Bộ tài liệu Chinh Phục câu hỏi lý thuyết sinh học theo chủ đề - Phan Khắc Nghệ

H À N H T R A N G K I Ế N T H Ứ C 

C H O K Ì T H I T H P T Q G 

vectorstock.com/13256451 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Tuyển tập 

Bộ tài liệu chinh phục câu hỏi lý thuyết 

sinh học theo chủ đề 

Tác giả: Phan Khắc Nghệ 

PDF VERSION | 2019 EDITION 

ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL 

TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM 

Tài liệu chuẩn tham khảo 

Phát triển kênh bởi 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : 

Nguyen Thanh Tu Group 

Hỗ trợ trực tuyến 

Fb www.facebook.com/HoaHocQuyNhon 

Mobi/Zalo 0905779594

https://twitter.com/daykemquynhon 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

CHỦ ĐỀ 1. CƠ SỞ VẬT CHẤT DI TRUYỀN Ở CẤP PHÂN TỬ 

I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT 

1. Kiến thức về ADN 

- ADN được cấu trúc theo nguyên tắc bổ sung, nguyên tắc đa phân mà đơn phân là 4 loại nucleotit A, 

T, G, X. 

- Phân tử ADN mạch kép luôn có số nucleotit loại A = T; G = X. Nguyên nhân là vì ở ADN mạch kép, 

A của mạch 1 luôn liên kết với T của mạch 2, và G của mạch 1 luôn liên kết với X của mạch 2. 

- Phân tử ADN xoắn kép có cấu trúc 2 mạch liên kết bổ sung và ngược chiều nhau. Cứ 10 cặp nucleotit 

tạo nên một chu kì xoắn có độ dài 34A° (3,4nm). Gen là một đoạn ADN nên cấu trúc của gen chính là cấu 

trúc của 1 đoạn ADN. 

- Ở ADN mạch đơn, do A không liên kết bổ sung với T, G không liên kết với X nên A ≠ T; G ≠ X . 

Do vậy, ở một phân tử ADN nào đó, nếu thấy A ≠ T hoặc G ≠ X thì đó là ADN mạch đơn. 

- Phân tử ADN mạch kép có 2 mạch liên kết bổ sung và ngược chiều nhau. Cho nên khi biết trình tự 

các nucleotit trên mạch 1 thì sẽ suy ra trình tự các nucleotit trên mạch 2. 

- ADN của sinh vật nhân thực và ADN của sinh vật nhân sơ đều có cấu trúc mạch kép. Tuy nhiên 

ADN sinh vật nhân thực có dạng mạch thẳng còn ADN của sinh vật nhân sơ có dạng mạch vòng và không 

liên kết với protein histon. ADN của ti thể, lục lạp có cấu trúc mạch vòng tương tự như ADN của vi 

khuẩn. 

- Ở trong cùng một loài, hàm lượng ADN trong nhân tế bào là đại lượng ổn định và đặc trưng cho loài. 

ADN ở trong tế bào chất có hàm lượng không ổn định (vì số lượng bào quan ti thể, lục lạp không ổn định, 

thay đổi tùy từng loại tế bào), do đó hàm lượng ADN trong tế bào chất không đặc trưng cho loài. 

2. Kiến thức về gen 

- Gen là một đoạn phân tử ADN mang thông tin mã hóa cho một sản phẩm. Sản phẩm mà gen mã hóa 

là ARN (tARN, rARN) hoặc chuỗi polipeptit. Như vậy, về cấu trúc thì gen là 1 đoạn ADN; về chức năng 

thì gen mang thông tin di truyền mã hóa cho 1 loại sản phẩm. 

- Dựa vào chức năng của sản phẩm người ta chia gen thành 2 loại là gen điều hòa và gen cấu trúc. Gen 

điều hòa là những gen mà sản phẩm của nó làm nhiệm vụ điều hòa hoạt động của gen khác. Gen cấu trúc 

là những gen còn lại. 

- Gen không phân mảnh là gen mà vùng mã hóa của nó liên tục, toàn bộ thông tin di truyền trên gen 

được dịch thành axit amin, gen phân mảnh là gen mà vùng mã hóa không liên tục, có các đoạn intron xen 

kẻ các đoạn exon. 

- Gen của sinh vật nhân sơ có cấu trúc không phân mảnh còn hầu hết gen của sinh vật nhân thực đều 

có cấu trúc phân mảnh. 

- Gen phân có khả năng tổng hợp được nhiều phân tử mARN trưởng thành. Nguyên nhân là vì khi gen 

phiên mã thì tổng hợp được mARN sơ khai, sau đó enzim sẽ cắt bỏ các đoạn intron và nối các đoạn exon 

theo các cách khác nhau để tạo nên phân tử ARN trưởng thành. 

3. Kiến thức về nhân đôi ADN 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

- Được gọi là nhân đôi ADN là vì từ 1 phân tử tọa thành 2 phân tử và cả 2 phân tử này hoàn toàn giống 

với phân tử ban đầu. 

- Quá trình nhân đôi ADN cần nhiều enzim khác nhau, trong đó enzim tháo xoắn làm nhiệm vụ tháo 

xoắn và tách 2 mạch của ADN; enzim ADN polimerazaza làm nhiệm vụ kéo dài mạch mới theo chiều từ 

5’ đến 3’. 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

Trang 1 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN








- Mạch mới luôn được tổng hợp kéo dài chiều từ 5’ đến 3’ là vì enzim ADN polimerazaza có chức 

năng gắn nucleotit tự do vào đầu 3’OH của mạch polinucleotit. 

- Trong quá trình nhân đôi, trên mỗi phễu tái bản thì một mạch được tổng hợp liên tục, một mạch được 

tổng hợp gián đoạn. Nếu tính trên cả phân tử thì mạch nào cũng được tổng hợp gián đoạn (đầu này gián 

đoạn, đầu kia liên tục). 

- Quá trình nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn. Do đó từ 1 

phân tử, sau k lần nhân đôi sẽ tạo ra được 2 k ADN, trong đó có 2 phân tử chứa một mạch của ADN mẹ 

đầu tiên. 

- Quá trình nhân đôi ADN là cơ sở cho sự nhân đôi của NST, từ đó dẫn tới sự phân chia tế bào và sự 

sinh sản của cơ thể sinh vật. 

4. Kiến thức về mã di truyền 

Mã di truyền (MDT): là trình tự sắp xếp các nucleotit trong gen quy định trình tự sắp xếp các axit 

amin trong chuỗi polipeptit (prôtêin). 

- MDT là mã bộ ba, cứ 3 nucleotit quy định 1 aa. (Nếu chỉ có 2 loại A và G thì số loại bộ ba là 

3 

2 = 8 

3 

loại; Nếu có 3 loại A, U và X thì sẽ có 3 = 27 loại bộ ba). Nếu chỉ tính bộ ba mã hóa aa thì chỉ có 61 loại 

bộ ba. 

- MDT được đọc liên tục, từ một điểm xác định trên mARN và không gối lên nhau. (Trên mỗi loại 

phân tử mARN được đọc mã từ một điểm cố định) 

- MDT có tính phổ biến (tất cả các loài đều có bộ mã di truyền giống nhau, trừ một vài ngoại lệ). 

- MDT có tính đặc hiệu (một loại bộ ba chỉ mã hóa cho 1 loại aa). 

- MDT có tính thoái hóa (một aa do nhiều bộ ba quy định, trừ bộ ba AUG và UGG). 

* Có 1 mã mở đầu là 5’AUG3’, 3 mã kết thúc là 5’UAA3’, 5’UAG3’, 5’UGA3’. 

5. Kiến thức về ARN 

Có 3 loại ARN. Cả 3 loại ARN đều có cấu trúc một mạch, được cấu tạo từ 4 loại nucleotit là A, U, G, 

X. Phân tử mARN không có cấu trúc theo nguyên tắc bổ sung nhưng phân tử tARN và rARN thì có 

nguyên tắc bổ sung. 

- mARN: Được dùng để làm khuôn cho quá trình dịch mã, bộ ba mở đầu (AUG) nằm ở đầu 5’ của 

mARN. 

- tARN: Vận chuyển axit amin trong quá trình dịch mã. Mỗi tARN chỉ có 1 bộ ba đối mã, chỉ gắn đặc 

hiệu với 1 aa. 

- rARN: Kết hợp với prôtêin để tạo nên riboxom. Riboxom thực hiện dịch mã để tổng hợp protein. 

- Trong 3 loại ARN thì mARN cdos nhiều loại nhất (có tính đa dạng cao nhất) nhưng hàm lượng ít 

nhất (chiếm khoảng 5%); rARN có ít loại nhất nhưng hàm lượng cao nhất. 

6. Kiến thức về phiên mã 

- Thông tin di truyền trên mạch mã gốc của gen được phiên mã thành phân tử mARN theo nguyên tắc 

bổ sung. 

- Diễn ra ở trong nhân tế bào, vào kì trung gian của quá trình phân bào (ở pha G 

1 

của chu kì tế bào). 


- ARN polimeraza trượt trên mạch gốc theo chiều 3′ 5′. Chỉ có mạch gốc (mạch 3′ → 5′ 

) của gen được 

dùng để làm khuôn tổng hợp ARN. 

- Khi enzim ARN polimerazaza gặp tín hiệu kết thúc (vùng kết thúc) ở trên gen thì quá trình phiên mã 

dừng lại. 

Trang 2 














- Một gen tiến hành phiên mã 10 lần thì sẽ tổng hợp được 10 phân tử mARN. Vì quá trình phiên mã 

diễn ra theo nguyên tắc bổ sung nên các phân tử mARN này đều có cấu trúc hoàn toàn giống nhau. 

- Ở sinh vật nhân sơ, đang phiên mã tổng hợp mARN, mARN được tiến hành dịch mã ngay. Ở sinh vật 

nhân thực, mARN được loại bỏ các đoạn intron, sau đó nối các đoạn exon lại với nhau tạo mARN trưởng 

thành, mARN trưởng thành đi ra tế bào chất tham gia dịch mã tổng hợp protein. 

- Enzim ARN polimeraza vừa có chức năng tháo xoắn ADN, tách 2 mạch ADN vừa có chức năng tổng 

hợp, kéo dài mạch polinucleotit mới. 

7. Kiến thức về dịch mã 

- Dịch mã là quá trình chuyển động thông tin từ các bộ ba trên mARN thành trình tự các axit amin trên 

chuỗi polipeptit. 

- Trong quá trình dịch mã cần có 4 thành phần tham gia là mARN, tARN, riboxom, axit amin. Trong 

đó tARN đóng vai trò là nhân tố tiến hành dịch mã (dịch bộ ba trên mARN thành axit amin). 

- Dịch mã có 2 giai đoạn chính là giai đoạn hoạt hóa axit amin và giai đoạn tổng hợp polipeptit. 

a. Hoạt hóa aa: ATP + aa + tARN → aa ∼ tARN . 

Mỗi aa gắn đặc hiệu với một phân tử tARN và cần sử dụng 1 phân tử ATP. 

b. Tổng hợp chuỗi polipeptit: 

- Bộ ba mở đầu là AUG. Ở vi khuẩn, aa mở đầu là focmin Metiônin. Ở sinh vật nhân thực, aa mở đầu 

là Metiônin. 

- Diễn ra theo nguyên tắc bổ sung (bộ ba đối mã trên tARN khớp bổ sung với bộ ba mã sao trên 

mARN). 

- Riboxom trượt trên mARN theo từng bộ ba từ bộ ba mở đầu đến khi gặp bô ba kết thúc, mỗi bộ ba 

được dịch thành 1 aa ( bộ ba kết thúc không quy định aa). 

- Trên 1 mARN có 10 riboxom tiến hành dịch mã thì sẽ tổng hợp được 10 chuỗi polipeptit, các chuỗi 

polipeptit này có cấu trúc hoàn toàn giống nhau (vì mã di truyền có tính đặc hiệu, mỗi mã di truyền chỉ 

quy định 1 loại aa). 

- Riboxom gặp bộ ba kết thúc thì quá trình dịch mã dừng lại. Khi đó chuỗi polipeptit tách khỏi 

riboxom, 2 tiểu phần của riboxom tách rời nhau ra, aa mở đầu bị cắt ra khỏi chuỗi polipeptit, chuỗi 

polipeptit hình thành các bậc cấu trúc cao hơn để tạo thành prôtêin hoàn chỉnh và thực hiện các chức năng 

của tế bào. 

- Nhiều riboxom cùng dịch mã trên mARN được gọi là pôliriboxom. Sự có mặt của pôliriboxom sẽ 

làm tăng tốc độ dịch mã. 

* Sơ đồ mô tả cơ chế di truyền ở cấp phân tử: 

ADN 

mARN 

* Thông tin di truyền ở trên gen được biểu hiện thành tính trạng trên cơ thể sinh vật thông qua có chế 

phiên mã và dịch mã. 

8. Kiến thức về điều hòa hoạt động gen 

prôtêin 

Tính trạng 


* Điều hòa hoạt động gen là điều hòa lượng sản phẩm của gen được tạo ra. 

* Ở sinh vật nhân sơ, sự điều hòa hoạt động của gen là điều hòa quá trình phiên mã theo mô hình 

operon Lac. 



DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 


Trang 3 


www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








a. Cấu trúc của operon Lac: Có 3 thành phần là: Vùng khởi động (P), vùng vận hành (O), các gen cấu 

trúc Z, Y, A. 

- Vùng khởi động là vị trí để enzim ARN polimerazaza gắn vào để khởi động phiên mã. 

- Vùng vận hành là nơi chất ức chế (protein ức chế bám vào) để kiểm soát phiên mã. 

- Gen cấu trúc tổng hợp protein. Protein trở thành enzim chuyển hóa và sử dụng đường lactozơ. 

b. Gen điều hòa (Không thuộc operon) thường xuyên tổng hợp ra prôtêin ức chế, prôtêin ức chế bám lên 

vùng vận hành (vùng O) để ức chế phiên mã. 

- Operon không phiên mã khi: Chất ức chế bám vào vùng vận hành (vùng O); Hoặc khi có đột biến 

làm mất vùng khởi động (P) của operon. 

- Operon phiên mã khi: Vùng vận hành (O) được tự do và vùng khởi động (P) hoạt động bình thường. 

Khi môi trường có lactozơ thì lactozơ bám lên prôtêin ức chế → vùng vận hành được tự do → gen tiến 

hành phiên mã. 

* Điều hòa hoạt động của gen ở sinh vật nhân thực thì diễn ra ở nhiều cấp độ và phức tạp hơn sinh vật 

nhân sơ. 

9. Kiến thức về mối quan hệ giữa gen, mARN, protein 

- Thông tin di truyền ở trên gen được biểu hiện thành tính trạng trên cơ thể thông qua 2 quá trình là 

phiên mã và dịch mã. Cả phiên mã và dịch mã đều diễn ra theo nguyên tắc bổ sung. 

- Phiên mã ở sinh vật nhân sơ và nhân thực cơ bản giống nhau. Ở sinh vật nhân thực, sau phiên mã có 

sự hoàn thiện ARN (cắt bỏ các đoạn intron và nối các đoạn exon để tạo nên mARN trưởng thành) 

- Trong các enzim tham gia cơ chế di truyền ở cấp phân tử chỉ có enzim ARN polimerazaza có khả 

năng tháo xoắn phân tử ADN và tổng hợp mạch polinucleotit mới. 

- Mã di truyền có tính đặc hiệu. Trình tự các bộ ba ở trên mARN quy định trình tự các axit amin trên 

protein. Vì vậy chỉ khi nào biết được chính xác trình tự các bộ ba trên mARN thì mới suy ra được trình tự 

các axit amin trên chuỗi polieptit. 

- Trong quá trình phiên mã, enzim ARN polimeraza chỉ sử dụng mạch có chiều 3′ − 5′ 

so với chiều 

trượt của nó để làm khuôn tổng hợp ARN. Vì vậy, gen có 2 mạch nhưng chỉ có 1 mạch được sử dụng làm 

mạch khuôn tổng hợp ARN. 

- Quá trình phiên mã không theo nguyên tắc bổ sung thì sẽ tổng hợp ra phân tử ARN có cấu trúc khác 

với ARN lúc bình thường nhưng không làm phát sinh đột biến gen (vì không làm thay đổi cấu trúc của 

gen). 

- Khi dịch mã, riboxom trượt từ bộ ba mở đầu 5′ của mARN cho đến khi gặp bộ ba kết thúc ở đầu 3′ 

của mARN. Trên mỗi mARN có thể có nhiều bộ ba AUG nhưng chỉ có một bộ ba làm nhiệm vụ mở đầu 

dịch mã. 

- Trong quá trình dịch mã, bộ ba đối mã của tARN khớp bổ sung và ngược chiều với bộ ba mã sao trên 

mARN. 

10. Kiến thức về đột biến gen 

- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen. 


- Đột biến điểm là loại đột biến chỉ liên quan tới 1 cặp nucleotit. (Có 3 dạng đột biến điểm là: Mất, 

thêm, thay thế một cặp nucleotit). Đột biến điểm chỉ liên quan tới 1 cặp nucleotit nên không làm thay đổi 

hàm lượng ADN trong nhân tế bào. 





Trang 4 










- Đột biến gen tạo ra các alen mới nhưng không tạo ra gen mới. Đột biến gen có thể được di truyền 

cho đời sau. (Ở loài sinh sản hữu tính, đột biến gen chỉ được di truyền cho thế hệ sau khi đột biến đó đi 

vào giao tử và giao tử được thụ tinh đi vào hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể). 

6 

- Tần số đột biến gen rất thấp ( 10 − 4 

đến 10 − ). Tất cả các gen đều có thể bị đột biến nhưng với tần số 

không giống nhau. 

- Cá thể mang đột biến đã được biểu hiện ra kiểu hình được gọi là thể đột biến. Đột biến gen lặn ở 

trạng thái dị hợp chưa được gọi là thể đột biến. Tất cả các đột biến trội đều được biểu hiện thành thể đột 

biến. 

- Trong các loại đột biến gen thì đột biến dạng thay thế một căp nucleotit là loại phổ biến. 

- Tác nhân đột biến 5BU, các bazơ nitơ dạng hiếm gây đột biến dạng thay thế cặp nucleotit. 

11. Nguyên nhân, cơ chế phát sinh đột biến gen 

a. Nguyên nhân: Do tác nhân vật lí, hóa học, sinh học của môi trường ngoài hoặc do rối loạn sinh lí nội 

bào, do bazơ nitơ dạng hiếm. 

b. Cơ chế phát sinh: Do sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN dẫn tới gây đột biến thay thế các 

cặp nucleotit. VD: nếu môi trường có các hóa chất gây đột biến như 5BU, có sự xuất hiện các bazơ nitơ 

dạng hiếm thì nhân đôi ADN sẽ không theo nguyên tác bổ sung. 

* Tần số đột biến gen phụ thuộc vào loại tác nhân gây đột biến, cường độ tác nhân và đặc điểm cấu 

trúc của gen. 

- Tác nhân đột biến tác động vào giai đoạn ADN dang nhân đôi thì dễ làm phát sinh đột biến gen. 

- Khi đó tác động của các tác nhân đột biến dễ làm phát sinh đột biến gen. Khi không có tác nhân đột 

biến thì vẫn có thể xảy ra đột biến. Nguyên nhân là vì trong quá trình nhân đôi, enzim ADN polimerazaza 

bắt cặp không theo nguyên tắc bổ sung (có sai sót ngẫu nhiên). 

- Chất 5BU gây đột biến gen bằng cách thay thế cặp A-T thành cặp G-X. Chất 5BU thấm vào tế nào thì 

phải sau 3 lần nhân đôi mới phát sinh gen đột biến. 

- Các bazơ nitơ dạng hiếm cũng làm phát sinh đột biến gen theo cơ chế đồng hoán (tức là bazơ nitơ có 

kích thước lớn được thay thế bằng một bazơ nitơ có kích thước lớn). Ví dụ khi có A dạng hiếm (A*) thì 

sẽ thay thế cặp A-T thành cặp G-X. Khi có bazơ dạng hiếm thì phải sau ít nhất 2 lần nhân đôi mới phát 

sinh gen đột biến. 

12. Hậu quả, ý nghĩa của đột biến gen 

- Đa số đột biến gen là có hại, một số có lợi hoặc trung tính. 

- Trong các dạng đột biến thì đột biến mất hoặc thêm một cặp nucleotit thường gây hậu quả nghiêm 

trọng hơn so với đột biến thay thể một cặp nucldeotit. Nguyên nhân là vì mã di truyền là mã bộ ba cho 

nên khi mất hoặc thêm một cặp nucleotit sẽ làm thay đổi toàn bộ các bộ ba từ vị trí đột biến cho đến cuối 

gen. Do đó sẽ làm thay đổi toàn bộ cấu trúc của protein. Đột biến thay thế một cặp nucleotit chỉ làm thay 

đổi 1 bộ ba ở vị trí đột biến. Vì vậy muốn gây đột biến gen thì phải sử dụng tác nhân đột biến tác động 

vào giai đoạn ADN đang nhân đôi (vào pha S của chu kì tế bào) 

- Đều là đột biến thay thế một cặp nucleotit nhưng hậu quả có thể rất khác nhau (làm thay đổi bộ ba mã 

hóa thành bộ ba kết thúc; hoặc thay đổi bộ ba kết thúc thánh bộ ba mã hóa; hoặc thay đổi bộ ba mở đầu 

thành bộ ba mới; hoặc thay đổi bộ ba này thành 1 bộ ba mới nhưng quy định aa cũ.) 


- Giá trị thích nghi của đột biến phụ thuộc vào môi trường sống và tổ hợp gen. 

- Đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu của tiến hóa và chọn giống. 





Trang 5 










- Đột biến gen chỉ tạo ra các alen mới của cùng một gen chứ không tạo ra gen mới. 

- Đột biến gen cung cấp nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống. Đột biến là nguồn nguyên liệu chủ 

yếu của tiến hóa vì nó tạo ra các alen mới. Qua giao phối, các alen mới sẽ tổ hợp với nhau để tạo nên các 

kiểu gen mới. 

- Chỉ có đột biến gen mới làm xuất hiện alen mới. Đột biến gen làm tăng số lượng alen của gen trong 

quần thể. 

- Đột biến gen là những biến đổi trong vật chất di truyền nên có thể được di truyền cho đời sau. Tuy 

nhiên không phải lúc nào đột biến cũng được di truyền (nếu đột biến không đi vào giao tử, hoặc đi vào 

giao tử nhưng không thụ tinh thì không truyền được cho đời sau). 

- Tần số đột biến gen tùy thuốc vào tác nhân đột biến và đặc diểm cấu trúc của gen. 

- Đột biến gen là nguồn nguyên liệu cung cấp cho tiến hóa và chọn giống. 

II. CÁC CÂU HỎI 

Câu 1: Vật chất di truyền của một chủng gây bệnh ở người là một phân tử axit nuclêic có tỷ lệ các loại 

nucleotit gồm 24%A, 24%T, 25%G, 27%X. Vật chất di truyền của chủng virut này là 

A. ADN mạch kép. B. ADN mạch đơn. C. ARN mạch kép. D. ARN mạch đơn. 

Câu 2: Ở ADN mạch kép, số nuclêôtít loại A luôn có số nuclêôtít loại T, nguyên nhân là vì: 

A. hai mạch của ADN xoắn kép và A chỉ liên kết với T, T chỉ liên kết với A. 

B. . hai mạch của ADN xoắn kép và A với T có khối lượng bằng nhau. 

C. hai mạch của ADN xoắn kép và A với T là 2 loại bazơ lớn. 

D. ADN nằm ở vùng nhân hoặc nằm ở trong nhân tế bào. 

Câu 3: Nucleotit là đơn phân cấu tạo nên 

A. protein. B. ARN polimeraza. C. ADN polimeraza. D. ADN và ARN. 

Câu 4: Khi nói về gen phân mảnh, nhận định nào sau đây đúng? 

A. có ở mọi tế bào của mọi loài sinh vật. 

B. có khả năng hình thành được nhiều loại phân tử mARN trưởng thành. 

C. nằm ở trong nhân hoặc trong tế bào chất của tế bào nhân thực. 

D. nếu bị đột biến ở đoạn intron thì cấu trúc của prôtêin sẽ bị thay đổi. 

Câu 5: Điều nào sau đây chỉ có ở gen của sinh vật nhân thực mà không có ở gen của sinh vật nhân sơ. 

A. Mang thông tin di truyền đặc trưng cho loài. 

B. Có cấu trúc hai mạch xoắn kép, xếp song song và ngược chiều nhau. 

C. Được cấu tạo từ 4 loại nucleotit theo nguyên tắc đa phân và nguyên tắc bổ sung. 

D. Vùng mã hóa ở một số gen có chứa các đoạn exon xen kẻ các đoạn intron. 

Câu 6: Các phân tử ADN ở trong nhân của cùng một tế bào sinh dưỡng 

A. nhân đôi độc lập và diễn ra ở các thời điểm khác nhau. 

B. có số lượng, hàm lượng ổn định và đặc trưng cho loài. 

C. mang các gen không phân mảnh và tồn tại theo cặp alen. 

D. có độ dài và số lượng nucleotit luôn bằng nhau. 


Câu 7: Đặc điểm nào sau đây không có ở ADN của vi khuẩn? 

