cypBarxrA 3yyHrapurH xaaHr yncaac ceprufrnexufrH TynA<br />

6onv.eep cailtail rapua rapbx 6onoxr"a"pr... ulunxy1lfloH cyynrax<br />

ryxail pyppargax 6aiHa. gyxarv oHs yeA 6apyyH ayr HyycaH 6afrx 6onox<br />

6ereeg 6enveep yc 6yxnh Hyrarr XaHxexyfru'Hypyy *urp"rg.un<br />

6ononrofi.<br />

n3upnrru"p rorroocoH raAaaA MoHron, xoro' afiurufiH BaH ryHryyAilri, unrrsn urauA,p<br />

61-p 4earep. l3acar yncag rycnarq ryu l-ynvr.rxrai onABopbtH uaugup/<br />

u9


1726 ougl-yHvnHni axMafl xeBryyu .figanaxaar HorsH xoruyy racanx<br />

orcHoop SnxrsH Hu tax, 6a[a xo6p xoutyy 6onxse.<br />

Hacrafivyygaac aM iqaMXfiH npceu OnxroHnfi rapan yycerl, Hyyx<br />

cyypbul caHra ri xon6oorofi Heren gorra ru fi r cr,r rI pyyn6en :<br />

- Manaft yrcaar n;u l-yHvnH xaran6aarap rorq yA[pAax baficaH.<br />

Eug aux CsnoHre uepHufr "Ap roen", ,,Oaep reen,,rrg.riurirup Hrrarnax<br />

6afrcaH 6a e'e xoulyyHbrxfi.i r.xaHx Hb cyMaH ep 6aficaH y"rp ,"u"*""<br />

gafiuv 6aDixse. Teg:<br />

,[afiH gapgar<br />

flaficaH 6yqaagar<br />

,QapxaH qonbtr ongor 6ug xoMooH 3opronAoox xoulyyAaa roHoH<br />

AoopoMAAor 6afixos. 3eprengaex xotxyyg nu l-yHvnxNrixex gafrH AapAar<br />

gaficax 6ytlaapraapaa llaflrarnax, ra,qaru: rapraxryfi 6onoe<br />

"Snxurnauilxxrfir" sailnyynx eroeq rocen 6rqrrfrr ManxufrH gaoH xaaHA<br />

eprexee. Teree4 bapyyH rrfiur Hyyx 6afix ye4 Ho6H Hs uac oapcaH yvrp<br />

ryynufir.QynaaH xaH roAor ta3ap Hlrratnyynx, esHilfixee uJapun caxilynx,<br />

HoMq MsproH 6arutnfir apBaH epx afin, oA aryypcbtH xaMr yn.qgoxoo.<br />

Tegrsep afin epx "ApeaH Hepreilresp roHAoo rrdHrox, Xexgneu MoproH<br />

sacruilu xoulyyHA saxrparAax, vcnor oAnonoop an6a 6aprax 6onxss.<br />

Tep yeg Xanxexnfis raeap Xoruyyv Oeficufrx xoruyy Hyrarnax<br />

bafixss. 9Hs xorl,yyr 6apyyH ranaac Hu EasA, fiepaeg,.ofA r"n"u, ,,<br />

9o64, Ypuanxail Hap rooqnoH Aapna.qar 6afixee.'Nfrn *oryyru<br />

l-o'r6oxae MgproH Aororu Hb Hyrarnyynx erexuftr ryficaH 6ra,{ilr MaHXHfrH<br />

o33H XaaHA eproxoo. MaHxufis 330H XaaH re4Hnfirgororlu Hb Hyynrex,<br />

l-yHvun xara*oaarapHH yrcaaraap Xanxux xasa MaHyynaxaap uufrgex,<br />

ra xap AafiHv ryn "r-yvrH rypBaH Xarxexnfi, BaHqilH raer' Hspr oHq cafixau<br />

Hrrraap uJarHax, epx 6ypr xex xaffaBq erq opx ognvynbe xs&rssn rHfiUJ<br />

Hyynrc€H 6ailaa.Xoruyyv 6eilcuixxou [sH sper,_esp roripv Hr7yxoA vxopr<br />

al{yyncaH epsoA HacHbt srr,treH J-ona6oxaB MsproHA :<br />

XyHr,rft uyrruilr 6ynaax<br />

Xyp4ax Mopl4Hbt ryypafi<br />

Xypq cenerr,rHrafi yayypr spcgyysefi rexe4 _ yryfr<br />

OrroHTgHropfi fi n nyrarr ovrx<br />

Oeooroo bocroN xapraHa roxoolo.<br />

'"C fqryy_yra.u,<br />

f.flyacau. .enxreHhfi rasap ycHbt xep, xonoorgox 3apilM AournfiH<br />

xaur" MYI4C-ufin epgen,l uruxxilnrsexr4fi 6r4.{rar. Nc 44.y6., 1913.<br />

*Yec ailurnilu tlaraauxafipxaH cyMbtH nytan 6ufr.<br />

120


flsepx aMaH AoMorr l-yHqfiH an6ar apAaa aBq 6apyyH 3yr Hyyx<br />

ffBaaA oAooruilH ApxaHrail ailvirnilu Lleqepner cyMbtH Hyrar flynaaH<br />

xaHbr ap TyynaHr ronrofi rsAor rasap Hac 6apcHbrr x3nx 6aina.<br />

l-yuvuHrarl opuyynra, raxilnrbtH oHroH Hb XaHrafin HypyyHbt Tyynanr<br />

rsAor ra3ap 6afican ryn xoxr4M canoapracaH xo6p xoruyyHbr ralix Hap<br />

Hb xaHxexyfr Hyrraacaa ye ye TyynaHraA oqfix raxHflra rafinra xfifrAor<br />

6aftxee.<br />

SnxurrH Hap XaHxexyfr nyrarr ulrtrixuH rpceH ryxail cypBanx<br />

6ra'irrr "xYlll syyHbr oxoHA XaHxexyfi Hyrarr u:finxfiH 14pxo3" roceH 6afiHa.<br />

,Qsspx xodp xouryyHbt xrnilfir xoLuyy HyrrnfiH roM.qornonA: ,,Xnprac nyyp<br />

:yyHp 6yfi, yp4 6onor-r 6apyyn ypA ranaap Capryyn xoLUyy, 6apyyHaap<br />

flepaeg, xofiryypaa Tarxa-VpraHxafig sax nxfinHe', xoMooH 6r,tqxie.<br />

1740 ouur yeA XaHxexyfin Hypyyr,qaMXcaH nx sy1 Ooncon aN.<br />

3He ryxai "Mr,lnxyyp rvyHtafr xapbnar rariN Tsnu HapbtH aAyy Man<br />

xoxHporAoB. onoH rafix xspvtil rycnaBq oTHsrr xypoxryfi. onAeooc<br />

l-iorrurH raspbrr eHrepyynsxiyri repoenx 6onox, aBrax 6onox xoepsrr<br />

y3ox ryp raAarril Hyynreryrefr xoMeoH ryricHurr OSy LlraH eaH Llepeur<br />

renooneH afinrracaHg TeHrepuir rgrrorq xaan: 3yyHraptafi sax<br />

x3n3nq3x rorrox e4uil ryn oc FByynaB"ll rocaH lailua. eHg eryyncnsec<br />

ysaen MuHxyyp an6ar Hapaa aav Oapyyn syr Hyye romH caHaa 6ailua.<br />

l-oeq MaHx Hap 3yynrapbrH xaaHr yncaac ilxooxoH 6onroouxunx 6aficaH<br />

Hb,qoopx 6apnn,traac xapar.qax F,ailna.!eep eryyncoH 3yAHaap OnNres<br />

xolryyHbr xyH Man ilx3ox3H ryrinAax, r,ttanxnilu xaaHaac rBpoonx 60nox<br />

rasap ryfrcaH 60nos'r 3eBlueopeeryil6ailna.SnxreH HapbrH aMaH flpr/aHA<br />

ro,q aMb 3yyxbtH 3px3op 3optsnAsox xorljyyAaa ToHoH A33p3MAA3r<br />

6ailcau ryxari eryyn4er 6ereog ryyHrafi qyxaM ulafirTaaH Hb 3yA 6aficaH<br />

6ononrori.<br />

Snxurusuhr 3axupcaH HoeiH Mrxxyyp Hac 6apcnur Aapaaraap<br />

ryyHuff xyy [-{epea, !o64gopx, MnnurragopN Hap sarraMxunxoo.<br />

TeHrepufir rorrorq xaaH 1TB1 oH,q 3aprilr 6yynracaH Hb:<br />

"Mranrrragopxrfir sanrarraxhJrcaH 3acar yncaA Tycrarq ryH xoMogrr{<br />

ryyHufi oaer l-yHvnHrfr qspruriH xypssHA u:ananrafrnaH ayrrecHufr yvr,rp<br />

Tyn xuuhr xyproox, ye ynfipaH racpanryri 3anraMxnarryH" xoMosB.<br />

3Hg aHxlaH sacar 6ailryyncan rioeH l-yHvnHufi raeunar 6o4ox<br />

enxurnuuilr 3axhpcaH r-ro6AoA "ye ynfipaH 3axupax epx"-uilronroxso.<br />

" Tee Asr4iN Hyy4env4uix yrcaaHbr ryvxrlr4H acyyAan. y6.,2002.r.37<br />

121


Snxnru, Hapbrr r-epceusufin AoA xvy HodHgofrH yrcaaHsr xoeg<br />

XYI syyHsr AyHAaac XX syyHur oxeH xyprol racpanrryfi ye ynupaH<br />

3axilpqoo.<br />

1923-1931 oHg "XaHrafir.rrap yynsrn ailvrnfru XaHxexyfr yynbrH<br />

xoulyy" xoMosH HoprigtAox, Anran onc, EarcafixaH, Easciin^r,<br />

L{araaHxafrpxaH, {araaHuyyp, gaugrraaHu 6 cyvra fr6ailraap1931 o''si<br />

3acar 3axnpraaHb! eepqfisnroep gran Aqfir sanrfifin xor.uyyraap<br />

Ougepxanrafi , [-.laraaHxarZpxaH cyn,lgsrr 6yxeng Hu EapyyHrypyy*"y*r,,<br />

gMHeA xacruilr, 3oprarr sacruilu xoruyyraap 3yyxxanrari cyrurr,l-<br />

6afiryynxee.<br />

SUMMARY<br />

RBATTUMUR<br />

ln this article, author tried to make clear questions about Elj igin khalkha,<br />

one paft of the Mongolian khalkha group and it's origin or*re nanie. Farther<br />

more, he wrote about Eljigin's historicar position used by Mongorian and<br />

Chinese source materials.<br />

1<strong>22</strong>


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

qHH.OIOYTbIH XETXHNT<br />

L{t4H yflcbtH 3ACTHHH rA3pAAC TYMSE OpHblopTee<br />

TABhHbI rA3PbIr HESH XArAfl EAP.rIACAH Hb<br />

9rH yncslH 3acrrfiH ra3paac 16g2 osooc 16g3 oH (Onx_<br />

ArvranaHrufrH 31 gyreep oHooc 32 pyraapoH)_ur xo6p xwnniluxoopong<br />

Oeep MoHronooc EssxrH xvpox raBaH xaaflrbtH 3aM 4aryy MonrorunfiH<br />

x.aanra, OpeeceH qynyyH xaanfa, EaRcranaH xaAar xaaflra xnfireeg<br />

LlJypreri xaanra 33por raBaH uyraM oproe 3aMbtr rapraxoo.<br />

Oeep MonronbtH raBaH 3ypBac epree saMblH Aorop Xex xorbru<br />

Tyrraeg opHb* AaM*oar Hs [-[Jypreft xaaflTbrH r!yraMaH oproo saM<br />

r-lyynalr xufiree,q<br />

xaarraHbt tuyraMaH oproe Oaricnaa (Haripanr reerfiH 6_p<br />

o_u)1728 ong 3yy*rapurH 4afiHut yeg rlraH yrcbtH Sacrrr;u ra3paac 3apnhr<br />

6yynrax ulyynanr xaanTaHbt oprog 3aMbtr xaacaH lailna.<br />

LlJyprsri xaanraHbt epreo 3aM Hb syyH 6apyyn xoeip xocorr<br />

xyBaarAax Hexr3sA apBaH xoep cyyps oprea raBhHbl ra3ap raprax,<br />

XaraH rorbtH eyyH 6apyyu xoep rang xyBaar.qaH 6aripiurax 6onNse.<br />

XaraH ronbtH oyvH raflA oprrJr4x<br />

^<br />

[jJrHe arin, Harx rep, Xopu,n ,"p,<br />

Canqilx TypreH ron, Xex xor 3opor 3yptaaH cyypb eproe raBilHbt ra3ap<br />

Hu Tyve4rafrH Hyrarr 6arrax, Xarau rorbtH 6apyyH ranA oprul4x<br />

fiyHcyxai, 3srcrei, EanHbynar, Ap opg, Eapcyxar;,'tlaraaH ,unrm<br />

3opor 3ypraaH cyypb epreo raBHHbt ra3ap Hb ltlx eyyrurtu Vyynrag<br />

xapbFanarAax 6arixss. TyyxeH4 oHoxyy apBaH xo6p cyypu Lpr"",<br />

u-Jyprefi xaanTbtH apBaH xoi.,p epreo reAer 6afiHa<br />

1905 ou (Sagapryynr repnriH 31 oH)-ar 11 capglJJypreri xaafirbrH<br />

xaMaaparq HOeH l-aAaag MoHronurH Tepfirir 3acax .fiegrurn fiarraHur<br />

opnorq rycfiarq rylxMon Kyfi Cr,r FH*aac Xon gaxrnulr aMapxyynax<br />

xorbrH xaHX'H hry-g rrae,yynsnr oprex: "MaHafr xaMaapanra'gr,'ailraa<br />

llJyprsfr xaanrurH Tyn,neg, opgoc, Xox xor ,"por raspbrH on epree raBklHbr<br />

ra3pbrH Oenvesprfir orip xaaug cyypburr4x 6afrraa *"run *yyn,<br />

"piun*"<br />

123


ycaap xynrafinaH xaranbapnax 6afrraa ffBAarr Mau oJroH 6afim,yfr. r-eav<br />

xxraA rpregufrH xaranbapnaH rapbcaH rasap rapila Hb HonGoA onoH<br />

6oroog oH xfin Hb yACaH ryr.t roflHyycrarir yngen FByynx ra3ap rapilar<br />

sryvnsH aB*r1pq vagaxryfi 6airwyit" r3x30. Kyra cur FHaac x'raAyyAbr<br />

ar6a,qau xoox flByynoaac "xsper yqilp yycrsxsec afix"-sru xaMT x3p3B<br />

oHoxvy 5ailpan yAaaH vpr3'x,-'o'On ,,xox,M eproo raBHHsl oenveepee<br />

5yxuuilr anAaxaac sosx" 6aficaH ryn 14ryr ryriN "oproe raBr,lHbr ra3pbrH<br />

6snveeprfiH HoTsHTos xaran6apnarAcaH rasap rapurar an6aHaac xypaaH<br />

aB.r Hpror{3,q ryp33cn3H ei Lirrlr AaHX rypeecurix M6Hre rarBapnaH aBax<br />

6ereeg xaran6apnargaaryfr 6srr,rsepufr n raspyygurr xaMraafl aH ynA'ox',<br />

xaran6apnaxu r qaa3naxur r ryri u rr,lsgyynxeel<br />

7'lryrssc gHo FBArbrr 6ailqaar-l ysceHNfr xoilr-ro'ypbA oproe raBHHbr<br />

raspbtr 6ailryynax yeoc xyqr L{epor cyyrrax, opreoHh h apyy Manbtr<br />

xapHynaH, uyyAaH AaMxyynrblr opxroH MoHronsru 6afignurr HOBrpyynoH<br />

MsAyynx 6ailcan ryn epree raBhHbr ra3pbrH epreu rofipHur 6ervsspnrir<br />

xyatiapaaxynrafrnaH xaran6apnaxbrr qaa3aflx 6afr can 6onroo.<br />

Snqyros oH xun yAcaHA opreo'rfi ofip xaerafiH xnra4 0px bsnvooprir<br />

xynrailnar xaran6aprax 6yroy opreoxui MoHron xysr ra3paa AanAyyp<br />

TyposcnoH erex FBAan yprsrx rapv 6yfir 6afrqaaear .fi eproe raBHHbr<br />

ra3pbr H oenveepu fi H xar an6ap narAca H xsMxsor apBaH Xy aufrn AepeB,<br />

TaB gcBon apBaH xyarfru xo6p, rypeurr o3onx lailuyil.<br />

Xepeee oprxoH apra cr1rcruroH finrapyynu" Lur,Zg"opnexryfr boroec<br />

xoxr4M qeM reArmp rpregurin xyerfiH ra3ap rapha 6onx xyeNpaaA epreo<br />

saMbtH yilnce4 Mau xapul bonrvryfra r3x y3aoA 3apfiilr Oyynrax epree<br />

raBhHbr ra3pbrH 6enveep uytruilr eproev4nfiH ra3paac-xypaaH aBq<br />

an6aHaac Hergenrefirsop HosH Xarunyynx "opreo 3aMbrH x3p3r ffB.qnbrr<br />

oMXngH qorllnox' -gop urr7gxee.<br />

Xon gaxuHurr aMapxyynax xorbrH xaHXLlH flaMHaac oHoxyy axnbrr<br />

Aoopx xoAoH anxMaap xnficen 1ailna. OH repryyHg eproe raBHHbl<br />

6envseprfi H ra3pbrr Hsen.xaran6apnax epeHxuil qrarnent'xrlirogA apra<br />

x3MX99rO3 Torrooxos. Xex xorsrn Tyrvreg opoH xuilresg v1x ayyrurtu<br />

qyynraHbt xapunaHp 6afrraa ronurH eyyx 6apyyH ranbtH apeaH xo6p opree<br />

TaBrHbt ra3pbtH 6enveep uytrufrr HogH xatanyynaxa,q aBcaH eperxnri<br />

qfirnonr 6on "xrrag uprg,qooc xynrarZraap xaranOapnaH rapbcaH ra3ap<br />

Tap,,'aHbr 6yxueec gauxuriH rvoHre H3x3MX''H XyBaax ra3pbrH xopcriH<br />

€eep MouronbrH arap xaranOapnanrbrH rvvxoH AaHc Marephariurr.r s'xrren. oeep<br />

Monronsrt AaHc oMxrronhrZH roaqooHst ,u4runu"*. Xex xor.<br />

'Men rexg<br />

124


cailH Myyr yHAocnsH ,qoc rorrooH Typogc rarBapnaMyfr.',<br />

Xscer xeuxeoHui4 6onlloopt4ilH ra3pbr yr xoBoop ynAoox, on oproo<br />

raBfiHbt raspbtH Man yHaa rexsox ran5ail 6onronryil", rvvHqnsH epTee<br />

raBHHbr ra3pbrH osnveep Hyrruilt H33H xararoapnax 604nrofi apra<br />

x3MX33r TOTTOOXAOO "Xex xor, Xoprar_r top 3ap3r raspbtH H33H,<br />

xaran6apnanrbtH .qaHxhriH veHre 3opor or 3yrtnc4(^t tjaxap oapyyH<br />

rapbtH xotljyy,qbtH 6snvespulir xatan6aprax AypsM TOrroorbtH ecoop<br />

FByyfix wx syyrnit{ qyynraHbt opgoc 3ypraaH xoutyyHbt xapbffaH,q<br />

1ailraa opreeHilfi ra3pbrH xaran6apnaflrbrH ffBAnbrr ofip 3opronAog<br />

5ailraa xoulyyHbl xaran6apnax AvpoM Torroonbtr AyypHaH FByyn6aac<br />

soxruyfr"3 Tox rorrooH t-.1ilH yncbtH 3acruilu ra3apr aiinrrau<br />

3eBl"1loopYYnxss.<br />

l4Hreep l4ryreec aaH lepyHr epsHxilrl Hoeuoop roMilnx oproe<br />

raErHbr ra3pbrH xaran6apflarrbrH xsprilfir 6vrcH xaMaapyynxss. TyxaftH<br />

yeoc epreoHht oonqoopilfiu rasap Hs XaraH ronbtH xo€ip ranaap ypr<br />

yprsnxuflx, ran1ail Hb Hen33A nx1ailca{ryn x3pBo3 XaMraA Hb HooH<br />

xaran6apnaBan xyqfiH xyponr-{oxryfi 6aficau 6onoxoop ypbAaap Xex<br />

xoroA "lljvprst xaanrbrH eproe raBilHbr 60nq30pr/riH raspb,rrxaTanbapfiax<br />

roBL{oo"-r 6afiryynx 3xn33A Tyn,legrftH Hyrar Aoropx epreeHhfi ra3pbrf<br />

H3r, H3T Cyypuap H3OH Xafafi6apnax, Xex xorooc HHnoaA 3afrTafr<br />

xorljyyHA 6afrraa opreoHilfr ra3pbf Liar yeililH oarignsrr xapran3aH<br />

xyBaapb ToBqoo taprax ffByynaxaap rorrox, epreeHufr Ssnvsspr,rfrH<br />

ra3pblr H33H xaran6apfiax flBArbrr 6apyyH 3aMbrH arap xaranSapnax<br />

KoMnaHfiac AaaqraH 6raenyynexesp oonxes.<br />

Xo6ppyraapr Hb epree raBrlHbr ra3pbrH 6enveeprriH 3aar xFsraapbrr<br />

bafiqaaH roAopxofrficoH bafiHa. VnH yncurH 3acrur7' ra3paac epreo<br />

TaBrlHbr ra3pbrr HssH xarar6apnaxaA rynrapcaH xarrarurTn qyxar acyyAari<br />

6on papyfi 6envsepurlr.r 3aar xfl3raapbtH acyyAan 6onHo.<br />

Vpsg 3Hx-AnaranaxrnriH yeoc Ujyprorl xaanrulH eproe saMbtH<br />

ulyraMbtr 6afrryyncnaac aBaaA Eagapryynr reprafru cyynvufrH yeg<br />

ryyHNfr benvsepnriH ra3pbr Hees xaran6aprax xypro.nx 200 rapyrt<br />

xunuilu Aorop epreo raBilHbr benveeprfiH ra3pbrr epreeunfr Ho64 6a<br />

xyflr Llopor xyauapaa 6snveepufrH ra3pbtr ilprsAoA rypoocnoH orex 6yroy<br />

ofrp xaarafiH xqraA opx xynrarZnx xaran6apnaH raprx, xnr{: xopul<br />

3opror.qo3 MoHron xouyyAaac o3noH rapux 33pgt yaorAsn Hufi4ena<br />

opluHX, epreoHurZ 6envesprriH ra3ap xnfirssg ofip xaeufrn<br />

'Mu, ,rrA<br />

t2s


MOHrOnvyyAbrH aM TooHbr [a3ap, cy'x'1ilp,ilH aMfiH roxssnLrfrH fa3ap<br />

33p3r Hb cynxhnA.H 3anranAax 3aar xfi3raap Hh ro,qopxofiryfr 60noxoop<br />

yprorx xopyyn MaptaaH rap1ar 6a*xee.<br />

3n 6afrgnurr xaprafi3aH krry uapaac OenveeprfiH saar xfl3raapbrr<br />

6afrqaan rogopxofrnx HooH xaranOapnax 6o4noro 6apnnlranxae.<br />

[IJyprsrz xaafl raHbr raBuHbr 6snuespr,lfi H ra3pbrH xaranbapnax roBL]oo<br />

Hb oH rspryyHg Xex xorblH Tynaegr.lrTH xapbqaH,q 6ailraaonou epreeHrfi<br />

oaar xq3raapurr 6ariqaau rogopxorinox axnbtr oxrilyrxas.<br />

Tynasg,frH Hyrar Aor ' o'( 3ypraaH opree raBfiHbr ra3pbrH benvoep<br />

nu orip xasfiftH 3n XOUyyAbrH oonvsep uyrar 6a xaran6apnarAcaH ra3ap<br />

rapuarail cynxHnAsH 3aflTaflAax, 3Ha yesc epre€ ra',,Hbr fa3pbrH an6au<br />

TyuaanraH nap, 3Hx-AnaranaHrufrH yesc rorroocou 60nvsep Hyrrnfin<br />

TOO XOMXssr 6arqaax oroxoA 6epx 60nxeo. 3n raeilHsr oenvsepnilu<br />

ra3pbtH sapilM Hb xyflr q3p9t Hapr AanAyyp ryp33cnorA3H, 3aphM Hb<br />

xnTaA epxelq o3flotqaH xaran6apnarAax, 3apilM Hb xopul 3oprgnAoo<br />

xonryy4rari rasap nytruilH MapraaHrari 60ncon 6afie. xiluesn6en, Xex<br />

xor epreeHHfi benveepr,lrzH raspbf xoM xnu 1airit-laaxaA ypr epreHoecoo<br />

2.5 xru-eoc xerpexryfr 6oncoH 6ariNse.<br />

Oproo raBilHbl OenveepuriH ta3pbtH xoMxoor rogopxofinoxog<br />

xyr{r4pA3nrofi 60ncHur H3r xil[u03 6apun,,lr 60n xaran6apnax roBrrooHooc<br />

3oBxeH 1780 (TeHrep rerrerqufiH 45 onur) yec TyruegrailH xfisraap Aoropx<br />

epree raBhHbt 6enveep aytrniln 3aar xfi3raapbtr rgMAotnox LlpcoH<br />

lJJyprefi xaanraHbr opree 3aMbrH an6aH FaMHbr AaHc oMxrrafi Aorpooc<br />

ulyyH y3oxo.q oH xl,l'yAcaH oonoxoop yynbtH 3aar xFsraapbtH oBoo<br />

roMAor ns on4oxryfi 6oncHoop 6apaxryil, rop yecrfiu afin rocrossr<br />

xeprfir q onoxoA 6epx 6oncoH ryn, oJtoH AaxfiH rynraH oariqaacaH v<br />

Tsnrep rerrer.{fiiH yec,fin roMA.rnon Asx xhn saarfifiH rerr,'ger 6a<br />

ra3pbrH xepnfi4enrefi nrarzqeH soxr,rqoxryil 60ncos rynv1ry xnfrroaA epreo<br />

TaBUHbr 6enveepufiu ra3pbr xaran6apnax roBqooHooc TyrvreAufin apaaH<br />

xoep sanaa saurutailxaMrpaH.3eBnen4ex TynaoA xoruyy xr4firee,q epreo<br />

TaB,,Hbr ra3apr xap!4nl]aH Haip raarnqaH Tyrraeg xorxyyHbr canoqran<br />

re'xnrr,'rfis ra3ap uopoo Aorpooc 200 qr,', ra3ap rapuanaHr rarBap.naH<br />

aBq epree raBfiHbr 6enveepufiu ra3pbrH anABapbr HexBepJ'lex eroxesp<br />

6oncon 5ailna.<br />

Tuilxxyy XaraH roflblH 3yyH TanbrH epree raBHHbr rasap xnrireeg<br />

Tynae4 xollyyHbt xoopoH,qox rasap r.uopooHbl MapraaH yHAcoHAOo<br />

Lurfigaapner,qxoo. IAry uap epreo raBHHbr ra3pbrH 3aar xfl3raapbrr<br />

126


6afrqaaH TogopxofincHbt Aapaa xfiTaA LlptoA3oc opree raBilHbi<br />

6enveeprfru ra3pbrr xynrailraap xannlapnacaH ra3ap rapL4ar anla*A<br />

xypaaH aBL{ AaxilH 6ac xnrag opx 6yhcy raAaru Typ33cn3H fapfax,<br />

AAHXilfrH MOHIE 6A TYPssCHhII MEHrO TATBAPNAX EPTEEHHil rA3AP tIJOPOO<br />

A33p qByynax Meflxrofee L{aH[aTracHbt xaMr MoHron xoulyyAbtH ax<br />

axyiH ,qapaacbr 6ac xyHgpyynxes.<br />

fypaapyraapr opree raBfiHbt xyffr l{optnfrH aMbApanbtH acyyAnbtr<br />

uJfifi.qB3pnox ryxailrecnt frr rapraa. oux-AnaranaHrhfrH yeoc Xex iorrrH<br />

Tyueg opoHA oproo raBhHbt ta3pbtT oxnoH OariryyncHst Aapaa qHH<br />

yJrcbrH 3acrrfru ra3pbrH TorroorA eproeHilfi xyflr L13p3rr qanHH xenc<br />

rox onroxryfireep soexoH epree 6ypg spreu rofipHbr 20 xrv raspsrr<br />

rarBapraH er..{ epreoHtail xynr qoprufiH agyy MaflbtH OsnveeprfiH rasap<br />

6onroog epx ropoo roxsoxoA Hb 3opilynxoo.<br />

Opree rasuubt ra3pbtH xyffrr qopryy4 gNH yncurH xyHA Hyffip eproe<br />

ynaaHbr ar6a6a qsprraiH al6srr q opx t3p3s r3x30xA33 Man Maflnaxbrr<br />

MoAOXooc 6nLl rapua rapHXbr ep vapaxryfr rapHanax qenoe sae v yryfr<br />

6ailcau ryn regHui aMbApan 6afr4an FBax ryraM yflaM HAyypaH<br />

6afrNes.<br />

9rH ynculn 3acruilH ra3paac oHo yAaa opree raBHHbt ragpbrH<br />

6enveepufir HOOH xaran6apflax 6oncoHg Tyrrre4 xoruyyHbr xapb'aH<br />

Aorop 6ailraa Hannrep eproeguil saHrr Llnrrasg xufirsag Torrox Hapaac<br />

hry-4 oprecoH 6r,rqhrrse: HoxBop n,teHreHufr acyygnbr AypAax<br />

,,eproe<br />

raBilHbr ra3ap 6ailryyrarAcaHaac Haaru eproeHril soriH 6a xysr q3p3rr<br />

qannHruftH syilncufrr eqvyxsH q onTocoHryfirsep bapaxryri 3oBXoH<br />

oprooHr,rrz 6enveepuriu ra3pbrH aujilrr ryr.ljfirreH rar.uyyH :ygryyprerirssp<br />

