GA HÓA HỌC 11 CB 3 CỘT HK2 THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC GV SOẠN PHAN DƯ TÚ TRƯỜNG THPT PHONG ĐIỀN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa – Sinh – CN Hóa học 11 – CB 

Trường THPT Phong Điền 

Ngày 03 tháng 01 năm 2015 

Tổ Hóa - Sinh - CN 

GV soạn: Phan Dư Tú. 

---*--- 

CHƯƠNG 5: HIĐROCACBON NO 

Bài 25 – Tiết 37: ANKAN 

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 

1. Kiến thức 

Biết được : 

− Định nghĩa hiđrocacbon, hiđrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của chúng. 

− Công thức chung, đồng phân mạch cacbon, đặc điểm cấu tạo phân tử và danh pháp. 

− Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về trạng thái, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan). 

2. Kỹ năng 

− Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử rút ra được nhận xét về cấu trúc phân tử, tính chất của ankan. 

− Viết được công thức cấu tạo, gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng, mạch nhánh. 

− Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên. 

3. Định hướng năng lực cần đạt: 

3.1. Năng lực tự học. 

3.4. Năng lực hợp tác. 

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề. 

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông. 

3.3. Năng lực giao tiếp. 

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ . 

II. Trọng tâm: Đặc điểm cấu trúc phân tử của ankan, đồng phân của ankan và tên gọi tương ứng. 

III. Chuẩn bị: 

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; 

V. Tiến trình lên lớp: 

1. Kiểm tra bài cũ: 

2. Bài mới: 

Giáo viên: Phan Dư Tú Trang 1


Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung ghi bảng 

Hoạt động 1: (7ph) 

1. Nêu hệ thống các câu hỏi giúp HS khắc 

sâu KN đồng đẳng. 

- Nếu biết chất đồng đẳng đầu tiên của dãy 

ankan là CH 4 , em hãy lập công thức các chất 

đồng đăng tiếp theo. 

- Vậy CT chung của dãy đồng đẳng ankan là 

như thế nào? 

- Chỉ số n có giá trị như thế nào? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa 

học. Năng lực giải quyết vấn đề 

2. Quan sát mô hình phân tử butan và nêu 

đặc điểm cấu tạo của nó? 

Giúp HS rút ra được các nhận xét. 

GV nhấn mạnh thêm về các góc: CCC, 

CCH, HCH vào khoảng 109,5 0 . 


học. 


3. Đồng phân là gì? 

Viết công thức cấu tạo các đồng phân của 

phân tử C 4 H 10 , C 5 H 12 ? 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật 

ngữ hóa học. 

- Vận dụng khái niệm đồng đẳng để 

xây dựng dãy đồng đẳng của CH 4 (hơn, 

kém …CH 2 ) 

CH 4 , C 2 H 6 , C 3 H 8 ... 

CTTQ: C n H 2n + 2 với n ≥ 1. 

* Phân tử chỉ chứa liên kết đơn (δ) 

* Mỗi C liên kết với 4 nguyên tử khác 

→ tứ diện đều. 

* Mạch cacbon gấp khúc. 

C 4 H 10 : 

(1) CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 . 

(2) CH 3 CH(CH 3 )CH 3 . 

C 5 H 12 : 

(1)CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 

I. Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp: 

1. Dãy đồng đẳng ankan: (parafin) 

- CH 4 , C 2 H 6 , C 3 H 8 ...lập thành dãy đồng đẳng ankan. 

→ CTTQ: C n H 2n + 2 với n ≥ 1. 

- Phân tử chỉ chứa liên kết đơn (δ) 

- Mỗi C liên kết với 4 nguyên tử khác → tứ diện 

đều. 

- Mạch cacbon gấp khúc. 

- Các góc: CCC, CCH, HCH vào khoảng 109,5 0 . 

2. Đồng phân: 

CH 4 C 2 H 6 

C 3 H 8 

109,5 0 109,5 0 10 9,5 0 C 4 H 10 

C 4 H 10 

Izobutan 

butan 

* Từ C 4 H 10 bắt đầu có đồng phân về mạch cacbon. 

* Vd: C 4 H 10 có 2 đồng phân : 

(1) CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 . 

(2) CH 3 -CH(CH 3 )-CH 3 . 



(2) (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 3 . 


4. Dựa vào cách gọi tên của các ankan mạch 

thẳng và nhánh, hãy gọi tên các chất có công 

thức cấu tạo vừa viết trên? 

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa 


CH 3 

CH 3 

CH 3 CH C CH 2 CH 3 

C 2 H 5 

5. Xác Định bậc của các nguyên tử cacbon 

trong hợp chất sau: 

(3)CH 3 CH 2 CH(CH 3 )CH 3 

(4) CH 3 (CH 3 ) 2 CCH 3 . 

C 4 H 10 : 

(1) butan. 

(2) isobutan hay 2-metyl propan. 

C 5 H 12 : 

(1) pentan. 

(2) izopentan hay 2-metyl butan. 

(3) 3-metyl pentan. 

(4) neo pentan hay 2,2-dimetyl propan. 

CH 3 

1 2 3 4 5 

CH 3 

CH 3 CH C CH 2 CH 3 

C 2 H 5 

3-etyl-2,3 –đimetylpentan 

Học sinh xác Định và giáo viên kiểm 

3. Danh pháp: 

* Tên gốc ankyl (phần còn lại của ankan khi mất đi 

1H): thay an = yl. 

* Tên các ankan có nhánh : 

Quy ước: 

Soá TT Teân Teân 

− + + 

nhaùnh nhaùnh maïch 

AN 

- Chọn mạch cacbon dài và chứa nhiều nhánh nhất 

làm mạch chính. 

- Đánh số thứ tự từ phía các nguyên tử cacbon mạch 

chính gần nhánh hơn. 

- Gọi tên mạch nhánh (nhóm ankyl) theo thứ tự vần 

chữ cái cùng với số chỉ vị trí của nó, sau đó gọi tên 

ankan mạch chính. 

VD: CH 3 -CH(CH 3 )CH(CH 3 )CH 2 CH 3 :2,3-dimetyl 

pentan. 

* Một số chất có tên thông thường : 

CH 3 -CH-CH 2 -... izo... CH 3 -CH 2 -CH-... sec... 

CH 3 CH 3 

CH 3 CH 3 

CH 3 -C -CH 2 -... neo... CH 3 -C - tert... 

CH 3 CH 3 

4. Bậc cacbon: Bậc của nguyên tử cacbon trong 

hidrocacbon no là số liên kết của nó với các nguyên 

tử cacbon khác. 



1 

tra lại. 

1 

C 

C 

1 4 

1 4 

2 3 1 

1 

2 3 1 

C C C C C 

C 

C C C C C 

1 1 

1 4 

1 

2 3 1 

1 

C 

C C 

C C 

C 

C C C 

Năng lực tự học, giải quyết vấn đề. 


6. Tham khảo sách giáo khoa hãy nêu các 

tính chất vật lí cơ bản của ankan? 

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải 

quyết vấn đề. 

C 

1 

C 

* Ở điều kiện thường : 

- Từ C 1 → C 4 : thể khí. 

- Từ C 5 → C 17 : thể lỏng. 

- Các chất còn lại ở thể rắn. 

1 

* t s , t nc , khối lượng riêng d tăng theo 

chiều tăng của khối lượng phân tử 

* Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, 

tan được trong một số dung môi hữu 

cơ. 

II. Tính chất vật lí:: 

* Ở điều kiện thường : 

- Từ C 1 → C 4 : thể khí. 

- Từ C 5 → C 17 : thể lỏng. 

- Các chất còn lại ở thể rắn. 

* t s , t nc , khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của 

khối lượng phân tử (xem bảng 5.1). 

* Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được 

trong một số dung môi hữu cơ. 







---*--- 

Bài 25 – Tiết 38: ANKAN (tt) 


1. Kiến thức: Biết được : 

− Tính chất hoá học (phản ứng thế, phản ứng cháy, phản ứng tách hiđro, phản ứng crăckinh). 

− Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm và khai thác các ankan trong công nghiệp. ứng dụng của ankan. 

2. Kỹ năng 

− Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử rút ra được nhận xét về cấu trúc phân tử, tính chất của ankan. 

− Viết các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của ankan. 


− Tính thành phần phần trăm về thể tích và khối lượng ankan trong hỗn hợp khí, tính nhiệt lượng của phản ứng cháy. 





3.5. Năng lực thực hành hóa học. 


II. Trọng tâm: 

− Tính chất hoá học của ankan 

− Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm 









Hoạt động 1: vào bài (3ph) 

* Nhắc lại đặc điểm cấu tạo các ankan, từ đặc 

điểm cấu tạo hướng dẫn HS dự đoán khả năng 

tham gia phản ứng của ankan 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ 

hóa học. 

Phân tử ankan chỉ có các liên kết C–C và 

C–H đó là liên kết σ bền vững → ankan 

tương đối trơ về mặt hoá học 

Dưới tác dụng của ánh sáng xúc tác, nhiệt 

độ ankan tham gia phản ứng thế, phản ứng 

tách và phản ứng oxyhoá. 

III. Tính chất hóa học: 

1. Phản ứng thế với halogen: (Cl 2 , Br 2 , askt) 

CH 4 + Cl 2 

a s 

⎯⎯→ CH 3 Cl + HCl 

clometan (metyl clorua) 

a s 

CH 3 Cl + Cl 2 ⎯⎯→ CH 2 Cl 2 + HCl 

điclo metan (mrtylen clrrua) 


- Viết phương trình phản ứng thế Cl vào CH 4 ? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn 

đề. 

Viết ptpư: 

C 3 H 8 + Cl 2 và C 3 H 8 + Br 2 

- Thế nào là phản ứng thế? 

*Gv thông báo: Flo phản ứng mãnh liệt nên 

phân huỷ ankan thành C và HF. Iôt quá yếu 

nên không phản ứng 

- Hãy gọi tên các sản phẩm của phản ứng thế đã 

viết trên? 

- HS viết phương trình phản ứng 

Là phản ứng trong đó một hoặc nhóm 

nguyên tử trong phân tử bị thay thế bởi một 

hoặc nhóm nguyên tử khác. 

Học sinh viết và đưa ra kết luận về sản 

phẩm tạo ra sau phản ứng . 

Học sinh đọc và giáo viên bổ sung thêm. 

a s 

CH 2 Cl 2 + Cl 2 ⎯⎯→ CHCl 3 + HCl 

triclometan (clorofom) 

a s 

CHCl 3 + Cl 2 ⎯⎯→CCl 4 + HCl 

tetra clometan (cacbon tetra clorua 

- Các đồng đẳng: Từ C 3 H 8 trở đi thì Clo (nhất 

là brôm) ưu tiên thế ở trong mạch. 

Ví dụ: 

as 

CH 3 CH 2 CH 3 + Cl 2 

propan 

C 3 H 8 + Br 2 

Nhận xét: 

Giáo viên: Phan Dư Tú Trang 6 

a 

25 0 C 

CH 3 CH 2 CH 2 Cl + HCl 

1-clopropan (43%) 

CH 3 - CH - CH 3 + HCl 

Cl 

2- clopropan (57%) 

CH 3 -CH 2 CH 2 Br + HBr 

CH 3 CHBrCH 3 + HBr 

97% 

* Các đồng đẳng khác của metan cũng tham


gia phản ứng thế tương tự. 


Giáo viên hướng dẫn HS viết các phương trình 

phản ứng: 

• C 2 H 6 

• C 3 H 8 

o 

t 

⎯⎯→ 

o 

t 

⎯⎯→ 


đề. 

HS nhận xét: 

* Dưới tác dụng của nhiệt và xúc tác 

(Cr 2 O 3 , Fe, Pt … ) 

* Các ankan không những bị tách H tạo 

thành Hydrocacbon không no mà còn bị 

gãy các liên kết C – C tạo ra các phân tử 

nhỏ hơn 

* HS viết phương trình 

CH 3 CH = CHCH 3 + H 2 

* Nguyên tử H của cacbon bậc cao hơn dễ bị 

thế hơn nguyên tử H của cacbon bậc thấp. 

* Các phản ứng trên gọi là phản ứng halogen 

hóa, sản phẩm gọi là dẫn xuất halogen của 

hidrocacbon. 

2. Phản ứng tách: 

* Tách H 2 : 

0 

CH 3 -CH 3 ⎯⎯⎯⎯→ 

500 C , xt 

CH 2 =CH 2 + H 2 . 

* Các ankan mạch C trên 3C ngoài tách H 2 còn 

có thể bị bẻ gãy mạch C: 

C n H 2 n +2 

t 0 

xt 

Đk: x ≥ 2; y ≥ 0, x+ y = n 

khi x = n thì y = 0 

x = n – 1 thì y = 1 

x = n – 2 thì y = 2…. 

C xH 2 x + C y H 2y 

2 

Vd: CH 4 +CH 2 =CH 2 

t 

CH 3 -CH 2 -CH 0 C 

3 ⎯⎯→ 


- GV yêu cầu viết phương trình phản ứng đốt 

cháy CH 4 .Nhận xét tỷ lệ mol CO 2 và H 2 O sinh 

ra sau phản ứng 

- Viết phản ứng cháy tổng quát của dãy đồng 

đẳng ankan? Nêu ứng dụng của phản ứng này 

- HS viết phương trình phản ứng đốt cháy 

CH 4 và phương trình phản ứng tổng quát 

đốt cháy ankan. 

3n 

+ 1 t 

C n H 2n+2 + O 0 C 

2 ⎯⎯→ nCO 2 +(n+1)H 2 O 

2 

Được ứng dụng làm nhiên liệu. 

3. Phản ứng oxi hóa: 

* OXH hoàn toàn (cháy) : 

C n H 2n+2 + 

3n 

+ 1 

2 

O 2 

CH 3 -CH=CH 2 +H 2 

0 

t C 

⎯⎯→ nCO 2 +(n+1)H 2 O 

VD: CH 4 + 2 O 2 đủ, dư CO 2 + 2H 2 O 

nCO 2 < (n+1) H 2 O 

* Thiếu oxi, phản ứng OXH không hoàn toàn 




tạo ra nhiều sản phẩm khác như C, CO, axit 

hữu cơ... 


GV giới thiệu phương pháp điều chế ankan 

trong công nghiệp 

- Viết phản ứng điều chế metan bằng phản ứng 

của muối natri với vôi tôi xút? 

Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề. 

6. Nêu một vài ứng dụng của ankan trong đời 

sống mà em biết? 

Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề. 

Hoạt động 6: (10ph)CỦNG CỐ. 

GV khắc sâu kiến thức cho HS những nội dung sau: 

+ Phản ứng đặc trưng của ankan là phản ứng thế. 

CH 3 COONa + NaOH 

Na 2 CO 3 . 

0 

CaO, 

t C 

⎯⎯⎯⎯→ CH 4 + 

Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm . 

+ Ứng dụng quan trọng của ankan: dùng làm nguyên liệu và nhiên liệu. 

VI. Bài tập về nhà: 3, 4, 5, 6, 7 SGK trang 115 -116. 

Gợi ý bài 7: C n H 2n+2 + 3n + 1 

t 

O 2 ⎯⎯→ 

0 

nCO 2 + (n +1)H 2 O 

2 

(14n +2) (g) n mol CO 2 

3,60(g) 

5,60 = 0,25 (mol) 

22,4 

⇒ 14n + 2 n = 14n + 2 n = = 4n 

3,60 0,25 3,60 0,25 

14n + 2 = 4n.3,60 = 14,40n 0,40n = 2 n = 5 C 5 H 12 

IV. Điều chế: 

1. Trong phòng thí nghiệm: 

0 

CaO, 

t C 

CH 3 COONa+NaOH ⎯⎯⎯⎯→ CH 4 + Na 2 CO 3 . 

2. Trong công nghiệp: 

* Chưng cất phân đoạn dầu mỏ. 

* Thu từ khí thiên nhiên và khí dầu mỏ. 

V. Ứng dụng: 

- Từ C 1 đến C 20 được ứng dụng làm nhiên liệu 

- Nhiều Ankan được dùng làm dung môi và 

dầu bôi trơn máy 

- Điều chế chất sinh hàn 

- Nhờ tác dụng của nhiệt và các phản ứng oxy 

hoá không hoàn toàn HCHO, rượu metylic, 

axitaxetic …v..v… 




Tổ Hoá học 



---*--- 

Tiết 39: LUYỆN TẬP VỀ ANKAN 

(Thay bài XICLOANKAN) 


1. Kiến thức: Củng cố, hệ thống lý thuyết về: 

− Khái niệm hiđrocacbon, hiđrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của chúng. 

− Công thức chung, đồng phân mạch cacbon, đặc điểm cấu tạo phân tử và danh pháp. 



2. Kỹ năng 

− Viết được công thức cấu tạo, gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng, mạch nhánh. 

− Xác định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên. 

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 

1. Năng lực tự học 

2. Năng lực giải quyết vấn đề 

4. Năng lực tự quản lý 

5. Năng lực giao tiếp 

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 

8. Năng lực tính toán 

3. Năng lực sáng tạo 

6. Năng lực hợp tác 


− Đặc điểm cấu trúc phân tử của ankan, đồng phân của ankan và tên gọi tương ứng. 

− Viết các phương trình hóa học có chú ý đến quy luật thế và ankan. 










- Nhắc lại các khái niệm về hidrocacbon, 

hidrocacbon no, mạch hở? 

- Nêu các tính chất hóa học đặc trưng của 

Ankan? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao 

tiếp. 

- Ankan có bao nhiêu loại đồng phân? Đó là 

những loại đồng phân nào? 

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, giao 

tiếp 


Phiếu học tập 1: 

1. Viết CTCT của các ankan sau: 

1. pentan-2. 

2. 2-metylbutan. 

3. isobutan. 

4. neopentan. 

Các chất trên còn có tên gọi là gì? 

2. Viết CTCT cho các tên gọi sau : 

a. 2,3 – Đimetyl pentan 

b. 2 – Brôm – 3 – Metyl hexan 

c. 2,2,3,3 – Tetra metyl butan 

d. Iso – butan 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng 

- Đưa các thí dụ minh hoạ, phân tích để 

khắc sâu và củng cố kiến thức đã được học. 

1. CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 . 

2. CH 3 -CH(CH 3 )-CH 2 -CH 3 . 

Còn có tên gọi là isopentan. 

3. CH 3 -CH(CH 3 )-CH 3 . 

Còn có tên gọi là 2-metylpropan. 

4. CH 3 -C(CH 3 ) 2 -CH 3 . 

Còn có tên gọi là 2,2-dimetylpropan. 

a. CH 3 CH(CH 3 )CH 2 (CH 3 )CH 2 CH 3 . 

b. CH 3 -CHBr-CH 2 (CH 3 )CH 2 CH 2 CH 3 . 

c. CH 3 -C(CH 3 ) 2 -C(CH 3 ) 2 -CH 3 . 

d. CH 3 -CH(CH 3 )-CH 3 . 

I. Các kiến thức cần nắm vững: 

1. Các phản ứng chính của hidrocacbon no: 

Thế và tách. 

2. Ankan là hidrocacbon no mạch hở, CTTQ: 

C n H 2n + 2 với n ≥ 1. 

3. Ankan từ C 4 H 10 trở đi có đồng phân mạch 

cacbon. 

II. Bài tập luyện tập: 

1. Bài tập 1: 

1. CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 . 

2. CH 3 -CH(CH 3 )-CH 2 -CH 3 . 

Còn có tên gọi là isopentan. 

3. CH 3 -CH(CH 3 )-CH 3 . 

Còn có tên gọi là 2-metylpropan. 

4. CH 3 -C(CH 3 ) 2 -CH 3 . 

Còn có tên gọi là 2,2-dimetylpropan. 

2. Bài tập 2: Viết CTCT cho các tên gọi sau : 

a. 2,3 – Đimetyl pentan 

→ CH 3 CH(CH 3 )CH 2 (CH 3 )CH 2 CH 3 . 

b. 2 – Brôm – 3 – Metyl hexan 

→ CH 3 -CHBr-CH 2 (CH 3 )CH 2 CH 2 CH 3 . 

c. 2,2,3,3 – Tetra metyl butan 

→ CH 3 -C(CH 3 ) 2 -C(CH 3 ) 2 -CH 3 . 



lực giao tiếp. 

d. Iso – butan 



1. Viết PTPU của n – butan 

a. Tác dụng với clo theo tỷ lệ 1:1 

b. Đề hidro hoá 

c. Crackinh 

Năng lực giải quyết vấn đề 

2. Khi đốt ankan trong khí clo sinh ra muội đen 

và một chất khí làm đỏ giấy quì ướt, những sản 

phẩm đó là gì? Tính thể tích clo cần để đốt 

cháy hoàn toàn hh khí gồm 2 lít CH 4 và 1 lít 

C 3 H 8 ? 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia 

và tạo thành sau phản ứng. 



1. Khi cho izopentan tác dụng với Br 2 theo tỷ lệ 

mol 1:1, sản phẩm chính thu được là: 

A. 2-brompentan. 

B. 1-brompentan. 

C. 1,3-dibrompentan. 

D. 2-brom-2-metyl pentan. 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính 

toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối 

quan hệ kiến thức. 

Học sinh giải, giáo viên kiểm tra lại. 

- Cacbon và HCl 

CH 4 + 4Cl 2 → CCl 4 + 4HCl 

C 3 H 8 + 8Cl 2 → C 3 Cl 8 + 8HCl 

V clo = 4.2 + 8.1 = 16 lít 

CH 3 CH(CH 3 )CH 2 CH 3 + Br 2 → 

→ CH 3 CBr(CH 3 )CH 2 CH 3 + HBr 

(spc) 2-brom-2-metyl pentan. 

→ Br-CH 2 CH(CH 3 )CH 2 CH 3 + HBr 

(spp) 1-brom-2-metyl pentan. 

→ CH 3 CH(CH 3 )CHBr-CH 3 + HBr 


→ CH 3 CH(CH 3 )CH 2 CH 2 Br + HBr 


→ CH 3 -CH(CH 3 )-CH 3 . 


CH 4 + 4Cl 2 → CCl 4 + 4HCl 

C 3 H 8 + 8Cl 2 → C 3 Cl 8 + 8HCl 

V clo = 4.2 + 8.1 = 16 lít 

4. Bài tập 4: Theo phiếu học tập 5: 

Chọn đáp án là D. 

CH 3 CH(CH 3 )CH 2 CH 3 + Br 2 → 


→ CH 3 CBr(CH 3 )CH 2 CH 3 + HBr 

(spc) 2-brom-2-metyl pentan. 

* CTPT của Y: (C 2 H 5 ) m . 

* Trong 1 ankan thì số nguyên tử H = 2lân số 

nguyên tử H cộng 2, nên ta có 

Giáo viên: Phan Dư Tú Trang 11


5n = 2n + 2→ n = 2 

2. Ankan Y mạch cacbon không phân nhánh có 

CTDGN là C 2 H 5 . 

a. Tìm CTPT, CTCT và gọi tên Y. 

b. Viết phản ứng của Y với Cl 2 (askt) theo tỷ lệ 

mol 1:1, nêu sản phẩm chính. 

3. Đánh dấu Đ ( đúng) hoặc S ( sai) vào các ô 

trống cạnh các câu sau đây. 

a) Ankan là hiđrocacno no, mạch hở. Đ 

b) Ankan có thể bị tách hiđro thành 

anken. 

c) Crắckinh ankan thu được hỗn hợp 

các ankan. 

d) Phản ứng của clo với ankan tạo 

thành ankyl clorua thuộc loại phản 

ứng thế. 

e) Ankan có nhiều trong dầu mỏ. Đ 

Đ 

S 

Đ 

a) Đ 

b) Đ 

c) S 

d) Đ 

e) Đ 

Vậy CTPT Y là C 4 H 10 . 





Tổ Hoá học 

---*--- 


Tiết 40: LUYỆN TẬP VỀ ANKAN (tt) 

1. Kiến thức: Củng cố, hệ thống lý thuyết về: 




2. Kỹ năng: 

− Rèn luyện Kỹ năng viết các phương trình hóa học có chú ý đến quy luật thế và ankan. 

− Tính thành phần phần trăm về thể tích và khối lượng ankan trong hỗn hợp khí, tính nhiệt lượng của phản ứng cháy. 





II. Trọng tâm 




− Viết các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của ankan. 




1. Ổn Định lớp: 









01 .Đốt cháy hết 3,36 lít hh gồm metan và etan được 

4,48 lít CO 2 . Thể tích đo ở đktc. Tính %(V) của các 

khí bđầu. 

Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản 

phẩm phản ứng. 

02 .Hỗn hợp X gồm 2 ankan A, B liên tiếp nhau trong 

dãy đồng đẳng, có tỷ khối hơi so với He là 16,6 . Xác 

Định CTPT A, B và % V của chúng trong hh? 

Năng lực tính toán: tìm ra mối quan hệ và thiết lập 

mối quan hệ giữa kiến thức hóa học và phép toán. 


03. Khi 1,00 gam metan cháy toả ra 55,6 kJ. Cần bao 

nhiêu lít metan (đktc) để lượng nhiệt toả ra đủ đun 

1,00 lít nước ( D = 1,00g/cm 3 ) từ 25 0 C lên 100 0 C. Biết 

rằng muốn nâng 1,00 gam nước lên 1,0 0 C cần tiêu tốn 

4,18J và giả sử nhiệt sinh ra chỉ dùng để làm tăng nhiệt 

độ của nước. ( biết 1000J = 1kJ). 

Năng lực tính toán: tìm ra mối quan hệ và thiết lập 


Nhóm 01 

Gọi V 1 (l) và V 2 (l) lần lượt là thể tích của C 2 H 6 

và CH 4 

V 1 + V 2 = 3,36 (1). 

Theo phản ứng cháy ta có: 

2V 1 + V 2 = 4,48 (2). 

Giải (1) và (2) ta được : 

%(V) C2H4 = 1,12/3,36 = 33,3%. 

%(V) CH4 = 66,7%. 

Nhóm 02 

- Tính cho 1 gam nước: 

Nâng 1,00 gam nước lên 1,0 0 C cần tiêu 4,18J 

Vậy nâng 1,00 g nước từ 25 0 lên 100 0 tức lên 

tổng cộng 100 0 - 25 0 = 75 0 thì cần: 75,0 x 4,18 

= 314 (J) 

- Tính cho 1 lít nước. 

Nếu là 1,00 lít nước ( tức 1,00.10 3 g) thì cần: 

314 x1,00.10 3 = 314 x 10 3 (J) = 314 KJ. 

Biết 1g CH 4 khi cháy toả ra 55,6kJ 

x 314kJ 

314 

x = = 5,64 (g) . Đổi ra thể tích khí: 

55,6 

5,64 

V 

CH 4 

= x 22,4 = 7,90 (lit) 

16,0 



Gọi V 1 (l) và V 2 (l) lần lượt là thể tích 

của C 2 H 6 và CH 4 ban đầu, ta có: 

V 1 + V 2 = 3,36 (1). 

Theo phản ứng cháy ta có: 

2V 1 + V 2 = 4,48 (2). 

Giải (1) và (2) ta được : 

V 1 = 1,12 lít và V 2 = 2,24 lít. 

%(V) C2H4 = 1,12/3,36 = 33,3%. 

%(V) CH4 = 66,7%. 

2. Bài tập2: Theo phiếu học tập 3: 




Nhóm 03 

04. Đốt cháy hoàn toàn 1,44 g chất hữu cơ A thu được 

2,24 lit khí CO 2 ( đktc) và 2,16 g nước . dA/H 2 = 36 . 

a. Xác Định CTCT có thể có của A? 

b. Xác Định CTCT đúng của A? Biết rằng khi A tác 

dụng với clo ( as) với tỷ lệ mol 1/1 tạo 4 sản phẩm thế? 




05. Đốt cháy hoàn toàn 1 HC B thể tích hơi nước tạo 

thành gấp 1,2 lần thể tích CO 2 ( đo cùng đk nhiệt độ và 

áp xuất ) 

a. B thuộc loại HC nào? 

b. Xác Định CTHH của B, biết khi clo hoá B chiếu 

sáng chỉ tạo một dẫn xuất mono clo? 

c. Chất X là đồng đẳng của B có dB/X = 2,4 . Xác 

Định chất X? 


phẩm phản ứng, tìm ra mối quan hệ và thiết lập 



06 . Một chất ankan X có thành phần các n tố như sau: 

% C = 82,76 %, %H = 17,24 % ; dX/ kk = 2 . 

a. Xác Định CTCT và gọi tên? 

b. Tính thành phần thể tích hh gồm ankan và kk để khi 

bắt dầu nổ mạnh nhất . Giả sử kk gồm 20% V là oxi, 

N 2 là 80 % ) 


Đại diện nhóm lên trình bày 

GV tổng kết 

Nhóm 04 



Nhóm 05 



Nhóm 06 





Chọn đáp án là D. 


* CTPT của Y: (C 2 H 5 ) m . 

* Trong 1 ankan thì số nguyên tử H = 

2lân số nguyên tử H cộng 2, nên ta có 

5n = 2n + 2→ n = 2 

Vậy CTPT Y là C 4 H 10 . 





07. Khi đốt cháy 1 lượng H C A khí tạo số mol H 2 O > 

1,5 số mol CO 2 . B là dẫn xuất clo của A, tỷ khối hơi 

của B so với H 2 bằng 59,75 . 

Xác Định CTPT, tên của A, B? 







---*--- 

Bài 28 – Tiết 41: THỰC HÀNH SỐ 3: PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH NGUYÊN TỐ 

ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA METAN 


1. Kiến thức: Biết được: Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm cụ thể. 

− Phân tích Định tính các nguyên tố C và H. 

− Điều chế và thu khí metan. 

− Đốt cháy khí metan. 

− Dẫn khí metan vào dung dịch thuốc tím. 

2. Kỹ năng 

− Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. 

− Quan sát, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. 

− Viết tường trình thí nghiệm. 

3. Định hướng năng lực: Năng lực chung 








− Phân tích Định tính C, H; Điều chế và thử tính chất của metan 


1. Dụng cụ thí nghiệm: 

- Ống nghiệm - Bộ giá thí nghiệm - Giá để ống nghiệm - Ống hút nhỏ giọt - Nút cao su 

- Ống dẫn chữ L (dài, nhọn) - Thìa lấy hoá chất - đèn cồn 

2. Hoá chất: 



- Saccarozơ ( đường kính) - CuO - CuSO 4 khan - CH 3 COONa khan - Vôi tôi xút (CaO+NaOH) - 

dd Thuốc tím ( KMnO 4 ). - Bông không thấm nước. 

IV. Phương pháp: Thực nghiệm, phát vấn 



2. Kiểm tra: 


Thí nghiệm 1. Năng lực thực hành hoá học. 

Xác định sự có mặt của C, H trong hợp chất 

hữu cơ 

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm? 

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, 

quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp 

đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. 

- Dự đoán hiện tượng xảy ra? 

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải 

thích các hiện tượng. 

Hoãn hôï p 

0,2gC 12 H 22 O 11 

vaø 1-2 g Cu O 

Boâng taåm boät 

CuSO 4 khan 

Ban ñaàu laø 

nöôùc voâi 

trong 

Xaùc ñònh ñònh tính C, H trong saccarozô 

Thí nghiệm 2. Điều chế và thử tính chất của 

HS xem cách lắp dụng cụ theo hình và dự 

đoán hiện tượng xảy ra: 

+ Phần chất rắn trong đáy ống nghiệm 

chuyển dần từ màu đen (CuO) → màu đỏ 

(Cu) ⇒ chất hữu cơ đã bị CuO oxi hóa. 

+ Bông rắc CuSO 4 khan chuyển từ màu 

trắng → màu xanh (CuSO 4 .5H 2 O) ⇒ có 

H 2 O tạo thành 

+ Ống nghiệm đựng dung dịch Ca(OH) 2 

dư có vẩn đục (CaCO 3 ) ⇒ có CO 2 tạo 

thành 

a) Không có hiện tượng gì ⇒ CH 4 không 

làm mất màu dung dịch KMnO 4 . 

b) Không có hiện tượng gì ⇒ CH 4 không 

I. Cách tiến hành: 

Thí nghiệm 1. Xác Định sự có mặt của C, H 

trong hợp chất hữu cơ 

Trộn đều 0,2 g saccarozơ với 1-2 g CuO sau đó 

cho hỗn hợp vào ống nghiệm, cho tiếp 1 g CuO 

phủ hết bề mặt hỗn hợp trong ống nghiệm, lấy 

cục bông tẩm bột CuSO 4 khan trắng để sát 

miệng ống nghiệm, dẫn khi thoát ra vào nước 

vôi trong, tiến hành lắp dụng cụ như hình vẽ: 

Đun ống nghiệm có chứa hỗn hợp rắn. Quan 

sát cục bông và nước vôi trong. 

Thí nghiệm 2: Điều chế và thử tính chất của 

metan 

Nghiền nhỏ 1 g CH 3 COONa khan cùng với 2 g 

vôi tôi xút ( CaO + NaOH ) rồi cho vào đáy 

ống nghiệm có lắp ống dẫn khí ( giống như 

hình 5.5) . Đun nóng từ từ, sau đó đun nóng 

mạnh phần ống nghiệm có chứa hổn hợp phản 



metan 

làm mất màu dung dịch Br 2 . 

ứng đồng thời lần lượt làm các thao tác : 


Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, 

quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp 

đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. 


Năng lực quan sát, nhận ra được và giải 

thích các hiện tượng. 

c) Ngọn lửa cháy sáng ⇒ CH 4 bị đốt 

cháy 

d) Ở mẩu sứ có đọng giọt nước ⇒ Phản 

ứng cháy CH 4 tạo H 2 O 

a) Đưa đầu ống dẫn khí sục vào dung dịch 

KMNO 4 1% . 

b) Đưa đầu ống dẫn khí sục vào nước brom 

. 

c) Đưa que diêm đang cháy tới đầu ống 

dẫn khí . 

Đưa một mẫu sứ trắng chạm vào ngọn lửa 

của metan 

4-5 g hoãn hôïp 

CH 3 COONa 

: 

CaO, NaOH 

tæ leä kl 1: 2 

CH 4 

Hoãn hôïp 

CH 3 COONa 

CaO, NaOH 

Hoãn hôïp 

CH 3 COONa 

CaO, NaOH 

H 2 O 

dd 

KMnO 4 

dd Br 2 

Ñieàu cheá metan trong phoøng thí nghieäm 

Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan 


Giáo viên lưu ý: 

- Nên chuẩn bị sẳn vôi tôi xút và CH 3 COONa khan cho các nhóm thực hành: Tán nhỏ vôi sống ( không dùng bột vôi có sẳn ) rồi trộn nhanh 

với xút hạt theo tỉ lệ 1,5:1 sau đó trộn nhanh CH 3 COONa khan với vôi tôi xút theo tỉ lệ 2:3 

- Cần chuẩn bị sẵn bột CuSO 4 : nghiền nhỏ các tinh thể CuSO 4 .5H 2 O bằng cối rồi sấy khô trong capsun sứ 

- Cần trộn kỹ hỗn hợp của chất hữu cơ và CuO, cho vào tận đáy ống nghiệm 

- Hướng dẫn HS đặt ống nghiệm nằm ngang 

- Đưa điểm nóng nhất của ngọn lửa đèn cồn tiếp xúc với phần đáy ống nghiệm . 