A. Hai đầu nối lại tại thành ADN vòng. 

B. Cấu tạo theo nguyên tác đa phân. 

C. Cấu tạo theo nguyên tác bổ sung. 

D. Liên kết với prôtêin histon để tạo nên NST. 


Trang 6 













Câu 8: Đặc điểm nào sau đây chỉ có ở ADN của ti thể mà không có ở ADN ở trong nhân tế bào. 

A. Được cấu trúc từ 4 loại đơn phân A, T, G, X theo nguyên tắc đa phân. 

B. Mang gen quy định tổng hợp prôtêin cho bào quan ti thể. 

C. Có cấu trúc dạng vòng, có hàm lượng ổn định và đặc trưng cho loài. 

D. Được phân chia không đều cho các tế bào con khi phân bào. 

Câu 9: Trong các đặc điểm nêu dưới đây, đặc điểm chỉ có ở quá trình nhân đôi của ADN ở sinh vật nhân 

thực mà không có ở quá trình nhân đôi ADN của sinh vật nhân sơ là: 

A. Một mạch được tổng hợp gián đoạn, một mạch được tổng hợp liên tục. 

B. Nucleotit mới được tổng hợp được gắn vào đầu 3′ của chuỗi pôlinucleotit. 

C. Trên mỗi phân tử ADN có nhiều điểm khởi đầu quá trình tái bản. 

D. Diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn. 

Câu 10: Hàm lượng ADN trong hệ gen của nấm men có kích thước lớn hơn hàm lượng ADN trong hệ 

gen của E.Coli khoảng 100 lần, trong khi tốc độ tổng hợp và lắp ráp các nucleotit vào ADN của E.Coli 

nhanh hơn ở nấm men khoảng 7 lần. Cơ chế giúp toàn bộ hệ gen nấm men có thể sao chép hoàn chỉnh chỉ 

chậm hơn hệ gen của E.Coli khoảng vài chục lần là do 

A. tốc độ sao chép ADN của các enzim ở nấm men nhanh hơn ở E.Coli. 

B. ở nấm men có nhiều loại enzim ADN polimeraza hơn E.Coli. 

C. cấu trúc ADN ở nấm men giúp cho enzim dễ tháo xoắn, dễ phá vỡ các liên kết hidro. 

D. hệ gen nấm men có nhiều điểm khởi đầu tái bản. 

Câu 11: Khi nói về quá trình nhân đôi ADN (tái bản ADN) ở tế bào nhân thực, phát biểu nào sau đây 

không đúng? 

A. Trong quá trình nhân đôi ADN, enzim ADN polimeraza không tham gia tháo xoắn phân tử ADN. 

B. Trong quá trình nhân đôi ADN, enzim nối ligaza chỉ tác động lên một trong hai mạch đơn mới được 

tổng hợp từ một phân tử ADN mẹ. 

C. Trong quá trình nhân đôi ADN, có sự liên kết bổ sung giữa A với T, G với X và ngược lại. 

D. Sự phân đôi ADN xảy ra ở nhiều điểm trong mỗi phân tử ADN tạo ra nhiều đơn vị nhân đôi (đơn vị tái 

bản). 

Câu 12: Trong các đặc điểm nêu dưới đây, có bao nhiêu đặc điểm có ở quá trình nhân đôi của ADN ở 

sinh vật nhân thực và có ở quá trình nhân đôi ADN của sinh vật nhân sơ? 

(1) Có sự hình thành các đoạn Okazaki. 

(2) Nucleotit mới được tổng hợp được liên kết vào đầu 3′ của mạch mới. 

(3) Trên mỗi phân tử ADN có nhiều điểm khởi đầu quá trình tái bản. 

(4) Diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn. 

(5) không làm nhiệm vụ tháo xoắn phân tử ADN. 

(6) Sử dụng 8 loại nucleotit A, T, G, X, A, U, G, X làm nguyên liệu. 

A. 5. B. 4. C. 3. D. 6. 

Câu 13: Ở cấp độ phân tử, thông tin di truyền được truyền từ tế bào mẹ sang tế bào con nhờ cơ chế 

A. giảm phân và thụ tinh. B. nhân đôi ADN. 


C. phiên mã. D. dịch mã. 

Câu 14: Khi nói về quá trình nhân đôi ADN, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Trên mỗi phân tử ADN của sinh vật nhân sơ chỉ có một điểm khởi đầu nhân đôi ADN. 

B. Enzim ADN polimerazaza làm nhiệm vụ tháo xoắn phân tử ADN và kéo dài mạch mới. 





Trang 7 










C. Sự nhân đôi của ADN ti thể diễn ra độc lập với sự nhân đôi của ADN trong nhân tế bào. 

D. Tính theo chiều tháo xoắn, ở mạch khuôn có chiều 5′ − 3′ 

mạch mới được tổng hợp gián đoạn. 

Câu 15: Khi nói về hoạt động của các enzim trong các cơ chế di truyền ở cấp phân tử, phát biểu nào sau 

đây đúng? 

A. Enzim ADN polimerazaza là loại enzim có khả năng tháo xoắn và xúc tác cho quá trình nhân đôi của 

ADN. 

B. Enzim ARN polimerazaza là loại enzim có khả năng tháo xoắn và tách 2 mạch của phân tử ADN. 

C. Enzim ligaza có chức năng lắp ráp các nucleotit tự do của môi trường vào các đoạn Okazaki. 

D. Enzim ADN polimerazaza có chức năng tổng hợp nucleotit đầu tiên và mở đầu mạch mới. 

Câu 16: Khẳng định nào sau đây không đúng khi nói về quá trình nhân đôi ADN? 

A. Ở mạch khuôn 5′ − 3′ 

, mạch mới được tổng hợp gián đoạn và cần nhiều đoạn mồi. 

B. Sự tổng hợp mạch mới trên cả hai mạch khuôn đều cần đoạn mồi. 

C. Enzim ligaza hoạt động trên cả hai mạch khuôn. 

D. Ở mạch khuôn 3′ − 5′ 

, mạch mới được tổng hợp liên tục và không cần đoạn mồi. 

Câu 17: Ở một loài động vật, hàm lượng ADN trên các NST của một tế bào đang ở kì sau của giảm phân 

II là x. Hỏi hàm lượng ADN trên NST trong tế nào sinh dưỡng của loài này khi đang ở kì sau của nguyên 

phân là bao nhiêu? 

A. x. B. 4x. C. 2x. D. 0,5x. 

1 

+ + = 

4 

Câu 18: Một phân tử ADN có cấu trúc xoắn kép, giả sử phân tử ADN này có tỉ lên ( A T ) / ( G X) 

thì tỉ lệ nucleotit loại G của phân tử ADN này là 

A. 10%. B. 40%. C. 20%. D. 25%. 

Câu 19: Nucleotit là đơn phân cấu tạo nên 

A. hoocmôn insulin. B. ARN polimeraza. C. ADN polimeraza. D. Gen. 

Câu 20: Khi nói về gen ngoài nhân, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Gen ở ngoài nhân được di truyền theo dòng mẹ. 

B. Ở các loài sinh sản vô tính, gen ngoài nhân không có khả năng di truyền cho đời con. 

C. Gen ngoài nhân có khả năng nhân đôi, phiên mã và bị đột biến. 

D. Gen ngoài nhân được cấu tạo từ 4 loại đơn phân là A, T, G, X. 

Câu 21: Điểm khác nhau giữa ADN ở tế bào nhân sơ và ADN trong nhân ở tế bào nhân thực là 

A. đơn phân của ADN trong nhân ở tế bào nhân thực là A, T, G, X còn đơn phân của ADN ở tế bào nhân 

sơ là A, U, G, X. 

B. ADN ở tế bào nhân sơ có đạng vòng còn ADN trong tế bào nhân thực không có dạng vòng. 

C. các bazơ nitơ giữa hai mạch của ADN trong nhân tế bào nhân thực liên kết theo nguyên tắc bổ sung. 

D. ADN ở tế bào nhân sơ chỉ có một chuỗi pôlinucleotit còn ADN trong nhân ở tế bào nhân thực gồm hai 

chuỗi pôlinucleotit. 

Câu 22: Trong quá trình nhân đôi ADN, một trong những vai trò của enzim ADN polimeraza là 

A. bẻ gãy các liên kết hiđrô giữa hai mạch của phân tử ADN. 


B. nối các đoạn Okazaki để tạo thành mạch liên tục. 

C. tổng hợp mạch mới theo nguyên tắc bổ sung với mạch khuôn của ADN. 

D. tháo xoắn và làm tách hai mạch của phân tử ADN. 

Câu 23: Ở cấp độ phân tử, thông tin di truyền được truyền từ tế bào mẹ sang tế bào con nhờ cơ chế 





Trang 8 










A. giảm phân và thụ tinh. B. nhân đôi ADN. 

C. phiên mã. D. dịch mã. 

Câu 24: Một trong những đặc điểm khác nhau giữa quá trình nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực với quá 

trình nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ là 

A. số lượng các đơn vị nhân đôi. B. nguyên liệu dùng để tổng hợp. 

C. chiều tổng hợp. D. nguyên tắc nhân đôi. 

Câu 25: Khi nói về số lần nhân đôi và số lần phiên mã của các gen ở một tế nào nhân thực, trong trường 

hợp không có đột biến, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Các gen trên các nhiễm sắc thể khác nhau có số lần nhân đôi bằng nhau và số lần phiên mã thường 

khác nhau. 

B. Các gen nằm trên cùng một nhiễm sắc thể có số lần nhân đôi khác nhau và số lần phiên mã thường 

khác nhau. 

C. Các gen trên các nhiễm sắc thể khác nhau có số lần nhân đôi khác nhau và số lần phiên mã thường 

khác nhau. 

D. . Các gen nằm trong một tế bào có số lần nhân đôi bằng nhau và số lần phiên mã bằng nhau. 

Câu 26: Hãy chọn phát biểu đúng. 

A. Một mã di truyền có thể mã hóa cho một hoặc một số axít amin. 

B. Đơn phân cấu trúc của ARN gồm 4 loại nuclêôtít là A, T, G, X. 

C. Ở sinh vật nhân chuẩn, axít amin mở đầu cho chuỗi polipeptit là metionin. 

D. Phân tử mARN và rARN đều có cấu trúc mạch kép. 

Câu 27: Tính thoái hóa của mã di truyền là hiện tượng: 

A. một bộ ba mang thông tin quy định cấu trúc của một loại aa. 

B. một bộ ba mang thông tin quy định cấu trúc của nhiều loại aa. 

C. nhiều bộ ba khác nhau cùng mang thông tin quy định một loại aa. 

D. quá trình tiến hóa làm giảm dần số mã di truyền của các loài sinh vật. 

Câu 28: Chuyển gen tổng hợp Insulin của người vào vi khuẩn, tế bào vi khuẩn tổng hợp được prôtêin 

Insulin là vì mã di truyền có 

A. tính thoái hóa. B. tính phổ biến. C. tính đặc hiệu. D. bộ ba kết thúc. 

Câu 29: Trong bảng mã di truyền, người ta thấy rằng có 4 loại ãm di truyền cùng quy định tổng hợp axit 

amin prolin là 5′ XXU3′ ; 5′ XXA3′ ; 5′ XXX3′; 5′ XXG3′. Từ thông tin này cho thấy việc thay đổi 

nucleotit nào trên mỗi bộ ba thường không làm thay đổi cấu trúc của axit amin tương ứng trên chuỗi 

polipeptit. 

A. Thay đổi vị trí của tất cả các nucleotit trên một bộ ba. 

B. Thay đổi nucleotit đầu tiên trong mỗi bộ ba. 

C. Thay đổi nucleotit thứ 3 trong mỗi bộ ba. 

D. Thay đổi nucleotit thứ hai trong mỗi bộ ba. 

Câu 30: Khi nói về đặc điểm của mã di truyền, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Mã di truyền được đọc từ một điểm xác định, theo từng bộ ba theo chiều từ 3′ đến 5′ trên mARN. 


B. Mã di truyền có tính phổ biến, tức là tất cả các loài đều có chung một bộ mã di truyền, trừ một vài 

ngoại lệ. 

C. Mã di truyền có tính thoái hóa, tức là nhiều bộ ba khác nhau cùng xác định một loại axit amin, trừ 

AUG và UGG. 





Trang 9 










D. Mã di truyền có tính đặc hiệu, tức là một bộ ba chỉ mã hóa cho một loại axit amin. 

Câu 31: Ở trong tế bào của vi khuẩn, loại ARN được tổng hợp nhiều nhất nhưng có hàm lượng ít nhất là 

A. tARN. B. rARN. C. mARN. D. tARN và rARN. 

Câu 32: Đặc điểm nào sau đây chỉ có ở quá trình phiên mã của sinh vật nhân chuẩn mà không có ở phiên 

mã của sinh vật nhân sơ. 

A. diễn ra theo nguyên tắc bổ sung. 

B. chỉ có mạch gốc của gen được dùng để làm khuôn tổng hợp ARN. 

C. sau phiên mã, phân tử mARN được cắt bỏ các đoạn intron. 

D. chịu sự điều khiển của hệ thống điều hòa phiên mã. 

Câu 33: Loại enzim nào sau đây có khả năng làm tháo xoắn phân tử ADN, tách 2 mạch của ADN và xúc 

tác tổng hợp mạch polinucleotit mới bổ sung với mạch khuôn? 

A. Enzim ADN polimerazaza. B. Enzim ligaza. 

C. Enzim ARN polimerazaza. D. Enzim restrictaza. 

Câu 34: Khi nói về bộ ba mở đầu ở trên mARN, hãy chọn kết luận đúng. 

A. Trên mỗi phân tử mARN có thể có nhiều bộ ba AUG nhưng chỉ có một bộ ba làm nhiệm vị mã mở đầu. 

B. Trên mỗi phân tử mARN chỉ có một bộ ba mở đầu, bộ ba này nằm ở đầu 3′ của mARN. 

C. Trên mỗi phân tử mARN chỉ có duy nhất một bộ ba AUG. 

D. Tất cả các bộ ba AUG ở trên mARN đều làm nhiệm vụ mở đầu. 

Câu 35: Đặc điểm nào sau đây không đúng với quá trình dịch mã? 

A. Ở trên một phân tử mARN, các ribôxom khác nhau tiến hành đọc mã từ các điểm khác nhau, mỗi điểm 

đọc đặc hiệu với một loại ribôxom. 

B. Quá trình dịch mã diễn ra theo nguyên tắc bổ sung, nguyên tắc bổ sung được thể hiện giữa bộ ba đối 

mã của tARN với bộ ba mã hóa trên mARN. 

C. Các ribôxom trượt theo từng bộ ba ở trên mARN theo chiều từ 5′ đến 3′ từ bộ ba mở đầu cho đến khi 

gặp bộ ba kết thúc. 

D. Mỗi phân tử mARN có thể tổng hợp được nhiều chuỗi polipeptit, các chuỗi polipeptit được tổng hợp từ 

một mARN luôn có cấu trúc giống nhau. 

Câu 36: Một phân tử mARN có chiều dài 1224A° . Trên phân tử mARN này có một bộ ba mở đầu và 3 

bộ ba có khả năng kết thúc dịch mã (bộ ba UAA nằm cách bộ ba mở đầu 26 bộ ba; bộ ba UGA nằm cách 

bộ ba mở đầu 39 bộ ba; bộ ba UAG nằm cách bộ ba mở đầu 68 bộ ba. Chuỗi polipeptit do phân tử mARN 

này quy định tổng hợp có số aa là 

A. 27aa. B. 25aa. C. 26aa. D. 28aa. 

Câu 37: Trong quá trình dịch mã tổng hợp chuỗi polipeptit, loại tARN có bộ ba đối mã nào sau đây sẽ 

được sử dụng đầu tiên để vận chuyển axit amin tiến vào tiểu phần bé của riboxom? 

A. tARN có bộ ba đối mã 5′ UAX3′ . B. tARN có bộ ba đối mã 3′ GUA5′ . 

C. tARN có bộ ba đối mã 3′ AUG5′ . D. tARN có bộ ba đối mã 5′ XAU3′ . 

Câu 38: Cho các sự kiện diễn ra trong quá trình dịch mã ở tế bào nhân thực như sau: 

(1) Bộ ba đối mã của phức hợp Met – tARN (UAX) gắn bổ sung với côđon mở đầu (AUG) trên 

mARN. 


(2) Tiểu đơn vị lớn của riboxom kết hợp với tiểu đơn vị bé tạo thành riboxom hoàn chỉnh. 

(3) Tiểu đơn vị bé của riboxom gắn với mARN ở vị trí nhận biết đặc hiệu. 





Trang 10 










(4) Côđon thứ hai trên mARN gắn bổ sung với anticôđon của phức hệ aa1 

đứng liền sau axit amin mở đầu). 

(5) Riboxom dịch đị một cô đon trên mARN theo chiều 5′ → 3′ 

. 

(6) Hình thành liên kết peptit giữa axit amin mở đầu và aa 

1. 

− tARN ( aa 

1: axit amin 

Thứ tự đúng của các sự kiện diễn ra trong giai đoạn mở đầu và giai đoạn kéo dài chuỗi polipeptit là: 

A. ( 3) → ( 1) → ( 2) → ( 4) → ( 6) → ( 5) 

. B. ( 5) ( 2) ( 1) ( 4) ( 6) ( 3) 

→ → → → → . 

C. ( 1) → ( 3) → ( 2) → ( 4) → ( 6) → ( 5) 

. D. ( 2) ( 1) ( 3) ( 4) ( 6) ( 5) 

Câu 39: Mỗi phân tử ARN vận chuyển 

→ → → → → . 

A. có 3 bộ ba đối mã, mỗi bộ ba đối mã khớp bổ sung với một bộ ba trên mARN. 

B. chỉ gắn với 1 loại aa, aa được gắn vào đầu 3′ của chuỗi pôlinucleotit. 

C. có chức năng vận chuyển axit amin (aa) và vận chuyển các chất khác khi dịch mã. 

D. có cấu trúc theo nguyên tắc bổ sung nên A = U và G = X 

Câu 40: Cho biết các cô đon mã hóa các axit amin tương ứng như sau: GGG–Gly; XXX−Pro; GXU−Ala; 

XGA−Arg; UXG−Ser; AGX−Ser. Một đoạn mạch gốc của một gen ở vi khuẩn có trình tự các nucleotit là 

5′ AGXXGAXXXGGG3′ . Nếu đoạn mạch gốc này mang thông tin mã hóa cho đoạn polipeptit có 4 loại 

axit amin thì trình tự của 4 axit amin đó là 

A. Ala−Gly−Ser−Pro. B. Pro−Gly−Ser−Ala. C. Pro−Gly−Ala−Ser. D. Gly− Pro−Ser−Ala. 

Câu 41: Hãy chọn kết luận đúng về mối quan hệ giữa gen, mARN, prôtêin ở sinh vật nhân chuẩn. 

A. Biết được trình tự các bộ ba trên mARN thì sẽ biết được trình tự các axit amin trên chuỗi polipeptit. 

B. Biết được trình tự các axit amin trên chuỗi polipeptit thì sẽ biết được trình tự các nucleotit trên mARN. 

C. Biết được trình tự các nucleotit của gen thì sẽ biết được trình tự các axit amin trên chuỗi polipeptit. 

D. Biết được trình tự các nucleotit ở trên mARN thì sẽ biết được trình tự các axit amin trên chuỗi 

polipeptit. 

Câu 42: Mạch gốc của gen có trình tự các đơn phân 3′ ATGXTAG5′. Trình tự các đơn phân tương ứng 

trên đoạn mạch của phân tử mARN do gen này tổng hợp là 

A. 3′ ATGXTAG5′. B. 5′ AUGXUA3′ .. C. 3′ UAXGAUX5′ . D. 5′ UAXGAUX3′ . 

Câu 43: Trong quá trình dịch mã, khi riboxom cuối cùng của poliriboxom tiếp xúc với cô đon kết thúc 

trên mARN thì sự kiện nào sau đây sẽ xảy ra ngay sau đó? 

A. Quá trình dịch mã của các poliriboxom này kết thúc. 

B. Các riboxom ngừng tổng hợp protein và tự phân hủy. 

C. Riboxom này tách ra khỏi mARN nhưng các riboxom khác của poli riboxom vẫn tiếp tục dịch mã. 

D. Chỉ có một số riboxom ngừng dịch mã, các riboxom khác vẫn tiến hành dịch mã trên mARN này. 

Câu 44: Cho biết các cô đon mã hóa các axit amin tương ứng như sau: GGX−Gly; XXG−Pro; GXX−Ala; 

XGG−Arg; UXG−Ser; AGX−Ser. Một đoạn mạch gốc của một gen ở vi khuẩn có trình tự các nucleotit là 

5′ GGXXGAXGGGXX3′ . Nếu đoạn mạch gốc này mang thông tin mã hóa cho đoạn polipeptit có 4 axit 

amin thì trình tự của 4 axit amin đó là 

A. Ala−Gly−Ser−Pro. B. Pro−Gly−Ser−Arg. C. Pro−Gly−Ala−Ser. D. Gly−Pro−Ser−Ala. 


Câu 45: Mỗi phân tử ARN vận chuyển 

A. có chức năng vận chuyển aa để dịch mã và vận chuyển các chất khác trong tế bào. 

B. có 3 bộ ba đối mã, mỗi bộ ba đối mã khớp bổ sung với một bộ ba trên mARN. 

C. chỉ gắn với 1 loại aa, aa được gắn vào đầu 3′ của chuỗi pôlinucleotit. 


Trang 11 













D. có cấu trúc 2 sợi đơn và tạo liên kết hiđrô theo nguyên tắc bổ sung. 

Câu 46: Xét các phát biểu sau đây: 

(1) Một mã di truyền có thể mã hóa cho một hoặc một số loại axit amin. 

(2) Đơn phân cấu trúc của ARN gồm 4 loại nuclêôtit là A, T, G, X. 

(3) Ở sinh vật nhân thực, axit amin mở đầu cho chuỗi polipeptit là metionin. 

(4) Phân tử tARN và rARN là những phân tử có cấu trúc mạch kép. 

(5) Ở trong tế bào, trong các loại ARN thì mARN có hàm lượng cao nhất. 

(6) Ở trong cùng một tế bào, ADN là loại axit nucleic có kích thước lớn nhất. 

Trong 6 phát biểu nói trên thì có bao nhiêu phát biểu đúng? 

A. 3. B. 4. C. 2. D. 5. 


(1) Tính thoái hóa của mã di truyền là hiện tượng một bộ ba mang thông tin quy định cấu trúc của một 

loại aa. 

(2) Trong quá trình nhân đôi ADN, mạch được tổng hợp gián đoạn là mạch có chiều 3′ − 5′ 

so với 

chiều trượt của enzim tháo xoắn. 

(3) Tính phổ biến của mã di truyền là hiện tượng một loại aa do nhiều bộ ba khác nhau quy định tổng 

hợp. 

(4) Trong quá trình phiên mã, cả hai mạch của gen đều được sử dụng làm khuôn để tổng hợp phân tử 

mARN. 

(5) Trong quá trình địch mã, riboxom trượt trên phân tử mARN theo chiều từ đầu 3′ của mARN đến 

đầu 5′ của mARN. 

Trong 5 phát biểu nói trên thì có bao nhiêu phát biểu đúng? 

A. 2. B. 3. C. 4. D. 1. 

Câu 48: Ở vi khuẩn E.Coli, khi nói về hoạt động của các gen cấu trúc trong operon Lac, kết luận nào sau 

đây đúng? 

A. Các gen này có số lần nhân đôi bằng nhau và số lần phiên mã bằng nhau. 

B. Các gen này có số lần nhân đôi bằng nhau nhưng số lần phiên mã khác nhau. 

C. Các gen này có số lần nhân đôi khác nhau và số lần phiên mã khác nhau. 

D. Các gen này có số lần nhân đôi khác nhau nhưng số lần phiên mã bằng nhau. 

Câu 49: Điều hòa hoạt động của gen chính là 

A. điều hòa lượng sản phẩm của gen được tạo ra. 

B. điều hòa lượng mARN của gen được tạo ra. 

C. điều hòa lượng tARN của gen được tạo ra. 

D. điều hòa lượng rARN của gen được tạo ra. 

Câu 50: Ở operon Lac, theo chiều trượt của enzim phiên mã thì thứ tự các thành phần là 

A. Vùng vận hành (O), vùng khởi động (P), gen cấu trúc A, gen cấu trúc Y, gen cấu trúc Z. 

B. Gen điều hòa, vùng vận hành (O), vùng khởi động (P), gen cấu trúc Z, gen cấu trúc Y, gen cấu trúc A. 

C. Vùng khởi động (P), vùng vận hành (O), gen cấu trúc Z, gen cấu trúc Y, gen cấu trúc A. 


D. Gen điều hòa, vùng khởi động (P), vùng vận hành (O), gen cấu trúc Z, gen cấu trúc Y, gen cấu trúc A. 

Câu 51: Ở operon Lac, nếu có một đột biến làm mất 1 đoạn ADN thì trường hợp nào sau đây sẽ làm cho 

tất cả các gen cấu trúc không tổng hợp được prôtêin. 