an6a ynaaH ul xolixooc xeeqengrrayrl.<br />

3gyres epreoHni onoH xyflr L{oprVr7A 6yner 6ynreop opHnon,qox<br />

Hb MaHA capbtH nyHnyt1 egpnfiH xyHcryfi ryr raqurAaH AyratAax, aMyy<br />

xyHc ryfipanvunx, en6epeH yHax, an6a ynaa ryriqsrrex yn L{agax 6onoa<br />

xeueenguyfr.<br />

lAfruxyy apra 6yc 3aprfiraap 3apcaH Nx carigag MoproH ryrix nu<br />

oH3peH epueex, MaHbA 333H MOAsX r.XOprOOflX Uer arr,lrfrr aBpax 60noa<br />

yy"a rsx ryfrvrnxee. Opree raBuHbt ra3pbtH xynr rlopryyA yyfiaacaa<br />

epreeHrrz ra3ap ruopooHA ryuJr,lrJrsH aMbAapq 6aficau 60noxbop !Nn<br />

yncaac epreouufr 6envsepnrTu ra3pbrr Hees xaran6apnaBafl oprooqHA<br />

aMbApax apraryi 60nox ryn LlJyprarT xaanraHbr epr€o saMbil- xaMaapaTv<br />

oM", ,arg<br />

t27


Hodu Kyfr Cn Fsaac Mo&yynefir Gfivfix "arap ra3ap opnoro Aorpooc<br />

HOr X3C3f 3apgafl uoHrvrftr raprax, epreo an6aHsr rorrMofl cyfirrsn<br />

6onrox on opreeHHDi xoporpon cyirrennrir HoxBopn€xr4frr vrry-p<br />

caHyynaH ryfrvNnxee.<br />

1908 oH (6a4apryyn'r repNiln 34 oHur) 2 capg tjJyprofr xaaflrbtH<br />

opreo raBfiHbr Senveap.'rrIH faspbrH xararoapnax roBr{ooHooc 3apAan<br />

uoHrriis ryxail recofl 'aprax<br />

oprooHurfr bsnveepurlr xaran6apnax<br />

TYpSScnaH teprecaH "ra3;ip rritffiaHLll gauNufit-t HleHToHufi xaracbtr Hb<br />

ffaMaHA Ty[Jaax xaracbt, fi , epToo TaBfiHbt ra3apT Tyuaax... opTeo<br />

TaBilHbt ra3pbtH xaMaapanrbrH 3apAafl xufires,q 6ycag sapanrafi aapAanA<br />

x3p3rit3x" ta3ap rapnaHsr "xrnufri-r rypescufiH Opnorbrr 3n epreo raBHHbt<br />

ra3pbtH xyrr qeprrfrH aMbApanbtH sap,qan 6onrox',-urr AypAax oHoxr1y<br />

recnnilr 14iy qoxonbopnoxAoo rypescnin veHreHnfi Her xecruilr an6an<br />

fiaMaHA aBaxaap 6onx "xnnrrin rypeecrafrH rraeuroHnfi xoep xyerafir<br />

an6aHg xypaax 6ycpurr Hb ryc epreeHuil xynr qeprnfiH arilbApanbrH<br />

acpaMX 6orirox"s -oop rorroo)(o3.<br />

l-eav yganryri nng yuax ryuaanaac orllpyynarAcaH ryn epreenui<br />

xysr qsprufrH aMbApanbrH acyyAflbrr u-Jrrigeepnex ryxafr rocee rorroon<br />

Hb ranaap 6oncoH 5ailna.7lureeg tlrH yncsrH 3acrNiH ra3ap Hb opree<br />

TaBnHbr oenveeprafiH ra3pbrr HeeH xaranoapnax 60noe.{ eproeHril xynr<br />

qspsrr HoxBep MeHre onTocoHryri 60roe4 reguufr raparuaa ra3ap luopoo<br />

TYp33Cn3H erex 3aMbll xaacaH Tyn epreo raBHHbr ra3pbrH xynr qeprNiln<br />

ax aMbApan 5aranraaryil 60nx t-lux yncbrH Xex xorsrri Tyrueg opoH<br />

Aaxb epree 3aMUH uyraM AaMnyypcaH 6arZgang opxoo.<br />

,Qepeegyreepr Xex xorurn Tyvsg opoH Aaxb epree raBrlHbt raspbtr<br />

xssn xaranoapnacaH 6a apA ryvHnfr arap xaran6apnaxbrr scspryyqcaH<br />

T3Mqefl Ll-Jyprefr xaanTaHbr epree raBhHbr 6enveeprfiH ra3pbrH<br />

xaran6apnax roBrrooHooc Xaras ronbrH 3yvH rar paxu Tynnepufin<br />

xs3raap Hyrar Aoropx 3ypraaH epreeHufi ra3pbrr xaran6apnax FBLIaA<br />

XopnHrep epreeHufi 6envseprfiH ra3pbrr xoMxr4H xaran6apnax axiln<br />

3X3HAO9 HOrseA epvun,lrsfi eBarAxos. l-onurH syyH xscrrfis Xox xor<br />

Xopraurep epreeHufi 6enveepufiH ra3ap Hb oHA roHA rapxafi Oyrapxafi<br />

Tyn xflraA hpro,q xaran6apnaH rypoocnoxoA gexerrlryfi 6afie.<br />

Vlfrr,riesc gJt 6proe raafiHbt ra3pbtH axilnqilA xyffr qopgt Hapaac<br />

eepoeceo 6snvesprir ,qaaqraH aeq xaranoapnax apra xoMXsSr<br />

uM", rura<br />

128


xoporfloxoo. 3r-rs n,lsrsep 1906 oH (SaAapryyrr repilfrH 32 oH)-ul 2<br />

capaac ryc 10 cap oonoxoA XopilHrop opreeHA 5-6 epxrafrr rapraBan<br />

6ycap opxeA qoM ra3ap uopooAaaq.naH aBaaqcaH lailna.<br />

l-esv eHaxyy FBL{aA Aaaq.naH xaran6apnax 6envssplzrrZH ra3ap Hb<br />

rapxafi 6yrapxari 6ereeg 9uH yncaac yynbtH xyffailraap xaran6apnaH<br />

Tapbx 6afrcaH xffTaA TaphaqAaac ra3ap rapHaHur "paHxufrH M6Hre HoxoH<br />

aBq AOcr4fiH xoM)l(0oroop rypooc ryflrax" garyy 6ac arap xaran6apnax<br />

KOMnaHili laBxap Menxfior aMcq bailcaH ryn oxopxoH x3A3H CapbtH<br />

Aorop apA Hpf 3A33C ra3ap rapilaHbt gaHxuilr.r MeHre 6enrreH<br />

xypl/Mrnyyrx Ar4fifi3xryfr 6afixee.<br />

Wfixaeec "ta3ap rapha AaaL{naH aBax ropoo 6anr yyncaH epxyyA<br />

Hb HoroHTee Xnragatrl xepgH cap ooncoH 1ahxaproBLtooHfl t4px AaHXHfiH<br />

MeHree rylxaarqHA Hb t-.leeH 6alixee"6 epreeHhfi xatafibaprax<br />

roBqooHooc AaxrlH AaBraH H3x3H traapAcaH q Tyc rapaxryfr 6afinaa,<br />

Tyxafru yec HOroHr HaMpbtH xypaanrbtH ye 6onx xopBoo AaxHH<br />

anryypnaBan 4auNuriu MeHree xypaaH aBqpaxaA xyqHproti 6onox ryn<br />

lzlry-rsec 3apnilr Oyynrax epx AapaaflaH HOXsMXltnx qar xyral{ax<br />

xypaaH aBaxaap uaapAcaH 6onoa.{ oHo yec uilHo alin opreoHA ap4<br />

vptopvilH t4x X3MX33Hnil aTap xatan6apnanrbtr scspryyqsx T3Mq3n<br />

opHeceH Tyr xopr.lHrsp epToeHilr axil'l r-l TacnarAxss.<br />

lllrne arZn eploeHfiil OenveeprfrH ra3pblr xaranOapnax axun Hb<br />

sxnoHryyrso apA ryMH14fi 3cepryvq3nr3fr ryfirapq33. .1906 oH<br />

(Sagpyyrr repufiH 32 ou)-Hur 7 capglJJyprera xaariTaHbt epree raBHHbt<br />

6envseprfiH ra3pbtr xaran6apnax roBrtooHbt rycnaH unfrrrex uo6H Xoy<br />

Xuu flyaHaac xr1H roMhrou, llJr,rxe ar7n opreeHg aL]yyflx, rep bariuluu<br />

coHrox, an6aH nafis enrex axilflflax rasap rapraaA apA HprsAHiltuaxaMAyynx<br />

ra3ap uopoo ,qaaqnaH aBaxbtr TynraH [uaapAX33.<br />

YyHg [lJuHs afirbtH on rocroHbt apA ryMoH 1000 rapyr)i xyMyyc<br />

qyrnapq Xaranoaptiax ToBrlooHbt yyAeH eMHo XypLt ocopryyqon<br />

tan6ucau 6oieeg an6aH nafi3aa byynrax, arap xarafl6apnaxbrr yrop<br />

3OrCOOXbtr [UaapAX33,<br />

Xaran6apnax an6aH ToBtrooHbtxoH xopot yqrp l4x4oxoec arix,<br />

XopnHrep rsHxruriu LUyyrrr Hodn Lloy XyH Hunnsrr ypru aevrpv cafin<br />

yreop fiTraH xorcHooc qyrflapcaH apA fiproA can rapxcalt donoav rasap<br />

tuopoo AaaqnaH aBaxbtr opc rarran3caH 6aiB.<br />

M*] r**<br />

129


Tyc xrnnftu 8 capfi arap xaran6apnax roBLtooHcoc Xon paxrxurr<br />

ar.iapxyynax xorbt H xaHXL4H llry-g liofrvvnonr oprox xoBnoH<br />

saan.qcaHA 14ryrsec Hor rafiaac 3apxlr 6yynrax llJnHe arin oproeHNfi<br />

alr rocroHbr MoHton, xflraA apg ryrunnrZr aiinraH cypAyynx, xopBoa<br />

an6aH sal,lraft ocoptyyllslAoH arap xarandapnaxbt r 3mpryyqBon Llopor<br />

ToMhnoH qaHAnaH Llniirreus rox cypAvyngxrariH Aaryy Heroo ranaap<br />

6ac i-aeap rapfiaHbr gar:xufr* n,teHrufrH yHnfir xocor xoMxooroop<br />

6yypyynx xopor yyAol-,i,qooc xaphyl{nata HoxsMxnoxryi rex xaryy<br />

3eOfioH aprblr XOCnyyra'i x3palfl0X39.<br />

l-eren lllnxe afin oproerii*il ofrp xasHfiH MoHron, xffraA ilproA<br />

eprooHrfi 6en.raopufiH taspbr AaaqnaH rapnx 6a yynbtH<br />

xaran6apnarAcaH ra3ap Lxopoor anSaHaac xypaaH aBaxbtr- vpronxnoH<br />

scsprYYqxoo.<br />

Tyc oHur 10 capg 6ac 100 iln1lv hproA qyrnapaH Xaran6apnax<br />

ToBtioor 6ycneH aa,1 an6aH ra3pbtH qoxx yygufir Hu 6an6a.iHN<br />

gapaHryfinaxaap ilpcoHg Xon AaxrHbtr aMapxyynax xorbtH L{opor<br />

aHrrrafi uyyA MoprengeoH rapu an6aH qeprr,rfin xoAOH xyHufrr<br />

uapxpyynx 3 6yy xxfireeA 30-aaA cyMbtr 6ynaan aBqo3.<br />

1907 on (Sagpyynr reprfrn 33 oH)-Hsr B capg Xon ,qaxunurr<br />

aMapxyynax xoTbtH xaHXnH ffaMHaaC qepsr roMunoH r4pyynx arap<br />

xaran6apnaxbtr ocopryyllceH onoH ryuHrilr gapanryfinx rorrofrnorq<br />

xynryycrilr 6aprevnacHaac )Knfl finr1y ffBarAcaH ap.q ryuHrfi TgMqon<br />

ffnarAax 9rH yncsrH sacrhilFt ra3pbtH qaHra AapaHryfinax 6ognorsrH<br />

Aoop ra3ap uopoo AaaqraH aBL{raacaH 6afiHa.<br />

l-eeq eHo ypaarnilu MoHror, xFTaA yngecrHr,lfi xaMrapcaH roMqorl<br />

Hs t-luH yncbtH arap xaranSapnax repnfrH 6o4norog xyvrsfi qoxunr<br />

6onx t'lun yncbtH sacrilfiH ra3paac apra 6yroy xocor xgMxoenrfi gesp<br />

apA ryMoHA nafip raauN rorbtH xoep ralurH opreg raBnHbt 6envsspnfrH<br />

ra3pbt H 3apilMbt HX nu 4aHxri H vienrufrr "2 xyBrap byypyynN" qaaunaaA<br />

3apuM ra3apr ganxufiH MoHte xypaaxryfireop ta3ap uJopoo AaaqnaH<br />

erceH axeo. 1908 oH (EaApyynr reprfiH 34 on )-Hur 4-p capg arap<br />

xaranOapnax fiBAnbtH 3aarAax xopor rapq ly'ry ryuaanaacaa 6yycaH<br />

Tyn eproe raBr.tHbt 6enveepnfiH ra3pbtH xaralbapnax eB.qan q.qaraflrqaH<br />

30rcqoe.<br />

Tyc onur 6-p cap4 lJJyprefr xaarraHbt epreo raBfiHbt 6enveeprilH<br />

ra3pbrrxaran6apnax roBLtooHbt an6au MoAooHA roMAornocgH nu: 1906<br />

oH (Sagpyynr reprfiH 32 oH)-sr 3-p capaac 1908 oH(EaApyynr roprafrx<br />

t30


34oH)-ur 4 cap xyprsnx xyrallaaHA ryruegufrH xapbna Aaxu XaraH ronbrH<br />

syyH ranuH on eproo raBuHbr benvsepuilH ra3apr uuilt 1.383 qrH,69<br />

My, 4 $v, 3 nu, B xy ra3pbrr HoeH xaran6apnax, ra3ap luopoo.qaaqnaH<br />

aBaxAaHXhiH uoHro nuh 41.510 naH, B qeH, 3 nyH xypaaN "Llaxap<br />

6apyyH rapbrH xouryyAbrH 6envsspurir xaranOapnax AypoM rorrooflbrH"<br />

rdcoop rvry 6yp gaHxuilH rraeureuooc HOr ll3Hr an6aHsr 3apgan/l rarBapnax<br />

anilr 13.836 nau, 9 qsH, B nyH xypaaxss.<br />

,laavnau rapracaH ra3ap rapHauur rypsecrfrH MeHreHA uufrr 4.415<br />

naH 6afrx 6apyyH 3aMbrH arap xaranOapnax roBqooHbr sap4ang 904<br />

raHr Hb vngoocHooc raAxa boAuroil opnoro us 1.401 naH laenre 6afre.<br />

App rprsgesc epreoHnfr ra3ap Aoop 6apscau bafruirH xopoor us 6<br />

.rhH, B My ra3pbrr asonx HyranaH 6oAoN aBCaH ra3pbrH yxNfiH MoHreHA<br />

4.500 rapyi nau 6ailxee.<br />

Vlxsyyruiln LryyrraHbrxapbffaH,q 5aitraa XaraH rorbrH bapyyH ran<br />

4axu 6 cyypb eproo rypyy 2 cyypb epreeunfr raspsrr 3yyHrap xoiuyyHbr<br />

arap xaran6aprax AypoM Torroofl ecoop ra3ap raphauu pauxrliH<br />

niteHrrilr,qeeg AacufiH ra3pbrH My 6vpr4fir 6 qsu riaoHro, AyHAaA Aocr4frH<br />

ra3pbrr 4 qeH veure, AyHAaA AoopA ,qecufrH ra3pbrr 3 qeH ueHre, AooA<br />

gec xrfiresg AoopAbrH goopp gecrfir 2 qeH MeHreep AaaqflaH taptaxso.<br />

[-ypaegyraap, AopeBAyroop, raBgyraap eproo raBHFtur 6enveepufi H<br />

ra3pbrr xyu aaurNfrH xorxyyHbr arap xaran6apnax Ayp3M roTroonbtH<br />

ecoop, AooA AOc ra3pbr n,ty bypurilH ,qaHxilfrH uoHrufir 3 qoH, AyHAaA<br />

,qoc ra3pbrT 2 qeH, goopp gscrriH ra3pbr 1 qeu uenreep AaaqnaH raptax<br />

Xaras rorbrH 6apyyH ranbrH 5 cyyps eproe raBilHbt 6enveeprilu raspbtr<br />

Hufrr 6.559 quH, 33 My HooH xaran6apnax ra3ap uopoo AaaqflaH aBax<br />

gaHxuilH MeHre nnfn 102.375 naH, 1 nyH xypaax aBqoo.<br />

lAx syyrnilu qyynraHbl xaran6apnax AypoM rorroonbtH 6coop 6yx<br />

opnorbrH 3 xyanfrr an6aHg rarBapnax auilr 30.712 naH, 5 qsu rveHrrfrr<br />

9nu yncutH 3acn4frH ra3apr ryLUaaB.<br />

3ypragyraap cyypu laraaH sa1railrufrH oproeHmil Oenveep Hs<br />

TapilanaH,q roxt4poMxtyfr bonoxoop ryc eproe raBHHbt ra3pbtr<br />

xaran6apnaaryrl yngxee.<br />

l3l


YyNeec ra,qHa arap xaran6apnax xopooubt 6ariqaacHaap UJyprei<br />

' xaanfaHbi opr6e raELiHul 6enveepufiH raspbtr xaran6apnax rctBriooHooc<br />

XaraH roflbtH 6apyyH rarbtH 5 cyypu opreeHg uJ14Hoop xarar6apnacaH<br />

6en'ieoprrlu ra3ap Hb urafrr 3.328.{fiH Z6 rray B nyH 6afrxee7.<br />

[,1ilrvtsec XaraH rorbtH :yyu 6apyyn rang 6ailraa UJyprefr xaaflrblH<br />

onoH MoHroJl opree raBi,lHbl 6snvsepnfiH ra3apr uuilt 7.g43 uuu Z rvy<br />

ra:ap 6envespnfrr us:ri xaran6apnax raraapnaH xypaax gaHxurriH<br />

uonroHrrZ epoHxNfi roo i jb 143.885 i'iaHA xypv 6ai,rxss.<br />

Xox xorsrri Tyrueguiti"r xrsraap Hyrar Aorop 6afrryyrcan 6pree<br />

TaBhHbt rasap 6on Hanu rep epr6e, lllnno afrn opree, XopraH rop eproo,<br />

Can.{ilH epree, Typreu rofl 6pr6o. Xex xor epree boluo. VuH yncurn<br />

rorroonoop oproo raorH 6ypg 50 Hepc xynr qsprufrr 6afrHra cyyfirax<br />

Oeroog opreeHnft xynt L{3porr "l_lanuH nyHnyy onroxryfr" 6onoxoop<br />

tycrailnaa on epTeo 3aMbtH apreu roliponA 20 xrra T3rL.u AepBenxhH<br />

6enveap uyrrrfir rarBapraH aBL.t ryc epree raBhHA eMqnyynxoo. Xex<br />

xorbtH Ty[asguriH oenueep Hyriaac aHX TacAax aBcaH epreo raBfiHbr<br />

6enveeprafiH ra3ap Hu Huilr 2.200 qilH 6afrxoe. Opreo raBHHbt<br />

6enveepufiH rasap 6on tluu yncaac Tyn,teguriH Hyrar 6sn.laop Aospooc<br />

xarurufiH rypyyHA rarBapnaH raprax x3p3rn3c3H ra3ap ruopoo 60nox<br />

Oereeg ryyHrfi xopornox opx Hb en eproeuni MoAenA 6aixee.<br />

PE3IOME<br />

Li.XETXHNT<br />

CraruR nocBnu{aercn Bonpocy pacnaluKr4 yproHHbtx 3eMenb<br />

ryMeroB B neproA L{uncxoro npaBneHHF. Aarop HccneAyn pasnuqHbte<br />

STanbl r oco6eHHocfl4 KaxAoro H3 oranoB, raKxe ra soprvrsr AaHHoro<br />

npoqecca, 3aKnloqaer,LtroBo3AenbtBaHile yproHHsrx nacr6rq noA naLUHrl<br />

B KOHqe l-.[rncroro npaBneHfiF npeAcraBnFno co60ri cocraBHyto qacrb<br />

o6uqerocypapcraeHnofi nonhrriKr4 npeBpau{eHilff MoHronbcKr4x 3eMenb<br />

s nonq.c gpyrofi cropoHbr , oHo ffBilrocs ceoeo6paaHofr norrarrxorz c<br />

eoeHHofi qenbto, npn xoropofr [-luHcxoe npaBilrenbcrBo nonbrranocb<br />

cnacT,l CBOe tOCnoAcTBO.<br />

MeH rosA<br />

t32


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> XXXItI<br />

L{r4Firilc XAAH XhrrsSA XyArqnH 3Mt-3H<br />

<strong>Fasc</strong>. l4<br />

A.nyHcAr<br />

MoHrolurr,r Hyyq roBrlooHbt roMgsrnonMfir yHAocr3B3n XyarvuH<br />

3MfoH Hb >KrAptAilH H3toH 3apq MoT eepHfiH 6onoe.t aBbFac 6unor, axHnq<br />

xeAerMopr{, yHsHrl ruyAapra cailH cafrxaH 3aH qaHapaa xapyynx<br />

TenayxuHrfrxoHA r-lr/,tH yHoHvoop 3yrrox flBcaH ryn ,,XyarqilH ox" (S103)<br />

xoM33X anAap xyHAT3ilr33p ryyxHfiH anraH xyyAcaHA H3p33 AapXancaH<br />

6ailua.<br />

Xyarvuu rorq Hb ryyHilfi Hop. "OMroH" (SgB) 6yroy "ex" (g103) reger<br />

Hb ryvHrfr xyHAorror AyyArara Hb 6onHo, EragHr,rfi axHTracHaap MHT-<br />

A axMaA Hacrafr xyHHil HsptAilt l,{3opr3x xyHAsrrsH AyyAaxAaa yr<br />

HOp14frHX Hb apA "eBreH", "3Mr3H", "3113r", "OX" t3x M3il4riH roAoTtor<br />

HsMX H3p q33pn3A3r ynaMxnanrail 6aila. XuLuoe Hb ,'AfiyH too ox,'<br />

($20), "9r,rpxa oBroH" (g68), "MeHnnr oq3r" (g69) ,,OenyH ex" (g74) rsx<br />

Mor. Hyyq roB\]oo sopor cypBanxyyAaA XyarvurH oxr4fiH oBof repon,<br />

rep epxfifrH ryxafi roAopxori ren,lAernen oarixryri, 3oBXeH TevyNuuurZ<br />

rop 6VrA yfrrqnflx 6aficaH 3apq 6ycryfiH xyBfiap r3MAOrnorAcaH 6yil"<br />

OnoHxtt roxilotAonA "XyarvHH oMroH" r3x roMAOrnorAcoHogc ygoxoA<br />

OenyH oxoec orrtMoA xyH OaficaH bononroil.<br />

Hee.XyaruuH oMToH 6on OsnyH exuilH luygapra yrinvner.l 6aficaH<br />

rol. MosronbrH HoT.ricoH rypeH 6arzryynaTAaxaac eMHox ye 6on sr MHT-<br />

A roMAornorgceuni aAuln "ecen ecq, xflcafl xncv ,, ($58) .,opoHgoo<br />

yHrax 3aBryil on3noH 6ynaangaN" ($254) xoFt anrlHAaa<br />

xapbsanarAaxryi xeHeeriAoH TeMqsx 6aficau qar ve 60nox ioNl. Xa6yn<br />

xaaHaac xorIuL Xauar MoHronbtr Ecyxefr 6aarap HOt ye xypaaH<br />

333Mr.rJC3H 60nOAq r3p33p rarap NprSHA xopflorAoH Hac HerqcoHeec<br />

xoliul MoHron ailnarufiuxaH AaxuH 3aAapq "qsgnurzH yc lljrlpFax, qoraoH<br />

.tyflyy cyfrpoB" ($72) xen,reeH rarivyyg osrufiH Taprygari, Xrapunryr<br />

repryyrefr xyMyyc xapbf;ar upreuurtl Hb AaryynaH HyycH33p OenyH sx<br />

133


oHqi4H xoAoH xyyxoArsliroo xap Hyrarr xaffrAxoo. Oenyn exninugoproA<br />

uryAepra x3,q3H 3apq, qoAprzrftru xageir Mopb .rt \/JlAXoO. 14rrieeg<br />

"1-emyxr,rHurIxoH Har ye ,,cVyApoac o6p uexepryfi, cvv.nHooc oep<br />

rauyypryi4" ($76) ouvr,rH raHqaapAMan dafigang opcoH yeg Xyarvnu<br />

3Mr3H T3A3HA OM€r ryurfir, hrrsnr Hoxop 60nx Oenyn exnfiu xarrar oHquH<br />

xVYXAYVAntir aepaH rorrgx axhr,q xyLtnoH roMt-{gX 6aficas ss<br />

garuxrarryri. oenyH 3x oHrrrrir x3g3H xyyxAvyAss ecf€H T3X33x r3X<br />

"yceo oTr,,rfiran 6orror:x, ritrspes arcan 6ycenx, CHoH rraepuufr<br />

xoBeeroep oog ypyyryfr r', r;x, ypsn naofrn ryyx, oA6p xoHorfifir xorqeeH,,<br />

($74)i xaryyNunrafi roMq3)r 6arlxaA sapq bycryriH xyBilap XyarvrH<br />

oMroH t4x xan 3oBnoHr aMca>K, ygeLu opoil yHTaH, ernee spr 6ocv,<br />

yngesp rocryypaap xooflflox, eseH HoeH, ox xeBrVvHufr tenee<br />

opsnxotnoH roMLlox 6aricnsrr :yrZvneu MoAox 6onxo. Tyyxsn<br />

ToM.qorfloflooc axnrraxafl [4oHror 6ycryrivyyg ep Hb HNfirn,tNfrH<br />

aMbApan4 n4eaxreft opoflqox xyH.q Llyxan yyper ryftqsrrox rltpcoH<br />

6aitaa. SHe ryxafi flnaHo Kapnunil roMAornoxAae,.Teg HapbiH axHapyvA<br />

ss sexufi xypoM, Affin xyBqac , waaxail ryran xrfirsag 6yca4:yrinrafrH<br />

apuc uuprfiH nna 6yprafiH oA xspsrcnhfir xhfixsec ragna 6ac r3p3r 3acq<br />

apqnax 6yroy rerrass aqaarAaf lailua. Srr,lerreilvyyA Hb nMap q axhn<br />

xuficsu xypL{ qaAaMrail 6afrpar"2 roxoe. OHexyy,,xypq vagarulrafr,,<br />

MoHron 6ycryfiH grHogHA XyarvraH oMroH eyfi 6coop rooqorAoHo.<br />

Xyarvrn oMroH xyBLracxyHap odx, apuc rJLrp olrAox, ropor yHaa rfinox,<br />

yHrac Hooc xafivnax, ecrufr xufrx, ujrdplqor uiilpgx, afipar qaraa ocrox,<br />

cyv caax, xypyyg xufix 3opor rop 3yypbtH 6yx axrurr aMxyynx baficuaap<br />

6apaxryfi xynrailAoepMooc ceprufinex, xoproH Aaficnaai 6onrooM)Knox<br />

xyHA xaryy ync roprfiH yyprnfir L{<br />

AaBXap xapilyl{ax baficax Hs MHT_<br />

Hbr rsMAornsneep 6arnarpax 6ailHa. r-lyxarraxyy ,,T3HX3pCoH yeA ToMOs<br />

erexesp FAapcaH yeA ffMaa of" rogoreflon XyarvrH ex oenyH exufiH<br />

_"nep ysox H1lA, lueHe coHcox,{rx,'(S138) 6onx va4caH,lBgan Hb<br />

Tsn,tyxurnrafi ToHXpoH xyrr4pxorxuxgA xlrHXOHo ryc AoM 6oncoH rorr,r.<br />

l-auurgan 6epxu:eeng rynrapcaH xvHA raHq ypan xailpnacaH vr<br />

q ran<br />

6agapcaH spv xyvufir orroAor bonoxoop XyarvuH sx'Tevyx,rH Hapr<br />

6ailnra yr cerrsnnfin ypana xafipnax 6afican 6ailx. tAiluq yqpaac oenyH<br />

ex Sopre yxunnilr rycraH acpax xyHA vvpor Xyarvnn "*"g<br />

o"orgo*,<br />

teAHui rrren xyn\nilr onN ,.XyarvhH 3MroH', rsx xyH.qorrenrefr<br />

UluHoop<br />

,A.Maxcar.r. opr{yynx rafrn6apnacau MHT. Xex xor., 19gS, 45-p ran<br />

I oponqorrbrH opqyynra. flnano Kapnuuu, B.py6pyx.<br />

. Mouron4 xyynvuflcaH roMA3rnon.<br />

Xex xor., 1987, 85-p ran<br />

134


AyyAnaraap ryyxsHA r3MA3rn3rAX33.<br />

Xoep. XyarvHH ox 6on Tevyxuuuil aMVilt aBapcaH hx ar{raH 6afican<br />

loM. Xyarq!4H ox 6on TervyxltH Hapbtr yncbtH s3oH xaaH 6yroy sacarraH<br />

cafrA 6onoxbr opcogp roMqsH xypoonerq, MoHron ryyprarHbt HorAntailr<br />

xycsH 3pM3r'r33fq ancbtH xapaaT xapq fipr3Hilfi ssr ss oafrcaH 6unes.<br />

lzlfrweec rop OonyH oxnfrH xaMr eHqilH xoAoH xyyxAr,tir 3pvyn capyyn,<br />

ocgH M3HA ecoH 6ofrxr,1xoA r,lxooxoH aHXaapafl xaJlaMX raBbx 6aicaH<br />

rery ilryil MoH eHAep xoMXaoHilfi ync repnftH yxaMcaprail 6aix, xangaH<br />

ilpox xaprfic 3rroo.qililr flMarr cgpoMxt4nx 6afr8. Tyxafrn6an, HorsH yAaa<br />

yAyfrAMoproAUil{ Torroa, yBac MOpreAnfiH .Qafip-VcyH, xaaA vepregufrr-r<br />

Xaarafr fiapuana rypaB eHropceHA Ecyxoil 1aarap veprsgxfru ux<br />

9unepyreec OsnyH oxuilt 6ynaacaH xyyri14H ecuilr Hoxox<br />

TarrayxuHnfrxuilr gailpaH AoBrloB. t-lyxavxyy XyarvrH oMroH coHop<br />

copaMx cailrail t7HOHXyy "eAep y3ox HyA, tileHe coHcox qfix" (S138)<br />

6onx vagcaHbr aqaap Osnyu ox rspryyrori TeuyxnH Hapblr AyyAaH<br />

6ocrox 6ypxan Xangyt yyrHaa 6rae gangnyynaxaap AyraanracaH<br />

6ailAar.3Hexyy yec T3Myxt4H Hap rypBaH ueprspufir ocapryyqoH<br />

roMl-{ox nMap q xyqilH qaAan 6a 6enrronryil 6aficaH }oM. XopoB XyarvNx<br />

ox opr 6ocv gyy rlr,1M30 qarHax 6afignurr rnpxari axfirnaH gafrcau upnoo<br />

rgcHr,rir MoA3rACoHryrl nrv 6on yHraaraapaa qafrcaup 6ycnergex 6yx<br />

rop xorfloopoo 6ycurax cyr7pexe4 xr1pax toM. Snexyy gafipanruru xylrp<br />

Hoqrori LraHapbtr Temyxun ryHsrufi yxaapq 6aricaH 6onoxoop an,ts<br />

rapcaHAaa Ma[u ilx 6anpnax Xyarvuu en,trsurri yrin axunnataat eHAep<br />

yHonx, sus ryxarl TerrayxnH xoflexAge:<br />

ConoHro Mor coHcox<br />

Couop Xyarvuuur aqaap<br />

YHee ruer y:sx<br />

3x Xyarvuuut rycaap<br />

Soxr,ro Mopr4o yHax<br />

6yrsrH 3aMaap opx<br />

5og 6ueep 6ypyynaa (S103)3 roxoo. Oepeep xsn6en Xyarvnu<br />

oxr4ilH xypq cepror ync repnfiH xapanr, yrin axunnaraaHbt AyHA xoxMbrH<br />

MoHron yrcaarHbt HX xaaH cyyx TeuyxuH aMb aBparAax 6afiHa. XyarvrH<br />

ox14iH TeruyxuHulir aBapcaH oHoxvy yiln axunnaraaHaac y3Ben r3p Hb<br />

sHrNfrH HOroH 3apq 6ycryri 6uu rraau AooA xsMxosHnfr ync reprfiH<br />

yxaMcapT vaHaprail ryyxufrH xaHAalx, uuilrvui,us xerxlrilu Nau ecsrr<br />

'g.Mur.r*. LlJuHsep opqyynx rarirbapnacaH MHT, Xex xor., 198S.r.61<br />

r35


3eBe€p yxaapaH raH'caH HHfirMhiiH 3yrr3flrHr,fi H.r oaftcaH 6ahua.<br />

TyxafinSan Ten,'yN


epuvH a|cblH xapaflrTafi yxaaH caHaa capyyn, MoptoH sapvnurafi<br />

6ycryir H3roH 6aicaH 6onoxoop yr o3Hoocoo ypBaH ropconmHryfi,<br />

yqHpq roxtlonAcoH 6spxueen oyxeHg yxaaraF 3opHrTofi xaHAax<br />

Terr.ryxrH Hapbr "3acarraH cafiA" 6onroxbtH Tenee xar 3oBnoHr AaBX<br />

xaryyxrnrafi uypryy rsMtloH xafipr xeBryyAso acpax Mor xanaMxnaH<br />

Tycanx fi8X33.<br />

l-ypae, XyarvrH ox 6ofl Eepre yxfiHfifir acpaH xanaMxmflcaH<br />

uaAap rycnarq xs OaficaH toM. ToMr1xr4HhfixoH Xyarvrx oxHfiH aqaap<br />

Sypxar XangyHaa AyraaH HyyrAax ,,Eopro ve,q yxt4HA Mopb<br />

pyrcaH"($99)-ur u:anrraaHaap Eepre yxilHh fi I xaMraar.laH rycnax yypsr<br />

MoH l-r XyarvrH exrfiH 6ue6 onorgoa. l.4nree4 Xyarvrn orr/lren Eepra<br />

VKvlHVilt Hyyx xoMooH 6ypxyyn roproH.q cyynrax 6eep anar yxep<br />

xennex TyHxsner ropxt4Hbt eog nex bairan qeprrfiH xyMyyc raapaflAaB.<br />

LleprriH xyMyyc XyarvrH oxooc ,.r{r,,t }oyH xyMyyH 6yfi" rsx acyycaHA<br />

Xyarvul-t sM13H "Elr 6on TsrrayxuHnfrxsx 6nnes. l4x rspr xoHu<br />

xafiqaaxaap Hpoo.q toproo 6yqax 6afiHa" roB. ToA nap ',|-ep quHb xoA<br />

xon6yil? TeuyxnH roproo 6nil ay?" rocoHA Xyarvuu eureu ,,[-ep xapHH<br />

ofip 6aiua. Tsr,,ryxr,rH roproo 6yfi ecexrailr 6n rvrsAexiyfi. 6N xofi4 ropooc<br />

rapq Hpxoa" rse ($100)6. SHexyy roMAernensac vsoxo.q XyarurH oMroH<br />

H3rAyro3pr, xoHs xai.{naxaap i4pcoH xyH 6onx Eepre yxHHr4rit Hyyx<br />

3opfinroo 6renyynexrfi r aae4ax 1ailaa. Xotipgyraapr, Tonayxrnnfir<br />

sopunroroi Arraanracau 6afirnaa yn M3A3rq 60nN "Ten,lyxHH ropr33<br />

6yfi ecexuilr 6r uegexryfi. EN xorlg repeec rapq Hpxos" roAor<br />

uianrraaHa a p ueprsgrfi n q3prHfi H ronrofi r opryynx TerrayNnHrafr xHnfi r<br />

HafrABaprai AyraanraxaA L{ar xoxcos 6afrHa. pailcaaorrooAhfiH eMHo<br />

XyarvuH 3x Mau xFHyyp yxaaflar caru6aarafi barican ryn gafican orrso,q<br />

ryyHrfi yrnfrr yrsH 6onrox,,rep qepryyg xarnpaH oAcoH,' (S101) 6aftua.<br />

Xapar'acanrarz Hu "rafi rasap Aoopooc" roAorqnoH qspryygr,rilr sBcHbr<br />

xoiHo 6eep anar vxpso ryFAax uanbaAaH flBX 6afiran rsparHnfi roHxflor<br />

Hb xyrap-+ixae. ly'xreeg oep Hor 6yner qepryyAoA yrl4pq $apNrpxse.<br />

3He yecr XyanrH oMroH,.roproHA Hooc raeN 6yfr,' ($101) rex Hopoop<br />

gaictruir u3x.roxufir opofi.qcoH 6onog,l 4aficnsr HorxnoroA r7HgH yL{Hp<br />

rn 6onx -ep:s yxuuwh xaMr MopropnfiH qeperr 6aprrgan flBxeo.<br />

l-ypear f.13Di3.q Sepre yxraHnfir on3onx sBcHbt Aapaa ,.ulranegyrr,rriu gyy<br />

LlHnersD fex'et, acpyyncaH" (s111) aNee. Xyarvuu ex 6epre yxrnurir<br />

cono,ntt i. x23'a.rsaH rycnax qaf roxr,lonbrr xyfrsoH cyyx 6afia. TerrayNnH<br />

137


M3pr3Ak114H AoBrnonA yqupq aMb fapcHbl Aapaa "3Mc xyyxsA"-33 aBpax<br />

x3M3oH Bau xaug xaHAax "XaH oqor Ta 3MC xyyxAnfrr MilHb aBpaH<br />

rycarlK erHe yy" ($104)/ r3x rycriaMx xyccsHr4fr AYHA BaH xaH, XaMyxa<br />

aHA Hap Hb epc yrraH rsMt_{3x TsMyxHH, Xarvyxa, BaH xaH HapbtH<br />

xar6oor Lioproop rypBaH MoproAHfii byrapran qoxilx, Sopre yxhH Oa<br />

Xyar.rNH oMroHxfir Oyqaan aBqklpcaH 6afrta. MHT-Hsr '110-p oyrinp<br />

roMAorflocHeep Ten,lyxilH Mopro,qilfir goero;"tN, .q1lpBox Ayraax<br />

xynayvcurZH AyHAyyp "Eopro I Sopre !" xeuoeH AyyAaH fiBaxaA, AVpBox<br />

fiBaa L4proHr4fi gorop Oaficau Sopre yxuH TevyNnHrfi Ayyt coHCOH<br />

raHbx "Eepre yxrH, XyarvmH xoep TevyxuHuri xonoo qynOyypaac<br />

6apux aBcaH" ($1 10)B-aap yyn3aH 3onrox 6afiHa. Snexyy roM,qorror<br />

6on Xyarvrs sxnfiH tyxa7' cyynvrftH roM.qsTnon orra. EtpHnfi<br />

TaaMarnanaap yyHooc xofrLu XyarqilH ox Sepre yxrnxfrr acpaH<br />

xapransax uaAap rycnarq Hb 6oflx, orer Hacaa gHlepyyncsH<br />

bononrofi. Sopre yxNH 6on MoHronsrx rvvxoH Aoxb raB-bflar xarHbt<br />

HoT Hb roru. Teuyxuu t-luuruc xaaH Xarvar MoHtonblr xypaaH roMqox<br />

fiBaxaA Sepre yxxH rt xaHb ryLtnr Hu 6onN xaMrpaH 3yrrox 6afican<br />

rogufiryfi anb onoH xyHA qyxafi ync reprariH acyyAanA cafrH seanorq<br />

6aficas 6aftHa. Tyxafrn6an, Xarrayxaac oeoop canax, ax Ayy, aHA Hexe.q<br />

ee uaiprafi 6afix, Tee rsHrop 3opot 6ee HapbtH xyfraanpnarsrr 6yr<br />

Hnproxo,q 6yp vyxan seBroroo erq 6ailxee. Sgrsep xu Eepra yNrnrri<br />

6ognoro yxaaHrafi xon6orgoxooc ra.qHa Osnyn ex, XyarvuH ax 3opsr<br />

axMaA Her yeuilu xyMvyxrln cypraanrafi .l xonborgox roiu. ErgHnfi<br />

TaaMarnaraap rr/lepregnfiH AoBrnonTooc xofiLu XyarvrH srureH 6apar<br />

Sepre yxilHosc cananryfi TyyHA yftnqhnx FBcaH renoerefi. Xyarur,rH<br />

oMroH 3apLl oycryiH xyBbA TeuyxnHrail rep oynrilu 6yx aNnulr xnfix<br />

aMxyyrx oaficaH ooreog 3aH corrsnee oilnronqcoH ulyAapra<br />

yftnvnervnfiH xyBrap OenyH ox, 6opro yxr4H 3opor xaraH xyvtyycrsfi<br />

xaMraap MoHronbtH awilruuila ync reprarin acyyAan, xanu HoxgrfiH<br />

xapilnl{aa, Hexep gaficHsr 6ailgan seprnfir npranqaxryfi reN yryfr lrnn.<br />

Fnaxryra Eepre vx!4H xer xyHg, 6ycgutH osoMruhrA qapafi bypyynaH<br />

qex 6ailx yeg XyarvuH oMroH l xaHb ryulnr 6onN ryyHnilr ofinron caHaa<br />

cerrsnilfir Hu rafirrapyynx, ilTron Haripeap, !4HOoA r-yurryfrr ng.<br />

xvBaqfllala?qE H,99! ?,19QP .Eepre YI(r4 H il f F,eelqqe y.*q€Hfl regdg6<br />

S$il?qt r l,! l.5yg!.h -r1<br />

ox qy y.€? f e4 3 e Br eree,o q qptj, qa f f , Qoo quru errr,<br />

138<br />

0a; ild. i ;irlr i iiofvt '


oM. ToMvxr4H xypron ,.Xyarvun ox', xoMaoH AyyAax fiailxaac y3oxoA<br />

fYVHuf<br />

6afrp cyyps euruilu HoroH 3apq 6ycryilrsec xanaaaryfi eHgep<br />

6ailcan Hu ofrnrolaxrofi. oss Hb xoper .qoopgo Xyarvnu exr,rfir Eopre<br />

yxunnit cafiH seanerq, ruaAap rycnarqufrH yyper ryilqerrex 6aficas 6afix<br />

6onoxurr xapyynx 6afi xa.<br />

Sqecr Hb AyrHoH xsloxs.q MHT-nsr 3oxuorqilA ,,AnyH roo ox',,<br />

"OenyH ox", xoMoox anAap xyHgrefi opxoM xap,artail Haprafi Hep<br />

3oporllvvnx "XyaTvilH ox" xoMoox xr7HAorrsnroil gyypnaraap ryyxoHg<br />

ToMAsrflocoH sB,qafl Hs ryyHufi raBbfla ayrrennilH ryxail yHononr<br />

.qyrHonr 6afiraa nrr,t.<br />

PE3}OME<br />

A.nyHcAr<br />

Ha ocHose .qaHHbtx "CoxpoeeHHoro cKa3aHilfl', aBrop 3aKflroqaer,<br />

r{To crapyxa Xyarvun 6urna He croflbKo o6ulxHoeenHofi cnyxaurori,<br />

nao60por no ecefi B'lAr4Mocrl4 npeAcraBnsna co60fi oor4ecreeunyrc<br />

AeqrenbHfir{y,Koropaq xax 6ur cocraBfi.na onopy xaraHy c caMbrx<br />

rpyAHbrx.gnn Hero BpeMeHil AO ero Benilqus, cen4erenucreoM ToMy<br />

cnyxfir yBaxurenbHoe npolr3HoueHile ee ilMeHH "Xyar.rrH sx"'"Xyarvuu<br />

MaTb".<br />

r39


STUDIA HISTORICA<br />

i T-JSTIT{.JTI I.{ISTORIAE ACADE MIAE SCI E NTARI U M<br />

MONGOLI<br />

ronyli x{rybl AMbApAng xonsornox 3Apt4M<br />

oH qArHfir TOflPyynAX Ht<br />

r.M3H3C<br />

"MoHrorsrH Hyyq Toevoo+',_bt 2T2_p lyfinA Tonyfr xaHbrr qyxaM<br />

qMap luafiTtaaHaac 6onou ffMap Hoxqon 6ariganrar; eea sc 6onco*<br />

ryxai en,nrsHenrefi ryyxur;r eoxnorq oepee Malx ,1x xapaMccaH eHre<br />

anctaiq 6uvlrxgse repxoH xyraqaaHA 6olcoH yr;n nagan 6onou<br />

Tonyri xaHbr xoficoH yr seprrrzr'ToB ToAopxori revgsrnlceH-oa,x<br />

bonoeq GHOXyy yrZn xeper Hb qyxaM xo,qoH oHA Ooncon eV*V<br />

"uu4<br />

3ax Hb TonyrZ xaH qyxaM xogoH HacaH,qaa 3eB oc OoncoH iann"p<br />

RtulapBaa H3roH coxr7yp MoAoo 6apnvrsrr oTrxoH v qyxansyynanryri<br />

cnqceu Hb ryc soxfionurH 6ac Her xaqupxanrai oHscoio ooriir.'<br />

Yvrp Nrirr,tg 6upyr acyygnbtr HffrrnaH ro,qpyynaxAaa, apra eyfiH<br />

xyBbA Tonyft xaHbr 308 ec 60ncoH oH qarhilH acyypantailxonb0rgox<br />

qeeH xoAsH CypBarx M3AO3| xoep xecsrr xyBaaH aBq, rs,qroop Hb<br />

ryc 6ypres ryyxoH cypaanxrfiu xyBbA _qyxaM roy eryynx 6yfrr<br />

coHr4pxox uu syrzH xSpor r'x y3no3. Tony't xaHbr 308 ec 60ncox on<br />

qarrfiH acyyAnbtr HqrrnaH y3ox.qoo, HorA, Tonyi xaH xo.qoH<br />

HacaHgaa 3oB oc 6oncoH; xoiipr, ene yfin FBAar xoAoH oHg 6oncon<br />

:epor xoep yHACsH qHrnofioop uJyyH xon3nq3e.<br />

Tonyra xaH qyxaM.xoAsH HacaHAaa 3eB gc Ogncox ranaap<br />

3eenenr,fiH ^<br />

opAoMr3H H.t{. MyHxyes C;Hs to;-;;;#;A;;".*<br />

xoxyy yeniln XsraA.cypeanxrfiH MeAoor (C1Hu b;;;'r?,'j'bg p<br />

.611.r, 6844t 3-p ran) eru r1HAoc 6onron Tonyfi ,rri,, lZiZ"orp<br />

(39) +O<br />

nacrarzAaa Hac bapcax rox roMAorn.,,<br />

4u*.ir. rei-ei,-i6ny;<br />

xaHbrr xoAgH HacaHAaa 3eB gc 6oncHslr_6ap"rq"rnu*<br />

]"t:F.?pr3rt{yyA Aorpooc xarvrniln eprHrfig rool{orAox tOaHs ""4"*rg ulr_<br />

4 zcr i( oavtaa H3_roH coHilpxonrofi MOA3O H3H qyxan<br />

cypeanxrriH orra. Tyc<br />

115-p oynruiln 36 rang Tonyfr *i* ,i".'oa'paxgaa<br />

AeqilH xogoH aactai,paa r3coH yrta rapracaH MgAoo 6afrx 6yny<br />

lMyrxyee, 1965, 102-103, 7Z-p rarin6ap syynr<br />

140


vyHhfr Xnr-a4 oxt1ilr F{srrfiaH y3oxoA cbt tur,,t ro rlrced}* rox<br />

r3MA3Tr3c3H Hb AepBoH apaB r3c3H yrra 6yxuil eryyr63p MoH<br />

6oreog xaphH oHo xoep Aypc ycrhr;H Aapaa HsrrilrlH opoHr epeec<br />

raBilnryfr xoocoH 3afi yn,q3oxoo (Yiian shih). 3He MoAoo bapnrrarsru<br />

tryxan Hb rcyHA 6yu roBon, lOass ult4-r 6rqrx veA Xnrag<br />

ryLUMOnyyAsA TOnyfi xaH qyxaM xoA3H HacaHAaa 3eB 3c 6OnCoH<br />

ryxai rogopxofr HaprafrH Mo.qoo onAooryfi yqpaac .qeqilH xegrailgee<br />

TgcoH xen6epeep roMAotnoH y.nAoecoH 6ononroil. 3He MoAOor<br />

HflrrraxaA, Tonyfi xaH 3eB sc 6onoxgoo Ncyrail q aryrarZ xanarnfiH<br />

6araap Oogoxog 41 uacrail 6aftxse rox yxaapaH ofinrox 6onso.<br />

l-exgss oHO acyyAnbtr ynaM rogopxofi eryynsxnin rynA 6Na<br />

rraoH Tonyfr xaH xoAOH oHbt xoAOH cap,q seB gc 6oncHbtr MOAox<br />

luaapAnara rapv 6aina. 3He acyygnbtH raflaap oH ropryyHA Pauug<br />

aA-,QuHsr 3oxyl{)flooc ou rarBaac: "TynyrT-xaH...3aMAaa eBAeoA,<br />

xnxprfiH 630 oHrofr (1232 ouu 10-p capurH 1B-uur egpeoc 1233 ousr<br />

10 caprrn 6-Hur egop xypren) pyfrx rraorofr xr4fl Hac 6apaa" ["TynyfrxaH...B<br />