BẢNG TƯỜNG TRÌNH THÍ NGHIỆM 

Tên thí 

nghiệm 

Dụng cụ và 

hóa chất 

Nội dung tiến hành 

Hiện 

tượng 

Giải thích, phương trình phản ứng 

Ghi chú. 

1. Xác 

Định 

Định 

tính 

cacbon 

và 

hidro. 

2 ống nghiệm, giá thí 

nghiệm, đường, CuO, dd 

Ca(OH) 2 , bông trộn 

CuSO 4 khan, đèn cồn. 

Hoãn hôï p 

0,2gC 12 H 22 O 11 

vaø 1-2 g Cu O 

Boâng taåm boät 

CuSO 4 khan 

Ban ñaàu laø 

nöôùc voâi 

trong 

Xaùc ñònh ñònh tính C, H trong saccarozô 

- Trộn 0,2 gam đường 

với 1-2 gam CuO, cho 

vào ống nghiệm khô, 

thêm lớp mỏng CuO 

phủ kín hh, cho bông 

trộn CuSO 4 khan nút 

phần trên của ống 

nghiệm. Ống nghiệm 

còn lại đựng dd 

Ca(OH) 2 . 

- Đun ống nghiệm chứa 

hh phản ứng. 

- Màu 

của 

CuSO 4 

hóa 

xanh. 

- Dung 

dịch 

Ca(OH) 2 

vẫn đục. 

- CuSO 4 khan hóa xanh do hấp thu nước, 

vậy trong sản phẩm phản ứng có hơi nước, 

chứng tỏ trong đường có H. 

- dd Ca(OH) 2 bị vẫn đục do tạo kết tủa, vậy 

trong sản phẩm phản ứng có CO 2 , chứng tỏ 

trong thành phần của đường có C. 

- CuO oxi hóa hoàn toàn đường tạo ra sản 

phẩm là CO 2 và hơi nước. 

C 12 H 22 O 11 + 24CuO 

11H 2 O + 24Cu. 

0 

t C 

⎯⎯→ 12CO 2 + 

* Hơi nước + CuSO 4 khan → màu xanh ↓ 

*CO 2 +Ca(OH) 2 →CaCO 3 ↓+ H 2 O. 

Đun lúc đầu nhẹ 

quanh ống nghiệm, 

sau đó đun tập 

trung ở phần phản 

ứng. 

2. Điều 

chế và 

thử 

tính 

chất 

của 

metan. 

2 ống nghiệm; Giá thí 

nghiệm, CH 3 COONa, 

CaO, NaOH, dd Br 2 ; Đèn 

cồn. 

4-5 g hoãn hôïp 

CH 3 COONa 

: 

CaO, NaOH 

tæ leä kl 1: 2 

H 2 O 

CH 4 

Ñieàu cheá metan trong phoøng thí nghieäm 

- Lấy một thìa nhỏ hh 

đã trộn sẵn gồm 

CH 3 COONa + CaO + 

NaOH cho vào ống 

nghiệm sạch. Nút ống 

nghiệm bằng nút cao su 

có ống dẫn hình chữ L. 

Ống nghiệm còn lại 

đựng dd Br 2 . 

- Đun nóng đều ống 

nghiệm. 

- Khí ở 

ống dẫn 

cháy với 

ngọn lửa 

xanh. 

- dd Br 2 

không bị 

mát 

- Phản ứng điều chế metan: 

0 

CaO, 

t C 

CH 3 COONa+NaOH ⎯⎯⎯⎯→ 

CH 4 +Na 2 CO 3 

- Khi đốt khí metan cháy tỏa nhiệt và có 

ngọn lửa xanh. 

- CH 4 là hidrocacbon no, không làm mất 

màu dd Br 2 . 

- Khi đốt cần để 

cho CH 4 sinh ra đủ 

nhiều để đẩy hết 

không khí ra ngoài 

tránh gây nổ. 

- Chọn CaO mới 

nung, nhẹ, xốp, tán 

nhỏ, trộn nhanh, 

đều với xút rắn, tỷ 

lệ 1,5:1(m) (có thể 

nung trong chén sứ 

cho khô) trộn 



- Châm lửa đốt ở đầu màu. 

Hoãn hôïp 

CH 3 COONa 

CaO, NaOH 

ống dẫn . 

- Đưa ống dẫn vào dd 

Br 2 . 

CH 3 COONa tỷ lệ 

2:3 (m). 

nhanh với 

dd 







---*--- 



CHƯƠNG 6: HIĐROCACBON KHÔNG NO 

Bài 29 – Tiết 42: ANKEN 

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học. 

− Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của anken. 


− Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của anken. 

2. Kỹ năng 

− Quan sát thí nghiệm, mô hình rút ra được nhận xét về đặc điểm cấu tạo và tính chất. 

− Viết được công thức cấu tạo và tên gọi của các đồng phân tương ứng với một công thức phân tử (không quá 6 nguyên tử C trong 

phân tử). 


3.1. Năng lực tự học 

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề 

3.3. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 


− Dãy đồng đẳng và cách gọi tên theo danh pháp thông thường và danh pháp hệ thống/ thay thế của anken. 











- Viết công thức phân tử của etylen và các đồng 

đẳng của nó? Từ dãy các chất đó, nêu công 

thức chung của dãy đồng đẳng này? 

- Quan sát mô hình phân tử C 2 H 4 và C 3 H 6 từ đó 

nêu Định nghĩa anken? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học. 


Viết CTCT của phân tử C 4 H 8 và xét xem có CT 

nào có đồng phân hình học không? 


hóa học. 

Hướng dẫn về đồng phân hình học. 

Dạng- phân bố các nhóm nguyên tử khác nhau 

ở 2 C nối đôi tạo nên. TQ: 

R 1 

R 2 

C = C 

R 3 

R 4 

Điều kiện: R 1 # R 2 và R 3 # R 4 

Thí dụ : Với 

* C 2 H 4 , C 3 H 6 , C 4 H 8 ... 

* CT chung : 

C n H 2n với n ≥ 2. 

* là hidrocacbon mạch hở, phân tử có 1 

liên kết đôi. 

* Các CTCT: 

(1) CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 . 

(2) CH 3 -CH=CH-CH 3 . 

(3) CH 2 =C(CH 3 )-CH 3 . 

* (2) có đồng phân hình học. 

I Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp: 

1. Dãy đồng đẳng anken: (olefin) 

* C 2 H 4 , C 3 H 6 , C 4 H 8 ...lập thành dãy đồng đẳng 

anken . 

* Anken là các hidrocacbon mạch hở, trong 

phân tử có 1 liên kết đôi hay diolefin. 

* Công thức chung : C n H 2n với n ≥ 2. 


a. Đồng phân cấu tạo: Bắt dầu từ C 4 H 8 trở đi 

có đồng phân anken. 

Ví dụ: C 4 H 8 có các đồng phân cấu tạo: 

CH 2 = CH – CH – CH 3 

CH 3 – CH = CH – CH 3 

CH 2 = C 

CH 3 

CH 3 

Anken có đồng phân mạch C và đồng phân vị 

trí nối đôi. 

b) Đồng phân hình học. 

Dạng- phân bố các nhóm nguyên tử khác nhau 

ở 2 C nối đôi tạo nên. TQ: 

R 1 

C = C 

R 3 

R 2 R 4 

Điều kiện: R 1 # R 2 và R 3 # R 4 

Thí dụ : Với 



cis-but-2-en trans-but-2-en 


hóa học. 


- Gọi tên thay thế của các CT trên? 


học. 

- Viết CTCT của chất có tên: 3-metylpent-2- 

en? 


GV bổ sung thêm: có sử dụng thêm một số 

cách gọi tên tương tự ankan như: dùng đi, tri 

hoặc gọi theo vần A, B, C nếu có nhiều nhánh. 

(1) but-1-en. 

(2) but-2-en. 

(3) 2-metylprop-1en. 

1 2 3 4 5 

CH 3 CH = C CH 2 

CH 3 

CH 3 

cis-but-2-en trans-but-2-en 

- Trong phân tử anken, mạch chính là mạch 

chứa nhiều C nhất và có chứa liên kết đôi C=C. 

- Nếu hai đầu mạch chính cùng nằm về một 

phía so với liên kết đôi C= C là đồng phân cis-. 

- Nếu hai đầu mạch chính nằm ở hai phía khác 

nhau so với liên kết đôi C = C là đồng phân 

trans-. 


a. Tên thông thường: Giống ankan, thay đuôi 

an bằng ilen. 

VD: CH 2 =CH 2 : etilen 

... 

CH 2 =CH-CH 3 : propilen. 

Một số ít anken có tên thông thường. 

b. Tên thay thế: 

* Từ C 4 H 8 trở đi có đồng phân nên có thêm số 

chỉ vị trí nối đôi trước en. 

- Các anken có nhánh khác gọi qui tắc sau: 

1. Chọn mạch C dài nhất chứa nối đôi 

làm mạch chính. 

2. Đánh số thứ tự các nguyên tử C 

trong mạch chính, ưu tiên bắt đầu đánh từ phía 



nào có liên kết đôi gần nhất. 


Theo dõi SGK và trả lời câu hỏi liên quan sau: 

• Những anken nào tồn tại ở trạng thái 

khí, lỏng, rắn? 

• Qui luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, 

nhiệt độ sôi được thể hiện như thế 

nào? 

• Sự biến đổi về khối lượng riêng như 

thế nào? 

• Tính tan các anken thể hiện như thế 

nào? 


GV cuối cùng nêu tóm tắt về tính chất vật lí của 

anken. 

4/ Củng cố: Làm bài tập SGK trang 

5/ Bài tập về nhà: 1,2 trang 132 SGK. 

* Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm. 

3. Gọi tên: 

STT Teân Teân STT 

− + − − EN 

nhaùnh nhaùnh maïch lk ñoâi 


VD: 

CH 2 =CH-CH(CH 3 ) 2 : 3-metylbut-1-en. 

Thí dụ: 

4 

3 

CH 3 CH = C CH 3 

CH 3 

2 

1 

2-metylbut-2-en 

* Đánh số ưu tiên vị trí nhóm chức. 

II. Tính chất vật lí: 

- Trạng thái: C 2 H 4 C 4 H 8 : chất khí 

Từ C 5 H 10 trở đi là chất lỏng 

hoặc rắn. 

- Khi phân tử khối càng tăng thì nhiệt độ nóng 

chảy và nhiệt độ sôi càng tăng. 

- Khi M tăng thì khối lượng riêng tăng, chúng 

đều nhẹ hơn nước vì (D< 1g/l). Các anken đều 

không tan trong nước.





---*--- 



Bài 29 – Tiết 43: ANKEN (tt) 

− Phương pháp điều chế anken trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. ứng dụng. 


− Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp ; phản ứng trùng 

hợp ; phản ứng oxi hoá. 

2. Kỹ năng 

− Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể. 

− Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. 

− Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo, gọi tên anken. 

− Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken cụ thể. 




3.3. Năng lực tự quản lý. 


− Tính chất hoá học của anken. 




− Phương pháp điều chế anken trong phòng thí nghiệm và sản xuất trong công nghiệp. 











- Dựa vào đặc điểm cấu tạo của phân tử 

anken, hãy dự đoán tính chất hóa học đặc 

trưng của anken? 

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, 

giải quyết vấn đề. 


Đặt vấn đề: Phản ứng cộng vào anken 

nói riêng cũng như hiđrocacbon không no 

nói chung được xét với một số tác nhân: 

H 2 , halogen (X 2 ), và HX… 



- Viết phản ứng cộng của propen với Cl 2 , 

H 2 , H 2 O? Gọi tên các sản phẩm thu 

được? 

Làm thí nghiệm dẫn khí C 2 H 4 từ từ đi qua 

dung dịch brom. 

có 1 liên kết π kém bền, dễ bị phân cắt, gây nên 

tính chất hoá học đặc trưng của anken: dễ tham 

gia phản ứng cộng tạo thành hợp chất no tương 

ứng. 

CH 2 =CH-CH 3 + Cl 2 → CH 2 Cl-CHCl-CH 3 . 

(1,2-diclopropan) 

0 

Ni, 

t C 

CH 2 =CH-CH 3 + H 2 ⎯⎯⎯→CH 3 -CH 2 -CH 3 . 

(propan) 

CH 2 =CH-CH 3 + H 2 O ⎯⎯→ H + 

CH 3 CH(OH)-CH 3 . 

izopropylic hoặc propan-2-ol 


Anken chứa liên kết π kém bền, dễ bị phân cắt, 

gây nên tính chất hoá học đặc trưng của anken 

+ Dễ tham gia phản ứng cộng tạo thành hợp 

chất no tương ứng.* 

+ Trùng hợp. 

+ Pứ oxi hóa 

Đặc trưng là phản ứng cộng để tạo hợp chất 

no. 

1. Phản ứng cộng: 

a. Cộng H 2 : xt Ni, t 0 . 

CH 2 =CH-CH 3 + H 2 

0 

Ni, 

t C 

⎯⎯⎯→CH 3 -CH 2 -CH 3 . 

(propan) 

0 

Ni, 

t C 

CH 2 =CH 2 + H 2 ⎯⎯⎯→CH 3 -CH 3 . 

b. Cộng Halogen: 

CH 2 =CH-CH 3 + Cl 2 → CH 2 Cl-CHCl-CH 3 . 

(1,2-diclopropan) 

CH 2 = CH 2 +Br 2 CH 2 Br – CH 2 Br 

Maøu ñoû khoâng maøu 

(1,2-ñi brometan) 

- Duøng dung dòch brom ñeå phaân bieät anken 

vôùi ankan. 



c. Cộng HX: (X là OH, Cl, Br...) 

1ml C 2 H 5 OH 

+ vaøi haït caùt 

laéc nheï + 3ml 

H 2 SO 4 ñaëc 

C 2 H 4 

dd Br 2 

CH 2 =CH 2 + HCl → CH 3 -CH 2 Cl. 

CH 2 =CH-CH 3 + H 2 O ⎯⎯→ H + 

CH 3 CH(OH)- 

CH 3 . 

izopropylic hoặc propan-2-ol 

Bổ sung: phản ứng cộng brom của anken 

dùng để phân biệt anken với ankan. 

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá 

hiện tượng và rút ra kết luận trong thực 

hành hóa học. 

- Viết PTHH của phản ứng propen với 

HBr. Yêu cầu HS xác Định bậc C. Sản 

phẩm chính được xác Định theo qui tắc 

cộng Mac – côp – nhi – côp. (SGK tr129) 

GV đưa ra một số ví dụ để HS vận dụng 

qui tắc. 

2 1 

R CH = CH 2 

HX + - 

R CH CH 3 

X (SPC) 

R CH 2 CH 2 X 

(SPP) 

- Phát biểu quy tắc cộng Maccopnhicop? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết 

vấn đề. 

Trong phản cộng HX vào liên kết đôi, phần 

mang điện dương (H + ) chủ yếu cộng vào 

nguyên tử C bậc thấp (có nhiều H hơn), còn 

phần mang điện âm (X - ) cộng vào C bậc cao 

hơn (có ít H hơn). 

CH 3 - CH = CH 2 + HBr 

CH 3 CH CH 3 

Br 

2 brompropan 

(SPC) 

CH 3 CH 2 CH 2 Br 

1 brompropan 

(SPP) 

* Với hợp chất ≥ 3C cộng HX tuân theo quy 

tắc cộng Maccopnhicop (1838 -1904):. 

"Trong phản cộng HX vào liên kết đôi, phần 

mang điện dương (H + ) chủ yếu cộng vào 

nguyên tử C bậc thấp (có nhiều H hơn), còn 

phần mang điện âm (X - ) cộng vào C bậc cao 

hơn (có ít H hơn)". 


Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác. 

- Các anken còn có thể tham gia phản 

HS nêu khái niệm phản ứng trùng hợp ( SGK 

trang 130), điều kiện của phản ứng trùng hợp. 

2. Phaûn öùng truøng hôïp. 

* Điều kiện: Ở nhiệt độ cao, áp suất cao và 

xúc tác thích hợp: 



ứng cộng hợp liên tiếp với nhau tạo thành 

những phân tử có mạch dài và phân tử 

… CH 2 =CH 2 +CH 2 =CH 2 +CH 2 =CH 2 +… t0 ,p,xt 

khối lớn. 

… -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -… 

- Phân tử anken tham gia ban đầu gọi là 

Viết gọn: 

monome. 

t 0 ,p,xt 

n CH CH 

- Sản phẩm trùng hợp gọi là polime. 

2 = CH 2 

2 CH 2 

n 

- n Gọi là “hệ số trùng hợp.” 

- Phần trong dấu ngoặc gọi là mắt xích 

của phân tử polime. 

GV Nhấn mạnh: Để có thể trùng hợp tạo 

phân tử polime thì các monome phải 

chứa liên kết bội. 


Năng lực xử lý thông tin trong thực 

hành hóa học 

GV gợi ý HS viết PTHH cụ thể: 

1ml C 2 H 5 OH 

+ vaøi haït caùt 

laéc nheï + 3ml 


C 2 H 4 

HS töï vieát PTHH daïng toång quaùt, nhaän xeùt soá 

mol CO 2 vaø soá mol H 2 O. 

nCO 2 = nH 2 O 

* Khái niệm: Phản ứng trùng hợp ( thuộc 

loại phản ứng polime hoá) là quá trình kết 

hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau 

hoặc tương tự nhau thành những phân tử rất 

lớn ( gọi là polime) 

3. Phản ứng oxi hoá. 

a) Phản ứng oxi hoá hoàn toàn. 

C n H 2n + 3n 

2 O 2 nCO 2 + nH 2 O 

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn. 

- C 2 H 4 làm mất màu dd KMnO 4 

3CH 2 =CH 2 +4H 2 O + 2KMnO 4 2HO-CH 2 -CH 2 -OH + 2MnO 2 +2KOH 

Phản ứng này dùng để phân biệt anken với ankan (2) 

dd KMnO 4 

10% 

Hoạt động 4: (5ph) GV giới thiệu 

phương pháp điều chế etilen trong phòng 

thí nghiệm 

+ Đá bọt mục đích để hỗn hợp sôi đều, 

không bắn ra khỏi miệng ống nghiệm, 

HS nhận xét điều kiện phản ứng và cách thu 

khí etilen. 

IV. ÑIEÀU CHEÁ 

1. Trong phòng thí nghiệm. 

C2H5OH 

H 2 SO 4 ñaëc,170 0 C 

CH2= CH2 + H2O 



gây nguy hiểm. 

2. Trong côngnghiệp. 

Hoãn hôïp 

2 ml C 2 H 5 OH, 

4 ml H 2 SO 4 ñaëc 

+ ñaù boït 

H 2 O 

C 2 H 4 

+ Anken được lấy từ sản phẩm tách H2. 

CnH2n +2 t0 , p, xt 

CnH2n + H2 

ankan anken 

Hoạt động 4: (3ph) GV Yêu cầu HS khai 

thác SGK. 

Năng lực tự học, năng lực giải quyết 

vấn đề. 

HS nghiên cứu SGK rút ra những ứng dụng của 

anken 

V. ỨNG DỤNG 







---*--- 

Bài 30 – Tiết 44: ANKAĐIEN 




− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo của ankađien. 

− Đặc điểm cấu tạo, tính chất hoá học của ankađien liên hợp (buta-1,3-đien và isopren: phản ứng cộng 1, 2 và cộng 1, 4). Điều chế 

buta-1,3-đien từ butan hoặc butilen và isopren từ isopentan trong công nghiệp. 

2. Kỹ năng 

− Quan sát được thí nghiệm, mô hình phân tử, rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất của ankađien. 

− Viết được công thức cấu tạo của một số ankađien cụ thể. 

− Dự đoán được tính chất hoá học, kiểm tra và kết luận. 

− Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của buta-1,3-đien. 

− Tính thành phần phần trăm về thể tích khí trong hỗn hợp. 




3.3. Năng lực tự quản lý. 



− Đặc điểm cấu trúc phân tử, cách gọi tên của ankađien. 


− Tính chất hoá học của ankađien (buta-1,3-dien và isopren). 

− Phương pháp điều chế buta-1,3-dien và isopren. 

3.6. Năng lực sử dụng công nghệ 

thông tin và truyền thông. 


3.8. Năng lực tính toán. 












Quan sát một số CTCT, sau đó rút ra 

kết luận ứng với các yêu cầu sau: 

• Khái niệm hợp chất đien. 

• CTTQ của đien. 

• Phân loại đien. 

• Danh pháp đien. 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật 


- Hãy viết các CTCT của các 

ankađien có CTPT C 5 H 8 . 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, 

thuật ngữ hóa học. 

- Căn cứ vào vị trí tương đối giữa 2 

liên kết đôi để phân loại ankađien. 


thuật ngữ hóa học. 

* Lưu ý: Trong các loại ankađien thì 

ankađien có hai liên kết đôi cách 

HS viết các CTCT của các ankađien có CTPT C 5 H 8 

CH 2 = C= CH CH 2 CH 3 (1) 

CH 2 = CH CH = CH CH 3 (2) 

CH 2 = CH CH 2 CH = CH 2 (3) 

CH 3 CH= C = CH CH 3 (4) 

CH 3 C= C = CH 2 

CH 3 

(5) 

CH 2 = C C = CH 2 

CH 3 

(6) 

HS khái quát đưa ra công thức chung và điều kiện 

chỉ số n 

I. ÑÒNH NGHĨA VAØ PHAÂN LOAÏI 

1. Định nghĩa. 

Ankađien là hiđrocacbon mạch hở có hai nối đôi C 

= C trong phân tử. 

Công thức phân tử chung của các ankađien là 

C n H 2n -2 ( điều kiện 

n ≥ 3) 

2. Phân loại. 

Dựa vào vị trí tương đối của hai liên kết đôi, chia 

ankađien thành 3 loại: 

* Hai liên kết đơn liền nhau. 

CH 2 =C= CH - CH 2 -CH 3 

* Hai liên kết đôi cách nhau một liên kết đơn 

(ankađien liên hợp hay đien liên hợp). 

CH 2 = CH – CH = CH 2 

* Hai liên kết đôi cách nhau từ hai liên kết đơn trở 

lên. 

CH 2 = CH – CH 2 – CH = CH 2 



nhau một liên kết đơn ( ankađien liên 

hợp) có nhiều ứng dụng trong kỹ 

thuật, tiêu biểu là buta-1,3-đien 

(đivinyl) và isopren. 

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh 

pháp hóa học. 

- Ta nghiên cứu loại này: 

Cụ thể: là buta-1,3-đien và isopren 


- Hãy so sánh những điểm giống và 

khác nhau về cấu tạo của anken và 

ankađien, từ đó nhận xét khả năng 

phản ứng. 

Năng lực tự học, sử dụng ngôn 

ngữ, giải quyết vấn đề. 

Nêu vấn đề: Tuỳ theo điều kiện về tỉ 

lệ mol, về nhiệt độ, phản ứng cộng 

có thể xảy ra: 

• Tỉ lệ 1:1 Cộng kiểu 1,2 

hoặc 1,4. 

• Tỉ lệ 1:2 cộng đồng thời 

vào hai liên kết đôi. 

Lưu ý khái niệm 1,2 và 1,4 cho 

HS… 

So sánh và nhận xét khả năng phản ứng của anken 

và ankađien. 

- Cùng tham gia phản ứng cộng. 

- HS vận dụng viết PTHH các phản ứng: 

Tỉ lệ 1:2: Cộng vào 2 nối đôi: 

CH 2 = CH – CH = CH 2 + 2H 2 

- Tỉ lệ 1:1 

Cộng 1,2 và 1,4. 

II. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC 

1. Phaûn öùng coäng. 

a) Coäng hiñro. 

Thí duï: 

0 

⎯⎯⎯→ 

Ni, t 

CH 3 – CH 2 – CH 2 – CH 3 

0 

CH 2 = CH–CH = CH 2 +H 

Ni, t 

2 ⎯⎯⎯→ CH 3 –CH 2 –CH=CH 2 (cộng 1.2) 

CH 2 = CH – CH = CH 2 + H 2 

b) Cộng brom 

0 

⎯⎯⎯→ 

Ni, t 

CH 3 -CH =CH-CH 3 (cộng 1.4) 

- Tỉ lệ 1:2: Cộng vào 2 nối đôi: CH 2 = CH – CH = CH 2 + 2Br 2 CH 2 Br –CHBr –CHBr–CH 2 Br 

- Tỉ lệ 1:1 

Cộng 1,2 (-80 0 C) tạo SPC là:CH 2 = CH – CH = CH 2 + Br 2 CH 2 = CH – CHBr – CH 2 Br 

Cộng 1,4 ( 40 0 C) tạo SPC là:CH 2 = CH – CH = CH 2 + Br 2 CH 2 Br – CH = CH – CH 2 Br 



CH 3 CH 2 CH= CH 2 

c) Cộng hiđro halogenua. 

Coäng 1,2 

- Tỉ lệ 1:1 

Coäng 1,4 

Cộng 1,2 (-80 0 C) tạo SPC là: CH 2 = CH – CH = CH 2 + HBr CH 2 = CH – CHBr – CH 3 

Cộng 1,4 ( 40 0 C) tạo SPC là: CH 2 = CH – CH = CH 2 + HBr CH 3 – CH = CH – CH 2 Br 

CH 3 CH = CH CH 3 


- Hãy nhắc lại khái niệm phản ứng 

trùng hợp, điều kiện để có phản ứng 

trùng hợp. 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật 


GV hướng dẫn HS viết PTHH của 

phản ứng trùng hợp: 1,4 (sp bền) 

- Hãy viết PTHH của phản ứng cháy. 

- Thông báo buta -1,3-đien và 

isopren cũng làm mất màu dd brom 

và thuốc tím tương tự anken ( không 

viết PTHH). 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác 

và sử dụng thuật ngữ hóa học. 


GV cho HS xem SGK trang 135 và 

viết PTHH. 



2. Phaûn öùng truøng hôïp. 

Quan trọng là trùng hợp buta – 1,3- đien, với điều kiện xt Na, t 0 , p thích hợp tạo ra cao su buna ( 

polibutađien) 

3. Phản ứng oxi hoá. 

a) Oxi hoá hoàn toàn: 

nCH 2 = CH - CH = CH t0 ,p 

2 

Na 

2C 4 H 6 + 11O 2 8CO 2 + 6H 2 O 

b) Oxi hoá không hoàn toàn: 

CH 2 CH = CH CH 2 n 

polibutañien 

Buta -1,3-đien và isopren cũng làm mất màu dd brom và thuốc tím tương tự anken 

HS viết PTHH của phản ứng: 

* Điều chế buta- 1,3-đien. 

- Từ butan hoặc buten bằng cách đêhiđro hoá. 

CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 3 

t 0 ,xt 

CH =CH–CH=CH 2 + 

III. ÑIEÀU CHEÁ. 

* Điều chế buta- 1,3-đien. 

- Từ butan hoặc buten bằng cách đêhiđro hoá. 

t 0 ,xt 

CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 3 CH 2 =CH – CH = CH 2 + 

2H 2 



Tổ Hóa – Sinh – CN 

2H 2 

** Điều u chế isopren bằng cách tách hidro isopentan 

( lấy từ dầu mỏ). 

Hóa học 11 – CB 

** Điều chế isopren bằng cách tách hidro isopentan 

( lấy từ dầu mỏ). 


GV cho HS nghiên cứu SGK rút ra 

một số ứng dụng quan trọng của 

ankađien. 



HS nghiên n cứu SGK rút ra một số ứng dụng quan 

trọng của ankađien. 

IV. ÖÙNG DUÏNG ( SGK) 

* Sản phẩm trùng hợp của buta -1,3-đen hoặc từ 

isopren điều u chế được polibutađien hoặc poli 

isopren có tính 

đàn hồi cao dùng để sản xuất cao su 

( cao su buna, cao su isopren…) 


a) Khi cho isopren tác dụng với brôm theo tỉ lệ 1:1 thì só sản phẩm tối đa thu được là: 

A. 2 B. 3 C.4 D.5 

CHBr CBr CH = CH 2 

CH 3 , 

CHBr C CH CHBr CH 2 = C CHBr CHBr 

CH 3 CH và 3 

b) Viết PTHH điều chế buta-1,3 – đien từ but- 1-en 

CH 2 = CH – CH 2 – CH t0 ,xt 

3 CH 2 = CH – CH = CH 2 + H 2 

5/ Bài tập về nhà: 1, 2, 3, 4 trang 135 SGK và SBT 6. 14 đến 6.24. 

Giáo viên: Phan Dư Tú 

Trang 35






---*--- 

Tiết 45: LUYỆN TẬP: ANKEN VÀ ANKADIEN 


1. Kiến thức: Hệ thống kiến thức về: 

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học của anken, ankadien. 

− Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của anken, ankadien. 

− Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của anken, ankadien. 

− Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp ; phản ứng trùng 

hợp ; phản ứng oxi hoá. 

2. Kỹ năng 


phân tử). 

− Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể; 


− Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken, ankadien cụ thể. 









− Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể. 













Phiếu học tập số 1: Điền các thông tin cần thiết vào phiếu? 

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề 

1. Công thức phân tử chung 

2. Đặc điểm cấu tạo 

3. Tính chất hoá học đặc trưng 

4. Sự chuyển hoá giữa ankan, anken và ankađien 

ANKEN 

ANKANÑIEN 

ANKEN 

1. Công thức phân tử chung C n H 2n , n≥ 2 C n H 2n -2 , n≥ 3 

2. Đặc điểm cấu tạo Mạch hở, chứa một liên kết đôi trong phân 

tử, trong đó chứa một liên kết pi (π). 

3. Tính chất hoá học đặc trưng + Có đồng phân mạch C và đồng phân vị trí liên kết đôi. 

+ Một số có đồng phân hình học ( cis và trans) 

1. Phản ứng cộng hợp: H 2 , HX, Br 2 ( dd). 

2. Phản ứng trùng hợp. 

I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG 

ANKANĐIEN 

Mạch hở, chứa hai liên kết đôi trong phân 

tử, trong đó chứa hai liên kết pi (π). 



4. Sự chuyển hoá giữa ankan, anken và ankađien 


Phiếu học tập số 2: 

1. Viết các PTHH minh hoạ: 

a) Để tách metan từ hỗn hợp với một lượng nhỏ 

etilen, người ta dẫn hỗn hợp khí đi qua dung dịch 

brom dư. 


b) Sục khí propilen vào dung dịch KMnO 4 , thấy 

màu của dung dịch nhạt dần, có kết tủa nâu đen 

xuất hiện. 


2. Trình bày phương pháp hoá học nhận biết 3 bình 

đựng 3 khí riêng biệt là metan, etilen, và cacbonic. 

Viết PTHHH minh hoạ. 


a) CH 2 = CH 2 + Br 2 CH 2 Br – CH 2 Br 

II. BAØI TAÄP 

b) 3CH 3 - CH 2 = CH 2 + 2KMnO 4 + 4H 2 O 3CH 3 -CH 2 OH–CH 2 OH + 2MnO 2 

2KOH 

Cách 1: Dẫn lần lượt từng khí đi qua dd nước vôi trong Ca(OH) 2 dư, khí nào phản ứng 

cho kết tủa trắng đó là khí CO 2 : CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 trắng + H 2 O. 

Hai khí còn lại dẫn qua dung dịch brom loãng, khí nào phản ứng làm mất màu dung dịch 

brom là khí etilen, còn lại là khí metan: CH 2 = CH 2 + Br 2 CH 2 Br – CH 2 Br 

Cách 2: Dẫn lần lượt từng khí qua bình đựng dung dịch KMnO 4 , khí nào làm mất mà 

dung dịch thuốc tím là khí etilen. 

3CH 2 = CH 2 + 2KMnO 4 + 4H 2 O 3CH 2 OH–CH 2 OH + 2MnO 2 + 2KOH 

Hoạt động 3: (10ph) Phiếu học tập số 3: 

1. Viết PTHH của các phản ứng thực hiện sơ đồ 1. 2CH 4 

Hai khí còn lại dẫn lần lượt qua nước vôi trong dư, khí nào cho kết tủa trắng là khí CO 2 

khí còn lại là metan CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 trắng + H 2 O. 

1500 C 

laøm laïnh nhanh 


0 

Ni 

t C 

⎯ ⎯ ⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ C 2 H 2 + H 2 3. C 2 H 4 + H 2 ⎯⎯→ 0 C 2 H 6


chuyển hoá sau: 

2. C 2 H 2 + H 

Pd/ PbNO 

askt 

2 

3 

⎯⎯⎯⎯⎯→ C 

0 

2 H 4 4. C 2 H 6 + Cl 2 ⎯⎯⎯→ C 2 H 5 Cl + HCl 

t C 

CH 4 C 2 H 2 C 2 H 4 C 2 H 6 C 2 H 5 Cl 

2. Viết PTHH của các phản ứng điều chế các chất 

sau:1,2 – đicloetan; 1,1- đicloetan từ etan và các 

chất vô cơ cần thiết. 


Hoạt động 4: (15ph) Phiếu học tập số 4: 

1. Cho 4,48 lít hỗn hợp khí gồm metan và etilen đi 

qua dung dịch brom dư, thấy dung dịch nhạt màu 

và còn 1,12 lit khí thoát ra. các thể tích đo ở đktc. 

Thành phần % của khí metan trong hỗn hợp là: 

A. 25% B. 50% C. 60% D. 37,5% 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và 

tạo thành sau phản ứng. 

2. Đốt cháy hoàn 5,40 g ankađien liên hợp X thu 

được 8,96 lít khí CO 2 (đktc). Công thức nào sau 

đây là công thức cấu tạo của x? 

A. CH 2 =CH–CH=CH 2 

B. CH 2 =CH–CH=CH–CH 3 

C. CH 2 =C(CH 3 )–CH 2 –CH 3 

0 

500 C,xt 

1. CH 3 – CH 3 ⎯⎯ ⎯ ⎯→ CH 2 = CH 2 + H 2 

2. CH 2 = CH 2 + Cl 2 CH 2 Cl – CH 2 Cl 

3. CH 3 – CH 3 + Cl 2 

askt 

⎯⎯⎯→ CH 3 - CHCl 2 + 2HCl 

⎧⎪ 

CH 

1,12 lít khí ↑ 

lít hh ⎨ 

Xaùc ñònh CH 

⎪⎩ C H 

dung dòch nhaït maøu 

2 4 

4 dungdòch Brom 

4,48 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

. % 

1,12 

Khí thoát ra là CH 4 . Suy ra: Suy ra: % V = .100 = 25% 

CH4 

4,48 

⎛ 

C n H 2n – 2 + 3n 1 ⎞ 

− 

⎜ 

⎜⎝ 2 ⎟⎠ O 2 nCO 2 + (n-1) H 2 O 

(14n-2)g n mol 

5,40 g 0,4 mol 

⇒ 5,4n = (14n -2) .0,4 n = 4. CTPT: C 4 H 6 . Vì X là ankađien liên hợp → đáp án A 

4 

D. CH 2 =C=CH–CH 3 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và 

tạo thành sau phản ứng. 