A. Mất vùng khởi động (P). B. Mất gen điều hòa. 





Trang 12 










C. Mất vùng vận hành (O). D. Mất một gen cấu trúc. 

Câu 52: Trong cơ chế điều hòa hoạt động của operon Lac, sự kiện nào sau đây thường xuyên diễn ra? 

A. Một số phân tử lactozơ liên kết với prôtêin ức chế. 

B. Gen điều hòa R tổng hợp prôtêin ức chế. 

C. Các gen cấu trúc Z, Y, A phiên mã tạo ra các phân tử mARN tương ứng. 

D. ARN polimeraza liên kết với vùng khởi động của operon Lac và tiến hành phiên mã. 

Câu 53: Ở vi khuẩn E.Coli, khi nói về hoạt động của các gen trong operon Lac, phát biểu nào sau đây là 

đúng? 

A. Khi môi trường có lactozơ thì các gen này có số lần nhân đôi bằng nhau và số lần phiên mã bằng nhau. 

B. Khi môi trường không có lactozơ thì các gen này đều không nhân đôi và không phiên mã. 

C. Khi môi trường không có lactozơ thì các gen này không nhân đôi nhưng vẫn tiến hành phiên mã. 

D. Khi môi trường có lactozơ thì các gen này có số lần nhân đôi bằng nhau nhưng có số lần phiên mã khác 

nhau. 

Câu 54: Ở vi khuẩn E.Coli, giả sử có 6 chủng đột biến sau đây: 

Chủng I: Đột biến ở gen cấu trúc A làm cho phân tử protein do gen này quy định tổng hợp bị mất chức 

năng. 

Chủng II: Đột biến ở gen cấu trúc Z làm cho phân tử protein do gen này quy định tổng hợp bị mất chức 

năng. 

Chủng III: Đột biến ở gen cấu trúc Y nhưng không làm thay đổi chức năng của protein. 

Chủng IV: Đột biến ở gen điều hòa R làm cho phân tử protein do gen này quy định tổng hợp bị mất 

chức năng. 

Chủng V: Đột biến ở gen điều hòa R làm cho gen này mất khả năng phiên mã. 

Chủng VI: Đột biến ở vùng khởi động (P) của operon làm cho vùng này bị mất chức năng. 

Khi môi trường cos đường lactozơ, có bao nhiêu chủng có gen cấu trúc Z, Y, A không phiên mã? 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 

Câu 55: Trong cấu trúc Operon, vùng khởi động có vai trò 

A. nơi gắn các enzim tham gia dịch mã tổng hợp prôtein. 

B. nơi mà ARN polymeraza bám vào và khởi đầu phiên mã. 

C. nơi tổng hợp Prôtêin ức chế. 

D. nơi gắn Prôtêin ức chế làm ngăn cản sự phiên mã. 

Câu 56: Khi nói về mã di truyền, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Ở sinh vật nhân thực, côđon 3′ AUG5′ có chức năng khởi đầu dịch mã và mã hóa axit amin metionin. 

B. Côđon 3′ UAA5′ quy định tín hiệu kết thúc quá trình dịch mã. 

C. Tính thoái hóa của mã di truyền có nghĩa là mỗi côđon có thể mã hóa cho nhiều loại axit amin. 

D. Với ba loại nucleotit A, U, G có thể tạo ra 24 loại côđon mã hóa các axit amin. 

Câu 57: Cho các sự kiện diễn ra trong quá trình phiên mã: 

(1) ARN polimeraza bắt đầu tổng hợp mARN tại vị trí đặc hiệu (khởi đầu phiên mã). 

(2) ARN polimeraza bám vào vùng điều hòa làm gen tháo xoắn để lộ ra mạch gốc có chiều 3′ → 5′ 

(3) ARN polimeraza trượt dọc theo mạch mã gốc theo gen có chiều 3′ → 5′ 


(4) Khi ARN polimeraza di chuyển tới cuối gen, gặp tín hiệu kết thúc thì nó dừng phiên mã. 

Trong quá trình phiên mã, các sự kiện trên diễn ra theo trình tự đúng là: 

A. ( 1) → ( 4) → ( 3) → ( 2) 

. B. ( 2) ( 3) ( 1) ( 4) 


→ → → . 

Trang 13 













C. ( 1) → ( 2) → ( 3) → ( 4) 

. D. ( 2) ( 1) ( 3) ( 4) 

Câu 58: Quá trình phiên mã ở sinh vật nhân thực, 

A. chỉ diễn ra trên mạch mã gốc của gen. 

B. cần có sự tham gia của enzim ligaza. 

C. chỉ xảy ra trong nhân mà không xảy ra trong tế bào chaasrt. 

D. cần môi trường nội bào cung cấp các nucleotit A, T, G, X. 

Câu 59: Trong quá trình dịch mã, 

→ → → . 

A. trong cùng thời điểm, trên mỗi mARN thường có một số riboxom hoạt động được gọi là pôlixôm. 

B. nguyên tắc bổ sung giữa côđon và anticôđon thể hiện trên toàn bộ nucleotit của mARN. 

C. có sự tham gia trực tiếp của ADN, mARN, tARN và rARN. 

D. riboxom dịch chuyển trên mARN theo chiều . 

Câu 60: Ở sinh vật nhân thực, nguyên tắc bổ sung giữa G-X, A-U và ngược lại được thể hiện trong cấu 

trúc phân tử và quá trình nào sau đây? 

(1) Phân tử ADN mạch kép. (2) phân tử tARN. 

(3) Phân tử protein. (4) Quá trình dịch mã. 

A. (1) và (2). B. (2) và (4). C. (1) và (3). D. (3) và (4). 

Câu 61: Quá trình phiên mã ở sinh vật nhân thực, 

A. chỉ diễn ra trên mạch mã gốc của gen. 

B. cần có sự tham gia của enzim ligaza. 

C. chỉ xảy ra trong nhân mà không xảy ra trong tế bào chất. 

D. cần môi trường nội bào cung cấp các nucleotit A, T, G, X. 

Câu 62: Các bộ ba trên mARN có vai trò quy định tín hiệu kết thúc quá trình dịch mã là: 

A. 3′ UAG5 ′; 3′ UAA5 ′; 3′ UGA5′ . B. 3′ GAU5 ′; 3′ AAU5 ′; 3′ AGU5′ . 

C. 3′ UAG5 ′; 3′ UAA5 ′; 3′ AGU5′ . D. 3′ GAU5 ′; 3′ AAU5 ′; 3′ AUG5′ . 

Câu 63: cho biết các cô đon mac hóa các axit amin tương ứng như sau: GGG−Gly; XXX−Pro; 

GXU−Ala; XGA−Arg; UXG−Ser; AGX−Ser. Một đoạn mạch gốc của một gen ở vi khuẩn có trình tự các 

nucleotit là 5′ AGXXGAXXXGGG3′ . Nếu đoạn mạch gốc này mang thông tin mã hóa cho đoạn 

polipeptit có 4 axit amin thì trình tự của 4 axit amin đó là 

A. Ser−Ala−Gly−Pro. B. Pro−Gly−Ser−Ala. C. Ser−Arg−Pro−Gly. D. Gly−Pro−Ser−Arg. 

Câu 64: Cho các thông tin sau đây: 

(1) mARN sau phiên mã được trực tiếp dùng làm khuôn để tổng hợp prôtêin. 

(2) Khi riboxom tiếp xúc với mã kết thúc trên mARN thì quá trình dịch mã hoàn tất. 

(3) Nhờ một enzim đặc hiệu, aixt amin mở đầu được cắt khỏi chuỗi polipeptit vừa tổng hợp. 

(4) mARN sau phiên mã được cắt bỏ intron, nối các exon lại với nhau thành mARN trưởng thành. 

Các thông tin về sự phiên mã và dịch mã đúng với cả tế bào nhân thực và tế bào nhân sơ là 

A. (3) và (4). B. (1) và (4). C. (2) và (3). D. (2) và (4). 

Câu 65: Trong quá trình sinh tổng hợp prôtêin, ở giai đoạn hoạt hóa axit amin, ATP có vai trò cung cấp 

năng lượng 


A. để cắt bỏ axit amin mở đầu ra khỏi chuỗi polipeptit. 

B. để gắn bộ ba đối mã của tARN với bộ ba trên mARN. 

C. để axit amin được hoạt hóa và gắn với tARN. 





Trang 14 










D. để các riboxom dịch chuyển trên mARN. 

Câu 66: Cho các thành phần 

(1) mARN của gen cấu trúc; (2) Các loại nucleotit A, U, G, X; 

(3) ARN polimeraza; (4) ADN ligaza; 

(5) ADN polimeraza. 

Các thành phần tham gia vào quá trình phiên mã các gen cấu trúc của operon Lac ở E.Coli là 

A. (2) và (3). B. (1), (2) và (3). C. (3) và (5). D. (2), (3) và (4). 

Câu 67: Trong mô hình cấu trúc opêron Lac ở vi khuẩn E.Coli, vùng khởi động 

A. mang thông tin quy định cấu trúc enzim ADN polimeraza. 

B. là nơi prôtêin ức chế có thể liên kết để ngăn cản sự phiên mã. 

C. là nơi ARN polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã. 

D. mang thông tin quy định cấu trúc prôtêin ức chế. 

Câu 68: Trong cơ chế điều hòa hoạt động của opêron lac, sự kiện nào sau đây diễn ra cả khi môi trường 

có lactozơ và khi môi trường không có lactozơ? 

A. Một số phân tử lactozơ liên kết với prôtêin ức chế. 

B. Các gen cấu trúc Z, Y, A phiên mã tạo ra các phân tử mARN tương ứng. 

C. Gen điều hòa R tổng hợp prôtêin ức chế. 

D. ARN polimeraza liên kết với vùng khởi động của opêron Lac và tiến hành phiên mã. 

Câu 69: Ở sinh vật nhân sơ, có nhiều trường hợp gen bị đột biến nhưng chuối polipeptit do gen quy định 

tổng hợp không bị thay đổi. Nguyên nhân là vì 

A. mã di truyền có tính thoái hóa. B. mã di truyền có tính đặc hiệu. 

C. ADN của vi khuẩn có dạng vòng. D. Gen của vi khuẩn có cấu trúc theo operon. 

Câu 70: Trong một gen có một bazơ Timin trở thành dạng hiếm (T*) thì sẽ gây đột biến thay cặp A-T 

thành cặp G-X theo sơ đồ 

Trên phân tử ADN có bazơ nitơ Timin trở thành dạng hiếm thì qua quá trình nhân đôi sẽ gây đột biến 

thay thế cặp A-T thành cặp G-X. Sơ đồ nào sau đây mô tả đúng cơ chế gây đột biến làm thay thế cặp A-T 

bằng cặp G-X của bazơ nitơ dạng hiếm? 

A. A-T* → T*-G → G-X. B. A-T* → T*-X → G-X. 

C. A-T* → G-T* → G-X. D. A-T* → A-G → G-X. 

Câu 71: Khi nói về đột biến gen, kết luận naofd sau đây không đúng? 

A. Quá trình nhân đôi không theo nguyên tắc bổ sung thì sẽ dẫn tới đột biến gen. 

B. Đột biến gen trội ở dạng dị hợp cũng được gọi là thể đột biến. 

C. Đột biến gen chỉ được phát sinh khi trong môi trường có các tác nhân đột biến. 

D. ADN không nhân đôi thì không phát sinh đột biến gen. 

Câu 72: Một bazơ nitơ của gen trở thành dạng hiếm thì qua quá trình nhân đôi của ADN sẽ làm phát sinh 

dạng đột biến 

A. thêm 1 cặp nucleotit. B. thêm 2 cặp nucleotit. 

C. mất một cặp nucleotit. D. thay thế 1 cặp nucleotit. 


Câu 73: Trong số các dạng đột biến sau đây, dạng nào thường gây hậu quả ít nhất. 

A. Mất một cặp nuclêôtít. B. Thêm một cặp nuclêôtít. 

C. Thay thế một cặp nuclêôtít. D. Đột biến mất đoạn NST. 

Câu 74: Ở sinh vật nhân sơ, tại sao nhiều đột biến thay thế một cặp nucleotit là đột biến trung tính. 





Trang 15 










A. Do tính chất thoái hóa của mã di truyền, đột biến không làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác. 

B. Do tính chất thoái hóa của mã di truyền, đột biến làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác nhưng cùng 

mã hóa cho một loại axit amin. 

C. Do tính chất phổ biến của mã di truyền, đột biến làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác. 

D. Do tính đặc hiệu của mã di truyền, đột biến làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác làm prôtêin biến 

đổi. 

Câu 75: Tần số đột biến của mỗi gen rất thấp nhưng đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu cung cấp 

cho quá trình chọn lọc vì: 

(1) Ảnh hưởng của đột biến gen đến sức sống cơ thể sinh vật ít nghiêm trọng so với đột biến NST. 

(2) Số lượng gen trong quần thể rất lớn. 

(3) Đột biến gen thường ở trạng tái lặn. 

(4) Quá trình giao phối đã phát tán các đột biến và làm tăng xuất hiện các biến dị tổ hợp. 

A. (1), (2), (3), (4). B. (1), (3). C. (1), (2). D. (1), (2), (3). 

Câu 76: Khi nói về đột biến gen, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Trong điều kiện không có tác nhân đột biến thì vẫn có thể phát sinh đột biến gen. 

B. Cơ thể mang đột biến gen trội luôn được gọi là thể đột biến. 

C. Đột biến gen được gọi là biến dị di truyền vì tất cả các đột biến gen đều được di truyền cho đời sau. 

D. Tần số đột biến gen phụ thuộc vào cường độ, liều lượng của tác nhân gây đột biến và đặc điểm cấu trúc 

gen. 

Câu 77: Cho các trường hợp sau: 

(1) Gen tạo ra sau tái bản ADN bị mất 1 cặp nucleotit. 

(2) Gen tạo ra sau tái bản ADN bị thay thế ở 1 cặp nucleotit. 

(3) mARN tạo ra sau phiên mã bị mất 1 nucleotit. 

(4) mARN tạo ra sau phiên mã bị thay thế 1 nucleotit. 

(5) chuỗi polipeptit tạo ra sau dịch mã bị mất 1 axit amin. 

(6) chuỗi polipeptit tạo ra sau dịch mã bị thay thế 1 axit amin. 

Có bao nhiêu trường hợp có thể dẫn tới đột biến gen? 

A. 5. B. 4. C. 2. D. 3. 


(1) Trong điều kiện không có tác nhân đột biến thì vẫn có thể phát sinh đột biến gen. 

(2) Gen ở tế bào chất bị đột biến thành gen lặn thì kiểu hình đột biến luôn được biểu hiện. 

(3) Cơ thể mang đột biến gen lặn ở trạng thái dị hợp không được gọi là thể đột biến. 

(4) Đột biến gen luôn dẫn tới làm thay đổi cấu trúc và chức năng của protein. 

(5) Nếu gen bị đột biến dạng thay thế một cặp nucleotit thì không làm thay đổi tổng liên kết hidro của 

gen. 

Có bao nhiêu phát biểu đúng? 

A. 3. B. 2. C. 4. D. 1. 

Câu 79: Alen B dài 221nm và có 1669 liên kết hiđrô, alen B bị đột biến thành alen. Từ một tế bào chứa 

cặp gen Bb qua hai lần nguyên phân bình thường, môi trường nội bào đã cung cấp cho quá trình nhân đôi 

của cặp gen này là 1689 nucleotit loại timin và 2211 nucleotit loại xitôzin. Dạng đột biến đã xảy ra với 

alen B là 


A. thay thế một cặp G-X bằng một cặp A-T. 





Trang 16 










B. thay thế một cặp A-T bằng một cặp G-X. 

C. mất một cặp A-T. 

D. mất một cặp G-X. 

Câu 80: Khi nói về đột biến gen, các phát biểu nào sau đây đúng? 

(1) Đột biến thay thế một cặp nucleotit luôn dẫn đến kết thúc sớm quá trình dịch mã. 

(2) Đột biến gen tạo ra các alen mới làm phong phú vốn gen của quần thể. 

(3) Đột biến điểm là dạng đột biến gen liên quan đến một số cặp nucleotit. 

(4) Đột biến gen có thể có lợi, có hại hoặc trung tính đối với thể đột biến. 

(5) Mức độ gây hại của alen đột biến phụ thuộc vào tổ hợp gen và điều kiện môi trường. 

A. (1), (2), (3). B. (2), (4), (5). C. (3), (4), (5). D. (1), (3), (5). 

Câu 81: Khi nói về đột biến gen, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Trong các dạng đột biến điểm, dạng đột biến thay thế cặp nucleotit thường làm thay đổi ít nhất thành 

phần axit amin của chuỗi polipeptit do gen đó tổng hợp. 

B. Dưới tác động của cùng một tác nhân gây đột biến, với cường độ và liều lượng như nhau thì tần số đột 

biến ở tất cả các gen là bằng nhau. 

C. Khi các bazơ nitơ dạng hiếm xuất hiện trong quá trình nhân đôi ADN thì thường làm phát sinh đột biến 

gen dạng mất hoặc thêm một cặp nucleotit. 

D. Tất cả các dạng đột biến gen đều có hại cho thể đột biến. 

Câu 82: Khi nói về đột biến gen, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Đột biến gen làm xuất hiện các alen khác nhau trong quần thể. 

B. Đột biến gen làm thay đổi vị trí gen trên nhiễm sắc thể. 

C. Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen. 

D. Đột biến gen hầu hết là có hại. 

Câu 82: Mức độ có lợi hay có hại của gen đột biến phụ thuộc vào 

A. môi trường sống và tổ hợp gen. B. tần số phát sinh đột biến. 

C. số lượng cá thể trong quần thể. D. tỉ lệ đực, cái trong quần thể. 

Câu 83: So với đột biến nhiễm sắc thể thì đột biến gen là nguồn nguyên liệu sơ cấp chủ yếu của tiến hóa 

vì 

A. đa số đột biến gen là có hại, vì vậy chọn lọc tự nhiên sẽ loại bỏ chúng nhanh chóng, chỉ giữ lại các đột 

biến có lợi. 

B. alen đột biến có lợi hay có hại không phụ thuộc vào tổ hợp gen và môi trường sống, vì chọn lọc tự 

nhiên vẫn tích lũy các gen đột biến qua các thế hệ. 

C. các alen đột biến thường ở trạng thái lặn và ở trạng thái dị hợp, chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp vào 

kiểu gen do đó tần số của gen lặn có hại không thay đổi qua các thế hệ. 

D. đột biến gen phổ biến hơn đột biến nhiễm sắc thể và ít ảnh hưởng đến sức sống, sự sinh sản của cơ thể 

sinh vật. 

Câu 84: Khi nói về đột biến gen, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Đột biến gen có thể có lợi, có hại hoặc trung tính đối với thể đột biến. 


B. Phần lớn đột biến điểm là dạng đột biến mất một cặp nucleotit. 

C. Đột biến gen là nguồn nguyên liệu sơ cấp chủ yếu của quá trình tiến hóa. 

D. Phần lớn đột biến gen xảy ra trong quá trình nhân đôi ADN. 

Câu 85: Cho các thông tin 





Trang 17 










(1) Gen bị đột biến dẫn đến prôtêin không tổng hợp được. 

(2) Gen bị đột biến làm tăng hoặc giảm số lượng protein. 

(3) Gen bị đột biến làm thay đổi axit amin này bằng một axit amin khác nhưng không làm thay đổi 

chức năng của protein. 

(4) Gen bị đột biến dẫn đến prôtêin được tổng hợp bị thay đổi chức năng. 

Các thông tin có thể được sử dụng làm căn cứ để giải thích nguyên nhân của các bệnh di truyền ở 

người là 

A. (2), (3), (4). B. (1), (2), (4). C. (1), (3), (4). D. (1), (2), (3). 

Câu 86: Cho biết các sự kiện sau đây xảy ra trong quá trình tự sao của ADN: 

(1) Enzim ligaza nối các đoạn Okazaki để tạo thành mạch liên tục. 

(2) Nhờ các enzim tháo xoắn, phân tử ADN được tách ra tạo chạc chữa Y. 

(3) Hình thành nên hai phân tử ADN con, mỗi phân tử chứa một mạch cũ của ADN ban đầu và một 

mạch mới. 

(4) Enzim ADN polimeraza dựa trên mạch khuôn của ADN để tổng hợp mạch mới theo nguyên tắc bổ 

sung. 

Thứ tự đúng của các sự kiện trên là: 

A. ( 1) → ( 2) → ( 4) → ( 3) 

. B. ( 2) ( 4) ( 3) ( 1) 

→ → → . 

C. ( 2) → ( 4) → ( 1) → ( 3) 

. D. ( 2) ( 1) ( 4) ( 3) 

→ → → . 

Câu 87: Cho biết: 5′ AUG3′ quy định Met; 5′ UAU3′ và 5′ UAX3′ quy định Tyr; 5′ UGG3′ quy định trp; 

5′ UAA3 ′, 5′ UAG3 ′, 5′ UGA3′ kết thúc dịch mã. Xét một đoạn trình tự mARN nhân tạo: 

5′ AUG UAU UGG3′ . Thứ tự các nucleotit tương ứng là: 123 456 789. Trong các dự đoán dau đây, có 

bao nhiêu dự đoán đúng? 

(1) Nếu nucleotit thứ 6 bị thay thành A thì chuỗi polipeptit tương ứng không thay đổi. 

(2) Nếu nucleotit thứ 9 bị thay thành A thì chuỗi polipeptit tương ứng sẽ bị ngắn hơn chuỗi bình 

thường. 

(3) Nếu nucleotit thứ 6 bị thay thành X thì chuỗi polipeptit tương ứng không thay đổi. 

(4) Nếu nucleotit thứ 8 bị thay thành A thì chuỗi polipeptit tương ứng sẽ dài hơn chuỗi bình thường. 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 

Câu 88: Mỗi phân tử Hêmôglôbin (Hb) là một prôtêin cấu trúc bậc IV gồm 2 chuỗi α và 2 chuỗi β liên 

kết với nhau. Nếu axit amin thứ 6 của chuỗi β là glutamin bị thay bằng valin thì hồng cầu biến dạng 

thành hình lưỡi liềm. 

Cho biết trên mARN có các bộ ba mã hóa cho các axit amin: 

Valin: 5′ -GUU-3′; 5′ -GUX-3′; 5′ -GUA-3′; 5′ -GUG-3′ . 

Glutamin: 5′ -GAA-3′; 5′ -GAG-3′ ; Aspactic: 5′ -GAU-3′; 5′ -GAX-3′ . 

Phân tích nào sau đây đúng về việc xác định dạng đột biến cụ thể xảy ra trong gen mã hóa chuỗi β gây 

bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm? 

A. Nucleotit thứ nhất của các côđon tương ứng với glutamin và valin đều là G, nếu thay nucleotit G này 

bằng X thì bộ ba mới sẽ mã hóa valin. 


B. Nếu thay nucleotit thứ ba của các côđon tương ứng với glutamin, thì có thể xuất hiện côđon mới là 

5′ -GUA-3′; 5′ -GAX-3′ , mã hóa cho axit aspactic chứ không phải valin. 





Trang 18 










C. Nếu thay nucleotit thứ hai trong côđon mã hóa glutamin, cụ thể thay A bằng U thì côđon mới có thể là 

5′ -GUA-3′ hoặc 5′ -GUG-3′ đều mã hóa cho valin. 

D. Nếu thay nucleotit thứ hai của các côđon tương ứng với glutamin, thì có thể xuất hiện côđon mới là 

5′ -GAU-3′; 5′ -GXA-3′ , mã hóa cho axit aspactic chứ không phải valin. 

Câu 89: Khi nói về mối liên quan giữa ADN, ARN và protein ở sinh vật nhân thực, phát biểu nào sau đây 

đúng? 

A. ADN làm khuôn để tổng hợp ARN và ngược lại. 

B. Một phần tử ADN có thể mang thông tin di truyền mã hóa cho nhiều phân tử protein khác nhau. 

C. ADN trực tiếp làm khuôn cho quá trình phiên mã và dịch mã. 

D. Quá trình phiên mã, dịch mã đều diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn. 

Câu 90: Trong các phát biểu sau, có bao nhiêu phát biểu đúng khi nói về prôtêin ức chế trong cơ chế điều 

hòa hoạt động của opêron Lac? 

(1) Khi môi trường không có lactozơ, prôtêin ức chế liên kết với vùng vận hành ngăn cản quá trình 

phiên mã. 

(2) Prôtêin ức chế chỉ được gen R tổng hợp khi môi trường không có lactozơ. 

(3) Khi môi trường có lactozơ, một số phân tử lactozơ liên kết với prôtêin ức chế liên kết làm biến đổi 

cấu trúc không gian ba chiều của nó. 

(4) Prôtêin ức chế chỉ có hoạt tính sinh học khi có tác động của chất cảm ứng ở môi trường. 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 

Câu 91: Ở sinh vật nhân sơ, một đột biến thay thế một cặp nucleotit trên vùng mã hóa của gen làm thay 

thế một cặp nucleotit này bằng một cặp nucleotit khác nhưng không làm thay đổi trình tự các axit amin 

trong chuỗi polipeptit do gen quy định 

Có thể khẳng định chắc chắn đột biến điểm trên không thể xảy ra ở những bộ ba nào sau đây trên 

mạch mã gốc của gen? 