Aopore oH sa6onen fi cKoHqaflcn a uorafi Hn, ro ecrb B roAy<br />

3Men, coorBercrBytou_p/ru 630 Lx. [18 orrn6pn 1232 - O oxrnbpn<br />

1233 r. n.e."]2 Paurag aA-AuHbt 3oxhonA reMA3rnsrAcou xnxpurfin<br />

630 ou 6on HnfriuilH oH roofinr;n 1232 oHooc 1233 oH 6onoxsrr<br />

3aacaH 3eanonn{fiH opAoMroH lO.B. BepxoacxurriH oH qarnfrn<br />

raftn6ap sos 6onox Hb yr 3oxt4onbtH aHrrr,l opt{yyntaac nnepxuil<br />

6ailaa. AsrnriH op.qoMraH X.A. Sorin yr xscrufrr opqyynaxAaa: ,,On<br />

the way thither he fell ill and died in the moghai yil, tfrat is, the year<br />

of the Year of the Snake corresponding to the months 6301 12gZ-<br />

1233" receH xrxprriu ouulr Hufirrfts oH roonnsrn econ4 tuhflxvvnoH<br />

TooqoorcoH Hu Opoc opi{yynrbtH rooqoorofr Toxr4plt 6afiHa3. lzlfirr,loec<br />

xnxpuiln 630 onslr uuilrt'rilu oH roonrbtH 6coop 1232 oHur 10-p<br />

capuH 1B-Hur eppoec 1233 oHsr 10-p capbtH 6-Hur egep xypronx Hor<br />

xnnuilu xyraqaarafi gyilrrex ul!4nxyyncoH opAoMrAufrH rooqoo<br />

anAaa rraagarryfi see 6onox Hu rogopxofi oafiHa.<br />

.^^-T."I?n,<br />

oHoxyy Huilruila oH roornbtri ilcot6 rut4nxyyrcoH<br />

1232-1233 oHsrr 12 xunuila oH roonnbtH ecoop uarTax ys'sxe4,<br />

CygpurH riyynraH gaxu Morofr xhn 6fiu_1, xaprH Xap nyy xunrefr<br />

roxllpq 6ailaaa. Pau:ng ag-finHur 3oxilorA ToM,qornor]qcin Morori<br />

xun 6on 1233 oHul 2-p capsrH 11-nurt eApeoc lZ34 ontt 1-p capsrH<br />

2-ust eAep xyprgn ypronxrncoH Hor xunuilu xyrallaa 6onno<br />

(l-.f ur6ynscxlr it, 1987, 247). Y yussc v3Bon,<br />

paul14 ag-,QNusr 3oxnon4<br />

2Pawugag',Qrau, 1960, r. ll, 110<br />

3The Successors...,1971, 1 68,<br />

a[-f<br />

sr6ynscxr,ri, 1987, 247 .<br />

t4l


6yfr xnNpraiiH 630 oH 6onos Morori xhr r3caii xce! ch qarNfrH<br />

xoopotlfi 6apar uor xNnufiH 3epyy tapax axoo.<br />

izlfinaoec Pau.rrag ag-.Qr,tnui Bcxucri Aaxb H313; .1ln nepanp<br />

xonSorffox, HorsH Mop oryynbepr bnlrrgsH HpcoFi 3H3xyy xodp oH<br />

qarufiu .l6pyyr 'ryxaM nMap yLir/p uanrraaHaap rainbapnaaan<br />

:oxr.rcrofi 83 rsAor acyyAa;.l ypraH rapq npus. Opooruita lupnvsil<br />

.!.3AOX cypBanx 6uurw,6u Mo.qsg saHruix xonac 6afrgnbtr xapran3aH<br />

yssoj-l, 3HO acyynraHAJoAopxofi xapnynr erex 6onouxryi 6eree4<br />

f,:-a \,/[2e Paurg al-tqu+r eopeo 6yroy ecxyn ryynrai tapbtH Aop<br />

3r+ii1;-r,"r'x 6afrcaH 6H,lee,r, opqyynarq Hap 'Tonyfr *unoi au, "c<br />

5:;:cr ryxafr Mourofl cypBanx 6ravrargexs'6yroy anu;;*y; M;"ron<br />

xr"yqqyyjraac r3[4A3rneH aBcaH aMaH MoAooH ,qoxb rogopxoi ou<br />

capbir- xr,rxpufiH 6onox 12 xnnvtrtu oH qarlaoapu,H oH' captail<br />

.lylinr:r _xepByyn3xAss xrxpuriH oHbrr 308 ToorloonoH rapracaH<br />

6onoeq 12 xunez rogopxorinoH aBqanAyynaxAaa an1aa tapracaH<br />

6ononroi r3c3H raaMarnan A3Bruyynex rogrfi "grr"nnu"-<br />

Ep Hb, Paung ag-,QlrHur 3oxnonA oH qarufir roolloonoH<br />

raprax,qaa 6ypyy, an1aa rutapanail MoA3o qeenryfi Oafx yvirp eHe<br />

sox'onbrH on qarrai xon600rofr M3A30 6aprnrurr Rrraan xRuaurafi<br />

HflrrnaxbtH sopsrlloe qaalluA yt acyyAnbtr rycrafinaH cy.qrax Hb<br />

i{yxan rox y3ox 6ariHa.<br />

Xapran oHo yAaa FBLlyy xypsoHA aBq y3Bon, Cygpuln LjyyfiraH.q<br />

ToMAornotAoH upceH oHoxvr7 xo6p oHur rlyxaM anrang nu tony; xax<br />

3eB oc 6oncon 6e reger acyyflraHA xapuy erox xspsr rapq 6afina.<br />

3xe xapr,ryr eroxufiu WnA 6u1'[1epc xen Aoopx lu.arnilu<br />

cypaanxrafi xapuqyyn6an Hunoo,q xoxyy yeA xon6orgox Xnrag<br />

cypBanx 6uvryygsg rgMgejnergeH rpcsH io6p n,repse-oupr"rrii<br />

coHl4pxoxxeperrsfi 6afina. Tyxafin6an, loauu u.ru-rrfiu 2-p 6ynrniln<br />

3-p rang bonoH cuuu roans uur-uilry4-p byn'afiH ogi0llip ,';n rvc<br />

6ypr Tonyri xaHbrr xoHb-rroHb *,ft,_oHrr' g-p C+ Ov"v"x"i'nyy<br />

xunuilu 9-p cap4 eeg 6onoa rox roMAorfior.qcoH 6afiia iyiian shih,<br />

Hsin Yiian shih). gnexvy Xap nyy xunuiln g-p cap Hu Hnfrrufix oH<br />

rooflnbrH 6coop 1232 onu 9-p capurx 16_Hur egpeec 10_p capsru 16_<br />

::'_:,L,?.? jJp_y 6a fi na5.<br />

Jpr"nxilncoH<br />

Torren, tOa s u u: ra_rr rin 1 1 5_p<br />

oynrilrH 3b ran 60noH cnHs roaHs ulu-rrfiN 108-p 6ynrraila 68441 3-<br />

p ran- ryc 6yp Aoop roMAornorAcoH Tonyfi xuHo,<br />

'"uriuj jorop<br />

ryyuuir xoHb-LtoHb oHur 6-p capg 6yioy -6apran,tr Xap nyy xunuilu O_p lupp<br />

ee4 6onoa receH 6ac HoroH M_oAoe yraMxnar,qaH ynAxoo.<br />

Sxexyy MeAoo 3aafiraHA rapv 6yfi oH cap 6on nniltuil"'o" ,oonn","<br />

sLlur6ynucxrafi , 1 gB7, 247<br />

t42


ecoop 1232 ouu 6-p capuru 20-nsr e.0,pooc 7-p capsrH 20-Hur epep<br />

xyprsn yprsnxilnmH qar xyraL{aarafi Ayfix 6ariua6. Xnrag<br />

cypBanxyyAaA6yil sHexyy xoep MeAser xapbl{yynaH y33xoA, Tonyfi<br />

xaH Xap nyy xun 6yny 1232 oHA 3eB oc OorcoH rocoH 3aarr Hb eep<br />

xoopoH.qoo Toxr4pr{ 1ailraa 6onoe.l xapHH qyxaM xeAsH CapA B9<br />

r3A3r acyyAan Asop 3 capurH sopyvr qyxaM FMap yqilp uarrraaHaap<br />

rain6apnax Hb bopxLu3onrsfr Ooflox axoo. [4iMooc Tonyfi xa+ 1232<br />

oHbr 6-p capA yy, anb ocxvn 9-p capl yy, 3eB oc ooncoH ecsxHfrr<br />

roApyynax x3p3r MoH tapq Hp3x toM.<br />

XapuH oH3 acyyAanrafi xon6orAyynaH fiepc 6onoH Xnrag<br />

cypBanxyyA ,qaxb M3.qo3t eep xoopoHA Hb xapbqyyflaH HFrTnaxaA<br />

xoA xoAoH coH14pxonrofr gyrHenreuA xyp,t 6onox 6ariHa. Tyxafinban,<br />

Pauu4 aAr,qr4Hbt roM,qorflocoH xt/xpr4!4H 630 oH 6ywy 1232-1233 on<br />

6on Xnrag cypBanxyyp Aaxb Xap nyy xrnrofr roxr4plt 6afrua.<br />

Hereorsfrryyp, CyApbtH L{yyniaHA roM.qotn3rAceH Morofi xun rgcoH<br />

Hb oH qarilfiH 3aaflr Hu Xnrag cypBarxyyAbtH xap nyy xrnreft<br />

roxupoxryfi sepx 6afrraa Hb ilnr ou. YyHsec ysBan, Tonyfr xa+ lZJz<br />

oH 6yoy Xap nyy xhn 3eB ec 6oncou Hb rvyxoH yHoHA hnyy AexoM<br />

oH qar Mor caHarAax 6afrHa.<br />

MeHxyy llepc 6onoH Xnrag cypBanxyyA ,qaxb sAroop MoAosr<br />

eep xoopoHA Hb xapbqyynaH HffrrflaxaA, cyppurH qyynraH Aaxb<br />

xtut


OcroH raraapbtr Aopofr ryynx<br />

Ouun elrr4x<br />

Xncan xFcax<br />

Tep raraap L ptelt ht<br />

Teprsurfi 6ynrafi qaL{yynx<br />

Tyyusec oHAop HypyyrHblr<br />

Tyyx xngax qan<br />

TaraapulH Xaprun [IJap, raHqaapaa Ayraax FBaaA encceHiltl<br />

ryn aprarYft ilpx, MaHafi 3xhfiH rspr opx t/p3oA "l4gex loM ryfifl"<br />

roceHA, "Wpex oM ryfiBafl roHA cyy" rox bapyyH ficap (op)-HfiH<br />

oMHeA y3YYpr cyynraB. Tep qarr 5 uacrafi xeEYYH Tonyfr raAHaac<br />

opx r4p3eA r3.qp3r rYfix rapMarl{, xaprMfl llJap 6ocoH xapafrx,<br />

Tonyftr cyraH.qaa xaBqyynx rYfixNfrH xaMr xyrra roMTopll cyranaH<br />

aBaxbrr 3aB,qaxaA oxhfrH lspr 3YYH raflA cyyx oafrcaH Anrasul<br />

"Xyyrrari MHHb annaa" rox oxilfrH opfiroH 6apxnpaxutr coHcox ryfiH<br />

rapq, Xapriln LUaputu xofrHooc ryfiqox H3l rapaapaa YCHgoc Hb<br />

3yypaH 6apux, Horoe rapaapaa xyTrblr cyranx baican rapblr Hb<br />

6apuN, yr3paaA xyrrbtr Hb anAyynaB. Top YeA ropilfiH apA Myran3ap<br />

xap yxpfifir rsnaH anx 6aicas Xr,rAai, 3enue xo6p, AflraHilfiH Ayyr<br />

coHcooA cYxeo 6apscaap, qycrai ynaaH x3B33p rYfiH t4px,<br />

raraapbrH Xaprnn llJapurr MoH reH.q Hb cYX33p qoxilx xyrraap 6ynx<br />

anaB ... SopoxynutH roprrfr, ep EopoxynAaa epeeceH apan 6onon<br />

rycanx FBcHbr A33p, Toryiln avurtr aBapq ryc xvprsB "["basa<br />

cinggis, qahan boroqul-a iigijleriin...ebiiges ecige-yi baraqsat 0sten<br />

kisten tatar irgen-i doraida' ulju 6sol ds6n kisal kisan tatar irgen-l<br />

ci'iin-tiir iiliji.i iilitken kiduqui-tur alaqdarun tatar-un qargil-sira o'urcaq<br />

bolun qarcu jici yadaju dlOscu oroju irejii eke-tilr ger-te oroju sayi<br />

eri'iilsiin buyu bi ke'ejii sayi eri'iilsiin b6'esii tende sa'u ke'ekdejil<br />

horeneji iseri-yin ala'un-a iijii'iir-e sa'uju biikiii-tur tolui tabun nasutu<br />

qadanaca oroju irejii jici giiyijii qarcu odun bukiii-yi qargil-sira bosu'at<br />

k6'iiken-i su'u-dur-iyan qabciju qarcu yabuju ayisurun kituqai-ban<br />

temteljii juqulun yabuqui-tur boroqul-un gergei altani-eke-yin ger-ttir<br />

dorona sa'uju biile'e eke qayilaju k6'ii-n baraba ke'ektii-lti'e altani<br />

uda'araldun giiyiju qarulcaju qargil-sira-yin qoyinaca gtiyiceja sibilger<br />

inu bariju nogo'e qar-iyar-iyan kituqai juqulun biiki:i qar inu bariju<br />

tataqui-lu'a kituqai-ban aldaju'ui ger-iin iimere jetei jelme qoyar<br />

muqular qara htiker jemlen alaju bi:kiii-tur altani-yin dawun-tur jetei<br />

jelme qoyar siike bariju nudurqas-iyan hula'adaju giiyijii irejii tatar-un<br />

t45


qargil-sira-yi siike-ber kiiuqai-bar mrin tende alaju'ui. . . L-laroqul-un<br />

ge rgei i:oroqul-tur riskc'e kilgiin bolr-rn tolui-yin amin-tur tusa bolba'le.<br />

5itglrr.lfr 6o4ox< 1ailraaraap, sHe xoep ryyx Hb yr 1lcto3poo fir<br />

Hprfrnox xy_yrtyyA 6r,ru"i, ToBv fimpuwit coHltpxoH 6yxra* yrin nagang<br />

r.i.ryyg xon6orgoxooc tagHa coAOB oryyaoiAOXyyHsopoo agrn beroog<br />

iapr4M Tanaapaa uilHo HoMOTAOI HoxBep MgAOo erex Oonovxlofi,<br />

3x cypsarxyyA Hb rycrarl Sononroft xodp aHrup xyaran6apyyA rox<br />

ylaN 6onox 6ailna. "MoHronsrH Hyyt_l roBLtooH,'-ui xyaun6ap-Hu oH<br />

qarufiH *ypun eprHrrix yqilp ryc yfin nagnuiH yrra aryynra Hb<br />

Hoireo.q, cafirap MoAorAox, rsp qarrfiH MoHron xyyqqyyA rep ryyxxfrr<br />

rvrapraaryrZ, 6oncoH yfin xagriurr.t 3aHrunaa uapnfrH syfrnclaffi Hsr<br />

6ypvneH Too'-tHH roMflornyyncoH 6arixa4 "CygpurH qyynraH,'-bt<br />

xyarnOap Aaxb ryyxt4riH aryynra ftb oH qanafir+ caanraap Hono3.q<br />

Maprar,qcaH yqpaac rooLtrorAoH eopqnor.qcoH xyalln6ap 6onox Hs<br />

rnr 6onoaq eue xoep xyeun6ap Hb 3apnM qyxan syfrn goepee ryn<br />

rocreri 6ailua. Tyxarin6an, Toriyh xaH oHo yfrn xoper 6onN 6arix yeA<br />

repuilH raAaa rornox 6afican, nrfiuxyy raAaa rornox baftxgaa<br />

Tonyfi xas 5 Hacrail 1ailcau, r*p gailcaH xyu b Hacrafi xyyr cyraAaH<br />

aBq rrBax racoH 3opot ryc yiin sBAnbtH ron uilxr1M Hb afib q<br />

xyenn6apraa epeocoo reergenryfr, uaprarpalryri yraMXnarAax<br />

14px33.<br />

"Monronurn Hyyq roBqooH" .qaxb ryyxrafrr ryHraaH y3Bon, Tonyil<br />

xan 6onox llJraxu Xyrar Ho6u xoelpstH repcsH oH qarr,tfir rollpyynax<br />

yr cypBanx rox y39x 6onox qyxnaac qyxafl, vHoMtut4M coHLtH xoAoH<br />

M3AO3 oapnrrrrurr snrapyynaH TsM.qsrnox 60nox renesrsfi 6afina.<br />

Tyxafin6an, Tonyfi xaHblr cyragaH aBq rapcaH xyn Tailvy4 acrafr<br />

xyH 6rur, xaphH Tarap yr ncrail, rep xyunfirXapnan uap reger o"per<br />

M3A3e 6apnn,lrsrr AypAax 60nHo. 7lfrrr,leec, Tonyfi xaHbrr cyragan aav<br />

rapcaH xopsr sBAnbrH yL{r4p r.lanrraaH 60n rlrxrrc xaas Hoxofi<br />

xunuft3 HaMap fiopeen TarapstH ync hproHr4fir xegenren 4afrnx,<br />

regnrfir reporHrfr qyvHA qa.LlyynaH xfiAcaH yfin aeganrai'*yyp<br />

xonborgox Hu unepxNri 6afrHa10. MeH Tonyfi xaHA Toxr4or.l,qcoH xopsr<br />

RBAan 6on ,Qepaon Tarapurr oafinpar.r AaryyncaH Hoxofr xunnrtn<br />

HaMpaac xofiul 6onxos. 3Ho calaar ro4pyyn6an, Xugari, 3snus<br />

xodp yxep ronoH HqAanx GailcHur r 6np eenNiFt r4Aotu 6en.rs*<br />

5afrcan 6onoe yy rox caHanaa. lOyrafr v aryrari 6yxen 6yreH<br />

yxpufiH Max MyyAax xaflyyHbt ynupan 6uu, xapnHxyftr opcoH qar ye<br />

6yroy MonronqyyAbtH ynaMxnaflr yBaH LlyBaH taHq Hotoop xoHb<br />

nMoHronurs..., 1990; l. de Rachewiltz, 1972.<br />

toMosronuru..., 19g0, 1S3-p ayfin.<br />

146


qargli-s!ra-yi stike-ber kiiuqai-bar m,in tende alaju'ui...L-roroqul-un<br />

geigei boroqul-tur nokc'e kilgi:n boiun tolui-yin amin-tur tusa bclba"le.<br />

[nAur.lri 6ogox 1aittraaraap, sHe xoep rYYX Hb Yr Ycr33p3e ffr<br />

uxilnex xyyirryyg 6llu:, ree,i Cttgltttti coHtlpxoH 6yxmti yfin negang<br />

rlyyg x*n6orAoxooc ta,qHa coAOB erYYflorAOXYYH3opss a,qun 6sreeA<br />

ilapr4rvr Tanaapaa utlH3 H3M3lg3Jl HOXB6p M3433 erOX oOnOmNtofr,<br />

3x cypnanxyyA Hb rycreft Sorlonrofi xoSp anrng xyarn6apyyA r3x<br />

yeex 6onox 6afiHa. "MoHronutH Hyyq roBLlooH"-bl xyBt{n6ap us oH<br />

qarrfiu xyBbA eprHrfix yltt4p ryc yfin nagnurH yrra aryynra Hb<br />

HOnooA cailtap Mo.qorAox, rop qarNfiH Monron xyyqqyyA rep ryyxufir<br />

naapraaryfr, 6oncoH yftn xagnutu 3aHrunaa Hapi,ttIH syfrncuir xer<br />

6ypvneH roor.tt4H r3MllslnYYrrc3l{ 6afixag "CylpurH tlyynraH"-bl<br />

xyeran6ap Aaxb ryyxt ilH aryynra i{b oH qarrfiH caanraap HgroaA<br />

MaprarAcaH yqpaac roBtlflorfloH eepqrer,qceH xyaunOap 6onox Hs<br />

ilnr 6onoa.r eus xoep xyeun6ap Hb 3aphM LJyxan syi4n gespee ryH<br />

rocrefr 6afrHa. Tyxain6an, fonyil xaH 3Ho yfrn xeper 6onx 6afix yeg<br />

repufiH ra,qaa rornox 6afrcari, rr,rfrHxyy raAaa rornox 6afixAaa<br />

Tonyfr xaH 5 Hacrail 6aiacan, rap gaftcan xyn 5 Hacrafi xyyr cyra4aH<br />

aBq RBax roc3H 33p3r ryc y*n sB,qnblH ron luilxHM Hb anb q<br />

xyeun6apraa epeecoo rser4enryil, *taprargalryfi ynan4xnargax<br />

r'1px33.<br />

"Monronurn Hyyq roBLtooH" Aaxb ryyxufrr ryHraaH Y3B3n, Tonyfr<br />

xan 6onor llJuxn Xyrar Ho6H xoeputH repceH oH qarnfir rogpyynax<br />

yr cypBanx rgx ysgx 6orox qyxnaac qyxan, YHoM[luM coHl4H xs4oH<br />

MoAoo Oapun,trutr nnrapyynaH roM.qornox 6onox roneeroft OafiHa.<br />

Tyxailn6an, Tonyft xaHbtr cytaAaH aBq rapcaH xyH Tafi.ryg scrai<br />

xyH 6Nu, xapilH Tarap yr ncrafr, rsp xyHnfrr Xaprun uap ro,qor 33p3r<br />

Mo,qao 6apnurur AypAax 6onuo. [4frueec, Tonyfi xaHbtr cyraAaH aBq<br />

rapcaH xopor sBAnbtH ytlt4p tl:aflrraaH 6on Lluxrrc xaaH Hoxofi<br />

xNnNiln HaMap fiopeen TaraputH ync ilproHhfir xegenreu AafrnN,<br />

regnufir reperHufi qyvH4 qal{yyflaH xFAcaH yin nepanrafr uyyp<br />

xonbor,qox nu unspxnfi 6aiua1o. Mex Tonyfi xaHA ToxronAcoH xopor<br />

eBAan 6on ,QepeeH Taraputr batinAaH AaryyncaH Hoxofr xunnfin<br />

HaMpaac xofiu 6onxse. 3xo caHaar rogpyyn6an, Xugafr, 3enrr,ts<br />

xo6p yxep ronoH HRAanN 6afrcnutr 6uA osnnfiH n,qeu Osnrrex<br />

6aftcau 6onoa yy rox caHaraa. CIyrafr v aryrafr 6yxen 6yren<br />

yxprafiH Max MyyAax xanyyHbt ynrpar 6uu:, xapnH xyfir opcoH L{at Ye<br />

6yroy MoHronqyygbtH yraMxnanr yBaH qyBaH raHL{ Horosp xoHb<br />

nMouronurx,.., 1990; l. de Rachewiltz, 1972.<br />

toMoHronuru..., 1990, 153-p syin.<br />

t46


Man raptaH yrMaap hAu.too 6asaaF{ Osnrrsger HaMpbtH aAar capbtH<br />

oqcoec eBflrfiH rsptyyH capbtH 3x3H Xyprsnx qar xyraqaa 6aficaH<br />

bononrori. Xepee Eupunil oHo raaMarnan ynsHg ofrpiox f,ailraa 6on<br />

HoxofrxrnufrH Haupuru aAar capbrH oqcooc oan,ariH rupryy"iupo,n<br />

exeop TarapurH Xaprnn LUap rerv us Tonyri xaHbt aMHH.q'xan,qaxbtr<br />

3aBAcaH 60nonrori. 3He yeg Tonyri xaH 5 Hacrafi lahxap lljuxra<br />

Xyrar HoeH 12 uaclail 6ariNss.<br />

-<br />

\npauil A3apx14 xoep ryyxooc flflrapyynaH roMAornocoH<br />

6aprH'tr MoAO3r ryljlfifnoegn, Tonyr7 xaHbt ropcoH o4purZu ranaap<br />

Aapaaxb rooqoo xuriN 6onHo: ,Qopao.r TaraprarZ 1aiqnpcal 1202<br />

oHooc Tonyriu 5 Hacsrr xacBar, Tonyri xaH 1tg7 oHA ropceH 6ereog<br />

3eB oc boncou 1232 r.*cac ropceH 1 1gz osurr xacBar Tonyfr xaH 3s<br />

HacaH .qoopoo soB sc Oonxoe rocorl rooqoo rapq 6afiHa. Ailaxyy<br />

rooqoo.noH rapracaH 35 nac roAor MoAoo ua lOanu uw_rnilu A6qt4H<br />

x3A3H HacaH Ao3p33 jecsH n,1agserefr epeecoe aBqarAaxrvfr xon<br />

3epx 6ailna. 6upun1, xuilceu oHaxyy roor"{ooHA ffMap HOroH<br />

lyyAyyrari MoAoo 6arlraar 6ac eop HsroH Mo,qset3sp uanraH ysox<br />

6onHo. lOaHu un-rr,rilH 3-p OynrrfiH 1a ran Aaxb M3AOar yHAoc<br />

Oonroeon, Tonyfi xaHbt yyraH xeByyH MoHx xaax 12OB onp repcoH<br />

6ailxan, A.K.Moynr.rrZH cyAanraaraap 6on 120g oxg repceu 6afr1a',.<br />

3Hs rr,tegeer Tonyfi xaHbtT repceH 6arZx 6ono* ltgi oirror,t<br />

rynrax y3Bon, MoHx x.aan Tonyfr xasur 12 HacaH Aoop repxss rocoH<br />

rooqoo rapv 6afrHa. 14rinresc, 1upuufi cyAanraaHbt xyposHA raraH<br />

opyyncaH MOAoo Gapnn,traH Aorop xyypyytafi, angJa ua,qarrafi<br />

rooqoororAox r4pcoH MoAoo 1apnut f.ailraa Hb roAopxofr 6orroog<br />

1ailraa 69reeg 6rag vyxam flMap Mo4ae Oapran,rruii oypuu V*uupu<br />

orZnro_o,q 6ailua Bs roAor acyyAan eopurZH opxiyri ,ynrup" 6Lnl*ii<br />

_ _ 6upuui,t caHaxaA, xeprniln ron Hb flepaeH Tarapurr 1Z0i oup<br />

5ailnpan AaryyncaH roAor Hororroo Oapunairyf -*ynua*<br />

3oBtueoperAceH ryyxL{AhrZH ynauxnan 6oncou ysen bogonA oprur,lx<br />

5ailraa bononrofi. YHoH xSper Aoop3o "MoHronstu Hyyq roBr{ooH,,-A<br />

Hoxori xfin rox roB rogopxofi saacan barzraa ooir'od.r o*", -*u*<br />

6oguiln ranaap flntapLr M3A1o 6aprrrar 4ypsganryri op rac opxucoH<br />

6ailpar. Tep v dahtyrail pauug ap_pnnufr y3ox'*up*<br />

-6ur.uit<br />

MoHron 6u,4ruilu cypBanxyyA xrriresg Mosron xyyLlltyyAaac coHcoH<br />

ToMAOrnox 5ailcat MsAoo 6aprurau ,qorop o* *^n^inu ruax 6ognfrr<br />

3aacaH rMapBaa HOroH MOAO3 conr 1ahraaryil 6aricau bononrori<br />

f^1": ::t:"lf:i_ lepyynAor. Vvr,rp Hb, p_au.rraa a4_[raH lepeon<br />

r arapbtr oailnAaH AaryyncaH oH qarurirl ranaap xoe,jp ' eep<br />

tt"to.ffi<br />

l4t


ljtullorr3fi xHilcoH 6afix .nn,l. ,Tyxafrnoal, HoroH<br />

"'1s'ee,q Llni-irns-xau<br />

reMAorflonA:<br />

xuN.purtu 579 oHur AXyMaAa r [capaac] (1182<br />

or-rr,r 9-p cap) exsnger Hoxoir xnnuilu *rn"p, Vnov;_Crrivdin,qxrr<br />

foAsr rreprefi rorbrH xeBeoHoec alvn_rarap 6a uuiun rarap<br />

iai;iuryygurH] ecpsr xoA.fleB" ["3a.rena BecHo]o roga Hoxari, roropurri<br />

FL;fifiercn ro4oM co6axfi,,rja,rhHarcLr{t4Mcff c r.;i [nrecnqa] g*yr"4u t SZB<br />

[ceurn6pu 1182 r] rl*Hrus_xaH c 6eperoB peKil, nnan<br />

Vnxyfr-Cr,rnyAxonxrr, xoropurrZ<br />

BbtcrynTl nporl4B<br />

qaraH [nnerveH] anqfi rarap il<br />

Tarap"] receu msges 6rri12.<br />

3ir:xyy rueggo 3aarrbir Hfrrrnaxa,., 1182 ou 6yioy xr,rNpr,r<br />

oH rjb<br />

iia S7B<br />

Hoxoil Nrn 6ru:, 6apc Nrn yurrp eHe xwxpuilu 5ZB oHsrr<br />

F{ffrraflx aBq y33x xeperrefrreec ra*Ha AXyMaAa r 6y,cy Huilfniln on<br />

lT1_Tll _9.? cap (ceHrn6pu) Hu ,,MoHronuru Hyyq ,oauoor,,,_sr<br />

rloxor4 \


[lJr,rxr Xyrat HoeH xoAOH Hacrarl 6aitxgaa toorAOX gnnrrc<br />

xaaHbt rlsporr onACoH ryxafi MeA33 oaphMr rhrlM q ilx xoMc 6uu,<br />

larqxyv rsAroepufir qyxaM Rax x3nx3H xonoox ryyxsH cypBanx<br />

OonroH Hsrrflax Hb qyxan oM. "MoHronbrH Hyyq roBqooH',-A Qraurrac<br />

xaaH 6a BaH xaH xoep AnraH yrcbtH BaHrnH qfiHcaH rorlt XaHXilH<br />

roprr7yrofi 3epvugrafiH Llopoffiofi xyq xaBcpaH y.nsbtH gxoH ta3ap<br />

Hapar 6o1oH Xycar xoep ulyrseHA xoproAcoH M3ryxl4H Cyynr<br />

ropiyyrofr Tarap upreuuilr rapraH aBq AafificaH ryxafi ryyx HonosA<br />

roB roAopxofi rsugsuscaH oonoBq T3At33p Tarap HproHt4fir LlyxaM<br />

xoAoH oHA Aafrrcirurr 6ac 1uuunryfr opxHxoo. XapirH cyynHfiFt yeA<br />

CepaeH xaanTaH ,qaxb BaHrnH qhHcaHbt xaAatj Aoop crafinx<br />

ynAoocoH 3epvNg 6onon Xnrag xoep ofiqoocrfir Xnralq 6nurnilr<br />

Fnosut opA3MroIi rafifix yHrlttlx oponAoro xLltixoo. TeA Xnrag<br />

luuruilr rainaFt yFtrut4xAaa MHH-.laH ( )-ul 7-p oH tscoH Aypc<br />

vcor roA Me.qorAox 6ailraa yqpaac Vns ronurn oxoHA MeryxNH cyynr<br />

Tarapulr 1196 oHA xff,qaH ycrrax3o rgcsH AvrHonr xrfiNss,a. Torrsn,<br />

Anran yrcbtH o3ou BaH-ffHu Ma,qare 6yroy LlaH-q3yH xaaHbl MnH_qaH<br />

xoMoox oHbt l{onbtH Aop 3acat 6apucaH ye 6on .l 189-11g5 ou xvpron<br />

vprsJrxilnxos. klfirrasoc, cepeeH xaanraHbr xaAaH gsep MrH-vaHur 7-<br />

p oH 6aficaH ocox Hb ryH opron3ssrsfi 6onx OailHa.<br />

XapuH IJJraxu Xyrar soesurr LlrHruc xaaHbt l_.leprvyA oncoH<br />

ryxaft "MoHronbtH Hyyq T_oevooH'-bt 135-p 3vfir4 raftHxyy'eryyn*"",<br />

"TaraapurH xoproAox 6ailcan Hapary ulrryoHhfr Hyrar .qoop'HO'3H<br />

eLryyxoH xyyxoA opxilr,qcoHbtr 1uAnuil llopryvg onxoo.<br />

geprei ysaen,<br />

anraH ooM3r 3yr7cou 6a 6ynraap ,qoroprocoH .qax roptoH<br />

3nrsBLr (xaHraas) eMccoH 31x33i' ["tatar-un qorqalaqsan naratu-siii,ene<br />

bawuqsan nuntuq-tur talaqui-tur niken ucuken ko'iiken-i gelk]sen-i<br />

bidan-u ceri'iit nuntuq-aca olju'ui altan e'emek dorebcitri dasi torqan<br />

buluqa'ar dotorlaqsan helige[b]citii iicii'iigen k6'irken-i a[b]ciraju...'lls.<br />