3. Viết PTHH của các phản ứng điều chế polibut - 

1,3-đien từ but-1-en. 

0 

CH 2 = CH – CH 2 – CH 

t , xt 3 ⎯ ⎯ ⎯→ CH 2 = CH – CH = CH 2 + H 2 

0 

t , xt 

CH 2 = CH – CH = CH 2 ⎯⎯⎯→ ( - CH 2 – CH = CH – CH 2 - ) n 

Na 






---*--- 



Bài 30 – Tiết 46: ANKIN 


− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp, tính chất vật lí (quy luật biến đổi về trạng thái, nhiệt độ 

nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của ankin. 

− Tính chất hoá học của ankin: Phản ứng cộng H 2 , Br 2 , HX ; Phản ứng thế nguyên tử H linh động của ank-1-in ; phản ứng oxi 

hoá). 

Điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. 

2. Kỹ năng 

− Viết được công thức cấu tạo của một số ankin cụ thể. 

− Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của axetilen. 

− Phân biệt ank-1-in với anken bằng phương pháp hoá học. 

− Tính thành phần phần trăm về thể tích khí trong hỗn hợp. 









− Dãy đồng đẳng, đặc điểm cấu trúc phân tử, đồng phân và cách gọi tên theo danh pháp thông thường, danh pháp hệ thống của 

ankin. 

− Tính chất hoá học của ankin 

− Phương pháp điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm, trong công nghiệp. 











GV Lấy thí dụ một số công thức cấu tạo của 

ankin. 

CTPT CTCT Tên TT 

C 2 H 2 CH≡CH axetilen 

C 3 H 4 CH 3 - C≡CH metylaxetilen 

C 4 H 6 CH 3 –CH 2 - C≡CH etylaxetilen 

…. 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học. 


HS nhận xét rút ra khái niệm ankin: công 

thức electron, công thức cấu tạo và mô hình 

cấu tạo phân tử axetilen. 

I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH 

PHÁP 

1. Dãy đồng đẳng ankin 

Axetilen (CH≡CH) và các chất đồng đẳng 

(C 3 H 4, C 4 H 6 ) có tính chất tương tự axetilen 

lập thành dãy đồng đẳng gọi là ankin. 

CTTQ: C n H 2n – 2, n ≥ 2 

Nhận xét: Ankin là hiđrocacbon không no, 

mạch hở có một liên kết ba trong phân tử. 

Chất tiêu biểu: C 2 H 2 

CT electron 

H : C::C : H 

Mô hình: 

CTCT 

CH≡CH 

- Dựa vào kiến thức đồng phân, viết CTCT 

của các ankin có công thức phân tử: C 4 H 6 , 

C 5 H 8 ,…Dựa vào mạch C và vị trí nối bội, 

phân loại các đồng phân vừa viết được. 

C 4 H 6 

CH≡C–CH 2 –CH 3 

CH 3 – C ≡ C – CH 3 

C 5 H 8 

2. Đồng phân 

* Ankin từ C 4 trở đi có đồng phân vị trí 

nhóm chức ( nối bội), từ C 5 trở có thêm 

đồng phân mạch cacbon (tương tự anken). 



CH≡C–CH 2 –CH 2 –CH 3 , 

* Thí dụ: 


hóa học. 

Lưu ý: Các đồng phân ankin không có đồng 

phân hình học như anken. 

CH 3 –C≡ C–CH 2 – CH 3 , 

HC C CH CH 3 

CH 3 

C 4 H 6 

CH≡C–CH 2 –CH 3 

CH 3 – C ≡ C – CH 3 

C 5 H 8 

CH≡C–CH 2 –CH 2 –CH 3 , 

CH 3 –C≡ C–CH 2 – CH 3 , 

HC C CH CH 3 

CH 3 


- Hãy phân loại các đồng phân ankin, so sánh 

với các đồng phân anken và rút ra nhận xét. 

Từ các thí dụ trên hãy rút ra cách gọi tên thông 

thường. 



GV lưu ý cho HS: Các ankin không có đồng 

phân hình học như anken và ankađien. 

Theo IUPAC, quy tắc tên gọi ankin tương tự 

như anken, nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết 

ba. 

HS nhận xét cấu tạo của các ankin, rút ra 

nhận xét về các loại đồng phân của ankin, 

so sánh với anken. 

3. Danh pháp. 

a) Tên thông thường. 

Tên gốc ankyl (nếu nhiều gốc khác nhau 

thì đọc theo thứ tự A, B, C) liên kết với 

nguyên tử C của liên kết ba + axetilen. 

Thí dụ: 

CH≡C–CH 2 –CH 3 propylaxetilen 

CH 3 –C≡C– CH 3 đimetylaxetilen 

CH 3 –C≡ C–CH 2 – CH 3 

Etylmetylaxetilen 

b) Tên thay thế ( Tên IUPAC). 

* Tiến hành tương tự như đối với anken, 

nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết ba. 

* Các ankin có liên kết ba ở đầu mạch ( dạng 

R - C≡CH) gọi chung là các ank -1-in. 

Thí dụ: 

CH≡C–CH 2 –CH 3 but -1-in 



CH 3 –C≡C– CH 3 but-2 -in 

CH 3 –C≡C–CH 2 – CH 3 pent-2-in 

HC C CH CH 3 


GV hướng dẫn HS nghiên cứu SGK và trả lời 

câu hỏi liên quan đến tính chất vật lí: trạng 

thái; qui luất biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, 

nhiệt độ sôi, khối lượng riêng; tính tan. 



GV nói thêm: Riêng C 2 H 2 tan khá dễ trong 

axeton. 


Nêu vấn đề: Từ đặc điểm cấu tạo của anken 

và ankin hãy dự đoán về tính chất hoá học của 

ankin? 


đề. 

GV hướng dẫn HS viết PTHH của p/ứ cộng 

ankin với các tác nhân H 2 , X 2 , HX. Lưu ý HS: 

p/ứ xảy ra theo hai giai đoạn liên tiếp và cũng 

tuân theo qui tắc Mac- cốp – nhi-côp. 

- Phân tích kỹ phản ứng của ankin với HX về 

điều kiện p/ứ, sự hình thành sản phẩm, đây là 

những phản ứng thể hiện ứng dụng của ankin. 

HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi. 

Từ đặc điểm cấu tạo của anken và ankin 

hãy dự đoán về tính chất hoá học của 

ankin? 

HS viết PTHH của p/ứ cộng ankin với các 

tác nhân H 2 , X 2 , HX 

Ni,t 

CH ≡ CH + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 =CH 2 

Ni,t 

CH 2 =CH 2 + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 3 -CH 3 

CH ≡ CH + Br 2 CHBr = CHBr 

1,2 - đibrometen 

CH 2 =CH 2 + Br 2 CH 2 Br-CH 2 Br 

CH 3 

3-metylbut -1-in 

II. TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ 

-Trạng thái: 

- Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi: 

- Khối lượng riêng. 

- Tính tan. 

III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC 

1. Phản ứng cộng. 

a) Cộng H 2 với xúc tác Ni, t 0 . 

C n H 2n−2 + H 2 

C n H 2n−2 + 2H 2 

0 

Pd ,t 

⎯⎯⎯→C n H 2n 

0 

Ni,t 

⎯⎯⎯→ C n H 2n+ 2 

Ni,t 

CH ≡ CH + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 =CH 2 

Ni,t 

CH 2 =CH 2 + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 3 -CH 3 

Với xúc tác Pd/PbCO 3 hoặc Pd/ BaSO 4 p/ứ 

dừng lại tạo anken. 

Pd/PbCO 3,t 

CH ≡ CH+H 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 =CH 2 

Ứng dụng: phản ứng dùng để đ/c anken 

từ ankin. 



1,1,2,2-tetrabrometan b) Cộng brom, clo. 

Nước brom mất màu. 

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện 

tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa 

học. 

0 

t ,xt 

CH ≡ CH + HCl ⎯⎯⎯→ CH 2 =CHCl 

Vinylclorua 

0 

CH 2 =CHCl+ HCl ⎯⎯⎯→ 

t ,xt 

CH 3 -CHCl 2 

1,1- đicloetan 

C n H 2n−2 + 2Br 2 → C n H 2n−2 Br 4 

(làm mất màu dung dịch brom) 

CH ≡ CH + Br 2 CHBr = CHBr 

1,2 - đibrometen 

CH 2 =CH 2 + Br 2 CH 2 Br-CH 2 Br 

1,1,2,2-tetrabrometan 

c) Cộng HX( Xlà OH, Cl, Br, CH 3 COO…) 

+ Cộng liên tiếp theo hai gai đoạn theo quy 

tắc Mac-côp-nhi-côp: 

C n H 2n−2 + HX → C n H 2n−1 X 

C n H 2n−2 + 2HX → C n H 2n X 2 

HgCl 

VD: CH ≡ CH + HCl ⎯⎯⎯⎯→ 2 0 

CH 

150-200 C 2 =CHCl 

Vinylclorua 


GV Cho HS xác Định bậc cacbon và viết 

PTHH áp dụng qui tắc :lấy thí dụ và HS viết 

0 

CH 2 =CHCl+ HCl ⎯⎯⎯→ 

t ,xt 

CH 3 -CHCl 2 

1,1- đicloetan 

Nếu (xt) thích hợp p/ứ dừng lại ở sản phẩm 

chứa nối đôi (dẫn monoclo của anken). 

Quan trọng là: Phản ứng cộng H 2 O theo tỉ lệ: 

1 : 1 

HgSO4 , H2SO4 

2 0 

80 C 

2 

3 

[ ] 

CH ≡ CH + H O ⎯⎯⎯⎯⎯→ CH = CH-OH 

→ CH -CH = O 

d) Phaûn öùng ñme vaø trime hoaù: 

Vôùi ankin baát ñoái xöùng, phaûn öùng tuaân theo qui taéc Mac-coâp-nhi-coâp. 



PTHH. 

Cl 

CH 3 C CH 

+ HCl + HCl 

CH 3 C = CH 2 CH 3 C CH 3 

Cl 

Cl 

2,2- ñclopropan 

GV thông báo: các phản ứng này có ứng dụng 

trong thực tiễn. 

+ Tổng hợp cao su và điều chế benzen. 



( Thuoäc daïng coäng HX) 

+ Phaûn öùng ñime hoaù: 

+ Phaûn öùng trime hoaù: 

CH CH 

+ CH CH xt, t0 CH C CH = CH 2 

vinyl axetilen 

3CH CH 

600 0 C 

boät C 

hay 

Bezen 


GV làm thí nghiệm (như hình vẽ 6.1 trang 

161: GV viết PTHH. 



học. 

C 2 H 2 

HS quan sát, nêu hiện tượng 

Phản ứng: 

2. Phaûn öùng theá baèng ion kim loaïi. 

a) Thí nghieäm: 

R−C≡CH + AgNO 3 + NH 3 → R−C≡C−Ag↓ + NH 4 NO 3 

VD: CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 Ag–C ≡ C–Ag + 2NH 4 NO 3 

Bạc axetilua ( Ag 2 C 2 màu vàng) 

H 2 O 

b) Nhận xét: 

CaC 2 

dd AgNO 3 /NH 3 

Ag 2 C 2 

GV viết PTHH 

+ Nguyên tử H liên kết với nguyên tử C nối ba linh động hơn các nguyên tử H khác nên 

dễ bị thay thế bằng ion kim loại. 

+ Phản ứng thế của ank-1-in với dung dịch AgNO 3 / NH 3 giúp phân biệt ank-1-in với các 

ankin khác. 




3. Phaûn öùng oxi hoaù. 

GV cho HS viết PTHH dạng tổng quát và thí 

dụ cụ thể. 

a) Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn. 

GV làm thí nghiệm C 2 H 2 + dd thuốc tím. 



học. 

C 2 H 2 

dd 

KMnO 4 

HS viết PTHH của phản ứng: 

HS viết thí dụ: 

C 2 H 2 + O 2 … 

C n H 2n−2 +( 3 1 

2 

Η 

2Ο 

(tỷ lệ mol C Ο < 1) 

n − ) 

t 

0 

O2 ⎯⎯→ nCO 2 + (n−1)H 2 O 

2 

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn. 

Các ankin dễ làm mất màu dung dịch brom 

và thuốc tím như các anken. 

MnO 2 

a 

b 


GV hướng dẫn HS viết PTHH của phản ứng 

điều chế axetilen trong PTN và trong CN. 

HS viết PTHH của phản ứng điều chế 

axetilen trong PTN và trong CN. 

IV. ĐIỀU CHẾ 

1. Trong PTN: 

CaC 2 + 2H 2 O C 2 H 2 + Ca(OH) 2 

Đất đèn (Canxi cacbua). 

2. Trong CN. Từ metan: 

1500 

2CH 4 ⎯⎯⎯→ 

0 C 

LLN 

C 2 H 2 + 3H 2 

GV cho HS tìm hiểu SGK rút ra những ứng 

dụng của axetilen. 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác. 

HS tìm hiểu SGK rút ra những ứng dụng 

của axetilen. 

V. ỨNG DỤNG 

+ Làm nhiên liệu: hàn cắt, đèn xì… 

+ Làm nguyên liệu sản xuất hoá hữu cơ: sản 

xuất PVC, tơ sợi tổng hợp, axit hữu cơ, 

este… 



+ Môû roäng: 

Trong moâi tröôøng dung dòch thuoác tím. 

3C 2 H 2 + 8KMnO 4 3K 2 C 2 O 4 + 8MnO 2 naâu ñen + 2KOH + 2H 2 O 

Trong moâi tröôøng axit, phaûn öùng maõnh lieät. 

C 2 H 2 + 2KMnO 4 + 3H 2 SO 4 2CO 2 + K 2 SO 4 + 2MnSO 4 + 4H 2 O 

5CH 3 - C ≡ CH + 8KMnO 4 + 12H 2 SO 4 5CH 3 COOH+ 5CO 2 + 4K 2 SO 4 + 8MnSO 4 +12H 2 O 

Trong moâi tröôøng treân maøu tím cuûa dung dòch bò nhaït daàn, coù theå maát haún maøu tím. 






---*--- 


Bài 34 – Tiết 48: LUYỆN TẬP ANKIN 

1. Kiến thức: Hệ thống kiến thức về: 

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học của ankin 

− Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của ankin 


− Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của ankin 

− Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp; phản ứng oxi 

hoá. 

2. Kỹ năng 


phân tử). 



























GV kẻ bẳng sau với các ô trống. HS lần lượt điền các thông 

tin theo đề mục: 

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, giao tiếp, năng lực 

hợp tác. 

HS lần lượt điền các thông tin theo đề 

mục: 

ANKEN 

I. KIẾN THỨC CẦN NẮM 

ANKIN 

Công thức chung C n H 2n (n ≥ 2) C n H 2n-2 (n ≥ 2) 

Đặc điểm cấu tạo Có 1 liên kết đôi C = C Có 1 liên kết ba C ≡ C 

Đồng phân 

Tính chất hoá học 

Ứng dụng 

- Đồng phân mạch cacbon. 

- Đồng phân vị trí liên kết đôi 

- Có đồng phân hình học. 

- Phản ứng cộng 

- Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn làm 

mất màu dung dịch KMnO 4 

- Điều chế PE, PP và là nguyên liệu tổng 

hợp chất hữu cơ khác. 

- Đồng phân mạch cacbon. 

- Đồng phân vị trí liên kết ba. 

- Phản ứng cộng 

- Phản ứng thế (đối với ankin -1) 

- Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn 

làm mất màu dung dịch KMnO 4 

- Điều chế PVC, sản xuất cao su 

buna, nguyên liệu tổng hợp chất hữu 

cơ. C 2 H 2 còn dùng làm nhiên liệu. 



Sự chuyển hoá lẫn nhau giữa ankan, anken và ankin. 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao tiếp. 


1.Dẫn hỗn hợp khí gồm metan, etilen, axetilen đđi vào một 

lượng dư dung dịch bạc nitrat trong dung dịch amoniac. Khí 

còn lại được dẫn vào dung dịch brom (dư). Nêu và giải thích 

các hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm. 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành 

sau phản ứng. 

2.Viết phương trình hoá học của các phản ứng thực hiện sơ 

đồ chuyển hoá sau. 

(1) 

(2) 

(3) 

(4) 

CH 4 ⎯⎯→C 2 H 2 ⎯⎯→C 4 H 4 ⎯⎯→C 4 H 6 ⎯⎯→polibutađien. 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra 

mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức. 

3.Viết phương trình hoá học của các phản ứng từ axetilen và 

các chất vvô cơ cần thiết điều chế các chất sau. 

a) 1,2-đicloetan 

b) 1,1- đicloetan 

c) 1,2-đibrometan 

d) buta-1,3-đien 

e) 1,1,2-tribrometan 

1. C 2 H 2 phản ứng tạo kết tủa màu vàng nhạt với dung dịch AgNO 3 trong 

amoniac. 

CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 AgC ≡ CAg + 2NH 4 NO 3 

C 2 H 4 phản ứng và làm nhạt màu dung dịch brom. 

CH 2 = CH 2 + Br 2 CH 2 Br – CH 2 Br 

2. 

1500 

(1) 2CH 4 ⎯⎯⎯→ 

0 C 

C 2 H 2 + 3H 2 

CuCl,NH 

(2) 2CH ≡ CH ⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ 

4 Cl 

0 

CH 

100 C 2 = CH – C ≡ CH 

Pd/PbCO 3 ,t 

(3) CH 2 = CH–C ≡ CH + H 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 = CH- CH= CH 2 

t 

(4) nCH 2 = CH- CH=CH 2 ⎯⎯→ 

0 ,p 

xt 

( - CH 2 – CH = CH – CH 2 -) 

polibutađien 

Pd/PbCO 3 ,t 

a) CH ≡ CH + H 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 = CH 2 

CH 2 = CH 2 + Cl 2 CH 2 Cl – CH 2 Cl ( 1,2 – đicloetan) 

b) CH ≡ CH + 2HCl ⎯⎯→ 

askt 

c) CH ≡ CH+Br 2 ⎯⎯→ 

1 : 1 

CH 3 – CHCl 2 ( 1,1- đicloetan) 

CHBr = CHBr (1,2–đibrometen) 

CuCl,NH 

d) 2CH ≡ CH ⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ 

4 Cl 

0 

CH 

100 C 2 = CH – C ≡ CH 

Pd/PbCO 3 ,t 

CH 2 = CH–C ≡ CH + H 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 = CH- CH= CH 2 



Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao tiếp. e) ) CH ≡ CH+Br 2 ⎯⎯→ 

1 : 1 

CHBr = CHBr 

4. Khi thực hiện phản ứng nhiệt phân điều chế axetilen thu 

được hỗn hợp X gồm axetilen, hiđro và metan chưa phản ứng 

hết. Tỉ khối của X so với H 2 bằng 4,44. Tính hiệu suất cua 

phản ứng. 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán theo lượng 

chất tham gia và tạo thành sau phản ứng. 

CHBr = CHBr + HBr CH 2 Br – CHBr 2 ( 1,1,2- tribrometan) 

1500 

4. 2CH 4 ⎯⎯⎯→ 

0 C 

C 2 H 2 + 3H 2 

Ban đầu n 0 (mol) 1 0 0 

n phản ứng (mol) 2a a 3a 

n sau phản ứng ( mol) 1-2a a 3a 

Áp dụng công thức tính phân tử khối trung bình: 

M 

CH 

.(1-2a)+M 

4 C2H .a+M 

2 H 

.3a 

2 

M= 

= 

1-2a+a+3a 

16 

1+ 2a 

Mặt khác 

16(1-2a)+ 26.a+ 2.3a 

= 

1-2a+ 4a 

16 

M = d 

X /H 2 

= 2x4, 44 . Suy ra 

1+ 2a = 8,88 a = 0,40. Số mol CH 4 ban đầu là 1 

mol và số mol CH 4 phản ứng là 2a mol, nên hiệu suất H= 

2 x 0,40 x100% = 80% . 

1 

5. Dẫn 6,72 lít hỗn hợp khí gồm propan, etilen và axetilen 

qua dung dịch brom dư, thấy còn 1,68 lít khí không bị hấp 

thụ. Nếu dẫn 6,72 lít khí X trên qua dung dịch Bạc nitrat 

trong amoniac thấy có 24,24 gam kết tủa. Các thể tích khí đo 

ở điều kiện tiêu chuẩn. 

5. Bài giải: 

a) Các phản ứng: C 2 H 2 + Br 2 C 2 H 2 Br 2 (1) 

C 2 H 2 + 2Br 2 C 2 H 2 Br 4 (2) 

CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 AgC ≡ CAg + 2NH 4 NO 3 (3) 

b) Theo phương trình (3) số mol C 2 H 2 là: 

mAg 2C 

24,24 

2 

n 

C2H 

= n 

2 Ag2C 

= = = 0,1010 mol 

2 

M 240,0 

Ag2C2 



a) Viết các phương trình hoá học để giải thích quá trình thí 

6,72 -1,68 

Số mol C 2 H 4 là: n 

C2H 

= - 0,1010 = 0,124 (mol) 

4 

nghiệm trên. 

22,4 

b) Tính thành phần phần trăn theo thể tích và theo khối lượng 

của mỗi khí trong hỗn hợp. 



1,68 

Số mol C 3 H 8 là: n 

C3H 

= = 0,0750 mol 

8 

22,4 

6,72 

Tổng số mol hỗn hợp: n 

hoãn hôïp 

= = 0,300 mol 

22,4 

Tính % thể tích. 

6. Đốt cháy hoàn toàn 2,24 lít hiđrocacbon X thu được 6,72 

lít CO 2 ( các thể tích đo ở đktc). X tác dụng với dung dịch 

bạc nitrat trong NH 3 sinh ra kết tủa Y. Công thức cấu tạo của 

X là: 

A. CH 3 – CH = CH 2 

B. CH ≡ CH 

C. CH 3 –C ≡ CH 

D. CH 2 =CH- C ≡ CH 

---------------------- 

7. Ứng với công thức phân tử C 5 H 8 có bao nhiêu ankin đồng 

phân của nahu? 

A. 3 B. 4 C. 2 D. 5 

%VC 2 H 2 = 0,1010 100% 33,7% 

0,300 x = 

%VC 2 H 4 = 0,124 x100%=41,3% ; %V C 3 H 8 = 25,0% 

0,300 

Tính % khối lượng. 

- Khối lượng của hỗn hợp: 26. 0,101 + 28. 0,124 + . 44. 0,075 = 

2,628+ 3,472 + 3,3 = 9,40 (g) 

- %m C 2 H 2 = ( 2,628 x100% ) : 9,4 = 27,96% 

- % m C 2 H 4 = (3,472 x 100%) : 9,4 = 36,94 

- %m C 3 H 8 = 100% - ( 27,96 + 36,94) = 35,10% 

Hoạt động 4: (5ph) Baøi taäp veà nhaø: 1, 2, 3, 4, 5, 6 trang 145 SGK. 

Höôùng daãn baøi taäp: 

1. a) Vieát CTCT vaø goïi Höôùng daãn:* C 4 H 6 : CH ≡ C – CH 2 – CH 3 vaø CH 3 – C ≡ C- CH 3 

teân caùc ankin coù CTPT 

But- 1- in but- 2- in 

C 4 H 6 vaø C 5 H 8 : 

* C 5 H 8 : CH ≡ C – CH 2 – CH 2 - CH 3 , CH 3 – C ≡ C- CH 2 - CH 3 ; CH≡C-CH(CH 3 )-CH 3 . 

Pent-1-in pent - 2-in 3-metylbut-1-in 



b) Vieát CTCT cuûa 

pent-2-in 

3-metylpent-1-in 

CH 3 – C ≡ C- CH 2 - CH 3 

2. Viết PTHH của phản ứng propin với các chất sau: 

CH 3 

CH 3 

2,5-ñimetylhex-3-in 

CH C CH CH 2 CH 3 

CH 3 

CH 3 CH C C CH CH 3 

Pd/PbCO 3,t 

a) H 2 có xúc tác Pd/PbCO 3 : CH ≡ C – CH 3 + H 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

CH 2 =CH – CH 3 

b) dung dịch brom dư. CH ≡ C – CH 3 + Br 2 CHBr 2 – CBr 2 – CH 3 

c) dd AgNO 3 / NH 3 CH ≡ C – CH 3 + AgNO 3 + NH 3 AgC ≡ C – CH 3 + NH 4 NO 3 

HgCl 

d) hiđro clorua có xt HgCl 2 CH ≡ C – CH 3 + HCl ⎯⎯⎯→ 2 CH 2 = CCl –CH 3 

3. Trình bày phương pháp hoá học: 

Hướng dẫn: 

a) Phân biệt axetilen với etilen. 

Axetilen tạo kết tủa vàng với dung dịch AgNO 3 trong NH 3 

CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 AgC ≡ CAg + 2NH 4 NO 3 

b) Phân biệt ba bình không dán nhãn chứa mỗi khí không màu sau: metan, etilen, axetilen. 

Hướng dẫn: Phân biệt axetilen theo câu a. 

Phân biệt etilen, dùng dung dịch brom, etilen làm mất màu dung dịch brom theo phản ứng: CH 2 = CH 2 + Br 2 CH 2 Br – CH 2 Br 

Còn lại là khí metan ( không làm mất màu dung dịch brom) 

4. Dẫn 3,36 lít hỗn hợp A gồm propin và etilen đi vào một lượng dư dung dịch AgNO 3 trong NH 3 thấy còn 0,840 lit khí thoát ra và có m gam 

kết tủa. Các thể tích đo ở đktc. 

a) Tính phần trăm thể tích etilen trong A. 

b) Tính m. 

Hướng dẫn: a) - Tổng số mol hỗn hợp khí: 3,36 = 0,15mol . Khí thoát ra là khí etilen có số mol là: 0840 = 0,0375 mol . Số mol propin = 0,15 – 

22,4 

22,4 

0,0375 = 0,1125 mol. Vậy %VC 2 H 4 = 25,0% và % VC 3 H 4 = 75,0%. 

b) m = 0,1125 x 147,0 = 16,54 gam. 







---*--- 

Bài 34 – Tiết 48: THỰC HÀNH ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ETILEN, AXETILEN 



Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm cụ thể. 

− Điều chế và thử tính chất của etilen: Phản ứng cháy và phản ứng với dung dịch brom. 

− Điều chế và thử tính chất của axetilen: Phản ứng cháy, phản ứng với dung dịch brom, với dung dịch AgNO 3 trong NH 3 . 

2. Kỹ năng 












− Điều chế và thử tính chất của etilen ; 

− Điều chế và thử tính chất của axetilen. 










Hoạt động 1. Thí nghiệm 1: 

Điều chế và thử tính chất của etilen. 

* Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào? 


Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an 

toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng 

cụ thí nghiệm. 


Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các 

hiện tượng. 

Hoãn hôïp 

2ml C 2 H 5 OH + 

4 ml dd H 2 SO 4 ñaëc 

Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

Boâng taåm 

NaOH ñaëc 

C 2 H 4 

Hoá chất: 

2ml C 2 H 5 OH + 4ml H 2 SO 4 đặc lắc đều + 

vài viên đá bọt đun từ từ đến khi hỗn hợp 

chuyển màu đen đó là dấu hiệu sắp có khí 

etilen thoát ra. Bông tẩm NaOH đặc để 

hấp thụ khí CO 2 , SO 2 do phản ứng phụ 

giứa H 2 SO 4 với C 2 H 5 OH tạo ra. 

- Đốt khí thoát ra ở đầu ống thông vuốt 

nhọn. 

- Dẫn khí đi qua dung dịch KMnO 4 . Quan 

sát sự thay đổi màu của dung dịch. 

I. Thí nghiệm 1: 

Điều chế và thử tính chất của etilen. 

a. Cách tiến hành: 

b. Hiện tượng: 

+ khí cháy sáng xanh ở đầu ống vuốt 

nhọn 

+ Brom bị mất màu nâu (do C 2 H 4 tạo ra 

phản ứng với Br 2 ) 

+ KMnO 4 bị mất màu tím (do C 2 H 4 tạo ra 

phản ứng với KMnO 4 ) 

c. Giải thích: 

Hoãn hôïp 2ml 

C 2 H 5 OH +4 ml 

dd H 2 SO 4 ñaëc 

Boâng taåm 

NaOH ñaëc 

C 2 H 4 

Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

dd 

Br 2 


CaC 2 

Hoặc 


Hoãn hôïp 

2ml C 2 H 5 OH + 


Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

Boâng taåm 

NaOH ñaëc 

C 2 H 4 

dd 

KMnO 4 

* Dự đoán hiện tượng xảy ra và giải thích? 

Hoạt động 2. Thí nghiệm 2: 

Điều chế và thử tính chất của axetilen. 



Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an 

toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng 

cụ thí nghiệm. 


Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các 

hiện tượng. 

Cách tiến hành: 

- Nước khoảng 1ml. 

- CaC 2 : mẩu nhỏ (hạt bắp) 

- Các dung dịch brom hoặc 

thuốc tím phải loãng. 

- Đốt khí thoát ra ở đầu ống vuốt nhọn. 

Quan sát màu ngọn lửa. 


nhọn 

- Dẫn khí qua dung dịch KMnO 4 .Quan 

sát hiện tượng. 



- Dẫn khí qua dung dịch AgNO 3 trong 

NH 3 . Quan sát hiện tượng. 

+ có kết tủa màu vàng (Ag−C≡C−Ag↓) 

xuất hiện 

II. Thí nghiệm 2: 

Điều chế và thử tính chất của axetilen. 

a. Cách tiến hành: 

b. Hiện tượng: 


nhọn 



+ có kết tủa màu vàng (Ag−C≡C−Ag↓) 

xuất hiện 

c. Giải thích: 

III. Viết tường trình thí nghiệm: 

1ml H 2 O 



C 2 H 2 

dd 

KMnO 4 

MnO 2 

a b 

dd KMnO 4 

Sau phaûn öùng 

Hoặc 

C 2 H 2 

H 2 O 

C a C 2 

A g 2 C 2 

d d A g N O 3 /N H 3 

* Dự đoán hiện tượng xảy ra và giải thích? 

Hoạt động 4: Tiến hành thí nghiệm và ghi nhận hiện tượng thí nghiệm. ( 20 phút) 

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng. 

Hoạt động 5: Vệ sinh khuôn viên thực hành và viết bản tường trình: (10ph) 

Nhận xét buổi thực hành: - Mức độ thành công của các thí nghiệm. 

- Thái độ làm việc các nhóm. 

- Khen thưởng, phê bình 




Tên thí 

nghiệm 


hóa chất 

Nội dung tiến 

hành 

Hiện 

tượng 

Giải thích, phương trình 

phản ứng 

Ghi chú. 

Điều 

chế và 

thử tính 

chất 

của 

etilen. 

- Ống nghiệm, ống nghiệm thông 2 đầu, đèn cồn, giá 

lắp, đá bọt. 

- Bông tẩm NaOH đặc, etanol khan, ddH 2 SO 4 đặc. 

Hoãn hôïp 

2ml C 2 H 5 OH + 


Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

Hoãn hôïp 2ml 

C 2 H 5 OH +4 ml 

dd H 2 SO 4 ñaëc 

Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

Boâng taåm 

NaOH ñaëc 

- Cho 2ml 

etanol vào 

ống nghiệm 

C 2 H 4 

khô có ít đá 

bọt, thêm tiếp 

Boâng taåm 

từng giọt 

NaOH ñaëc 

(4ml) dd 

H 2 SO 4 đặc, 

lắc đều. 

- Cho bông 

tẩm NaOH 

đặc vào giữa 

C 2 H 4 


dd 

thông 2 đầu. 

Lắp dụng cụ 

như hình 6.7 

SGK. 

- Đun nóng 

hh phản ứng. 

- Đốt khí tạo 

ra ở đầu ống 

dẫn. 

- Dẫn khí sinh 

ra qua ống 

- Khi đốt, 

khí sinh ra 

cháy với 

ngọn lửa 

xanh rất 

sáng. 

- Dung 

dịch 

KMnO 4 

nhạt màu 

dần, đồng 

thời có 

kết tủa 

đen xuất 

hiện. 

- Khi đun hh trong ống 

nghiệm, phản ứng tách nước 

xảy ra, sản phẩm thu được là 

C 2 H 4 nên: 

* Khi đốt, khí này cháy 

sáng. 

* C 2 H 4 bị KMnO 4 oxi hóa, 

làm dd thuốc tím nhạt màu, 

tạo MnO 2 kết tủa đen. 

- Phản ứng : 

C 2 H 5 OH - H2SO4,t0 -> C 2 H 4 + 

C 2 H 4 + O 2 - t0 -> 2CO 2 + 

H 2 O 

2H 2 O + Q. 

3C 2 H 4 +2KMnO 4 +4H 2 O → 

3C 2 H 4 (OH) 2 +2MnO 2 +2KOH 

Đun lúc 

đầu nhẹ 

quanh ống 

nghiệm, 

sau đó đun 

tập trung ở 

phần phản 

ứng, đến 

khi hh 

trong ống 

chuyển 

sang đen. 

Trong hh 

sản phẩm 

còn có 

thêm CO 2 

và SO 2 , hơi 

H 2 O, nên 

phải có 

bông tẩm 

NaOH đặc 



Boâng taåm 

nghiệm chứa 

để hấp thụ. 

NaOH ñaëc 

dd KMnO 4 . 

Hoãn hôïp 

2ml C 2 H 5 OH + 


C 2 H 4 

Ñaù boït 

( CaCO 3 ) 

dd 

KMnO 4 

Điều 

chế và 

thử tính 

chất 

của 

axetilen 

- Ống nghiệm, nút cao su có ống dẫn khí đầu vuốt 

nhọn. 

- CaC 2 , nước cất, dd KMnO 4 , dd AgNO 3 /NH 3 . 

1ml H 2 O 

C 2 H 2 

dd 

KMnO 4 

MnO 2 

a b 

CaC 2 

Hoaëc 

Hoaëc 

dd KMnO 4 

Sau phaûn öùng 

- Cho vài mẫu 

CaC 2 vào ống 

nghiệm chứa 

sẵn 1 ml H 2 O. 

Đậy nhanh 


bằng nút cao 

su có gắn ống 

dẫn khí đầu 

vuốt nhọn. 

- Dẫn khí sinh 

ra qua dd 

thuốc tím và 

qua dd 

AgNO 3 /NH 3 . 

- Khí ở 

ống dẫn 

cháy với 

ngọn lửa 

rất sáng 

và tỏa 

nhiều 

nhiệt. 

- dd 

KMnO 4 

nhạt màu, 

dd 

AgNO 3 

trong NH 3 

xuất hiện 

kết tủa 

- Phản ứng điều chế axetilen: 

CaC 2 + H 2 O → C 2 H 2 + 

Ca(OH) 2 

- Khi đốt khí axetilen cháy 

tỏa nhiệt và có ngọn lửa rất 

sáng. 