(1) 3′ TAX5′ . (2) 3′ AGX5′ . (3) 3′ AXX5′ . (4) 3′ XXA5′. 

Phương án đúng là: 

A. (1), (3). B. (1), (4). C. (2), (3). D. (2), (4). 

Câu 92: Nhận xét nào không đúng về các cơ chế phiên mã và dịch mã? 

A. Trong giai đoạn tổng hợp chuỗi polipeptit, riboxom dịch chuyển trên mạch mARN theo chiều 5′ → 3′ 

. 

B. Phức hợp tARN và axit amin tương ứng khi tiến vào riboxom để tham gia dịch mã sẽ khớp bộ ba đối 

mã (anticođon) với bộ ba sao (cođon) tương ứng trên mARN theo nguyên tắc bổ sung và ngược chiều. 

C. Trong quá trình phiên mã tổng hợp ARN, mạch mã gốc trên gen là mạch có chiều 5′ → 3′ 

. 

D. Trong quá trình phiên mã tổng hợp ARN, mạch ARN được tổng hợp kéo dài theo chiều 5′ → 3′ 

. 

Câu 93: Một đoạn gen cấu trúc có trật tự nucleotit trên mạch gốc như sau: 

3′ ...TAX−AAG−GAG−AAT−GTT−TTA−XXT−XGG−GXG−GXX−GAA−ATT... 5′ . 

Đột biến thay thế một cặp nucleotit này bằng một cặp nucleotit khác tại vị trí -5′ ở bộ ba nào sau đây sẽ 

gây ra hậu quả nghiêm trọng nhất? 

A. 3′ −TAX− 5′ . B. 3′ −ATX−5′ . C. 3′ −ATT−5′ . D. 3′ −GAX− 5′ . 


Câu 94: Khi nói về hoạt động của opêron Lac, phát biểu nào sau đây sai? 

A. Trong một opêron Lac, các gen cấu trúc Z, Y, A có số lần nhân đôi và phiên mã bằng nhau. 

B. Đường lactozơ làm bất hoạt prôtêin ức chế bằng cách một số phân tử đường bám vào prôtêin ức chế 

làm cho cấu trúc không gian của prôtêin ức chế bị thay đổi. 





Trang 19 










C. Gen điều hòa và các gen cấu trúc Z, Y, A có số lần nhân đôi bằng nhau. 

D. Trong một opêron Lac, các gen cấu trúc Z, Y, A có số lần nhân đôi và phiên mã khác nhau. 

Câu 95: Cho biết các bộ ba AAA, XXX, GGG, UUU (trên mARN) xác định các axit amin lần lượt là: 

Lizin (Lys), prolin (Pro), glicin (Gli) và phênylalanin (Phe). Một trình tự ADN sau khi bị đột biến thay 

thế nucleotit A bằng G đã mang thông tin mã hóa chuỗi polipeptit có trình tự axit amin: 

Pro−Gli−Lys−Phe. Trình tự nucleotit trên mạch gốc của ADN trước khi đột biến là 

A. 5′ GAG XXX UUU AAA3′ . B. 3′ XXX GAG AAA TTT5′ . 

C. 3′ GAG XXX TTT AAA5′ . D. 5′ GAG XXX TTT AAA3′ . 

III. HƯỚNG DẪN GIẢI 

Câu 1: Chọn đáp án B. 

Vật chất di truyền của chủng virut này được cấu tạo bởi 4 loại đơn phân A, T, G, X chứng tỏ nó là 

phân tử ADN. 

Ở phân tử ADN này có A = T = 24%, G = 25% và X = 27% chứng tỏ nó không được cấu tạo theo 

nguyên tắc bổ sung. Chỉ có ADN mạch đơn mới có tỷ lệ % của G ≠ X . 

Câu 2: Chọn đáp án A. 

Trong 4 phương án trên thì chỉ có phương án A đúng. Vì chỉ khi ADN có cấu trúc mạch kép và A của 

mạch này chỉ liên kết với T của mạch kia thì A mới luôn bằng T. G của mạch này chỉ liên kết với X của 

mạch kia thì X mới luôn bằng G. 

Câu 3: Chọn đáp án 

Nucleotit là đơn phân cấu tạo nên ADN hoặc ARN. 


Gen có 3 vùng là vùng điều hòa, vùng mã hóa và vùng kết thúc. Nếu vùng mã hóa của gen có các đoạn 

intron xen kẻ các đoạn exon thì được gọi là mã hóa không liên tục và loại gen này được gọi là gen phân 

mảnh. 

- Gen phân mảnh chỉ có ở tế bào sinh vật nhân thực mà không thấy có ở tế bào sinh vật nhân sơ, tuy 

nhiên không phải tất cả các gen ở sinh vật nhân thực đều là gen phân mảnh → Đáp án A sai. 

- Ở tế bào nhân thực, gen nằm ở trong nhân tế bào hoặc nằm ở tế bào chất (trong ti thể hoặc trong lục 

lạp) nhưng tát cả các gen nằm ở trong tế bào chất đều là gen có vùng mã hóa liên tục (gen không phân 

mảnh). → Đáp án C sai. 

- Sau khi phiên mã, phân tử mARN do gen phân mảnh tổng hợp sẽ được cắt bỏ các đoạn intron và nối 

các đoạn exon để tại nên mARN trưởng thành, với các tách nối khác nhau sẽ tạo nên các loại mARN khác 

nhau. → Đáp án B đúng. 

- Sau phiên mã thì các đoạn intron bị cắt bỏ cho nên nếu bị đột biến ở đoạn intron thì không làm thay 

đổi cấu trúc của prôtêin. → Đáp án D sai. 

Câu 5: Chọn đáp án D. 

Gen là một đoạn của phân tử ADN mang thông tin di truyền đặc trưng cho loài kể cả sinh vật nhân sơ 

và nhân chuẩn. Gen được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là 4 loại nucleotit: A, T, G, X. 

Các nucleotit trên hai mạch liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung, A liên kết với T và ngược lại, G 

liên kết với X và ngược lại. Hai mạch của gen sắp xếp song song và ngược chiều nhau. Ở sinh vật nhân sơ 

thì gen có vùng mã hóa liên tục gọi là gen không phân mảnh, còn ở sinh vật nhân thực gen có vùng mã 

hóa không liên tục, xen kẻ các đoạn mã hóa (exon) là các đoạn không mã hóa (intron) gọi là gen phân 

mảnh. Tuy nhiên không phải tất cả các gen ở sinh vật nhân thực đều là gen phân mảnh. 



Trang 20 














Tất cả các tế bào sinh dưỡng (tế bào sôma) của bất kì một loài sinh vật nào đều chứa một hàm lượng 

ADN rất ổn định và đặc trưng cho loài, không phụ thuộc vào sự phân hóa chức năng hay trạng thái trao 

đổi chất. Còn số lượng ARN thì biến đổi tùy thuộc vào trạng thái sinh lí của tế bào. 

- Các đáp án khác chưa chính xác, vì: 

+ Các phân tử ADN ở trong nhân của cùng một tế bào sẽ luôn nhân đôi cùng nhau và diễn ra cùng lúc 

làm cơ sở cho sự nhân đôi của NST. → Đáp án A sai. 

+ ADN ở sinh vật nhân sơ mang các gen không phân mảnh còn ADN ở sinh vật nhân thực mang các 

gen phân mảnh. → Đáp án C sai. 

+ Các gen khác nhau có độ dài và số lượng nucleotit khác giống nhau. → Đáp án D sai. 


- Phân tử ADN là vật chất mang thông tin di truyền, ADN được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà 

đơn phân là các nucleotit: T, A, G, X đa số ADN đều được cấu tại hai mạch đơn liên kết song song và có 

chiều ngược nhau, trong đó các nucleotit trên hai mạch đơn liên kết nhau theo nguyên tắc bổ sung. ADN 

ở sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân thực có một số điểm không giống nhau: đa số ADN ở sinh vật nhân sơ 

có cấu tạo mạch vòng khép kín còn ở sinh vật nhân thực có cấu tạo mạch thẳng. ADN ở sinh vật nhân 

thực có sự liên kết với prôtêin histon để tạo nên NST còn ở sinh vật nhân sơ thì không. Hiện nay khái 

niệm NST được dùng cho cả vi khuẩn, được hiểu là sợi ADN. 


- Cả ADN ti thể và ADN trong nhân tế bào đều được cấu trúc từ bốn loại đơn phân A, T, G, X theo 

nguyên tắc đa phân, đều mang gen quy định tổng hợp protein cho ti thể. 

- Đối với ADN trong nhân thì hàm lượng của nó ổn định và đặc trưng cho loài. ADN của vi khuẩn 

cũng có cấu trúc dạng vòng như ADN ti thể. ADN trong nhân được phân chia đồng đều cho các tế bào 

con (trong trường hợp không xảy ra đột biến). 

- Đối với ADN ti thể do trong quá trình phân bào tế bào chất phân chia không đều nên ADN ti thể 

cũng được phân chia không đều cho các tế bào con. 

Câu 9: Chọn đáp án C. 

Trong 4 đặc điểm nói trên thì điểm khác biệt là số đơn vị tái bản ( số điểm khởi đầu quá trình nhân 

đôi). Phân tử ADN của sinh vật nhân thực có kích thước lớn nên nhiều điểm khởi đầu tái bản để làm tăng 

tốc độ tái bản ADN. Các đặc điểm còn lại đều giống nhau ở tất cả các phân tử ADN. 


Nhờ có nhiều điểm khởi đầu tái bản nên tốc độ nhân đôi ADN được rút ngắn nhiều lần. 


- Quá trình nhân đôi ADN diễn ra trong nhân tế bào, ở pha S của chu kì tế bào. Dưới tác động của 

enzim tháo xoắn làm hai mạch đơn tách nhau ra để lộ hai mạch đơn. 

Sau đó ADN polimerazaza sử dụng một mạch làm khuôn để tổng hợp mạch mới theo nguyên tắc bổ 

sung: A liên kết với T và ngược lại, G liên kết với X và ngược lại. → Đáp án C đúng. 


- Vì enzim ADN polimerazaza chỉ tổng hợp mạch mới theo chiều 5′ − 3′ 

nên trên mạch khuôn 3′ − 5′ 

thì mạch mới bổ sung được tổng hợp liên tục, còn trên mạch khuôn 5′ − 3′ 

thì mạch mới bổ sung được 

tổng hợp gián đoạn tạo thành các đoạn Okazaki, sau đó nhờ enzim Ligaza nối các đoạn Okazaki lại với 

nhau. Bắt đầu từ vị trí khởi đầu sự sao chép thì quá trình tháo xoắn và sao chép được diễn ra về hai phía 

của gen nên trên mỗi mạch gốc thì một nucleotit giữa mạch mới được tổng hợp liên tục còn ở nửa còn lại 


Trang 21 













mạch mới được tổng hợp gián đoạn nên trong hai mạch đơn mới đều có sự tác động của enzim nối 

Ligaza. → Đáp án B sai. 

- Một điểm khác biệt về quá trình nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ và nhân thực là ở sinh vật nhân sơ 

chỉ có một đơn vị tái bản (replicon), còn ở sinh vật nhân thực có nhiều đơn vị tái bản. → Đáp án D đúng. 

Như vậy so với chiều trượt của enzim tháo xoắn thì mạch được tổng hợp gián đoạn là mạch có chiều 

3′ − 5′ 

. 

Câu 12: Chọn đáp án A 

Trong 6 đặc điểm nói trên thì điểm khác biệt là số đơn vị tái bản (số điểm khởi đầu quá trình nhân đôi). 

Phân tử ADN của sinh vật nhân thực có kích thước lớn nên có nhiều điểm khởi đầu tái bản để làm tăng 

tốc độ tái bản ADN. Các đặc điểm còn lại đều giống nhau ở quá trình nhân đôi của tất cả các phân tử 

ADN. 

→ Trong 6 đặc điểm trên thì có 5 đặc điểm chung → Đáp án A đúng. 

(Ở đặc điểm số (6), nhân đôi ADN sử dụng 8 loại nucleotit A, T, G, X, A, U, G, X làm nguyên liệu vì 

hình thành đoạn ARN mồi cần 4 loại nucleotit A, U, G, X). 


Cơ chế truyền đạt thông tin di truyền ở cấp độ phân tử gồm có quá trình tái bản của ADN và quá trình 

phiên mã, dịch mã. Quá trình tái bản (nhân đôi) của ADN sẽ truyền đạt thông tin di truyền từ nhân của tế 

bào mẹ sang nhân của tế bào con. Quá trình phiên mã và dịch mã sẽ truyền đạt thông tin di truyền từ nhân 

ra tế bào chất, nhờ đó mà thông tin di truyền lưu trữ trên ADN được biểu hiện thành tính trạng trên cơ thể 

sinh vật. Quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh giúp truyền đạt thông tin di truyền ở cấp độ cơ 

thể. 


Trong 4 phương án nêu trên thì chỉ có phương án B sai. Vì enzim ADN polimerazaza không làm 

nhiệm vụ tháo xoắn ADN, việc này do enzim tháo xoắn thực hiện. 


- Trong 4 kết luận thì kết luận B là đúng. Vì trong quá trình phiên mã, enzim ARN polimeaza là enzim 

có khả năng tháo xoắn và tách 2 mạch của ADN. 

- Kết luận A sai vì enzim ADN polimeaza không có khả năng tháo xoắn. 

- Kết luận C sai vì enzim ligaza là enzim nối. 

- Kết luận D sai vì ADN polimeaza không thể tự tổng hợp nucleotit đầu tiên để mở đầu mạch mới. 


- Kết luận A đúng, ở mạch khuôn có chiều 5′ − 3′ 

do ngược chiều với chiều hoạt động của enzim 

ADN-polimerazaza nên mạch mới được tổng hợp một cách gián đoạn, gồm nhiều đoạn Okazaki, mỗi 

đoạn Okazaki cần một đoạn mồi. 

- Kết luận B đúng vì enzim ADN-polimerazaza không tự tổng hợp được mạch polinucleotit mới nếu 

không có gốc 3′ OH tự do, do đó cần đoạn mồi là một đoạn poliribonucleotit do enzim ARN-polimeraza 

tổng hợp nên. 

- Kết luận C đúng vì mỗi đơn vị tái bản gồm 2 chạc chữ Y, các enzim ở mỗi chạc hoạt động ngược 

chiều nhau. Ở chạc thứ nhất nếu mạch khuôn này là mạch có mạch bổ sung được tổng hợp gián đoạn thì ở 

chạc thứ hai, mạch khuôn kia lại là mạch bổ sung với nó được tổng hợp gián đoạn. Do đó ở cả 2 mạch 

khuôn đều có sự hoạt động của enzim ligaza. 


- Kết luận D sai vì tổng hợp mạch này cũng cần có đoạn mồi. 



Trang 22 













- Đối với loài có bộ NST là 2n thì ở kì sau giảm phân II bộ NST trong tế bào là 2n đơn (điều này đồng 

nghĩa với việc hàm lượng ADN trong tế bào ở kì sau giảm phân II bằng hàm lượng ADN trong tế bào ở 

trạng thái không phân chia). Vậy hàm lượng ADN trong tế bào ở trạng thái không phân chia là x. 

- Ở kì sau nguyên phân bộ NST của tế bào là 4n đơn = 2×hàm lượng ADN ở trạng thái không phân 

chia. 

- Vậy hàm lượng ADN trong tế bào sinh dưỡng của loài khi đang ở kì sau nguyên phân = 2×x = 2x. 


1 1 

A + T / G + X = → A/G = → G = 4A . 

4 4 

- Tỉ lệ( ) ( ) 

Mà ở ADN mạch kép, A + G = 50% → A = 10%; G = 40%. 


- Nucleotit là đơn phân cấu tạo nên ADN. Gen là một đoạn ADN nên gen được cấu trúc từ các đơn 

phân nucleotit. 

- Hoocmôn insulin, enzim ARN polimeraza, enzim ADN polimeraza là các loại protein (protein được 

cấu trúc từ các đơn phân là axit amin). 


- Trong các phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu B sai. Vì ở các loài sinh sản vô tính, gen ngoài nhân 

được phân chia cho tế bào con nên được di truyền cho đời con. 

- Các phương án A, C, D đều đúng. 


- Tất cả các ADN đều được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, từ 4 loại đơn phân A, T, G, X. 

- Tất cả các ADN đều được cấu tạo theo nguyên tắc bổ sung. 

- Tất cả các ADN ở trong tế bào sinh vật đều có cấu trúc mạch kép (gồm 2 mạch). 

- Điểm khác biệt cơ bản giữa ADN nhân sơ với ADN nhân thực là ADN nhân sơ có dạng mạch vòng 

còn ADN nhân thực có dạng mạch thẳng. 


- Enzim ADN polimeraza có vai trò tổng hợp mạch mới theo nguyên twasc bổ sung với mạch khuôn 

của ADN. → Đáp án C. 

- Bẻ gãy các liên kết hiđrô giữa hai mạch của phân tử ADN là chức năng của enzim tháo xoắn ADN. 

- Nối các đoạn Okazaki để tạo thành mạch liên tục là chức năng enzim ligaza. 

- Tháo xoắn và làm tách hai mạch của phân tử ADN là chức năng của enzim tháo xoắn. 



- Vì ADN của sinh vật nhân thực có kích thước rất lớn nên việc hình thành nhiều đơn vị nhân đôi sẽ 

giúp rút ngắn thời gian nhân đôi ADN còn ADN của sinh vật nhân sơ có kích thước bé nên chỉ cần 1 điểm 

khởi đầu nhân đôi. 

- Nguyên liệu dùng để tổng hợp thỉ đều sử dụng 4 loại nucleotit là A, T, G, X. 

- Chiều tổng hợp (chiều kéo dài mạch mới) giống nhau (đều có chiều từ 3′ đến 5′ ). 


- Nguyên tắc nhân đôi giống nhau (đều theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn). 






Trang 23 










- Trong cùng một tế bào, các gen trong nhân có số lần nhân đôi bằng nhau. Nguyên nhân là vì khi tế 

bào phân chia thì tất cả các ADN và NST đều thực hiện nhân đôi. Tế bào nguyên phân k lần thì các ADN, 

NST nhân đôi bấy nhiêu lần. → Đáp án A hoặc D đúng. 

- Các gen có số lần phiên mã khác nhau. Nguyên nhân là vì sự phiên mã của gen phụ thuộc vào chức 

năng hoạt động của gen. Trong cùng một tế bào, có gen thường xuyên phiên mã nhưng có gen không 

phiên mã. → Đáp án A hoặc B hoặc C đúng. 

→ Chỉ Đáp án A đúng. 


Trong 4 phát biểu nói trên thì chỉ có đáp án C đúng, các ý còn lại đều sai ở chỗ: 

- Ở đáp án A phải sửa lại thành: Mã di truyền có tính đặc hiệu cho nên mối mã di truyền chỉ mã hóa 

cho một axit amin. 

- Ở đáp án B phải sửa lại thành: Đơn phân cấu trúc của mARN gồm có 4 loại A, U, G, X chứ không 

phải A, T, G, X. 

- Ở đáp án D phải sửa lại thành: Các loại phân tử ARN (mARN, tARN, rARN) đều có cấu trúc một 

mạch đơn. Chỉ có một số phân tử ARN ở một số virut mới có cấu trúc mạch kép. 


Có 61 mã di truyền mang thông tin mã hóa cho 20 loại axit amin cho nên có hiện tượng một axit amin 

được mã hóa bởi nhiều mã di truyền. Hiện tượng nhiều bộ ba khác nhau cùng mã hóa cho 1 axit amin 

được gọi là tính thoái hóa của mã di truyền. 


- Trình tự đặc hiệu của các axit amin trên phân tử prôtêin được mã hóa bằng trình tự các nucleotit trên 

phân tử ADN. Cứ 3 nucleotit đứng kế tiếp nhau trên mARN tạo thành 1 bộ ba mã hóa (gọi là mã di 

truyền), có tất cả 4 loại base khác nhau sẽ tạo nên 64 tổ hợp bộ ba khác nhau. Mã di truyền có các đặc 

điểm: 

- Mã di truyền là mã bộ ba, mã di truyền được đọc từ một điểm xác định và liên tục từng bộ ba 

nucleotit (không chồng gối lên nhau). 

- Mã di truyền có tính đặc hiệu tức là một bộ ba chỉ mã hóa cho một loại axit amin. 

- Mã di truyền có thoái hóa nghĩa là có nhiều bộ ba khác nhau có thể cùng mã hóa cho một axit amin 

(trừ methionin và trytophan chỉ do một bộ ba mã hóa). 

- Mã di truyền có tính phổ biến tức là toàn bộ thế giới sinh vật có chung bộ mã di truyền, trừ một số 

ngoại lệ. Điều này lý giải vì sao khi chuyển gen tổng hợp Insulin của người vào vi khuẩn thì ADN của 

người có thể dung hợp vào ADN của vi khuẩn nên tế bào vi khuẩn tổng hợp được prôtêin Insulin. 


Một trong những đặc điểm của mã di truyền là tính thoái hóa nghĩa là một axit amin có nhiều bộ ba mã 

hóa (trừ methionin và tryptophan chỉ do 1 bộ ba mã hóa). Có 4 loại mã di truyền cùng quy định tổng hợp 

axit amin prolin là 5′ XXU3′ ; 5′ XXA3′ ; 5′ XXX3′; 5′ XXG3′. 4 bộ ba trên được gọi là bộ ba đồng nghĩa 

tức là cùng mã hóa một axit amin, các bộ ba này thường có 2 base đầu tiên giống nhau nhưng khác nhau ở 

base thứ ba. Trên thực tế U và X luôn tương đương nhau ở vị trí thứ ba, còn A và G tương đương nhau 

trong 14 trên 16 trường hợp. Do đó thường thay đổi nucleotit thứ 3 trong các bộ ba sẽ không làm thay đổi 

cấu trúc của axit amin tương ứng trên chuỗi polipeptit. 



Trong các đáp án neu trên thì đáp án A có nội dung không đúng: vì mã di truyền được đọc theo chiều 

từ 5′ đến 3′ chứ không phải từ 3′ đến 5′ . Các đáp án còn lại đều là đặc điểm của mã di truyền. 


Trang 24 














- Trong các loại ARN thì mARN được tổng hợp nhiều nhất vì tổng hợp mARN để tổng hợp protein. Tế 

bào cần rất nhiều loại protein để thực hiện các chức năng sống của tế bào và cơ thể. 

- mARN được tổng hợp nhiều nhất nhưng hàm lượng lại ít nhất vì tuổi thọ của mARN rất kém bền, 

cho nên mARN bị phân hủy ngay sau khi tổng hợp xong protein. 


- Phiên mã là quá trình tổng hợp ARN từ khuôn mẫu ADN. Quá trình phiên mã của mọi loài sinh vật 

đều diễn ra theo nguyên tắc bổ sung, chỉ có mạch gốc (mạch có chiều 3′ − 5′ 

tính theo chiều tháo xoắn) 

của gen được dùng làm khuôn tổng hợp ARN và đều chịu sự điều khiển của hệ thống điều hòa phiên mã. 

- Gen của sinh vật nhân chuẩn có cấu trúc phân mảnh cho nên sau phiên mã thì các đoạn intron bị cắt 

bỏ và nối các đoạn exon để tạo nên mARN trưởng thành. Còn gen ở sinh vật nhân sơ có vùng mã hóa liên 

tục cho nên không có quá trình cắt bỏ các đoạn intron như sinh vật nhân chuẩn. 

Câu 33: Chọn đáp án C 

- Trong 4 enzim trên thì enzim ARN polimerazaza có khả năng làm tháo xoắn mạch ADN, tách 2 

mạch của ADN và xúc tác tổng hợp mạch polinucleotit mới bổ sung với mạch khuôn. 

- Enzim ADN polimerazaza có chức năng tổng hợp mạch mới bổ sung chứ không tham gia tháo xoắn 

mạch ADN. 

- Enzim ligaza có chức năng nối các đoạn Okazaki lại với nhau đồng thời tạo liên kết phosphodieste 

làm liền mạch ADN. 

- Enzim restrictaza là enzim cắt giới hạn sử dụng trong kỹ thuật di truyền. 


- Kết luận A đúng, trên mỗi mARN có thể có nhiều bộ ba AUG nhưng chỉ có một bộ ba AUG làm 

nhiệm vụ mã mở đầu. 

- Kết luận B sai. Vì bộ ba AUG nằm ở đầu 5′ của mARN chứ không phải nằm ở đầu 3′ . 

- Kết luận C sai. Vì trên mỗi mARN sẽ có nhiều bộ ba AUG, việc xuất hiện các bộ ba là ngẫu nhiên 

nên mỗi bộ ba sẽ được xuất hiện nhiều lần trên mARN. 

- Kết luận A sai. Vì chỉ có duy nhất một bộ ba AUG nằm ở đầu 5′ của mARN thì mới có khả năng trở 

thành bộ ba mở đầu. 