5nguuil or.,, rarcaH oHoxvv syfrng [IJnxra Xyrar uoesurr iiciiken,<br />

i]cri'iigen k6'iiken rox rryxaM xo,qoH Hacrafi xyyxgr,rrir xonx Oaftraa Hb<br />

6yger 6ypxsr 6onoa.{. _"MoHronuH Hyyq ToauooH"_sl 203_p syring<br />

roMAornorAcen [lJnxn Xyrar Ho6Hut yrnilr crafipyyl16sn:<br />

"Onrwfireil qaraacaa 6n<br />

OHgep 6ocrurr qrHb rytur4x<br />

Oguil ux caxalrai<br />

Oeren Oyyparr 6onrnoo.."<br />

'aPreliminary...2001.<br />

'MoHronuru... 1990: L de Rachewiltz, 1972.<br />

t49


["Olege


oHoxt1v Hep rorraseo Hu onrufrrcil 6yroy Her sacrarZ xyyx4raftr 3aaAar<br />

6afrcau Hb MapraaHryrz syrzn 6onHo. l4rirr,'osc Aoopx Mo,qoo 3aanrbrr<br />

yHAocnoB3n, Uuxu Xyrar Hoi-.u Hsr Hacrafi oarixgaa *urg"*,<br />

ryyuufrr- orrnfr4ee yhnN 6ailx Oyxyilg LlrrHiuc xaaHbt qoprvyA onx<br />

a.BcaH 5ailaa. l-exgee 1uguwil rapracaH oHsxyv HacHbr rooqoo 60n<br />

Huilruilu oH roonnbrH roor-{oor yHA3c 6onrocon "upli' ",<br />

Ynanaxnanr MoHror ecoop exrr7H xeanr,rrip 6ailcau upuu" J"p Oyry<br />

xuh uac xoMooH xononqggr xyraqaar H3MoH 6o,qeon Uuriur Xyrar<br />

HoeH xoep ofrroil 6yoy orlrnrlrer; oafrxpaa on,qcoH Tox raaMarnafi Hb<br />

yHOHA rnyy orip rox 6onoa yy.<br />

YyHeec ragHa IIJr,rxr,r Xyrar soeH xoAOH oHg 6yny xsAOH<br />

HacaHAaa oe4 Ooncou ryxafr vau: ToBrj MoAoo ,,CygpurH',iyynran',_g<br />

r3MA3rnotAeH rpcnrfir orx y3roo. pawup ag_flraH Tarap' ailvrrafrn<br />

ryxafr Orvrxgea: "vunruc-xaHbr yeg xyHgrsil [xyrr,tyyc] 60ncoH uoan<br />

6oncoH rarap xyyxgyygmlZH gyHRaai, ... fyryxy_H6sH-gV,oV Ou"<br />

lllNxu-Kyryxy xoMooH HOp AyyAargAar HOroH 'Frailcau u*iyi. f"p<br />

9uHruc-xaHur Aapaa aMbA copyyH 6afrcan Ap*_b'vi,u_rr"<br />

caMyyHbt yeA Hac 6apcaH. [Kyryxy_Horiox] naqH xoep'uacrafr<br />

6afrcau" f"lAs uucna rarapcKr4x geiefr a enoiy r]uHrrac_xaHa<br />

nogreHHbtMh [nrcgsrvrra] . .r4 oMupaMr ... 6srn HeKro Kyryry_nofioH, "run,<br />

Ha3brBaBU hrzcR raxxe rlJr,rxH-Kyryxy. [10cne r-rraHruc-xaHa'<br />

o" oi,n,<br />

xr4Bbrx. ... r/ cKoHqarcn Bo BpeMff gyyrur Aprar


Pau:mg ag-,QNH "Cyppurn qyyrraH',-aa 6nlrx4ee MoHron<br />

cypBanx onvryygr*rll fixosxoH 3u raraH aBCHaaC ragHa l-asan xar<br />

6onos Eon,q vrHcaH "repryyreri MoHronurH ryyxr,rfir cafirap MoAAor<br />

errec xoruqyyA3ec aMaH M3.q33r CypBanx 60nros rsugsrnecxufir<br />

cffHaBa.n, llJnxl,l Xyrar HceHur Hacbtr MoHrorbtH xnil uac opyyflaH Hac<br />

TOOIOX ynaMxnanbrH Aaryy TapracaH MoA33r rSM.qornscos 6afrx rex<br />

6ng raauarnaH y3osA,qapaax raBaH oHbtr Maragrafi 6yroy Hufrrnftn<br />

gf-IooH?l 6coHg rnyy umrZquo rox ysnoo:1i7g,1180, 1\81, llgZ,<br />

1183. llJnxu Xyrar Hoeu repceH 6afrx 6onox orqroop raBaH oHbt<br />

geep ryyHrrfr flopeou Tarapurr xsAax yeuftH 12 nac 6yroy xrafi Hacbtr<br />

Hb xacaa,q 11 uacurr HoMsxo.q rgArgop raBaH oHbt qyxaM anb Hb<br />

&epeoH Tarapsrr xff.qcaH Hoxofi Nunroil 4yfix 6ailraar Mofqox<br />

6onHo.<br />

2) 117s 2) 1'180<br />

11 11<br />

1 190 1191<br />

6) 118'1<br />

11<br />

1192<br />

7) 1182<br />

11<br />

1 193<br />

B) 1183<br />

11<br />

1194<br />

Spreep raBaH oHbt ,qorop LMuruc xaaH .QepeeH Tarapulr<br />

xeAonroH gafincau Hoxofi xrn 6on Huiltuiln oH ToornbtH 6coop<br />

1190 ou 6yny l-{araan soxori xunrsfi gyfix bafixa. lz,lfirr,rsec, luaauil<br />

sHo rooqoo yHoHA AexcoH 6on llJurxu Xyrar no6n 11Tg oup ropceH<br />

6.afix< 6onox 6eroeg MoH oHbt 3yH HaMap qat Hyrarraa roorAoorq<br />

9rnruc xaaHbt t-{oporr onA99H 6afrHa, L{aaruran6an, UJuxr,r Xyrar<br />

HodH 82 Hacancau 6eroeg 1260 oHg nac 6apcan 6ononrofi,<br />

llJraxra Xyrar HoeHut. aMbgpan axyilrail xon6orpoH rapv 6yfi<br />

e,qroep AepBgH ox qarrilH Aorpooc Tonyfi xaH L{yxaM xo4oH oHA<br />

TepceH Goreeg xogoH HacaH Agopoe 3oB oc 6oncox ryxafi acyygnurr<br />

ulufigaepnex av xon6or,qonrofi os qar 6on ryynrafi fiepeeH Tarapurr<br />

xeAaH ranx 6afrx xr,rn 6yroy 1190 or-rur HaMap 12 uaqah oaficaH<br />

ryxail uegee 6onuo.<br />

_OpaHqurH<br />

opAoMroH fi.flenuo 6onon ryyxr,tft ujaeu fi.1-aM6uc<br />

nap Tonyfi xaHur 118-0-aag oHbr cyynoop repceH rocoH TaaMarnan<br />

AsBruyr7nmH 6aixag20, A.K.Moyn Tonyfr xaHbtr 1186 onooc 11g0<br />

oHbl xoopoHA repceH_rex'ysxee21. Xapnx Llrnruc xaan l_laraaH<br />

noxoil xrn 6yny 1190 oHut HaMap fiepeeH Tarapsrr xeAenreH<br />

gaftnx ync upreunfi Hb qyvHA r{allyynaH xnAcaHbt xofruo MeH oHbt<br />

rPelliot P.et Hambis 1.,19s1,375.<br />

zrMoule, 1957,102.<br />

152


HaMap Tonyil xas 5 Hacrarl 6aicau rox y3oo.q, Tonyfr xassr xui<br />

Hacbt Hb xacaH bogaon 11BO oH 6yroy vnaaH MopraH xhn repxso<br />

rgcoH Toor-{ooHA xypLt 6onHo.<br />

fleep gypgcaH 6yx Mo,qso 6aprvrsrr 3proqyynoH 6ogaon,<br />

Tonyfi xaHbt qyxaM xoAoH HacaH Agopoo 3oB oc 6oncssrr root-{oonoH<br />

l!0r_ax<br />

us xnn6ap 6onx bafrHa. Tyxa*n6an, Tonyfr xaHbr Hac 6apcaH<br />

1232 ouooc ryyHrarZ repceH ox 6ylcy 'l 'l 86 rsceH oHsrr xacean 46<br />

rocsH 3epyy rapax 6ereeg eue 46 ToAer roo Hs Tonyfi xaHbt seB 3c<br />

6oncoH Hacbrr ,qoLlt4H xoA3H HacaH Aoopoo receH lOaHs wrt-rufin<br />

saanrrafi epeuxulfrgoo pyfix 6ailHa.<br />

Supuuil gesp HuirnyyncaH "MoHronslu Hyyq roeqoo", "Cy4purH<br />

t{yynraH" xnfiresg "lOans ruli" 3oper cypBanx 6ravryygNrir yHAocnoH<br />

AYTHsXsA:<br />

Herg, Tonyri xaH 1186 oH 6yCIy YnaaH Mopr4H xhn repceH<br />

6aix 6onox 6eroog Xap nyy xran 6yCIy 1232 oup 46 Hacan Aoopoo<br />

3eB oc 6oncos 6arana.<br />

Xo6pr, llJrxu Xyrar HoeH llJapar.{uH raxafi Nun 6yr,oy ll7g aap,<br />

repcoH 6afix 6onox Oereog [_{araaH MuL]llH xran 6yroy j260 onl 82<br />

HacaH,qgapoo oep 6onxee.<br />

l-ypaer, LlnHrrc xaau, Ban xaH xoep Alrau yncbtH BaHrrH<br />

qr4HcaH r-sp1yyrsfi 3yp\rHA qeperrefi xyq xaBcpax MsryyxraH cyynr<br />

lepryyrera Tarap rpreHxlir l.]_JaparvuH raxafi Nnn 6yny 11Zg ong<br />

6ailnpau Aaryy.nxoo.<br />

,Qepear, 9usruc xaau flepeeH Tarap ync ilproHufir llaraan<br />

soxofr xnn 6yoy 1190 ong pailnau xffAcaH 6ai,na.<br />

SUMMARY<br />

G.MENES<br />

ln this article the author addresses the question of the<br />

chronology of rolui qan's life. After a short review of several works<br />

the author remarked that nothing of Tolui qan's life can be more<br />

vague than the dates of his birth and death, and age at death.<br />

Through a comparative analysis of the different written sources the<br />

author singles out some important dates in the plot structure of rolui<br />

qan's and Sigi Qutuqu noyan's lifes. Their correlation is given and<br />

the subject matter of the Tolui qan's life is analyzed, through which<br />

the some chronology of one of the least explored dates of Mongolian<br />

history are suggested.<br />

153


Eloyle, J.A.<br />

1963<br />

t{oM 3Yli<br />

The Mongol commanders in Afghanistan and lndia<br />

according to tlre Tabaq tNasir of J zj n .lslamic<br />

studies, Ul2 (1963), pp.237-47.<br />

Hsin Y ii an shih<br />

Hsin Yiian shih<br />

Yiian-shih (<br />

Moule A.C.<br />

1914<br />

Moule, A.C.<br />

1957<br />

The Rulers<br />

Chronological<br />

Pelliot P. et Hambis L.<br />

1951<br />

Preliminary.,.,<br />

2001<br />

Rachewiltz, lgor de.<br />

1972 lndex to<br />

one. Text.<br />

The Successors...<br />

J}o Xrnco.<br />

1995<br />

, K,o shao-min (,,lOaHu<br />

[yncurH] uruHo ryyx,') in: Erh_shih_wu shih<br />

("Xopuu rasaH yncbll ryyx',) t..8, Shanhai, Kai_ming<br />

shu-tien ,1933.<br />

) ("CIanu [yncsrr-r]ryyx"). po-na pcn edition.<br />

A Table of the Emperors of the yi:an Dinasty. Journal<br />

of the North-China Branch of the Royal Asiatic<br />

Society. 45 (1914).<br />

*o.f<br />

China, <strong>22</strong>1 B.C.-A.D.1949,<br />

Tables, London, 1g57,<br />

Histoire des campagnes de Gengis Khan,<br />

thg-yr.ts' in-tch.eng lou. Traduiiet annot,a par paul<br />

Pelliot et Louis Hambis, t..1, Leiden.<br />

Preliminary Report on Japan-Mongolia Joint<br />

.Archaeological Expedition',New Cjntury project"<br />

(MoHron-F noHbt xaMrapcan,,IIJ nso syyn" recnrafi H<br />

200.1 oHsr xeeprafrH cy.qanraaHbt roBrl iafinaH)._<br />

the. "Secret History of the Mongols,'. part<br />

. btoomtngton, lndiana, 19<strong>22</strong>.<br />

The Successors of Genghis khan. Translated from<br />

the Persian<br />

of Rashid al-Din by John Andrew Boyle. New york<br />

and London. Columbia University piess. tgZt.<br />

lUrxuxyrar 6a ryyHrai ',Xex 4eerep',. ',Monronutn Hyyq<br />

154


Toeqoo"-rtsr 750 xranr,tfiH ofig sopuyncaH onoH yncHH<br />

6ara xypan. 1 y6.,1995, 111-113-p ranyyA.<br />

Myxryee H.Ll.<br />

1964 Kur ailct


STUDIAHISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.l6<br />

xerlljr4H T33nHfrH 6AflrAC RAXb AHXHbI<br />

MAJ]TRATACYNAflTAA<br />

A.6AffP<br />

Cvftanraaxut rofrrvr<br />

OeopxaHrafi aivrrilH Xaurp){aHgynaaH cyMbtH Hyrar, XaurafrH nypyyuur<br />

eMHeA ysyyp Xan Xeruun yyna; rg XeriuNH TeenrrTH 6anrac 6yr,cy "Xy6nnaia<br />

xaaHbr cypnilr 6agpyynarv qsprufrH xor" xeMoox 6anracnur ryypb oprxgor.<br />

9prHnfi eHe Oanracurr aHx 1926 oH4 OpocurH l-asap 3yfiu Hr4ftrorrlnerooc<br />

Fl.K.Kosnoeoop yAr4pAyynaH nfl roocoH MoHron-Toqgnfi n ulunxnnrssxr,rfi aHna<br />

ryfirusr uuHxnn ro4opxofiror, rerlg OafrcaH xaHrrag 6rvrrr xoueenulfi xyynOap<br />

yfingex rcpon 3ypar raraH aBv yr 6uveecnfiH opoc opqyynrsrr sufrrenNeol .<br />

XenuuH Teenrfrn xeueor 1 957 ong oprHnfi cy4naav H.Csp-OAxae<br />

Ynaas6aarap xoroA aBqnpcaH Hb o.qoo MonronurH YnAecxrail Tyyxr,rfiH<br />

Mysefin yeuepr 6r,rfi. 1965 oHg eppeMroH X.l-lepnee sHo Hyrraap x ailryyn<br />

cyAanraaHbt axnaap RBaxAaa rueH 6anracutr y3ox spAgM u:rnxunroeHHfi<br />

rogopxofinnoro 6onon roftru sypar yfingen, TyyxrailH XypeensHrufin rap<br />

6rqrtaenufiH canA 6aficau, Hop vn Mo,qorAox Heren xynrfi HaHrhaAaap Hb<br />

xyynax 6uvceH yrxeueeHhft ex 6onoog ruoHron opqyynrurr fl.K.KognoeHH<br />

ercneguqrfiH yfingceH opoc opqyynrbtH xaMr nnfirnyynxeez,<br />

MeH exs yec HaHrilaAav L{.XaHgcypoH Aoopx opqyynryyA 6onoH<br />

xeuleeHrft ex 6hqrufir rytraH HfiTranx eMHox an.qaa Ma,qat xrfirseg yr<br />

ycor roocoH 6aftAnurr sanpyynaH uNHoop yHuJl/x, xeuoenril 6ypen sx<br />

6a u:uno MoHron opqyynrbtr Hrftrsncen 6afiHa3.<br />

1fl.K.Kosnoe. Kparxrari oreer o Mourono-Tu6ercxoi ercneguqrar,r, l-ocygapcrgeHHoro<br />

Pyccroro l-eorpa$nvecxoro o6Lr.lecraa 1923-1926 rr . ceeepxan Moxronrac. lll.<br />

flerrxrpa4, 1928 , c.27- 29.<br />

'?X.Flepnae.1965 oxur apxeonornfrH urxxunreexhfi onsHooc. op4sla uilHxunrsgHui<br />

eryynnyyA . SH, T, Yl, f.'10, Y5.,1966.r.100-106,<br />

rLl.Xaxgcypeu. Xenuux regnrfix xeLUoeHHfr 6ravrnir ynunx nu . opgerr,r urunxunrssxuri<br />

eryynnyyA. SH, T,Yl f.ll, Y6.,1966.r.107-116.<br />

156


'1988 oHg Mouron-3eBfionrilfH Tyyx CodnbtH XaMrapcaH<br />

3xcnegrqnfrH XaurafiH aHTil oHO Hyrtaap AafipaH oHrepoxAoo Xeru:uH<br />

Teenufru 6anracHul rrynyyH 6aprnrurH cyypvtfrt v3ox roHAoocAooBpilftH<br />

HeMpor 6onoH roctyyp BaapbtH 3apilM Aeox aBqilpcaH Hb oAoo TyyxufiH<br />

XypseneHrnfr H apxeonornfr H na6opar opug 6uila .<br />

1 9BB oHur B-p cap4 MoHron-finoHbt xaMrapcaH "5nqooc" TocnilfiH<br />

xairyynsrH xomr oHA ryp caaraH ax[nnax 6anracHbt 6afipulnuu sypruilr<br />

eMHoxeec HaprfiavnaH 3ypx, xopMyvAilfrH Aorop 6yil onon xoHxop<br />

Hyxufrr rooflx, 3yparr roMA3rfloxt4riH caqyy oAroop xoHxopooc HorHfrr<br />

coHroH TyplxHnrbrH xypMaap Manrax y3coH 6hnoo5.<br />

,0vpcranurx repx 6aiAan<br />

3pruufr oHoxvy xorbtH ryypb Hb XanrafiH HypyyHbt 6apyyH ypp<br />

yeyyp XaH XeruuH xoMoox yynbtH 3yyH 6ileA rypeaH ryc,qaa, uopoo<br />

qynyy xonbx 6apucaH xspr\4yvA3oc 6ypgeHs. 3He opvnrsrH Hyrar Hb<br />

oprHHfi ryyx coenurH Aypctan gn6orrofi, eHAOoc regrafi n xonryil Xaxyy<br />

xygrurZH Vyuxail, Mauqyfirafi xeuoe xoMoox xyH qynyyA, Tanurn rypBaH<br />

3p3nqHH x3M33X rypBaH 6ocoo xeuoe 6ailxaac taAHa yr xspoM 6afiraa<br />

l4x Mo4nsr aMaHA Cafrx Ho6n xaH HaMHaHcypaHrufru ol{ot Terc-Oqup<br />

HoeHbtx eBenx.qet 6a eHgxrfiu yynHaac Mo.q aBq 6on4orryfi Oafrcan,<br />

oAoo r.t aBAarrYfi ax33.<br />

I xepeu. CyganraaHut roMAornenp I xspeu Hopoop 6yprrergceH<br />

hx ron xepMuilt XaH XerulrH yynblH 3yyH cyra, 71x Mogxur aM xoM33x<br />

yyxr4M qsntep arr/lHsr xoilr xaMpbtr,qaMHyynaH 6apucaH 6a yr xepurfrn<br />

Aorop LlaraaH ronrofr Hoprorl 6nqxaH ro3rop yyn 1afuaa Hb eMHe<br />

oHraproo 6fiqilrr xeu:eerefi 6afixoe. [ypRcan xopoM AepB€nxuH<br />

xen6sprsfr,eprexqufiH eyr unrufrx garyy 6afipnacaH, AaBXap t{ynyyH<br />

xypeerefi 6oreeg raAHa ranaap Hb ycaH cyerraftH xoHxop opoM MoAotAHO.<br />

XepurafiH OapyyH xaHa HgnogA 6ornHo ryn Fr rgruJ ,qepBenxuH 6yc,<br />

eMHelq xaHa Hb rauyy qurnanrefi axee. EapyyH xaHbtH ypr bBO M, xofir<br />

xasa 700 M,3vvH xanaTT0 M, eMHeA xana 700 v 6afrHa [1_p sypar],<br />

Xepurilu Aorop ran, 3ax xoBe6 6onoH ToB xoctoop Hb ofloH xoHxop<br />

ffiauraicxorootpn4aCMlz1K3sa19B6r.l.llYA.ufrnTyyxufix<br />

xypeeneHrrfrH l-ap 6rvmenufru caH.<br />

sProvisional report of researches on historical sites and inscriptions in Mongolia from<br />

1996 to 1998. Edited by Takao Moriyasu and Ayudai ochir. The society 6f central<br />

Eurasian Studies. 1999.<br />

157


Hyx 6afix axoo. X3poM 6yxuil xaMpbtH ypg xoprr,toftA ,,!ap exnfiH cyru',<br />

xoMoox qynyyH goBxoor 6apunrurH ynAorAol opu.n4Ho, One 6apunraac<br />

yparLrJ xorip oyyraaA Merp ealig, l-l.K.Ko3roBbrH y33x roMAsrneceH l4x<br />

Mo4Hur auuu 2 xyH qynyy 6afrpnaN baficau xoeip vynyyu xauJnaTbrH<br />

vnAorA3r 6nfi. Sxexyy xvH qynyyA Hb oAoo oaepxanrafr afirurnfiH Opon<br />

HyTar cyAflax rraysefig fiMapBaa xafft, ToAopxofrnonrryfi xarqranar.qax<br />

6afiHa6.<br />

ll xeperu. eHe xeprarrZr Llx MogHst aMHbt ypA xaMap Aeoryyp<br />

AaMHyynaH 6apucaH Oeroeg MeH Aoopxhiln apun eproHqnriH syrlrfin<br />

Aaryy 3eB 5aitpnantail, AepBonxilH xen6epreil 60noaq 6ac n geepxrftu<br />

aAun H3r xaHa nu 6ycgaacaa 60runo ryn oMHeA xaHa xfiuyy 1ailg,antail<br />

axee. Yyxrail xoMxgg, xofig ran nu 430 M, 3yvH ran Hb 350 rr,t, eMHo ran<br />

nr 450 M opqrM, 6apyyH ran Hb 460 ru 6onHo. OHs Hu MeH .qaBxap<br />

xsperr,llefi, xo6p xepvrrfrH 3aBcpaap 60noH reefifiH:afrx xeeeoroep onoH<br />

xoHxop Hyx 6ufi. Yr xspurrilH 6apyyH ypg eHqrrafir uJvprsH 6ara iepnrn<br />

xeMasx ropxr,l ypcaHa l2-p sypar ].<br />

_ lll xepeu.Yynnilr Aoopx xopMyyA3ec yparu opult4x Bara Teprran<br />

6yroy 6ara Mognsr aMHr AaMHyynaH 6apsxss. iu4yypau qynyyH<br />

xypeerefi, yyauil Aoryyp ycaH cyermfiH xoHxop op MoAorAHo. Vr 6inrac<br />

5ycpaacaa fix n eBepMell3oxr4oH lailryynantrafr, epeHxuri4ee rypae<br />

,qaBxapnacax xopsn,lrafi, AepBeH ranAaa xaanrarafi, xaanra ryc 6yprafiH<br />

ra4rraranaac Hb ran pyryfrpcan rypBaH AaBXap.qannaBqaap xaacaH<br />

6ailna.Yynnilr MeH epreHqn ilu syr uvruila,quryy 6"pocaH 6a 6yx 4epeeH<br />

xaHa Hb nxiln roT AspBerxnH xenbeprefi, xaHa ryc 6yprafix ypr<br />

ofiponqooroop 700 rvuorr,r [3-p sypar].<br />

6u4 royHsr eMHe rypBan xepn,tufiu epeHxrfi lailpnan, xenOep<br />

R1lpctafir rogopxofinox axfinA opx-ran ranA Hb rapaH yynbln opofr<br />

eHAepner ra3paac axrrnax xsn6ep AypcufiH ranaap caHanaa HsrrrScoH<br />

6nnee..klHreoA xyM1lycao rypBaH xscer OonroH xyBaapunx, ryc rypBaH<br />

xepmufiH goropx, onoH xoHxop xyxuilr roon*, ,ol,,rur .yp", ,y"r" i u*rn<br />

ryfiqerrenee. Tsp ogep 6opoo opx, axrnnax Hexqen raapyyxaH 6aican<br />

ryn ryH eapyy caHApyy ax[nnacaH bonoeq eHg 6yil xoHxpbtH roo, 6yp<br />

napuiln 6yc rexe4 HtanooA 6arqaarafi rapcaH rox y3oxo.q 6onHo.<br />

[ypAcau xoHxopyyg Hb xoopoHAoo t4x[n safrrafr, Honos]q 3oB<br />

3oxnoH 6afiryynanrrariraap xeprrlrin xaHblH Aorop rafiblr .qaraH<br />

6A.Banp.Oeepxaurail ailuruil1 Hylan 6yfi ryperr,lfrH yerfix xyH xeueeuril ryxafr.<br />

Apxeonorraix cy4nan. SA, T.13, f.a, v6.,-1992.r.31.<br />

ls8


qyBapcaH 5atip,amail 6ereeg taxoHxAoo 2 erHee, 3apfiM xecreep 3<br />

orHOceH 6ailaa. Hyx 6yp Hs oilponqooroop 2-3 rr,t ron.lrofi, rofipoog<br />

L{ynyyH xypeerefi 6aicHur op yfiAorAon MoAorAox 6a e4reepuilr 3opryA<br />

hx xoAenMep 3apliyynar 6afiryyncaH Hb rogopxofi axee. enoxyy<br />

rorTpoH 6afrpnacaH xoHxpyyAbrH 30p3rq30 xsprrlrfiH roB xscorr<br />

AepBenxilH xen6ep yycroH 6ailpnyyncaH Hyxy1lA lailraaHb rar 6ypree<br />

1 0- 12 xouxoprofi. vr AepBenxHHrrriH xaHaHp Hrrzrpes 40 Hyx 6afix 6a<br />

yyHufi ra4yyp nHs 6yprafrH 6aipnanrafr 36 xoHxop, reB AyHA ris 4 rorr,t<br />

xoHxop 6ahna. Hrr7rgse roB xocorr B0 xouxop 6rari.<br />

XepvnilH oMHeA xaHbtH paryy lafrpnanrail 72 xoHxop MoAsrAox<br />

6a yyaufr Aorop ranaap xoopoH.qoo HoneoA racan,qcaH 6artganrah Z<br />

gaxu (rypaaH orHoo .{ rex 6onox) erueeHrfr xoHxpyyA 6arZraa Hu SS<br />

lur4pxor MolqorAAot. OrrlHep xocorr Hrfrrgee 127 xonxoprofi, bapyyH<br />

xaHbrH raAHa 3fH33Hp 59 (orlneA xaHaHA opx roonorAcog xarrarufrH<br />

3axbrH xoHXop eup opooryfi), 4oroog AaBXap orHOoHA 53 xouxop 6afrx<br />

6a 6apyyH xocorr Huirges 112 xoHxop 6ailHa. Xorig xauuru ragHa<br />

3rH3oH,q 54, xofig xaantaHbt xapanAaa coHgrofr 2, porop orHooHA<br />

racapxafi 6a rycgaa 6eerHepceH 37 xonxop Mo,qorAsx 6a sHa x3c3rr<br />

rrfrrges 93 xoHxoproi. 3yyH xaHbtH ta.qHa orHeong 66, Aorop ranaap<br />

Hb ffH3 6ypnrZH 5aitpnantail B'1, syyH xaaflraHbt opqxM cougrofi 2 xoHxop<br />

6ui. 3yyH xocorr Huilr,qee 15g xoHxoprofi. OHs 6afignaac yeexeg lll<br />

xopurfiH Aorop Hl,lfrrgee 5Zl xoHxop MoAOtAox 6afiua. L{aau.rrg sug<br />

ronorpaSrriH 3ypatflar yfingsx ux,6araxoHxop 6onrouur toor uaplrfrH<br />

rapraBat yyHooc q HnVy roo rapq 6onox rcna.<br />

Manrnara<br />

[-ypaaH xsprr,tnfrH Aoropx14 onoH xoHXop Hyx RMap 3oxr/oH<br />

lailryynannafi, royH4 3opuyncaH syiln 6onoxu r 6arau uryrufi roAorrox<br />

30pilnioop egreepuilH an; ueruilr ManraH [xLlHxnox xepsrrefi 60ncoH<br />

rov LlHreeg lll xapnaufiH eMHo xaHbrr garau bafrpnacaH ypA erseennfi<br />

3YYH Tanaac rypaBAyraap Hyxrfrr coHroH ManrcaH 6nnee. 3ss Hu<br />

AepBonxilH epcoH qynyyH xypeerefi 6aficHur 3yyH xocor usneeg cafiH<br />

xaAraflatAcaH, xapHH 6apyyu ranbjH qynyy L{sepq aHXHbl repxeo anAcaH<br />

5ailgantail rorr,t. LlynyyH xypoo Hb epreHeepoe 4,S rvr, ypraapuu i,O *<br />

opr+4M 6ereog H3nooA roM qynyyAblr Hor orHooroop rjyByynaH opx<br />

xrficen 6afixeo. Yynnfr ronA ypraap 4 n,t, epreHeop a v, ryneep 40 crvr<br />

opqhM xoHxop 5aftraa Hb eBC Horoo 6xryy ypraH oAropv 6raryypceH<br />

159


LUrdH)Krofi. vr HyxHrr,i ra:apsyr"iH lailpnan Hu xofrr eprepruiH 46.10'40",<br />

3yVH yprparufiu 102" 12' 08"-r,tft u con6Nnqong, ganafi H reBtllHoec AOouJ<br />

2095 u oHAepr 5ailna [4-p sypar].<br />

Eug vynyyH xyposr 6arraaH 8x7 rr,t xerr,txesrefi ranbafi,q ryc 6yp<br />

1x1 rra xovxeerefi rop yycrsH Manr.narbrH r.uyraM TaraB. Xosor xyruqaa<br />

6arsrn gaep 6opoo opx, axfirnax Oonovx rrayy 6aricau ryn oHo tanf,ailu<br />

3eBXeH H3r raflbrr Hb Manrax y33xo3p Lunri4sx syyH xecrrir ryHsrrrznsH<br />

MaflrcaH rcu. XepcHril gesA yeuilr xyynaxaA svnor Horoo 6yxrfr onren<br />

xopcHr,ri.qoopooc uensnxyriges xypsH xepc rapq 6afrnaa. 3xe roauuug<br />

3yyH xaHbtH opr{Mooc cyMHbr HapnrZu reMgp 3gB, xHXHr raMop anx,<br />

xyfrnaacrail HilMroH roMep, xaerrafi HhMroH ryynu 6ononroil syin,<br />

xscor x3c3r ){JA>xJ^r scHbr xaMT rapnaa. Tyxarin reBUilHr ryftqeen<br />

Manrax, xoapgyraap yenfrH Manrflara oxnoxoA, yr ManrnarbtH 3VyH<br />

xaHbrr AaryynaH .{yflyy orHyynsH .qSBCOX uJannacaH n,tor bafiAan<br />

xaparAaB. l-yHarrfineH ManraxaA vH3X33p 3yyH xaHbrH opvurra4 3<br />

orHo3r33p qynyy A3BC9X rsrlufincsH Hb rnspcsx 6a ene Hb 3yvH ran<br />

pyyfaa arra 60nx ep4rafrH xypoH xepc rapv 6afinaa. 3Hs 6afrgnurr<br />

xapaxaA yr HyxHrfr syVH xo6rr oHAepneceH TaBqaH Mor Aoton raprax<br />

Ltyflyyraap oHroncoH 6a rea xocor pyyree qyfiyy Oaixryft ryHsrnfrpcsH<br />

6afrgantahlailna. Llynyy AoBccoH xecrrfir xongenryfi opxr,rx reB xecor<br />

pYY AaxnH H3r ve ryxsrnfinsH ManraB. eHs teeuJHHrUfrH manrnaraac<br />

TeMep seerfiH urn6s, xaerraft Llyn reMep, ManHH qe[4erHnfi sc 33p3r<br />

syfrn rapv 6afinaa. Manrnarurx xoir xana op\iMooc 50_r,lag cM ryHooc<br />

vynyyrai xonhnAcoH luaBapnar yn xopc rapq 3x3nc3H 6a ryHerrfinex<br />

roonoHroop 6yxsn4ee yn xepc rapax 6afi4anrafi 60noe. Manrnarsrs<br />

6apyyx ran 6yroy ronblH xoHxopbrH TeB xocsrr 6or rr,tansrn xaBilpraHbr<br />

Rc, roAopxofiryfi xecer yipceH Fc, cyMbtH soB Mgr ueBrgp reMep aepor<br />

syfinc 6apar Hor Aopooc orgnoo. Ogresp Hb xypoH 6onon uJaBapnar<br />

yn xepc xo6purn yynsBap 3aar A33p 6afina. 3xs reeuJfixg r"rex xynrrafrH<br />

flnrac reMep onAcoH rolr. 9greep ongBopooc yparu HstsH HXun<br />

reBlur4H,q xoHxopbtH To_B xocor 6onon ypA xaHbtH opLu4M luarcaH Hvvpc<br />

5yxnfr HoreeA roM ron6o uJlpoH rapflaa. Manrnara yn xepcoHA ryrcaH<br />

Tyn qaau, Manraxbrr s'rcoox AoBcrop eypar 60nox xaHbrH sycen'afiu<br />

syprrafir yfingea [S-p sypar]. Manrnaraac rapcaH uJopooroop uyxrir<br />

6yqaan Aapx aHXHbr lailAanA opyynaxAaa ManraH cy4ancaH ryxafi<br />

6rvrr yringsH rffnrap yyraHA xnfix xaur 6yncaH 6rnee.<br />

160


Hoxqen 6ar7,r1naac uanrraanaH yt xoHxopbtr 6yrsH ran6ariraap<br />

Hb ManTaH cyAan)K vapaaryi q rannaH Manrax, yr syfinililn yvrap<br />

xon6or,qon, 3oxt4oH lailryynanturr 6ara v aryrafr roApyynax oA onthfiH<br />

6apurr,1r, xynuil axunflaraaHbl yn rraeprfir hnpyyrx onnoo. ManrcaH<br />

6arignaac axfirraxaA yr xoHxopbtH Hol-loo,q xocorr 60_70 crvr ryng 6yroy<br />

yr xepceH,q rynran ManrcaH, xapilH 3yyH xaHbtH opqHM 20-30 crvr ryng<br />

.qoron raBLlaH ynAoox ryynuires 3 srHss xaerrai qyflyyraap eHreflcoH<br />

6afiNee. 3preep qynyyHbt Aoopeoc 6onoH ryyHo3c Aoor! reBUJ14HA 6yroy<br />

qynyyryfi 6yca4 x3cr33c 3A enrufiH onABop, ManbtH ncHbt vnAorAsn<br />

rapq, xaphH xyH opu.lyyftcaH 6ynLUHbt r.xt4HX roMAor 6onox 6ynu:Hur uyx,<br />

aBcHbt rvro4, xyHnft ffc 3opor ayilnc rapcaHryfr. yyHsec y3sxoA sHo Hb<br />

6ynul opuyynra 6yc, xapuH xyH opulr/rH cyyx bar7caH opoMx bafrpxur<br />

yfrAsrAsn 60nonrofr. vvr,rp Hs oHA33c sep seecnariH syfrnc, xepenrraepufiH<br />

6arax 3oBcor, caB cyyniaHbt vnlqgrAon, MatbtH fic, ran ryncnuri oporra<br />

:sper ayfinc illopc3H FcM.<br />

Ongeopurx syfinc<br />

Manrnaraap hJtopcoH qeeH TooHbr e.q enrriH xonGorgonrofi<br />

cnABopbll yypat 3opt/yflanraap Hb rypBaH yH.qcsH x3c3Tr xyBaaH ySox<br />

Sonox 5artua.<br />

3sp seeceuiu syilnc. ManrnarsrH FBqaA nxs Oyprariu ryHooc<br />

cyMbrH HafrvaH urpxor reMep 3sB onAcoH ron,t. Opreep Hu xen6spnfrH<br />

xyBbA ofrponqoo 6onos,{ napnriavnaH V33xoA xsn6sp Aypc, yypor<br />

3ophynanrbtH xyBbA nnraatail axee [6-p sypar]. Tyyx,ueH sAroopooc<br />

-aAHa cyMbrH eearoil ryu recrei xoep Hrn,lrex reMep oAnen onAcoHbrr<br />

3oB MeH reN xogon6epryfi Hornox 6onouxryfr ryn oHp opyyncanryfr.<br />

,'lHreeA 3oB ryc byprfrr rogopxofinoH 6urleen ixaanraH Aorop yr<br />

:nABopbtH 6afrpnari 6a rynrfir rsrugsrnee):<br />

1-p see (H-5, ir= -23 cvr). Ax6uexasrrafi, ypr cypBanxrari, ysyyp<br />

Lyyurail 6onoeq xouyy 6ornuo, xv3yy ypr, xaHyyp cyMbtH reper,q opno.<br />

:poHxrfr ypt 11,2 cna, ruoTrilfrH epreH 15 vrvr, cypaanxnfrr, ypr s "r,<br />

;