- C 2 H 2 là hidrocacbon không 

no, không làm mất màu dd 

KMnO 4 và là ank-1-in nên 

tạo kết tủa vàng. 

Nút ống 

nghiệm thật 

nhanh để 

khí khỏi 

thoát ra 

bên ngoài 

do phản 

ứng điều 

chế 

axetilen 

xảy ra rất 

nhanh. 



vàng. 

C 2 H 2 

H 2 O 

C a C 2 

A g 2 C 2 

d d A g N O 3 /N H 3 

E.Củng cố và dặn dò: 

Soạn bài mới ở chương VII chuẩn bị cho tiết sau. 





I. Mục tiêu: 


---*--- 

TIẾT 49: KIỂM TRA ĐỊNH KÌ LẦN 3 

- Nhằm đánh giá chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh và sự phối hợp trong hoạt động dạy học. 

- Đánh giá tình hình đối tượng học sinh, để có biện pháp uốn nắn kịp thời. 

- Cải tiến phương pháp dạy và học của giáo viên và học sinh. 

* Định hướng năng lực: Năng lực chung 




4. Năng lực sử lý thông tin 

5. Năng lực sử dụng kiến thức 

thực hành 



7. Năng lực tính toán. 

II. Chuẩn bị: Nội dung bài kiểm tra. 

III. Phương pháp: Tự luận. 

IV. Hình thức: Kiểm tra chung toàn trường 



ĐỀ KIỂM TRA 

Câu 1: (1,5 điểm) Hãy chọn các CTHH và các chữ số thích hợp hoàn thành các PTHH sau 

1. CH 4 + …………. → CH 3 Cl + …….. 

2. ………+ … O 2 → …CO 2 + …H 2 O 

3. C 2 H 2 + ………..→ C 2 H 2 Br 4 

Câu 2: (1,5 điểm) Nêu định nghĩa và viết công thức tổng quát của các hợp chất sau: 

a. Ankan b. Anken c. Ankin 

Câu 3: (1,5 điểm) Bằng phương pháp hóa học nhận biết các chất khí sau (viết ptpư và ghi rõ điều kiện nếu có): CH 4 , C 2 H 2 , C 2 H 4 

Câu 4: (2 điểm) Viết các PTHH thực hiện các chuyển đổi sau: 

CH 4 

⎯ ) 

⎯→ 

( 1 C 2 H 2 ⎯ ⎯→ 

( 2) 

(3) 

(4) 

C 4 H 4 ⎯⎯→C 4 H 6 ⎯⎯→ Cao su buna 

Câu 5: (1 điểm) 

(5) 

C 2 H 4 

a. Viết công thức cấu tạo các chất có tên gọi tương ứng sau: 

1. 3-etyl-2metylpentan 2. 2-metylbut-1-en 

b. Gọi tên các chất có công thức cấu tạo tương ứng sau: 

1. CH 3 -C≡C-CH 2 -CH 3 . 2. CH 2 =CH-CH 2 -CH=CH 2 . 

Câu 6: (1 điểm) Cho 336 ml hỗn hợp khí metan và etilen (đktc) lội qua dung dịch brom dư thu được 0,94 g đibrometan. 

a. Viết phương trình phản ứng xảy ra. 

b. Tính thành phần phần trăm theo thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp đầu. 

Câu 7: (1 điểm) Dẫn 6,72 lít hỗn hợp khí gồm propan, etilen và axetilen qua dung dịch brom dư, thấy còn 1,68 lít khí không bị hấp thụ. Nếu dẫn 

6,72 lít khí X trên qua dung dịch Bạc nitrat trong amoniac thấy có 24,24 gam kết tủa. Các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. 

a. Viết các phương trình hoá học để giải thích quá trình thí nghiệm trên. 

b. Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của mỗi khí trong hỗn hợp. 

Câu 8: (0,5 điểm) Cho H 2 và 1 olefin có thể tích bằng nhau qua Niken đun nóng ta được hỗn hợp A. Biết tỉ khối hơi của A đối với H 2 là 23,2. 

Hiệu suất phản ứng hiđro hoá là 75%. Hãy xác định công thức phân tử olefin? 

--------------- Hết --------------- 






---*--- 




CHƯƠNG 7: HIĐROCACBON THƠM - NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN 

HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON 

Bài 35 – Tiết 50: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG 

− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp. 

− Tính chất vật lí: Quy luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của các chất trong dãy đồng đẳng benzen. 

− Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế) 

2. Kỹ năng 

− Viết được công thức cấu tạo của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. 


− Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản 

ứng. 






− Cấu trúc phân tử của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. 

− Tính chất hoá học benzen và toluen. 














Nghiên cứu phần mở đầu và rút ra các 

nhận xét: 

- Hiđrocacbon thơm là gì? 


học. 

- Hiđrocacbon thơm được chia thành mấy 

loại? 



1. Viết các đồng đẳng của benzen và đưa 

ra CT chung của dãy đồng đẳng này? 

2. Viết các đồng phân cấu tạo của phân tử 

C 8 H 12 và gọi tên? 



- Hiđrocacbon thơm là những 

hiđrocacbon trong phân tử chứa một hay 

nhiều vòng benzen. 

- Hiđrocacbon thơm được chia thành hai 

loại: 

* Loại có một vòng benzen, loại có nhiều 

vòng benzen và có nhiều ứng dụng trong 

CN hoá chất. 

* C 6 H 6 , C 7 H 8 , C 8 H 10 ... 

* CT chung: C n H 2n - 6 với n ≥ 6. 

Học sinh viết, giáo viên cùng học sinh 

kiểm tra lại. 

HIĐROCACBON THƠM 

- Hiđrocacbon thơm là những hiđrocacbon trong 

phân tử chứa một hay nhiều vòng benzen. 

- Hiđrocacbon thơm được chia thành hai loại: 

* Loại có một vòng benzen 

* Loại có nhiều vòng benzen và có nhiều ứng dụng 

trong CN hoá chất. 

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu tạo: 

1. Dãy đồng đẳng của benzen: C 6 H 6 , C 7 H 8 , 

C 8 H 10 ..., CT chung : C n H 2n - 6 với n ≥ 6. 

2. Đồng phân và danh pháp: 

- Từ C 8 H 10 trở đi bắt đầu có đồng phân: vị trí nhóm 

ankyl và cấu tạo mạch cacbon. 

- Tên hệ thống : số chỉ vị trí + nhóm ankyl + 

benzen. 



CTPT C 6 H 6 C 7 H 8 C 8 H 10 

CTCT 

CH 3 

CH 3 

C 2 H 5 CH 3 

CH 3 1 

1 

1 

CH 

2 

3 

2 

2 

3 

3 

CH 3 

4 

CH 3 

Teân thoâng 

thöôøng 

Teân thay theá 

(teân heä thoáng) 

Benzen Toluen 

metylbenzen etylbenzen 

ortho –xilen 

(o-xilen) 

1,2-ñimetylbenzen 

(o-ñimetylbenzen) 

meta – xilen 

(m-xilen) 


(m-ñimetylbenzen) 

para –xilen 

(p-xilen) 


(p-ñimetylbenzen) 

Chú ý đối với tên hệ thống: Nếu vòng benzen có nhiều nhánh ( thế) phải đánh số vị trí các nhóm thế sao cho tổng số vị trí các nhóm thế là 

nhỏ nhất . Các nhóm thế đọc theo thứ tự A, B, C của chữ cái đầu gốc ankyl. 

Kể chuyện “Rùa và Thỏ” hướng dẫn HS biết và nhớ vị trí octo, meta và para. 


3. Tham khảo hình 7.1 SGK và nêu nhận 

xét? 



- 12 nguyên tử của benzen nằm trên một 

mặt phẳng. 

- Có 3 liên kết đôi liên hợp. 

- CTCT: hoặc 

3. Cấu tạo: 

- 12 nguyên tử của benzen nằm trên một mặt 

phẳng. 

- Có 3 liên kết đôi liên hợp. 

- CTCT: hoặc 

Kể chuyện về giấc mơ vòng benzen. 


4. Nêu các tính chất vật lí của hidrocacbon 

thơm? 



- Chất lỏng hoặc rắn ở đk thường. 

- t 0 s tăng khi M tăng. 

- Thơm, không tan trong nước, nhẹ hơn 

nước, tan được trong dung môi hữu cơ. 

II. Tính chất vật lí : 

- Chất lỏng hoặc rắn ở đk thường. 

- t 0 s tăng khi M tăng. 

- Thơm, không tan trong nước, nhẹ hơn nước, tan 

được trong dung môi hữu cơ. 




- Nêu khái niệm phản ứng thế? 


vấn đề. 

- Hướng dẫn HS phân tích đặc điểm cấu 

tạo phân tử benzen và đồng đẳng từ đó 

xác Định được hai trung tâm phản ứng là 

vòng benzen và mạch nhánh ankyl. 

- Biểu diễn thí nghiệm. Chú ý dùng giấy 

quì tẩm ướt để trên ống nghiệm để phát 

hiện HBr. 

benzen 

dd brom 

giaáy 

quì öôùt 

boät saét 

a) b) 

- Benzen có phản ứng với brom không? 

Nếu có, phản ứng xảy ra trong điều kiện 

nào? 





Nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử này bị 

thay thế bởi nguyên tử hay nhóm nguyên 

tử khác. 

vieát caùc phaûn öùng cuûa benzen, toluen 

vôùi brom. 

* Tỷ lệ 1:1 được 2 sản phẩm thế ở vị trí o 

và p. 

* Tỷ lệ 1:3 thu được sản phẩm thế 3 lần 

thế. 



Có tính chất của vòng thơm và nhóm ankyl. 

1. Phản ứng thế: 

a. Thế H của vòng benzen : 

* Thế với halogen có Fe xt, t 0 . 

Br 

+ Br 

r 2 

Boät saét 

+ 

HBr 

benzen brombenzen 

* Các ankylbenzen dễ tham gia phản ứng thế H 

của vòng benzen hơn benzen và sự thế ưu tiên 

nhóm o và p so với nhóm ankyl. 


Trang 66


CH 3 

+Br 2 , Fe 

Toluen 

- HBr 

CH 3 

Br 

2-bromtoluen 

(o - bromtoluen) 

CH 3 

(41%) 

Br (59%) 

4-bromtoluen 

(p - bromtoluen) 

- Tương tự hãy viết phản ứng thế với axit nitric? 

- GV biểu diễn thí nghiệm benzen phản ứng với axit nitric ( như hình vẽ trên 

**Phản ứng với axit nitric 

+ HNO 3 (ñaëc) H 2SO 4 ñaëc 

NO 2 

+ H 2 O 

benzen 

nitrobenzen 

CH 3 

CH 3 H 2 SO 4 ñaëc 2- nitrotoluen 

HNO 3 ñaëc (o - nitrroâtluen) 

- H 2 O 

(58%) 

toluen 

CH 3 

NO 2 

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực 


NO 2 

2- nitrotoluen 

(o - nitrroâtluen) 

(42%) 



- Hãy rút ra nhận xét sản phẩm của phẩm Qui taéc theá: Caùc ankylbenzen deã * Thế halogen vào H của nhánh: 

phản ứng của toluen với brom và HNO 3 ) 

tham gia p/öù theá nguyeân töû H cuûa 

töø ñoù ruùt ra quy taéc theá? 

CH 

voøng benzen hôn benzen vaø söï theá öu 

3 

t 0 + Br 2 CH 2 Br + HBr 

tieân vò trí ortho vaø para so vôùi vò trí 

nhoùm ankyl. 

* Nếu không có Fe xt phản ứng thế ở 

mạch nhánh . 

benzylbromua 

Qui taéc theá: Caùc ankylbenzen deã tham gia p/öù 

theá nguyeân töû H cuûa voøng benzen hôn benzen 

vaø söï theá öu tieân vò trí ortho vaø para so vôùi vò 

trí nhoùm ankyl. 

* Nếu không có Fe xt phản ứng thế ở mạch nhánh 

VI. Rút kinh nghiệm: 






---*--- 


1. Kiến thức: Biết được: 

Bài 35 – Tiết 51: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG 

− Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế), phản ứng cộng vào vòng benzen ; 

Phản ứng thế và oxi hoá mạch nhánh. 


− Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, tính chất hoá học của stiren (tính chất của hiđrocacbon thơm ; Tính chất của hiđrocacbon không 

no: Phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp ở liên kết đôi của mạch nhánh). 

2. Kỹ năng 

− Viết được các pthh biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản ứng. 

− Tính khối lượng benzen, toluen tham gia phản ứng hoặc thành phần phần trăm về khối lượng của chất trong hỗn hợp. 

− Viết công thức cấu tạo, từ đó dự đoán được tính chất hoá học, viết được các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học 

của stiren. 

− Phân biệt một số hiđrocacbon thơm bằng phương pháp hoá học. 

− Tính khối lượng sản phẩm thu được sau phản ứng trùng hợp. 







− Cấu trúc phân tử, tính chất hoá học của stiren. 










2. Kiểm tra bài cũ: (10ph) 

1. Giải thích về khả năng phản ứng của benzen? 

2. Viết CTCT và gọi tên các CTCT tương ứng với hợp chất có CTPT C 8 H 10 . 




- Viết phản ứng cộng H 2 vào phân tử 

benzen và toluen? 

- Hướng dẫn HS viết PTHH cộng benzen 

với clo. 



HS quan sát, nhận xét hiện tượng phản 

ứng. 

Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết 

PTHH của phản ứng. 

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu tạo: 

II. Tính chất vật lí : 


1. Phản ứng thế: 

2. Phản ứng coäng. 

a) Coäng hiñro. 

b) Coäng clo 

benzen 

+ Cl 2 

aùnh saùng 

+ 3H 2 

t 0 , Ni 

Cl 

Cl 

Cl 

Cl 

xiclohexan 

Cl 

Cl 

hexacloran Hay (666) 

* C 6 H 6 Cl 6 (666) trước đây dùng làm thuốc trừ 

sâu, hiện nay không sử dụng do độc và phân hủy 

chậm. 



Boät traéng cuûa 

taïo ra 1,2,3,4,5,6 -hexacloxiclohexan 

C 6 H 6 Cl 6 (coøn goïi hexacloran) 

GV gợi ý: HS viết PTHH và lưu ý đến điều 

kiện của phản ứng. 


GV tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn 

SGK. Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết 

PTHH của phản ứng oxi hoá không hoàn 

toàn toluen. 




1 ml 

benzen 

1 ml dd 

KMnO 4 

laéc nheï 

Khoâng 

p/öù 

1 ml 

benzen 

ñun noùng 

Khoâng 

p/öù 

HS quan sát, nhận xét hiện tượng phản 

ứng 

Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết 

PTHH của phản ứng oxi hoá không hoàn 

toàn toluen. 


a. Oxi hóa hoàn toàn: 

Các hidrocacbon thơm cháy tỏa nhiều nhiệt : 

C n H 2n-6 + 3 n - 3 

2 

b. Oxi hóa không hoàn toàn : 

1 ml 

benzen 

1 ml dd 

KMnO 4 

laéc nheï 

Khoâng 

p/öù 

1 ml 

benzen 

ñun noùng 

O 2 0 t C 

⎯⎯→ nCO 2 + (n-3)H 2 O. 

Khoâng 

p/öù 

1 ml 

toluen 

1 ml dd 

KMnO 4 

laéc nheï 

Khoâng 

p/öù 

1 ml 

toluen 

ñun noùng 

Coù 

p/öù 

* Benzen không làm mất màu dd KMnO 4 ở cả 

nhiệt độ thường và cao. 



1 ml 

toluen 

1 ml dd 

KMnO 4 

laéc nheï 

Khoâng 

p/öù 

1 ml 

toluen 

ñun noùng 

Coù 

p/öù 

9. Viết phản ứng đốt cháy tổng quát 

hidrocacbon thơm? Nêu nhận xét? 

10. Cân bằng phản ứng oxi hóa không 

hoàn toàn toluen bằng phương pháp thăng 

bằng electron? 

C 6 H 6 + KMnO 4 0 t C 

⎯⎯→ Không xảy ra 

* Các ankylbenzen làm mất màu dd KMnO 4 ở 

nhiệt độ cao : 

C 6 H 5 -CH 3 +2KMnO 4 0 t C 

⎯⎯→ C 6 H 5 -COOK+ 2KOH 

+ 2MnO 2 + H 2 O. 

Tạo sản phẩm là kali benzoat. 


- Stiren có công thức phân tử là C 8 H 8 và có 

một vòng benzen, chứa một liên kết đôi 

ngoài vòng benzen hãy viết CTCT của 

stiren. 

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp 

hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề 

- CTPT: C 8 H 8 

- Phân tử có cấu tạo phẳng: 

- CTCT: C 6 H 5 –CH=CH 2 hoặc 

CH CH 2 

B. MOÄT VAØI HIÑROCACBON THÔM 

KHAÙC 

I. STIREN 

1. Caáu taïo vaø tính chaát vaät lí. 

a. Cấu tạo.- CTPT: C 8 H 8 


- CTCT: C 6 H 5 –CH=CH 2 hoặc 

CH CH 2 

- Nghieân cöùu SGK ñeå bieát veà tính chaát 

vaät lí cuûa stiren. 


vấn đề. 

Chất lỏng, không màu, t 0 s = 146 0 C, không 

tan trong nước, tan nhiều trong dung môi 

hữu cơ. 

b. Tính chất vật lí: 

Chất lỏng không màu, nhẹ hơn nước, không tan 

trong nước. Sôi ở 146 0 C, tan nhiều trong dung 

môi hữu cơ. 




- Em hãy so sánh cấu tạo của phân tử 

stiren với các hiđrocacbon đã học. Từ công 

thức cấu tạo hãy nêu các tính chất hóa học 

có thể có của nó? 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học. Năng 

lực giải quyết vấn đề 


- Vừa có tính chất giống anken vừa giống 

benzen. 


2. Tính chất hóa học: Vừa có tính chất giống 

anken vừa giống benzen. 

- Viết phản ứng xảy ra khi cho Stiren tác 

dụng với dd Br 2 và với H 2 dư có xt và 

nung nóng? Gọi tên sản phẩm? 

- Hãy viết PTHH phản ứng trùng hợp 

stiren. 

- Thông báo thêm: stiren cũng tham gia 

phản ứng thế ở vòng benzen và làm mất 

màu dung dịch thuốc tím. 


C 6 H 5 -CH=CH 2 + Br 2 

c) Phản ứng trùng hợp. 

n 

CH CH 2 

+ H 2 

t 0 ,xt,p 

C 6 H 5 CH CH 2 

Stiren dùng để chế tạo cao su Buna S, chế 

tạo kính otô, ống tiêm, nhựa trao đổi 

ion… 

Br 

Br 

CH 2 CH 3 CH 2 CH 3 

+ 3H 2 

t 0 ,xt,p 

CH CH 2 

t 0 ,xt,p 

CH CH 2 

n 

pol istirren 

a) Phản ứng với dung dịch brom. 

C 6 H 5 -CH=CH 2 + Br 2 C 6 H 5 CH CH 2 

Br Br 

b) Phản ứng với hiđro. 

CH CH 2 CH 2 CH 3 CH 2 CH 3 

+ 3H 2 

+ H 2 

t 0 ,xt,p 

t 0 ,xt,p 

c) Phản ứng trùng hợp. 

CH CH 2 CH CH 2 

n 

t 0 ,xt,p 

n 

polistirren 

Stiren dùng để chế tạo cao su Buna S, chế tạo kính 

otô, ống tiêm, nhựa trao đổi ion… 

Trang 73


Hoạt động 4: NAPHTALEN (baêng 

phieán) – Giảm tải 

làm thí nghiệm naphtalen thăng hoa. 

Giaáy 

aåm 

Boâng 

Naphtalen 

thaêng hoa 

Tôø giaáy coù 

ñuïc loã 

Naphtalen 

- CTPT: C 10 H 8 

- Phân tử có cấu tạo phẳng. 

- CTCT: 

hoặc 

Naphtalen là chất rắn, nóng chảt 80 0 C, tan 

trong benzen, ete… có tính thăng hoa. 

II. NAPHTALEN (baêng phieán) – Giảm tải 


- Nghieân cöùu SGK, ruùt ra nhaän xeùt. 

C. ÖÙNG DUÏNG CUÛA MOÄT SOÁ 

HIÑROCACBON THÔM 

- Benzen vaø toluen laøm nguyeân lieäu cho CN hoaù 

hoïc. 

- Nguoàn cung caáp benzen vaø toluen chuû yeáu töø 

nhöïa than ñaù vaø töø hexan, heptan. 

- Stiren laøm monome ñeå saûn xuaát chaát deûo, cao 

su… 

Naphtalen laøm nguyeân lieäu ñeå saûm xuaát phaåm 

nhuoäm. Döôïc phaåm. 

Cuûng coá: Kieán thöùc troïng taâm caàn cuûng coá: 

+ Caáu taïo voøng cuûa benzen. 

+ Phaûn öùng theá cuûa benzen vaø ñoàng ñaúng 

+ Tính chaát cuûa moät soá hiñrocacbon thôm. 

Baøi taäp veà nhaø: Baøi 8 ñeán baøi 13 trang 160 – 161 SGK 







---*--- 

Tiết 52: LUYỆN TẬP VỀ BENZEN 

(Thay bài: MỘT SỐ HIĐROCACBON THƠM KHÁC) 



Ôn tập lại kiến thức: 

− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp. 

− Tính chất vật lí: Quy luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của các chất trong dãy đồng đẳng benzen. 

− Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế) 

2. Kỹ năng 

− Viết được công thức cấu tạo của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. 

− Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế), phản ứng cộng vào vòng benzen ; 

Phản ứng thế và oxi hoá mạch nhánh. 

− Viết được các pthh biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản ứng. 

− Tính khối lượng benzen, toluen tham gia phản ứng hoặc thành phần phần trăm về khối lượng của chất trong hỗn hợp. 












− Cấu trúc phân tử của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. 










Hoạt động của học sinh 

Hoạt động của giáo viên 

Nội dung ghi bảng 

HÖÔÙNG DAÃN CAÙC BAØI TAÄP SGK. 

1. ÖÙng vôùi coâng thöùc phaân töû C 8 H 10 coù bao nhieâu ñoàng 

phaân hiñro cacbon thôm? 

A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao 

tiếp. 

2. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra 

trong moãi tröôøng hôïp sau: 

a) Toluen taùc duïng vôùi hiñro coù xuùc taùc niken, 

aùp suaát cao, ñun noùng. 

H 2 SO 4 ñaëc. 

b) Ñun noùng benzen vôùi hoãn hôïp HNO 3 ñaëc vaø 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm 

ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức. 

3. trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc phaân bieä caùc chaát: 

benzen, hex-1-en vaø toluen. Vieát phöông trình hoaù hoïc 

cuûa caùc phaûn ngöù ñaõ duøng. 


CH 2 CH 3 CH 3 CH 3 

CH 3 

1 2 1 

2 

CH 3 

1 

2 

3 

CH 3 

4 

3 

CH 3 

etylbenzen 

a) CH 3 

+ 3H 2 

t 0 , Ni 


(o -ñimetylbenzen 

hay o - xilen) 


(m - ñimetylbenzen 

hay m - xilen) 


(p -ñimetylbenzen 

hay p - xilen) 

CH 3 

b) NO 2 

+ HNO 3 (ñaëc) H 2SO 4 ñaëc 

benzen 

nitrobenzen 

+ Nhoû dung dòch brom vaøo 3 oáng nghieäm ñöïng rieâng bieät benzen, hex-1 –en vaø 

toluen. Oáng nghieäm coù hieän töôïng maát maøu laø hex-1-en. 

+ H 2 O 

+ Nhoû dung dòch KMnO 4 vaøo hai oáng nghieäm coøn laïi vaø ñun noùng, oáng nghieäm coù 

hieän töôïng maát maøu laø toluen. 



ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức. + khoâng coù hieän töôïng gì laø benzen. 

Gôïi yù: 

4. Benzen vaø toluen phaûn öùng ñöôïc vôùi chaát naøo sau 

ñaây: 

ra. 

(1) dung dòch brom trong CCl 4 ; 

(2) dung dòch kali pemanganat; 

(3) hiñrocoù xuùc taùc niken, ñun noùng. 

(4) Br 2 coù boät Fe, ñun noùng. 

Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng xaûy 



1 dung dòch 

brom 

trong CCl 4 

2 dung dòch 

kali 

pemanganat 

3 hiñrocoù xuùc 

taùc 

niken, ñun 

noùng. 

4 Br 2 coù boät 

Fe, 

ñun noùng. 

benzen 

benzen 

Benzen 

Khoâng phaûn öùng 

Toluen 

- Chæ khi coù aùnh saùng thì theá ôû 

nhaùnh. 

- Khi coù xuùc taùc laø boät Fe thi theá 

ôû nhaân benzen (o vaø p…) 

Khoâng phaûn öùng Chæ xaûy ra khi coù ñun noùng * 

+ 3H 2 

t 0 , Ni 

xiclohexan 

Br 

+ Br 2 Boät saét + HBr 

brombenzen 

CH 3 

CH 3 

+ 3H 2 

+Br 2 , Fe 

(41%) 

t 0 , Ni 

CH 3 

Br 

CH 3 

2-bromtoluen 

(o - bromtoluen) 

+ HBr 

Toluen 

(59%) 

CH 3 

+ HBr 

t 

* C 6 H 5 –CH 3 + 2KMnO 4 ⎯⎯→ 

0 

Br 

4-bromtoluen 

(p - bromtoluen) 

C 6 H 5 COOK + 2MnO 2 + KOH + H 2 O ( ñun caùch thuyû) 

Kali benzoat 



5. Hiñrocac bon X laø chaát loûng coù tæ khoái hôi so vôùi 

khoâng khí baèng 3,17. Ñoát chaùy hoaøn toaøn X thu ñöôïc 

CO 2 coù khoái löôïng baèng 4,28 laàn khoái löôïng H 2 O. ÔÛ 

nhieät ñoä thöôøng X khoâng laøm maát maøu dung dòch brom. 

Khi ñun noùng X laøm maát maøu dung dòch KMnO 4 . 

cuûa X. 

a) Tìm coâng thöùc phaân töû vaø coâng thöùc caáu taïo 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán theo 

lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng. 

b) Vieát PTHH cuûa X vôùi H 2 ( xuùc taùc Ni ñun 

noùng), vôùi brom ( coù maët boät Fe) vôùi hoãn hôïp dö cuûa 

axit HNO 3 vaø axit H 2 SO 4 ñaëc. 



6. ñaùnh daáu (+) vaøo oâ caëp chaát coù phaûn öùng vôùi nhau 

theo maãu sau: 

H 2 , xt 

Ni. 

Br 2 (dd) 

Br 2 coù 

Fe, ñun 

noùng. 

KMnO 4 ,, 

BENZEN HEXEN TOLUEN ETILEN 

a) M X = 3,172 x 29,0 = 92,0 (g/mol). 

cuûa X laø 

4,28 

mCO 

4,28 n 

2 CO2 

= ⇒ = 

44,0 

= 7 : 4 Suy ra C x H y 7CO 2 + 4H 2 O. Vaäy CTPT 

m 1 

H2O 

1 nH2O 

18,0 

C 7 H 8 , CTCT: C 6 H 5 – CH 3 toluen. 

b) Vieát caùc phaûn öùng: (theo baøi hoïc) 

BENZEN HEXEN TOLUEN ETILEN 

H 2 , xuùc taùc Ni. + + + + 

Br 2 ( dd) + + 

Br 2 coù Fe, ñun noùng. + + + + 

Dd KMnO 4 , ñun 

noùng. 

+ + + 

HBr + + 

H 2 O ( ( xt H + ) + + 


t 0 C 


HBr 

H 2 O (xt 

H + ) 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tìm ra mối quan 

hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức. 

7. Cho benzen taùc duïng vôùi löôïng dö HNO 3 ñaëc coù xuùc 

taùc H 2 SO 4 ñaëc ñeå ñieàu cheá nitrobenzen. Tính khoái 

löôïng nitrobenzen thu ñöôïc khi duøng 1 taán benzen vôùi 

hieäu suaát 78,0%. 



- Khoái löôïng nitrobenzen laø 1,23 taán. 

Nhắc nhở: Làm các bài tập còn lại trong sgk chuẩn bị 

tiết sau luyện tập 

Trường THPT Phong Điền Ngày 17 tháng 03 năm 2015 





---*--- 

Tiết 53: LUYỆN TẬP VỀ HIĐROCACBON THƠM 


1. Kiến thức: Hệ thống, ôn tập lại kiến thức: 

- Tính chất hóa học cơ bản của hidrocacbon thơm. So sánh được tính chất của hidrocacbon thơm với ankan, anken 

2. Kỹ năng 

- Rèn luyện Kỹ năng viết đồng phân, gọi tên, viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học của hidrocacbon thơm. 

- Rèn luyện Kỹ năng giải bài tập về hỗn hợp hidrocacbon 

- Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

- Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em yêu thích môn hóa học. 






















I. Các kiến thức cần nắm vững: 

1. Phiếu học tập số 1: 

1. Nhắc lại cách gọi tên của các đồng phân 

hidrocacbon thơm theo danh pháp IUPAC? 

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, 

giao tiếp, năng lực hợp tác. 

2. Nêu tính chất hóa học của các 

hidrocacbon thơm? 


Viết CTCT và gọi tên các đồng phân của 

hidrocacbon thơm có CTPT là C 8 H 10 và 

C 8 H 8 ?Trong số các đồng phân đó, đồng phân 

nào tác dụng được với dd Brôm, hidro 

bromua? 


Học sinh nêu cách gọi, giáo viên bổ sung 

thêm. 

a) Tên thông thường: 

- Tên nhân benzen. 

- Một nhóm CH 3 đính vào: toluen 

- Hai nhóm CH 3 : có các tên: o-xilen, m- 

xilen, p-xilen. 

b) Tên hệ thống: 

- Nhân benzen 

- Có nhóm thế: Ankyl + benzen 

- Có nhiều nhóm thế thì phải đánh số chỉ 

rõ vị trí nhóm thế đối với vòng benzen. 

Việc đánh số sao cho tống vị trí các nhóm 

thế là nhỏ nhất. Đọc tên các nhóm thế 

theo thứ tự bần A, B, C của chữ cái đầu 

của nhóm thế.. 

* Với C 8 H 10 viết được 4 đồng phân với 

tên gọi là : 

(1) etylbenzen. 

(2) 1,2-dimetylbenzen 

hay o-dimetylbenzen, o-xilen. 


1. Cách gọi tên các đồng đẳng của benzen, các 

đồng phân có nhánh ở vòng benzen. 

2. Nắm được tính chất hóa học chung của 

hidrocacbon thơm. 

a. Phản ứng thế H của vòng benzen. 

b. Phản ứng cộng hidro vào vòng benzen. 

c. Phản ứng thế H của nhánh ankyl liên kết với 

vòng benzen. 

d. Phản ứng oxi hóa nhánh ankyl bằng dd thuốc 

tím, t 0 . 

e. Phản ứng cộng và nối đôi ở nhánh của vòng 

benzen. 


1. Bài tập 1: Theo phiếu học tập 2. 

* Với C 8 H 10 viết được 4 đồng phân với tên gọi 

là: 

(1) etylbenzen. 


hay o-dimetylbenzen, o-xilen. 




năng lực giao tiếp. 

hay m-dimetylbenzen, m-xilen. 

hay m-dimetylbenzen, m-xilen. 


- Viết PTHH. 

a - Toluen + Br 2 (bột Fe) 

b - Toluen + HNO 3 đặc ( H 2 SO 4 đặc ) 

c - Benzen + H 2 ( xt: Ni) 

d - Etylbenzen + Cl 2 (ás) 

e - Etylbenzen + dd KMnO 4 (t 0 ). 

g - Stile với dd Br 2 . 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tìm ra 

mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến 

thức. 


hay p-dimetylbenzen, p-xilen. 

* Với C 8 H 8 viết được 1 đồng phân là 

vinylbenzen hay styren. 

(1) 

Benzen 

p/öù 

theá 

coäng 

+ Br 2 ( Fe) 

HNO 3 ñaëc 


+ 3H 2 ,Ni, t 0 

Cl 

+3Cl 2 ,aùs' 

Br 

Brombenzen 

NO 2 

Nitrobenzen 

Xiclohexan 

Cl 

+ HBr 

+ H 2 O 

Cl 

Cl Cl 

Cl 

Hexacloran 


hay p-dimetylbenzen, p-xilen. 

* Với C 8 H 8 viết được 1 đồng phân là 

vinylbenzen hay styren. 

3. Bài tập2: Theo phiếu học tập 3: 

(3) 

CH 3 

Toluen 

P/öù coäng 

+ 3H 2 ,Ni,t 0 CH 3 

Oxi hoaù + 2KMnO 4 

t 0 

C 6 H 5 COOK + 2MnO 2 + KOH +H 2 O 

kalibenzoat 

* Stiren tác dụng được với dd Br 2 và HBr. 

(4) 

CH = CH 2 

Stiren 

P/öù/ coäng 

+ H 2 

Ni , t 0 

+ HBr 

CHBr -CH 2 Br 

+ Br 2 

CH 2 -CH 3 

CHBr -CH 3 

HO-CH -CH 3 

+ 3H 2 

Ni , t 0 

CH 2 -CH 3 

Theo qui taéc 

M ac-coâp- nhi- coáp 

Truøng hôïp: 

+ H 2 O 

H + 

n C 6 H 5 -CH=CH 2 

t 0 , xt, p 

- CH - CH 2 - 

C 6 H 5 

n 

Ñoàng truøng hôïp: ( Truøng hôïp stiren vôùi buta-1,3 -ñien, xt,t 0 ,p) 



CH 2 Br 

+ HBr 

+ Br 2 (t 0 ) 

Benzylbromua 

+Br 2 

CH 3 

Br 

+ HBr 

o-bromtoluen 

CH 3 

(2) 

CH 3 

p/öù 

Toluen 

theá 

Fe,t 0 NO 2 

NO 2 

Br 

p-bromtoluen 

CH 3 

+ HBr 

HNO 3 ñaëc 


o-nitrotoluen 

CH 3 

+ H 2 O 

+ H 2 O 

p-nitrotoluen 


a. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt 

ba bình dựng các chất lỏng : benzen, stiren, 

toluen và hex-1-in? 


b. Vieát CTCT vaø goïi teân caùc hiñrocacbon 

thôm coù coâng thöùc phaân töû C 8 H 10 , C 8 H 8 . 

Trong soá caùc ñoàng phaân ñoù, ñoàng phaân naøo 

phaûn öùng ñöôïc vôùi dung dòch brom, 

- Lấy mẫu thử, thêm dd AgNO 3 /NH 3 vào 

ta nhận ra hex-1-in : tạo kết tủa vàng. 

- Lấy mẫu thử, thêm dd AgNO 3 /NH 3 vào ta nhận 

ra hex-1-in : tạo kết tủa vàng. 