- Kết luận A sai vì: mã di truyền được đọc từ một điểm xác định trên phân tử mARN. Mỗi phân tử 

mARN chỉ có duy nhất một bộ ba mở đầu dịch mã và do vậy có duy nhất một điểm bắt đầu đọc mã. Trên 

mỗi mARN có nhiều riboxom tiến hành dịch mã nhưng các riboxom này đều đọc mã từ một điểm xác 

định. → Đáp án A thỏa mãn điều kiện bài toán. 

- Kết luận B đúng vì trong quá trình dịch mã, mỗi bộ ba đối mã trên tARN khớp bổ sung với một bộ ba 

mã sao trên mARN. 

-Kết luận C đúng vì riboxom trượt theo từng bộ ba cho đến khi gặp mã kết thúc thì dừng lại, hai tiểu 

phần của riboxom tách nhau ra khỏi mARN. 

- Kết luận D đúng vì mã di truyền có tính đặc hiệu nên các chuỗi polipeptit được tổng hợp từ một phân 

tử mARN luôn có cấu trúc giống nhau. 



Trong quá trình dịch mã, riboxom gặp bộ ba kết thúc thì quá trình dịch mã được dừng lại, riboxom 

tách ra khỏi phân tử mARN. Mã kết thúc chỉ quy định tín hiệu kết thúc dịch mã mà không quy định tổng 

hợp aa. 


Trang 25 













- Trên phân tử mARN nói trên có 3 bộ ba có khả năng làm nhiệm vụ kết thúc dịch mã nhưng chỉ có 1 

bộ ba làm nhiệm vụ này, đó là bộ ba mà riboxom bắt gặp đầu tiên ( vì khi gặp bộ ba này, ngay lập tức 

dịch mã dừng lại). Bộ ba UAA nằm cách bộ ba mở đầu 26 bộ ba do vậy chuỗi polipeptit do phân tử 

mARN này tổng hợp sẽ có tổng số 27 aa (gồm aa mở đầu và 26 aa). 


Bộ ba đối mã 5′ XAU3′ khớp với bộ ba mở đầu 3′ GTA5′ . Trong quá trình dịch mã, tARN mang axit 

amin mở đầu tiến vào riboxom và tiến hành dịch mã đầu tiên. 


Thứ tự đúng của các sự kiện diễn ra trong giai đoạn mở đầu và giai đoạn kéo dài chuỗi polipeptit là 

(3) Tiểu đơn vị bé của riboxom gắn với mARN ở vị trí nhận biết đặc hiệu. 

(1) Bộ ba đối mã của phức hợp Met – tARN (UAX) gắn bổ sung với côđon mở đầu (AUG) trên 

mARN. 

(2) Tiểu đơn vị lớn của riboxom kết hợp với tiểu đơn vị bé tạo thành riboxom hoàn chỉnh. 

(4) Côđon thứ hai trên mARN gắn bổ sung với anticôđon của phức hệ aa1 

− tARN ( aa 

1: axit amin 

đứng liền sau axit amin mở đầu). 

(6) Hình thành liên kết peptit giữa axit amin mở đầu và aa 

1. 

(5) Riboxom dịch đị một cô đon trên mARN theo chiều 5′ → 3′ 

. 


Mỗi phân tử tARN có các đặc điểm: 

- là phân tử ARN mạch đơn, trong phân tử có một số các đoạn nu liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ 

sung tạo nên cấu trúc đặc thù cho phân tử tARN, nhiều đoạn trong phân tử các nu không bắt cặp với nhau 

nên A ≠ U;G ≠ X . 

- Có ba thùy trong đó chỉ có một thùy mang bộ ba đối mã, bộ ba này khớp bổ sung với một bộ ba mã 

sao trên mARN. 

- Chỉ có chức năng vận chuyển aa khi dịch mã, không vận chuyển các chất khác. 

- Chỉ gắn với một loại aa, aa này được gắn vào đầu 3′ của chuỗi polipeptit. 


Muốn xác định trình tự của các aa trên chuỗi polipeptit thì phải dựa vào trình tự các bộ ba trên mARN. 

Muốn xác định trình tự các bộ ba trên mARN thì phải dựa vào trình tự nucleotit trên mạch gốc của gen. 

Mạch gốc của gen được đọc theo chiều từ 3′ đến 5′ . 

- Bài ra cho biết mạch gốc của gen là 5′ AGXXGAXXXGGG 3′ thì chúng ta viết đảo lại mạch gốc 

thành: 3′ GGGXXXAGXXGA5′ . 

- Mạch ARN tương ứng là: 5′ XXXGGGUXGGXU 3′ . 

- Trong quá trình dịch mã, mỗi bộ ba trên mARN quy định 1 aa trên chuỗi polipeptit. 

Trình tự các bộ ba trên mARN là 5′ XXX GGG UXG GXU3′ . 

Trình tự các aa tương ứng là 

Pro – Gly – Ser – Ala. 


Trong 4 kết luận nói trên thì chỉ có kết luận A đúng. Các kết luận khác sai ở chỗ: 


- Biết được trình tự các axit amin trên chuỗi polipeptit thì không thể suy ra được trình tự các nucleotit 

trên mARN vì mã di truyền có tính thoái hóa, một aa do nhiều bộ ba khác nhau quy định tổng hợp. 





Trang 26 










- Biết được trình tự các nucleotit của gen cũng không biết được trình tự các axit amin ở trên chuỗi 

polipeptit vì gen có 2 mạch, không xác định được mạch nào là mạch gốc của gen thì không thể suy ra 

được aa tương ứng. 

- Mã di truyền được đọc từ một điểm xác định trên mARN nên khi biết được trình tự các nucleotit ở 

trên mARN cũng không biết được trình tự các axit amin trên chuỗi polipeptit. Trên mARN đó, không biết 

được điểm bắt đầu đọc mã là điểm nào nên không thể suy ra được trình tựu các aa. 

- Chỉ khi nào biết được trình tự các bộ ba trên mARN tức là đã biết được điểm bắt đầu đọc mã và biết 

được các mã bộ ba đó thì sẽ suy ra được trình tựu các aa trên chuỗi polipeptit. 


Gen có hai mạch nhưng chỉ có một mạch được dùng làm khuôn để tổng hợp mARN, đó là mạch gốc. 

Phân tử mARN có trình tự các đơn phân bổ sung với mạch gốc và có chiều ngược với mạch gốc. 

Mạch gốc của gen là 3′ ATGXTAG5′ 

Thì mARN là 5′ UAXGAUX3′ . 


Trong quá trình dịch mã, trên mỗi mARN thường có một số ribôxom cùng hoạt động được gọi là 

poliriboxom. Khi ribôxom cuối cùng của poliriboxom tiếp xúc với côđon kết thúc trên mARN thì quá 

trình dịch mã của các ribôxom dừng lại, sau đó các ribôxom sẽ rời khỏi mARN và tách đôi trở lại thành 

hai tiểu đơn vị và sẵn sàng cho một đợt dịch mã mới. Khi ribôxom cuối cùng của poliriboxom tiếp xúc 

với côđon kết thúc trên mARN thì lúc này trên mARN không còn ribôxom nên không có ribôxom nào có 

thể dịch mã nữa. 


Muốn xác định trình tự của các aa trên chuỗi polipeptit thì phải dựa vào trình tự các bộ ba trên mARN. 

Muốn xác định trình tự các bộ ba trên mARN thì phải dựa vào trình tự nucleotit trên mạch gốc của gen. 

Mạch gốc của gen được đọc theo chiều từ 3′ đến 5′ . 

- Bài ra cho biết mạch gốc của gen là 5′ GGXXGAXGGGXX 3′ thì chúng ta viết đảo lại mạch gốc 

thành: 3′ XXGGGXAGXXGG5′ . 

- Mạch ARN tương ứng là: 5′ GGXXXGUXGGXX 3′ . 

- Trong quá trình dịch mã, mỗi bộ ba trên mARN quy định 1 aa trên chuỗi polipeptit. 

Trình tự các bộ ba trên mARN là 5′ GGX XXG UXG GXX 3′ 

Trình tự các aa tương ứng là 

Gly – Pro – Ser – Ala. 


- tARN được tổng hợp từ các gen tương ứng trên ADN, chúng có thể ở dạng tự do hoặc gắn với 

protein thành các phức hợp. tARN làm nhiệm vụ vận chuyển các axit amin đến riboxom để tiến hành quá 

trình dịch mã, mỗi loại tARN đặc hiệu cho một loại axit amin. Tuy nhiên tất cả các tARN có một số đặc 

tính cấu trúc chung: chiều dài từ 73 đến 93 nucleotit, cấu trúc gồm một mạch cuộn lại như hình lá chẻ ba 

(tạo thành các thùy) nhờ bắt cặp bên trong phân tử và đầu mút 3′ có trình tự kết thúc XXA, các axit amin 

luôn gắn vào đầu XXA. Đáp án C đúng. Các đáp án khác chưa chính xác: 

- Đáp án A sai vì tARN chỉ tham gia vận chuyển axit amin chứ không vận chuyển các chất khác. 

- Đáp án B sai vì có 61 bộ ba mã hóa khác nhau thì sẽ có 61 tARN đặc hiệu tương ứng. 


- Đáp án D sai vì tARN chỉ có cấu trúc 1 mạch đơn và chỉ có một số đoạn cuộn xoắn mới có liên kết 

hidro. 






Trang 27 










Trong 4 phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu số (3) và (6) là những phát biểu đúng, các ý còn lại đều 

sai ở chỗ. 

- Ở phát biểu số (1) phải sửa lại thành: Mã di truyền có tính đặc hiệu cho nên mỗi mã di truyền chỉ mã 

hóa cho một axit amin. 

- Ở phát biểu số (2) phải sửa lại thành: Đơn phân cấu trúc của mARN gồm có 4 loại A, U, G, X chứ 

không phải A, T, G, X. 

- Ở phát biểu số (4) phải sửa lại thành: Các loại phân tử ARN (mARN, tARN, rARN) đều có cấu trúc 

một mạch đơn. Chỉ có một số phân tử ARN ở một số virut mới có cấu trúc mạch kép. 

- Ở phát biểu số (5) phải sửa lại thành: Ở trong tế bào, trong các loại ARN thì rARN có hàm lượng cao 

nhất. Hoặc ở trong tế bào, trong các loại ARN thì mARN có tính đa dạng cao nhất. 


Trong 5 phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu số (2) là đúng, các phát biểu còn lại đều sai. 


- Ở vi khuẩn, các gen cấu trúc (Z, Y, A) trong operon có số lần nhân đôi bằng nhau. Nguyên nhân là vì 

các gen này nằm cạnh nhau trên một phân tử ADN của vi khuẩn. Khi phân tử ADN này nhân đôi bao 

nhiêu lần thì tất cả các gen đều nhân đôi bấy nhiêu lần. 

- Trong hoạt động của operon Lac, khi môi trường có đường lactozơ thì tất cả các gen cấu trúc Z, Y, A 

đều tiến hành phiên mã. Khi môi trường không có đường lactozơ thì tất cả các gen này đều không phiên 

mã. 


Gen mang thông tin quy định tổng hợp chuỗi polipeptit hoặc ARN, sản phẩm của gen thực hiện các 

hoạt động sống của tế bào. Tùy vào từng loại tế bào trong cơ thể, tùy vào từng giai đoạn phát triển khác 

nhau nà nhu cầu về sản phẩm của gen là khác nhau. Lượng sản phẩm được tạo ra nhiều hay ít là do cơ chế 

điều hòa hoạt động của gen. → Điều hòa hoạt động của gen chính là điều hòa lượng sản phẩm của gen 

được tạo ra. 


Hình 3.1 sách giáo khoa Sinh học 12 cho ta thấy thứ tự các vùng trên operon là P, O, Z, Y, A. Gen điều 

hòa không thuộc operon nên không có trong thứ tự này. 


Dựa vào chức năng của các vùng của operon, ta suy ra ngay được đột biến mất vùng vùng khởi động 

(P) thì operon không khởi động được nên các gen cấu trúc không phiên mã → Không tổng hợp được 

protein. 


Trong cơ chế điều hòa hoạt động của opêron Lac cho dù trong môi trường có lactozơ hay không có 

lactozơ thì gen điều hòa R vẫn tổng hợp prôtêin ức chế. Đáp án B đúng. Còn các đáp án A, C, D chỉ diễn 

ra khi trong môi trường có lactozơ. Mặt khác các gen cấu trúc Z, Y, A quy định tổng hợp các enzim tham 

gia vào các phản ứng phân giải đường lactozơ chứ không tạo ra mARN. 


Trong 4 kết luận nói trên thì chỉ có kết luận A đúng. Các kết luận B, C, D sai ở chỗ: 


- Khi môi trường không có lactozơ thì các gen trong operon không phiên mã nhưng vẫn nhân đôi. Vì 

khi vi khuẩn không có đường lactozơ thì nó sử dụng các loại đường khác làm nguồn dinh dưỡng nên vi 

khuẩn vẫn sinh sản. Khi vi khuẩn sinh sản thì ADN của nó nhân đôi (các gen nhân đôi). → Đáp án B và C 

sai. 


Trang 28 













- Khi môi trường có lactozơ thì các gen này có số lần nhân đôi bằng nhau và số lần phiên mã bằng 

nhau. → Đáp án D sai. 


Chỉ có chủng VI không phiên mã vì vùng khởi động của operon bị mất chức năng. Các chủng khác 

phiên mã bình thường. 


Trong 4 kết luận trên thì kết luận B là đúng. Vai trò của vùng khởi đầu trong cấu trúc Operon là nơi mà 

ARN polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã. 

- Kết luận A là sai. Vì nơi gắn các enzim tham gia dịch mã tổng hợp prôtêin là mARN và tARN. 

- Kết luận C là sai. Vì nơi tổng hợp prôtêin ức chế là gen điều hòa. 

- Kết luận D là sai. Vì nơi gắn prôtêin ức chế làm ngăn cản sự phiên mã là vùng vận hành. 


- Kết luận A là sai. Vì cô đon có chức năng khởi đầu dịch mã và mã hóa axit amin metioin là 5′ AUG3′ 

chứ không phải 3′ AUG5′. 

- Kết luận B là sai. Vì có 3 côđon có chức năng kết thúc dịch mã là 5′ UAA3 ′; 5′ UAG3 ′; 5′ UGA3′ . 

Côđon 3′ UAA5′ không phải là côđon kết thúc. 

3 

- Kết luận C là sai. Vì với ba loại nucleotit A, U, G có thể tạo ra 3 = 27 loại mã bộ ba, trong đó có 3 

bộ ba kết thúc nên chỉ còn 24 mã bộ ba tham gia mã hóa các axit amin. 


- Trong quá trình phiên mã, sự kiện đầu tiên là ARN polimeraza bám vào vùng điều hòa của gen làm 

gen tháo xoắn để lộ ra mạch gốc có chiều 3′ → 5′ 

. 

- Sau đó enzim ARN polimeraza bắt đầu tổng hợp mARN tại vị trí đặc hiệu (khởi đầu phiên mã). 

- Tiếp sau đó ARN polimeraza trượt dọc thep mạch mã gốc theo gen có chiều 3′ → 5′ 

. 

- Cuối cùng, khi ARN polimeraza di chuyển tới cuối gen, gặp tín hiệu kết thúc thì nó dừng phiên mã. 

→ → → . 

Như vậy trình tựu đúng là ( 2) ( 1) ( 3) ( 4) 


- Đáp án A đúng. Vì trong quá trình phiên mã, chỉ có 1 mạch của gen làm mạch gốc để tổng hợp 

mARN; mạch còn lại không được enzim sử dụng làm mạch gốc. 

- Đáp án B sai. Vì quá trình phiên mã mà không có sự hình thành các đoạn Okazaki nên không cần 

enzim ligaza (ligaza là enzim làm nhiệm vụ nối các đoạn okazaki để tạo nên mạch polinucleotit hoàn 

chỉnh). 

- Đáp án C sai. Vì sở sinh vật nhân thực, gen nằm ở trong nhân (trên NST) và gen nằm ở tế bào chất 

(trong ti thể, lục lạp). Gen ở ti thể, lục lạp cũng tiến hành phiên mã để tổng hợp mARN, sau đó dịch mã 

để tổng hợp protein cho các bào quan này. 

- Đáp án D sai. Vì phiên mã không sử dụng nucleotit loại T của môi trường. 


- Chỉ có đáp án A đúng. Vì để tăng tốc độ dịch mã thì trên mỗi mARN có nhiều riboxom cùng dịch mã 

(mỗi riboxom tổng hợp một chuỗi polipeptit). 


- Đáp án B sai. Vì trong quá trình dịch mã, bộ ba kết thúc không quy định tổng hợp axit amin nên 

không có bộ ba đối mã tương ứng. Do đó ở bộ ba kết thúc không có sự khớp bổ sung giữa côđon và 

anticôđon. 

- Đáp án C sai. Vì quá trình dịch mã không có sự tham gia trực tiếp của ADN. 


Trang 29 













- Đáp án D sai. Vì riboxom dịch chuyển trên mARN theo chiều 5′ → 3′ 

chứ không phải theo chiều 

3′ → 5′ 

. 


Đáp án B đúng. Vì ở phân tử tARN có sự kết cặp bổ sung giữa A và U; ở quá trình phiên mã có sự kết 

cặp bổ sung giữa A và U. 


- Đáp án A đúng. Vì trong quá trình phiên mã, chỉ có 1 mạch của gen là mạch gốc để tổng hợp mARN; 

mạch còn lại không được enzim sử dụng làm mạch gốc. 

- Đáp án B sai. Vì quá trình phiên mã không có sự hình thành các đoạn Okazaki nên không cần enzim 

ligaza (ligaza là enzim làm nhiệm vụ nối các đoạn okazaki để tạo nên mạch polinucleotit hoàn chỉnh). 

- Đáp án C sai. Vì ở sinh vật nhân thực, gen nằm ở trong nhân (trên NST) và gen nằm ở tế bào chất 

(trong ti thể, lục lạp). Gen ở ti thể, lục lạp cũng tiến hành phiên mã để tổng hợp mARN, sau đó dịch mã 

để tổng hợp protein cho các bào quan này. 

- Đáp án D sai. Vì phiên mã không sử dụng nucleotit loại T của môi trường. 


Trong số 64 loại bộ ba thì chỉ có 3 bộ ba làm nhiệm vụ kết thúc quá trình dịch mã, đó là các bộ ba 

5′ UAA3′ ; 5′ UAG3′; 5′ UGA3′. 


- Trình tự các nucleotit trên mạch gốc sẽ quy định trình tự các nucleotit trên mARN. Trình tự các 

nucleotit (các bộ ba) ở trên mARN sẽ quy định trình tự các axit amin ở trên chuỗi polipeptit. 

- Một đoạn mạch gốc 5′ AGXXGAXXXGGG3′ thì qua phiên mã sẽ tạo ra mARN có trình tự các 

nucleotit 3′ UXGGXUGGGXXX5′ . 

- Khi dịch mã, riboxom dịch chuyển theo chiều từ đầu 5′ đến đầu 3′ của mARN. Do đó trình tự các bộ 

ba được đọc khi tiến hành dịch mã đoạn phân tử mARN nói trên là 5′ XXX−GGG−UXG−GXU 3′ . 

- Do vậy, trình tự các axit amin tương ứng là Pro−Gly−Ser−Ala. 


- Trong 4 thông tin mà đề bài đưa ra, có 2 thông tin đúng với sự phiên mã và dịch mã cả tế bào nhân 

thực và tế bào nhân sơ, đó là (2) và (3). → Đáp án C. 

- Thông tin (1) chỉ có ở tế bào nhân sơ mà không có ở tế bào nhân thực. Vì ở tế bào nhân thực, sau khi 

phiên mã thì phân tử mARN được cắt bỏ các đoạn intron, nối các đoạn exon, gắn mũ, gắn đuôi poliA tạo 

nên mARN trưởng thành. Sau đó phân tử mARN trưởng thành mới đi ra tế bào chất để tiến hành dịch mã. 

- Thông tin (4) chỉ có ở tế bào nhân thực. 


Vì trong giai đoạn hoạt hóa axit amin thì ATP cung cấp năng lượng để aa trở nên hoạt động và gắn với 

tARN tạo phức hợp aa-tARN. 


Khi phiên mã, chỉ có enzim ARN polimerazaza thực hiện xúc tác và các nucleotit A, U, G, X được sử 

dụng làm nguyên liệu cho quá trình tổng hợp mạch mARN. 



Vùng khởi động là nơi ARN polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã. 






Trang 30 










Trong mô hình hoạt động của operon Lac, gen điều hòa thường xuyên hoạt động phiên mã để tổng hợp 

ra protein ức chế. Do đó khi môi trường có lactozơ hay không có lactozơ thì gen điều hòa vẫn thường 

xuyên hoạt động phiên mã. 


- Gen bị đột biến thì sẽ tạo ra mARN bị đột biến. Tuy nhiên không phải lúc nào mARN bị đột biến 

cũng tạo ra chuỗi polipeptit bị đột biến vì có trường hợp trên gen xảy ra đột biến thay thế cặp nucleotit 

này bằng cặp nucleotit khác dẫn tới làm thay đổi 1 nucleotit trong phân tử mARN ⇒ làm xuất hiện bộ ba 

mới trên mARN nhưng bộ ba mới này lại cùng mã hóa axit amin giống bộ ba cũ ⇒ chuỗi polipeptit do 

gen đột biến quy định tổng hợp không bị thay đổi so với chuỗi polipeptit do gen không bị đột biến quy 

định tổng hợp. 

Nhiều bộ ba cùng mã hóa cho một aa ⇒ đây chính là tính thoái hóa của mã di truyền ⇒ Chọn A. 

- Đáp án C và D không liên quan đến việc chuỗi polipeptit tạo thành có bị đột biến hay không khi gen 

quy định tổng hợp nó bị đột biến. 

- Đáp án B: mã di truyền có tính đặc hiệu ⇒ khi gen đột biến làm xuất hiện bộ ba mới trên mARN, bộ 

ba mới này sẽ mã hóa cho aa mới ⇒ chuỗi polipeptit tạo thành sẽ bị thay đổi ⇒ loại. 


- Khi xuất hiện bazơ nitơ dạng hiếm thì sẽ gây đột biến thay thế dạng đồng hoán (các bazơ bị thay thế 

có kích thước tương đương với bazơ ban đầu). T bình thường được bổ sung với A nhưng T* dạng hiếm 

được bổ sung với G. Vì vậy cặp A-T được thay bằng cặp G-X; hoặc thay thế cặp T-A bằng cặp X-G; hoặc 

thay thế cặp G-X bằng cặp A-T. 

- Các nucleotit trên mỗi mạch được cố định trên mạch đó. vì vậy khi nhân đôi thì T* đạng hiếm được 

liên kết với G, sau đó G được liên kết với X. Cho nên sơ đồ phải là A-T*→G-T*→G-X. 


Chúng ta phải đọc kỹ và xem xét từng kết luận để xác định kết luận nào đúng, kết luận nào không 

đúng. 

- Kết luận A đúng. Vì khi ADN nhân đôi không theo nguyên tắc bổ sung thì ADN con có cấu trúc khác 

nhau và khác ADN mẹ → phân tử ADN bị biến đổi cấu trúc → Đột biến gen. 

- Thể đột biến là cơ thể mang đột biến và đột biến đó đã được biểu hiện thành kiểu hình. Đột biến trội 

luôn được biểu hiện thành kiểu hình, do vậy ở dạng dị hợp cũng có kiểu hình đột biến → Kết luận B 

đúng. 

- Khi ADN không nhân đôi thì ADN có cấu trúc bền vững, các tác nhân hóa học, vật lí không làm thay 

đổi được cấu trúc hóa học của ADN nên không trực tiếp gây ra đột biến gen. Chỉ khi ADN nhân đôi thì 

các tác nhân đột biến mới làm cho quá trình nhân đôi không theo nguyên tắc bổ sung dẫn tới gây đột biến. 

→ Kết luận D đúng. 

- Chỉ có kết luận C là không đúng. Vì khi không có tác nhân đột biến vẫn có thể phát sinh đột biến gen 

do tác động của các bazơ nitơ dạng hiếm hoặc do sai sót ngẫu nhiên của enzim ADN polimerazaza trong 

quá trình nhân đôi. → Kết luận C thỏa mãn. 


- Trong quá trình nhân đôi của ADN, bazơ nitơ dạng hiếm trên mạch khuôn của ADN liên kết với đơn 

phân của môi trường nội bào không theo nguyên tắc bổ sung, trong đó A dạng hiếm (A*) không liên kết 

với T mà liên kết với X (và ngược lại); G dạng hiếm (G*) không liên kết với X mà liên kết với T (và 

ngược lại). 






Trang 31 







- Khi A dạng hiếm liên kết với X thì sẽ tạo nên cặp A*-X. Ở quá trình nhân đôi tiếp theo thì X liên kết 

bổ sung với G cho nên qua hai lần nhân đôi sẽ làm thay thế cặp A-T thành cặp G-X. 




- Khi có bazơ nitơ dạng hiếm thì quá trình nhân đôi không theo nguyên tắc bổ sung cho nên luôn dẫn 

tới làm phát sinh đột biến gen dạng thay thế cặp nucleotit này bằng cặp nucleotit khác. 