6onon Monron, Tyeag or4xse8. Tyyuvnen ilonsu.r cyAnaaq<br />

B.Ceenrocnascxrfin cyAancHaap fifiNl ses llonuu, VHrap, Cnosar sepsr<br />

MoHron qsprnriH Mopt4H ryypail xypv oafrca,<br />

"yrryyguu"<br />

u oflmo,<br />

5ahuae.<br />

2-p sse (H-5, h= -23 ). fleopxrefi sr Hxhfl xoMxoe, xenOsprefi.<br />

3-p sse (G_4, h= _20 cna). Meu nx 6ue uu xaerrafi, 6oruHoarop<br />

cypeanxrari, Morro y^p1, xysyy 6oruso, oproHeop 1,4 cu,epoHxrri ypr<br />

Hu 8,5 cM, cypBanx 2,T cru,ruerro 3,5 cn,t'opvr,lwr.<br />

4- p sse (F_5, h= _2T ua).peepxrefr ofrponqoo Oonoeu 6ara seper<br />

anraatart.Epoxxrafr ypr g,4 cr!4 ,cypBarx 3 crr,t, epren f,q ";,<br />

,rerr"<br />

4crvr, xysyy 2,6 crr,t opqmM .OHe Hu 3.Earcafrxan ,l-.MeHec'HapbtH<br />

r-oAopxofincHoop xotuyyrv4afl cyMbrH aHrhflanA opox 6ononroil0 .<br />

lO. C.Xygqxo a ufru ssenfrr xaerra fi soer fi H 6ynna frH f i _p Oy,oyl:nn,a n",,<br />

xenoeprrTH r'x y3c3H 6aEailran'p*MbrH Hyrar ,oeop 5afrran xnireeg<br />

MoHronsrH Xap Xopyrraaac oflACoH rox roAopxorZnxsoll.<br />

5-p see (G-5,h= _25 crr,,).yeyyp rrfiulee eprocceH, aapuita6oreeg<br />

ujynyyH xouryyrafr , eHA onAcoH 3sBvyAooc xaurufin ypr Hb roM.<br />

Epeaxufi ypr 12,5 cM ,cypBanxrfiH ypr S,b'crvr, r,rx 6ue Hb AopBoH ranrah<br />

:T F?gup"vp sH nilucyMbrr qaBqyyp seacru ix 6ynen opylniun'oui"u,r.<br />

lO.C.Xygnroe yyxrafir Aon4yraap lynruila (reru: eHqen) 1-p xenbep<br />

6yroy "roruapbr" xoMoox aHrvnan' opyynx oaep sairu A^,ntr a"'pvv,<br />

xocrooc onrqcoH rgx ro.qopxofinxos13.<br />

6-p see (G-3, n= _30 crr,r).yyHnir uen gespxreri uxiln rox y3ox<br />

6onox 6a rarqxyy cypBaflx apafi 6oruHo 6aina.Vpr<br />

"o<br />

f O,Z l* ,*oJ"r*<br />

uu 2,8 cu 6ariHa.<br />

Tyynvneu 7_p g_a,h= -1Scir,r), S-p (E_3, h= _45 cru) seeyydv yynrofr<br />

r,rxun 6ononrofi 6ereoA rarqxyy xysyy onorAcoHooc 6onx xenbep<br />

eepqnerAceH MOr.<br />

8Tar"r<br />

xe. c.1 18.<br />

ewitord swietoslawski. Archeorogiezne najazdow tatarskich na Europe srodkowa w<br />

Xltt_w . Lodz, 1ee7, pp. go_sz,qol+r, oo_+j ,-ij_is,6o_0,<br />

r03.EarcafrxaH, t-.Menec. X:p:ynoll "t"r;<br />

;;; ;oroH r3MA3rnon. Apxeonorufrr<br />

cyAnan. SA, T.XV, f.9, y6.,199S.r. 93.<br />

l1lO.C.Xygnxoa.<br />

Ayp,qcax soxl4on.r. 1 1 3.<br />

'')K.ba3apcypon. hx Mox<br />

fl:1'gq?,, 3opor rop,rncorT;.1fii:l..rueprurix xapavvn 3oBcor (xll-xlll svvx)' !e4<br />

'ilO.C.Xy4nxoa. AypAcaH 3oxhon,r. 1 16.<br />

162


Manrnaraac xynruilu reMep Frrac 6olonrorZ HOroH TeMopner oA<br />

onAcoH Hb Hor ran Hb opteH , rypBarxilncau euqerreri , xasrrat HuMroH<br />

raBaH oHqorr xsn6eplerl 6ereog raAyypaa 3oBoH,q r4erpxes.yyHrfi<br />

HOr xoulyyr uyryyHaap Hu nnuryfi HyrancaH 6eroo4 oHoxyy HyraraacaH<br />

Aoopoe Hyxrsri. Ypr Hu 7 cru, opreH rar Hb 6,8 crv, HapurIH ran Hu 2,8<br />

9M [7-p sypar,9]. Xynr Hu 6ne xanaraarax xoporcnon 6onoxsrH xyBbg<br />

6afi ngaaH sr 3ophynanrrafi xarraraanax soscrrlfr H TooHA opHo.<br />

Xedenuepuiu 6aeax 33€lcoe. 3Hexyy MarrflaTaac orACoH<br />

HOrgH coH14pxonroil onABop 6on ron,top nu:rsfi xilxnr reMep anx nrv [6_<br />

p 3ypar ,2]. 3Hs us ruanttrarurH G-6 ran6arZraac 27 cv ryHeec on4oa.vr<br />

anxHbr qoxrnyypbrH xocsr Hb,qepBorxhH 6a opofrn xocsr Hb uapuftccan,<br />

i-oHsrofr AepBenxnH HyxoHA uapnila AepBoH eHqsrr 6aprynrrr TarHax<br />

6sxenxee. Eaprynuru ypr 6,7 cM ,eproH Hu 0,7-0,g cM, 3ysaaH 0,5 crvr<br />

op,-r4M .t-loxunyyp ronroftH xecrnilH oHAop 5,g cn ,opreH Hu O,B cn,t<br />

.3y3aaH Hu '1 ,3 cna (ron xecrespee).OHs anxHbl ru 6orruo ,ronrofi xuxHr,<br />

xeHreH 6arTraaraac y33xoA roM roMbrf xyvreil Lloxr4xoA soprayncaH 6yc<br />

.xapfiH xr4xhr syrinufir xoureH AaBraH qoxxx HOnooA ypaH Naprfin aNrn<br />

xufrxeg 3opuyncaH Hb nnr 6ailua. Ose anxaap oHAo3c ongox 6yri<br />

cyMbrH sesilfrr AapxnaH xuilger lailcan 6afix 6onox tou.<br />

Cae cyyneanat syilnc. Manrnarurs G-4 ran6airaac 34 cM ryHrq<br />

saap caBHbr Her 6nqxaH xenrepxufi on,qoB. 0,5 crra sysaaHrafr oeroeA<br />

H3nooA HaplrfiH u:npxerrarZ [lJaBapnar egeep cafrH xaryypyynaH lxaraax<br />

xriceu, Tonhrop xfirA raAapryviail, uaprar caapan oHrererZ, naanaHryfi<br />

Baap caBHbl xenrepxrri olr.<br />

TyyHeec ra4Ha G-5 ran6afiraac HHMToH sec 6yr,cy ryynuH a1ufrn<br />

x3c3r onAcoH Hb H3r 3axbrr HHMl.oH spryvnx 3MX3pAC3H 6arlraa Hb caB<br />

cyynraHbr aMcpbrr spryynx oMXspA3H 6eXenceHrefi recrefi ryn axyfiH<br />

xepernseHnfr )+


ervpnfrH xaMr ongcoH loM. SHexyy ronltpufix ypr (6afiraa<br />

Oailgnaapaa)10,7 cr,,l, r"taxnpbtr rsHufinrecsn 6afignaap y3Bon ypr Hb<br />

12 cvt, optoH Hb 0,7cu ,syoaau uv 1-2 MM opL{r4M 6onHo .CyrusrH 3oB Mgr<br />

xotip rorupnfiH Hsr Hs 5,7 cM ypr, 1 ,5 cn,t epreH, Horee Hb 4 ut yp'r, 1 ,2<br />

cM eproH (xou.ryyHaacaa oMropv yHacaH ryn epreHnil xoMxog 6ypen<br />

6yc). 3greep Hb eep eep xen6eprefi .3xHnfix Hb , xopoB cyM rox y3ox<br />

rafin6apnaean xy3yy ypr, Morro 6yroy HaprafiH xocor Hu 6ornHo, nnsryfi<br />

naaxuficas 5ailganrail,Horoo Hor Hb xysr1y MorrufiH xsrr,txss reHqyy 2,1<br />

cM, r4x 6ue nu xasrrafi roruoopos 6afiHa. XapuH Hor ranbtr (rap) nnsryft<br />

HyrancaH 5afrilantail axse. 3Areepnilr 6afrngaaHbt 3eB 6yoy anruilx<br />

cyM rgxog apafi 6onoruryfi y.rr,rp 3opr/ynanr uu ro4opxofiryil rovr.<br />

2.G-5 xocorr 19 ou ryHsac HilMreH rorvrpnfirxyilnaH xyH,4xxuficen,<br />

y\il'lp roAopxofiryil reMep ogfien ongnoo. YyHrafi Hor ran Hb Heree<br />

ranaacaa eproH, epoHxmfig Hb qynxoH xen6ep opyynx xyfincHbt aagrafi<br />

ran Hb xoopoHgoo Hrfinx onropxofi 6afiHa. Vpr Hu 9,2 cM, eproH Tan Hb<br />

4,4 cv, HapufiH rafl Hb 1,6 crra, qyfixgH xgcrufix sysaaH 1,6 crvr [7-p<br />

sypar, 61.<br />

3. E-3 xecsrr 45 cna-rftH ryH3oc FMap Hor oAnon xrfrxog soprynaH<br />

6engceH 6ononrofr 3ypBac rerr,tpufrH xyrapxafr rapnaa, Ypr xu 6 cu,<br />

€preH Hb 1,8-1,9 cM, 3y3aaH Hu 0,6- 0,7cna, Hgr rarur Hb xyranx aBcaH<br />

MoT opoMrofi, Hereo ran Hb q Fr rorul 6yc17-p eypar ,1] .<br />

flcnu yndeedsn. Vr naanrnaraac 6oA 6onon 6or naanus scnsr<br />

xocryyg HonooA rapcHbt r,rxiux xs yftp.r 6yrapcaH xrxur xenrepxuft<br />

nu. Apafi roMxoHooc Hb xapaaxaH rogopxofinx auxaaryfi 5ailraatyn<br />

oHrq opyyncauryil .<br />

Hyypcen mon6o. E-4, E-5 xocrr71lAeA 60 cru op+aru rVHA Honoog<br />

Tan6ail o3oflceH Hyypc 6yxr,ril llaraacaH yn Mep tanopcgH 6unee, Sngsec<br />

xyypcHufi geexufir qyrnyynaH aBcaH 6a ogooroop LuuHxilflree xraftreeryfr<br />

6afiua.<br />

lvrxenr<br />

Xeru:ru Tesnufts 6anracnsr yvnp xonborAon, oH qaruitr rorroox<br />

xaurufiu uail4eaprafi repv 6aprnar Hb aHX TaBbcaH rasapraa 6ypon<br />

byrueepse xagranargaH ynAox uauafr yerefi sonrocon xeureeHrfi<br />

6u,{eec 6ilnss. TyyHvneH eprHril aHe 6anrac Hu Hyrrnfix apAbtH AyHA<br />

"Xy6nnail qsqoH xaaHbt xor" xoMoox Hspoop ynaMxunx rpceH 6a<br />

164


xeuooHuil 6u\rvfrr larinN yHtilcaHaap oH qaruftu xaMaapan Hb HoroHl<br />

ro4opxoil 6oncoH roM. XapfiH yyHr,rfrr apxeonorrfiH raraap ManraH<br />

cyAanx 1ailraaryil, eHe ygaarrfiu 6nqxaH Maflrrara Hb oHo xorbtH<br />

AoBcropr yfingceH uilr'tt tepnvfrH aHXHbt cyAanraa 6onHo. Yyresp<br />

xoluooHl,rri 6h,reec 6a uytrailu aMaH .qoMrooc MoAorAox 6yil ryyxeH<br />

H,tegeennnfrr ep enrurZl 6ner 6apnrr,lraap baranraaxyynaH, ynMaap<br />

ryyxoH cypaanxu*H MOA3o 6aprurrarZ xapbqyynx HOnooA 6ogurroi<br />

AyrHonr raprax 6onoruN bypAox 6afrHa,<br />

il.K.Kosnoa oopnrZu HnilrenceH opriyyflraA yH,qocnoH yr xoueer<br />

Xy5unafr, Apnr 6ox Hap xaaH uLtpo3 6ynaan4aH roMtlongcoHrfr eqecr<br />

Xy5unail snN, 1275 oHA ffnanraa roMgornoH bocrocoH rox y3xoo14.<br />

TyyuvneH oHoxyy opqyyrraA yMap 3yr pailnaap rapcaH 3vyH rapbtH<br />

uaAap qeprnrir MeHtaHbt Aapra LlaH Bens ronrofinoH ffBX xotreer<br />

6ocryyncau MOr oryynxoo.<br />

Xapnn !.XaHgcypsHrufiH HqrrnaH ro.qorrox uhHeop yHucaH Hb<br />

eMHex opqyynra 6a yHu.runrutH aflAaa va.qrufir hx3oxoH ganpyynx<br />

6ailraa 6ereeg oyHbl oMHe yrxelUgor 1275 onp1yc127B oHg OocrocHsrr<br />

roApyyncaH 5ailua. l4nreeg oH qar, yiln nsgnurr HRrrnaxaA yr xeuoo<br />

6a 6anrap, Hu Xy6nnai, ApNr 6ox HaputH rsnaqnnfrH yeg 6yc, xaphH<br />

ryvHooc apafi xoxyy yeg xon6orgox Hb roAopxorl axoe. Vvrap Hu Aprar<br />

6ex 1264 oHA ompryyqeH roML4ox va4anryfi 6onx Xy6ranafig 6yyx ercoH<br />

6a ynrraaap 1266 ong Hac HerqcoH 6ailna15. YyHeec y3oxoA XeruuH<br />

Teenrfiu 6anrac Aaxb xeuJeeHA roM.qorrsceH yfrn nlgan Hu Xy6unafi,<br />

Apur 6ex HapbtH TsMLlnooc xoilu:ux yep xon6orgox loM.<br />

3ue uu aKa,qeMhq [Ll.Haqargopxrfiu buqceHqnoH: "Xy6r,tnafr Apur<br />

6exurir 6yyx ercnrafi Rapaa 6apyyn xoilg synaftH Hodgog xynp 6erer<br />

conr xyprox, eH.qep xoproM 3opor optoMxrnN 6neAoo raraxbtr<br />

oponAcoH 6onoeq ffMap q ryc 6oncoHryri. Xapran 3yu 6a Ore4efi,<br />

IyorrariH yrcaaHbt Hodg Xy6r.rnafiH ecpsr 6ocoH TOMt_loxoop<br />

LurfigeepnecoH ax.ToAroepr,rriH repryyHA Xafi4y sorcox 6arie. 126g oHg<br />

Tapuvr ronbtH xoBooHA HoiigsrH t4x xypan Oonx, nyygnrfiu rvran ax<br />

axyilraa opxloH qaau aMbgpax, MoHronbrH epruuri 3aH cypraxyyHbtr<br />

xaryy caxnx, "XnragsrH xyyna"-uilr xopxoeq 4araxryfi reger ului,qaep<br />

raprax Xy6unaila ocper roMllexesp u:rfrgBopnocoH aN. 12T6 ouA<br />

Xy6unailu ecpor sByyncaH roMqonA MeHx xaaHut xeBryyH llJrpxr,l, Apnr<br />

5exfiilx xosryyH MHHrsn roMop, lOvaxop Hap ilAoBXrofi oponqcoH 6ailHa.<br />

'fl.K. Kosnoa. lyppcaH 3oxhon.r.2B-p rafl<br />

r:lJ.J.Haqarpopx. Xybr,rnari csrleH. Y5.,1998, 1B-19-p ran<br />

r65


Xy5unait oMHe,q Xnrapurr gafiflaap sByyncaH qspruilH ron xyvufir rarau<br />

aBqi4pq, ompryyqoH Ooccon Hodgurr Aapax apra xoMxoer rapanrafi<br />

accaH ..."tu Top ye 6ononrori, Xan XsrLunH yynaHA xor qafis Oafiryynx,<br />

xoulee 6ocros yfin nepnaa anAapuyynx acaH sHoxyy HX l_{opet Hb yr<br />

6ocnoro reruqnufir gapyynaxaap Xy5unart xaaHaac roMrnoH uflroocoH<br />

qepsr 6onox 6ereeg ryyxsu eHe yfin ffBAflbtH rycrafi opoH HWruilH AoMor<br />

ffp!4aHA HgrooA yHeH bognrofiroop xagranarAaH ynryso.<br />

Vr gorvrnftr 1926 oHA ll.K.KoanoB reM,qsr.noH aBq Hnfirnyynceu<br />

Hb ryH coHt4pxorrofi rolr17.,flon,torr eryvncHoop, opr ypbA qarr gHo Hyraff<br />

xotip oop oernfiH xoep xaaH Hyrar 3anraH opuJt4H cyyx bafixse. Onnr,tfi<br />

Hor Hb MaaHur xorilogx ra3paac xofruLxlt uyrruftr osaMult4H cyyx 6a xous<br />

rapantait Kilprn3 6yoy rraoHron xyu 6aficaH rsHo , Hereernfinx Hu uyrrufix<br />

xofir xssraap TeenrafiH AaBaa 6oreeg Xan XerurH yynbrH on,tnog 6ueA<br />

HfrarnaAar, qoHbtH yAaM yrcaaHbt xyH 6aficaH, Hepufrr nu Trfi-Hoc<br />

(uluuoc) rox 6a ryyHooc LlrHrrc xaaHbt yAaM yrc€a oxoficoH roAor.<br />

9nuuil xoopoH,q gafiH 6onx tlnsoc Hs k1x MoAHbt ron.q xopurnoH<br />

uJr4Bsoflx ocpor arroo,qoe 6yr qoxucol-t 6ereeg gapaa Hb qoHo osrufiHxot-l<br />

xoHs osrufixxHur 6yrpufir ru 6apsx fi,qcoH roxos. Ons Hu ryyxeH yfin<br />

f,B4nbrH 6ogur rycran 6onox 6oroeg,QyHgag Asrap cyyx baftcan Oregaft<br />

xaaHu av xyy Xafigy nodHurr Ruprua rapanrafi rscoH 6a lz'lx xaaHu yncbtH<br />

eseH Xy6unafir tlunoc oBorroH bonroH Aypcgnxoo.<br />

TyyHvneir oHgxyy rx qeprufir saxilparq xaHXHbt nep xo6p<br />

opvyynraA oep eepeep rapAar. Tyxafinban, l-l.K.Koenoeun nufironcsn<br />

opoc opqyynrur yoexgp MflHrarHH HodH t{aH Bsxu xemeox xerag xyH<br />

3axupq flBcaH uer 6afigar 6on L{.XangcypenruilH HnrraflcHaap ux<br />

qeprufir "hx xaHxru XyafipynrfiH AeA lOanu l1Jyafi, syyn xraryypraftx<br />

xaMraanax uJaAap qeprrftr saxuparv cafig LlsnrraaHrygafi 6aarap" 3axupll<br />

flBcaH bereep Hopoec Hb y3exoA MoHrofl xyH 6onox us rogopxofi. Ons<br />

xynrfi Hep "lOan yncbtH ryyx"-A rapAar, Xy6ranafin qeprufiu ryulMon<br />

6afixse18, Tepvnen MRHrarbtH 4apra ulan BeHu, Araxafi xap ryyxmfir<br />

AaranrqaH rBcaH 6ereeA egHril Hep v "lOan yncbtH Tyyx'-A xa4ranatAaH<br />

yngxeste. Araxafi 6on CyH yncbtH ecper Oafingax hx flnanr 6ailryynx<br />

6aficxaac ragua finoHurrAoBrnox aFH 4afiHg oponqox fiBXgg. Xeu:eesrfi<br />

r6Mer rsxg.r.41.<br />

rTfl.K.Kosnoe.,[ypAcan soxr4on.r. 28-29.<br />

l8[-f<br />

.Xax4cypeu. AypAcax soxnon r,1 1 4.<br />

leMex reH4.r.1 1 5.<br />

166


6u\rnilr rasurafi AaBuilrq, rycnaH 3axilparq 4apra Ilrc tOil 6uqrax,<br />

3yyrbrH 6apra f-ao Llsrofi crafincoH roxoo.<br />

Vr xor qarisuru yngergnrafir uJhHXt4x ysoxoA, ofloH xr4loop 6afixra<br />

xyH opr.xLlH cyyN 6ailcHbt rur4Hx renagerryfr, rvp 3yyp anH gafruur<br />

3opuynanraap 6exneH 6apscaH unsNrefi 6ai,rx axse. OHg cyyx acau<br />

qeper anrufiH 6ypsngexyyuuil rafiaap roMAornox 6l1.{csH syfinryfi<br />

6onoe.{ yr 6anracust UIHHX 6afipan, xeu:eeHuri bil'tsscr rapax xyHuft<br />

Hop, xffTaA yctoop xotroe cufrnsn xuficsu 3opraoc y3oxsA<br />

6ypengexyyHrri soHxfinox xocor Hb xnraA qopsr 6aficaH bononrori.<br />

Xy5unail xaaH cyycHbt Aapaa qeprrafrH 3oxroH 6ariryynanrutr ulr,tHor{unx<br />

''xr4rl14rroH" qeprufir-r Aapaa opox "AapaHryfr" qeprrafir 6afiryyncau 6eroe,q<br />

3H3 Hb ,qOrpOO MOHTOn q3p3r, raMaqH q3p3t, xflraA x3Me9X Topen<br />

Oafrxes. Mouron Llgpor Hb MoHror, capryyn xyMyyc, TaMaqh L{opor Hb<br />

MoHron, capryyn, KrAaH, 3yprtuA yrcaarHaac 6ypneHe. Xapun xflraA<br />

qopor Hb Aorpoo eMHoA 6a yrr,tapp xfiraAbtH xyMyycasp soxuoH<br />

SafiryyncaH xoMoex nnraaaprafr 6affxeo20. L[afra xsprraNfiH goropx onoH<br />

xoHxop Hvx Hb xffraA L{3por rvp xytaqaaraap oprljtlH cyyx HvxoH rop<br />

SailcHsr yfiAorAon rox y3M3op rou. Xaprn MoHron qsper 6on rap,<br />

r,railxaHA cyyx yrlr4p RMap HOroH yn Mop ynAox 6cryfi. Xspsrr,t qailenur<br />

xaHa AaryynaH onoH HyxoH rop 6afiryynx xnraA qopsr cyyraag, reemfiu<br />

xcocoH nx safrraap MoHron qapat rop, rr,taftxaH 6apraH cyyN 6aricar-r 6ailx<br />

Sonox rcn.<br />

Supauk ManraH cyAancaH HoroH xoHxpbtH Manrnaraac r.lsp;r<br />

;aiuur 3opflyranrrail 6ailngaaHbt reMop 3oB, TOAr3opnfir yringaepnen<br />

xai,x6araN gsecrhfiH syfinc, xyH cyyx rafl TynoH xoon xyHcoo 6onrox<br />

5aicHur opoM 3opot syilnc rapv 6afiraa Hb Llopot epcnfiH ryp xopioAoH<br />

:purhx opoM)K cyyq 6aficHutr ropqnnx bafrpra. OHgeec onAox 6yfi ronnep<br />

3oByyA Hs ryxafiH yeA Hr,lyAonqilH MoHron Llepsr epcilfrH bafingaausr<br />

33BcotnonA ul,1rirnor repen xen6spurfiu :yfinc 6onno. l_laau:rag<br />

3HA ronorpa$rfiH uaprailBqhncaH 'ailpar sypar yfingex nyxHnfi roor 6ypen<br />

-inqeA roonx rapraxbtH cal{yy epren ran6afrraap uanrax, HflrrnaH<br />

;r/AanOaac eHg 6aficaH qeper aHrNfiH roo, oypongexyyHrafrr roAocrox<br />

5cnovxrofi rcn,t.<br />

i HaqarAopx. AypAcaH soxrlon.r.31<br />

167


PE3IOME<br />

A, EAflP<br />

l-lepnute apxeororHqecK[e pacKonKH Ha<br />

pa3Banr Hax,qpeBHero ropoAa "XeruJhH rssn n ft n 6antac"<br />

B 1998 roAy coaMecruofi MoHrono-finoncxoi sKcnegilqilefi 6urnr,r<br />

noBTopHo o6cnegoaaHbt pa3BantaHbt ApeBHero roporqa B MecrHocrr4<br />

Xoru:rH rggn Ha repp'1ropnt4 OeopxaHrailcroro ailrraaxa. ffaxHulfi<br />

naMFTH14K gBngeTCF OCTaTKOM EOeHHOTO yKpenneHhfl, ocHoBaHHoro<br />

BoicKaMfi Xy5nnailxaHa Ll Oriarogapa ruraficxofi Hapnilcfi, aur ceqeHxoft<br />

Ha crejte, HbrHe oKcnoHnpyerraOfi a Mysee HaquoHanuHoil Vlctopuu<br />

Mosronur Aarrpyercn KoHqoh4 Xlll eexa.<br />

B pesynsrare pa6or 6urn cxsr nnaH rpex orAenbHo<br />

pacnonoxeHHbrx,qaAparHbtx BafloB, npoBeAeHbt apxeonoruqecKue<br />

pacKonKu Ha o,qHoM t43 MHoxecrea yrny6neHnfi, uaxogfiu{r4xcn Ha<br />

Tepp[ropr4 14 yKpenfl eHHoro noceneHHs. 6urnu obHapyxeu ut n pe,qMerbt<br />

BOOpyXeHUs, OpyAr4F TpyAa, KocTH xl4BOTHbtX 14 OCTaTKfi KOCrpa, KoTopbte<br />

no3Bongtor npegnonoxfiTb qro, AaHHbte yrny6nexun flBnf,lorcn<br />

ocrarKaMu xfirbtx norueqeHrfi, rAe npoxr4Banu BoHHbl Xy6rnafi xana,<br />

yqacrBoBaBure B noAaBneuufr n,tsrexa BosrnaBflffeMoro Xafigy, noroMra<br />

OrgAsfi xaHa.<br />

168


I<br />

I<br />

+<br />

l-p 3ypar. Xdmtnu Ts:fl{ftu 6a.nracxur l-p xspslr<br />

(Moxrol-fnouu sxcnenfiurfi a mfinaHraac)<br />

-<br />

169


ooooooo<br />

1<br />

460rn<br />

360m<br />

I<br />

i<br />

lso*<br />

Y<br />

2-p:ypar. Xenunn TesrNfiH 6aaracxu 2-p xepsu<br />

170


Xouxpyyg<br />

X= Xanla<br />

3-p sypar. XerurNx TgeaHfiH 6amacuul 3-p xep:u.<br />

t7l


-C\ N<br />

o<br />


Toub6oncox rslrger<br />

4 Yfip,.caH Fc<br />

5 CyMblH 3aB 6a T6Msp<br />

hb oxrox xopc r Hyypcex ye<br />

im XYpoH xopc (. Hyypcon ron6o B Xynrufiu anrac<br />

itit Xaf,prax xepc 6 nc<br />

'yn x€pc 4<br />

5-p rypar. Ma.nuan rs 2-p ryruruH 6a xofir, 6apyyrr xatuu<br />

3yc3nr. lyH 60-78 cll<br />

173


I<br />

'll<br />

il<br />

il<br />

li<br />

/{<br />

t,.\<br />

fi<br />

{'l<br />

t1<br />

lt<br />

K<br />

t/<br />

,ll<br />

1l<br />

IJ<br />

Ii<br />

U<br />

fi<br />

l\<br />

t\<br />

l.l<br />

lt<br />

H<br />

il<br />

Il<br />

ht<br />

v<br />

\1<br />

ff<br />

IJ<br />

1,1<br />

t,<br />

0 i cr,r<br />

t*_-..__.1<br />

o<br />

l] il<br />

7<br />

ft<br />

I<br />

{;l<br />

ll<br />

JI<br />

t"t<br />

e.t<br />

I;J<br />

IJ<br />

il<br />

t{<br />

ft<br />

i1<br />

il<br />

fi<br />

#<br />

L1<br />

lt<br />

It<br />

Hfl<br />

6-p rypar Ma;nuantac rapcaH cy[.rbil{ 33BYYI<br />

174


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCI ENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.l7<br />

R,3Pfl3H36AATAP, O.AnnAPA, H.6AT6OflA, B.MUnnEP<br />

XYHHYTH fr H EYNIUHAAC ONACOH TAMTATAII UATAH<br />

Mouron-Auepr,txrilH xaMTapcaH "MoHronutH eprHnft HyygnrafiH<br />

benveepnilH ax axyfi XaHyil xengufi" onoH yflcbtH xaMrapcaH recnufiH<br />

xypeoHA ("Khanny RiverValley lnternational Collaborative Projection Early<br />

Nomadic Pastoralism in Mongolia") ApxaHrafi aftrurxfiH OHpep-VnaaH cyMblH<br />

XaHyfi 6arnilu Hyrar SanracaH ran Aaxb SncrnfiH ronblH yp4 sprufirAarax<br />

rorrcoH yyflblH apbrH Hanyy xoprr,tofiu ronu raAapryy byxufr :ncsH xepcreft,<br />

crfiper xap MoAoH oilrot7 raapaac 2001 oug sprHuil Xyuxy HapbtH TYVXoHA<br />

xon6orgox q3ryyprHyyAutH 6yner 6ynLu 6yxnfi ra3pbtr un4noop HnpVYnoH<br />

onx MoHron-Arraepr rrail H 1 6onon Anaepu r-MoHron ut s2 cyAfl aaqmA ToBv<br />

Ms,qoonoH qaau fi A cyAanraaraa ypronlfi yynceep 6afi H a.<br />

3Hs ygaa 6rg EanracaH ran gaxu XyuHyrnfiH fl3ryyprHbr 1 -p bynuLHur<br />

3-p garyyn 6ynuHaac ilnopq onAcon 6orufiH uarafiH Aoop AypconmH<br />

repen 6yprafiH raMra AypcHyygnfiH ranaap ypbAqilncaH cyAanraaHut rp


SynraH ailurniln Xyrar-OHgep cyMblH XaHraii 6arrafrn nyrar<br />

SarHsypx yynbtH sHrop ,q3x 2-p gopoonxNn 6ynu:uaac <strong>22</strong> txLlpxor<br />

6orufrH uarail ilnp3H ofiAox 6afrcaH5 uu MoHron Hyrar Aaxb eprHnfr<br />

opuyynrbtH ec saHLurng uarail AaranAyynax ec nu 5yp xypen<br />

seecrilfiH yeg HoroHr rorrcoH ec, eaH yfinrafrH xen6ep 6oncoH<br />

6afixee.<br />

6anracaH ran .qaxb XyHuyrrafin ff3ryyprHbl 1-p 6ynuHut 3-p<br />

Aaryyn 6ynu: xyyxgr,rriH opu-ryynra 1ailcau bereeg yr xyyxgrfrr<br />

oprlloocoH uyxHrafi A33A Tan 6yroy Aaara' xoHb, tlMaaHbl ronlofr<br />

3vnAoop raxhnra xuilceu raxnnblH xocor, HfiMroH bangaH aBcHbl<br />

ronrofiH xecarr 250 rapyil 6orufis uarafir rypBaH AaBXap opx<br />

raBbcaH 6afinaa (3-p aypar), SArsep uarafiHyygblH Aeq rapyfi Hu<br />

xoxu xen6epufiH ran,goopoo raMra, nus 6yprfiH xen6sprefi gypc,<br />

capaanxilncaH syilncNfir rrraru xapufiH xyptl ysyyprefr sy*neep tuyyg<br />

3ypx roMAorflocoH lailua. YyHeec rapHa urfirAes 19 Luupxer uaraf<br />

3,5-5 n,trr,t-ufiH gyryfi qooncoH Hyxreil ror',t' SpreepnfiH Her Hb xoHb,<br />

Rrr,,!aa xsn6epnfin ranaap uear Hyxrefr (5-p aypar, 12-p uaraft), 6ycaA<br />

Hyxrsfi LuarafrHyyp 6yrp revae xen6eprailH ran Asopoe Hyxrsil<br />

6ereo4 egreepnfin 7 uupxer uarafi 3oB oprYYnorrefi ran peep, 10<br />

uhpxor uarail 6ypyy epryynerrefi rangaa ryc ryc Hyxrsfi 6afiua'<br />

Yyxesc err,txe MoHron Hyrar xuireeg OXY-utH Sypuag yncblH<br />

dyrar AeBcropr ManraH iut4HxtlflceH XyuHyrrilH yeufiH TYYXoHA<br />

xon6or,qox 6ynulHaac opuyyrrblH ec saHuung r-uaraft AaranAyyncaH<br />

:au yfin qoeHryfi roxt4orttlox 6aficaH 6a egrsepeec SypragutH Hyrarr<br />

i949-'1950 oHyygaA MaflrcaH Vlaonruitu cyypl4Hraac uuilrpee 47<br />

5orriH Luarafi oflAcoH 6aftHa. YyHrafi 41 6oruiH ruarafiH Aoop nH3<br />

5ypr,rfiH Aypc aypaac rapracHbl r apxeonorr,rv A.B.,QaBblAoBa<br />

xyyxgraftH TornooMbtH Tepen xoM33H ro,qopxoincou 6afiHa6' Meu<br />

ryyHqnoir lO.!.Tanuro-l-purHqeBhq, I-.1-l.CocHoecxHil,<br />

il .6.KoHoeanoB HapbtH MaflraH rxt4HxuncoH Xyrluy bynu:nyygaac<br />

52-54 6oruilH Luarail, xyyxprailH optuyynrblH saH yiln xrfrreep HacaHA<br />

xypcoH eperrefi, eusrrsfi xyxrafi optryynrblH 6cnonA AarangyyncaH<br />

Saicnut r roMAornocoH 6a repreeprafir MoH xYVXATilH tornoorra<br />

:- 3ppexe6aarap. 3rr,rilH ronA RByyncaH apxeonorufiu cyAanraa (Xypen soecrufiu<br />

,31-ApxeonorilfrH cyAnan, Tom,XlY, <strong>Fasc</strong>.4, Y6., 1994, ran 58-75.<br />

'- 3 laeugoaa. lzleonrhHcxtlfr apxeonolilqecxufi xot'.lnnexc. Tor'l l, hgonrnxcxoe<br />

-::ognule-Apxeonorr'tqecxr4e naMqrHHKl4 Crcnxy. Cn6., 1995' crp. 30, rc6n. 12-184.<br />

t77


HaaAMblH ropenA xaMaapyyflaH Y3csH7 6oreop raMra, gypcufix yrra<br />

yqpbrr xapaaxaH raftnx 6uuesryfi 6ailna'<br />

MoHron Hyrarr MaflraH ut4H)(LltlcoH 3aphM 6ynuHaac, ryxafin6an'<br />

Tee afiMrhfiH AnraH6ynar cyMblH nyrar Mopnu ronrofiH 1-p 6ynulHaac<br />

rsMoo xen6epnfrH ranA Hb HYXnoH cypaap oocopnoH 3YYX xopornoAor<br />

6ailcau uers4.6oruilu ularafrr Fan raprax ypenrr,rfin cyyps bonron<br />

xopernox 6aicaa rocoH caHaar AoBtuYYnceH 6ailHa8 ' MeH ryyHvnen<br />

Xoa.q afir\aruftn MaHxau cyMblH Hyrar TaxnnrblH xorropr MaflrcaH<br />

XyHnyrrailn q3ryyprHbl 6ynruHaac 60 rapyil 6orufis ruarafie, 1998 oHg<br />

OeopxaHrafr afrrrlrufiH Onsrfir cyMblH uyrar EapsaH yynblH oftponqoox<br />

HapaH ronroilu 6yner xynHy 6ynLuuyypurH '1-p 6ynLu 6yroy xyy,xgufrH<br />

opuryyniaac 400 rapyfi 6orufin u-:aTail10 ryc ryc unpoH ongcoH 6ereeg<br />

roAroop Aoop flMap Hor raMra, gypc 6ailraaryft 6afiHa'<br />

Eornfiu uLaraiH Aeop 6afiraa Asopx raMra, gypcyyguftr xYHHY<br />

HapbtH 6rvur ycenefi xon6oH y33x YHAscnennfir Eynran ailn/|rnfiH Xyrar-<br />

OHAep cyMbtH Xanrafi 6aruilu uyrar 3rurfiH ronblH 33-p xyHuy bynulHaac<br />

xap 6ex-6yxrail r{ynyyH nHrafi ongcoHrofi xon6oH yscextefill aAilnrraH<br />

6oAox 6ononax Hu eprHuft XnragutH TYYXoH cypBanx M3A33H.q<br />

AypAaFACaH repHutZ 6uqrr ycrrailH raflaapx M3A33non rcu' '',Qaac<br />

rerr,rprafrH 6ognoro" XOM33X TYYXaH CypBanXHA ToMAsrnocHsep XyHHy<br />

Hap Mo.q, ffcaH ,qoop cNilnN 6nv,qer rocoH caHaar "LlroaHs nay"<br />

(''f'"#n() rocoH AYpchilr raftn6apnaxAaa xnfixoo12. 3He yygHesc ae'l<br />

yssen 6ugHrafi ranpyynsH oncoH 6orrafiH u-raiafiHyyg Aesp AYpconGH<br />

raMta, AypcHyyA Xynr-ryrr/lfiH 6rqur coenroil xonooorofi rrler 6onoe,{<br />

ron aryynra uu 6r,rgHurfi ooAnoop eprHnil XYHHY HapblH ylcaa rapnblH<br />

7[-l.6.KoHoeanoe. Xynny e 3a6afiKanse.(norpe6anuHsle naMFTHl/Kn) Ynas-YAe,<br />

1976,c.202-203,Ta6n,XYlll; Pypeuro c.tu1. Kynurypa xyHHoB M Hol4HynuHcKt4e KypraHbr.<br />