- Các mẫu thử còn lại thêm dd KMnO 4 ở 

nhiệt độ thường ta nhận stiren và toluen ở 2NH 3 + CH 3 (CH 2 ) 3 C ≡ CAg 

nhiệt độ cao : làm nhạt màu dd thuốc tím 

và có kết tủa đen xuất hiện. 

Dd Br 2 Dd HBr 

C 8 H 10 

CH 3 (CH 2 ) 3 C ≡ CH + [Ag(NH 3 ) 2 ]OH H 2 O + 

- Các mẫu thử còn lại thêm dd KMnO 4 ở nhiệt độ 

thường ta nhận stiren và toluen ở nhiệt độ cao : 

làm nhạt màu dd thuốc tím và có kết tủa đen xuất 

hiện. 



hiñrobromua? Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng C 6 H 5 CH 2 CH 3 khoâng khoâng 

ñaõ xaûy ra. 

C 6 H 5 (CH 3 ) 2 khoâng khoâng 


đề. 

C 8 H 8 


Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng 

ñieàu cheá etilen, axetilen, töø metan; ñieàu 

cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø benzen töø 

benzen vaø caùc chaát voâ cô khaùc. 


đề. 


Cho 23,0 kg toluen tác dụng với hh axit 

HNO 3 đặc, dư (xt H 2 SO 4 đặc) . Cho rằng toàn 

bộ toluen chuyển hết thành 2,4,6- 

trinitrotoluen (TNT), hãy tính khối lượng TNT 

thu được và lượng HNO 3 dã dùng. 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham 

gia và tạo thành sau phản ứng. 

C 6 H 5 - Vieát p/öù Vieát p/öù 

CH=CH 2 

a) Ñieàu cheá C 2 H 4 , C 2 H 2 töø 

0 

1500 C 

2CH ⎯⎯⎯⎯⎯→ C H + 3H 

4 Laøm laïnh nhanh 2 2 2 

C H + H ⎯ Pd/PbCO ⎯ ⎯ ⎯→ 3 C H 

2 2 2 2 4 

b) Ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø 

C 6 H 6 

Fe,t 

C 6 H 6 + Cl 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

C 6 H 5 Cl + HCl 

H2SO 4 ñaëc 

C 6 H 6 + HONO 2 ⎯⎯⎯⎯→ C 6 H 5 NO 2 + 

H 2 O 

Học sinh giải, giáo viên cùng cả lớp kiểm 

tra lại. 


a) Ñieàu cheá C 2 H 4 , C 2 H 2 töø 

0 

1500 C 

2CH ⎯⎯⎯⎯⎯→ C H + 3H 

4 Laøm laïnh nhanh 2 2 2 

C H + H ⎯ Pd/PbCO ⎯ ⎯ ⎯→ 3 C H 

2 2 2 2 4 

b) Ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø C 6 H 6 

Fe,t 

C 6 H 6 + Cl 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

C 6 H 5 Cl + HCl 

2 4 

C 6 H 6 + HONO 2 ⎯⎯⎯⎯→ 

H SO ñaëc 

C 6 H 5 NO 2 + H 2 O 


H2SO 4 ñaëc 

C 6 H 5 CH 3 +3HONO 2 ⎯⎯⎯⎯→ C 6 H 5 CH 3 (NO 2 ) 3 

+ 3H 2 O 

92 189 227 54 

23 y x 

- Khoái löôïng TNT laø: 

(23,0 x 27,0): 92,0 = 56,75 (kg) 

- Khoái löôïng HNO 3 phaûn öùng laø: 

( 23,0 x 189): 92,0 = 47,25 (kg) 



6. Bài tập 5: Theo phiếu học tập số 7: 


a. Hidrocacbon X ở thể lỏng có %(m) H = 

7,7%. X tác dụng được với dd Br 2 > Công 

thức phân tử của X là : 

A. C 2 H 2 B. C 4 H 4 

C. C 6 H 6 D. C 8 H 8 

b. Ankylbenzen X có %(C) = 91,31% . Tìm 

CTPT và CTCT của X 

Học sinh giải và đưa ra đáp án. 

* CTTQ : C n H 2n - 6 

* Theo đề ta có : 

12n/(14n-6) = 91,31/100 

→ n = 7. 

* CTPT X là C 7 H 8 . 

* CTCT : C 6 H 5 -CH 3 : toluen. 

ĐA: A 

b.) Tìm CTPT cuûa X: 

Akylbenzen: C n H 2n -6 . 

Laäp tæ soá: 

14n -6 100% 

12n 91,31 

14n -6 100 

= 

12n 91,31 suy ra n = 7 Vaäy X laø : C 7H 8 

b) CTCT X laø: C 6 H 5 – CH 3 toluen. 







---*--- 

Tiết 54 : LUYỆN TẬP VỀ HIĐROCACBON THƠM 

(Thay bài 37. NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN) 


1. Kiến thức: Hệ thống, ôn tập lại kiến thức: 

- Tính chất hóa học cơ bản của hidrocacbon thơm. So sánh được tính chất của hidrocacbon thơm với ankan, anken 

2. Kỹ năng 



- Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. 

- Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em yêu thích môn hóa học. 





















Hoạt động của giáo viên 

Hoạt động của học sinh và nội dung ghi bảng 


So sánh tính chất hoá học của 

etylbenzen với stiren, viết phương 

trình hoá học của các phản ứng minh 

hoạ. 

Năng lực tổng hợp và giải quyết 

vấn đề 

Gioáng nhau 

Ñeàu tham 

gia phaûn 

öùng coäng 

Ñeàu tham 

gia phaûn 

öùng oxi 

hoaù 

etylbenzen 

xt, Ni 

C 6 H 5 CH 2 CH 3 + 3H 2 CH 2 - CH 3 

t 0 

- Khi đun nóng với dd KMnO 4 

nhóm etyl bị oxi hoá. 

stiren 

xt, Ni 

C 6 H 5 CH=CH 2 +H 2 ⎯⎯⎯→ 

t 0 

C 6 H 5 –CH 2 CH 3 

Làm mất màu dd KMnO 4 và nhóm vinyl 

bị oxi hoá 

Khi đốt cháy hoàn toàn cho CO 2 và H 2 O 

( Viết phương trình hoá học của phản ứng) 

Tham gia phản ứng thế. 

- Phản ứng thế với brom khan 

* Thế ở nhân. 

* Tham gia phản ứng trùng hợp. 

C H 2 C H 3 

B r 

+ H B r 

C H 2 C H 3 

C H 2 C H 3 

+ B r 2 , F e 

n 

Khaùc nhau 

* Thế ở nhánh. 

B r 

+ H B r 

t 0 ,xt,p 


n 

polistiren 

* Tham gia phản ứng đồng trùng hợp. 

CH 2 CH 3 

aùsù 

CH 2 CH 2 Br 

+ HBr 

nCH 2 = CH - CH = CH 2 + nCH = CH 2 

buta-1,3 ñien 

C 6 H 5 

stiren 

xt, p 

t 0 

-CH 2 -CH = CH -CH 2 -CH - CH 2 - 

Co su Buna - S 

C 6 H 5 

n 




a) b) c) 

Dùng công thức cấu tạo viết phương 

trình hoá học của stiren với: 

a) H 2 O ( xúc tác H 2 SO 4 ) 

b) HBr 

c) H 2 ( theo tỉ lệ số mol 1: 1, 

xúc tác Ni) 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa 

học, năng lực tổng hợp và giải 



Trình bày phương pháp hoá học phân 

biệt 3 chất lỏng sau: toluen, benzen, 

stiren. 


vấn đề 

CH = CH 2 + H 2 O H+ HO - CH -CH 3 

CH = CH 2 + HBr CHBr -CH 3 CH = CH 2 + H 2 

Ni 

CH 2 -CH 3 

Toluen chỉ làm mất màu dung dịch KMnO 4 ở điều kiện đun nóng, stiren làm mất màu dung dịch 

KMnO 4 ở diều kiện thường, benzen không làm mất màu dung dịch KMnO 4 cả khi đun nóng và điều 

kiện thường. 

Dung 

dịch 

KMnO 4 

Điều kiện 

nhiệt độ 

TOLUEN STIREN BENZEN 

Đun nóng 

Mất màu 

Không mất 

màu 

Mất màu 

Không đun nóng Không mất màu Không mất 

màu 


Khi tách hiđro của 66,25kg 

etylbenzen thu được 52,00 kg stiren. 

Tiến hành phản ứng trùng hợp toàn 

bộ lượng stiren này thu được hỗn hợp 

A gồm politiren và phần stiren chưa 

tham gia phản ứng. Biết 5,20 gam A 

vừa đủ làm mất màu của 60,00 ml 

52,00 x100% 

a) Hiệu suất: = 78,49% ( ≈ 80%) 

66,25 

b) Khối lượng stiren đã tham gia phản ứng trùng hợp: 42,64kg 

Cụ thể: tính khối lượng stiren không phản ứng trùng hợp có trong 52,00kg hỗn hợn A. 

- 5,200 kg A làm mất màu: 0,060 x 0,15 = 0,009 kmol Br 2 . 

- Suy ra 52,00 kg hỗn hợp A sẽ làm mất màu: (0,009.10 = 0,09 kmol 

Theo phản ứng : C 6 H 5 CH=CH 2 + Br 2 C 6 H 5 CHBr-CH 2 Br (M C6H5 CH=CH2 =104) 



dung dịch brom 0,15M. 

Số mol stiren = số mol brom = 0,09 mol 

a) Tính hiệu suất của phản ứng 

tách hiđro của etylbenzen. 

b) Tính khối lượng stiren đã 

trùng hợp. 

c) Polistirren có phân phân tử 

khối trung bình bằng 3,12. 10 5 . Tính 

hệ số trùng hợp trung bình của 

polime. 

Năng lực tính toán theo lượng chất 

tham gia và tạo thành sau phản 

ứng. 

Từ etilen và benzen tổng hợp được 

stiren theo sơ đồ: 

C2H 

4 

C 6 H 6 ⎯ ⎯ ⎯→ 

+ 

H 

t 

C 6 H 5 C 2 H 5 ⎯ ⎯→ 

0 

xt 

C 6 H 5 CH=CH 2 (M benzen =78) 

a) Viết các phương trình hoá 

học thực hiện các biến đổi trên. 

b) Tính khối lượng stiren thu 

được từ 1,00 tấn benzen nếu hiệu suất 

của quá trình là 78%. 


vấn đề 

Khối lượng stiren chưa phản ứng bằng: 0,09. 104 = 9, 36 kg 

Khối lượng stiren đãn tham gia trùng hợp là: 52,00 – 9,36 = 42,64kg. 

c) Hệ số trùng hợp trung bình của polime 3000. 

Mỗi mắt xích của phân tử polime có M C6H5 CH=CH2 =104, còn phân tử TB của polime là3,12. 10 5 . 

nên hệ số trùng hợpTB của polime là: 3,12. 10 5 : 104 = 3000. 

C2H 

4 

a) C 2 H 4 + C 6 H 6 ⎯ ⎯ ⎯→ C 

H + 6 H 5 C 2 H 5 

t 

C 6 H 5 C 2 H 5 ⎯ ⎯→ 

0 

C 

xt 6 H 5 CH= CH 2 + H 2 

C2H 

4 

t 

b) Theo sô ñoà: C 6 H 6 ⎯ ⎯ ⎯→ C 

H + 6 H 5 C 2 H 5 ⎯ ⎯→ 

0 

C 

xt 6 H 5 CH=CH 2 

6 

1,00.10 

3 

- Số mol benzen tương ứng 1 tấn benzen là: n 

C6H 

= =12,8.10 mol 

6 

78,0 

- Số mol stiren theo thực tế thu được là: 

78 3 78 

x 12,8.10 mol = 

100 100 

vì 1 tấn = 10 3 kg, nên ta có khối lượng stiren thu được là: 

x 12,8 kmol 

78 x12,8x10 

3 = 9,984x10 

3 kg = 9,984 

100 

----?---- có đúng không?----?----- 

C2H 

4 

t 

Cách khác: C 6 H 6 ⎯ ⎯ ⎯→ C 

H + 6 H 5 C 2 H 5 ⎯ ⎯→ 

0 

C 

xt 6 H 5 CH=CH 2 Cứ 78 tấn C 6 H 6 thu được 104 tấn 

stiren. Vậy 1,00 tấn C 6 H 6 sẽ thu được (104 x1): 78 = 1,333 tấn stiren, vì hiệu suất là 78% nên thực tế 

chỉ thu được là: 78% x 1,333 ≈ 1,04 tấn stiren. 

tấn. 







---*--- 

Bài 38 – Tiết 55: HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON 



Biết được: Mối quan hệ giữa các loại hiđrocacbon quan trọng. 

2. Kỹ năng 

− Lập được sơ đồ quan hệ giữa các loại hiđrocacbon. 

− Viết được các phương trình hoá học biểu diễn mối quan hệ giữa các chất. 

− Tách chất ra khỏi hỗn hợp khí, hỗn hợp lỏng. 












− Mối quan hệ giữa các loại hiđrocacbon quan trọng. 










Hệ thống câu hỏi hệ thống kiến thức: 

1. Viết các công thức chung của ankan, anken, ankin, và ankylbenzen ( Chú ý điều kiện của 

chỉ số n trong công thức chung). 

2. Trình bày đặc điểm cấu tạo phân tử ankan, anken, ankin, và ankylbenzen. 

3. Khái quát lại một số tính chất vật lí quan trọng của hiđrocacbon, cho thí dụ minh hoạ. 

4. Trình bày tính chất hoá học của một loại hiđrocacbon, cho thí dụ minh hoạ bằng PTHH. 

Các HS khác nhận xét, bổ sung. 

5. Trình bày một số ứng dụng quan trọng của mỗi loại hidrocacbon. Cho thí dụ minh hoạ. 

6. tìm hiều sơ đồ mối quan hệ chuyển hoá giữa các loại hiđrocacbon trong SGK trang 172 

và vận dụng viêt các PTHH minh hoạ. 


Yeâu caàu vieát ñöôïc nhö sau: 

ANKAN ANKEN ANKADIEN ANKIN ANKYLBENZEN STIREN 

Công thức 

phân tử 

C n H 2n + 2 ( n ≥ 1) C n H 2n ( n ≥ 2) C n H 2n ( n ≥ 3) C n H 2n - 2 ( n ≥ 2) C n H 2n - 6 ( n ≥ 6) C 8 H 8 

Đặc điểm 

cấu tạo 

- Chỉ có liên kết đơn C- C và C- 

H. 

- Chỉ có đồng phân mạch 

cacbon. 

- Có một liên kết đôi C= 

C. 

- Có đồng phân mạch 

cacbon. 

- Có đồng phân vị trí liên 

kết đôi. 

- Có 2 liên kết đôi 

C= C. 

- Có đồng phân 

mạch C 

- Có đồng phân vị trí 

liên kết đôi. 

- Có một liên kết ba C ≡ C. 

- Có đồng phân mạch cacbon. 

- Có đồng phân vị trí liên kết ba. 

- Có vòng benzen. 

- Có đồng phân mạch cacbon của 

nhóm ankyl. 

- Có đồng phân vị trí tương đối 

của các nhóm ankyl. 

- Có vòng benzen. 

- Có một liên kết đơn C= C. 


- CTCT: C 6 H 5 –CH=CH 2 

- Có đồng phân hình học. 

- Có đồng phân hình 

học. 

Tính chất 

vật lí 

- Ở điều kiện thường, các hợp chất từ C 1 – C 4 là chất khí; ≥ 5 là chất lỏng hoặc rắn. 

- Tăng dần theo chiều tăng của phân tử khối (M). Nhẹ hơn nước, không tan trong nước tan tốt trong các dung môi hữu cơ. 

- Không màu. 

Tính chất hoá học đặc trưng 


- Phản ứng 

thế 

(halogen). 


a. 

s 

C n H 2n + 2 + X 2 ⎯⎯→ 

C n H 2n + 1 X + HX 

Khó xảy ra Khó xảy ra - Phản ứng thế H của ank-1-in. 

CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 

AgC ≡ CAg + 2NH 4 NO 3 

- Phản ứng thế (halogen khi có bột Fe và đun nóng, nitro hóa trong dung 

dịch H 2 SO 4 đặc làm xúc tác). 


tách. C n H 2n + 2 

Fe 

Cr2 O3 

... 

−H2 

⎯⎯⎯→C n H 2n 

Khó xảy ra Khó xảy ra Khó xảy ra Khó xảy ra Khó xảy ra 

C n H 2n + 2 → C q H 2q + 2 + C p H 2p 

(p+q=n) 


oxi hoá. 

CH 4 + O 2 

o 

t C, 

xt 

−H2O 

⎯⎯⎯→ HCH=O 

* Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn vaø khoâng hoaøn 

toaøn ( + O 2 vaø dd KMnO 4 ). 

3CH 2 =CH 2 + 2KMnO 4 + 4H 2 O 3 HOCH 2 – 

CH 2 OH- 2MnO 2 + 2KOH 

(tương tự với ankadien) 

3CH ≡ CH + 8KMnO 4 

3KOOC - COOK + 

8MnO 2 +2KOH + 2H 2 O 

t 

* C 6 H 5 –CH 3 + 2KMnO 4 ⎯⎯→ 

0 

C 6 H 5 COOK + 2MnO 2 + KOH + 

H 2 O ( ñun caùch thuyû) 

(Trừ benzen) 

Làm mất màu dd KMnO 4 và 

nhóm vinyl bị oxi hoá 


cộng (H 2 , 

Br 2 , HX…) 

Không 

* Cuøng coù phaûn öùng 

coäng: 

+ H 2 ( Ni, t 0 ) 

+ Halogen ( Br 2 ) 

+ HX ( X= OH, Br, 

Cl) 

* Cuøng coù phaûn öùng 

coäng: 

+ H 2 ( Ni, t 0 ) 


+ HX ( X= OH, 

Br, Cl) 

* Cuøng coù phaûn öùng coäng: 

Ni t C 

⎯⎯⎯⎯⎯→ C n H 2n+2 

0 

+ 2 

C n H 2 H , , 

2n-2 

⎯⎯⎯⎯→ +H Pd t C 

C n H 2n 

0 

2 

C n H , , 

2n-2 


+ HX ( X= OH, Br, Cl) 

Muốn phản ứng dừng lại ở giai đoạn 

1 cần có Hg 2+ làm xúc tác và đun 

nóng. 

Khó xảy ra C 6 H 5 -CH=CH 2 + Br 2 C 6 H 5 CH CH 2 

Br Br 

CH CH 2 CH 2 CH 3 CH 2 CH 3 

+ H 2 

+ 3H 2 

t 0 ,xt,p 

t 0 ,xt,p 


trùng hợp. 

Không 

Taïo PE. Vinyl axetilen, 

C 6 H 6 

Taïo PE. Vinyl 

axetilen, C 6 H 6 

Nhị hợp: 2CH ≡ CH 

CuCl,NH 

⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ 

4 Cl 

0 

100 C 

Tâm hợp: 

CH 2=CH–C ≡ CH 

Không 

n 

t 0 ,xt,p 


n 

3CH CH 

600 0 C 

boät C 

hay 

polistirren 

Bezen 

Ứng dụng 

Điều chế 

- Làm nguyên liệu, nhiên liệu, 

dung môi. 

RCOONa 

⎯⎯⎯⎯→ RH 

+ NaOH ( r) 

CaO, t o C 

+ 12 H2O 

Al 4 C 3 ⎯⎯⎯⎯→ 3CH 

-4Al( OH) 

4 ↑ 

3 

- Làm nguyên liệu - Làm nguyên liệu - Làm nguyên liệu, dung môi. 


Sự chuyển 

hóa của 

Hidrocacbon 


(3) 

(1) (2) 

(4) 

Ankan 

C n H 2n + 2 

n= 6,7,8 

(1) 

Taùch H 2 

ñoùng voøng 

Xicloankan 

C n H 2n 

(2) 

Taùch H 2 

Benzen vaø 

ñoàng ñaúng 

C n H 2n - 6 

HOAÏT ÑOÄNG 2: HÖÔÙNG DAÃN GIAÛI BAØI 

TAÄP TRONG SGK 

1. So sánh tính chất hoá học của: 

a) anken với ankin b) ankan với ankylbenzen 

Cho thí dụ minh hoạ. 


II. Bài tập 

Gioáng nhau: 

Phaûn öùng vôùi dung dòch KMnO 4 

3CH 2 =CH 2 + 2KMnO 4 + 4H 2 O 3 HOCH 2 – CH 2 OH- 2MnO 2 + 2KOH 

3CH ≡ CH + 8KMnO 4 3KOOC - COOK + 8MnO 2 +2KOH + 2H 2 O 

Khaùc nhau: 

Caùc ank 1-in vaø etin coù phaûn öùng vôùi dung dòch AgNO 3 trong NH 3 , etin phaûn vôùi axit 

axetic taïo vinyl axetat, vôùi röôïu etylic taïo CH 2 = CHO – C 2 H 5 . 

Caùc phaûn öùng: CH ≡ CH + 2AgNO 3 + 2NH 3 AgC ≡ CAg + 2NH 4 NO 3 

Hoaëc vieát CH ≡ CH + 2[Ag(NH 3 ) 2 ]OH AgC ≡ CAg + 4NH 3 + 2NH 3 

Vôùi axit axetic vaø röôïu etilic: HC ≡ CH + CH 3 COOH CH 3 COO-CH= CH 2 ( vinyl 

axetat) 

HC ≡ CH + HOC 2 H 5 H 2 C = CHO-C 2 H 5 

b)So saùnh tính chaát hoaù hoïc cuûa: ankan vôùi 

ankylbenzen. 

b) Gioáng nhau: 

* Cuøng tham gia phaûn öùng theá: 



CH 3 -CH 2 - CH +Br CH 

2, aùs' 3 - CH - CH 3 (spc) 

3 

t 0 Br 

CH 3 - CH - CH 2 Br (spp) 

CH 2 -CH 3 

Br 

+ HBr 

+Br 2 , Fe 

CH 2 -CH 3 

CH 2 -CH 3 

( theá ôû nhaân) 

+ HBr 

+Br 2 ,aùs' 

(theá ôû nhaùnh) 

Br 

CH 2 -CH 2 Br 

+HBr 

** Cuøng tham gia phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn (chaùy cho khí CO 2 vaø H 2 O ) 

Khaùc nhau. 

Ankylbenzen tham gia phaûn öùng coäng vaø oxi hoaù khoâng hoaøn toaøn, caùc ankan khoâng coù 

phaûn öùng naøy. 

CH 2 -CH 3 

+ H 2 

CH 2 -CH 3 

Ni, t 0 , xt 

2. Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc: 

a) Phaân bieät caùc bình ñöïng khí rieâng bieät 

khoâng daùn nhaõn: H 2 , O 2 , CH 4 , C 2 H 4 , C 2 H 2 . 


Caùc ankylbenzen khi ñun noùng vôùi dung dòch KMnO 4 thì nhoùm ankyl bò oxi hoaù vaø laøm 

maát maøu dung dòch KMnO 4 . 

- Duøng dung dòch AgNO 3 trong NH 3 ñeå nhaän bieát C 2 H 2 vì coù keát tuûa maøu vaøng 

nhaït ( vieát PTHH). 

- Daãn 4 khí coøn laïi ñi qua dung dòch brom, khí naøo laøm maát maøu dung dòch brom 

laø C 4 H 4 ( vieát PTHH). 

- Daãn 3 khí coøn laïi qua hoøn than chaùy hoàng. Khí naøo laøm cho hoøn than chaùy 



maïnh laø O 2 ( vieát PTHH). 

Ñoát 2 khí coøn laïi trong bình chöùa khí oxi, daãn saûn phaåm qua bình nöôùc voâi trong, neáu 

vaån ñuïc laø bình chöùa CH 4 ( Vieát PTHH). Coøn laïi laø H 2 . 

3. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng hoaøn thaønh daõy chuyeån hoaù sau: 

a) Etan ⎯⎯→etilen (1) (2) ⎯⎯→ polietilen 

b) Metan ⎯⎯→axetilen (1) 

(2) (3) ⎯⎯→ vinylaxxetilen (4) ⎯⎯→ butañien 

⎯⎯→ 

polibutañien. 

c) Benzen brombenzen. 


4. Vieát phöông trình hoaù hoïc toång quaùt cuûa phaûn öùng ñoát chaùy caùc lloaïi hiñrocacbon ñaõ neáu trong baûng 7.2. 

Nhaän xeùt gì veà tæ leä soá mol CO 2 vaø soá mol H 2 O trong saûn phaåm chaùy cuûa moãi loaïi hiñrocacbon. 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng. 

5. Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn hiñrocacbon X ( laø chaát loûng ôû ñieàu kieän thöôøng) thu ñöôïc CO 2 vaø H 2 O coù soá mol theo tæ leä 2 : 1. Coâng thöùc 

phaân töû cuûa X coù theå laø coâng thöùc naøo sau ñaây. 

A. C 4 H 4 B. C 5 H 12 C. C 6 H 6 C 2 H 2 

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng. 







---*--- 

CHƯƠNG 8: DẪN XUẤT HALOGEN – ANCOL - PHENOL 

Tiết 56: LUYỆN TẬP TỔNG HỢP VỀ HIDROCACBON 

(Thay bài 39: DẪN XUẤT HALOGEN CỦA HIĐROCACBON) 



− Khái quát về các phương pháp giải toán về Hidrocacbon. 

+ Phương pháp khối lượng. + Phương pháp dựa vào sản phẩm cháy. 

+ Phương pháp thể tích. + Phương pháp trung bình. 

2. Kỹ năng 

- Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học. 

- Giải toán theo các phương pháp. 











- Giải toán theo các phương pháp. 










1. Phương pháp khối lượng hay % khối 

lượng. 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học 


Bước 1 : Tìm M A 

1. Dựa vào khối lượng riêng D A (đktc) 

⇒M A = 22,4 . D A với D A đơn vị g/l 

2. Dựa vào tỉ khối hơi của chất hữu cơ A 

M A = M B . d A/B 

M A = 29 . d A/KK 

3. Dựa vào khối lượng (m A ) của một thể tích 

V A khí A ở đktc 

M A = (22,4 . m A )/ V A 

m A : khối lượng khí A chiếm thể tích 

V A ở đktc 

4. Dựa vào biểu thức phương trình Mendeleep 

– Claperon: 

Cho m A (g) chất hữu cơ A hóa hơi 

chiếm thể tích V A (l) ở nhiệt độ T 

( o K) và áp suất P(atm) 

Bài tập 1: Một hydrocacbon A có thành 

phần nguyên tố: % C = 84,21; %H = 

15,79; Tỉ khối hơi đối với không khí bằng 

d A/KK = 3,93. Xác Định CTPT của A 

Bài tập 2: Một hydrocacbon A ở thể khí 

có thể tích gấp 4 lần thể tích của lưu 

huỳnh đioxit có khối lượng tương đương 

trong cùng điều kiện. Sản phẩm cháy của 

A dẫn qua bình đựng nước vôi trong dư 

thì có 1g kết tủa đồng thời khối lượng 

bình tăng 0,8g. Tìm CTPT A. 

Bài tập 1: Bước 1: Tính M A : 

= 114 

Biết d A/KK => M A = M KK . d A/KK = 29.3,93 

Bước 2 : Đặt A : C x H y 

12x 

%C 

 

M 

A.%H 

y = = 

1.100 

Suy ra CTPT A: C 8 H 18 

Bài tập 2: * Tìm M A : 

1V A = 4VSO 2 (ở cùng điều kiện ) 

⇒n A = 4nSO 2 

m m 

A 

SO 1 4 

2 

⇒ = 4 ⇒ = (A và SO 2 

M M M M 

có khối lượng tương đương nhau) 

⇒ M 

A 

= 

y 

%H 

M 

A 

= 

100 

M 

A.%C 

114.84,21 

x = = = 8 

12.100 12.100 

M 

= 

4 

SO2 

64 

= 

4 

SO 2 

A 

= 

114.15,79 

1.100 

SO2 

= 18 

Cách 1 : giải theo phương pháp khối lượng hay % 

khối lượng : 

Đặt A : C x H y 

Bình đựng Ca(OH) 2 hấp thụ CO 2 và H 2 O 

Ca(OH) 2 + CO 2 

CaCO 3 + H 2 O 

A 

16 



mRT 

PV = nRT ⇒ (R = 0,082 

m↓ = mCaCO 3 = 1g 

M = 

pV 

nCO 2 = nCaCO 3 = 1/100= 0,01mol 

atm/ o Kmol) 

⇒nC = nCO 2 = 0,01mol 

5. Dựa vào Định luật Avogadro: 

⇒m C = 12.0,01=0,12g 

Định luật: Ở cùng điều kiện nhiệt độ và 

mCO 2 = 0,01.44 = 0,44g 

áp suất, mọi thể tích khí bằng 

m bình = mCO 2 + mH 2 O 

nhau đều chứa cùng một số phân tử 

⇒mH 

khí. 

2 O = 0,8-0,44 = 0,36g 

mH 

O 0,36 

2 

m 

A 

mB 

m 

V A = V B => n A = n B ⇒ = 

H 

= 2 = 2 = 0, 04g 

18 18 

MA 

MB 

ĐLBT khối lượng (A) :mA = mC + mH = 0,12 

MB 

=> M A = m 

+0,04 = 0,16 

A 

mB 

Ta có 

12x 

y MA 

MA.mC 

16.0,12 

= = => x = = = 1 

Bước 2 : Đặt CTPT chất A: C x H y 

m m m 12.m 12.0,16 

C 

H 

A 

A 

MA.m 

y = 

m 

A 

H 

16.0,04 

= = 4 

0,16 

Hoạt động 2: (15ph) Phương pháp dựa 

vào phản ứng cháy 



Phương pháp giải: 

Bài tập 3: Đốt hoàn toàn 0,58g một 

hydrocacbon A được 1,76g CO 2 và 0,9g 

H 2 O. Biết A có khối lượng riêng D A ≅ 

2,59g/l. Tìm CTPT A 

Vậy CTPT A : CH 4 

Cách 2 : Biện luận dựa vào điều kiện y ≤ 2x + 2; 

y chẵn, nguyên dương ; x ≥ 1, nguyên ⇒ x =1 và 

y = 4 CTPT A. 

Bài tập 3: 

Tóm tắt: 0,58g X + O 2 → 1,76g CO 2 ; 0,9 gH 2 O 

* Tìm M A : 

D A ≅ 2,59g/l. Tìm CTPT A? 

GIẢI : 



Bước 1 : Tính M A (ở phần II.2.1.1) 

Biết D A => M A = 22,4.2,59 ≅ 58 

Bước 2 : Đặt A : C x H y 

* Viết phương trình phản ứng cháy. 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜x 

+ ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

M A (g) 44x 9y 

m A (g) mCO 2 mH 2 O 

M 

m 

A 

A 

* Lập tỉ lệ để tính x,y 

= 

44x 

m 

hoặc 

* Từ đó suy ra CTPT A 

Một số lưu ý: 

= 

9y 

CO 

m 

2 H2O 

y y 

x+ 

1 4 x 

= = = 2 

n n n n 

A O2pu 

CO2 H2O 

MA.m 

x = 

44m 

CO2 

A 

, y 

MA.m 

= 

9m 

H2O 

1) Nếu đề bài cho: oxi hóa hòan tòan một chất 

hữu cơ A thì có nghĩa là đốt cháy hòan tòan 

chất hữu cơ A thành CO 2 và H 2 O 

2) Oxi hóa chất hữu cơ A bằng CuO thì khối 

lượng oxy tham gia phản ứng đúng bằng độ 

giảm khối lượng a(g) của bình đựng CuO sau 

phản ứng oxi hóa. Thông thường trong bài 

toán cho lượng oxi tham gia phản ứng cháy, 

để tìm khối lượng chất hữu cơ A nên chú ý 

đến Định luật bảo toàn khối lượng 

A 

Bài tập 4: 

* Viết phương trình phản ứng cháy, lập tỉ lệ để 

tìm x,y 

M A (g) 44x 9y 

m A (g) mCO 2 mH 2 O 

= 

⇒ x = 4 ; y =10. Vậy CTPT A : C 4 H 10 

Khi đốt cháy hòan tòan 0,42 g một Hydrocacbon X thu tòan bộ sản phẩm qua bình 1 đựng 

H 2 SO 4 đặc, bình 2 đựng KOH dư. Kết quả, bình 1 tăng 0,54 g; bình 2 tăng 1,32 g. Biết rằng khi 

hóa hơi 0,42 g X chiếm thể tích bằng thể tích của 1,192 g O 2 ở cùng điều kiện. Tìm CTPT của 

X 

Tóm tắt: 

0,42g X (C x H y ) 

* Tính M X : 

+O 2 

CO 2 

H 2 O 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜ x + ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

M 

m 

A 

A 

Giải: 

= 

44x 

m 

= 

9y 

CO 

m 

2 H2O 

58 

0,58 

44x 

1,76 

Bình 1ñöïng ddH 2 SO 4 ñ Bình 2 ñöïng KOHdö 

CO 

-H 2 O, 2 

m 1 =0,54g -CO 2 , m 2 =1,32g 

= 

= 

9y 

0,9 



mA + a = mCO 2 + mH 2 O 

0,42g X có V X = V O2 của 0,192g O 2 (cùng điều kiện) 

3) Sản phẩm cháy (CO 2 , H 2 O) thường được 

cho qua các bình các chất hấp thụ chúng. 

4) Bình đựng CaCl 2 (khan), CuSO 4 (khan), 

H 2 SO 4 đặc, P 2 O 5 , dung dịch kiềm, … hấp thụ 

nước. 

Bình đựng các dung dịch kiềm…hấp thụ 

CO 2 . 

Bình đựng P trắng hấp thụ O 2 . 

5) Độ tăng khối lượng các bình chính là khối 

lượng các chất mà bình đã hấp thụ. 

6) Nếu bài toán cho CO 2 phản ứng với dung 

dịch kiềm thì nên chú ý đến muối tạo thành để 

xác Định chính xác lượng CO 2 . 

7) Viết phương trình phản ứng cháy của hợp 

chất hữu cơ với oxy nên để oxy lại cân bằng 

sau từ vế sau đến vế trước. Các nguyên tố còn 

lại nên cân bằng trước, từ vế trước ra vế sau 

phương trình phản ứng. 