- Đột biến gen thường ít gây hậu quả hơn so với đột biến NST, đặc biệt đột biến mất đoạn NST thường 

gây chết hoặc giảm sức sống của sinh vật. 

- Trong các dạng đột biến gen thì đột biến mất hoặc thêm một cặp nucleotit sẽ kéo theo làm thay đổi 

cấu trúc của toàn bộ các bộ ba từ vị trí đột biến cho đến cuối gen cho nên sẽ làm cho prôtêin bị thay đổi 

lớn → Hậu quả nghiêm trọng. Đột biến thay thể một cặp nucleotit chỉ làm thay đổi cấu trúc của một bộ ba 

nên mức độ ảnh hưởng thường rất thấp, nếu bộ ba mới có tính thoái hóa (quy định aa giống như bộ ba ban 

đầu) thì không làm thay đổi cấu trúc của prôtêin nên không gây hậu quả cho sinh vật. 


- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến một hay một số cặp nucleotit. 

Hậu quả của đột biến gen có các mức độ khác nhau: 

- Đột biến đồng nghĩa: còn gọi là đột biến trung tính hay đột biến im lặng khi bộ ba mã hóa cho một 

axit amin bị biến đổi, thường ở bazo thứ ba nên vẫn mã hóa cho axit amin đó (do tính thoái hóa của mã di 

truyền). → Đáp án B đúng. 

- Các dáp án khác chưa chính xác: 

- Đáp án A: Đột biến phải là sự biến đổi và tạo ra alen mới, nếu bộ ba này không biến đổi thành bộ ba 

khác thì không thể gọi là đột biến. 

- Đáp án C: Đột biến làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác nhưng bộ ba mới có thể là bộ ba kết 

thúc hoặc bộ ba này quy định axit amin mới. 

- Đáp án D: Đột biến làm biến đổi bộ ba này thành bộ ba khác làm prôtêin biến đổi thì đây là dạng đột 

biến sai nghĩa chứ không phải là đột biến trung tính. 


- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến một hay một số cặp nucleotit. 

Nếu xét từng gen riêng lẻ thì tần số đột biến là rất thấp nhưng số lượng gen trong mỗi tế bào là rất lớn và 

số lượng các thể trong mỗi quần thể cũng rất nhiều nên xét chung trong mỗi quần thể sinh vật, số lượng 

gen được tạo ra trong mỗi thế hện là đáng kể. 

- Đột biến gen có thể có lợi, có hại hay trung tính, tuy nhiên so với đột biến NST thì đột biến gen ít ảnh 

hưởng đến sức sống của cơ thể sinh vật hơn. 


- Đa số đột biến gen là đột biến lặn, đột biến phát sinh trong quá trình hình thành giao tử qua thụ tinh 

sẽ đi vào hợp tử tồn tại ở dạng dị hợp và không được biểu hiện ra kiểu hình. Nhờ quá trình giao phối, gen 

lặn đột biến được phát tán trong quần thể, khi hình thành tổ hợp đồng hợp tử lặn nó mới được biểu hiện. 






Trang 32 










Trong 4 kết luận nói trên thì kết luận C không đúng. Vì không phải đột biến gen nào cũng được di 

truyền cho đời sau (ví dụ đột biến làm cho thể đột biến mất khả năng sinh sản thì nó không được di truyền 

cho đời sau). Đột biến gen được gọi là biến dị di truyền vì nó liên quan tới bộ máy di truyền của tế bào. 


Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen, liên quan tới một hoặc một số cặp nucleotit. 

Trong các trường hợp nêu trên thì các trường hợp (1), (2) làm biến đổi cấu trúc của ADN dẫn tới phát 

sinh đột biến gen. Các trường hợp khác không làm biến đổi cấu trúc của ADN nên không làm phát sinh 

đột biến gen. 


Trong 5 phát biểu nói trên thi có 2 phát biểu đúng là (1), (3) → Đáp án B. 

- Phát biểu (1) đúng. Vì đột biến gen có thể được phát sinh do sai sót ngẫu nhiên trong quá trình nhân 

đôi của ADN. 

- Phát biểu (2) sai. Vì gen ở tế bào chất có rất nhiều bản sao nên nếu xảy ra đột biến lặn thì vẫn bị các 

bản sao mang gen trội biểu hiện lấn át. 

- Phát biểu (3) đúng. Vì thể đột biến là những cơ thể mang gen đột biến và đã được biểu hiện thành 

kiểu hình. Nếu đột biến gen lặn ở trạng thái dị hợp thì kiểu hình đột biến chưa biểu hiện nên chưa được 

gọi là thể đột biến. 

- Phát biểu (4) sai. Vì những đột biến thay thế một cặp nucleotit làm xuất hiện bộ ba thoái hóa (cùng 

quy định axit amin giống với bộ ba ban đầu). 

- Phát biểu (5) sai. Vì đột biến thay thế 1 cặp A-T bằng 1 cặp G-X thì tăng 1 liên kết hidro, đột biến 

thay thế 1 cặp G-X bằng 1 cặp A-T thì giảm 1 liên kết hidro. 


- Các phát biểu (2), (4), (5) là các phát biểu đúng. 

- Phát biểu (1) sai. Vì đột biến thay thế một cặp nucleotit chỉ làm thay đổi 1 bộ ba ở trên mARN nên có 

thể không làm thay đổi cấu trúc của protein hoặc chỉ làm thay đổi axit amin trên protein. Cá biệt có một 

số trường hợp đột biến thay thế 1 cặp nucleotit làm xuất hiện bộ ba kết thúc dẫn tói kết thúc sớm quá trình 

dịch mã. 

- Phát biểu (3) sai. Vì đột biến điểm là dạng đột biến gen chỉ liên quan đến một cặp nucleotit. 


Trong các phát biểu nói trên, chỉ có phát biểu A đúng. 

- Phát biểu A đúng. Vì đột biến điểm dạng thay thế 1 cặp nucleotit chỉ làm thay đổi 1 bộ ba trên 

mARN nên thường ít làm thay đổi cấu trúc của chuỗi polipeptit. Trong khi đó, loại đột biến mất hoặc 

thêm 1 cặp nucleotit làm thay đổi toàn bộ các bộ ba từ vị trí đột biến cho đến cuối phân tử mARN nên 

làm thay đổi nhiều axit amin. 

- Phát biểu B sai. Vì các gen khác nhau có tần số đột biến khác nhau (tần số đột biến phụ thuộc vào đặc 

điểm cấu trúc của gen). 

- Phát biểu C sai. Vì bazơ nitơ dạng hiếm sẽ làm cho quá trình nhân đôi ADN không theo nguyên tắc 

bổ sung nên dẫn tới làm phát sinh đột biến dạng thay thế cặp nucleotit này bằng cặp nucleotit khác. 

- Phát biểu D sai. Vì có một số đột biến gen là đột biến trung tính hoặc có lợi cho sinh vật. 



Phương án B không đúng, Vì đột biến gen chỉ làm biến đổi alen ban đầu thành các alen mới chứ không 

làm thay đổi vị trí locut của gen ở trên NST. 



Trang 33 













Đáp án A đúng. Vì khi thay đổi môi trường sống thì giá trị thích nghi của đột biến thay đổi. 

Khi thay đổi tổ hợp gen thì giá trị thích nghi của một đột biến sẽ bị thay đổi. Ví dụ A-B- quy định quả 

dẹt, các đột biến A-bb hoặc aaB- quy định quả tròn nhưng đột biến aabb quy định quả bầu dục. Gen đột 

biến aa khi ở trong kiểu gen aaB- thì quy định quả tròn nhưng khi ở trong kiểu gen aabb thì quy định quả 

bầu dục sẽ có giá trị thích nghi khác nhau. 


Đáp án D đúng. Vì đột biến chủ yếu liên quan đến một cặp nucleotit (đột biến điểm), và đa số là đột 

biến gen lặn nên ít ảnh hưởng đến sức sống và sự sinh sản. 


Phát biểu B không đúng. Vì phần lớn đột biến điểm là đột biến thay thế một cặp nucleotit. 


- Hầu hết bệnh di truyền ở người là do đột biến gen (bệnh di truyền phân tử). Các đột biến gen gây 

bệnh là vì gen đột biến mã hóa phân tử protein có nhiều sai khác so với phân tử protein ban đầu hoặc gen 

đột biến không tổng hợp được protein. → (1), (2) và (4) → Đáp án B. 

- Trường hợp (3) không gây hại nên không gây bệnh. Vì gen bị đột biến làm thay đổi axit amin này 

bằng một axit amin khác nhưng không làm thay đổi chức năng của protein thì khồn có hại. 



Có 2 dự đoán đúng, đó là 

(1) Sai. Vì khi nucleotit thứ 6 bị thay thành A thì bộ ba UAU sẽ trở thành bộ ba UAA. Vì UAA là bộ 

ba kết thúc cho nên chuỗi polipeptit tương ứng sẽ bị mất toàn bộ các axit amin từ bộ ba này trở đi. 

(2) Đúng. Vì khi nucleotit thứ 9 bị thay thành A thì bộ ba UGG sẽ trở thành bộ ba UGA. UGA là bộ ba 

kết thúc nên chuỗi polipeptit tương ứng sẽ bị ngắn hơn chuỗi bình thường. 

(3) Đúng. Vì khi nucleotit thứ 6 bị thay thành X thì bộ ba UAU sẽ trở thành bộ ba UAX. Vì cả 

5′ UAU3′ và 5′ UAX3′ đều quy định Tyr nên chuỗi polipeptit tương ứng không thay đổi. 

(4) Sai. Vì khi nucleotit thứ 8 bị thay thành A thì bộ ba UGG được chuyển thành bộ ba UAG. Vì UAG 

là mã kết thúc cho nên chuỗi polipeptit tương ứng sẽ ngắn hơn chuỗi bình thường. 



Vì trên mỗi phân tử ADN có nhiều gen, mỗi gen quy định tổng hợp 1 loại hoặc nhiều loại protein. 



- Có 2 mã di truyền không có tính thoái hóa, đó là 5′ AUG3′ và 5′ UGG3′ . 

Ở trên mạch gốc của gen, hai mã di truyền này là 3′ TAX5′ và 3′ AXX5′ . 

- Đột biến xảy ra ở bộ ba có tính thoái hóa thì ít ảnh hưởng đến cơ thể. Còn nếu đột biến xảy ra ở mã 

không thoái hóa thì sẽ làm thay đổi cấu trúc và chức năng protein. 



- Do mã di truyền có tính thoái hóa cho nên đột biến ở mã thoái hóa sẽ không làm thay đổi trình tự các 

axit amin ở trên chuỗi polipeptit. 


- Có 2 mã di truyền không có tính thoái hóa, đó là AUG và UGG. Vì vậy đột biến ở các mã bộ ba này 

sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. 





Trang 34 










Mã AUG có trình tự tương ứng (trên mạch gốc) là 3′ TAX5′ 

Mã UGG có trình tự tương ứng (trên mạch gốc) là 3′ AXX5′ 

→ Đột biến ở 3′ − TAX − 5′ 

gây hậu quả nghiêm trọng. 


Vì: 

- Trong một opêron, các gen cấu trúc Z, Y, A có chung một cơ chế điều hòa cho nên có số lần phiên 

mã bằng nhau. 

- Trong một tế bào vi khuẩn, các gen luôn có số lần nhân đôi bằng nhau. Vì tất cả các gen đều nằm trên 

1 phân tử ADN cho nên khi phân tử ADN này nhân đôi thì tất cả các gen đều nhân đôi giống nhau. 







Trang 35 










CHỦ ĐỀ 2: NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ 


1. Kiến thức về nhiễm sắc thể (NST) 

a) Ở sinh vật nhân sơ: NST là một phân tử ADN kép, dạng vòng và không liên kết với prôtêin histon. 

b) Ở sinh vật nhân thực: NST là cấu trúc nằm trong nhân tế bào. Mỗi loài có một bộ NST đặc trưng về số 

lượng, hình dạng và cấu trúc, trong đó đặc trưng về cấu trúc là quan trọng nhất. 

- NST có cấu trúc xoắn 4 bậc: Sợi cơ bản (11 nm) → sợi nhiễm sắc (25 đến 30nm) → vùng xếp cuộn 

(200nm → crômatít (600 đến 6700nm). 

- Ở kì giữa của phân bào, NST co ngắn cực đại và có hình dạng đặc trưng cho loài. Hình thái của NST 

thay đổi theo các kì của tế bào. 

2. Kiến thức về đột biến cấu trúc NST 

- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi về cấu trúc của NST. Có 4 dạng là mất đoạn, lặp đoạn, đảo 

đoạn, chuyển đoạn. 

- Nguyên nhân của đột biến mất đoạn là do 1 đoạn NST bị đứt ra và tiêu biến (đoạn bị mất không chứa 

tâm động của NST). Mất đoạn NST dẫn tới mất gen. Khi bị mất gen thì sẽ không có protein nên sẽ gây 

chết hoặc làm giảm sức sống của sinh vật. Đột biến mất đoạn được sử dụng để loại bỏ gen có hại ra khỏi 

kiểu gen. 

- Nguyên nhân của đột biến đảo đoạn là do 1 đoạn NST bị đứt ra và quay đảo 180 0 . Đột biến đảo đoạn 

làm thay đổi vị trí của gen trên NST nên ảnh hưởng đến hoạt động của gen (1 gen đang hoạt động, khi 

chuyển sang vị trí mới có thể ngừng hoạt động hoặc ngược lại). Đột biến đảo đoạn có thể làm giảm khả 

năng sinh sản. 

- Nguyên nhân của đột biến chuyển đoạn là do sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa 2 cromatit thuộc 2 NST 

khác nhau. Đột biến chuyển đoạn được sử dụng để chuyển gen từ loài này sang loài khác. Đột biến 

chuyển đoạn gây chết hoặc mất khả năng sinh sản. 

- Đột biến lặp đoạn là hiện tượng 1 đoạn NST được lặp lại 1 lần hoặc nhiều lần. Đột biến lặp đoạn làm 

tăng số lượng gen trên NST → làm mất cân bằng giữa các gen trong hệ gen. 

- Đột biến đảo đoạn và chuyển đoạn có thể làm phát sinh loài mới. 

* Trong các dạng đột biến cấu trúc NST thì chỉ có đột biến đảo đoạn không làm thay đổi thành phần số 

lượng gen trên NST, không làm thay đổi độ dài của NST. 

3. Kiến thức về đột biến số lượng NST. 

- Đột biến số lượng NST là những biến đổi về số lượng NST. Tất cả các đột biến số lượng NST đều làm 

thay đổi hàm lượng ADN ở trong nhân tế bào. Có 2 dạng là đột biến lệch bội và đột biến đa bội. 

- Đột biến số lượng NST không làm thay đổi cấu trúc của NST, không làm thay đổi số lượng gen, vị trí 

của gen trên NST. 

- Đột biến số lượng NST chủ yếu xảy ra ở thực vật, ít gặp ở động vật. 

a. Lệch bội 2n 1;2n 1;2n 2;2n 2;,,, 


- Do rối loạn giảm phân, 1 cặp NST không phân li tạo ra giao tử n+1 và giao tử n-1. Qua thụ tinh, sự kết 

hợp giữa giao tử n+1 với giao tử n sẽ tạo ra hợp tử 2n+1 (thể ba); Sự kết hợp giữa giao tử n-1 với giao tử 

n sẽ tạo ra hợp tử 2n-1 (thể một). 

- Một loài có bộ NST 2n, số loại đột biến lệch bội thể ba (2n+1) = số loại đột biến thể một (2n-1 = số loại 

1 

đột biến thể không (2n-2) = C n. ) 

n 





Trang 1 










- Một loài có bộ NST 2n, số loại đột biến thể ba kép (2n+1+1) = số loại đột biến thể một kép 

2 

 

2n 1 1 C n. n 1 / 2 

n 

- Thể đột biến lệch bội thường không có khả năng sinh sản hữu tính. Các thể đột biến lệch bội ở các cặp 

NST khác nhau có biểu hiện kiểu hình khác nhau (VD người Đao là đột biến lệch bội ở cặp NST số 21 có 

ngoại hình khác với người Claiphentơ là đột biến lệch bội ở cặp NST số 23). 

b. Đột biến đa bội (3n; 4n; 5n;…) 

- Tam bội được sinh ra do sự kết hợp giao tử 2n với giao tử n → 3n. Thể tam bội thường không có khả 

năng sinh sản hữu tính. 

- Tứ bội được sinh ra do sự kết hợp giữa giao tử 2n với giao tử 2n → 4n; Hoặc được sinh ra do sự tứ bội 

hóa 2n thành 4n. 

* Đột biến tam bội chỉ được phát sinh trong sinh sản hữu tính. Đột biến tứ bội được phát sinh trong sinh 

sản hữu tính hoặc cả trong sinh sản vô tính. 

* Thể đột biến đa bội thường có cơ quan dinh dưỡng to, năng suất cao, được sử dụng để tạo các giống cây 

lấy củ, thân, lá, quả. 

* Giống dâu tằm tam bội được tạo ra bằng cách gây đột biến tứ bội, sau đó lai dạng tứ bội với dạng lưỡng 

bội để được tam bội (3n). 

* Một tế bào giảm phân, nếu có 1 cặp NST không phân li thì sẽ sinh ra 2 loại giao tử với tỉ lệ bằng nhau, 

mỗi loại có số NST (n-1) và giao tử (n+1). 

Một số lưu ý: 

- Những loại đột biến không làm thay đổi hàm lượng ADN trong nhân tế bào: đột biến gen, đột biến 

đảo đoạn NST, đột biến chuyển đoạn trên 1 NST. 

- Những loại đột biến không làm thay đổi số lượng gen trên NST là: đột biến gen, đột biến đảo đoạn 

NST, đột biến chuyển đoạn trên 1 NST, các đột biến số lượng NST. 

- Những loại đột biến luôn làm tăng hàm lượng ADN trong nhân tế bào là : đột biến lặp đoạn, đột biến 

đa bội, đột biến lệch bội thể ba, thể bốn. 

- Khi lai xa giữa 2 loài được F 1 , sau đó đa bội hóa F 1 thì sẽ sinh ra được cơ thể song nhị bội (mang 2n 

của loài A và 2n của loài B). 


Câu 1: Ở một loài, NST số 1 có trình tự sắp xếp các gen : ABCDEGH. Sau khi bị đột biến, NST này có 

cấu trúc ABCDEGHK. Dạng đột biến này 

A. làm tăng cường hoặc giảm bớt sự biểu hiện của tính trạng. 

B. không làm thay đổi hình thái của NST. 

C. được sử dụng để chuyển gen. 

D. được sử dụng để xác định vị trí của gen trên NST. 

Câu 2: Ở một loài, NST số 1 có trình tự sắp xếp các gen: ABCDEGH. Sau khi bị đột biến, NST này có 

cấu trúc ABGEDCH. Dạng đột biến này 


A. không làm thay đổi thành phần và số lượng gen trên NST. 

B. được sử dụng để chuyển gen loài này sang loài khác. 

C. không làm thay đổi hình thái của NST. 

D. thường gây chết hoặc làm mất khả năng sinh sản. 

Câu 3: Một thể đột biến được gọi là thể tam bội nếu 





Trang 2 










A. cơ thể không có khả năng sinh sản hữu tính, chỉ có thể sinh sản vô tính. 

B. trong mỗi tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng bộ 3 chiếc có hình dạng giống nhau. 

C. trong mỗi tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng bộ 2 chiếc có hình dạng giống nhau. 

D. trong mỗi tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng bộ 3 chiếc có hình dạng khác nhau. 

Câu 4: Ở thể đột biến nào sau đây, số lượng NST có trong mỗi tế bào sinh dưỡng là một số chẵn. 

A. Lệch bội dạng thể một. B. Lệch bội dạng thể ba. 

C. Thể song nhị bội. D. Thể tam bội 

Câu 5: Sự không phân li của một cặp NST ở một số tế bào trong giảm phân hình thành giao tử ở một bên 

bố hoặc mẹ, qua thụ tinh có thể hình thành các hợp tử mang bộ NST là 

A. 2n; 2n+1; 2n-1. B. 2n+1; 2n-1. 

C. 2n; 2n+2; 2n-2. D. 2n ; 2n+1. 

Câu 6: Ở kì đầu của giảm phân 1, sự tiếp hợp và trao đổi chéo không cân giữa các đoạn crômatit cùng 

nguồn gốc trong cặp NST tương đồng sẽ dẫn tới dạng đột biến 

A. mất cặp và thêm cặp nucleotit. B. đảo đoạn NST. 

C. mất đoạn và lặp đoạn NST. D. chuyển đoạn NST. 

Câu 7: Sử dụng consisin để gây đột biến đa bội hóa thì phải tác động vào pha nào của chu kì tế bào? 

A. Pha S. B. Pha G 1 . C. Pha G 2 . D. Pha M. 

Câu 8: Đặc điểm chỉ có ở thể dị đa bội mà không có ở thể tự đa bội là 

A. bộ NST tồn tại theo từng cặp tương đồng. 

B. tế bào sinh dưỡng mang bộ NST lưỡng bội của hai loài khác nhau. 

C. không có khả năng sinh sản hữu tính (bị bất thụ). 

D. hàm lượng ADN ở trong tế bào sinh dưỡng tăng lên so với dạng lưỡng bội. 

Câu 9: Ở tế bào sinh dưỡng của thể đột biến nào sau đây, NST tồn tại theo cặp tương đồng, mỗi cặp chỉ 

có 2 chiếc. 

A. Thể tam bội và thể tứ bội. B. Thể song nhị bội và thể không. 

C. Thể một và thể ba. D. Thể không và thể bốn. 

Câu 10: Khi nói về các thể đột biến lệch bội, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Ở cùng một loài, các thể ba ở các NST khác nhau có kiểu hình giống nhau. 

B. Theo lí thuyết, tần số phát sinh dạng đột biến thể một thấp hơn dạng thể một kép. 

C. Trong tế bào sinh dưỡng của thể một kép, thể không, thể ba kép, thể bốn luôn có số lượng NST là một 

số chẵn. 

D. Hầu hết các thể lệch bội được phát sinh trong quá trình sinh sản vô tính. 

Câu 11: Cơ thể lưỡng bội (2n) có kiểu gen AABBDDEE. Có một thể đột biến số lượng NST mang kiểu 

gen AABBBDDEEE. Thể đột biến này thuộc dạng. 

A. thể tam bội. B. thể ba. C. thể bốn. D. thể ba kép. 

Câu 12: Vào thời kì đầu của giảm phân 1, sự trao đổi đoạn giữa hai crômatit thuộc hai NST khác nhau sẽ 

gây ra hiện tượng : 


A. đột biến lặp đoạn NST. B. đột biến đảo đoạn NST. 

C. đột biến chuyển đoạn NST. D. hoán vị gen. 

Câu 13: Trong cấu trúc siêu hiển vi của NST ở sinh vật nhân thực, mức xoắn 3 (siêu soắn) có đường kính 

A. 300nm B. 11nm C. 30nm D. 700nm 

Câu 14: Khi nói về đột biến số lượng NST, kết luận nào sau đây không đúng? 





Trang 3 










A. Cônsensin cản trở sự hình thành thoi vô sắc nên dẫn tới làm phát sinh đột biến đa bội. 

B. Các đột biến số lượng NST đều làm tăng hàm lượng ADN ở trong nhân tế bào. 

C. Đột biến đa bội lẻ thường không có khả năng sinh sản hữu tính. 

D. Đột biến lệch bội dạng thể một có tần số cao hơn đột biến lệch bội dạng thể không. 

Câu 15: Những loại đột biến nào sau đây không làm thay đổi hàm lượng ADN trong nhân tế bào? 

A. Đột biến đảo đoạn NST, đột biến lặp đoạn NST. 

B. Đột biến đảo đoạn NST, đột biến lệch bội, đột biến gen. 

C. Đột biến lệch bội thể một, đột biến lệch thể ba. 

D. Đột biến đảo đoạn NST, đột biến mất đoạn NST. 

Câu 16: Khi nói về đột biến đảo đoạn, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Đột biến đảo đoạn có thể làm cho một gen nào đó đang hoạt động trở nên không hoạt động. 

B. Đột biến đảo đoạn có thể sẽ dẫn tới làm phát sinh loài mới. 

C. Đột biến đảo đoạn có thể làm thay đổi chiều dài của phân tử ADN. 

D. Đột biến đảo đoạn có thể xảy ra ở cả thực vật và cả động vật. 

Câu 17: Xét các loại đột biến sau : 

(1) Mất đoạn NST. (2) Lặp đoạn NST. 

(3) Chuyển đoạn không tương hỗ (4) Đảo đoạn NST. 

(5) Đột biến thể một. (6) Đột biến thể ba. 