M-I|.,1962; Cocuoecxuil l-.f]. lepecryficrufi uornnuHux. Casxr-flerepoypr',1998;<br />

Tanuxo-l-purxqeerav lo.!. Marepuanbt K naneosrHon oruu 3a6ailxanun


6rnergen oBrilfiH TaMra roMAgr 6afix MaraAnan unyv 6afix ut/Hxroil<br />

6afiua. finauryna raMra Oyxili 1-p u:arafiHut Hfir}nM3n raMra 6on (4-p<br />

3ypar) H3H 3prHhfi HYVAsnqAssC OXnsH XOXr!4blH XVHHV, rvp3r, MoHron<br />

yrcaaHbr oBor afiMryyA H3no3A TYr33M3n xopornox 5ailcan, MoH o,qoo<br />

e MoHron YHAscTHr4il onOH oBor Xopsrnsx 6yfr Cepas, A3rpe3, Hap,<br />

anxaH TaMra 6afiraa Hb Mau HX coHt/pxor rarax 6ail*a.<br />

Hufir urarailHyyA Aoop 6ai,traa raMrarafi aAunrraH Y3ox 6onox<br />

3apuM AypcYYA AyHAaA A3rrfiH 3prH14fi 6onon AyHAaA 3yyHbl oroH oBor<br />

afiMryyAaA Hono3A rvrooMon xopornerAex 6aficaH 6onox Hb roAopxofi<br />

6aiHa13. MaHail MoHTon Hyrarr q rscoH cgpoo, Aorpgo, HapaH, LtoilHAoH,<br />

Ayryil, anxaH TaMra 30pn4ilr xeperneN 5ailcau onoH oBor aiMar oAoo tt<br />

Sairraa Hb ilxooxoH coH14pxonroillailuala.1-p u:arafru Aoop AvpffinffiH<br />

A3rp3o raMraHbr xyBbA M30 Y-lY 3yyHbl YefifrH l-lasstputxvyy,qaac sxnoH<br />

xoxr4M MaHail 6apyyH MoHronblH 3apilM oBor ylcaaTaH eploH x3p9rn3x<br />

5afiNeo15.<br />

Xsgrafireep qar xyraL{aaHbl xyBbA xapbqyynaH V3ox 6afiraa aAilfiH<br />

SonoH oloyHbr coenbrH xoB urllHxyyA AgHAvy xon xgAHfi 6onoeq<br />

eHeerrfiH MoHronL{yy,qbrH xyyxAyyA gep xoopoHAoo uaraftraap HaaAAar<br />

cnoH repen 5ailAar 6ereeA r3p AyHnaa uarailraap Mopb ypanAyyraH,<br />

-?apfiM oHqrofi "xypAaH AaBXucaH" LUarafi MopHo Ypx rorunsx,<br />

:rqrofinoH roM4ar raBilx 3opor yfingnyygNftr xHfiAer loM. flftM ttLHHxt<br />

13MA3r, raMra 6yxr4fi Hb 6yx ujarafiHyyA 6oreog ypx rsrluilficsH Hb 12,<br />

1 5, 16-p uarafrHyyAaA axurnarAax 6aftua (4, 5, 6-p sypar).<br />

Vlftru ynavxnan XyHHv xyyxAvvAufiH AyHA q rocoH 5aitcan 6afrx<br />

Sonox 6ereog reg onqrofinx xailpnacaH uarail Aoopoo eep14ilH oBrilfiH<br />

-aMra, scssn ryxafiH yeA xvqroil 5afican oBor afiMrfifiH TaMra, MoH<br />

-yxailu HaaAaMA MaHnafinx Oafrcau MopbAbrH raMra, cafin 6nner4nrafiH<br />

-,ypcilfir cufrncsH 6aftx 6onoruxrofi loM. uarafi AaranAyyncaH xyHHy<br />

Synu:uur oprlryynrbrH 3aH yfin ronqnoH xvyxArlilH oprilyynra 6afiraa uu<br />

rHrox v3ox ron yHAocn3n 6onx 6afina. MegesN 6orufin uarafi Aoop<br />

;H: 6ypr,rfiH raMra, Aypc cilfinox 6oncoH ror uanrraaH Hb roAHufi<br />

3cxonx 6afican ax axyfirafr uryyg xon6oorofi yvpaac u:arafi 6on rep<br />

': C.A.fi qeuxo. 3xaxu-ravrH !4paHff3brqHbrx HapoAoB ApeBHocrl4 h paHHero<br />

:::lHeBeKoBbF. Mocxea, 2001, crp. 31-119.<br />

'X tl3pn3o. MoHron ryunuri rapnbrr raMraap xaiN cyAnax Hu. Y6., 1976, nn <strong>22</strong>-<br />

:: 9.<br />

':i Avapryau:un. Mouronvyy4btH Aorp3e raMraHbt yyc3n xyBhpnbrH Tyxafr acyyAanA.<br />

tr:xeonoruftH cyAnan, Tom.XX, fasc. 9, y6., 2000, ran 130-137.<br />

179


yeuftH xyyxAt/ilH rornooMblH rofl xon63p 6onx 6aficaH reguilryfr,<br />

uarafiraap Man aMbraH oNnerruoex ToneonyYnx 6aficaH 6ailx 6onox<br />

rorr,t. Ep nr xynHyrnfiH apxeonorufiH AypcranyyAblH lon YH.qcoH e,q enruils<br />

Hor Baap caB cyynrbtH dpoonp oAroop uarafiHyyg Asop AYpcanceHrsft<br />

HorgH aAiln 3aprlM Hor raMra, AYpc Hor 6yc ygaa roxrongox 6aftraa16<br />

Hb xyHHv HapbtH pyHg oeprafiH otuq 6oncoH syfin geap yAaM yrcaaHblxaa<br />

oHqflor 6oncoH TaMra, AYpc, roMAer YnAooAor ynaMxnan Herenr 6ufi<br />

6oncrur rogopxofr xtltuoo loM.<br />

6ynraH afiuruilH Xyrar-Or-rgep cyMblH Hyrar 3rufiH ronblH FypxaH<br />

ronrofiH 63-p xYHHV 6ynuHaac lapcaH BaapHbl 6poon A33p cop33 raMra<br />

roaoilnroH rapracaH 6aiapar17.3He ueroep axyilH xsperneeHufi Gonoog<br />

xyyxgraftH rorflooM HaaAaM 6oncoH uarail 3opsrr AYpcanx Y3YYncaH<br />

raMra, nypcyyghfir qyrnyynaH 6ycaR 6yc Hyrrrafin eprHNfi oeor<br />

afiruryygutH MoAorAox 6yil ran,tra gypcreil xapbqyynaH Y33x aBaac<br />

xyHHyruilu yrcaa-coenstu ryxail acyyAan reprafiryil, xYHHY HapblH oBer<br />

osor xufireeA xoxHM 3aflraH aBq Yn.qcoH oeor ailr\4ar, yrcaarHblr xYprsn<br />

roApyynax 6onoux rapv 6onsoruryi nu.<br />

PE3IOME<br />

Aaroput e ceoefi crarbe, Ha ocHoBe apxeonoluqecKilx HaxoAoK'<br />

yrBepxAaor, trro BnoxeHme anbqilKa ffBnnerctl coctaaHoil qacrblo<br />

norpe6anuHoro o6pnga ApeBHLlx xyHHy, He3aBilchMo or Bo3pacra, KaK<br />

B3pocnbrx rax n gerefi, 'lro 6utno BecbMa ycroneuleftcn rpagrquefr.<br />

Bnlecre c reM neqarn tl t4Hbte uao6paxeHun Ha anbquKax MenKoro cKora,<br />

HailAeuHutx r,,r3 xyHHcKHX Morun oAHoBpeMeHriol npegcraannlcr coQofi<br />

14 orHo-KynbrypHurft THn ApeBHux xyHHy. llpn srorr,t cneAyer orMer[Tb,<br />

qro raKoro po4a xso6paxeHHtt xyHHcKoro nepiloAa Bcrpeqalorcfl raloKe<br />

Ha rflnHgHbrx cocyAax il Apyrfix tlHcTpyMeHTax.<br />

16A.B.,QaaurAoaa. lrlgonruHcxui apxeonornvecxvti xorrannexc Tou l. haonruHcxoe<br />

ropograr4e-ApxeoflorhqecKhe naMrrHHKh CroHHy. Cn6., 1995, crp. 50-51, ra6n. 179;<br />

,Q.l-.[eeesHgopx, 3.Barcafixas. Xyxuyrnfix Baap caB. ApxeonorufrH cyAnan. Tom. XlY,<br />

fasc.5, Y5., 1994, ran 87, aypar XXIX.<br />

17,Q.3pgeue6aarap. XyHHyrrafiu apxeonorufix cyAarraa. Apxeonorufitl cygnan, Tom.<br />

XX, fasc. 6, Y6., 2000, ran 61-93.<br />

180


HOM 3YIi<br />

'1 . AruapryauHH Ll. MoHronvyyAbtH Asrpoe raMraHbt vvcan<br />

xyBhpnbtH ryxail acyyAanA. Apxeonor}lfiH cyAnan. Tom.XX, fasc. g,<br />

Y5.,2000, ran 130-137.<br />

2. Allard F, Erdenebaatar D, Batbold N,&Milter B. A Xiongnu cemetery<br />

found in Mongolia. ANTIQUITY T6 (2002)<br />

3. .Qaeurgoea A.B. [4eonrilHCKIfi apxeororfi,{ecxilfi KoMnreKc roM<br />

. 14eonrHHcroe ropopt4qe-ApxeonornvecKme naMFrH14t{r4 CficHHy. Cn6.,<br />

1995, crp.30, ra6n. 12-184.<br />

4. l-1.flopxcypsn. Vrr,rapg XynHy.V5., 1 962.<br />

5. HaaaaH,Q. XyHHynafrH eB coefl.y6., 1ggg.<br />

6. Haaaan [., f]enrepNapran Il. l gg8 oHbt Myflc-ilfiH Aurpononoru-<br />

ApxeonoruriH ToHXt tMrfi H apxeonorrfi H xoopr4fi H AaAfl arbtH railnaH. y6.,<br />

I<br />

I.Y V1C-uiutAnrpononoril-Apxeonoth ft H rosxrn,l.<br />

7. l-lepnee X. Monron ryrr,tHufi rapflbtr raMraap xafiN cygnax uu.<br />

,'5., 1976, rcn<strong>22</strong>-259.<br />

8. Pygenxo C.h. Kynurypa xyHHoB t4 Hot4Hyn[HcKHe KypraHbl. M-<br />

.- 1962,<br />

9. Cocnoacrrari l-.fi. lepecryilcxnil MorurbH14K. Cauxr-<br />

-erep6ypr.,1 998.<br />

10. Tanuro-l-puluqeeuv lO.,Q. Marept,tanbt K naneoorHonornil<br />

3a6ailxanuq


opxoMnox 6cHsr ryxafi (Yll-XlY syyx)-Tyyxrfix cygnan. Tom XXY|l,<br />

<strong>Fasc</strong>. 10, Y5., 1994.<br />

18. SpgsHe6aarap ff. 3rufin ronA FByyncaH apxeonoruilu<br />

cyAaffaa (Xypen gsscrufiH ye)-ApxeonortaftH cyqnan. Tom.XlY, <strong>Fasc</strong>.4,<br />

Y6., 1994, ran 58-75.<br />

19. SpgeHsbaarap !. XyuHyrnfiH apxeonoruiH cyganraa.<br />

ApxeonoruilH cyAnan, Tom. XX, fasc. 6, y5., 2000, ran 61-93.<br />

20. fiqeHxo C.A. 3Haxu-raMril ilpaHfisbrr{Hbrx HapoAoB ApeBHocn4<br />

u paHHero cpe,qHeBeKoeuR. Mocxea,2001, crp. 31-119.<br />

t82


.j :1.<br />

f ai'<br />

$..--<br />

d:!<br />

: r''<br />

'l:.i<br />

t'i "<br />

,)':\:'<br />

ar<br />

:.iF<br />

,i<br />

! ^'r. .i:<br />

rir.r<br />

.7""''.\<br />

,l . tr.<br />

'..,t'j ' .L'rj ,l'<br />

j.l,it:'<br />

,. .{<br />

i. I<br />

.,,tt<br />

q 4 8 Q1620m<br />

r----::L<br />

.il -<br />

3-p xaf yytr 6ynw.<br />

3ypar 1.<br />

ApxaHrafi. OHgep-Vnaan. Xanyfi 6ar. Fon rvrog_2.<br />

SanracaH ranblH XyrrHyrnfix FsryyprHbt 6ynLu No1, fleecrop 3ypar,<br />

t83


*q<br />

{.<br />

I<br />

E<br />

t^<br />

j<br />

i<br />

I<br />

i<br />

W<br />

T$ tI<br />

IH llt<br />

IH<br />

iH<br />

IH t$<br />

Itr<br />

Itr<br />

I 1.1.<br />

ts<br />

IH;<br />

]H<br />

itr;<br />

tfi<br />

Itr<br />

ft.l<br />

ril<br />

Itr<br />

lff<br />

3ypar 2.<br />

l-on rr,tog-2. Sanracan ran.<br />

1-6-p garyyn 6ynultur AoBcrep sypar.<br />

184


nanHbt rc<br />

ToMep Hap<br />

TeMep apan<br />

\r/<br />

xYYxtuiln<br />

-t<br />

4<br />

qeverHHii<br />

-'t<br />

sc<br />

,.4<br />

3ypar 3.<br />

3-p paryyn 6ynu. [yn 150 cu.<br />

r85


ffiiffiiMtJ<br />

rffitr4/G)<br />

l1v-<br />

m G M,@,<br />

Z:-\<br />

-{-<br />

ffi? mffi<br />

mu (|'-Yd-), uld-U,<br />

mffi mffi ry<br />

mffieMKKqD<br />

[H0 ffirK<br />

3ypar 4.<br />

186


uw0 m0 ffi;&<br />

t^J<br />

'ffi @M;0 $ ru<br />

$;m ffi;m ffi,.m<br />

6ffi,,M"ffi m<br />

E;ffi W<br />

3ypar 5.<br />

187


ffi ffiwffiffi<br />

1f;;:-=1<br />

D-{<br />

t<br />

yffiIl<br />

ry<br />

3, 30 2s 28<br />

WmMil ffi<br />

mmrum Hg<br />

E<br />

1<br />

C"t1)flwf,3WiK{<br />

k2,EH ffi W<br />

%u#r<br />

tAi<br />

37<br />

tM<br />

=-u<br />

3ypar 6.<br />

188


KNHEMEs<br />

BMFENHfi<br />

amH0ffirH<br />

HffiBOONT<br />

,B@GBNgH<br />

UEMW rr(,j<br />

3ypar 7.<br />

lAaonruilu cyypr4l, iaac rapcaH Luarafi nyyg.<br />

A. B.,Qaeurgoea-rhfi H HoMHooc aBcaH 3ypar<br />

r89


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>.l8<br />

x.rAH6OnR<br />

XYHHYflyHXy HAPbIH HAI-3H 3AHUnblH TyXAl,lR<br />

Cy4anraaHaac y33xgA, xyp3t 30BcrufiH yeec Tee A:HiH eprnufi<br />

xyygenvgrilH AyHA roHrop xafipxax, nyc caagrrrit [xyrox ecou urxssxoH<br />

ryrooMon 6aficaH Hb xaAHbr cvr 3ypar, 6yraH vynyyH xeruee, xHpHrcyvp,<br />

AepBonxHH bynunsl co6n sepreec naarafr MoAorAAor. Tourep<br />

xafipxaHaa lur1rox 6c r-ru ryygenugrfix axyfi aMbApan, ec 3aHlxun,<br />

coeinuH 6yxuil n xypooHA TVyHqnoH oeor afiN4ar, Tep 3actaa 3axilpaH<br />

yAhpAax xoB Masrr xvpron ryctanaa oncoH 6aigar. YyHnfr HOr hnpoJt<br />

Hb HytTponquH oBor ailr'trviilu axrarq roprvvnsrqilA ron roneB TOHrgp<br />

xaipxanaac oaor ailruraa yAhpAaxaap 3anatAax ynMaap ep 6ycslH<br />

Teponreep xopBooA MoHAorAor 6aficau ryxafi ,qorr.lor, MoAao rov. X<br />

3yyHbr yerfrH MoHTor ariruryygurH roprvyflorri 6yrar-rqap repnrfiH<br />

TyflaHaac MeHA3nc3H, eeeH 6or,q Lluurnc xaaH, xanxbtH A6rafi caftH<br />

xaH, OfrpagurH rvyru Top6afrx, OfipapurH ArraapcaHaa Hap uarafiH qilHoo<br />

Hox arraH repceH ro3A rt onou gonltrmftr Aypgax 6onHo. Tyc oryyneng,<br />

eprHnfi HyVAenqAufiH gyHp ryxafin6an xvHHv, pyHxy yrcaaHbt<br />

ailruryygap geepx 4ourrfi u yn6aa OaficaH yy yrylloy, 6lirican 6on nruap<br />

xen6epeep eryynorAax 6artcau 3opor acyyAnbtr xeHgoxuilr sopunoo.<br />

3prHuil XnrapsrH ryyxoH cypBanx 6ravryypeg MOO lll syyH<br />

xypronx HVy,q3flqilH ariuryy,quru axnarq, yAHpAarq HapbtH ryxafr usgae<br />

eaHrN XyuHyrNfiH MaogyHs uaHunilu gonarurlr oc rool{Bon 6apar yryfi.<br />

3us us xyHHy Hap xyrlrpxorxllx oxroxooc eMHex HyyAOnqilH afirvryyg<br />

cyp xyrreop Xnra4urH rep yncyyAaac cyn goporl 6alicaHrail xon6ooroil<br />

6onoe yy. l-exgee XnragsrH rvyxoH cypBanx ynoMx apBhH, cypBanx<br />

cyAanraa Hb eHeor xypron cyAnaaqAaa xynoox 1ailraa 6unee. XyHuy,<br />

pyHxyrnfrH yrcaaHbt afinaryygurH axnarLt HapbtH ep 6ycaap xopBoo4<br />

MeHAgncoH ryxafi ogooroop MoAotAex 6yil ilHXHbt MoAoo nu CnHubn<br />

ail rr,t ryygur H xon6ooHsr ropryyH Ta H su uxyariraft xon6orggor.,,XoNyy<br />

190


XaHu yncuru rvvx"-HA oryynoxlls3 1 xsnrsegsT.<br />

TyxafrH yeg XyHHyrr,lfru rlsap Hyrar, c\ip xyvr,rfir Hb sanTaMxnaH<br />

agcaH CfiHu6u Hap XyHHy Hap,:rac ilnvy xyLL4pxor)Kt4H ynNlaap XRragurH<br />

XaHu ync Mexex xsraArapxr:,i Syrapxaft rypBaLi yncaA xyBaarAMarq<br />

Csxu6rafiH yrcaaHbt oloH oBOr afrvar yyfyyr nyrraac yparuflaH Typx,<br />

LlaraaH xepvnfiu Aoryyp Hyrarnax OoncHoop uyygenuprafiH ryyxrrrir<br />

xfiraA cypBanx 6x.{fir'r HhnooH apBilH orvyn3x 6oncoH. yyHrefr<br />

Ta usu rxyarZH AoMor 6onoH xoxM blH Hyygeltrl t4H yrcaaH bt xynryycrafi H<br />

AoMor MOAee cyAap 6u,lHrr hxo,q roAopxofr rom4ernergsu yngceHreri<br />

xon6ooroil 6nsss. YyHrafi sapnM xocrooc oryvroxog :


eapaMead, 500 t4suua xyu tuaapdau msuuilx nyubE moeoeeyil xapeax<br />

5onNss. UuQy, )Ky$ycar, 4ynnua, guny dopeou xypssuu(txeu myyuud<br />

op 3opue, yxaaH qadand xyudemesu MepeoK, Tyeduiln saxupaeqaap<br />

opeoM)Kunx{ uu*y K3xaHb modo Moxs /EI alrtft,+qF.Et/ x3tvr33H<br />

LlonnolKas. Todo esdse ua "xyH u 6uw, caedae q 1uw"esceu ymeamad>>2<br />

3<br />


eadxamwuemad 6ue xaamad, myyuuu 3yvH quxHooc 2 q,": ypmmait<br />

eflnan3caH Lr,aeaaH yc ypeacaH 6ailnaa. >>5<br />

34rsep MOAooHOoc xapaxaA oHO ryyxoH xyMyyc Hb LlaraaH<br />

xepuurfiH Aorop rep ync 6ailryynx6ailcau xyMyr1c yqpaac roBmoc yp.q.<br />

eMHe eMHe aMbAapq 6aficaH HyyAonqAoo bogaon xsragaA apafi oilp<br />

6ailcHur xyBbA xnraA ryyx 6rvnerr apail ilnr7y roAopxofi yn nlopoe<br />

ynAoocoH 6ononroil.<br />

TaHuuuxyafiH AoMor Hs 6oo ueprenufrH ec saHLrlunrafi ranyy ofip<br />

6on ,,<br />

3opor,qoMor Hu ryxailH ra3ap Asrtopv OaficaH flMapBaa Hor uJaLrJHHbt<br />

ecrofi xon6orAoH rapcaH 6ailx 6onox tantait.Vlilu uaarnilH,qorr,trufin<br />

yraMxna.n AyHXy yrcaaHbt MyloH, KhiqaH afirvryygurH ryyxoH6 MoH<br />

raapanAAar.<br />

Ouuod flua yncuu yudscnseu Myrcn fie-audu st-4se Myrou Xyau<br />

opdnat mywnsddee; 6<br />

xsuseu 6aiuea cypear',txundae 6adxee. Kr,qaHul IIao rypnrarir vH,qscnoru<br />

Au6arsHur ex ryyHrafir repyynoxufiH eMHo xoHXAor pvyroo Hap yHanaa<br />

xoMeoH 3yyAoncoH 6ailgar. 7<br />

:MeH reHg. 6yner 102.<br />

3He 6yrgesc AyrHoxeA :<br />

I HyypenvuH afrurufia axnarq, yAHpAarlt,<br />

ryvxoHA Hopoo roA ynAooceH xyuyycnfiH<br />

ep 6ycaap xopBoog MeH.qoncoH AoMor Hb<br />

Hfinoog oprnooc yn6aarail 6eree4 ryVXoH<br />

cypBarx 6uqnrr oAooroop MoAorAox<br />

6ailraaraap MO ll syyHut yeA xaMaapq<br />

6aiua.<br />

I HyygenvraH oBot aiavtruiln axnarq,<br />

Topryvnorq xyH Hb 6neurtu xyrl, op sopilr,<br />

opAoM yxaaHaap 6ycgaac gaearr,trafi 6afix<br />

i]aH Uo. Ulunrc ro qyHbqrc qsr,r6y(16 ynGHH HoMonr ryyx)-focroa qsu6eHu LlyHbruy.<br />

l-iJauxarT 1958. 6yner5B. x.431.<br />

-Tonox. flso-urr,r (flno yncurx ryyx) 6esxr.tr Eo-na 1g5B.Bynerl , xecer 1a.<br />

r93


I<br />

dcrofi recon 6anap eprHuil ec saHu:Nnrafi<br />

xon6orgoH roHrgpooc 3aff arAax eproHLloA<br />

ep 6ycaap MoHlqon.qor xyrrayycrfiH AoMor<br />

VyccoH 6ononrofr.<br />

SHs,qourufiu yflaMxtan Hb xoxt4M Hb onoH<br />

flH3btH xen6epesp 6asxNx MoHron opoH.q<br />

AortopcoH ruapbtH LuauilHrg xypron<br />

Tycraflaa onxoo rex ysax 6olox nru.<br />

SUMMARY<br />

On a custom of Xiongnu and Doughu<br />

J.GANBOLI}<br />

Chinggis Khaan, Butantsar and other many Mongolian historical<br />

men were born by extraordinary birth in the world. Author<br />

considered that this kind of appearance existed in ancient nomadic<br />

tribes as Xiongnu and l)onghu.<br />

194


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIEruTARI UM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

<strong>Fasc</strong>. i9<br />

6.6ATCYP3'{<br />

XYHHYThTIH TYYX3HN XONsOTflOX 3APHM rA3AP<br />

ycHbl EArPUnbtH AcyyRAnR<br />

MoHronurH rvyxhfiH HoroH r1e- xyHHyA xon6otAox, cypBarx 6uqurr<br />

r3MA3rn3rA3H VnAcsH, oHee q 1ailraa roAopxofr rasap ycHbt ryxailH<br />

yeL ilH Hapuilr MeHXVV ra3ap ycaHA Hb yHoH 3eBeep oyynrax flB,qan Hb<br />

TVYX3HA 6onx eHrepceH \/iln FBAnbtr COprOoH TorToOXoA Llyxan aL{<br />

xofi6orAonrofi ryn ryVXoH ra3ap syfiH yxaaHbt H3roH cyAflax 3\/ilfi<br />

6ongor. 3Hg ryyxeHg roMAornorAoH ynAcoH 3apNM Hyrar ycbtr Hopr4fiH<br />

rariaac Hb 6yc xapuH qyxaM xaaHa 6afrprill,rx 6onox Tanaap eopilfiH<br />

TaaMarnanbrr AeBrlyyn3H T\/yHufrr33 roAopxofr opoH 3afiA 6yynrax<br />

oponAnoro xHilB.<br />

XyHHyruftH ryyxoH4 xon6orgonrofr Hyrar ycHbt Hspc xapbqaHryil<br />

oroH oafiAar. 3Ar33pooc spIlgMroA cyAnaaqAbtH Hep HX cy.qanraaHbt<br />

Vp AyHA Ilanqsofic}oiulaHs 6onox l-yrlr{b yyn1, t-lxao cuHb xor,<br />

l-lsofrnHu Hyyp 6onoH TsHuRHutaHu2, ffuuqxuuaHb, UrnfiHUaHb yync<br />

33por H3n33A ra3ap HyrtHriH 6ailpu:un Hu rogopxofi 6onxee.<br />

Xegrfireep ilfiHXvy roAopxof ra3ap ycHbt 6afipu:nurr onx rorroox<br />

6yil v XyHrryrurZn ryyxeHg xonborpox ra3ap ycHbt uspcrsfi xapuqyyn6an,<br />

6afrpulnurr orx rorroocoH Hb xapbqaHryfi qeeH ax. YyHmfi Aoop Honoog<br />

cy,qnaarr, XyHHynrfiH ocpor aro 112, 103,99, 97, g0,TZ oHA xrifimH<br />

aFH AaftHbrr rapAaH ryfiqorrocoH xnra.qblH lra l-yaunu (are 150-BB)<br />

ryyHufi a.{ fiil flilHa (aro 1 1B-75), Llxao llury, FyHcyHb Ao, l-yncyHu Xe<br />

xaHXAbrH xypcsH raspstrxaHrariH Hypyy xaBr{ap 6aficuaap rocoeflAer.<br />

feren yr ryyxoH M3AoonllvyAr.rrTr *aprfru HflrrnaaA ueH 6yca,q ryyxvr,rfrH<br />

'Earcarixau 3. ".Qopnog CouHyrraiH ryyxuriu 3aphM acyyAan, TC 27-Zg. F-1.y8.,<br />

1994.r.3-11,<br />

:L]saaaugopx<br />

!. 6arcafixaH 3. Tep6ar l_1, "XyuxyrrafiH xor cyypl4Hbr acyy4an,' LuyAM<br />

Y5.,1994.r. 77-85 ran.<br />

195


cyAanraaHbr 6yreenuilH caHaaHyyArai xapt qyynaH y3BOn; Xaus yncurH<br />

yeA are 121 oau Xo t-]rofibrx, arc 97,90 oHur I1u fyannurufiH 6onoH ar<br />

98 oug floy Cnus, l-eH Euu HapbrH affnaH bailngax xypcoH ra3pyyAbtr<br />

oc rooqBon yMapA opreporrilu 45-p seprsgurir,qaaaH lV*rlron opoHp<br />

AoBrnoH ilpcoH Hb ryH xoBop bononrori. MeH aro ll syyuur cyynqoop<br />

XyHHyuyyg lzlx roaHfir rarnaaA ff.qapcaH xoilHo Hu,qafrcuurr aMAaH Lloxt4x<br />

taxtuxuilr, Xnraguru r4x x3MxooHrfi qepruilH xyq AoBrnox veA xvH<br />

xyuHnfr xoxupon 6ara aucax 6opnoro 6aprr,lrnaH xopont(yvnx 6aftcaH<br />

ryn xflraAbrH qopot MoHronurH Tes x3corr xyprsn AoBTnoH npN 6afrcau<br />

roeon ryH eprenaesrefi. V1ilrap XyHHyrrfrH ryyx3Hg xon6or,rlox Hyrar<br />

ycHur 6afrpurnbrr ilnpyvn3H rorroox cy.qanraaHA H3M3p 6onox VyAH33c<br />

xyuuyrurlH ryvx3ri.q xon6or,qonrof 50 oprtr4M ra3ap ycHbt HopHo3c<br />

ryyxoHA apail unyy ro4opxoil vnAcoH qooH rooHbt ra3ap ycHbt<br />

6afrpunurr, ryprurq 6afipnaap, sypar syftN Oyrrcy xsruxun eyilu aprsrr<br />

xflTa.qbtH ryvxsH 3x cypBanxrariH ropopxorT uegoeHnfr oryynervxrefi<br />

xaBcpyynaH auuTnax rotrooxbtr oponAcol I 6enroe.<br />

1. Qsnuaqsu yyn.XrnaparH rt11lxoHA "flapaa xrlnl,rriu (are 103 oHur)<br />

xaBap uu Xaus-nfrH o3oH xaaH gxoe xoy qonr t{xelo tloHy-p 2 ryrr,t r,rnyy<br />

llJoQaxur Mopbr qop3r eroeA, bapyyu xofrp eyruilr rtilrn.iH xoep rrlnura<br />

opririM nu aenaap 6on:coH qarr [-{sroHuq3ri yyr xvp3og epreH rpsxufrr<br />

saprurnaa"3 x3M3oc3H Hb yr yynbtr aHXnaH cypBanxilA eryyncsH xopgr<br />

ax. Yyuesc raAHa "ruagap xapyynblH rypyV lu flur,rr.rr..jr llsofrnHs<br />

(xyypaac) 5 ruqHrau nBraH Ltr3prufiH xavraap (xyHurlrr,trTH ocpor)<br />

ilnroemH,q MflHraH J'rr4 RBaaA uaHsnfrrafi rynrapaFt 5afrnpaa"a receH<br />

MOA3oHA MeH Ao3px yynbtr AypAcaH 5aftpar.Ilu flr,rua-A xnra.qbtH xaaH<br />

"lxenyuxaH - aac wuuuitH eceHA rapaaA [-l:lru r,L qsr,r-r r ri l r 3VvH yynHaac<br />

ypcax flyHns ron xvpq Sygyynryy4rfir axurnarl Ml}Aoonox xsperrefi.<br />

Xapee xeuuilr q vn Hnpyyn6sec L.lxoe xoyi q611o; lxao floHyrnfin<br />

xyyqrH 3aMaap nax [lJoycRr-rloH xoroA x\iil3otr1 Ll:Jpr3o avpaa"s rex<br />

XyHHyreil TynanAcaH Aoopx afiflnbtl"r eMHe sapnHr 6onrocolr 6afiAar.<br />

Cyynnfru MoAoor hnvy Aonropeuryfr OarZgn:tap Hb r,4oAox 6onouxuilr<br />

firr' flvnni, HaMrpaac crafrpyyn6en "(are 9f oHp) Ilra IlnHa eeprfiH 5<br />

3Tacxur-r B.C. "Maropr,ranur no ncropr,rfr CroxHy" /flo i;r,traicxr,t,r r,rcroqHrxau/ Burn 1-2,<br />

M., 1968-1973.c.1.59.<br />

aEa rcafrxau 3. "!oprrop Cnuuyruiiu ryyxrriu 3apuM ;icyyAan" TC 27 -ZB. F-1. 3-1 1 ran<br />

y6., 1994<br />

sTacxrH B.C. "Marepraanur no ucroprri CroHHy" /l'lo riuraDlcxru hcro.lHrlxaM/ Burn 1-2,<br />

M., 1968 1973.c.111.<br />

l()6


MflHraH fiBraH qepthfiH xauraap 3apn!4ru.rr:if garaH u3F3iiFl"{i4ac (rap'i) 30<br />

xoHor aHncHbl 3qecr, [alcHuqsu yynaHx, xYp33g cyyganrratt ra3pb!H<br />

3yparr ron yc 6a rasputt-t xorrop rYAr3pM*l r3MA3rn33[, HaHu 6yno-g<br />

erq, 333H xaaH,q ailnrraxaap r3Ap3r fiflr338. (flapaa Hb) xcep eg8p<br />

(ujauunftraft) 5afrnpaag, flr flraua L{epr33 aBaH 3YYH sMHo 3Yrr ilyu:H<br />

opAor xyyquH 3aMaap yxapcaH (6a) 1000 nil ra3apr (yxpax naqag)<br />

rynanAaaH opHeceep 6aficau oeroeg 6exnenr xspMsec epAoo 3yyH nu<br />

3ailTaiA ra3apr rop33p flnarAaH 6yyN ercer-r ax"6. MeH XaHu yncutH<br />

cyApbrH 6-p 6ynerr Ayp.qcaHaap ulxeuxe-ufiH rypaBAyraap (aro 90)<br />

oHbr xaBpblH cYYn capA 3pLuraftH xaHXilH I1u l-yaHnug AOnooH rYMsH<br />

qepsr 3axrpyyraH vnaHs xorooc, cyAapq [lJanqo Vesufrr xoiip rYMoH<br />

qspor TonrofinyynaH crxereec, t1yHX3 BaH Ma Tyuutr EopBeH rYMOH<br />

q3prilft H xaMraap l_.[srcqrcanu-aac rapq bypyynryygtafi H ecpsr gosrfloxblr<br />