=> n X = nO 2 => 

=> 

* Gọi X : C x H y 

M X 44x 9y (g) 

0,42 mCO 2 mH 2 O (g) 

Ta có : 

M 


(1) 

Đề bài cho khối lượng CO 2 , H 2 O gián tiếp qua các phản ứng trung gian ta phải tìm khối lượng 

CO 2 , H 2 O 

* Tìm m CO2 , m H2O : 

- Bình 1 đựng dd H 2 SO 4 đ sẽ hấp thụ H 2 O do đó độ tăng khối lượng bình 1 chính là khối 

lượng của H 2 O : 

m 1 = mH 2 O=0,54g (2) 

- Bình 2 đựng dd KOH dư sẽ hấp thụ CO 2 do đó độ tăng khối lượng bình 2 chính là khối 

lượng của CO 2 : 

(1), (2), (3) ⇒ 

m 2 = mCO 2 =1,32g (3) 

⇒ x = 5 ; y = 10 

m 

X 

m = 

O2 

M 

X 

M 

O 2 

m 

X.M 

O 0,42.32 

2 

X 

= = = 70 

m 

O 

0,192 

2 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜x 

+ ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

M 

m 

X 

X 

= 

44x 

m 

CO2 

9y 

m 

H2O 

Vậy CTPT X : C 5 H 10 (M = 70đvC) 

= 

70 

0,42 

= 

44x 

1,32 

= 

9y 

0,54


Hoạt động 3: (10ph) Phương pháp thể tích 

Phương pháp giải 



Bước 1 : Tính thể tích các khí V A , V O2 , V CO2 , 

V H2O (hơi)… 

Bước 2 : Viết và cân bằng các phương trình 

phản ứng cháy của hydrocacbon A dưới dạng 

CTTQ C x H y 

Bước 3 : Lập các tỉ lệ thể tích để tính x,y 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜ x + ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

⎛ y ⎞ 

⎛ y ⎞ 

1(l) ⎜ x + ⎟ (l) x(l) ⎜ ⎟ (l) 

⎝ 4 ⎠ 

⎝ 2 ⎠ 

V A (l) V O2 (l) V CO2 (l) V H2O (hơi) (l) 

1 

V 

x + 

= 

V 

y 

4 

= 

x 

V 

= 

V 

A Ò CO2 

H2O 

2 

1 

y 

x + 

= 

4 

= 

x 

n 

= 

hay 

Cách khác : Sau khi thực hiện bước 1 có thể 

làm theo cách khác: 

y 

2 

y 

2 

n 

A 

nO 

CO 

n 

2 

2 H 2O 

V 

⇒ x = 

V 

n 

= 

n 

CO2 

CO2 

A 

A 

; 

2V 

⇒ y = 

V 

H 2 O 

2nH 

2 O 

A 

= 

n 

A 

Bài tập 5: 

Trộn 0,5 l hỗn hợp C gồm hydrocacbon A 

và CO 2 với 2,5 l O 2 rồi cho vào khí nhiên 

kế đốt cháy thì thu được 3,4 l khí, làm 

lạnh chỉ còn 1,8 l. Cho hỗn hợp qua tiếp 

dung dịch KOH (đặc) chỉ còn 0,5 l khí. 

Các V khí đo cùng điều kiện. Tìm CTPT 

của hydrocacbon A. 

Bài tập 5:Tóm tắt đề : 

Gọi 0,5 l hỗn hợp 

C x H y : a (l) 

CO 2 : b (l) 

0,5l hỗn hợp + 2,5l O ñoát 2 CO 2 ,O 2 dư,H 2 O 

ll(- H 2 O) KOHñ(- CO 

CO 2 ,O 2 dư 

2 ) 

GIẢI : 

O 2 dư 

* O 2 dư, bài tóan lý luận theo Hydrocacbon A 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜ x + ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

⎛ y ⎞ 

y 

a a ⎜ x + ⎟ ax a (lít) 

⎝ 4 ⎠ 

2 

CO 2 → CO 2 

b b (lít) 

Ta có V hh = a + b = 0,5 (1) 

VCO 2 = ax + b = 1,8 – 0,5 = 1,3 (2) 

y 

VH 2 O = a = 3,4 – 1,8 = 1,6 (3) 

2 

⎛ y ⎞ 

VO 2 dư = 2,5 - a ⎜x + ⎟ = 0,5 

⎝ 4 ⎠ 

y 

⇒ ax + a = 2 (4) 

4 

⇒ ax + 3,2/4 = 2 ⇒ ax = 1,2 (5) 

(2), (3) VCO 2 = b = 0,1 

V hh = a + b = 0,5 ⇒ a = 0,4 



- Lập tỉ lệ thể tích V A : V B : V CO2 : V H2O rồi 

⇒ x = ax /a = 3 ; ⇒ y = ay/a = 8 

đưa về tỉ lệ số nguyên tối giản m:n:p:q. 

Vậy CTPT của A là C 3 H 8 

- Viết phương trình phản ứng cháy của hợp 

chất hữu cơ A dưới dạng: 

Bài tập 6: Tóm tắt 

t 

mC x H y + nO 2 ⎯⎯→ 

o 

pCO 2 + qH 2 O 

- Dùng Định luật bảo toàn nguyên tố để cân 12cm 3 CO 24cm 3 khí bò haáp thuï bôûi KOH 

C x H 2 

y ñoát 

bằng phương trình phản ứng cháy sẽ tìm được 

60cm 3 H 2 O 

laøm laïnh CO 2 

(- CO 2 ) 

O 2 (dö) 

-H 

x và y =>CTPT A 

O 2 dö 2 O O 2 dö khí coøn laïi bò haáp thuï bôûi P 

(V=48cm 3 ) (-O 2 ) 

* Một số lưu ý: 

- Nếu V CO2 : V H2O = 1:1 => C : H = n C : n H = 

1: 2 

- Nếu đề tóan cho oxy ban đầu dư thì sau khi 

bật tia lửa điện và làm lạnh (ngưng tụ hơi 

nước) thì trong khí nhiên kế có CO 2 và O 2 còn 

dư. Bài tóan lý luận theo C x H y 

- Nếu đề tóan cho V CxHy = V O2 thì sau khi bật 

tia lửa điện và làm lạnh thì trong khí nhiên kế 

có CO 2 và C x H y dư . Bài tóan lý luận theo oxy. 

- Khi đốt cháy hay oxi hóa hòan toàn một 

hydrocacbon mà giả thiết không xác Định rõ 

sản phẩm, thì các nguyên tố trong 

hydrocacbon sẽ chuyển thành oxit bền tương 

ứng trừ: 

N 2 → khí N 2 

Halogen → khí X 2 hay HX (tùy bài) 

Bài tập tương tự : 

Trong một bình kín thể tích 1dm 3 có một hỗn 

Trộn 12 cm 3 một hydrocacbon A ở thể khí 

với 60 cm 3 oxi (lấy dư) 

rồi đốt cháy. Sau khi làm lạnh để nước 

ngưng tụ rồi đưa về điều kiện ban đầu thì 

thể tích khí còn lại là 48 cm 3 , trong đó có 

24cm 3 bị hấp thụ bởi KOH, phần còn lại 

bị hấp thụ bởi P. 

Tìm CTPT của A (các thể tích khí đo 

trong cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất) 

Tìm CTPT A? 

GIẢI : 

PV 1.1 

n 1 

= = 

= 0,03(mol) 

RT 0,082.(273 + 133,5) 

Vì hỗn hợp đồng thể tích nên n A = nO 2 = 

0,03/2 = 0,015 mol 

* Tính các V: 

VCO 2 = 24cm 3 

VO 2 dư = 48 – 24 = 24cm 3 ⇒ VO 2 pứ = 60 – 24 = 

36 cm 3 

* Tìm CTPT : 

Cách 1: Tính trực tiếp từ phương trình phản ứng 

đốt cháy: 

⎛ y ⎞ 

+ ⎜ x + ⎟O 

⎝ 4 ⎠ 

t 

⎯⎯→ xCO 

VCO 2 =12x = 24 => x = 2 

⎛ y ⎞ 

VO 2 dư = 60 – 12 ⎜x + ⎟ = 24 => y = 4 

⎝ 4 ⎠ 

⇒ CTPT của A: C 2 H 4 

Cách 2: Lập tỉ lệ thể tích 

⎛ y ⎞ 

y 

1 ⎜x + ⎟ x (cm 3 ) 

⎝ 4 ⎠ 

2 


C 

x 

H 

y 

+ H 

2 

y 2 

2 2 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜x 

+ ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

0 

O


hợp đồng thể tích gồm hydrocacbon A và O 2 => C x H y dư, biện luận theo O 2 

12 36 24 (cm 3 ) 

ở 133,5 o C, 1 atm. Sau khi bật tia lửa điện và Sau khi đưa về nhiệt độ ban đầu, các 

y 

đưa về nhiệt độ ban đầu (133,5 o x + 

y 

C) thì áp suất khí tạo áp suất có trong bình gồm H 2 O, 1 4 x x + 

= = 1 x 

trong bình tăng lên 10% so với ban đầu và CO 2 , C x H y dư có số mol là : 

VA 

VO 2 

V 

⇔ = 

4 

= 

CO 2 12 36 24 

khối lượng nước tạo ra là 0,216 g. Tìm CTPT n 2 = n 1 . P 2 /P 1 = 0,03.110/100 = 

A 

0,033 mol 

=> x = 2 và y = 4 ⇒ CTPT của A: C 2 H 4 


nH 2 O = 0,216/18 = 0,012 mol 

ĐLBT khối lượng (O) : nO 2 = n CO 2 + 

1/2n H 2 O 

=> n CO 2 = nO 2 – 1/2nH 2 O = 

0,015-0,012/2 = 0,009mol 

nC x H y dư = n 2 - nCO 2 - nH 2 O = 

0,033-0,012-0,009 =0,012mol 

=>nC x H yphản ứng = 0,015-0,012 = 0,003 

mol 

⎛ y ⎞ 

0 

t y 

CxH 

y 

+ ⎜ x + ⎟O2 

⎯⎯→ xCO2 

+ H 

2O 

⎝ 4 ⎠ 

2 

⎛ y ⎞ 

1 ⎜ x + ⎟ x 

⎝ 4 ⎠ 

(mol) 

0,003 0,015 0,009 0,012 

(mol) 

Ta có : 

1 

0,003 

=> x = 3 

y 

x + 

4 x 

= = = 

0,015 0,009 

y = 8 

Vậy CTPT A : C 3 H 8 

Cách 3: 

Nhận xét: đốt 12 cm 3 A đã dùng 36 cm 3 oxy 

và tạo ra 24 cm 3 CO 2 

Suy ra 

ĐLBT (O): => 

ĐLBT (C): 12x = 24 => x = 2 

ĐLBT (H) :12y = 48 => y = 4 

Vậy CTPT của A là C 2 H 4 


y 

2 

y 

2 

0,012 

t 

12C 

x 

H 

y 

+ 36O 

2 

⎯⎯→ 24CO 

2 

+ ?H 

2O 

0 

t 

12C 

x 

H 

y 

+ 36O 

2 

⎯⎯→ 24CO 

2 

+ 24H 

2O 

0


Hoạt động 4: Phương pháp trung bình Gọi CTPT trung bình của hai ankan : Cách 2: Dùng phương pháp phân tử khối trung 

Bước 1 : Đặt CTPT của hai chất hữu cơ cần 

tìm rồi suy ra CTPT trung bình của chúng : 

Đặt A : C x H y ; B : C x’ H y’ ⇒ CTPTTB : 

C H 

x 

y 

Bước 2 : Viết phương trình phản ứng tổng 

quát và dữ liệu đề bài cho tính 

Bước 3 : biện luận 

Nếu x





---*--- 



− Định nghĩa, phân loại ancol. 

Bài 40 – Tiết 57: ANCOL 

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân, danh pháp (gốc − chức và thay thế). 

− Tính chất vật lí: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước ; Liên kết hiđro. 


− Tính chất hoá học: Phản ứng của nhóm −OH (thế H, thế −OH), phản ứng tách nước tạo thành anken hoặc ete, phản ứng oxi 

hoá ancol bậc I, bậc II thành anđehit, xeton ; Phản ứng cháy. 

− Phương pháp điều chế ancol từ anken, điều chế etanol từ tinh bột, điều chế glixerol; ứng dụng của etanol. 

− Công thức phân tử, cấu tạo, tính chất riêng của glixerol (phản ứng với Cu(OH) 2 ). 

2. Kỹ năng 

− Viết được công thức cấu tạo các đồng phân ancol; Đọc được tên khi biết công thức cấu tạo của các ancol (có 4C − 5C). 

− Dự đoán được tính chất hoá học của một số ancol đơn chức cụ thể; Viết được phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học 

của ancol và glixerol. 

− Phân biệt được ancol no đơn chức với glixerol bằng phương pháp hoá học. 

− Xác Định công thức phân tử, công thức cấu tạo của ancol. 









− Đặc điểm cấu tạo của ancol; Quan hệ giữa đặc điểm cấu tao với tính chất vật lí (nhiệt độ sôi, tính tan) 

− Tính chất hoá học; Phương pháp điều chế ancol 










1. Từ Định nghĩa, học sinh hãy nêu vài ví dụ 

hợp chất được gọi là ancol? 



2. Từ phân loại về ancol, hãy xét xem các ancol 

ví dụ trên thuộc laọi nào? 



3. Hãy cho vài ví dụ ancol là vòng no, đơn 

chức, là no đa chức? 



Ví dụ ancol : 

CH 3 -OH (1) 

CH 3 -CH 2 -OH (2) 

C 6 H 5 -CH 2 -OH (3) 

CH 2 =CH-CH 2 -OH (4) 

...... 

Học sinh trả lời, giáo viên và cả lớp cùng 

kiểm tra lại. 

-OH, 

- OH 

HO-CH 2 -CH 2 -OH 

CH 3 -CH(OH)-CH 2 -OH 

.... 

I. Định nghĩa, phân loại: 

1. Định nghĩa: 

* Ancol là những hợp chất hữu cơ, trong phân tử 

có nhóm hidroxyl -OH liên kết trực tiếp với 

nguyên tử cacbon no. (Nhóm -OH gọi là -OH 

ancol) 

2. Phân lọai: 

a. Ancol no, đơn chức, mạch hở: Có 1 nhóm - 

OH liên kết với gốc ankyl : C n H 2n + 1 -OH 


VD:... 

b. Ancol không no, đơn chức, mạch hở: 

Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no của gốc 

HC không no. 

VD: CH 2 =CH-CH 2 -OH (ancol allilic) 

c. Ancol thơm, đơn chức: Có 1 nhóm -OH liên 

kết với cacbon no thuộc mạch nhánh của vòng 

benzen. 

VD: C 6 H 5 -CH 2 -OH (ancol benzylic) 

d. Ancol vòng no, đơn chức: Có 1 nhóm -OH 

liên kết với cacbon no thuộc gốc HC vòng no. 

VD: -OH xiclohexanol.


e. Ancol đa chức: Có 2 hay nhiều nhóm -OH 

ancol. 

4. Bậc của nguyên tử cacbon no trong ankan 

được xác Định như thế nào? Rút ra bậc của 

ancol? 



5. Nhắc lại khái niệm đồng phân? Đối với hợp 

chất no, mạch hở thì có những loại đồng phân 

gì? 



6. Viết các đồng phân cấu tạo của các ancol có 

CTPT C 4 H 10 O và gọi tên theo danh pháp thông 

thường, thay thế? 



7. Tham khảo SGK, nêu các tính chất vật lí cơ 

bản của ancol? Viết các liên kết hidro tạo ra 

giữa ancol với ancol và giữa ancol với nước? 



Học sinh trả lời kiến thức cũ, cả lớp nhận 

xét. 

Vậy bậc của ancol là bậc của nguyên tử C 

có nhóm -OH. 

- Những hợp chất khác nhau nhưng có 

cùng CTPT gọi là các đồng phân. 

- Đối với hợp chất no mạch hở thì có 

đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị 

trí nhóm chức. 

CH 3 –CH 2 – CH 2 – CH 2 OH (1) 

CH 3 - CH 2 - CH - CH 3 

CH 3 - CH - CH -OH 

CH 3 

OH 


(2) 

(3) 

CH 3 

OH 

C CH3 

(4) 

CH 3 

* Trong ancol có nguyên tử H linh động 

nên tạo được liên kết hidro với nhau → 

tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện 

thường. 

...O-H...O-H...O-H... 

R R R 

VD: C 2 H 4 (OH) 2 , C 3 H 5 (OH) 3 ... 

3. Bậc rượu: Là bậc của nguyên tử cacbon có liên 

kết với nhóm -OH. 

* Chương trình chỉ xét ancol no, mạch hở. 

II. Đồng phân và danh pháp: 


* Có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí 

nhóm -OH. 


a. Tên thông thường: Một số chất có tên này: 

Ancol + tên gốc ankyl + ic. 

VD:... 


Tên hidrocacbon tương ứng với mạch chính + 

số chỉ vị trí nhóm -OH + ol. 

* Mạch chính là mạch dài nhất có chứa nhóm - 

OH. 

* Đánh số thứ tự của mạch chính bắt đầu từ phía 

có nhóm -OH. 

III. Tính chất vật lí: 

* Trong ancol có nguyên tử H linh động nên tạo


* t 0 sơi, khối lượng riêng d tăng theo được liên kết hidro với nhau → tồn tại ở thể lỏng 

chiều tăng của phân tử khối. 

hoặc rắn ở điều kiện thường. 


1. Hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo của phân tử 

ancol etylic? 



2.Thí nghiệm: Cho Na vào ống nghiệm chứa 

C 2 H 5 OH, nút bằng nút cao su có ống dẫn vuốt 

nhọn, đốt khí thốt ra ở đầu ống, quan sát, giải 

thích và viết phản ứng xảy ra? 



học. 

3. Thí nghiệm: Tạo Cu(OH) 2 bằng phản ứng 

giữa NaOH và CuSO 4 , thêm tiếp vào đây ít 

glixerol, lắc nhẹ, quan sát, giải thích hiện 

tượng? 

* Do nguyên tử H linh động nên tạo được 

liên kết hidro với nước → tan tốt trong 

nước. 

...O-H...O-H...O-H...O-H... 

R H R H 

Các liên kết C-O và O-H phân cực, nên 

phân tử ancol có thể bị phân cắt ở các liên 

kết này . 

Phản ứng xảy ra, có bọt khí bay lên, đốt, 

khí này cháy với ngọn lửa xanh mờ. 

C 2 H 5 OH + Na → C 2 H 5 ONa + 1/2H 2 

H 2 + 1/2O 2 

0 

t C 

⎯⎯→H 2 O 

Kết tủa màu xanh nhạt Cu(OH) 2 tan ra, 

dd thu được trong suốt và có màu xanh 

lam. 

...O-H...O-H...O-H... 

R R R 

* t 0 sôi, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng 

của phân tử khối. 

* Do nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết 

hidro với nước → tan tốt trong nước. 

...O-H...O-H...O-H...O-H... 

R H R H 

* Độ tan trong nước giảm khi phân tử khối tăng. 

IV. Tính chất hóa học: 

1.Phản ứng thế H của nhóm -OH: 

a. Tính chất chung của ancol : 

Tác dụng với kim loại kiềm: 

2C 2 H 5 -OH +2Na → 2C 2 H 5 -ONa + H 2 

TQ: R-OH+ Na(K)→ R-ONa + 1/2H 2 

b. Tính chất đặc trưng của glixerol: 

Hòa tan Cu(OH) 2 tạo dd màu xanh lam. 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Cu(OH) 2 → [C 3 H 5 (OH) 2 O] 2 Cu 

+2H 2 O. đồng (II)glixerat 





học. 

4. Viết phản ứng xảy ra giữa C 2 H 5 OH và HBr, 

thuộc loại phản ứng gì? 


đề. 

5. Phản ứng với ancol viết ở bảng thuộc loại 

phản ứng gì? Gọi tên sản phẩm sinh ra? 


đề. 

6. Viết phản ứng tách nước ancol etylic và gọi 

tên sản phẩm? 


đề. 

7. Trình baøy hoaëc bieåu dieãn thí nghieäm neâu 

trong SGK tr184. 



học. 

oxi hoaù 

Ancol baäc I Anñehit 

C 2 H 5 -OH + HBr 

Thuộc loại phản ứng thế. 

Thuộc loại phản ứng thế. 

Sản phẩm có tên : dietyl ete. 

CH 2 - CH 2 

H OH 

ancol etylic 

0 

t C 

⎯⎯→ C 2 H 5 -Br + H 2 O 


170 0 C 

CH 2 = CH 2 

etilen 

+ 

H 2 O 

t 

+ 

0 CH 3 - CH - CH 3 CuO CH 3 - C- CH 3 

+ Cu + H 2 O 

OH 

CH 3 - CH 

O 

axeton 

O - H 

+ Cu O t 0 O 

CH 3 - C + Cu + H 2 O 

H 

H 

anñehit axetic (CH 3 CHO) 

2. Phản ứng thế nhóm -OH: 

a. Phản ứng với axit vơ cơ: 

C 2 H 5 -OH + HBr 

0 

t C 

⎯⎯→C 2 H 5 -Br + H 2 O. 

etyl bromua 

etyl bromua không màu, nặng hơn nước, không 

tan trong nước. 

b. Phản ứng với ancol: 

H2SO4 ñaëc , 140 

R -OH + H -O-R’ ⎯⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 C 

3. Phản ứng tách nước: 

CH 2 - CH 2 

H OH 

ancol etylic 


170 0 C 

CH 2 = CH 2 

etilen 

+ 

R-O-R’+H 2 O 

H 2 O 

* Tính chất này được ứng dụng để điều chế anken 

từ các ankanol. 


a) Phaûn öùng oxi hoaù khoâng hoaøn toaøn. 

CH 3 - CH 

Ancol baäc I 

Oxi hoaù khoâng 

hoaøn toaøn 

Anñehit 

O - H 

+ Cu O t 0 O 

CH 3 - C + Cu + H 2 O 

H 

H 

anñehit axetic (CH 3 CHO) 



Daây ñoàng 

cuoán loø xo 

Daây ñoøng 

xuyeân qua 

nuùt cao su 

Ancol baäc II 

Oxi hoaù khoâng 

hoaøn toaøn 

xeton 

Ancol etylic 

khan 

Nöôùc 

CH 3 - CH - CH 3 

+ CuO 

t 0 CH 3 - C- CH 3 + Cu + H 2 O 

OH 

O 

axeton 

Oxi hoaù ancol etylic 

( khi daây ñoàng noùng ñoû boû ñeøn coàn ra) 

Ancol baäc III + CuO 

t 0 

Khoâng phaûn öùng 

7. Viết phản ứng cháy tổng quát của ancol này? 


đề. 


9. Viết phản ứng xảy ra khi cho etylen hợp 

nước, thủy phân etyl brơmua? 


đề. 

10. Viết các phản ứng xảy ra trong chuổi phản 

ứng điều chế glixerol và gọi tên các sản phẩm? 

Năng lực giải quyết vấn đề. 

C 2 H 4 + H 2 O 

0 

H 2SO4 ñaëc , t C 

⎯⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ C 2 H 5 -OH 

C 2 H 5 -Br + NaOH → C 2 H 5 -OH+ NaBr 

Học sinh viết và xác Định loại phản ứng, 

gọi tên, giáo viên kiểm tra lại. 

b) Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn. 

Cháy tỏa nhiều nhiệt : 

t 

C n H 2n+1 -OH+3n/2O 0 C 

2 ⎯⎯→CO 2 +(n+1)H 2 O+Q. 

* Ứng dụng tính chất này để sát trùng dụng cụ y 

tế từ đốt cháy ancol etylic. 

V. Điều chế : 

1. Phương pháp tổng hợp: 

+ Anken hôïp nöôùc ( coù xt) 

C n H 2n + H 2 O 

* Từ etylen: 

C 2 H 4 + H 2 O 

0 

xt, 

t 

⎯⎯⎯→ Cn H 2n+1 OH 

0 

H 2SO4 ñaëc , t C 

⎯⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ C 2 H 5 -OH 

* Thủy phân dẫn xuất halogen : 

C 2 H 5 -Br + NaOH 

0 

t 

⎯⎯→ C 2 H 5 -OH+ NaBr 

* Glixerol được tổng hợp từ propen: 

CH 2 =CH-CH 3 

HCl 0 

,500 C 

⎯⎯⎯⎯→ CH 2 =CH-CH 2 -Cl - 

Cl2 , H2O 

⎯⎯⎯⎯→ CH 2 Cl-CH(OH)-CH 2 Cl 

C 3 H 5 (OH) 3 . 

NaOH 

⎯⎯⎯→ 

* Glixerol còn có thể thu được từ phản ứng thủy 

Giáo viên: Phan Dư Tú Trang 110


phân chất béo. 

11. Nêu các ứng dụng cơ bản của ancol? 


đề. 

- Làm nhiên liệu, nguyên liệu để sản xuất 

các hóa chất quan trọng. 

- SX phẩm nhuộm, dược phẩm, nước giải 

khát, dung mơi, mó phẩm... 

2. Phương pháp sinh hóa: 

(C 6 H 10 O 5 ) H 0 

2 O , H + 

, t C 

Enzim 

n ⎯⎯⎯⎯⎯→ C 6 H 12 O 6 ⎯⎯⎯→C 2 H 5 OH 

VI. Ứng dụng:. 

- Làm nhiên liệu, nguyên liệu để sản xuất các hóa 

chất quan trọng. 

- Sử dụng trong nghành công nghiệp thực phẩm, y 

tế. 







---*--- 

Bài 41 – Tiết 58: PHENOL 



− Khái niệm, phân loại phenol. 

− Tính chất vật lí: Trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan. 

− Tính chất hoá học: Tác dụng với natri, natri hiđroxit, nước brom. 

− Một số phương pháp điều chế phenol (từ cumen, từ benzen) ; ứng dụng của phenol. 

− Khái niệm về ảnh hưởng qua lại giữa các nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ. 

2. Kỹ năng 

− Phân biệt dung dịch phenol với ancol cụ thể bằng phương pháp hoá học. 

− Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của phenol. 

− Tính khối lượng phenol tham gia và tạo thành trong phản ứng. 









− Đặc điểm cấu tạo và tính chất hóa học của phenol 

− Phương pháp điều chế phenol. 











- Nghiên cứu SGK, từ đó rút ra Định nghĩa 

phenol. 

- Hãy so sánh sự giống nhau và khác nhau về 

công thức của các chất sau đây. 

OH OH 

CH3 

CH 2 - OH 

(A) (B) (C) 

Phenol 2-metylphenol 

ancol benzylic 

(phenyl metanol) 

Phenol 

ancol thôm 


hóa học. 

Phân lọai chúng ? 


Phenol là những hợp chất hữu cơ trong 

phân tử có chứa nhóm -OH liên kết trực 

tiếp với nguyên tử cacbon của vòng 

benzen. 

Goïi teân: 

OH 

1 2 

HO 3 

4 

CH 3 

1,2 - ñihiñroxi -4-metylbenzen 

Có hai loại : phenol đơn chức và phenol 

đa chức. 

I. ÑÒNH NGHĨA , PHAÂN LOAÏI 

I. Định nghĩa - phân loại : 

1. Định nghĩa: Phenol là những hợp chất hữu 

cơ trong phân tử có chứa nhóm -OH liên kết 

trực tiếp với nguyên tử cacbon của vòng 

benzen. 

OH OH 

CH3 

CH 2 - OH 

(A) (B) (C) 

Phenol 2-metylphenol 

ancol benzylic 

(phenyl metanol) 

Phenol 

ancol thôm 

* -OH này gọi là -OH phenol. 

* Chất đơn giản nhất là C 6 H 5 -OH 

* Gốc C 6 H 5 - : gốc phenyl. 

2. Phân loại: 

* Đơn chức : C 6 H 5 -OH : Phenol. 

CH 3 -C 6 H 4 -OH : 4-metylphenol (p-crezol) 

* Phenol đa chức: 

C 6 H 4 (OH) 2 : 1,2-đihidroxilbenzen. 



- Nghieân cöùu SGK ñeå bieát CTPT, CTCT cuûa 

II. Phenol: 

phenol. 



* CTPT : C 6 H 6 O 

hóa học. 

* CTCT: C 6 H 5 -OH 

Hay: 

O 

H 

Quan sát mẫu phenol và tham khảo SGK, nêu 

tính chất vật lí của phenol ? 



Thí nghiệm: Cho mẫu Na vào ống nghiệm chứa 

phenol lỏng (nóng chảy), quan sát hiện tượng, 

giải thích và viét phản ứng ? 



học. 

- Ở điều kiện thường: chất rắn, không 

màu, t 0 nc = 43 0 C. Để lâu trong không khí 

bị oxi hóa và hóa màu hồng. 

- Độc, gây bỏng da. 

- Ỉt tan trong nước lạnh, tan nhiều trong 

nước nóng và etanol. 

- Na tan ra, có bọt khí xuất hiện. 


C 6 H 5 OH nc + Na → C 6 H 5 ONa + 1/2H 2 

phenolat natri 

- Ống chứa nước phenol không tan. 

- Ống chứa dd NaOH tạo dd đồng nhất. 


2. Tính chất vật lí: 

- Ở điều kiện thường: chất rắn, không màu, t 0 nc 

= 43 0 C. Để lâu trong không khí bị oxi hóa và 

hóa màu hồng. 

- Độc, gây bỏng da. 

- Ỉt tan trong nước lạnh, tan nhiều trong nước 

nóng và etanol. 

3. Tính chất hóa học: 

a. Thế nguyên tử H của -OH : 

* Với kim loại kiềm : 

C 6 H 5 OH nc + Na → C 6 H 5 ONa + 1/2H 2 

* Với dd kiềm : 

C 6 H 5 OH + NaOH → C 6 H 5 ONa +H 2 O 

→ Phenol có tính axit yếu, yếu hơn axit 

cacbonic và không làm quỳ tím đổi màu.. 

* Nhận xét: Vòng benzen đã làm tăng khả năng 

phản ứng của H nhóm -OH trong phenol so với 



4. Thí nghiệm: Cho nước và dd NaOH vào 2 C 6 H 5 OH + NaOH → C 6 H 5 ONa + H 2 O trong ancol. 

ống nghiệm chứa phenol, lắc đều cả 2 ống, 

quan sát hiện tượng, giải thích và viết phản 

ứng? 

- Hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo khi sục khí 

CO 2 vào dung dịch thu được ở trên? 



học. 

5. Thí nghiệm : Nhỏ nước Br 2 vào dd phenol, 

lắc nhẹ , quan sát hiện tượng, viết phản ứng 

minh họa ? 



học. 

6. Từ các tính chất hóa học trên, nêu ảnh hưởng 

qua lại giữa các nguyên tử trong phân phenol ? 

GV giaûi thích: 

a) Ảnh hưởng của gốc phenyl lên nhóm OH : 

gốc _C 6 H 5 hút e làm cho liên kết – O – H bị 

phân cực → H linh động hơn H của – OH trong 

ancol → phenol có tính axit yếu ( yếu hơn 

H 2 CO 3 ) 

b)Ảnh hưởng của nhóm OH lên gốc phenyl: 

Nhóm –OH đẩy e làm tăng mật độ e ở vị trí 

2,4,6 → Pứ thế vào vị trí o- , p- 

- Thấy có kết tủa trắng xuất hiện. 


C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH↓ +3HBr 

Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm. 

Học sinh viết, giáo viên kiểm tra và bổ 

sung. 

b. Thế nguyên tử H của vòng benzen: 

OH 

OH 

Br Br 

+ 3Br 2 

+ 3HBr 

Br 

2,4,6 - tribrom phenol ( traéng) 

* Nếu cho dd HNO 3 vào dd phenol thấy có kết 

tủa vàng của axitpicric. 

* Nhận xét: Do ảnh hưởng của nhóm -OH mà 

nguyên tử H của vòng benzen trong phenol dễ 

bị thay thế hơn trong các hidrocacbon thơn 

khác. 

Kết luận chung: 

-AÛnh höôûng cuûa nhoùm –OH ñeán voøng 

benzen, ñoù laø: Nguyeân töû H trong phaân töû 

phenol deã bò thay theá hôn nguyeân töû H trong 

benzen ( t/d vôùi ñBr 2 ) 

-Aûnh höôûng cuûa voøng benzen ñeán nhoùm – 



H 

OH, ñoù laø: Voøng benzen laøm taêng khaû naêng 

O 

7. Viết các phản ứng xảy ra trong các sơ đồ 

điều chế phenol trong công nghiệp bên ? 



8. Tham khảo SGK, nêu các ứng dụng của 

phenol ? 



- Nguyên liệu tổng hợp nhựa 

phenolfomandehit dùng chế tạo đồ dân 

dụng. 

- Tổng hợp nhựa urefomandehit dùng làm 

chất kết dính. 

- Sản xuất thuốc nổ (axit picric), thuốc 

diệt cỏ 2,4D (2,4-diclophenolxiaxetic) , 

chất diệt nấm (nitrrophenol)... 

phaûn öùng cuûa nguyeân töû H trong nhoùm –OH 

hôn trong ancol ( phenol coù tính axit t/d vôi 

NaOH). Ñoù laø keát quaû cuûa söï aûnh höôûng qua 

laïi giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû. 

4. Điều chế: 

* Trong công nghiệp: oxi hóa cumen 

+ CH2= CH− CH3/H + 

C 6 H 6 ⎯⎯⎯⎯⎯⎯→C 6 H 5 -CH(CH 3 ) 2 

1. O2 

⎯ ⎯ ⎯ ⎯→ C 6 H 5 -OH + (CH 3 ) 2 CO. 

2.ddH2SO4 

Hoặc điều chế theo sơ đồ : 

C 6 H 6 → C 6 H 5 Br → C 6 H 5 -ONa→ C 6 H 5 -OH. 

* Thu được từ tách nhựa than đá. 

4. Ứng dụng: 

- Nguyên liệu tổng hợp nhựa 

phenolfomandehit dùng chế tạo đồ dân dụng. 

- Tổng hợp nhựa urefomandehit dùng làm chất 

kết dính. 

- Sản xuất thuốc nổ (axit picric), thuốc diệt cỏ 

2,4D (2,4-diclophenolxiaxetic) , chất diệt nấm 

(nitrophenol)... 





---*--- 

Bài 42 – Tiết 59: LUYỆN TẬP ANCOL VÀ PHENOL 





- Cuûng coá vaø heä thoáng lại tính chaát hoaù hoïc cuûa ancol – phenol vaø moät soá phöông phaùp ñieàu cheá. 

- Moái quan heä chuyeån hoaù giöõa hiñrocacbon vaø ancol – phenol qua hôïp chaát trung gian laø 

daãn xuaát halogen. 

2. Kỹ năng 

- Vieát PTHH bieåu dieãn caùc phaûn öùng cuûa ancol vaø phenol. 

- Vieát PTHH cuûa phaûn öùng chuyeån hoaù töø hiñrocacbon thaønh caùc daãn xuaát. 











− Tính chất của etanol; 

− Tính chất của glixerol. 

− Tính chất của phenol. 











Hướng dẫn học sinh hệ thống lại các kiến 

thức đã học về hidrocacbon. 

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực 

tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối 

quan hệ kiến thức. 

I. Hệ thống hóa về hidrocacbon: 

Bậc của 

nhóm 

chức. 

Thế -OH 

Thế H của 

OH 

Tách HX 

hoặc H 2 O 

Thế H ở 

vòng 

benzen 

OXH 

không 

hoàn toàn 

Điều chế 

ANCOL NO, ĐƠN CHỨC 

C n H 2n+1 OH 

Bằng bậc của cácbon có -OH 

C n H 2n+1 OH → C n H 2n+1 Br 

2C n H 2n+1 OH → (C n H 2n+1 ) 2 O+H 2 O 

2R-OH + 2Na → 2R-ONa + H 2 . 