Những loại đột biến làm thay đổi độ dài của phân tử ADN là 

A. (2), (3), (4), (5). B. (1), (2), (3). 

C. (1), (2), (3), (6). D. (1), (2), (5), (6). 

Câu 18: Một loài thực vật có 2n 24. 

của nguyên phân là 

Số NST có trong mỗi tế bào ở thể một của loài này đang ở kì sau 

A. 23 B. 48 C. 46 D. 24 

Câu 19: Một loài có bộ NST 

nguyên phân thì có số NST là 

2n 24. Một tế bào của đột biến lệch bội thể một kép đang ở kì sau của 

A. 22 B. 44 C. 26 D. 52 

Câu 20: Những dạng đột biến nào sau đây không làm thay đổi thành phần và số lượng gen trên NST. 

A. Đột biến chuyển đoạn tương hỗ và đột biến lệch bội. 

B. Đột biến mất đoạn, đột biến gen và đột biến đảo đoạn NST. 

C. Đột biến số lượng NST, đột biến gen và đột biến đảo đoạn NST. 

D. Đột biến gen, đột biến chuyển đoạn và đột biến lệch bội. 

Câu 21: Có một bệnh nhân thuộc dạng thể ba kép ở NST số 21 và NST số 23. Một tế bào của bệnh nhân 

này đang ở kì sau của giảm phân I, số nhiễm sắc thể có trong tế bào tại thời điểm này là 

A. 47 B. 94 C. 96 D. 48 

Câu 22: Khi nói về đột biến cấu trúc NST, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Mất một đoạn NST ở các vị trí khác nhau trên cùng một NST đều biểu hiện kiểu hình giống nhau. 


B. Mất một đoạn NST có độ dài giống nhau ở các NST khác nhau đều biểu hiện kiểu hình giống nhau. 

C. Mất một đoạn NST có độ dài khác nhau ở cùng một vị trí trên một NST biểu hiện kiểu hình giống 

nhau. 

D. Các đột biến mất đoạn NST ở các vị trí khác nhau biểu hiện kiểu hình khác nhau. 

Câu 23: Cho các thông tin : 





Trang 4 










(1) Làm thay đổi hàm lượng ADN ở trong nhân tế bào. 

(2) Làm thay đổi chiều dài của phân tử ADN. 

(3) Không làm thay đổi thành phần, số lượng gen trên NST. 

(4) Xảy ra ở thực vật mà ít gặp ở động vật. 

(5) Làm xuất hiện các gen mới trong quần thể. 

(6) Làm xuất hiện các alen mới trong quần thể. 

Trong số 6 đặc điểm nói trên, đột biến lệch bội có bao nhiêu đặc điểm? 

A. 3 B. 2 C. 4 D. 5 

Câu 24: Cho các thông tin : 

(1) Làm thay đổi hàm lượng ADN ở trong nhân tế bào. 

(2) Làm thay đổi chiều dài của phân tử ADN. 

(3) Xảy ra ở thực vật mà ít gặp ở động vật. 

(4) Làm xuất hiện các alen mới trong quần thể. 

Đột biến mất đoạn NST có các đặc điểm 

A. (1) và (2) B. (3) và (4) C. (1) và (3) D. (2) và (4) 

Câu 25: Khi nói về nhiễm sắc thể ở tế bào nhân thực, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Đơn vị cấu trúc cơ bản của nhiễm sắc thể là nuclêôxôm. 

B. Nhiễm sắc thể là vật chất di truyền ở cấp độ phân tử. 

C. Thành phần hóa học chủ yếu của nhiễm sắc thể là ARN và prôtêin. 

D. Cấu trúc cuộn xoắn tạo điều kiện cho sự nhân đôi nhiễm sắc thể. 

Câu 26: Một loài thực vật lưỡng bội có 8 nhóm gen liên kết. Số nhiễm sắc thể có trong mỗi tế bào ở thể 

ba của loài này khi đang ở kì giữa của nguyên phân là 

A. 24 B. 9 C. 18 D. 17 

Câu 27: Trong các mức cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể điển hình ở sinh vật nhân thực, sợi cơ bản 

và sợi nhiễm sắc thể có đường kính lần lượt là 

A. 30nm và 300nm B. 11nm và 300nm. 

C. 11nm và 30 nm. D. 30nm và 11nm. 

Câu 28: Các phát biểu nào sau đây đúng với đột biến đảo đoạn nhiễm sắc thể? 

(1) Làm thay đổi trình tự phân bố gen trên nhiễm sắc thể. 

(2) Làm giảm hoặc tăng số lượng gen trên nhiễm sắc thể . 

(3) Làm thay đổi thành phần gen trong nhóm gen liên kết. 

(4) Có thể làm giảm khả năng sinh sản của thể đột biến. 

A. (1), (4). B. (2), (3). C. (1), (2). D. (2), (4). 

Câu 29: Khi nói về đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể chỉ xảy ra ở nhiễm sắc thể thường mà không xảy ra ở nhiễm sắc thể 

giới tính. 

B. Đột biến đảo đoạn làm cho gen từ nhóm liên kết này chuyển sang nhóm liên kết khác. 


C. Đột biến mất đọan không làm thay đổi số lượng gen trên nhiễm sắc thể. 

D. Đột biến chuyển đoạn có thể không làm thay đổi số lượng và thành phần gen của một nhiễm sắc thể. 

Câu 30: Dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nào sau đây có thể làm cho hai alen của một gen cùng nằm 

trên một nhiễm sắc thể đơn? 

A. Chuyển đoạn trong một nhiễm sắc thể. 





Trang 5 










B. Đảo đoạn. C. Mất đoạn. D. Lặp đoạn. 

Câu 31: Những dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể không làm thay đổi số lượng và thành phần gen trên 

một nhiễm sắc thể là 

A. đảo đoạn và chuyển đoạn trên cùng một nhiễm sắc thể. 

B. lặp đoạn và chuyển đoạn trên cùng một nhiễm sắc thể. 

C. mất đoạn và lặp đoạn. 

D. mất đoạn và đảo đoạn. 

Câu 32: Ở một loài động vật, người ta đã phát hiện 4 nòi có trình tự các gen trên nhiễm sắc thể số III như 

sau : 

Nòi 1 : ABCDEFGHI ; 

Nòi 3 : ABFEDCGHI 

Nòi 2 : HEFBAGCDI 

Nòi 4 : ABFEHGCDI 

Cho biết nòi 1 là nòi gốc, mỗi nòi còn lại được phát sinh do một đột biến đảo đoạn. Trình tự đúng 

của sự phát sinh các nòi trên là : 

A. 1→3→4→2 B. 1→4→2→3 C. 1→3→2→4 D. 1→2→4→3 

Câu 33: Sự trao đổi chéo không cân giữa hai cromatit khác nguồn trong cặp nhiễm sắc thể kép tương 

đồng xảy ra ở kì đầu của giảm phân I có thể làm phát sinh các loại đột biến nào sau đây? 

A. Mất đoạn và đảo đoạn nhiễm sắc thể . 

B. Lặp đoạn và chuyển đoạn nhiễm sắc thể. 

C. Mất đoạn và lặp đoạn nhiễm sắc thể. 

D. Lặp đoạn và đảo đoạn nhiễm sắc thể. 

Câu 34: Khi nói về đột biến lệch bội, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Đột biến lệch bội chỉ xảy ra ở nhiễm sắc thể thường, không xảy ra ở nhiễm sắc thể giới tính. 

B. Đột biến lệch bội có thể phát sinh trong nguyên phân hoặc trong giảm phân. 

C. Đột biến lệch bội xảy ra do rối loạn phân bào làm cho một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể không thể 

phân li. 

D. Đột biến lệch bội làm thay đổi số lượng ở một số hoặc một số cặp nhiễm sắc thể. 

Câu 35: Năm 1928, Kapetrenco đã tiến hành lai cây bắp cải (loài Brassica 2n=18) với cây cải củ (loài 

Raphanus 2n=18) tạo ra cây lai khác loài, hầu hết các cây lai này đều bất thụ, một số cây lai ngẫu nhiên bị 

đột biến số lượng nhiễm sắc thể làm tăng gấp đôi nhiễm sắc thể tạo thành các thể song nhị bội. Trong các 

đặc điểm sau, có bao nhiêu đặc điểm đúng với các thể song nhị bội này? 

(1) Mang vật chất di truyền của hai loài ban đầu. 

(2) Trong tế bào sinh dưỡng, các nhiễm sắc thể tồn tại thành từng nhóm, mỗi nhóm gồm 4 nhiễm sắc thể 

tương đồng. 

(3) Có khả năng sinh sản hữu tính. 

(4) Có kiểu gen đồng hợp về tất cả các cặp gen. 

A. 3 B. 2 C. 1 D. 4 

Câu 36: Một loài thực vật lưỡng bội có 12 nhóm gen liên kết. Giả sử có 6 thể đột biến của loài này được 

kí hiệu từ I đến VI có số lượng nhiễm sắc thể (NST) ở kì giữa trong mỗi tế bào sinh dưỡng như sau : 


Thể đột biến I II III IV V VI 

Số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng. 48 84 72 36 60 108 

Cho biết số lượng nhiễm sắc thể trong tất cả các cặp ở mỗi tế bào của mỗi thể đột biến là bằng nhau. 

Trong các thể đột biến trên, các thể đột biến đa bội chẵn là 





Trang 6 










A. II, VI. B. I, II, III, V. C. I, III. D. I, III, IV, V. 

Câu 37: Con lai được sinh ra từ phép lai khác thường bất thụ, nguyên nhân chủ yếu là do 

A. Số lượng nhiễm sắc thể của hai loài không bằng nhau, gây trở ngại cho sự nhân đôi nhiễm sắc thể. 

B. các nhiễm sắc thể trong tế bào không tiếp hợp với nhau khi giảm phân, gây trở ngại cho sự phát sinh 

giao tử. 

C. cấu tạo cơ quan sinh sản của hai loài không phù hợp. 

D. số lượng gen của hai loài không bằng nhau. 

Câu 38: Có ba tế bào sinh tinh đều có kiểu gen AaBb giảm phân, một trong ba tế bào có cặp Aa không 

phân li trong giảm phân 1, các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Có tất cả 6 loại giao tử được tạo ra. 

Trong các tỉ lệ giao tử sau đây, trường hợp nào đúng? 

A. 1AaB :1b :2AB :2ab :2Ab :2aB. B. 1AaB:1b:1AB:1ab:1Aab:1B. 

C. 2AaB :2b :1AB :1ab :1Ab :1aB. D. 1AaB :1b :1AB :1ab :1Ab :1aB. 

Câu 39: Trong các trường hợp sau đây, có bao nhiêu trường hợp mà một tế bào không phải là đơn bội có 

số nhiễm sắc thể là một số lẻ? 

(1) Thể tam bội mà bộ nhiễm sắc thể đơn bộ là một số lẻ. 

(2) Thể tứ bội mà bộ nhiễm sắc thể đơn bộ là một số lẻ. 

(3) Thể không của loài lưỡng bội. 

(4) Thể ba của loài lưỡng bội. 

(5) Tế bào sinh dưỡng của châu chấu đực. 

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 

Câu 40: Cho các phát biểu sau về quá trình phân bào ở ruồi giấm, có bao nhiêu phát biểu đúng? 

(1) Trong kì trung gian của nguyên phân các NST giãn xoắn và tự nhân đôi thành NST kép. 

(2) Ở kì sau của giảm phân II, mỗi NST kép trong cặp tương đồng phân li về một cực của tế bào. 

(3) Ở kì sau của nguyên phân, mỗi NST kép tách thành 2 NST đơn và phân li đồng đều về 2 cực của tế 

bào. 

(4) Giảm phân tạo ra nhiều loại giao tử khác nhau là cơ chế làm tăng biến dị tổ hợp. 

A. 1 B. 3 C. 2 D. 4 

Câu 41: Cho biết 2 tế bào sau đang thực hiện quá trình phân bào bình thường. Các chữ cái kí hiệu cho các 

nhiễm sắc thể. Theo lí thuyết, dự đoán nào sau đây đúng? 


A. Đây là 2 tế bào cùng loài, đang ở kì sau của nguyên phân, bộ nhiễm sắc thể là 2n=8. 

B. Khi kết thúc quá trình phân bào trên thì tế bào 1 tạo ra các tế bào lưỡng bội còn tế bào 2 tạo ra các tế 

bào đơn bội. 





Trang 7 










C. Các tế bào con của tế bào 1 luôn giống nhau về di truyền, 2 tế bào con của tế bào 2 luôn khác nhau về 

di truyền. 

D. Hai tế bào này khác loài, tế bào 1 đang ở kì sau giảm phân 2, tế bào 2 đang ở kì sau nguyên phân. 

Câu 42: Hai loài cải bắp và cải củ đều có số lượng nhiễm sắc thể lưỡng bội 2n=18, khi cho lai hai loài 

này với nhau người ta có thể thu được con lai nhưng con lai thường bất thụ. Người ta có thể thu được con 

lai hữu thụ bằng những cách nào sau đây? 

(1) Tạo các cây cải củ và cải bắp tư bội (4n) bằng xử lí hạt với consisin, rồi cho lai giữa các cây tứ bội 

này với nhau. 

(2) Nuôi cấy hạt phấn và noãn của hai loài này trong ống nghiệm rồi cho phát triển thành cây, sau đó cho 

các cây này giao phấn với nhau. 

(3) Xử lý trực tiếp hạt lai bất thụ với consisin để thu được hạt dị đa bội, rồi cho nảy mầm thành cây. 

(4) Nuôi cấy mô của cây lai bất thụ rồi xử lí 5-brom uraxin để tạo tế bào dị đa bội, sau đó nuôi cấy các tế 

bào này rồi cho chúng tái sinh thành các cây dị đa bội. 

A. (1), (3). B. (2), (3). C. (1), (4). D. (2), (4). 

Câu 43: Hai loài cải bắp và cải củ đều có số lượng nhiễm sắc thể lưỡng bội 2n=18, khi cho lai hai loài 

này với nhau người ta có thể thu được con lai nhưng con lai thường bất thụ. Người ta có thể thu được con 

lai hữu thụ bằng những cách nào sau đây? 

(1) Nuôi cấy mô của cây lai bất thụ rồi xử lí consisin để tạo tế bào dị đa bội, sau đó nuôi cấy các tế 

bào này rồi cho chúng tái sinh thành các cây dị đa bội. 

(2) Sử dụng kĩ thuật dung hợp tế bào trần để dung hợp hai tế bào sinh dưỡng của hai loài này với nhau 

và nuôi chúng thành cây dị đa bội hoàn chỉnh. 

(3) Gây đột biến tạo ra giao tử lưỡng bội từ cây đơn bội rồi cho hạt phấn lưỡng bội của loài này kết 

hợp với noãn lưỡng bội của loài kia tạo ra hợp tử dị đa bội phát triển thành cây. 

(4) Sử dụng kĩ thuật dụng hợp tế bào trần để dung hợp hạt phấn và noãn của hai loài này với nhau, sau 

đó dùng tia tử ngoại (UV) để gây đột biến đa bội tạo thành tế bào dị đa bội rồi cho phát triển thành 

cây. 

A. (1), (2), (3). B. (1), (2), (4). C. (2), (3), (4). D. (1), (3), (4). 

Câu 44: Ở chuột, alen A quy định di chuyển bình thường trội hoàn toàn so với alen đột biến a quy định 

chuột nhảy van, gen này nằm trên nhiễm sắc thể thường. Khi lai dòng chuột thuần chủng có khả năng di 

chuyển bình thường với dòng chuột nhảy van (P), ở F 1 người ta thu được một con chuột nhảy van. Giả sử 

chuột nhảy van được hình thành từ một trong hai cơ chế sau: 

(1) Giao tử mang đột biến alen A thành alen a của dòng bình thường kết hợp với giao tử bình thường 

mang alen a của dòng chuột nhảy van. 

(2) Giao tử mang đột biến mất đoạn chứa alen A của dòng bình thường kết hợp với giao tử bình thường 

mang alen a của dòng chuột nhảy van. 

Bằng phương pháp nghiên cứu nào sau đây có thể phát hiện được cơ thể hình thành chuột nhảy van ở F 1 ? 

A. Thực hiện phép lai phân tích chuột nhảy van F 1 và quan sát kiểu hình ở đời con. 

B. Quan sát kiểu hình của tất cả các cá thể F 1 . 


C. Thực hiện phép lai thuận nghịch ở P và quan sát kiểu hình ở đời con. 

D. Làm tiêu bản tế bào học để quan sát bộ nhiễm sắc thể chuột nhảy van F 1 dưới kính hiển vi. 

Câu 45: Mèo bình thường có tai không cong. Tuy nhiên, ở một quần thể kích thước lớn người ta tìm thấy 

một con mèo đực duy nhất có tính trạng tai cong rất đẹp. Con đực này được lai với 20 con cái từ cùng 

quần thể. Sự phân ly kiểu hình ở đời con của mỗi phép lai này đều là 1 con đực tai cong: 1 con đực tai 





Trang 8 










bình thường : 1 con cái tai cong: 1 con cái tai bình thường. Biết tính trạng do một gen quy định và không 

xảy ra đột biến nhiễm sắc thể. Có bao nhiêu phát biểu sau đây phù hợp với dữ liệu trên? 

(1) Nhiều khả năng tính trạng tai cong là tính trạng trội và con đực tai cong là dị hợp tử. 

(2) Sự xuất hiện con mèo tai cong đầu tiên trong quần thể có thể do di cư từ quần thể khác đến. 

(3) Nhiều khả năng các con mèo cái trong quần thể đều có kiểu gen dị hợp. 

(4) Cho các cá thể tai cong ở đời con giao phối với nhau và quan sát kiểu hình ở đời con, ta có thể xác 

định chính xác tính trạng tai cong là trội hay lặn. 

A. 3 B. 2 C. 1 D. 4 

Câu 46: Mèo bình thường có tai không cong. Tuy nhiên, ở một quần thể kích thước lớn người ta tìm thấy 

một con mèo đực duy nhất có tính trạng tai cong rất đẹp. Con đực này được lai với 20 con cái từ cùng 

quần thể. Sự phân ly kiểu hình ở đời con của mỗi con cái phép lai này đều là 1 con tai cong: 1 con tai bình 

thường. Biết một gen quy định một tính trạng và không xảy ra đột biến nhiễm sắc thể. Trong các giả thiết 

sau đây, những giả thiết nào có thể dùng để giải thích sự xuất hiện của con mèo đực tai cong trong quần 

thể là phù hợp hơn cả? 

(1) Sự xuất hiện con mèo tai cong trong quần thể có thể do đột biến gen lặn thành gen trội. 

(2) Sự xuất hiện con mèo tai cong trong quần thể có thể do di cư từ quần thể khác đến. 

(3) Sự xuất hiện của con mèo tai cong trong quần thể là do sự mềm dẻo kiểu hình. 

(4) Sự xuất hiện con mèo tai cong trong quần thể có thể do đột biến gen trội thành gen lặn. 

A. (1), (2). B. (1), (3). C. (2), (4). D. (3), (4). 

Câu 47: Một cơ thể thực vật có bộ nhiễm sắc thể 2n=10, cơ thể này chỉ có hai cặp alen dị hợp, hai gen 

này cùng nằm trên một nhiễm sắc thể. Giả sử khi giảm phân tạo giao tử, trong mỗi tế bào ở kì đầu giảm 

phân I chỉ xảy ra trao đổi chéo ở nhiều nhất là một cặp nhiễm sắc thể và nếu có trao đổi chéo thì chỉ xảy 

ra tại một điểm cố định trên mỗi cặp nhiễm sắc thể. Số loại giao tử tối đa có thể tạo ra từ cơ thể trên là: 

A. 1024. B. 128. C. 256. D. 4. 

Câu 48: Một cơ thể thực vật có bộ nhiễm sắc thể 2n=14, cơ thể này dị hợp tử về tất cả các gen. Giả sử khi 

giảm phân tạo giao tử, trong mỗi tế bào ở kì đầu giảm phân I chỉ xảy ra trao đổi chéo ở nhiều nhất là một 

cặp nhiễm sắc thể và nếu có trao đổi chéo thì chỉ xảy ra tại một điểm cố định trên mỗi cặp nhiễm sắc thể. 

Số loại giao tử tối đa có thể tạo ra từ cơ thể trên là: 

A. 1024 B. 1792 C. 256 D. 896 

Câu 49: Một tế bào sinh tinh của cơ thể có kiểu gen 

Theo lí thuyết, có bao nhiêu kết luận sau đây đúng? 

(1) Nếu không có trao đổi chéo thì sẽ tạo ra 2 loại giao tử. 

AB 

ab 

giảm phân bình thường, không có đột biến. 

(2) Nếu có trao đổi chéo giữa B và b thì sẽ tạo ra 4 loại giao tử với tỉ lệ tùy vào tần số hoán vị gen. 

(3) Nếu không có trao đổi chéo và không phân li ở giảm phân I thì sẽ tạo ra 3 loại giao tử. 

(4) Không có trao đổi chéo và không phân li ở giảm phân II ở cả 2 tế bào con thì sẽ tạo ra 3 loại giao tử. 

A. 1 B. 3 C. 4 D. 2 




Phải xác định dạng đột biến, sau đó mới suy ra được đặc điểm của dạng đột biến đó. 

- Muốn xác định đột biến thì phải so sánh trình tự gen trên NST lúc chưa đột biến với trình tự các gen 

trên NST lúc đã đột biến. Ta thấy NST đột biến có thêm gen K ở đầu mút, trình tự các gen khác 


Trang 9 













không thay đổi so với ban đầu. Chứng tỏ đây là đột biến chuyển đoạn NST (chuyển đoạn nhỏ), đoạn 

NST mang gen K đã được chuyển từ một NST khác tới. (chú ý không nhầm với đột biến gen, vì đột 

biến gen chỉ làm biến đổi alen này thành alen khác chứ không làm thêm gen mới. Ví dụ đột biến kiểu 

gen biến gen A thành a). 

- Khi đã biết loại đột biến gì thì sẽ dễ dàng suy ra được đáp án đúng. Đột biến chuyển đoạn thì chỉ có 

phương án C đúng (sử dụng đột biến chuyển đoạn để chuyển một gen mong muốn nào đó từ loài này 

sang loài khác). 


So sánh trình tự các gen của NST sau đột biến với trình tự các gen của NST trước đột biến thì thấy rằng 

NST sau đột biến, đoạn NST mang 4 gen CDEG được đảo 180 0 → đây là dạng đột biến đảo đoạn NST 

nên sẽ không làm thay đổi thành phần và số lượng gen trên NST. 

Câu 3: Chọn đáp án B 

Điểm khác biệt căn bản nhất giữa các thể đột biến là bộ NST của nó. Chúng ta không thể dựa vào kiểu 

hình hoặc dựa vào đặc điểm sinh sản để xác định loài đột biến vì điều đó sẽ không chính xác. 

- Đáp án A chưa đúng vì thể tam bội không có khả năng sinh sản hữu tính nhưng không có khả năng 

sinh sản hữu tính thì chưa thể khẳng định là thể tam bội. 

- Đáp án C sai ở chỗ, NST tồn tại thành từng bộ hai chiếc thì đó là thể lưỡng bội. 

- Đáp án D sai ở chỗ, NST tồn tại thành từng bộ 3 chiếc có hình dạng khác nhau. Từng bộ ba chiếc là 

đúng nhưng hình dạng của các NST trong mỗi bộ này là giống nhau vì nó tương đồng với nhau. 

- Chỉ có đáp án B đúng. 


Trong 4 thể đột biến nói trên, thì thể song nhị bội có bộ NST là số chẵn. Vì thể song nhị bội là cơ thể 

mang bộ NST lưỡng bội của hai loài nên là số chẵn. 

- Lệch bội thể ba có bộ NST 2n+1, lệch bội thể một có bộ NST 2n-1, thể tam bội có bộ NST 3n nên số 

NST trong tế bào sinh dưỡng luôn là số lẻ. 


- Sự không phân li của một cặp NST ở một số tế bào sẽ tạo ra giao tử có n-1 nhiễm sắc thể và giao tử 

n+1 nhiễm sắc thể. Ở các tế bào có các cặp NST phân li bình thường thì sẽ tạo ra giao tử có bộ NST 

đơn bội (n). Vậy cơ thể này tạo ra 3 loại giao tử có số NST lần lượt là n, n-1, n+1. 

- Ở cơ thể không bị đột biến thì sẽ tạo ra giao tử có số NST là n. 

- Qua thụ tinh, giao tử n kết hợp với giao tử n tạo ra hợp tử 2n. 

Giao tử n kết hợp với giao tử n-1 sẽ tạo ra hợp tử 2n-1. 

Giao tử n kết hợp với giao tử n+1 sẽ tạo ra hợp tử 2n+1. 

Vậy tạo ra 3 loại hợp tử có bộ NST là 2n ; 2n+1 ; 2n-1. 


Sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các crômatit là nguyên nhân dẫn tới phát sinh các biến dị, trong đó sự 

tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các crômatit thuộc cùng một cặp NST sẽ dẫn tới các dạng: 


- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit cùng nguồn gốc và trao đổi đoạn tương đồng thì không làm phát 

sinh biến dị, nếu trao đổi các đoạn không tương đồng thì sẽ dẫn tới đột biến mất đoạn và lặp đoạn. 

- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit khác nguồn gốc trong cặp tương đồng và trao đổi các đoạn tương 

đồng với nhau thì sẽ dẫn tới hoán vị gen, nếu trao đổi các đoạn không tương đồng thì sẽ dẫn tới đột 

biến lặp đoạn và mất đoạn. 