3apnurnacaH 6afiHa. vnr,laap lllanqr,o Llou us L.lercHuqsrLuaHb yyn xYptl<br />

6oonyygrari rynan,qcaH 6a onoH ronrofi orronxso lox AypAcaH<br />

Cahpart. lssp erYYncoH TYYXoH Mogooflfl33c laAHa cyAnaaqAaac<br />

!ooHuqsr yyJ]l,tH 6ailpnanutr rorroocoH caHan 1afrAar. Yynp: XnragutH<br />

ryyx railn6apnarv ,QuH L{nH Hs [-{stoHuqsu yyflblr AnaHuqa 6org xeuseH<br />

ysger ryxafi B.C.TacxuH 3oxmongoo AypAcaH 6a ueu oHo yyn Hb<br />

Xyunyrrafrr-rryyx3HA t4x AypAarnAar 9xoeulaub yynblH 3YYH eMHeA qHrr<br />

6ailpar r3x Aospx xffTaA TYYXq oryyncHufir MannsKHH 3lr rarxso. fleepx<br />

caHanbrr RnoHbt cyAnaaqilA, opocblH 3pAOMroH MancexfiFl Hap,qgMxASf<br />

rorra. XaprH opocbtH HOpr xqraAav h. SravyprH L-lenuuqau yynutr "Vaefireec<br />

qaHX 3rq yMap 3Yl 6ailcaH l3x rlHbuao 6h'lcsH"B x3M33H AypAcaH<br />

6afrAar. Xnrag epgervrgufiu xFHaH xeBnacoH "XRragutH rYYXt/ilH ToBtl<br />

arnac"-r l-{stoHuqsu yyn rox [21x, 6ara, Apl{ 6orA yynblr xaMapcaH<br />

"l-ypsan 6org" napssp rasap ayiH syparr r:/crar.qcaH rop yynyyA xoMsoH<br />

3yparnacaH 6afiHae. XapuH onoH uufireA 3ophyncan "[strcanu" 6a<br />

"Liurxafi" ronu buvryyAsA 6Yp OpxoH TyynsrH xoopoHAox Eyprsp yyn<br />

r3x oHooAor 10.<br />

6Tacxun B.C. "Marepranur no rcropnfr croHuy" /flO r


Ogoo eepnfiH caHanbrr xonbe. OryyneH 6yr7 LlsroHuq3fi yynbtH<br />

6afipuLnsrr rorrooxoA oH ropryyHoo Aoop nypAcaH ryyxoH M3Aoonon<br />

gex 9xao Flouy 6onoH Ilu lluna xaHXAbrH anHbt rapaaraa oxencoH<br />

LlJoSaH xor 6a l-lorcfinHs Hyypbrr ruoH regHrfr aFH 3aMaa AyycracaH<br />

llJoycnnveHrfrr sea onx rorroox xaMraac qyxan.<br />

l-.[sofinnu Hyypbtr opAoMroA opr yeA Xap xorurH xaBbA 5ailcan<br />

ToM Hyyp xoMooH caHan uerreireep V3Aor. Xapuu tUo$aH xorbtH<br />

6afrpnanurr ryyxoH arnacyyAaA xoAoH flH3aap ryxafin6an; A.XepruaHxur<br />

"Xnragurn ryyxufiu arnac"-r ogoorufiH OMO3O-Hur Araula ahvrwiln<br />

Anaura 3yVH XotuyyHbr Hyrar gaxu lUrqeyiu:aHu xorbrn oprrr4MA<br />

OaicHaapl 1, Mocxearu lZ H Y VlC- niln opxn3H xoBnyvnmH " ll pru r,r fr ryyxufr H<br />

arflac"-r OMO3O-Hs: Vlx ayy afivruilu Xanrrs xoury)rHbr lJJunanucyu<br />

xorbrH oprl14M 6ai,cuaap12,xaphH "Xnragsrlr ryyxnfin roBq arnac"-r MeH<br />

XaHruH xo[ryyHbr [lJunnHuqyH xorbrH xaBbg 6afrcHaap13 ryc ryc<br />

Aypconxoo. B.C.TacxuH LJJo$aH xorbrr "OsopuoNronurH Vtoanu cRHu<br />

gaxu fluHuxyH xorbrH xaeu XerevxoHb cyypr/u4" OaficaHla xoMooH<br />

y3xoo. TyyxeHg ren,tAornocHoop 6on arc"127 oHg [Jo$auurr bafiryyncan<br />

6a rypyy XaHu yncurH yeg rofrprufiH 3axnpraa CaHuSsrH xorHoo 6afrcaH<br />

xoxyy XaHu yncurH yep llnurnil xorHoo LlftnxcaH"ls rex bafigar.<br />

Sgrsepeec ysaen l"JJoSaH xorbrH Oafrpuran Hb rypyy XaHu 6a xoxyy<br />

XaHu-rin yeg 6afipnanaa conrocoH Hb roAopxori 6afiHa. Tacxnnur<br />

eryyncoH LlJo$au xor Hb xoxyy XaHu yncap xaMaapax lyn 6ragHNfr<br />

eryynoH 6yfi yep xaMaapaxrvfi oru. Tufiveec aro 103-90-e3A oHA<br />

xaMaapax UoSan xor Hb A.XepvaHHut roBnoH sypcaH rop ra3apr<br />

6afixee. TyynvneH ryyxoHA ery1lncHoop 9Nao [iouyrrftH xyyvuH sarvr<br />

rorq Hb Llsror-ruqer yynaac [JoycnHveu xor opox 3aM oM. [lJoycnnvsunfrr<br />

"XnragsrH ryyxr,riir roBq arlrac"-r ogoorufiH OMO30-Hul Eyrar xorurH<br />

xapbra EanH-Oaoo xorooc 6apyyH eMHo 3r1rr 75 xw :afrrail 6ailcHaap<br />

syparnaNeel6.<br />

Xnragurr-t ryxaftH yeNfiu xon oiputr xoMxr,ix xoM)KurAoxvyH 6onox<br />

nu Hb 576 ruerp rox o,qoo y3Aor 6onoeq r3p vcA 498 opvnna naerp<br />

llXepuaHH A. "Xnrapurx ryyxufiu arnac" 3grau6ypr., 1968 /arrnu xsneep/.r.14-15.<br />

l2Vlctopun ApeilHero Mlapa -arnac Mry M., 1979.c.15.<br />

13"Xnta4urH ryyxufin roBq arflac" 6eexrlx-Xe6si., 1996 /xnr;-rp xeneep/.r.19-21.<br />

l4TacKuH B.C. "Marepr,ranbr no ilcropr4rZ 4peeunx KolleBbtx HapoAoB rpynnsr flyHxy"<br />

M., 1984.c.312<br />

rs6rvypux.H.fl. "Co6paHue cBeAeHr4fi o HapoAax, o6uraaLur.rx e CpegHeil Asraft g<br />

ApeBHre BpeM€Ha" T l-lll, M-J]., 1950-53.c.111.75-76.<br />

l6"XqraAuH ryyxufru roBq arflac" 6eeNus*Xs6ai., 1996 /xnrir4 x;neap/.r.19-21.<br />

r98


6ailcau17 r3x "3oBnonrhfrH ryyxr4ftH Tafrn6ap ronb"-I.i AypAcaH 6afiflar.<br />

Yyreep 6on 9xao llony 996 opqnM KM, xapuH ilia fluna 498 op.lvpa spa<br />

3afir ryyncaH 6onx 6afiua.3Hs saftr yHAoc 6on;-ncg Hxao l-ioi-lyrt.rfrH<br />

aFnnbrH qarfifir A.XeprraaHHsr 3yparnacaH LlJocpau xorooc 6apyyu xofrg<br />

3yrr x33pilftH 3aM AaryynaH xsMXBsn ApLi 6o19 yyn Yn xYpsx ax. 3H3<br />

apraqnanaap ln lirHarufrH ryyncaH 3aMbrf Tool{oofl6on MeH Ayrax ax.<br />

TyyHvneH Aoop orvyncoH [IloycnHt]eHooc 498 KM-brH safir xoMXBan 6ac<br />

n Apq Sorg yynaHg yn xypox ax.<br />

Toraen oAooriliH OMO3O-Hrfi esHilfi xotxyyHbr Xap xorstH 6anrac<br />

opLrMooc 490-sen KM-brH, xapilH [JJoSaH 6ytoy LJJuqayilLuaHu xorooc<br />

6apyyH xofiuioo 990-eeg KM-brH, IJJoycnHveu xorooc 498 xu eafi,q, XaHs<br />

yncbrH Vsefi rofiprufiH roaooc qaHX yMap svrr 6afrcaH xoMgoH y3Ben<br />

"6apyyn xofrHoocoo 3vVH ypaiuaa 1 00 rapyfr KM ypr, 3.y-btH 1A3o <strong>22</strong>tp<br />

xyprsr opr.ir,qor l-oeu-AnrafrH HypyyHbr rofcron [-ypeaH cafixaH" yyrblr<br />

l-{ercHuqsrLuaHb MeH rox y3ox1B 6ailHa,<br />

2. Cauauynoqsbr yyn. en yynbrH bafipuLunp xon6orAox<br />

cyAnaaqAbrH caHan AyrH3rr 6apar vryfi ax. TyyuweH cypBanxhfiH<br />

M3A33 11 xoBop roM. xoxyy XaHs-uilH ye 6yrcy ar 73 oHA xonoorAox<br />

MOA3oHA "Yaefi, Tnxu.ryfi rofiprhftH xoncHufi qopor 6onoH LlnH 6a xy<br />

ailtttruila apBaH MFHTaH Mopb-f l{oprfifir l-oH Eru, hHu [leH Hap yAr4pAaH<br />

[anfinurap xun AaBX (yrtaapg xyHHyrilfiH Hyrarr qeMpeH opx) roBHop<br />

600 opvurrr nu (290-eeg xv) rasap sBaa,q CaHuuynoyq3br yynaHA<br />

xypr{3o"1e rocaH 6afiAar. 3He MoAoor vHAoc 6onroH Aggpx l-lsnnuqsu<br />

yynbrH 6ailprunnurr roAopxofinox apraqranaap roor-looflbon AypAaH 6yfi<br />

yyn Hb "Heuerr yyflaac ayyH l4frru, opreper Aaryy 60 opquM KM cyHacaH<br />

3.y-brH 1020, x.o.-nilH 43034r-4 opulAor, Caepee yyn"20 6ononrofi.<br />

3. 4Noewaub yyn. XyxHyrr,rilH ronnfi ryfi xoxMbrH nyygenuglrrin<br />

ryyxoHA ux xon6orgox on yynbr aHX,qypAcaH cypaanNuftn MoAos aro<br />

99 oHsr XaHu yncaac XyHHyrnfiH ocporAoBroncoHrofi xon6orgoH rapAar.<br />

"l-yHcyr-ru Ao Cuxe rofiprooc rapq xaryy HyMaap 30BcornocoH<br />

xapBaaq.qbrH gaanaanrafr 9xoeuaHu yynbrH AoproA HorAcoH r{ sMap q<br />

on3 oncoHryfi" 21 Tex AypAcaH 6aigraac raAHa Aoop eryynmH llJauqro<br />

'@<br />

3Hr14moneAilR" r.9 M,, 1966.c.406.<br />

r8[Jargap [lJ. "Mouronutu rasap ayilu uepuilH roav rons 6u,rur" V5., 1978.r.40.<br />

'sTacxurH B.C. "Marepranst no ncropufi CroxHy" /flo xuraficxurr,r r4cro,lHuxarur/ Burn 1-<br />

2, M., 1968 1973.c.11.151.<br />

2olJJargap UJ. "Morronurs rasap syrix uepufrx roev ronu 6H,lHr" Y6.,1978.r.44.<br />

2'TacKnH B.C. "Marepraanur no ucroprft CroHHy" /llo KqralZcKh[,t ucroqxnxau/ Burn<br />

1-2. M , 1968-1973.c.1.163.<br />

r99


ulanrafi yfin axnnnaraar roAopxoil 6onrocoH Mo.qoo 6uri. [JJaHqn 9sH<br />

Hap are 90 oHn rypBaH qurnoneop Xyunyr AoBroncHbrf Aoop HoroHT<br />

eryyncoH. l-se,r XaHu yncbrH cyApbrH 94a Oynreep 6on "EpoHxmfr<br />

xqHar.{ilfiH qepsr 9xyfrell3t4H xypcoH q xsnrefr q raapanAcaHryfi ryn<br />

erea. Terwerq XyHHy Hap nx xaHXilH 6a [1u Ilnaar XaHu-NfiH qeprufrr<br />

Mo[xryvlloxttil,n tynp 3 ryvteH qepsrrefireop hnroocoHA re,qHufir<br />

l-lannuqsu yynbrH AoproA ryfiqeN, eceH epep rynan,qaa"<strong>22</strong> rgcaH<br />

MoAooHooc ra,qHa XaHu 6a evHoq XyHHyreec 73,89,90 oHA yMapA<br />

Xynnyr goeroncoH MoAooHA AypAargar. TepvneH xoxMbn-r Ta6ra.ififr Fl<br />

Befi ync HupyHurr gailncaH ryxail onoH MoAooHIi yr yynbrr eryvncoH<br />

daitpar. Tyxafin6an 391, 438, 449 oHut Hupynurr 3anxaax AooronrooH,q<br />

yr yynbrr,qypg4ar ax23,<br />

OAoo 9xoeuaHu yynbrH Hop, xaaHa 6afiAar ranaapx<br />

cyAnaaqfqbrH caHanbrf coHr,rpxre. 9eHu LlNyuMnHb A39p erYYncoH<br />

MoAOOHA rapcaH 9xyfiqsrH 6a L|xoeuaHb Hb Har Hop rox<br />

rafin6apnacHurr ManqaxilH ou rarcaH 6afrgar2a. MeH rep6sep Typerufiu<br />

ryyxoHA rapAar Llsyuqail yynbrr XaHu-nfiH yerailH Llxoe-rrfiH TaHrrfin<br />

yenfiH ranur rox ysceH 6ail4ar25. HepriH coproocoH ranilr Hb rex O.Xupr, B.ToruceH, XaHu XynllHu, HeHu LlxyHMRHb,<br />

ManRexilH Hap yaxee26. SafipLurnurH xyBbA Tonaceu XaHrafiH HypyyHbr<br />

uer canbap rox, xapfiH Xaus XynuHs l-agan HypyyHA OaMcnaap<br />

roTToocoH 6on 9eHu 9x


Llxoeuranu yyn Hb {eoxuqanuLaHufr qaaua fra(rtcau ryyx3H<br />

MoAoo 6onou HupyHurr gaftncaH Ta6ra,rilr;H Bsri yncr,tir qeprr,rtiH aa*,t<br />

3eprfifrr yH.qocnoH t-lxoe, 9xyftqsxu, ulyrafi, [eyuqaft rox HoplxcoH<br />

oHoxyy yyn Hb l4x Sorg 6yc xapuH Apq 6org yyn rscoH caHanbrr<br />

,qoBuyynx 1ailaa.<br />

flgepx caHanyy,qbrr ufiH eryyncHufi eqscr 6uAaufi oHo MorqnnoH<br />

rooqooncHoop 6on HyygenvpufiH ryVXoHn rap.qar fiHsxaHuuaHb yyn<br />

Hb ,tx3HX epgerr/lrAnfiH 6uqceHqneH XasrafrH Hypyy 6yc xapuH flyngroes<br />

ailurnila Hyrarr oprxr4x fisnrepxaHrafi, lOily ron Hb Osrrfiu 6a Tyyn<br />

ron 6yc xaprH eArse O[aHerosu afiuruiln Hyrarr opr.ut4x HoroH rorra xyypafi<br />

cafrp, 9xuqsofi ron Hu Csnenrs 6yc xapnu OHruilH ron 6afix 6onox<br />

loM.<br />

PE3NME<br />

G.EATCYPAH<br />

B uacronqeil crarue aBTopoM cAetaHa nonbtrKa ycraHoBr4Tb<br />

MecropacnonoxeHue HeKoropbrx reorpa$uvecKux HagsaHHil,<br />

cBq3aHHbrx co rcropnefi Xyxxy. llonusyncu MeroAaMn Ncropnvecrofi<br />

reorpa$mr fi AaBae ilcrophorpa$nvecxufi aHantas aBrop BbrABr4Hyn<br />

HeKOTOpbre HOBble npe,qnoxeHilff no il3yqaeMoMy Bonpocy.<br />

20t


<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCI ENTARI UM<br />

MONGOLI<br />

[Ilwt''tx<br />

<strong>Fasc</strong>.20<br />

O.6ATCAHXAH<br />

fl noHbt 3pReMTgH OyTAKh Xl4pOtUH AEyrAHH<br />

EI4 I{ C3H "A.AO TCOM bI H EYPAATTANAAP MOH rOfl APAbI H<br />

HAMbtH yycnhtirnAXilH HFTTflAH y3c3H Hb,,<br />

ETYYNNTIiHTYXAH<br />

SHexyy oryynon Hu lnner Asia cerryynuilu 2000 oHur xoeipgyraapr<br />

aHrnn xonoop Hrilrnerpxee. 24 xyy pauail.<br />

MoHronurn ryyxoHA Top 6yp aurlrnar.qaaryfi nsN rlpcoH, 1928 or-rg<br />

xoBnorAcoH "MAXH-srH ryyxeHA xonOorpon 6yxrafi eyfinyyA" HoMbtH Aorop<br />

6yi MoHronbtH yHAocHt4fi apgvuncaH xyBbcranbtH yArpAarqAbtH Her<br />

[aHcpau6u nerufru,QorcovurH AypAarrarbtr aHXaapanrafr ea,qnan<br />

lxr/Hxilnx, MAH yycv 6afiiyynargcaH acyyAltbtr ryyxoH 6o4urofiroop aav<br />

ysexnfi r opon,qcoH 6ailHa.<br />

3oxilor.1ilfiH ToMAornocoHvneu [.,QorcoMbtH Ayp.qarrafl Hb H3toH ye<br />

xyBbcranbrH ecepryyrufiH 6yrsen xoMooH yryficrergax 6aficas 6oroog<br />

MoHronurH uuHe yenrlH ryyxnfiu, ryyHrafi Aorop MoHronurn rycraap<br />

rorrHonbrH renoo yngscHr,rfi ox opoHriAbtH reuqnrfir hnrroH xapyyncaH<br />

op,qoM [ul,4Hxr4flTseHrfi yne qeHerefi soxhon nax apraryfi MeH roM. fi.florcorr,t<br />

aerafi eepufiu 6raeep MouronurH yHgecHrai apA\luncaH xyBbcranbtr<br />

caHaaL{naT\r teguilryil ugeexreil 3oxr4oH 6ariryynar".rpbtH HOr 6aricaH ryn<br />

ryyxoH yfin ragnurr 6opnr 6afiAanA Hrafrqyynsn bilqhx yflAOocJH xopor<br />

6yil saa.3usxyy pypgarran 6rvnrgex yeg MouronbtH VHAocHr4il apgvrncaH<br />

xeAenteeHhir oHqonx xen6en XypeeHrrri 6ynrr,rilr aHXflaH 3oxroH<br />

6ailryyncaH C.[aHean, O.ffexpee, [.fforcona, M.!yrapxas, !. Cyx6aarap<br />

Hapaac .!.fiorcov, M.flyrapxae xo6p n ynAoaA 6aficaH xoper.<br />

lrlfin,teec !.[orcorr,t, M,fiyrapxae uap 6on 20-t:op oHbt cyv;r 6onox<br />

yeg 1921 oHur MoHronblH yHA3cHr/fr apgvnncaH xyBbctar, ffnaHryna<br />

XypeeHrfi 5ynruilu yymfi xerxiln, Mouron ApgsrH Havr 6afrryynarAcaH<br />

ryyxoH yfin nequrr cafiH rraegex LleeH xvMyyculilH rooHg opN 6afra.<br />

202


XypeoHrfi 6ynrrfir caHaaqnanl, MAH-urn aHXHbl Aapra, byx qeprirriH<br />

xaHXrlH C.,QaHoaHrurIH ryyxeH porufir ryyx Snunorr opxfirgyyax,<br />

6ygrepyynex, ynMaap 6yypyynax FBAan onoH xfifl vpt3nxi4nmH 6er€oA<br />

xaMTpaH 3vrrorq, aHA Hoxep .Q.fiorcouurH AypAarran Hu ryyr-rufr<br />

MoHronurn yngecHuri apAqilrcaH xo.qenreeHg opyyflcaH xyBb HoMpufir<br />

6ognrofiroop rogpyyraxaA qyxan ox cypBanx 6onox nu.<br />

1924 onA C.laHsaH MAH-siH 3-p rax xypnbtr Aapranx 6afixag nu<br />

"xyBbcranbrH ocapryv" 6onroH L{aa[J xapyyncaH ryn on napnaac xofiu.r<br />

AepeBXoH xunuilu Aapaa 6nvurgcsn !.!orcorraulH Aypparran Hb ryyx14fiH<br />

6ypeH ryfil{or MoAoonon aryynaaryil Hb raBrafi xeper. Vvup Hs 1g2B<br />

oHooc MAH, MouronbtH rep 3acar 6XK(6)H,Kon,trnrepnnfi neneeHg 6ypeH<br />

opx, MorJronA 3yyHhfr v3or Hodpxox boncoH 6rnes, [4finneec [.fiorcorv<br />

eepee C.flaHaaHrrafiH xaMcaaraH 6onx, ryyHrar7 apaac oqilxryfiH ryng<br />

rVyH14fi ranaap roeq 6onoe.l 6oArarori qeen syfin eryVnmH OaftAar.<br />

Mosronsru yHgscHrfi apAq[ncaH xeAonreeHnfi ryyxurriH qyxat ox<br />

cypBanxr4A Toollo rAox n pceH X. ul orT6anca H, ,[.Il ocon, l.fl srv r,rg Ha pbl H<br />

"MoHron apAbrH yHgacHrrZ xyBbcranbtH aHX yycox 6ai4ryynargcaH ToBr"t<br />

ryyx"(1934) HoMoH.q C.[arisaH, [.6o4oo HapbtH ranaep 6ograrofr syfinc<br />

6rveeryil, MeH ropqnoH oHO HoMbtr 3oxhorqilA Hb /loop AypAcaH Hsp<br />

6yxufi rypaaH xyH 6yc xapraH l-.HaaaauuaMxfin aarafr 6afix 6onox ranaap<br />

coHHH caHaa op.qoMToH Oyraxr on eryVnonAoo rapracaH 6afina.<br />

XypeeHrfi 6ynnafiH yymn,.Q.Cyx6aarap ene 6ynerr oncoH opcoH,<br />

roA xepxeH Sapyyx opreoHurfi oMHe xyx 6apux, Monronurn rycraap<br />

TorrHon, apA onHbt cafiH cailxHbt ronoo HorAMgn HstoH caHaa<br />

eopunrorofiroop roMl{oxoe aHgrarlncaH rr,loH Xypeexnfi 6yner, KoHcynurH<br />

6ynenefi urfinx MAH 6afiryyncaH ffBAnbtr HoneeAAonrepenryfi Hyxaqrafi<br />

6uqces Hu MouronurH Tvvx cyAraaLl, coHtlpxorv xsH 6yxeH,q connpxonrofi<br />

6oncoH 6ailua.<br />

MeH ryyHvnsH MosronsrH yrrgscHnfi opx qeneeHilfi renoo ren,tqeng<br />

6orp Xae:aHganlt6a HapbtH opolqoo xep 6aficaH, Xypsen gexu OpocurH<br />

KoHcyrbtH,qoMxnor ssprnfiH Tanaap AypAcaH xu cailx eryynon Honoog<br />

rerc uuHxrfir aryyncHbr r/nrrex 6afiua. Eac XypselrA bafican BancaHoa,<br />

lOnlrapoe HapbtH 6ypraag MoHronqyyg, MouronsrH yugecnuri epx<br />

,{enoeHufr Tonee roMqorq ox opoHritlAToi fleeg y4og Her4eH HrfinceH<br />

Snbergopx PuHqNHo, Xan,tcpaHrufiH Lleaeex HapbtH Monronutn yHAOcHHfi<br />

apAqhncaH xyabctanA opyyncaH xyBb HoMOp Oararyfi Oonoxsrr<br />

T3M,q3Tn3XO3.<br />

203


Tepeep C.!aHsau, !.5oAoo, [.florconr, O.fisHgee, [.Cyx6aarap<br />

HapbrH Tanaap xyBbcranqil,q rsceH Hep rorril'ueor x3p3rn3c3H HS 6o4Ur<br />

6artEan1 yn HufrqceH 6ailua rox Y3ox 6ailna. MunutT 6o;1oxog rsg<br />

xyBbcranqilA 6yc yngecHufi Tycraap rorrHon, opx qoneeHNfi renee<br />

roMLlorquA 6afrcaH 6onoa YY.<br />

Mosronutu yHgecHuti Tyctaap rorrHonblH Ten6o roMl-{3rq, ox opoHt{<br />

C.[aHsaH, O.[engee Hap Opoc yncaac rycnaMX 3pox33p XYpseH Aex<br />

Xaaur OpocsrH KoHcyn A.Opnoerofi 3axil.qnaap xapilnqcaH xnilrssp<br />

Topogp xapuy eroxAee "TycnarraxufiH 6ttqilr Hu Sor.qutH raurarafr 6on<br />

6u 3acnafiH ra3apraa ynaMxrnx 6onox oM" rscsH xapily erceu 6afrHa.<br />

YyHrafi garyy C.[aH3aH Hap Sorg xaauut opAoHA 6apaanxaN, 5or4 nyraa<br />

C.AaHsaH,,Q.fiorcorr,r Hap HYYp rynaH !!nsax,; rycnauixnfrH 6t't'lurr<br />

rapbrH ycor 3ypaxbtr xYccoH Tanaap coHt4pxoflroil ve4ee cenrufir<br />

ryyxr,rfiH oproflroHA opyynxo3. Hnicnen xypesurafr xo6p 6yner<br />

HorAranoo ryc rycAaa roMqen opHYVnx 6afrcaH 6oroo.q Aeop AypAcaH<br />

reuqnufiH yfin axrnnaraaHbt Aapaa n 3eanenr Opocooc rycnaMX opgx<br />

acyygan xoHAerAex 6oncoH ryxafi eryync3H Hb Ht,tticnsn XypeeHg<br />

1910-aaA oHbr cyvnlr, 2}-uopoHbt ox33p 6yr7 6oncoH XypseHuft 6ynsr<br />

KoucynsrH 6yner, HodgutH 6yner uu 3eanont Opoct tH HonoeH Aop<br />

yyccoH 6ynryy,q 6yc MoHronstn 6ue AaacaH 6afiAan, yugecHNfi spx<br />

qenoeHilil reneo ren,tqnnir YpronxnYvnolLlrA eopcpnfrH epxueen,<br />

yngecHnft yaen 6ognoopoo Hor.q3H rapq hpcoH 6onoxutr orYYnxso<br />

xeMooH yseN 6afiHa.<br />

1920 onur 1-p capg XypeeHuil 6yner, Koucynuttt 6ynsr xodp<br />

HorAcoH 6aftx 6onox ryxafi bnvcsu Mosronstu epperr,trgNfiH caHanblr<br />

FnoHur spAeMrsH Oyraxn HnqaaraaA xodp 6yner xaurapv yfin<br />

axunnaraa sByynx 6aftcaH ryxai gypgNes. Xapuu MAH-utH yycv<br />

6ailryynarpcaH qarxyraqaaHbt raflaap eryynoxAoo MAH 1920 oHut 6-p<br />

capbrH 25 -up,6ariryynar4caH r3coH MoA33 MoHron 3x cypBaflxilg 6apar<br />

6ailxryil ryxail eryyneol 1946 ot-tg 3pxyyg xoBnorAcoFl KyHrypoe,<br />

CopoxoarxoB HapblH "Aparcxan peBonrcquff" HoMoHAoo aHx MAH yycv<br />

6afiryynargcaH e,qpnfir Aoap AypAcaHaap 6il'tceH x3Mooxoo.<br />

MAH 1920 ouut 6 caputH 25-nn 6afiryynar4can ryxafi MoA3or<br />

op.qoMroH Oyraxr ,Q.,QorcorrauH AypAarran, 1934 oHl xsBn3TAcoH<br />

X.t{ofi6ancau, ,[.flocon, l-.,Qerr,tug HapbtH Monron apAblH yHgacHnfi<br />

xyBbcranbtH aHX vyctl 6ahryynargcaH roBtl ryyx, CopoKoBt4KoBblH<br />

HoMyyAbrr xapbl{yynaH xFHaH Y3334, 1934 oust X.VoiloancaH HapblH<br />

ToBq ryyx, CoporoauxoBblH HapblH HoMoHA 3HO Tanaap orYYnc3H<br />

204


3vilncilftr xynooH aBax 6onovxryrl xoMooH y3xoo. Oepeop xsn6er N4AH<br />

1920 oHst 6 capsru 25-up6ailryynar,qcaH xcM3gxr4fir Horflox 6apur,rr<br />

onAoor\/il xoMOoH v3coH oafiHa. Vr eryynnnfir soxuorq roposp MAI-i<br />

vycq 6aftryynarAcaH yfin nBq 4 ye uarraii 6atZx 6onox ranaap eepfiiZH<br />

caHanbrr AeBt!yvnoH raBbcaH 6afiHa. YyHg:<br />

'1. XypseHnff 6yner 6a KoHcynurH Oynrufiu yycq, HOTAmH ye-1919 oHbloLloc<br />

2. MoHron apAbrH HaM xoMoox Hopr/fir xvnoox aBcaH ve<br />

3. HarrautH riluVYAt4frH raHrapar eprex ecnor<br />

4. HarvsrH Toe XopooHbr rnuyyAfiftH coHronr-1921 oHsr 3-p cap xsMs3H<br />

xyBaaraaA oHO AopBeH yeuilH gyH4 xodpurH flr roBflocoH xyraqaar<br />

Torroox 6onoux xoMc rox epAeMToH Oyrarr y3xoo.<br />

19'1 1 ouut xyBbcran Hb MoHronbrH yr"1AocH14fi aHxAyraap xyBbcran,<br />

1 921 oHur xyBbcranbrr VHAocH14fi xo6pAyraap xyebcran xoMooH Hopnox<br />

6onox oM r3c3H 3pAoMT3H OyraxurftH caHaar,qgMxr4x 6onox Oeroog<br />

Mr4Hr/il xyBbA or caHaar ynaM naBupyyflaH MoHronsrn yHAocHr4fr<br />

xyBbcrar Hb 19'1 1 oHg exenN 1921 oHg y; i,qecHuri rycraap rorrHonbrH<br />

ononroop oHAopneceH 6ailx 6onox oM rocoH 6oAonrofi 6afiAar rcn,t.<br />

1934 on.q xoBnerAcoH X.Llofr6ancaH, ,Q.locon, l-.Aevul HapbtH<br />

Monron apAbrH yugscHnft xyBbcranbrH aHX yvcr{ bafrryynargcaH roBrl<br />

ryyx HoMbrH Tanaap carix epgenarnnfi ner ranaac"1921 oHbt xyBbcrarlbtH<br />

raflaap yHe qeHsrefi ox cypBanx aryyncaH, nereerefrryyp OpqilH yerilH<br />

MoHronurH ryyxr,rilr ryfi eyyncan, [.Cyx6aarapbtr MarraH Ayyfi caH aHXHbt<br />

ToM byroon" 6ailcaH tocoH rqyrHonrrfir xyeaanqax 6aftHa.<br />

1921 oHur MoHrontrH yu4ecHnft apAqilncaH xyBbcranbtH<br />

yAilpAarqAbrH Her fl.fiorcoMbtH AypAarran Hu MoHron apAbtH HaMbtH<br />

yycon xorxnuiH ranaap yHe qeHarefi ox cypBanx aryynx, opr{14H yeufrH<br />

MonronurH ryyxr,rilH xyyAcbtr 6anxyynaxag oopufin xyBb HoMop<br />

opyyncaH 6yreon n,tsHrilr oHqnoH roMgor.nox 6arZHa.<br />

205


STUDIA HISTORICA<br />

INSTITUTI HISTORIAE ACADEMIAE SCIENTARIUM<br />

To-r, xxxtt,<br />

MoNGoLl<br />

* <strong>Fasc</strong>' 21<br />

6.3HXt{hMer<br />

Taieaxut Ync reprfix ilx cypryynlliln YngacreH cy'qnanblH<br />

can6apblH AeA nposeccop IlaH Msfr XyarrafrH 6ilt{ceH<br />

..3eBnenT opocooc 1917-1924 oH xYpTen lt4loxronfl n-eYYncarl<br />

Tepu;H 6ognorutr MeuroxYf" erYYnnnl4H ryxau<br />

(fifi+Sr't$4fiA#)<br />

rail6sfi xor'2ooo oH'<br />

1999 oHur 5-p capurH 2}-uaac 29-nA 6oncoH MOHron cyAnanblH<br />

opAoM ;;;ranreenrtxypang TafieaHbl ync repHfiH ux cypryynhfiH<br />

YugecreH cyAnanblH can6apurH AsA npo$eccop naH Meil Xya'3eBnonr<br />

or;;; 1'il1-pzqoH xYpron MoHrong nByyncaH ropt4ilH 6ognorutr<br />

MeurexYil" csABsOp coHt4pxonroil unrrsn raBbxss'<br />

MosronutH txt4Ho YeHfiH rYYXl4ilH or3orr3il Ye 6ytoy MoHronqyyAblH<br />

1911 onur Tyciaap rorrHonblH xegenreeHooc 1927 oa xYprsn<br />

rr,loxronvyyAlg XaaHr opoc 6onon 3OV-urr Konauylnucr HaM'<br />

KounHrepH xspxoH Henooflx, Mouron yncaA ync repmfiH FMap bopnoro<br />

xoporxYYnx 6ailcaH ranaap H3n3eH AonrspsHrYfi orYYnx' ryyxrafir<br />

a;;;;:t" cyypbrafi aBq Y33xilfiroponAcoH 6afiHa' 3oxilor'{ acyyAnbrr<br />

rypaB aHrhnaH HelAsX X3C3|T XaaHr opocooc ap MOHronA aBtl<br />

*'"i"r*yyn"3H 6o,qnoro, xodpAaxb xocorr 3oV' Korvila srepHbl Oognoro'<br />

xoca;r xaaHr opoc 6onoH 3oV-utr Llspor crpareruilH<br />

ffi;;;;"<br />

6o,qnorutH rYXafi erYYnxss'<br />

' '<br />

3Hpeei 6ug onoH 3Yfinhfir r-rypulranryilrssp MoHronblrl Lllt'{Ho YeuhH<br />

TYYXOHA xonoolAox coHt4pxonrofi rocoH 3apuM M3A33 Fapran/lrutr<br />

TYYBopngH aBq rYYX\rAHilH aHxaapanA ronhnyynaxblr 3opbcoH 6onHo'<br />

Hergyrsep x3c3rr OpocutH Heneoreop MoHronblH ync rep' 3AHfiH<br />

3acarr rapcaH eepqnenrnfir roAopxoft roo 6apilMraap AypAXog'<br />

iv*ufnoun, Opoc ync XIX syyHaac exnoH MosronA 3At4fiH sacar'<br />

xy.qanAaa uprn*uu xnfrx conutpxonrofi 6aitr' 1860 ong Ap trloHronutx<br />

;ffi-..,[; XypesHg opocutH aHXHbl xyAanAaa apLinxaaHbl KoMnaHH<br />

206


6afi ryynargcaH. TyyuvneH Xoa4, Vnracraiig eopuirir leneerrsrqlr';H<br />

ra3paa 6ariryyncHaap Ap Moriion.q opocbtH xygangaa apfinxaa<br />

xorxilxe,q ilxsox3H Tyc .q6xsM viiyvnxso. XIX :yyriur olicaoc Opocu;n<br />

xygangaaHbr opronr ynoMx HoMGTAffiH 6eroog 1Bii1 orlg xygaJrAaaHbt<br />

opronr 218,167 6afrcan 6on 1385 ong 1,700,000 py6ns, 1900 orrg<br />

16,900,000 py6nb 6onx eceH Hilfir got{r4H xunuffrr xytaqaaHfl 80 AaxraH<br />

occoH 6afrHa (r.463). OpocsrH arrHbt KoMnaHH 1900 osn 300 ryr* py6nnfiH<br />

xepeHro opyynanr xNfiH ap MoHronA anrHbr xafiryyn xhficsH 6onoaq<br />

xunuilu Aapaa roxsA aMxr4flr ononryfr AaMnyyptro3. Tyc ayyuur oxHhft<br />

apBaH xnng Ap MoHTonA 6ailraa Opocurn ToMooxoH xovnaunfr<br />

apuflxaaHbr AyHAax opronr Hu 50 ryv py6nu, AyHA, xrdxkrr rounaxufrx<br />

xo6p ryrr.r py6ns Oafixsa. Xegnfireep Opocurx aprnxaa xygangaa Ap<br />

MoHrorA xypAaH xeTxux 5ahcau q onoH xiln MoHron4 HoripxcoH<br />

XnragsrH xyAan.qaa soHxfincoH xoBoop 6ailnaa. Xnraguru aHXHbt<br />

aphnxaaHbr KoMnaHil nu Ap uoHrong 6afrryynargaag xoep 3yyH xilr<br />

6onxes. Opoc ync Ap nouronooc Man 6onoH xoHt4Hbt Hooc t4x<br />

xoMxeoroop oKcnoprnocoH Lt oHa us Ap vonronblH xyAanAaa ap[nxaaHg<br />

FMap Lf aunrryi 6ainaa. OpocurH raannilu rooqooroop 1891-1908<br />

oHyyAaA Opoc ync Ap wourong oKcnoprnox Hb 3eBXoH ZZo/o-uap<br />

HoM3rAcoH 6a xapun Ap voHronooc xr,rficeu ilMnopr Hb oHo xyraL{aaHA<br />

566%-rap HoMorAcoH 6ahna $.a6$.<br />

MaHx t-Mu ync Ap MoHronA u-trse sacrufrH bognoro xoporxyyncsH<br />

Hb MoHronqyyAbtH Aypryilqnuilr xvptox rycraap rorrHox recsu 6ogon<br />

caHaaryraM opqhMxyynmH ou. 191 1 oHur 7-p capA CafiH noen xauur<br />

yArpAnaraap XaesaHpan,t6a xyratr MoHTonbtH eau rynryygr,rfir<br />

LlyrnyynaH xypan xrfiu ryc xypnaap ryctaap rorrHox aprurr epx xafix,<br />

ronoenerq.qee XaaHr opoc nyy ffByynx rycnavx ryfix ranaap xongnqeH<br />

renoenerq,qee xoilu.too FByynaxaap u:nrTgospneNse. Xl capurH oxoap<br />

Ap rraoHrong Opoc yncaac 6yy, soBcoT, cyMbr r4pvyncoH q eep sMap<br />

oponAnoro xufi csHryfi . Xl I capg Ap MoHron Hb MaHX aMOaH, ryLunaegrft r<br />

xeeH ffByynaaA rycraap roTTHonoo 3apnacHbt Aapaelri rap Opoc ync can<br />

xeAlloH xopoDxyynox axiln,qaa opoH ta,qaaA xapfiflqaaraap 6esNrHg<br />

AapaMr y3vynoH Ap ruoHronurr XsraAaA opryynx orexnfir orrxoH Lt<br />

3eBuloepexryfr 6afia. YHeH,qle 19'1 1 oHul ap MoHronbtH xyBbcrafl Hb<br />

Opocsrx rycnanqaarafiraap r,.flanr 6afiryyncan 6uu xapnH ron yqtap Hb<br />

ryxafrH xun Xnragap CuHuxailrHiH xyaucran eF;Hei,;(, yncbtH AoTopx<br />

6ailpan eux eanr6apaaryfi 6ot icoHTofr uyyg xonOoor{.ifi oM. Xaaur opoc<br />

207


Hb Ap MoHronbrr eepree 3acax opxreftresp opuraH TorrHOXbtr n.qgMxr4x<br />

6afia (r.465).<br />

'1912 oHur HaMap Opoc yncurH [-agaag flaMHaac XypeeHp<br />

oxqrofr onq FByynx Ap n,touronrofr repee 6airyynaH rapbtH Vcor 3ypcaH<br />

(r.466). 3no Hs H3T ranaac Xnrag ync MoHronbrT Vn 3eBuleepox yqpaac<br />

Opoc ync Ap woHronrofi Hyyqaap repss 6afrryynax, Heree ranaac XRrag<br />

ync XypseuA cMap HereH yiln axunnaraa qByynx Ap nloHronstH BaH<br />

ryHryygrfir ypyy raraH ynMaap xsraA MoHron xoep Hergex Opoc ync<br />

AaH raHqaap oyv yryfi vnAoxooc6olroouNuncoH 6afiHa recuufi onqrofr<br />

onq xeMoeH TgMAorngcoH Hb coHr,lpxonrofr MoAo3 roM.<br />

flenxufrH I lafiH, X capurH xyBbcran 6onou AorooAbtH gailuur<br />

ynMaac Opoc yncurH MoHronA y3yynox Hefloo Hb opc Aootxr4flcoH roM.<br />

1919 oHur Xl capg SsexrHreec NpcaH Cyil [JJy Xan Ap nlonronurH eeproa<br />

sacax epxufirxyvuuryil 6onrocoH tou. 191 1 oHur XnragbtH xyBbcran Hb<br />

Opoc ync Ap voHrong Honeonox 6onorraxufir onrocolt 6orseA 1917<br />

oHp Opocr rapcaH xyBbcran Hb ypA xvpcoH 6afrgnurr rlryil 6onrocoH<br />

roM xoM33H OOpr,rfiH t3C3H eBepMell CaHaat unepxnfrnceH 6ailHa. MoH<br />

3He xocarr Ap vonrong 191 1 oHA rapcaH xyBbcTanbtH opHex boncos<br />

[JanrraaH, yp 4yHrrfiH raflaap opHe AopHbtH eppsurgr,rfrH 6yreanyygrafrr<br />

oproH aluilrnaxoS.<br />

Tyc eryynnerufiH xodp Aaxb xocorr OpocsrH xaaHr 3acrnrir rynxsH<br />

yHarax sacrilfiH spxrarZr rapraa aBcaH 3oenonr opoc yncbtH 3acrufrH<br />

ra3paac Ap n,toHrong flByynx 6aitcau 6opnorulr aBq y3xoo. 1917 oHur X<br />

capg Opocr rapcaH xyBbcranbtH v3on caHaat MoHronqyyA gen,tNNxryil<br />

6ailcHsr Hor Hnpon Hu lzlpryrcxeA Cypanllax 6ailcaH oloyrHyyAaa 6yrgrfir<br />

Hb ox Hyrarraa opryvngH TarcaH araag 3OV-btT aHXnaH xyno3H aBcaH<br />

xyu 6on X.Llofi6ancaH xoMooH Hopnoxoo ft.a7$. Tepeep L{aau Hb<br />

MoHroflbrH uyyq 6ynryyA xopxoH HorAceH, nruap yrin axilnnaraa flByynx<br />

6ailcau ranaap Maur Aonropeuryfi eryyneeg l(ovuHrepHbt firronr<br />

Tonoonorq PhH.ieHo MoHronA nuap yfin axuflflaraa fiByynx 6aficHurr,<br />

ryyHrilr ocopryvl{cal{ xyMyyc xopxoH xonMorAoH, aMb Hacaa anAax<br />

6ailcan xnfirse4 ep Hs Ap MoHroflbrH apA ryMoH 3OV-srH 6ognorsrr<br />

offipryyl{oH 6ocnoro raprax 6ailcaH ypaatail roo4 yyHll 19<strong>22</strong> oug CaN<br />