R là C n H 2n+1 hoặc C 6 H 5 

C n H 2n+1 OH → C n H 2n + H 2 O. 

RCH 2 OH 

0 

CuO, 

t C 

⎯⎯⎯⎯→ R-CH=O 

RCH(OH)R 1 0 

CuO, 

t C 

⎯⎯⎯⎯→ RCOR 1 

- Cộng H 2 O vào anken. 

- Thế X của d/x halogen. 

- Điều chế etanol từ tinh bột. 

PHENOL 

C 6 H 5 OH 

C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH↓ +3HBr 

C 6 H 5 OH +3HNO 3 → C 6 H 2 (NO 2 ) 3 OH↓ 

- Thế H của vòng benzen. 

- oxi hóa cumen : C 6 H 5 CH(CH 3 ) 2 




BT1: 

Viết ptpư xảy ra (nếu có) giữa ancol 

etylic, phenol với các chất sau : Na, 

NaOH, nước brôm, dd HNO 3 . 


tính toán để tìm ra mối quan hệ và 

thiết lập mối quan hệ kiến thức. 

BT2: 

Hoàn thành dãy chuyển hóa sau bằng các 

pt hóa học : 

a. metan → axetilen → etilen → etanol 

→ axit axetic. 

b. benzen → brombenzen → 

natriphenolat→ phenol→ 2,4,6- 

tribromphenol. 




BT3: 

Cho hỗn hợp gồm etanol và phenol tác 

dụng với Na (dư) thu được 3,36 lít (đktc) 

khí H 2 . Nếu cho hh trên tác dụng với dd 

nước brôm vừa đủ thu được 19,86 gam 

(1) 2C 2 H 5 OH + 2Na → 2C 2 H 5 ONa + H 2 . 

(2) 2C 6 H 5 OH + 2Na → 2C 6 H 5 ONa + H 2 . 

(3) C 6 H 5 OH + NaOH → C 6 H 5 ONa + H 2 O. 

(4) C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH + 3HBr. 

(5) C 6 H 5 OH + 3HNO 3 → C 6 H 2 (NO 2 ) 3 OH + 3H 2 O. 

a. 

(1) 2CH 4 

(2) C 2 H 2 + H 2 

(3) C 2 H 4 + H 2 O 

(4) C 2 H 5 OH + O 2 

b. 

0 

1500 C 

⎯⎯⎯→ C 2 H 2 + 3H 2 

0 

Pd / PbCO3 

, t C 

⎯⎯⎯⎯⎯→ C 2 H 4 

+ 0 

H , t C 

⎯⎯⎯→C 2 H 5 OH 

mengiam 

⎯⎯⎯⎯→ CH 3 COOH 

0 

Fe, 

t C 

(1) C 6 H 6 + Br 2 ⎯⎯⎯→ C 6 H 5 Br + HBr 

(2) C 6 H 5 Br + 2NaOH → C 6 H 5 ONa + NaBr + H 2 O 

(3) C 6 H 5 ONa + CO 2 + H 2 O → C 6 H 5 OH + NaHCO 3 

(4) C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH + 3HBr 

a. 2C 2 H 5 OH + 2Na → 2C 2 H 5 ONa + H 2 . 

2C 6 H 5 OH + 2Na → 2C 6 H 5 ONa + H 2 . 

C 6 H 5 OH + 3Br 2 → C 6 H 2 Br 3 OH + 3HBr. 

b. n H2 = 0,15 mol 

n(↓) = 19,86/331,0 = 0,06 mol → n phenol = 0,06 mol. 

II. Bài tập áp dụng: 



kết tủa trắng . 

m phenol = 0,06 . 94,0 = 5,46 gam. 

a. Viết phản ứng xảy ra. 

b. Tính %(m) của mỗi chất ban đầu ? 




BT4: 

Viết CTCT và gọi tên các đồng phân 

mạch hở có CTPT là C 4 H 9 Cl, C 4 H 10 O và 

các đồng phân ancol của C 4 H 8 O ? 




Gôïi yù: 

n C2H5OH = (0,15 - 0,03).2 = 0,24 mol 

m C2H5OH = 0,24 . 46,0 = 11,05 gam. 

Vậy %(m) ancol = 66,2% và %(m) phenol = 33,8%. 

a. C 4 H 9 Cl có 4 đồng phân. 

b. C 4 H 10 O có 4 đồng phân ancol và 3 đồng phân ete. 

c. C 4 H 8 O có 6 đồng phân ancol . 







---*--- 

Bài 43 – Tiết 60: THỰC HÀNH TÍNH CHẤT CỦA ETANOL, GLIXEROL VÀ PHENOL 


1. Kiến thức: Biết được: Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm : 

− Etanol tác dụng với natri. 

− Glixerol tác dụng với Cu(OH) 2 . 

− Phenol tác dụng với NaOH, dung dịch brom. 

2. Kỹ năng 




- Viết tường trình thí nghiệm. 









− Tính chất của etanol; 

− Tính chất của glixerol. 

− Tính chất của phenol. 


1. Dụng cụ thí nghiệm: Ống nghiệm; ống nhỏ giọt, kẹp gỗ, giá để ống nghiệm, đèn cồn, dao cắt kim loại, kẹp sắt. 

2. Hóa chất : etanol khan, phenol, glixerol, Na, dd NaOH 10%, dd CuSO 4 2%, dd Br 2 , nước cất. 

3. Yêu cầu học sinh ôn tập các kiến thức đã học để làm thí nghiệm. 







Hoạt động của giáo viên và học sinh 

Nội dung ghi bảng 

Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm: 

− Hướng dẫn các thao tác của từng TN như: 

+ Rót chất lỏng vào ống nghiệm 

+ Nhỏ giọt chất lỏng vào ống nghiệm bằng công tơ hút 

+ Lắc ống nghiệm 

+ Cho chất rắn vào ống nghiệm chứa chất lỏng 

+ Bịt miệng ống nghiệm và đưa vào ngọn lửa rồi thả tay bịt ra 

I. Thí nghiệm 1: 

Etanol tác dụng với Na. 



Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách 

lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. 



I. Thí nghiệm 1: Etanol tác dụng với Na. 

2 ml 

etanol 

Maåu Na 

baèng haït 

ñaäu xanh 

II. Thí nghiệm 2: 

Glixerol tác dụng với Cu(OH) 2 . 




II. Thí nghiệm 2: Glixerol tác dụng với Cu(OH) 2 . 




2-3 gioït glixerol 2-3 gioït etanol 


(1) (2) 


III. Thí nghiệm 3: 

Phenol tác dụng với nước Br 2 . 







IV. Viết tường trình thí nghiệm: 

Học sinh viết tường trình theo mẫu nộp và cuối giờ. 

Laéc nheï 

2- 3 gioït dd NaOH 10 % 

3- 4 gioït dd CuSO 4 2 % 

Laéc nheï 

III. Thí nghiệm 3: Phenol tác dụng với nước Br 2 . 

Nhoû töøng 

gioït nöôùc 

brom 

Laéc nheï 

0,5 ml dd 

phenol 

IV. Thí nghieäm 4: Phaân bieät etanol, phenol, 

glixerol 

V. Viết tường trình thí nghiệm: 




Tên thí 

nghiệm 


hóa chất 

Nội dung tiến hành 

Hiện tượng 

Giải thích , phương trình phản 

ứng 

Ghi chú. 

Etanol 

tác dụng 

với Na 

- Ống 

nghiệm, 

đèn cồn. 

- Na, etanol 

khan. 

- Cho mẫu Na nhỏ vào 

ống nghiệm khô, thêm 

2ml etanol vào, đốt phần 

khí thoát ra. 

+ Viên Na vo tròn, chạy trên bề mặt chất 

lỏng, nhỏ dần đồng thời có khí bay lên 

mạnh. 

+ Khi thả tay bịt miệng ống nghiệm ra 

thấy có tiếng nổ nhỏ (H 2 phản ứng với O 2 

không khí gây nổ) 

- Khí sinh ra cháy với ngọn lửa rất sáng. 

- Etanol phản ứng mạnh với Na, 

sinh ra khí H 2 , H 2 cháy trong oxi 

với ngọn lửa sáng. 


2C 2 H 5 OH + 2Na →2C 2 H 5 ONa + 

H 2 . 

2H 2 + O 2 → 2H 2 O 

Etanol phải 

khan, không 

để học sinh 

tự ý lấy Na, 

cẩn thận khi 

đốt. 

Glixerol 

tác dụng 

với 

Cu(OH) 2 

Phenol 

tác dụng 

với nước 

brôm 

Phân 

biệt 

- Hai ống 

nghiệm. 

- dd CuSO 4 

5%, NaOH 

10%, 

glixerol, 

etanol khan. 

- Ống 

nghiệm. 

- Phenol, 

nước brôm. 

- Ống (1) và (2) chứa 2-3 

giọt dd CuSO 4 , thêm tiếp 

2-3ml dd NaOH, lắc nhẹ. 

- Thêm tiếp vào ống (1) 

2-3 giọt glixerol, ống (2) 

2-3 giọt etanol khan, lắc 

nhẹ cả 2 ống, quan sát. 

- Cho 0,5ml dd phenol 

vào ống nghiệm. 

- Thêm từng giọt nước 

Br 2 vào ống nghiệm và 

lắc nhẹ, quan sát. 

- Có kết tủa Cu(OH) 2 màu xanh trong 2 

ống nghiệm. 

- Ống (1) khi thêm glixerol thấy tạo dd 

xanh thẫm đồng nhất, ống (2) khi thêm 

etanol thấy vẫn còn kết tủa xanh. 

Thấy tạo kết tủa trắng. 

Nước Br 2 mất màu. 

+ Phương án lí thuyết: * Cả ba chất đều tác dung được với Na giải phóng H 2 

* Chỉ có một chất tác dụng được với dung dịch NaOH và nước Br 2 

* 2OH - + Cu 2+ → Cu(OH) 2 . 

* Glixerol tạo phức với Cu(OH) 2 

tan: 

2C 3 H 5 (OH) 3 + Cu(OH) 2 → 

(C 3 H 5 (OH) 2 O) 2 Cu + H 2 O 

* Etanol không phản ứng nên 

không thấy có hiện tượng gì, vẫn 

còn kết tủa xanh của Cu(OH) 2 . 

- Phenol tác dụng với Br 2 tạo kết 

tủa trắng theo pư : 

C 6 H 5 OH + 3Br 2 →C 6 H 3 Br 3 OH↓ 

+ 3HBr. 

- Brôm phản ứng hết nên mất màu. 

Phenol độc, 

nên cẩn thận, 

không để rơi 

vào người và 

áo quần. 



ancol, 

* Chỉ có một chất hoà tan được Cu(OH) 2 thành dung dịch màu xanh 

glixerol + Cách thực hiện: * Nhỏ nước brom, chất nào tạo kết tủa trắng là phenol 

và 

* Thêm kết tủa Cu(OH) 2 và lắc, chất nào hoà tan kết tủa thành dung dịch màu xanh là glixerol. Chất còn lại là 

phenol etanol 

E.Củng cố và dặn dò: 

Ôn tập các kiến thức đã học chuẩn bị cho kiểm tra 1 tiết. 





I. Mục tiêu: 


---*--- 

TIẾT 61: KIỂM TRA ĐỊNH KÌ LẦN 4 

- Nhằm đánh giá chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh và sự phối hợp trong hoạt động dạy học. 

- Đánh giá tình hình đối tượng học sinh, để có biện pháp uốn nắn kịp thời. 

- Cải tiến phương pháp dạy và học của giáo viên và học sinh. 

II. Chuẩn bị: Nội dung bài kiểm tra. 

III. Phương pháp: Tự luận. 

IV. Hình thức: Kiểm tra chung toàn trường 

ĐỀ KIỂM TRA 

Câu 1: (1,5 điểm) Cho biết có phản ứng hay không 

Hexan Hex-1-en benzen Phenol Etanol 

Na(Kim loại 

Natri) 

Dung dịch Brom 

(Lưu ý: Không được điền tất cả đều có hoặc tất cả đều không) 


Câu 2: (2,0 điểm) 

Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng đẳng benzen có công thức phân tử C 8 H 10 . 

Câu 3: (1,5 điểm) 

Viết phương trình hóa học các phản ứng xảy ra theo sơ đồ sau(Ghi rõ điều kiện nếu có, các chất hữu cơ thể hiện dưới dạng công thức 

cấu tạo) 

a) Benzen ⎯⎯→ Brombenzen b) Toluen ⎯⎯→ TNT 

c) Phenol ⎯⎯→ Natri phenolat d) Phenol ⎯⎯→ 2,4,6-Tribromphenol 

Câu 4: (1,0 điểm) 

Trình bày phương pháp phân biệt 3 chất lỏng: Hept-1-en, benzen và Toluen(Tên khác: Metylbenzen) 

(Chỉ cần nêu phương pháp phân biệt) 

Câu 5: (1,0 điểm) 



Viết công thức phân tử tổng quát của các hợp chất sau: 

a) Benzen và đồng đẳng b) ancol no đơn chức mạch hở c) ancol no 2 chức mạch hở 

Câu 6: (1,0 điểm) 

Cho 23 gam ancol etylic (Tên khác: Etanol) tác dụng hết với Na dư thu được V lit H 2 (đktc). 

a) Viết phương trình hóa học (Các chất hữu cơ viết ở dạng cấu tạo thu gọn) b. Tìm V. 

Câu 7: (1,0 điểm) 

Cho 16 gam hỗn hợp A gồm etanol và phenol vào dung dịch Brom dư thu được 33,1 gam kết tủa. 

Tìm khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp A 

Câu 8: (0,5 điểm). 

Từ 2 tấn etilen sản xuất được bao nhiêu tấn ancol etylic với H=84% 

Câu 9.(0,5 điểm) 

Hỗn hợp khí X gồm một ankan và một ankin. Đốt cháy hoàn toàn 11,2 lit X thu được 35,84 lit CO 2 và 34,2 gam H 2 O. Tìm CTPT 2 

hidrocacbon trên 

-----------HẾT---------- 






---*--- 



CHƯƠNG 9: ANDEHIT – XETON – AXIT CACBOXYLIC 

Bài 44 – Tiết 62: ANDEHIT − XETON 

− Định nghĩa, phân loại, danh pháp, đặc điểm cấu tạo phân tử của anđehit. 

− Tính chất vật lí: Trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan. 


− Tính chất hoá học của anđehit no đơn chức (đại diện là anđehit axetic): Tính khử (tác dụng với dung dịch bạc nitrat trong 

amoniac), tính oxi hoá (tác dụng với hiđro). 

2. Kỹ năng 

− Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân của andehit. 

− Nghiên cứu đặc điểm cấu tạo cấu tạo và rút ra nhận xét về tính chất. 

− Dự đoán được tính chất hoá học đặc trưng của anđehit; Kiểm tra dự đoán và kết luận. 

− Quan sát thí nghiệm, hình ảnh và rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất. 

− Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của anđehit fomic và anđehit axetic. 






− Đặc điểm cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của andehit. 














1. Nêu một số ví dụ và yêu cầu học sinh nêu 

khái niệm về andehit ? 

HCH=O, CH 3 CH= O, C 6 H 5 – CHO, 

O=CH – CH=O, CH 2 =CH – CH =O… 

2. Từ các ví dụ, nêu cơ sở để phân loại 

anđehit là gì? 



Có mấy loại gốc hiđrocacbon? ( No, mạch hở; 

no mạch vòng, không no, thơm). 

Một nhóm chức. Nhiều nhóm chức. 

GV dẫn HS lập bảng phân loại và lấy thí dụ. 



Andehit là các hợp chất hữu cơ mà phân 

tử có nhóm -CH=O liên kết trực tiếp với 

nguyên tử C khác 

andehit no, không no, thơm, đa chức, đơn 

chức... tùy vào đặc điểm cấu tạo và theo 

số nhóm -CHO. 

* No đơn chức . 

* Không no đơn chức. 

* No đa chức. 

* Không no đa chức ... 

Theo goác hiñrocacbon 

A. ANDEHIT: 

I.Định nghĩa,phân loại,danh pháp: 

1. Định nghĩa: 

* Andehit là các hợp chất hữu cơ mà phân tử có 

nhóm -CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử C 

khác hoặc với H. 

* VD: H-CH=O ; O=HC-CH=O.... 

2. Phân loại: Có nhiều loại : andehit no, không no, 

thơm, đa chức, đơn chức... tùy vào đặc điểm cấu tạo 

và theo số nhóm -CHO. 

* VD: 

No đơn chức : C n H 2n O (n ≥ 1) 

CTCT thu gọn : C x H 2x+1 CHO (x ≥ 0) 

Theo soá löôïng nhoùm chöùc - CHO 

Ñôn chöùc 

No (maïch hôû) C x H 2x+1 CHO, x ≥ 0 

HCH=O 

CH 3 CH= O 

Khoâng no CH 2 =CH–CH =O * 

Ña chöùc 

O=CH – CH=O 

O=CH–CH 2 -CH=O 



Thôm đơn: C n H 2n-7 CHO 

C 6 H 5 – CHO 

CH=O 

CH=O 

Toång quaùt R- CH= O R’ – (CH = O) n 

3. Từ cách gọi tên đã nêu, hãy viết đồng phân 

andehit và gọi tên chất có CTPT C 5 H 10 O ? 



Học sinh viết, đọc tên, giáo viên cùng cả 

lớp kiểm tra lại. 

4 3 2 1 

CH 3 - CH - CH 2 -CHO 

CH 3 

3 -metylbutanal 


n ≥ 2 

* Tên thay thế : dãy no đơn chức. 

Tên hidrocacbon no tương ứng với mạch chính + 

al. 

(Mạch chính là mạch dài nhất bắt đầu từ nhóm - 

CHO). 

* Tên thông thường : 

Tên Anđehit + tên axit tương ứng 

* VD: CH 3 -CH(CH 3 )-CH 2 -CHO 

3-metylbutanal. 

CH 3 -CHO : andehit axetic hay etanal 

CH 3 -(CH 2 ) 3 -CHO : andehit valeric hay pentanal. 


khái quát : 

-Hợp chất cacbonyl: là hợp chất có chứa 

nhóm cacbonyl (C=O) 

120o 

C 

O 

- Nguyên tử C có trạng thái lai hóa sp 2 

- Liên kết C = O gồm 1 liên kết σ bền và 1 

Có nhóm : -CH = O chứa 1 liên kết đôi 

có 1δ bền và 1π kém bền. 

II.Cấu tạo, tính chất vật lí: 


- Trong anđehit có chứa nhóm chức –CHO có cấu 

tạo 

120o 

C 

- Liên kết C = O gồm 1 liên kết σ bền và 1 liên kết 

π kém bền. Vậy anđehit có tính chất giống anken. 

O 



liên kết π kém bền 

Các anđehit có tính oxi hoá và tính khử. 

- Góc CCC = 120 o 

4. Dựa vào CTCT của HCHO, nêu đặc điểm 

cấu tạo của các andehit no đơn chức? 


đề. 

- Do đặc điểm cấu tạo nhóm -CH=O (không 

có nhóm –OH), vì vậy không tạo liên kết 

hiđro. 

- Các anđehit có nhiệt độ sôi thấp hơn so với 

rượu có cùng số nguyên tử C. 

5. Nêu các tính chất vật lí cơ bản của anđehit 

no đơn chức ? 




6. Từ đặc điểm cấu tạo hãy nêu tính chất hóa 

học của andehit ? 



7. Giáo viên làm thí nghiệm phản ứng tráng 

bạc, học sinh quan sát, viết phản ứng và nêu 

- Các andehit đầu dãy là chất khí, không 

màu, xốc, tan tốt trong nước . Các chất 

còn lại là chất lỏng và rắn, độ tan giảm 

dần theo chiều tăng của M. 

- Dung dịch HCHO trong nước gọi là 

fomon, dd bão hòa 37-40% : fomalin. 

Do có liên kết đôi, nên andehit có tính 

chất tương tự anken : cộng, oxi hóa... 

Học sinh nêu, viết phản ứng, giáo viên 

cùng cả lớp kiểm tra lại. 

* Kết luận andehit là chất vừa có tính oxi 

hóa, vừa là chất có tính khử. 

2. Tính chất vật lí: 

- Ở điều kiện thường: HCHO, CH 3 CHO là khí, 

không màu, xốc, tan tốt trong nước và trong các 

dung môi hữu cơ. Các chất còn lại là chất lỏng và 

rắn, độ tan giảm dần theo chiều tăng của M. 

- Dung dịch HCHO trong nước gọi là fomon, dd 

bão hòa 37-40% : fomalin. 


1. Phản ứng cộng H 2 : 

- Coäng vaøo lieân keát ñoâi C = O: 

Ni,t 

H-CH= O + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 3 OH 

Metanal metanol 

Ni,t 

CH 3 - CH=O + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

CH 3 -CH 2 OH 

Etanal etanol 

Toång quaùt: 

Ni,t 

R-CH=O + H 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

R-CH 2 -OH 

Anñehit ancol (baäc1) 



ứng dụng của phản ứng này ? 

(coxh) (ck) 

OÁng 

nghieäm 

saïch 

Laéc 

nheï 

1 ml dd 

AgNO 3 

1% 

Nhoû töø töø 

dd NH 3 5% 

ñeàn khi keát 

tuûa tan heát. 

dd 

Ton -len 

(Tollens) 

Keát tuûa 

hoaø tan 

heát 

3-4 gioït 

dd anñehit 

fomic 

(1) (2) (3) (4) (5) (6) 

Ñun noùng nheï 

60 -70 0 C 

Keát thuùc 

thí nghieäm 


tượng và rút ra kết luận trong thực hành 

hóa học. 

2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn: 

* Với AgNO 3 trong dd NH 3 . 

- Chuyển nhóm –CH= O thành nhóm 

-COOH hoaëc - C 

O 

OH 

t 

R-CHO+2AgNO 3 + H 2 O + 3NH 0 C 

3 ⎯⎯→ RCOONH 4 

+ NH 4 NO 3 + 2Ag. 

Riêng: 

t 

HCHO + 4AgNO 3 + 2H 2 O + 6NH 0 

3 ⎯⎯→ 

(ck) (coxh) 

(NH 4 ) 2 CO 3 + 4NH 4 NO 3 + 4Ag 

* Phản ứng này được gọi là phản ứng tráng bạc. 

* Andehit vừa là chất oxi hóa vừa là chất khử. 

Baøi taäp veà nhaø: 203 -204 SGK. 

CH 3 CHO + 2Cu(OH) 2 + NaOH → CH 3 COONa + Cu 2 O↓ + 3H 2 O 

Ñoû gaïch 





---*--- 





Bài 44 – Tiết 63: ANDEHIT − XETON 

− Phương pháp điều chế anđehit từ ancol bậc I, điều chế trực tiếp anđehit fomic từ metan, anđehit axetic từ etilen. Một số ứng 

dụng chính của anđehit. 

2. Kỹ năng 

− Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của anđehit fomic và anđehit axetic. 

− Nhận biết anđehit bằng phản ứng hoá học đặc trưng. 

− Tính khối lượng hoặc nồng độ dung dịch anđehit trong phản ứng. 






− Đặc điểm cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của andehit. 




− Phương pháp điều chế andehit (chỉ xét anđehit no, đơn chức, mạch hở chủ yếu là metanal và etanal). 





2. Kiểm tra bài cũ: Nêu cấu tạo và từ đó nêu tính chất hóa học của andehit? 






1. Viết phản ứng điều chế HCHO, CH 3 CHO từ rượu 

tương ứng ? 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác, giải quyết vấn 

đề. 

2. Tham khảo SGK, nêu các ứng dụng quan trọng của 

andehit ? 

- Xem các mẫu nhựa phenonfomađehit, cồn khô. 

+ giải thích:cồn khô không phải là ancol mà là sản 

phẩm tứ hợp của axetanđehit có tên là mêtanđehit. 

- tổng kết:fomanđehit,axetanddehit,axeton là nguyên 

liệu quan trọng của coâng nghiệp hóa chất.bên cạnh lợi 

ích mà chúng đem lại cần biết đến tính độc hại của nó 

với con người và môi trường 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác, giải quyết vấn 

đề. 

Hoạt động 2:Bài tập ( 25 phút) 

CH 3 -OH + CuO 

Cu 

C 2 H 5 -OH + CuO 

H 2 O + Cu. 

1. trong các chất có cấu tạo dưới đây chất nào không phải là anđehit: 

0 

t C, 

⎯⎯→ HCHO + H 2 O + 

0 

t C, 

⎯⎯→ CH 3 -CHO + 

- HCHO dùng sản xuất nhựa . 

- Dung dịch fomon làm chất tẩy uế, sát 

trùng, ngâm mẫu động vật làm tiêu bản. 

- CH 3 -CHO dùng sản xuất axit axetic làm 

nguyên liệu cho nhiều ngành sản xuất. 

- Một số dùng làm hương liệu trong CN 

thực phẩm, mỹ phẩm... 

A.HCHO B. O=CH-CH C. CH 3 -CO-CH 3 D. CH 3 -CHO 

2.Chất CH 3 - CH 2 - CH 2 CH 2 CHO có tên gì: 

A. pentanol B. pent-4-al C. pent-1-ol D. pentanal 

3. Nhận xét nào sau đây là đúng: 

IV. Điều chế: 

1. Từ ancol bậc 1: 

t 

R-CH 2 -OH + CuO 0 C 

⎯⎯→ R-CHO + H 2 O + 

Cu. 

2. Từ hidrocacbon: 

* CH 4 + O 2 

* CH 2 =CH 2 + O 2 

* CH≡CH + H 2 O 

V. Ứng dụng: 

0 

t C, 

xt 

⎯⎯⎯→ HCHO + H 2 O. 

0 

t C, 

xt 

⎯⎯⎯→ CH 3 -CHO. 

0 

t C, 

xt 

⎯⎯⎯→ CH 3 -CHO. 

- HCHO dùng sản xuất nhựa 

phenolfomandehit, urefomandehit. 

- Dung dịch fomon làm chất tẩy uế, sát 

trùng, ngâm mẫu động vật làm tiêu bản. 

- CH 3 -CHO dùng sản xuất axit axetic làm 

nguyên liệu cho nhiều ngành sản xuất. 

- Một số dùng làm hương liệu trong CN 

thực phẩm, mỹ phẩm... 

BÀI TẬP 



A. anđehit và xeton đều làm mất màu dd nước brôm 

B. anđehit và xeton đều không làm mất màu dd nước brôm 

C.xeton làm mất màu dd nước brôm, còn anđehit thì không 

D. anđehit làm mất màu dd nước brôm,còn xeton thì không 

4. Chỉ dùng một hóa chất nào dưới đây để phân biệt hai bình mất nhãn chứa khí C 2 H 2 và HCHO ? 

A. DD AgNO 3 /NH 3 B. DD NaOH C. DD Br 2 D. Cu(OH) 2 

5. để điều chế anđehit từ ancon bằng một phản ứng ngưới ta dùng : 

A. ancon bậc một B.ancon bậc hai C. ancon bậc ba D. ancon bậc một và ancon 

bậc hai 

Chất A là một anđehit đơn chức. Cho 10,5 gam A 

tham gia hết vào phản ứng tráng bạc. Lượng tạo 

thành được hòa tan hết vào axit nitric loãng làm 

thoát ra 3,85 lít khí NO ( đo ở 27,3 0 C và 0,8 atm ). 

Xác định CTPT, CTCT và tên chất A. 

Hỗn hợp M chứa ba chất hữu cơ A, B và C là 3 

đồng phân của nhau. A là anđehit đơn chức và C 

là ancol. 

Đốt cháy hoàn toàn 1,45g hỗn hợp M, thu được 

1,68 lít ( đktc) khí CO 2 và 1,35 gam H 2 O. 

Xác định CTPT, CTCT và tên A, B, C. 

RCHO + 2AgNO 3 + 3NH 3 + H 2 O → RCOONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag 

3Ag + 4HNO 3 → 3AgNO 3 + NO + 2H 2 O 

3,85.0,8 

n NO 

= 

= 0,125( mol) 

0,082.300,3 

Số mol Ag = 3 số mol NO = 0,375 (mol) 

Số mol RCHO = ½ số mol Ag = 0,1875(mol) 

10,5 

Khối lượng 1 mol RCHO = = 56 

0,1875 

R = 56 -29 = 27 → R là C 2 H 3 – 

CTPT là C 3 H 4 O 

CTCT là CH 2 = CH – CHO ( propenal ) 

Ba chất A, B, C là đồng phân nên có CTPT giống nhau. A là anđehit đơn chức nên phân tử 

A chỉ có 1 nguyên tử oxi. Vậy A, B và C có CTPT C x H y O. Khi đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 

M 

1 

C x H y O + ( x + y 

4 − )O 2 → xCO 2 + y/2H 2 O 

2 

Theo phương trình: (12x + y +16 ) g M tạo ra x mol CO 2 và y/2 mol H 2 O. 

1,45g M tạo ra 0,075 mol CO 2 và 0,075 mol H 2 O 

12x 

+ y + 16 x y 

= = → x = 3, y = 6 

1,45 0,075 0,15 

CTPT của A, B và C là C 3 H 6 O 



A là CH 3 CH 2 CHO propanal 

B là CH 3 COCH 3 axeton 

C là CH 2 = CH – CH 2 – OH propenol 

Cho 10,2 g hỗn hợp X gồm anđehit axetic và a/ 

anđehit propioic tác dụng với dung dịch AgNO 3 CH 3 CHO + 2AgNO 3 + 4NH 3 + H 2 O → CH 3 COONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag 

trong ammoniac dư, thấy có 43,2 g bạc kết tủa. C 2 H 5 CHO + 2AgNO 3 + 4NH 3 + H 2 O → C 2 H 5 COONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag 

a/ Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra. b/ Gọi x, y lần lượt là số mol anđehit axetic, anđehit propioic. 

b/ Tính % khối lượng của mối chất trong hỗn hợp 44x + 58y = 10,2 

ban đầu. 

2x + 2y = 0,4 

Giải hệ x = y = 0,1 

0,1.44.100% 

%CH 3 CHO = = 43,14 % 

10,2 

%C 2 H 5 CHO = 56,86% 






---*--- 



– Định nghĩa, phân loại, đặc điểm cấu tạo phân tử, danh pháp. 

Bài 45 – Tiết 64: AXIT CACBOXYLIC 

– Tính chất vật lí: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước ; Liên kết hiđro. 

2. Kỹ năng 

– Quan sát thí nghiệm, mô hình, rút ra được nhận xét về cấu tạo và tính chất. 

– Dự đoán được tính chất hoá học của axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở. 






− Đặc điểm cấu trúc phân tử của axit cacboxylic. 

− Tính chất hoá học của axit cacboxylic 

− Phương pháp điều chế axit cacboxylic 









2. Bài mới: Trong thực đơn của con nguời thì trái cây chiếm một phần khá quan trọng, thường ngày chúng ta ăn cam ,bưởi, 

nho, uống nuớc chanh …ta thấy chúng có vị chua đặc trưng của mỗi loại trái cây. Vậy tại sao chúng lại có vị chua đặc trưng như thế? 

Đó là do trong trái cây có các axit hữu cơ mà mỗi loại axit lại có một vị chua riêng. Thế axit hưu cơ là gì ? Thì bài hôm nay chúng ta 

sẽ nghiên cứu…. 




Hoạt động 1: (5ph) Định nghĩa. 

- Cho một số công thức hữu cơ: CH- 

3OH; C 2 H 5 OH; CH 3 COOH; CH 3 CHO; 

HCHO; HCOOH; C 6 H 5 COOH; … 

- Chỉ cho học sinh thấy các axit 

cacboxylic là: CH 3 COOH ; HCOOH; 

C 6 H 5 COOH. 

- Em hãy cho biết cấu tạo của axit 

cacboxylic có đặc điểm gì chung. Hãy 

liên hệ với định nghĩa anđehit, từ đó 

định nghĩa về axit cacboxylic. 

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ 


Hoạt động 2: (5ph) Phân loại 

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học. 

Phương án 1: Cho HS xem SGK và sau đó rút ra nhận xét chung cho từng 

loại:……… 

GV tổng kết lại: 

- Người ta phân loại axit cacboxylic theo 4 cách chính : 

1) - Nếu 1 nhóm cacboxyl liên kết trực tiếp với hidro hoặc gốc ankyl thì tạo thành 

axit no, mạch hở, đơn chức 

2) - Nếu gốc hiđro cacbon trong phân tử axit có chứa liên kết đôi hoăc liên kết 3 

thì đuợc gọi là axit không no. 

3) - Nếu gốc hiđrocacbon là vịng thơm thì được gọi là axit thơm 

4) - Nếu trong phân tử có nhiều nhóm cacboxyl thì được gọi là axit đa chức 

Học sinh lấy ví dụ 

1. Định nghĩa. 

Axit cacboxylic là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có 

nhóm cacboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên 

tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro. 

Thí dụ: 

H-COOH, H 3 C-COOH, HOOC-COOH … 

2. Phân loại. 



Phương án 2: 

- Trên cơ sở phân loại anđehit, bằng 

cách tương tự , giúp HS phân loại axit 

cacboxylic: Dựa vào đặc điểm gốc 

hiđrocacbon và số lượng nhóm -COOH 

R(COOH) x 

R có thể là H-, C n H 2n+1 -(thì x=1)…. 

- Ta thấy rằng axit cacboxylic có cấu 

tạo gồm 2 phần đó là gốc ( R-) và nhóm 

chức (-COOH) vậy sự khác nhau giữa 

các axit cacboxylic là do nhóm chức 

gây nên. Người ta phân loại các axit 

cacboxylic theo gốc axit (R-) . 

- Dựa vào SGK em hãy cho biết nguời 

ta phân loại axit cacboxylic theo mấy 

cách đó là những cách nào. 

? Dựa vào cách phân loại trên em hãy 

lấy một số ví dụ về : axit no mạch hở 

đơn chức. axit khơng no. axit thơm. Đa 

axit . 

GV: nhận xét câu trả lời của HS. 

Lập bảng phân loại hệ thống: 

Hoạt động 3: (10ph) Danh pháp. 

- Nghiên cứu bảng 9.2 SGK để rút ra 

nguyên tắc gọi tên theo danh pháp thay 

thế. 

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp 


a) Axit no, 

mạch hở 

b) Axit không 

no, mạch hở 

c) Axit thơm 

đơn chức 

Đơn chức (chứa một nhóm -COOH) Đa chức (chứa nhiều nhóm - 

COOH) 

CTTG: C n H 2n+ 1 COOH 


n ≥ 0 

CTPT: C m H 2m O 2 , m ≥ 1 

Thí dụ: HCOOH; CH 3 COOH; 

C 2 H 5 COOH … 

Thí dụ:CH 2 =CHCOOH; 

CH 2 =C(CH 3 )-COOH; … 

Thí dụ: C 6 H 5 COOH, 

CH 3 -C 6 H 4 –COOH… 

Chỉ xét axit no, đơn chức, mạch hở: 

3. Danh pháp. 

-Axit oxalic: 

HOOC-COOH 

- Axit malonic: 

HOOC-CH 2 - COOH… 

- Axit ađipic: 

HOOC-(CH 2 ) 4 - COOH 

(axit no,2 chức, m/hở) 

a. Tên thông thường. (SGK) 


axit + tên của hiđrocacbon tương ứng theo mạch chính 

(mạch chính bắt đầu từ nguyên tử cacbon của nhóm


1 

-COOH + oic. 