naMbrH yAupAcaH 6ocnorsrr,qypAxoo. XaasaHgau6a xyrarr 1924 onur<br />

Y capurH 20-Hp Hac 6apcHur Aapaa MAH 6HMAV-srr eapnatr ryHxarnax,<br />

lzlx xvpen Sacrurtu rasap 6ailryynaH Xl capbtH 26-Hg 3OV-btH yHAcoH<br />

208


xyynt/1ilr xyyn6apnacaH MoHron yHACsH xyvnufir oaranx


6afinraxutr xyccoH Hb oopcgrafiH epx aurnfiH rycblH rynp 6afinaa. Xaaur<br />

opoc 6onoH 3oenenr opocblH xyBbA Ap rrloHronutH xaurufiH aulurrail<br />

ran Hb Opoc yncutn aroynryfi 6afi4ang 6ar.,tbafi 6onox mu. MoHrong<br />

qByyncaH repuffH 6o4noro,q Xaanr opoc 6onoH 3OV-urH 3act uiH ra:ap<br />

r-ru 6ypr,ragyyAbtr aurrnaN 6aficau. Sypuagyyg MoHrofl yrcaarHbl HorsH<br />

xSc3r Tyn uauHH, aMb,qpanblH x3B Maffr, TYYX, saHUUn' ynaMxnan<br />

aAHnxaH, xon ffpra Hs oilponqoo ryfl opoc, xaflx MoHTonblH xoopoH.q<br />

xapilnqaxaA 6epxuesnreil 6ailcau opou satir Hoxex eroxeec lagHa<br />

6ypraapyyg opocbtH co6ng HoBr3pcoH, opocoop cailH npugar yL{t/p roA<br />

xavrnilu roxt4poMxrotT, urrenreil AyHAblH 3yy\inalq 6atlcau oM rge,q<br />

XaaHr opocooc 1 91 2-1 91 3 oHg XypeeHA ffByytlcaH rYtllMon Kopocroeeq:<br />

"Xepees 6ypraap xYH rycnaaryfi 6on 6u nrraap q axhn xeprufrr byreex<br />

vagaxryfi 6afix 6ailnaa rox xsncHufir 3u rarxoo (r'484) Xanx<br />

MoHronqyy,q.r 1928 oHsr yecr Ap MoHronbtH ropufiu LuurTAaepufrr raplarq<br />

Hu 6ypraag xyH 6ailcaH roqrsspor xoM33x33.<br />

3oxuorq eryyn3ngso A33px xoep sacrnfiH ra3pblH nnraarafi Taflblr<br />

eryynoxAoa: 1-pr 3grafin zacruiln ran A33p XaaHr opocblH 3acrufrH rasap<br />

Mart.t uapryy 6ognoro FByynx( 6afrcan 6on 3OV-utu 3acrufiH ra3ap cyn<br />

Oopnoro flByyncaH. 3OV-urH 3acrufru la3ap L{spor crparelh, ync ropnfrn<br />

rafl AOop finyy aHXaapnaa reBnrJpYYnmH 6a aa4


Ap rr,loxron Hu Xaanr Opoc yncaac ofloH yAaa rycjlaMx xycox<br />

6aficaH 6a Orrn6purH XyeucranstH Aapaa u!4HO rorrcon 3eenonr opoc<br />

yncbl H 3acruiln ra3paac rycfl aMrr xyccoH loM. 3Oy-aac rycna MX xyccaH<br />

ron Lranrraau Hu 3OV Hb AapnarqAaac qofioenox xogenreeHurT qopurH<br />

raHq yAhpAaru toM rocoHges 6yc xaprH 3OV nu Ap uonronroft raaap<br />

Hyrrrftu xyBbA xarurrfrH ofrp annaaa HotoH rycflaMx ytyynx qa.qax<br />

ync 6ailx rocoHA HafigcaH nu. YyHsec ragHa finon fioMxnor y3yynx<br />

6aficaH CerraeHoeurH MoHron gaxu yfin axnrflaraa Rnargan xyngsx,<br />

Ap rr,toHronroil ryyxrafin Hrrr xapilnq aatah XqraA yncbtH AorooA Xy.rr,lH<br />

Aorpoo xarapaH xyrluH cyJrapq, Ap ruoHronurH Tanaap rgeexrefi 6og.rroro<br />

ffByylx vapaxryfi 6oncon yeg 3OY Hu Ap r',loHrong boAuroft Honesnx<br />

qaAax xyvr,rH 6oncoH orv. 3so Hu ,{ 191 T-1924 oHbt xoopoH4ox Monron<br />

OpocurH xaphnqaaHbr 6afignaac xaparAAar. 3OV su '1928 oHA MAXH<br />

Yll l4x xypan gssp 6apyyHraH 6yr qoxrrAcoHbt Aapaa n 6afip cyypva<br />

6ypen baranraaxyynx aBCaH xo1nil v ryxafiH r7eA rByynx bafrcaH<br />

6ogloro Hb Ap MoHronbr AoMXt4x 6ognorutn yHAoc r-rs boncou rrcna<br />

xoMeoH 3oxnorq eqcufiH AvrHonroo xufixoe (r.485).<br />

3oxuorq opoc, MOHron, aHrnil , xFTaA xon Aoop xoBnorgcoH<br />

Marepilanbr auIrnacaH Hb opAoM t]lt4HxfinTooHnfr euexyy byreenufir<br />

ynaM yHe qeHerefi 6onrox 5ailraatapuilryh en byreen Hb MoHronblH<br />

urrre yeufiH ryVXhfiH cyAarraaHA qyxan xopornorA3xyyH 6onox,<br />

xFTaAbtH ryyxqAooc AypAcaH yenfiH cy,qanraaHbt ranaap [ut4Ho MgAoo,<br />

coHr4pxonroil canaar aryyncHaapaa opAoM LL.triHxt4flrooHNil aL{<br />

xon6orgonrofi bonxeo.<br />

2tl


2t2<br />

3oxHorqufiHlapracaHl}gl-lg24oHXYpTsnopocyncaac<br />

rraonronrofi xrailceH apilnxaaHbl xYcHorrilRl xaBcapraB'<br />

Opoc yncaac MoHronrofr xuftces xyAangaa (1 891 -1 924)<br />

OH<br />

(Merrenrafi xarxrfir py6nraap rooqcoH 6onxo)<br />

Ap MoHron,q raPracaB<br />

akcnooTblH x3MX33<br />

Ap MoHronooc<br />

opyyncaH IMnop'rblH<br />

X3Mre3<br />

EpoHxui xeuxae<br />

1 891 -1 893 1.585,000 12.930,000 14.b15,UUU<br />

1900 967,000 15,032,000 IC.YYY.UUU<br />

1905<br />

8.464,000 lu, l.+u,uuu<br />

-1,676,000<br />

1 906 4.550,000 4.550,000 9.100,000<br />

1 907 4.500,000 5.000,000 9.500,000<br />

1 908 3,700,000 5.700,000 9.400,000<br />

1909 2.500,000 8,000,000 10.500.000<br />

191 1 I .441.000 10,303,000 11.744.000<br />

1913 2.689.000 8,403,000 1'1,092,000<br />

1514 4.484,000 8,427,000 12,91 1,000<br />

1915 2,429,000 11,461,000 lJ-QYY.!!9-<br />

19<strong>22</strong> 81,000 763,000 |<br />

1144.UUU<br />

1923 346,000 418 000 i b4.UUU<br />

1924 1.761,000<br />

1 97C 000 3.731.000<br />

"MoHrofl yHAocroH xrfirssp xoptu YHAocrHyygurfiH<br />

xapunqaa" xoM33x<br />

opAoM trHHXilnrssHu fi qyepanutH 46 1 -486-.p ran'<br />

3o*roru lla u Mefi Xya "Opoc yncaac 19 17 - 1 924 oxg MoHrong f Byyfl caH<br />

repuftH 6opnorutr naeLuroxyil"' Taft6oil xor' 2000 oHut 2-p cap'<br />

ffi fi Rffi € E JA Rffi *K+A+T[*TR'<br />

mxa "ffiffi+ffiFj*&ffi+x#" . ftJhffi"


STUDtA $-.ilSTORtCA<br />

INSTITUTI HISTON!AE ACADEMIAE SCIEI,JTARIUM<br />

MONGOLI<br />

<strong>Tomus</strong> <strong>XXXIII</strong><br />

hnsc /'<br />

6apNnar<br />

Y,fi3n13PMAA<br />

il xl4E3yHRAMEA XyTArTbtH )KAHLi XAflCAHA XOnECITROX<br />

XOEP EAPI4MT<br />

Xanx Mosrong Xr,l6syHAaMOa xyrarrbtH B ygaarrafiH gypufir<br />

roApyynaH 3ancHbt exHnft xo6p Hs MoHron xyn 6afican 6unse.<br />

, 1723 ou,q XanxsrH uapbtH LUa[JHbt ropryyH Ou4ep rerssn 3ana6asap<br />

Hac 6apcHur Aapaa ryyHr,ril xofig pypr,rilr xopxoH, xaaHaac roApyyrax<br />

Tanaap 1araryit 3epqHn roMqon ffBarAXoo. Mauxnilx Hafipanr roe xaaH<br />

yr xopor qBAanA HXoA aHXaapan eeprfiH xyproH eSy [oH4oagopxrafir_r<br />

xearyyHrilr ll Xn6synpav6a xyrarraap roApyynaxaap urfigeN, flanafi<br />

faMA Heneenx3e.<br />

I I Xr6:yHgarrl6a xyrarr llyacaHparr,r6aAoHMr,t Xorroft gur n [au.r<br />

taeHaxrilfiH oxl4Hooc repcoH xeguil q MaHX Hap ryyur,lfir MaHX ryHxoec<br />

repceH xoMeoH anAapuyynx 6aile. MaHx Hap ypar repnuilH xon6oo<br />

6yxuil HoeHur yAMaac Xanxurrt uapbtH trauftbt rspryyr.rrafir roApyyrcaH<br />

Hb qaaHaa ryH yr{r4p xon6orgon 6yxrafi baficaH Hs nnepxrfi,<br />

ll Xu6syH4am6a xyrarr Hb MaHxHrlH repufrH bopnorurr uyyg<br />

Aa ranAa rLl 6 ailr aary il uer 6ereeg fr naHty Aa ryyH ra fi a M b.qpanbt H rercren<br />

yeufir rogpyynaH cyAnax Hb r{yxafi ton,t. MaHxuftr ocapryyqceH 17S5-<br />

1758 oHsr 3oBcorr 6ocnorsru yeap ManNnfrH xaau ll Xr6syH4arra6a<br />

xyrarrbtH ax AapxaH uaAap qtaH BaH PnHvmHgopxrg AruapcaHaarafr<br />

yrcen xyfteanAax, optyyncaH ffn rynrax, EsexrHg r.{aa3ancaH Hb<br />

xyrarubtH regnfiryfi Hufir xanxvyyAbtH Aypryftqnrafir ropyynmH axoo,<br />

Tep6eep ",QepaoH ailruar xoronllooA rx ryfieesH e4vyfi,, xoMogH<br />

Hyrarraa 6yqax HpcH3op Xanx ga>lu MaHxrfiH scpor roML{nufiH oroyH<br />

caHaaHbl ygr4pAarq 6onxoe. MaHxrilH xaaH ilxog caHgapv, Oeep<br />

MoHronurH XasNaa x!Tot-'r btr "3aBcpaa xongnl.lo]r( 3oTcoo', rocoH<br />

213


.qaanraBap eru, llXil63yHAaMOa xyrarrbrH 3yr ilnloocoH 1ailna. L]uHreN<br />

ryyHnfir xaryy xopr/oHA opyynaH 3eBcorr 6ocnorurH yfrn noqaac<br />

rycraapnax, yganryil rop Hac 6apcaH 6aftna.<br />

I I Xil6syH4ana6a xyrarr xspxoH Hac 6apcaH ryxafi ryyxeH cypBanx<br />

6onoH cy,qanraaHbr 3oxr,loryygaA xapilJ-rqaH ap1unrr.,fi , aopyyrefi<br />

roM.qorngcoH 6ailHa. Xana6agopxnfiH "6onop ronb"-A rycraft xyH<br />

FByynx, "Oproeuuri ra3apr xopr oM erq GncaH" )i3MooH r.r.ryyg 3aax<br />

eryynmH 1ailpar. XaprH "5HMAY-utt-tryyx" 3oxuonA "MaHN Hap XanxsrH<br />

ll EorAurr xopnox aflcaH" [1 .r.151] recsH 6on Oeep MorrronbtH cygnaaq<br />

CoAOnner "1757 or-rur eyH XypeeHg xanABapr 6opoo qoqor AsflrspooA<br />

xodppyraap gyprfiu Xu6syHpau6a xyrarr HOpBOr.qox, onoH raraap<br />

oMHoH 3accaH v ryc 6oncou yryt7, naon xunufiH xexoo capbrH xopr4H<br />

AonooHoo ryl{rrH AepeBrefiAee raanar rercq3o" 12.t.421-4231 xswssH<br />

ryyHufir qoqor eBLrHoep oog OoncoH rox V3coH axoo.<br />

YupecHrfi reB apxfiBr XrOsyHgan,t6a xyrarrurn Hac 6apcanrali<br />

xon6orgon 6yxufi xoep 6apuMr xaAranarAax 6auua. TvVxR<br />

"Xra6syHgauba xyrarrsrH r3poocnocoH VroHA, oAoo xr,r.uilr yryfi ryn<br />

roHor xvHA oBqNHA gafipangax


Cyn4:ngopxr Hap Aor{xp fona6ogopx


Fapuur JYe2<br />

Xaxxrs eax s$y Cax, xyyauiH ryH fiun napaac tlspru,rin<br />

ryxafix xsprrfir runfrrrex ryH 3pxsnc3n cafr4a61 sprecoH<br />

6n anr<br />

1757 on<br />

XaHNNH ear.r s$y Cau,xyyevtilH ryH lraH HapurHl 6nvur<br />

l-leprrrIH ryxafrx xeprufir u.trfirrex ra3apr epreB.<br />

MaHafi ra3paac ailnrracaH Hs, Xra6eyHpau6a xyrarlbtH xaHq<br />

xancaH flBAnbtT coHcroH ainrrax yvr,rp,<br />

Xu6syHgau6a xyrarrurH uaHsyg6a CyHgeagopN HapbtH oprecoH<br />

fiBAan,q, Teurepufiu rerrecsufi xopt4H xoiippyraap oH apBaH xoep capurH<br />

xopr4H 3ypraaHbt ruoHe XyranbtH eBqnH taHor xyH,qoplj xop14HAonooHbt<br />

tyynail qan2 xaHv xaflxoo.<br />

Xyrarruru r3psgconx afinrracaH yrorlA,<br />

Xr6syHgari,r6a nau 6N [JJrasyH OsHilfr eapnuruilr xr,lnoox raxha<br />

xHn33C Haatu xopr,4H ecoH xhn 60nron xo6p yerarTH SsHuri xyHg xuurrfir<br />

xYn33x ypbA naMbtH ult4p33HA cyyB.<br />

Opoo xur-uur yryrl ryn roHor xyHA oB(tr4H ToxhonAox vrunil qar<br />

roo 6oncos ryn Sorg SseHg uap xaAar nor, Mopb ecnilr 6aprxaac<br />

ra,qHa,<br />

l-arqxyy Xra6:yngarrl6a 6u nan,t xyMyH ryn 6org OsHhrl rVMoH<br />

ensrfr nreHx 60noxsil-r ryr ilnvy x3A3H Xfin HoM yHr.xHX e,ail,cyrafrx3M33H<br />

caHacaH 6enree.<br />

CaHarr,1capryil atan 3yypaM rafinxyy oonNee,<br />

Xr6syHgari,t6a6u papyilAaxilH npx Eorg 3sHhfi xuturuilr xynoox<br />

6ynHur r rypBa H opAoH34 sanlnpcyr ait.<br />

Sorg 3surafi ryMoH ensnilH Tyn ypbA flaMbrH 6afiryyncau uaxfiH<br />

xypan ulaBb Hapbtr acpaH epuieeH Torrgx Fijgnbtr ryfix uu, Eorg OseH<br />

roraoHoop ronilrFlo yy rox 6uqnr Ou,lr,lN arinrra xoMooTooA xaHq<br />

xanxs3.<br />

l"yfix Hs, XyrarrurH tepoocneH ainrracan 6uvnr nor, 6apnx Luap<br />

xaAar HOt, naopu ecurir xaHXilH BaH HapbtH ra3paac ynaN4)KHnx afinrraHa<br />

lXaHxuH aaH a$y CaH, seenenrfiH ryri fluu nap -/Car-rxarigopx, Ilr,tlnungopx 6onofr<br />

zTyynail qar J05.40-07.40 L{ar 6onno, Il.T. llar roorur 6nuur/<br />

Y.N<br />

2t6


yy xoMooB. tzlfiHxyy ryn 6oon Cax 5Ng )+{fi6:yHglanr6a xyrarrslH 6apHx<br />

eceu naopnfrt ryxafrA xyprvvj-lx qaAax yryft ryn xoxLli\t xapbear<br />

XypraaHp xypryyrx 6apuxaac ragHa, Xyrarri,rr 6He:*laH.{ xaflcaH, xrlq<br />

6apux trap xa,qat Hor, uaH3yA6a CyHgeagopx HapbtH oprecoH XyrarrurH<br />

13p33cfl 3H afr nrracaH 6fi qrilfr r xaNaraap xfi 1133Hi-yrinen coHcrox afi nrraa<br />

xoMogH arTnrraxes.<br />

Mosron ync, YTA, +-M-,!, g-1, xr+-2811, g-p 6NuNr, nranx ryyn6ap<br />

6apuuraA roxnon.aco:.t sapru vrnfin Iafrn6apl<br />

-xaHq xancaH -naM HapbtH yxsxuir xyHAorreH (11,t.2411<br />

-oroq naM - ux oMq (11.r.4271<br />

-uau:yg6a - canrnfrn 6aarotan (9.r.)<br />

-AoHhp - MflH.qar ryua;lfiTaH HapbtH 6apaa 6onoo.tHfiH AaHc,<br />

Aasr xapran3arq ryuiM3n (9.r.)<br />

-ua,qapr sBax - repnix repryyH4 6apaa 6onox caig (11.r. 930)<br />

-[Jr:yH SseH - MaHx.qafrvrH yncr,tH eacarXyll-XX 3yyHbl oxsH<br />

ye xypr3n opull,tH rorruox,Qaivru ynca,q apBaH xoiip xaan<br />

6yrg xodp 3yyH epsH ral:lH xrfl cyycaH 6ereog raegyraap xaaH<br />

HafrpanrreB, xoxnM epreMxhnceH Llon llJrsyn Xyeaxgra 1723-<br />

1 736 ong xaaH ulnpsoHll cyyxs3.<br />

-raxna xhn - Haipanrronufiu 7-p ox (172g ox)<br />

-xo6p yenitn 3eax - Hafrpanr reB xaaH, Tsxrsp rarrsrq xaaH<br />

-ypbg naM - oil.qop rarooH<br />

Aurrtrnacau HoM 3oxnon<br />

" SHMAY-urH ryyx. y5.1 968<br />

o,Qexgee.fi, Manju gisun cle tacire bidhe.<br />

r 3axapos, Maxxuypro-Pyccrnfr nonnulfi cnoBapb,<br />

Canrrnerep6ypr., 1 875<br />

o Moxron ync. YTA, $-M-1,4.1, xx-281 1, g-p 6nvrr.<br />

. MoHrofl ync. YTA, S-M-1, 4-1, xu-281 1, 1-3-p 6uqnr<br />

r Haqargopx, llJ. Xanxurx ryyx. yE.,1 g63<br />

. lllapxyy, fl. Ilyecaxxaa, l-. Manx-MoHron ronu, y6., 196g<br />

. CoA6nnur. lUaulnxur rons, Xex xor., 1gg6<br />

. Cyx6aarap,O. Monron xensnfr xaps yrufrx ronu,yE., 19g7<br />

. fl.Tep6nu,ff. MoHron sypxafrx qarrooHbt 6nqnr. y6.,2001.2002<br />

. l-lsaen,fl. Monron xenxutt rafin6ap ronu. yE.,1966<br />

zt7


),<br />

n<br />

1<br />

I v<br />

4 0r,<br />

q<br />

A.<br />

ra.<br />

t<br />

,|<br />

1^.<br />

q<br />

+ l/<br />

f<br />

)<br />

r<br />

40<br />

/l<br />

,<br />

+,,<br />

r'<br />

j<br />

1<br />

4"<br />

t<br />

?'<br />

rh<br />

tL<br />

L<br />

L<br />

4<br />

,L<br />

+ ,(.,<br />

,J<br />

h,4<br />

arL4^ 44/<br />

4i, ,y<br />

Arl<br />

lt \<br />

,/ ./ t.. .<br />

'f,<br />

1<br />

v/<br />

'4, ',x<br />

t 4'.<br />

A'fr<br />

.t f 7\<br />

{ ',<br />

4t.<br />

Alt<br />

A'h<br />

t\4<br />

r! Y<br />

q' j.<br />

)<br />

+<br />

1<br />

rl<br />

J<br />

4'<br />

'rt<br />

A.<br />

A<br />

y,<br />

I<br />

A<br />

^<br />

%<br />

.t n.<br />

/t<br />

t<br />

rlc<br />

\<br />

t<br />

q<br />

T<br />

tl "'..<br />

li'<br />

IA<br />

hr'<br />

i\_<br />

I<br />

1<br />

v<br />

/T<br />

v<br />

t<br />

Q-,4-t,rr-e8//, ts7&w<br />

It?,<br />

b'<br />

t'/<br />

',<br />

0<br />

f,<br />

to.<br />

q<br />

h<br />

!'<br />

lj<br />

,T<br />

nqr<br />

\,<br />

,li<br />

+ l<br />

\_,<br />

/b!<br />

rd<br />

.i, t<br />

It<br />

I<br />

t<br />

,4,, It ,<br />

'/,<br />

(\<br />

/ft)<br />

t4<br />

t,<br />

'?<br />

")<br />

4,<br />

lv<br />

)<br />

{"<br />

"&,<br />

I<br />

//'<br />

t<br />

q<br />

1<br />

vl<br />

,4,,<br />

t' j,<br />

c<br />

,t-{<br />

fi'<br />

/t<br />

r1<br />

th<br />

,F<br />

)<br />

J,<br />

t'<br />

L<br />

I<br />

Jt<br />

/t<br />

r<br />

A<br />

;<br />

I<br />

A<br />

'A<br />

,'<br />

&<br />

218


,h<br />

)<br />

0<br />

f<br />

t:<br />

1',<br />

r\<br />

I'<br />

t;,<br />

'I<br />

nt<br />

f7<br />

t \,<br />

/,<br />

P<br />

"1<br />

-/<br />

rl<br />

6. {<br />

.rA.<br />

d<br />

/.<br />

t<br />

5<br />

,I<br />

lL<br />

't<br />

1.t<br />

h<br />

()<br />

/t ,',i\<br />

T<br />

4<br />

1,<br />

,\,,<br />

r<br />

'., tt<br />

Iu<br />

ftt/11 .<br />

vl<br />

,Q,,<br />

:4 L<br />

d'<br />

t'.' '<br />

!tJ<br />

; I<br />

b<br />

l/, ,<br />

,/l<br />

t, ,<br />

Ia\,<br />

r<br />

0<br />

/t<br />

1,\<br />

il<br />

4<br />

Ạ ,r I<br />

.i ta,<br />

N)<br />

r::<br />

4'<br />

J.<br />

U<br />

lP<br />

t't<br />

/'b<br />

I 7<br />

bg<br />

)<br />

?;<br />

1.<br />

lv<br />

I<br />

I<br />

4<br />

/t'<br />

A/r\<br />

t,<br />

0l<br />

2t9


&<br />

J q<br />

1<br />

i a<br />

z<br />

I<br />

9 .)<br />

A<br />

a<br />

A<br />

q<br />

j<br />

t-.<br />

v<br />

J<br />

)'<br />

I<br />

,/)<br />

L4<br />

d<br />

A<br />

h,<br />

<strong>22</strong>0<br />

,l<br />

I1<br />

#<br />

?,<br />

il<br />

b<br />

4<br />

j,I<br />

I<br />

A"<br />

l<br />

ll'<br />

'h<br />

a4J<br />

)<br />

4,<br />

/0<br />

,!<br />

)<br />

t<br />

f3*<br />

(, I ?<br />

t't, i<br />

1o/ 't h'e.<br />

i r il<br />

1_A fi;<br />

A,<br />

''L /<br />

furi '4 y,, iJi \<br />

t/u 1<br />

X, ,n /<br />

/)1'4<br />

lr'1',"F<br />

//\t / \


6',j trt4 6<br />

i,f1,,1.4<br />

/ 9,' I {,/fr:6<br />

<strong>22</strong>1


? \'h { t<br />

'11<br />

',{ifr' !<br />

l- (?! tt<br />

'i {tT' i<br />

1,, I t '*' 7t<br />

;'j! +,'<br />

wlf,<br />

r ,t 4<br />

U.,<br />

ift, ht<br />

#r-d<br />

1: ,l' i,<br />

,<br />

<strong>22</strong>2


ptsa.ui nlt<br />

F - utt 7/ t4t'2 8'/t, ! 'V &'t" r<br />

l,<br />

T"f<br />

{i*i:r<br />

' ,<br />

i !<br />

,L yt'<br />

rf"<br />

t;,j,<br />

L t'<br />

' u,<br />

,0'<br />

''L.y<br />

.T<br />

h<br />

tf<br />

:'A<br />

)<br />

+ f,<br />

b ,(,<br />

fl,,<br />

)<br />

n<br />

il-,<br />

L<br />

L<br />

4 tll<br />

t'<br />

h<br />

<strong>22</strong>3


tf<br />

+'<br />

,1. .,/1<br />

| {-t:.<br />

Ft'<br />

!rl, y<br />

),<br />

U<br />

T, 1'<br />

[ 'li<br />

i, i)<br />

ht<br />

ht,t<br />

il,'i<br />

ojL<br />

;'t<br />

\/-<br />

' I d,<br />

4,<br />

;,f<br />

1)<br />

A, 4'<br />

d-j<br />

lii<br />

-l ,<br />

t<br />

A. I<br />

,t lt'<br />

u,1'<br />

I /)<br />

'|j<br />

/t<br />

)<br />

,'ll<br />

f<br />

,l:,<br />

\.<br />

)'<br />

4,<br />

r,'<br />

L<br />

L,<br />

b<br />

ho<br />

I<br />

'l<br />

)<br />

7r<br />

/L<br />

\<br />

L<br />

{t<br />

' n'.<br />

4, L/<br />

I,<br />

if<br />

),<br />

!)t<br />

t'<br />

/A<br />

l''<br />

nq<br />

r'j<br />

r(<br />

I<br />

4r.<br />

,)<br />

j '.,t<br />

hA<br />

I<br />

,4<br />

1,,<br />

t)<br />

-'l<br />

L<br />

)<br />

,b Ai,)<br />

(.<br />

/1<br />

r<br />

J<br />

/L<br />

I<br />

t<br />

,q tn<br />

e<br />

j<br />

fr,<br />

l, t-<br />

':yr:t<br />

tJ I<br />

/l<br />

A<br />

,F 4<br />

Jril<br />

l,iL<br />

T:,4' "<br />

;v? ?<br />

?1fi,<br />

'Aof<br />

r{ rl /,<br />

('<br />

r ' lt<br />

i+'l;^,,4'<br />

L,ti,*<br />

1.'befi;<br />

+ PL<br />

'4.t<br />

t 4<br />

I "^ E', P.-<br />

L 1.4<br />

<strong>22</strong>4


t<br />

I<br />

J<br />

)'<br />

tr<br />

a<br />

1,<br />

ifi<br />

)<br />

/)<br />

'/r<br />

/t<br />

t,<br />

.4<br />

uh /1<br />

ft"<br />

tt<br />

{h<br />

\<br />

l,"<br />

!L<br />

'f'<br />

./lt<br />

i /1.<br />

,<br />

1.,,,<br />

.4<br />

,"1<br />

,<br />

' a)l<br />

i,lr,<br />

+3<br />

/h;<br />

)<br />

",[ n<br />

t+r<br />

,l<br />

t,<br />

q_<br />

/)<br />

11<br />

,/L<br />

?<br />

'',1,<br />

ry'<br />

4<br />

/\<br />

)r:<br />

tJ<br />

:)a<br />

n<br />

9<br />

.r!<br />

^F,<br />

(<br />

k '1'<br />

)<br />

Qt<br />

T"<br />

I<br />

q'<br />

el I<br />

fl'<br />

/5<br />

1)


'rt,"'\..<br />

',\ J,<br />

'b'4<br />

v; ft<br />

^i<br />

l<br />

/r /tfi<br />

a<br />

,'! l,<br />

1), tl<br />

L/,<br />

L4 bl<br />

.r/t t<br />

'('<br />

<strong>22</strong>6


I - ,..:-1i,,-l<br />

-,R:,jfui<br />

-,i--<br />

F?m<br />

1. Tyyr"xfrrrfreillcg .. . .. ..3<br />

2. H.Yret- rbron tmaac Xaarr opocr:;.r q:prurfrH canOapr<br />

6adryyanrrFucrFpyyA(1912-1917 ) ....S<br />

3. Hard E+ lbrr rryo 6*.+r.rfir usxsH<br />

cyAnarflra-<br />

.... ".,.1S<br />

a. CJ-a5q1 lSIlcu 3q.catr Ecnoro Aaxb qspruilnxnulii<br />

6ahpcyyp ......44<br />

5. 6J{rm.Orogrmr i*rron ync Xoag, ArrafiH xnsraapbtH<br />

onoHxrrltltlrFI}'ErlG -..<br />

........S4<br />

6. AOrrp Xrnip*m*r yrcetarHbr bypengsxyyH<br />

raprL.xq/',F[ ....... 70<br />

7. )KF+atrqfn_ lbrorun xouyygbtH rasap Hyrar e:snaunufiir<br />

Horcfltrtfr O$rlF(rtyttaxoH). ,.....8.1<br />

B. C.{om- Pfrrfa 3as banqHga HauxafixavqurH MoHronurH<br />

coernopt''EtrlbtEq .,... 86<br />

9. Il.rQdqnn- An6a 6alg1Abtx repen yer,riH HaMrap_nnryyncaH<br />

lrjau]Gr vggcrarEff agqg*rf,n 3pux3" x3MO3x ryBoA cypBanx 6n.rHrr<br />

xnfier%rilTEu.rr ... .gC<br />

10' q.uapqnopn Tarxa ypnaHxafru 3acar saxHpraaHbr 3oxHc!<br />

bairyynamrrr *yyAanA /Xylll-XX 3yyHbt sxsH/ . 1l:<br />

11. H.Xaran6aarap. lviaHx, xarD(btH Hoegsrr ypar<br />

TepnrJ. xc--6m<br />

12 5.5a-reuep 3.-*,t-,t;,ti,,,-caa-TyyxHiH aci,;,-.a.- -


13. 9nn-Opyrurx.Xerxnnr. 9rs yncbtH 3acrufiH ra3paac Tyrvrsg opHur<br />

epreeraBilHbr ra3pblrHesHxaran6apnacanHb. . . . . .. ... 123<br />

14. A.flyncar. Lluuruc xaau xrfirss4 XyarvnH oMroH . . . . 133<br />

15. l-.Msxsc. Tonyfi xaHbt aMb.qpang xonborAox 3apfiM oH qarufir<br />

roApyynaxHb... .....140<br />

16. fl.Eanp. XerurrH reennftH 6anrac Aaxb aHXHbr Manrnara<br />

cy.qanraa , . . . . 156<br />

1 7. A.SpAsHe6aarap, O.Annapg, H. Ear6ong, B. Mrnnep. XynHyrr.rfi H<br />

6ynuuaaconAcoHrarr,trarafi warail ....176<br />

18. X.l-ax6ong. XyHHy [yHxy HapbrH HoroH 3aHUnurH ryxafig . . . . 190<br />

19. E.EarcypaH. XyHHyrufiH ryyxeHg xon6orgox 3apuM rasap ycHbt<br />

Oailpu:nurHacyyAanA .....,195<br />

20. O.Earcaftxan. ffnonurop.qoMroH Oyraru Xrpouu a6yrafin 6uqces<br />

"[.[orcon,turH AypAarranaap MoHrofi apAbtH HaMbtH r1ycntafrr AaxhH<br />

HATUaH vsceH Hb " eryyrnrfiH tyxail /Uyvux(. . . . .202<br />

o,- i<br />

(21 -i6.SnxqrMer.Tafreanu Vnc roprafiH ux cypryynufin YugecrsH<br />

tfgnansrH can6apsrH geg npo$eccop laH Mefi XyarrafiH buqcoH<br />

"3esnenr Opocooc 1917-1924 oH xypron Mourong FByyncaH repnfiH<br />

6ognorurr veurrexyfi" eryynnufiH ryxafi (sfr+#rffrEfifr#) Tafi6oft<br />

xor,2000ou /Avvrttx/ ..r..., ,.,.206<br />

<strong>22</strong>. Y .fle nr sp rraaa. I I Xu6syngarraba xyra rrurH xa Hq xarcaH,q xonOorgox<br />

xodp6apurnrrr/6apumm/ ...213<br />

<strong>22</strong>8

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!