) 

Thí dụ: HCOOH axit metan oic 

CH 3 COOH axit etan oic… 

CH 3 CH CH 2 

CH 3 

1 

COOH 

axit 3 - metylbutanoic 

Hoạt động 4: (10ph) cấu tạo 

- Giải thích cho học sinh biết nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp bởi nhóm 

cacbonyl (>C=O) và nhóm hydroxyl (-OH). 

Tương tự như ở ancol và anđehit, các liên kết O-H và C=O luôn luôn phân cực về 

phía các nguyên tử oxi. Ngoài ra nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh hưởng qua 

lại lẫn nhau cặp electron tự do của oxi trong nhóm –OH liên nhợp với cặp 

electron π của nhóm C=O làm cho mật độ electron chuyển dịch về phía nhóm 

C=O: 

- Vì vậy, liên kết OH đã phân cực lại càng phân cực mạnh hơn. Nguyên tử H 

trong OH trong axit linh động hơn trong ancol và phenol. Do đặc điểm cấu tạo 

trên, trong phân tử axit cacboxylic nhóm –OH dễ dàng tạo liên kết hiđro hơn trong 

ancol. 

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề. 

II. Đặc điểm cấu tạo 

Nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp bởi nhóm 

cacbonyl (>C=O) và nhóm hydroxyl (-OH). 

Nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh hưởng qua lại lẫn 

nhau: 

R C 

O 

O H 

Liên kết giữa H và O trong nhóm –OH phân cực mạnh, 

nguyên tử H linh động hơn trong ancol, anđehit và xeton 

có cùng số nguyên tử C. 

- Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái hơi: 

CH 3 - C 

O...H-O 

C- CH 3 

O-H...O 

- Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái lỏng 

H H 3 C 

... O 

C=O...H -O C = O...H - O 

CH 3 

CH 3 

C = O... 

- Sự tạo liên kết hiđro với phân tử H 2 O 



H 3 C 

H C = O...H 

O...H -O O... 

H 

H 

Hoạt động 4: (10ph) Tính chất vật lý 

- Căn cứ vào SGK, từ đó HS xác định 

trang thái của các axit cacboxylic. 

- Nhận xét hoàn chỉnh nội dung kiến 

thức. 



xác định trang thái của các axit 

cacboxylic 

III. Tính chất vật lý 

+ Ở ĐK thường các axit cacboxylic đều là những chất 

lỏng hoặc rắn. 

+ Độ tan giảm khi M tăng. 

+ Nhiệt độ sôi tăng theo chiều tăng M và cao hơn các 

ancol có cùng M nguyên nhân là do giữa các phân tử 

axit cacboxylic có liên kết hiđro ( dưới dạng đime hoặc 

polime) bền hơn giữa các phân tử ancol. 

+ Mỗi loại axit có mùi vị riêng. 

Củng cố: Một số câu hỏi đặt ra : 

Hỏi: Dựa vào cấu trúc và tính chất vật lý em hãy dự đoán được tính chất hóa học 

cơ bản của axit cacboxylic. 

Hỏi: Vì sao lực axit của axit cacboxylic lại lớn hơn ancol, phenol. 

Hỏi: Giả sử trong 1 hợp chất hữu cơ có nhiều nhóm chức khác nhau thì em gọi 

hợp chất hữu cơ đó theo nhóm chức nào . 

Bài tập về nhà: SGK 







---*--- 

Bài 45 – Tiết 65: AXIT CACBOXYLIC 



− Tính chất hoá học: Tính axit yếu (phân li thuận nghịch trong dung dịch, tác dụng với 

bazơ, oxit bazơ, muối của axit yếu hơn, kim loại hoạt động mạnh), tác dụng với ancol tạo thành este. Khái niệm phản ứng este hoá. 

− Phương pháp điều chế, ứng dụng của axit cacboxylic. 

2. Kỹ năng 

− Dự đoán được tính chất hoá học của axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở. 

− Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học. 

− Phân biệt axit cụ thể với ancol, phenol bằng phương pháp hoá học. 

− Tính khối lượng hoặc nồng độ dung dịch axit trong phản ứng. 









− Tính chất hoá học của axit cacboxylic 

− Phương pháp điều chế axit cacboxylic 









Hoạt động 1: (10ph) Tính chất hóa học 

Qua hình vẽ 9.3 SGK trang 208, GV dẫn dắt 

HS so sánh nồng độ ion H + trong 2 dd (HCl 

1M và CH 3 COOH 1M) từ đó suy ra khả năng 

phân li không hoàn toàn của axit cacboxylic. 

pH =1,0 pH =2,9 

dd HCl 0,1M dd CH 3 COOH 0,01M 

GV có thể cho HS làm TN với 2 dd trên cùng 

có nồng độ như nhau với 2 bóng đèn điện rồi 

so sánh độ sáng của 2 bóng đèn ở 2 dd khác 

nhau, từ đó kết luận về sự điện li của axit 

axetic. 



hóa học. 

Hoạt động 2: (10ph) Phản ứng este hóa 



hóa học. 

- So sánh nồng độ ion H + trong 2 

dd (HCl 1M và CH 3 COOH 1M) từ 

đó suy ra khả năng phân li không 

hoàn toàn của axit cacboxylic 

- Vận dụng viết các PTHH minh 

hoạ tính chất của axit cacboxylic. 

Từ thí nghiệm, HS nhận xét sự biến 

đổi của các chất qua hiện tượng 

quan sát được ( sự tách lớp của chất 

lỏng sau khi phản ứng, mùi 

thơm…) 

IV. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC 

1. Tính axit. 

a) Trong dung dịch, axit cacboxylic phân li thuận 

nghịch. 

Thí dụ: 

CH 3 COOH ⎯⎯→ ← ⎯ CH 3 COO - + H + 

b) Tác dụng với bazơ, oxit bazơ tạo thành muối và nước. 

Thí dụ: 

CH 3 COOH + NaOH 

CH 3 COOH + Ca(OH) 2 

CH 3 COOH + Na 2 O 

CH 3 COOH + MgO 

c) Tác dụng với muối. 

2CH 3 COOH + CaCO 3 

d) Tác dụng với kim loại ( đứng trước H 2 …) 

2CH 3 COOH + Zn 

2. Phản ứng thế nhóm -OH ( Còn gọi phản ứng este 

hoá) 

Tổng quát: 

Thí dụ: 

RC OOH + H O-R' 

t 0 , xt 

RCOOR' + H 2 O 



Nöôùc laïnh 

CH 3 - C - OH + H - O -C 2 H H 2 SO 4 ñaëc 

5 

CH 

O 

t 0 3 -C -O-C 2 H 5 + H 2 O 

O 

etyl axetat 

Phản ứng thuận nghịch, xúc tác H 2 SO 4 đặc. 

Hoãn hôïp ancol 

vaø axit cacboxylic 

Hình 9.4. Duïng cuï ñun hoài löu 

ñieàu cheá este trong phoøng thí nghieäm 

Hoạt động 3: (10ph) Điều chế 

Cho HS đọc SGK và đưa ra các câu hỏi để HS 

trả lời. 

GV bổ sung: 

HgSO 

CH ≡ CH+HOH ⎯⎯⎯→ 

4 

0 CH 

80 3 CHO 

PdCl 2/ CuCl2 

2CH 2 =CH 2 + O 2 ⎯⎯⎯⎯⎯→ 2CH 

100 0 C, 30atm 3 CHO 

Năng lực xử lý thông tin trong thực hành 

hóa học 

+ Ngoài ra còn có phương pháp chưng gỗ. 


HS chỉ cần trả lời câu hỏi của GV ( 

HS dựa vào kiến thức cũ và SGK để 

trả lời). 

5/ Bài tập về nhà: SGK trang 211 , SBT 9.13 – 9.26 trang 68-70. 

V. ĐIỀU CHẾ 

1. Phương pháp lên men giấm: ( phương pháp cổ 

truyền) 

Men giaám 

C 2 H 5 OH ⎯⎯⎯⎯→ CH 3 COOH+H 2 O 

2. Oxi hoá anđehit axetic 

2CH 3 CHO + O 2 ⎯⎯→ 

xt 2CH 3 COOH 

3. Oxi hoá ankan 

Tổng quát: 

2R –CH 2 -CH 2 -R 1 + 5O 

xt, t 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

2R-COOH + 

+ 2R 1 -COOH + 2H 2 O 

xt 

2CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 

⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

Butan 

180 C, 50 atm 

4CH 3 COOH + 2H 2 O 

4. Từ metan ( hoặc metanol pp hiện đại) 

CH 4 ⎯⎯→ 

[O] 

+ CO 

CH 3 OH ⎯⎯⎯→ CH 

t, xt 3 COOH 







---*--- 

Tiết 66,67: LUYỆN TẬP 

ANĐEHIT – XETON- AXIT CACBOXYLIC 



- Hệ thống hoá kiến thức về đồng phân, danh pháp và tính chất của anđehit, axit cacboxylic. 

2. Kỹ năng 

- Viết CTCT, gọi tên các anđehit, axit cacboxylic. 

- Viết PTHH của các phản ứng minh hoạ tính chất hoá học của anđehit, axit cacboxylic. 

- Vận dụng linh hoạt kiến thức về tính chất để giải các bài tập phân biệt các chất và bài toán hoá học. 









− Tính chất của andehit ; 

− Tính chất của axit cacboxylic. 










Hoạt động 1: (20ph) GV dùng câu hỏi vấn đáp 

HS để hoàn chỉnh theo bảng: 

ANĐEHIT 

Trả lời theo các câu hỏi của GV. Và lấy 

thí dụ 

1. Cấu tạo, danh pháp, tính chất. 

AXIT 

Cấu tạo R- CHO( R: C x H y ; H; -CHO) R-COOH ( R: C x H y ; H; -COOH) 

Tên thay thế 

Phân loại 

Điều chế 

- Maïch chính baét ñaàu töø - 1 C HO 

- Tên = Tên hiđrocacbon no tương ứng 

với mạch chính + al 

Thí dụ: HCHO , CH 3 CHO 

Thí dụ: … 

Metanal etanal 

- Theo đặc điểm của R: no, không no, thơm. 

- Theo số lượng nhóm chức trong phân tử: đơn chức, đa chức. 

t 

Thí dụ: R-CH 2 OH + CuO ⎯⎯→ 

0 

- Oxi hoá hiđrocacbon 

1 

- Maïch chính baét ñaàu töø -COOH 

- Tên = Axit + Tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch 

chính + oic. 

Thí dụ: HCOOH, CH 3 COOH 

Axit metanoic, Axit etanoic 

- Ancol bậc I anđehit axit cacboxylic. 

R-CHO + Cu + H 2 O, 2RCHO + O 2 ⎯⎯→ 

xt 2RCOOH 

HgSO 

Thí dụ: CH ≡ CH+HOH ⎯⎯⎯→ 

4 

0 CH 

80 3 CHO, 2CH 3 CHO ⎯⎯→ 

xt 2CH 3 COOH 

Công thức 

chung 

Tính chất 

Anđehit 

R- CHO( R: C x H y ; H; -CHO) R- COOH 

1. Tính oxi hoá: Anđehit và xeton bị khử thành ancol. 

Thí dụ: 

0 

t ,xt 

* RCHO + H 2 ⎯⎯⎯→ 

RCH 2 OH 

Axit 

1. Tính axit: Tác dụng với quì tím, kim loại trước H 2 , bazơ, 

oxit bazơ, muối. 

Thí dụ:… 



2. Tính khử: Anđehit bị oxi hoá thành axit tương ứng. 2. Taùc duïng vôùi ancol taïo ete. 

Thí dụ: 

Thí duï: TQ: 

* 2RCHO + O 2 ⎯⎯→ 

2RCOOH 

t 0 , xt 

RC OOH + H O-R' RCOOR' + H 2 O 

B. Baøi taäp: 

Bài 1: CTTQ của một anđehit: C n H 2n+2-2k-x (CHO) x 

a. Cho biết khoảng xác định của n, k, x. 

b. Khi n = 0; k= 0; x = 2 ứng với CTCT của anđehit A. Hãy viết ptpư của anđehit A với: 

H 2 dư; AgNO 3 /NH 3 ; Cu(OH) 2 /NaOH (t 0 ) 

c. Điều chế A từ nguyên liệu ban đầu là C 2 H 2 


Bài 2: CTTN của một anđehit no, đa chức là (C 2 H 3 O) n . Biện luận xác định CTCT của 

anđehit. Viết các CTCT của anđehit đó. 


Bài 3: - Giải thích tại sao C 2 H 5 OH và CH 3 COOH đều có nhóm -OH nhưng chỉ có 

CH 3 COOH mới có tính axit? 

- So sánh tính chất hóa học của axit lactic và axit acrylic? 


Bài 4: Cho 3 chất hữu cơ: propenol (A 1 ), propenal (A 2 ) và Axit propenoic (A 3 ). 

a. So sánh tính chất hóa học đặc trưng của chúng? 

b. Thực hiện sự chuyển hóa theo sơ đồ sau: 

A 1 A 2 

A 3 


Bài 5: oxi hoá một rượu no đơn chức A có bột Cu xúc tác được chất B. oxi hoá B với xúc 



tác Pt ta thu được axit D. Cho D tác dụng với dung dịch kiềm ta thu được muối E. Cho E 

tác dụng với dung dịch AgNO 3 trong NH 3 ta được Ag kim loại. 

a) Tìm CTCT của A, B, D, E. 

b) Trộn B với một đồng đẳng X của nó rồi đun 8,8 gam hỗn hợp này với một lượng 

dư Ag 2 O trong NH 3 thì thu được 2,24 lit CO 2 (đktc) và 64,8 gam Ag. Xác định CTCT của 

X. 


Bài 6: Cho H 2 SO 4 loãng tác dụng từ từ với hỗn hợp gồm hai muối Na của hai axit hữu cơ 

kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng ta thu được hỗn hợp hai axit đơn chức tương ứng A,B. 

Hoà tan 10 gam hỗn hợp A, B vào 100 ml dung dịch K 2 CO 3 1M. Để phản ứng với lượng 

K 2 CO 3 còn dư phải dùng 50 ml dung dịch HCl 0,2M. 

1) Viết các phương trình phản ứng xảy ra. 

2) Tìm CTPT và tính % khối lượng các axit trong hỗn hợp (hiệu suất các phản ứng 

100%) 


Bài 7: oxi hoá 53,2 gam hỗn hợp một rượu no đơn chức và một andehit đơn chức ta thu 

được một axit hữu cơ duy nhất ( hiệu suất phản ứng 100%). Cho lượng axit này tác dụng 

hết với m gam dung dịch hỗn hợp NaOH 2% và Na 2 CO 3 13,25% thu được dung dịch chỉ 

chứa muối của axit hữu cơ nồng độ 21,87%. 

1) xác định CTPT của rượu và andehit ban đầu. 

2) Hỏi m có giá trị nằm trong khoảng nào? 

3) Cho m = 400 gam. Tính % khối lượng của rượu và andehit trong hỗn hợp đầu. 


4/ Baøi taäp veà nhaø: SBT 9.27 – 9.40 trang 70 – 73. 







---*--- 

Bài 47 – Tiết 68: THỰC HÀNH TÍNH CHẤT CỦA ANDEHIT VÀ AXIT CACBOXYLIC 



Biết được: 

Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm : 

− Phản ứng tráng gương (HCHO tác dụng với dung dịch AgNO 3 trong NH 3 ). 

− Tác dụng của axit axetic với quỳ tím, Na 2 CO 3 , etanol. 

2. Kỹ năng 






3. Năng lực thực hành 






− Tính chất của andehit ; 

− Tính chất của axit cacboxylic. 


1. Duïng cuï thí nghieäm: - OÁng nghieäm - OÁng nhoû gioït - Coác thuyû tinh 100ml 

- Ñeøn coàn - Giaù thí nghieäm - Giaù ñeå oáng nghieäm. 

2. Hoaù chaát: - Anñehit fomic - Axit axetic CH 3 COOH ñaëc - H 2 SO 4 ñaëc - Dung dòch Na 2 CO 3 

- Dung dòch AgNO 3 1% - Dung dòch NH 3 - Dung dòch NaCl baõo hoaø - Giaáy quyø tím 









Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm: 

− Hướng dẫn các thao tác của từng TN như: 

+ Rót chất lỏng vào ống nghiệm 

+ Nhỏ giọt chất lỏng vào ống nghiệm bằng công tơ hút 

+ Lắc ống nghiệm, đun nóng ống nghiệm 

+ Nhúng đũa thủy tinh vào chất lỏng trong ống nghiệm 

+ Đưa que diêm đang cháy vào miệng ống nghiệm 

+ Làm lạnh ống nghiệm có chứa chất lỏng 

I. Thí nghiệm 1. Phản ứng tráng 

bạc của anđehit fomic 

* Mục đích thí nghiệm là gì? theo 

nguyên tắc nào? 


Năng lực hiểu và thực hiện 

đúng nội quy, quy tắc an toàn 

PTN, phân tích cách lắp đúng 

sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. 


Năng lực quan sát và nhận ra 

+ lớp Ag trắng bạc bám một lớp 

mỏng trên thành ống nghiệm 

I. Thí nghieäm 1: Phaûn öùng traùng baïc 

CAÙCH TIEÁN HAØNH 

- Caëp moät oáng nghieäm saïch vaø tieán haønh caùc böôùc theo nhö 

caùc höôùng daãn treân hình veõ ( tuaàn töï theo chieàu muõi teân)õ. 

Quan saùt söï thay ñoåi maàu oáng nghieäm sau khi keát thuùc phaûn 

öùng. 



được và giải thích các hiện 

tượng. 

Chú ý: sử dụng ống nghiệm 

sạch, dung dịch NH 3 không quá 

đặc, chỉ lắc nhẹ ống nghiệm khi 

trộn dung dịch, khi đun nóng cần 

giữ nguyên ống nghiệm và đưa 

ngọn lửa đèn cồn lướt nhẹ theo 

thành ống nghiệm. 

OÁng 

nghieäm 

saïch 

Laéc 

nheï 

1 ml dd 

AgNO 3 

1% 

Nhoû töø töø 

dd NH 3 2M 

ñeàn khi keát 

tuûa tan heát. 

dd 

Ton -len 

(Tollens) 

3-4 gioït 

dd anñehit 

fomic 

(1) (2) (3) (4) (5) (6) 

Keát tuûa 

hoaø tan 

heát 

Ñun noùng nheï 

60 -70 0 C 

Keát thuùc 

thí nghieäm 

II. Thí nghiệm 2. Phản ứng của 

axit axetic với quỳ tím, natri 

cacbonat và etanol 

* Mục đích thí nghiệm là 

gì? theo nguyên tắc nào? 


Năng lực hiểu và thực hiện 

đúng nội quy, quy tắc an toàn 

PTN, phân tích cách lắp đúng 

sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. 


Năng lực quan sát và nhận ra 

được và giải thích các hiện 

tượng. 

a) quỳ tím hóa đỏ 

b) bọt khí thoát ra (CO 2 ), khi đưa 

que diêm đang cháy vào miệng 

ống nghiệm thì ngọn lửa sẽ tắt 

(khí CO 2 không duy trì sự cháy). 

c) Chất lỏng trong ống nghiệm 

thứ nhất phân thành hai lớp, lớp 

trên có mùi thơm (este tạo thành 

không tan trong dung dịch NaCl 

bão hòa) 

II. Thí nghieäm 2: Phaûn öùng cuûa axit axetic vôùi quì tím, 

natri cacbonat. 

CAÙCH TIEÁN HAØNH 

Nhuùng ñaàu ñuõa thuyû tinh vaøo dung dòch axit axetic 10% sau 

ñoù chaám vaøo maåu giaáy quì tím. 

Nhaän xeùt söï thay ñoåi maøu cuûa maåu giaáy quì tím.V. 

Axit 

axetic 

10% 



roùt vaøo 

(1) (2) 

1-2 ml dd 

axit axe tic 

ñaäm ñaëc 

1-2 ml dd 

Na 2 CO 3 

(2) 


Học sinh viết tường trình theo 

mẫu nộp và cuối giờ. 

Chuaån bò 

Roùt oáng (1) vaøo 

oáng (2), ñöa que 

dieâm chaùyvaøo 

mieäng oáng (2) 

- Tieán haønh theo höôùng daãn treân hình veõ. 








---*--- 

Tiết 69: ÔN TẬP HỌC KỲ II 



- Đại cương hoá học hữu cơ gồm phân tích định tính, định lượng, thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng, đồng phân, đặc 

điểm của các chất hữu cơ, phản ứng hữu cơ… 

- Hệ thống hoá những kiến thức cơ bản về hiđrocacbon no, hiđrocacbon không no, hđrocacbon thơm, dẫn xuất halogen, ancol, 

phenol, anđehit, axit cacboxylic. 

- Biết các loại công thức, giải thích một số tính chất vật lí, hoá học bằng CTCT, ảnh hưởng qua lại giữa các nguyên tử trong 

phân tử. 

2. Kỹ năng 

- Mở rộng khái niệm về phản ứng thế trong hoá học hữu cơ. 

-Thiết lập được mối quan hệ giữa hiđrocacbon no, chưa no, hợp chất hữu cơ có nhóm chức. 

- Phát triển năng lực tự học, tự tóm tắt ý chính của bài, chương, các chương. 

- Rèn kĩ năng giải bài tập hoá học hữu cơ. 





II. Một số điểm lưu ý về nội dung và phương pháp dạy học. 

1. N ội dung: 




- Đặc điểm cấu tạo và thành phần phân tử của hiđrocacbon và các dẫn xuất như: dẫn xuất halogen, ancol, phenol, anđehit, axit 

cacboxylic, từ đó suy ra các tính chất hoá học đặc trưng. 

- Các quy tắc cộng Mac- côp – nhi- côp, qui tắc thế vào nhân benzen đã có sẵn nhóm thế. 



- Bài tập nhận biết các chất và xác định CTPT, CTCT. 

2. Phương pháp dạy học. 

- Tuỳ điều kiện, GV có thể dùng các phương pháp dạy học như graph, lập bảng tổng kết, đàm thoại gợi mở, dạy học dựa vào câu 

hỏi, v.v. 

-Ở đây gợi ý hình thức dạy học thảo luận nhóm, dựa vào các phiếu học tập. HS đã được nghiên cứu trước ở nhà các phiếu học tập, 

hoạt động trên lớp chủ yếu dành cho thảo luận, tạo điều kiện cho HS thể hiện sự hiẻu biết và rèn khả năng diễn đạt. 

III. Tiến trình lên lớp 

A. TOÅNG KEÁT HEÄ THOÁNG HOAÙ LYÙ THUYEÁT. 

B. BAØI TAÄP 

I. TOÅNG KEÁT VEÀ HIÑROCACBON 

II. TOÅNG KEÁT VEÀ DAÃN XUAÁT HALOGEN – ANCOL-PHENOL – ANÑEHIT- XETON – AXIT CACBOXYLIC 

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HÓA HỌC HK II 

NĂM HỌC:2013-2014 

I. LÝ THUYẾT 

DẠNG 1: Các khái niệm cơ bản, xác định CTTQ của các dãy đồng đẳng 

Ankan , Anken ,Ankin, Ankadien, Benzen và đồng đẳng, Ancol ,Ancol no, đơn chức, mạch hở (C n H 2n+1 OH), Phenol, Andehit 

DẠNG 2: Đồng phân, danh pháp: 

BT 1: Viết và gọi tên các đồng phân của: 

1. Ankan có CTPT: C 3 H 8 , C 4 H 10, C 5 H 12 , C 6 H 14 

2. Anken có CTPT: C 4 H 8 , C 5 H 10 

3. Ankin có CTPT: C 3 H 4 , C 4 H 6 , C 5 H 8 

4. Ankyl benzen có CTPT: C 8 H 8 , C 8 H 10 

5. Ankadien có CTPT: C 4 H 6 , C 5 H 8 . 

6. Ancol có CTPT: C 3 H 8 O, C 4 H 10 O , C 5 H 12 O 

DẠNG 3: Viết PTPƯ: 



1. Các quy tắc phản ứng: 

- Quy tắc cộng Maccop Nhicop? Nêu ví dụ 

- Quy tắc thế H/vòng benzen. Nêu Ví dụ 

2. Hoàn thành các PTHH của các phản ứng sau: 

1). CH 3 -CH 2 -CH 3 + Br 2 ⎯⎯→ 

as 

CaO, t 

3). CH 3 COONa +NaOH ⎯⎯⎯→ 

0 

t 

2). CH 4 + O 2 ⎯⎯→ 

0 

4). Al 4 C 3 + H 2 O → 

5). CH 2 =CH-CH 3 +Br 2 → 6). CH 2 =C(CH 3 )-CH 3 +HBr → 

+ 

7). CH 2 =CH-CH 3 +H 2 O ⎯⎯→ 

H 

t 

9). C 2 H 4 +O 2 ⎯⎯→ 

0 

p, xt, t 

11). nCH 2 =CH-CH 3 ⎯⎯⎯→ 

0 

8). CH 3 -CH=CH-CH 3 + HBr → 

p, xt, t 

10). nCH 2 =CH 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

p, xt, t 

12). nCH 2 =CHCl ⎯⎯⎯→ 

0 

13). CH≡CH +HCl → 14). CH≡CH +H 2 O 

xt (®ime hãa) 

15). 2CH≡CH ⎯⎯⎯⎯→ 

t 

17). C 6 H 5 CH 3 + Br 2 ⎯⎯→ 

0 

2 + 

Hg 

⎯⎯⎯→ 

0 

600 C, xt (trime hãa) 

16) 3CH≡CH ⎯⎯⎯⎯⎯⎯→ 

Fe, t 

18) C 6 H 5 CH 3 +Br 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

19). CH 3 OH +Na → 20) C 3 H 5 (OH) 3 + Na → 

21). C 2 H 5 OH 

2 4 0 

H SO , 140 

⎯⎯⎯⎯⎯→ C 

22). C 2 H 5 OH +CuO 

23). C 6 H 5 OH +Na → 24). C 6 H 5 OH +KOH → 

0 

t 

⎯⎯→ 

25). C 6 H 5 OH +Br 2(dư) → 26). C 6 H 5 OH+HNO H 0 

2 SO 4 (®Æc), t 

3 (đặc, dư) ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

(C 6 H 5 - Vòng benzen(nhóm phenyl)) 

H2SO 4 (®Æc), t 

27). C 6 H 5 CH 3 + HNO 3 (đặc, dư) ⎯⎯⎯⎯⎯→ 

0 

o 

t thuong 

28). C 6 H 5 CH=CH 2 + Br 2(dd) ⎯⎯⎯⎯→ 

p, xt, t 

29). C 6 H 5 CH=CH 2 + HBr → 30). nC 6 H 5 CH=CH 2 ⎯⎯⎯→ 

0 

(C 6 H 5 - Vòng benzen(nhóm phenyl)) 

31). C 2 H 5 OH 

2 4 0 

H SO , 170 

⎯⎯⎯⎯⎯→ C 

0 

H2SO 4 , 170 C 

32). CH 3 -CH(OH)-CH 2 -CH 3 

⎯⎯⎯⎯⎯→ 

DẠNG 4: Nêu hiện tượng các thí nghiệm phản ứng hữu cơ sau: 

1) Cho etilen qua a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO 4 . 



2) Cho axetilen qua: a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO 4 . c) Dung dịch AgNO 3 /NH 3 

3) Cho Stiren vào : a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO 4 . 

4) Cho Toluen vào: a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO 4 ở nhiệt độ thường 

c) Dung dịch KMnO 4 khi đun nhẹ. 

5) Cho phenol vào dung dịch: a) dung dịch brom b) Dung dịch HNO 3 đặc c) Dung dịch NaOH 

6) Cho Na vào hỗn hợp etanol và phenol 

7) Cho HCH=O vào Dung dịch AgNO 3 /NH 3 đun nhẹ 

8) Cho CH 3 -CH=O vào Dung dịch AgNO 3 /NH 3 đun nhẹ 

9) Gilixerol vào chất rắn Cu(OH) 2 . 

DẠNG 5. Thực hiện chuỗi PƯ theo sơ đồ và điều chế 

1. Chuỗi PƯ: 

1) natri axetat 

(1) 

(2) 

⎯⎯→metan ⎯⎯→axetilen 

(3) 

⎯⎯→ benzen 

(4) 

⎯⎯→brombenzen 

(5) 

⎯⎯→ A (6) 

⎯⎯→phenol 

2) Butan → etan → etyclorua → eten → ancoletylic → đivinyl → butan → metan → etin → benzen. 

3) Al 4 C 3 → CH 4 → C 2 H 2 → C 6 H 6 → C 6 H 5 CH 3 → C 6 H 5 COOH → C 6 H 5 COONa 

C 4 H 4 → C 4 H 6 → Cao su BuNa 

4) Metan ⎯⎯→ 

(1) X 1 ⎯⎯→ 

(2) X 2 ⎯⎯→ 

(3) X 3 ⎯⎯→ 

(4) Cao su buna 

5) Propan → metan → axetilen → vinyl axetilen → butan → etilen → etilen glicol. 

C 2 H 5 ONa 

(C 2 H 5 ) 2 O 

2. Hãy điều chế: 

C 4 H 6 

Cao su Buna 

C 2 H 5 OH CH 3 COOH CH 3 COONa CH 4 

C 2 H 5 Br 

1) etan, PE, PVC, vinyl axetilen, phenol từ đá vôi, than đá và các chất vô cơ cần thiết. 

2) Cao su buna, benzen, PE, PVC từ metan. 



DẠNG 6: Nhận biết: 

1. Xác định các chất và viết phương trình hóa học: 

a) Cho các chất lỏng: Toluen, Stiren, Hex-1-in, Hexan. 

Cho các chất trên vào dung dịch KMnO 4 nhận thấy A và B làm mất màu dung dịch ngay ở nhiệt độ thường, C làm mất màu khi đun nhẹ, 

D không hiện tượng. 

Cho các chất vào dung dịch AgNO 3 /NH 3 thấy B tạo kết tủa vàng. Xác định A, B, C, D. 

b) Cho các chất khí: Etilen, SO 2 , CO 2 , CH 4 . 

Cho các khí qua dung dịch Ca(OH) 2 nhận thấy A và C tạo kết tủa trắng. 

Cho các khí qua dung dịch Brom nhận thấy B, C làm mất màu dung dịch. Xác định A, B, C. 

2. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt : 

a. CH 4 , C 2 H 4 , C 2 H 2 và CO 2 . ; b. Axetilen và Etilen; 

c. Metan, Etilen, Axetilen ; d.Butan, But-1-in và But-2-in 

e. Benzen, Toluen, Stiren, Hex-1-in; f. Toluen, Hex-2-en, Hex-1-in, Hexan 

g. Phenol, etanol, glixerol, nước; h. Axit fomic, andehit axetic, axit axetic, ancol etylic 

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP 

I. DẠNG 1: Tìm CTPT của hợp chất hữu cơ dựa vào phân tích nguyên tố 

Câu 1. Khi phân tích thành phần của một hợp chất X thì thu được kết quả: tổng khối lượng của cacbon và hiđro gấp 3,625 lần khối 

lượng oxi. Biết trong phân tử X chỉ có một nguyên tử oxi. Xác định CTPT A. 

Câu 2. Anetol có khối lượng mol phân tử bằng 148 g/mol. Phân tích nguyên tố cho thấy anetol có %C=81,08%; %H=8,1%, còn lại 

là oxi. Lập công thức đơn giản nhất và công thức phân tử của anetol. 

II. DẠNG 2: Tìm CTPT trong dãy đồng đẳng các chất 

Câu 1: Đốt hỗn hợp khí X gồm etilen, propilen, but-1-en cần 6,72 lít O 2 ở (đktc); sản phẩm thu được gồm V(l) khí CO 2 và m(g) 

H 2 O. tìm giá trị m và V. 

Câu 2: Một hh 2 ankan đồng đẳng kế tiếp nhau có khối lượng 24,8g, thể tích tương ứng là 11,2 lit(đkc). Xác định CTPT và tính % 

thể tích của 2 ankan. 

Câu 3: Đốt cháy hoàn toàn 7,2 gam một hidrocacbon thu 22 gam CO 2 và 13,44 lit hơi nước (đkc) . 



a) Tìm CTPT hidrocacbon 

b) Viết đồng phân và gọi tên biết khi tác dụng Cl 2 (1:1) cho một sản phẩm duy nhất. 

Câu 4: Khi đốt cháy hoàn toàn 0,02 mol một hidrocacbon sinh ra 2,64g CO 2 . Hidrocacbon này tác dụng với dd AgNO 3 /NH 3 tạo kết 

tủa vàng nhạt. Xác định CTPT , CTCT. 

Câu 5: Để sản xuất 45,4 kg TNT(2,4,6-Trinitrotoluen) người ta cần dùng m kg toluen với hiệu suất của quá trình là 92%.Tìm m. 

Câu 6: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp gồm hai ankin là đồng đẳng liên tiếp được 7,84lít CO 2 (đktc) và 4,5gam hơi H 2 O. Xác định 

CTPT của 2 ankin. 

Câu 7: Cho 3,7g một ancol X no, đơn chức, mạch hở tác dụng với natri lấy dư thấy có 0,56 lít khí thoát ra đkc. Tìm công thức phân 

tử của X. 

Câu 8: Cho 16,6 g hỗn hợp 2 ancol kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của metanol pứ với Natri (dư) được 3,36 lít H 2 (đkc). Xác 

định công thức CTPT 2 ancol. 

Câu 9: Oxi hoá hoàn toàn một ancol X thu được tỉ lệ khối lương H 2 O và CO 2 là 6:11. Nếu lấy 6,0 gam ancol trên tác dụng hết với 

Na dư, thấy thoát ra 1,12 lit khí H 2 (đktc). Xác định CTPT của ancol 

Câu 10: Đốt cháy hoàn toàn một ancol đơn chức X thu được 4,4 gam CO 2 và 3,6 gam H 2 O. Xác định CTPT của X. 

Câu 11. Cho 4,4 gam CH 3 CH=O tác dụng với dung dịch AgNO 3 /NH 3 dư thu được m gam Ag. Tìm m. 

Câu 12. Cho 5,8 gam andehit (X) no, đơn chức mạch hở tác dụng hết với AgNO 3 /NH 3 thu được 21,6 gam Ag. Tìm CTPT, viết 

công thức cấu tạo và gọi tên X.

GA HÓA HỌC 11 CB 3 CỘT HK2 THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC GV SOẠN PHAN DƯ TÚ TRƯỜNG THPT PHONG ĐIỀN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?