Trang 10 










- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit thuộc các NST khác nhau và trao đổi chéo thì sẽ dẫn tới đột biến 

chuyển đoạn giữa các NST. 


- Consisin ngăn cản sự hình thành thoi tơ vô sắc nên khi không có thoi tơ vô sắc thì NST không phân li 

→ gây đột biến đa bội. 

- Vì vậy muốn gây đột biến đa bội thì phải cho consisin tác động vào pha G 2 của chu kì tế bào. Vì pha 

G 2 là giai đoạn sinh tổng hợp protein để hình thành thoi tơ vô sắc. 


- Thể dị đa bội được hình thành do quá trình lai xa kèm theo đa bội hóa nên cơ thể dị đa bội có bộ NST 

tồn tại theo từng cặp tương đồng, tế bào sinh dưỡng mang bộ NST lưỡng bội của hai loài, có khả 

năng sinh sản hữu tính bình thường, có hàm lượng ADN tăng lên so với dạng lưỡng bội bình thường. 

- Thể tự đa bội được hình thành do quá trình tự đa bội nhờ nguyên phân hoặc nhờ giảm phân kết hợp 

với thụ tinh. Thể tự đa bội gồm có tam bội (3n), tứ bội (4n),…Thể tự đa bội có bộ NST tồn tại theo 

từng cặp tương đồng, có khả năng sinh sản hữu tính bình thường (đối với tứ bội), có hàm lượng ADN 

tăng lên so với dạng lưỡng bội bình thường. 

- Như vậy, đặc điểm chỉ có ở thể dị đa bội mà không có ở thể tự đa bội là tế bào sinh dưỡng mang bộ 

NST lưỡng bội của hai loài khác nhau. 


Bộ NST chỉ tồn tại theo cặp tương đồng đối với thể lưỡng bội, thể song nhị bội, thể không (2n-2). Các thể 

đột biến như tam bội (3n), tứ bội (4n), thể bốn (2n+2), thể một (2n-1),…đều có NST không tồn tại thành 

cặp tương đồng. Ví dụ thể tứ bội (4n) có NST là bộ 4 chiếc, thể tam bội (3n) có NST là bộ 3 chiếc,… 


Trong các kết luận trên, kết luận C đúng còn các kết luận khác đều sai. 

- Kết luận A sai ở chỗ: Các thể ba đều có bộ NST giống nhau (2n+1) nhưng kiểu hình của các thể ba 

luôn luôn khác nhau do kiểu hình phụ thuộc vào kiểu gen, mà kiểu gen của các thể ba này không 

giống nhau. Đột biến lệch bội ở các NST khác nhau thì số lượng gen được thay đổi khác nhau. (Ví dụ 

thừa một NST số 1 sẽ có các gen khác với thừa 1 NST số 5). 

- Kết luận B sai ở chỗ : Đột biến thể một kép có bộ NST là 2n-1-1 được sinh ra do sự kết hợp giữa giao 

tử n-1 của bố với n-1 của mẹ. Như vậy đột biến phải xảy ra ở cả hai bên bố và mẹ thì mới phát sinh 

dạng đột biến này. Đối với đột biến dạng thể một có bộ NST 2n-1 được sinh ra do sự kết hợp giữa 

giao tử n-1 với giao tử n nên chỉ cần đột biến ở một bên bố hoặc mẹ thì sẽ phát sinh đột biến ở đời 

con. Do vậy tần số xuất hiện đột biến thể một cao hơn rất nhiều lần so với tần số xuất hiện đột biến 

thể một kép. 

- Kết luận C đúng vì bộ NST của thể một kép là 2n-1-1, thể không là 2n-2, thể bốn là 2n+2, thể ba kép 

là 2n+1+1. Các bộ NST này đều là số chẵn. 

- Đột biến lệch bội được phát sinh do sự kết hợp giữa các giao tử đột biến nên nó xảy ra chủ yếu trong 

giảm phân tạo giao tử. Do vậy đột biến được phát sinh trong sinh sản hữu tính là chủ yếu. Đáp án D 

sai. 


Câu 11: Chọn đáp án D 

So sánh NST của thể đột biến với cơ thể trước khi đột biến ta thấy có thêm 2 NST mang gen B và gen E. 

Như vậy thể đột biến có thêm 2 NST sắc thể khác nhau→ đây là dạng đột biến thể ba kép. 






Trang 11 










Sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các crômatit là nguyên nhân dẫn tới phát sinh các biến dị, trong đó sự 

tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các crômatit thuộc cùng một cặp NST sẽ dẫn tới các dạng: 

- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit cùng nguồn gốc và trao đổi đoạn tương đồng thì không làm phát 

sinh biến dị, nếu trao đổi các đoạn không tương đồng thì sẽ dẫn tới đột biến mất đoạn và lặp đoạn. 

- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit khác nguồn gốc trong cặp tương đồng và trao đổi các đoạn tương 

đồng với nhau thì sẽ dẫn tới hoán vị gen, nếu trao đổi các đoạn không tương đồng thì sẽ dẫn tới đột 

biến lặp đoạn và mất đoạn. 

- Nếu sự tiếp hợp giữa các crômatit thuộc các NST khác nhau và trao đổi chéo thì sẽ dẫn tới đột biến 

chuyển đoạn giữa các NST. 


Đơn vị cấu tạo nên NST là nuclêôxôm, mỗi nuclêôxôm gồm có lõi là 8 phân tử histon và được một đoạn 

3 

ADN chứa 146 cặp nucleotit quấn quanh 1 vòng. Giữa hai nuclêôxôm liên tiếp là một đoạn ADN và 

4 

một phân tử histon. Chuỗi nuclêôxôm tạo thành sợi cơ bản có đường kính 11nm, sợi cơ bản cuộn xoắn 

bậc hai tạo thành sợi nhiễm sắc có đường kính 30nm, sợi nhiễm sắc lại được cuộn xoắn lần nữa tạo thành 

sợi siêu xoắn có đường kính 300nm, cuối cùng sợi siêu xoắn được xoắn tiếp một lần nữa tạo thành 

cromatit có đường kính 700nm. Ở kì giữa NST ở trạng thái kép gồm 2 cromatit nên đường kính của NST 

có thể đạt tới 1400nm. Như vậy mức xoắn 3 có đường kính 300nm. 


Trong 4 đáp án nêu trên thì đáp án B có nội dung không đúng vì: trong các dạng đột biến số lượng NST 

thì chỉ có đột biến đa bội làm tăng hàm lượng ADN còn đột biến lệch bội có thể làm giảm số lượng NST 

nên làm giảm hàm lượng ADN. 


Chỉ có đột biến mất đoạn, lặp đoạn, chuyển đoạn giữa 2 NST thì mới làm thay đổi độ dài của NST dẫn tới 

làm thay đổi độ dài của ADN. 

Đột biến như đảo đoạn không làm thay đổi độ dài của ADN. 

Đột biến số lượng NST (lệch bội, đa bội) không liên quan đến cấu trúc của NST. Nên không làm thay đổi 

độ dài của ADN. 


Đột biến đảo đoạn làm cho một đoạn NST nào đó đứt ra rồi đảo ngược 180 0 và nối lại nên vật chất di 

truyền không mất mát do đó đột biến đảo đoạn không làm thay đổi chiều dài của phân tử ADN. 

Đảo đoạn làm thay đổi trình tự phân bố các gen trên NST nên sự hoạt động của gen có thể bị thay đổi làm 

cho một gen nào đó vốn đang hoạt động nay chuyển đến vị trí mới có thể không hoạt động hoặc giảm 

mức độ hoạt động nên đột biến đảo đoạn có thể gây hại hoặc giảm khả năng sinh sản cho thể đột biến. Sự 

sắp xếp lại các gen do đảo đoạn góp phần tạo ra nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa nên có thể dẫn 

tới làm phát sinh loài mới. Đột biến đảo đoạn có thể xảy ra ở cả động vật và thực vật. 


Chỉ có đột biến mất đoạn, lặp đoạn, chuyển đoạn giữa 2 NST thì mới làm thay đổi độ dài của NST dẫn tới 

làm thay đổi độ dài của ADN. 


Đột biến như đảo đoạn không làm thay đổi độ dài của ADN. 

Đột biến số lượng NST (lệch bội, đa bội) không liên quan đến cấu trúc của NST nên không làm thay đổi 

độ dài của ADN. 






Trang 12 










- Loài thực vật này có 12 nhóm gen liên kết → bộ NST lưỡng bội của loài này là 2n=24. Tế bào thể 

một của loài này có số NST là 2n-1=23 NST. 

- Tế bào đang ở kì sau của nguyên phân có số NST gấp đôi lúc chưa phân bào 

Số NST của tế bào tại thời điểm này là 2. 2n 1 

2.23 46 NST. 


- Thể một kép có bộ NST là 2n-1-1=22. 

- Ở kì sau của nguyên phân, mỗi NST kép đã tách nhau ra ở tâm động thành 2 NST đơn nên tế bào có 

số NST gấp đôi lúc chưa phân bào (44 NST). 


Chỉ có đột biến cấu trúc NST mới làm thay đổi số lượng gen trên NST (trừ đột biến đảo đoạn NST). Do 

vậy chỉ có phương án C thỏa mãn. 


- Bệnh nhân vừa bị hội chứng Đao vừa bị hội chứng Claiphenter có bộ NST là 2n+1+1=48 NST. 

- Tế bào đang ở kì sau của giảm phân I nên lúc này NST đang ở trạng thái kép chứ chưa tách nhau ra 

mà tiến về các cực của tế bào. 

→ Số NST của tế bào tại thời điểm này là 


 

 

2n 11 48 

NST kép. 

Kiểu hình của thể đột biến do kiểu gen quy định, các gen khác nhau biểu hiện kiểu hình khác nhau nên 

trong 4 đáp án trên chỉ có đáp án D đúng. Các đáp án khác sai ở chỗ: 

- Ở đáp án A : Nếu mất đoạn ở các vị trí khác nhau trên cùng một NST thì các đoạn bị mất chứa các 

gen khác nhau nên biểu hiện kiểu hình khác nhau. 

- Ở đáp án B : Mất đoạn ở các NST khác nhau sẽ chứa các gen bị mất khác nhau nên biểu hiện kiểu 

hình khác nhau. 

- Ở đáp án C : Mất đoạn NST có độ dài khác nhau trên cùng một NST thì số lượng gen bị mất cũng 

khác nhau nên biểu hiện kiểu hình đột biến khác nhau. 


Đột biến lệch bội không liên quan đến cấu trúc NST nên không làm thay đổi chiều dài cũng như hàm 

lượng ADN trong nhân tế bào, không làm thay đổi thành phần, số lượng gen trên NST. 

Đột biến lệch bội thường gặp ở thực vật và ít gặp ở động vật. 

Đột biến lệch bội không làm biến đổi gen nên không làm xuất hiện alen mới và gen mới. Như vậy trong 6 

đặc điểm trên thì chỉ có đặc điểm số (3) và số (4) là của đột biến lệch bội. 


Đột biến mất đoạn là đột biến làm mất từng đoạn NST. Có thể mất đoạn đầu hay đoạn giữa của NST. Mất 

đoạn làm giảm số lượng gen trên NST. 


- Trong 4 phát biểu nói trên, chỉ có phát biểu A đúng. 


- Phát biểu B sai. Vì NST không phải là vật chất di truyền ở cấp phân tử mà nó là vật chất di truyền ở 

cấp tế bào. 

- Phát biểu C sai. Vì thành phần hóa học chủ yếu của nhiễm sắc thể là ADN và protein chứ không phải 

ARN và protein. 

- Phát biểu D sai. Vì cấu trúc cuộn xoắn làm ngăn cản sự nhân đôi nhiễm sắc thể chứ không tạo điều 

kiện cho sự nhân đôi của NST. 


Trang 13 














- Loại này có 8 nhóm gen liên kết 2n 16. 

- Thể ba có bộ NST 2n 1 16 1 17. 

- Khi tế bào đang ở kì giữa của nguyên phân, mỗi tế bào có bộ NST 2n kép. Thể ba thì có bộ NST 

2n 1 17 

NST kép. 



- Đảo đoạn NST làm thay đổi trình tự phân bố gen trên nhiễm sắc thể và có thể làm giảm khả năng 

sinh sản của thể đột biến. 


- Chỉ có phương án D đúng. Vì đối với đột biến chuyển đoạn trên một NST thì không làm thay đổi số 

lượng và thành phần gen của một NST. 

- Phương án A sai. Vì đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có thể xảy ra ở cả nhiễm sắc thể thường và ở 

nhiễm sắc thể giới tính. 

- Phương án B sai. Vì đột biến đảo đoạn chỉ xảy ra trong một NST nên không chuyển gen từ nhóm liên 

kết này sang nhóm liên kết khác. 

- Phương án C sai. Vì đột biến mất đoạn làm mất một số gen nên làm thay đổi số lượng gen trên nhiễm 

sắc thể. 


Đột biến lặp đoạn làm cho hai alen của một gen cùng nằm trên một nhiễm sắc thể đơn. 


Đột biến đảo đoạn và chuyển đoạn trên cùng một nhiễm sắc thể không làm thay đổi số lượng và thành 

phần gen trên một nhiễm sắc thể. 

- Đột biến lặp đoạn làm tăng số lượng gen trên một NST. 

- Đột biến mất đoạn làm giảm số lượng gen trên một NST. 


Vì nòi 1 là nói gốc và đột biến phát sinh các nòi còn lại là do đột biến đảo đoạn cho nên thứ tự xuất hiện 

là 1→3→4→2. 


Khi xảy ra sự trao đổi chéo không cân giữa hai crômatit khác nguồn trong cặp NST kép tương đồng thì sẽ 

dẫn tới hiện tượng mất đoạn NST và lặp đoạn NST. 


Đột biến lệch bội xảy ra ở cả nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính. Ví dụ ở người XO (hội 

chứng Tơcnơ). 


- Có 3 đặc điểm đúng là (1), (3), (4). 

- Đặc điểm (2) sai. Vì ở thể song nhị bội, thì trong tế bào sinh dưỡng, các nhiễm sắc thể tồn tại thành 

từng nhóm, mỗi nhóm gồm 2 nhiễm sắc thể tương đồng chứ không phải là 4 NST tương đồng. 



- Loài này có 12 nhóm gen liên kết 2n 24. 

→ Kí hiệu bộ NST của các thể đột biến nói trên là : 

Thể đột biến số I có 48 NST = 4n. 





Trang 14 










Thể đột biến số II có 84 NST = 7n. 

Thể đột biến số III có 72 NST = 6n 

Thể đột biến số IV có 36 NST = 3n. 

Thể đột biến số V có 60 NST = 5n. 

Thể đột biến số VI có 108 NST = 9n. 

→ Các thể đột biến đa bội chẵn là (I) và (III). 


Vì con lai của 2 loài A và B có bộ NST n của loài A và n của loài B nên không tồn tại thành cặp tương 

đồng. Do đó cản trở trực tiếp hợp nên cản trở giảm phân tạo giao tử. Không có giao tử nên mất khả năng 

sinh sản hữu tính. 


- Khi không có hoán vị gen, mỗi tế bào sinh tinh giảm phân chỉ cho 2 loại giao tử. 3 tế bào giảm phân cho 

6 loại giao tử → 6 tế bào này phải có 3 kiểu phân li NST khác nhau. 

- 2 tế bào có kiểu gen AaBb giảm phân có 4 loại giao tử thì 4 loại đó có tỉ lệ là 1AB, 1ab, 1Ab, 1aB. 

- 1 tế bào có kiểu gen AaBb giảm phân có cặp Aa không phân li sẽ tạo ra 2 loại giao tử là 1AaB, 1b 

hoặc 1Aab, 1B. 

Đối chiếu với các phương án của đề bài thì chỉ có phương án D đúng. 

(có 6 loại giao tử là 1AaB :1b :1AB :1ab :1Ab :1aB). 


Có 3 phương án đúng, đó là (1), (4), (5). 

(5). Đúng. Vì châu chấu có 2n = 24. Ở châu chấu, con đực có nhiễm sắc thể giới tính XO nên bộ NST của 

châu chấu đực = 23. 


Có 3 phát biểu đúng, đó là (1), (3), (4). 

(2) sai. Vì ở kì sau của giảm phân II, mỗi NST kép trong cặp tương đồng phân li thành 2 NST đơn, mỗi 

NST đơn đi về một cực của tế bào. 


- Dựa vào kí hiệu của gen, cho phép suy ra khi kết thúc phân bào thì tế bào 1 sẽ tạo ra 2 tế bào con có 

bộ NST đơn bội (ABcD) ; Tế bào 2 sẽ tạo ra 2 tế bào con có bộ NST lưỡng bội (AaBb). 

- A sai. Vì hai tế bào này có bộ NST được kí hiệu khác nhau cho nên chúng không thể cùng loài. 

- C sai. Vì tế bào 2 đang nguyên phân cho nên 2 tế bào con sẽ có kiểu gen giống nhau. 




Vì trong 4 phương pháp mà bài toán đưa ra thì chỉ có phương pháp làm tiêu bản tế bào học để quan sát bộ 

nhiễm sắc thể F 1 thì sẽ phân biệt được đột biến mất đoạn NST với đột biến gen. Nếu đột biến mất đoạn 

NST thì sẽ làm thay đổi độ dài của đoạn NST bị mất. Nếu đột biến gen thì không làm thay đổi độ dài của 

NST. 



Có 3 kết luận đúng, đó là (1), (2), (4). 

(1) Đúng. Vì nếu là đột biến lặn thì thể đột biến có kiểu gen aa, khi lai với các cá thể không đột biến (A-) 

sẽ cho ra đời con với tỉ lệ kiểu hình là 100% bình thường hoặc 1 bình thường : 1 đột biến. 





Trang 15 










(2) Đúng. Vì tai cong có thể do di cư từ quần thể khác tới. 

(3) Sai. Vì ở một quần thể bất kì thì các cá thể có kiểu hình kiểu hoang dại thường mang gen đồng hợp. 

(4) Đúng. Vì khi cho lai đến đời F 2 sẽ có sự phân li kiểu hình và kết quả sẽ chính xác hơn. 


(1) và (2) đúng. 

(3) Sai. Vì nếu thường biến (mềm dẻo kiểu hình) thì tất cả các cá thể đều mềm dẻo kiểu hình chứ không 

thể chỉ xuất hiện ở 1 cá thể riêng lẻ. 

(4) Sai. Vì nếu là đột biến lặn thì mèo tai cong có kiểu gen aa. Khi đó mèo aa lai với các mèo bình thường 

(A-) thì đời con sẽ có kiểu hình là 100% bình thường hoặc 50% bình thường và 50% tai cong. 


Cơ thể này có 2 cặp gen dị hợp, cho nên tối đa chỉ tạo ra 4 loại giao tử. 


- Trên mỗi cặp NST, nếu không có trao đổi chéo thì tạo ra 2 loại giao tử, nếu chỉ có trao đổi chéo tại 1 

điểm thì sẽ tạo ra 4 loại giao tử. 

- Loài này có 2n=14, gồm có 7 cặp NST. 

- Do đó ở những tế bào chỉ có trao đổi chéo 1 điểm xác định tại cặp số 1 thì sẽ có số loại giao tử 

= 4 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 = 2 

8 

. 

- Có 7 cặp NST, cho nên sẽ có 7 trường hợp (trao đổi chéo 1 điểm tại cặp 1; trao đổi chéo 1 điểm tại 

cặp 2, trao đổi chéo 1 điểm tại cặp 3,… trao đổi chéo 1 điểm tại cặp 7). 

→ Số loại giao tử tối đa có thể tạo ra từ cơ thể trên là 


- (1), (4) đúng. 

 

8 

7x2 1792. 

- (2) sai. Vì khi có trao đổi chéo thì sẽ tạo ra 4 loại giao tử nhưng tỉ lệ các loại giao tử luôn bằng nhau. 

- (3) sai. Vì nếu không có trao đổi chéo và không phân li ở giảm phân I thì sẽ tạo ra 1 loại giao tử là 

AB 

ab 






Trang 16 










I. KIẾN THỨC LÝ THUYẾT 

1. Quy luật di truyền Menden 

CHỦ ĐỀ 3: QUY LUẬT DI TRUYỀN 

- Mỗi gen nằm tại một vị trí xác định trên NST, vị trí đó gọi là lôcut. Từ một gen ban đầu, 

đột biến gen sẽ tạo ra nhiều alen mới. 

- Một cơ thể có n cặp gen dị hợp, phân li độc lập với nhau khi giảm phân sẽ tạo ra tạo ra tối 

đa 2 n loại giao tử. Cơ thể này tự thụ phấn thì sẽ tạo ra 3 n loại kiểu gen, nếu mỗi cặp gen 

quy định một định một cặp tính trạng và trội hoàn toàn thì sẽ tạo ra 2 n kiểu hình. 

- Một tế bào sinh tinh khi giảm phân không có hoán vị gen chỉ tạo ra tối đa 2 loại giao tử, 

nếu có hoán vị gen thì tối đa tạo ra 4 loại giao tử. Một tế bào sinh trứng giảm phân chỉ tạo 

ra 1 loại trứng. 

- Các cặp gen (alen) phân li độc lập với nhau khi chúng nằm trên các cặp NST tương đồng 

khác nhau. (Nếu chúng cùng nằm trên một cặp NST tương đồng thì liên kết với nhau). Các 

cặp gen phân li độc lập với nhau sẽ tạo ra vô số loại biến dị tổ hợp. 

- Thực chất của quy luật phân li là sự phân li của các alen đi về mỗi giao tử. 

- Gen nằm trên NST thì di truyền theo quy luật phân li, gen nằm ở tế bào chất thì không di 

truyền theo quy luật phân li. 

- Sự phân li của cặp alen diễn ra vào kì sau của giảm phân I. 

- Trong mỗi cặp gen của cơ thể con luôn có một alen từ giao tử đực và một alen từ giao tử 

cái. 

- Trong sinh sản hữu tính, đơn vị được di truyền từ đời này sang đời khác là các alen. 

2. Quy luật di truyền tương tác gen 

- Mỗi tính trạng có thể do một gen quy định (tính trạng đơn gen) hoặc do nhiều gen quy 

định (tính trạng đa gen hay còn gọi là tương tác gen). 

- Thực chất của tương tác gen là sự tương tác giữa sản phẩm của các gen với nhau về cùng 

quy định 1 tính trạng. 

- Trong một phép lai, nếu tỉ lệ kiểu hình của đời con là 9:7 hoặc 9:6:1 hoặc 9:3:3:1 thì tính 


trạng di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. 

- Trong phép lai phân tích, nếu đời con có tỉ lệ kiểu hình là 1:3 hoặc 1:2:1 hoặc 1:1:1:1 thì 

tính trạng di truyền theo quy luật tương tác bổ sung. 





Trang 1 










- Một gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng được gọi là gen đa hiệu (gen đa 

chức năng). Ví dụ: Đột biến hồng cầu hình liềm ở người. 

- Khi tính tỉ lệ kiểu hình phải lấy kiểu hình của cá thể đem lai làm chuẩn. Ví dụ cho cây hoa 

đỏ lai phân tích đời con có 75% cây hoa trắng, 25% cây hoa đỏ thì tỉ lệ kiểu hình là 

đỏ:trắng = 1:3 chứ không phải là trắng: đỏ = 3:1 

không thể xác định đúng quy luật di truyền của tính trạng. 

3. Quy luật di truyền liên kết gen 

. Nếu xác định sai tỉ lệ kiểu hình thì 

- Hai cặp gen Aa và Bb di truyền phân li độc lập với nhau nếu chúng nằm trên 2 cặp NST 

khác nhau. Di truyền liên kết với nhau nếu chùng cùng nằm trên 1 cặp NST. 

- Các gen trên cùng một NST thì di truyền cùng nhau và tạo thành một nhóm gen liên kết. 

Bộ NST của loài là 2n thì số nhóm gen liên kết = n. 

- Trong thế bào, số lượng gen nhiều hơn rất nhiều so với số lượng NST nên liên kết gen là 

phổ biến. 

- Liên kết gen làm hạn chế xuất hiện biến dị tổ hợp, đảm bảo sự di truyền bền vững giữa các 

nhóm tính trạng. 

- Trong chọn giống, người ta có thể sử dụng đột biến chuyển đoạn để chuyển các gen có lợi 

vào cùng một NST để chúng di truyền cùng nhau tạo ra các nhóm tính trạng tốt. 

- Hoán vị gen xảy ra do sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các đoạn crômatit tương đồng 

khác nguồn gốc ở kì đầu của giảm phân 1. 

- Ở kì đầu của nguyên phân cũng có thể có hoán vị gen. 

Tæng giao tö ho¸n vÞ 

- Tần số hoán vị gen bằng x100% . Tần số HVG tỷ lệ thuận với khoảng 

Tæng sè giao tö 

cách giữa các gen và không vượt quá 50%. 

- Hoán vị gen làm tăng sự xuất hiện biến dị tổ hợp, tạo điều kiện cho các gen tốt tổ hợp với 

nhau, tạo ra các nhóm tính trạng tốt. 

- Sử dụng hoán vị gen để lập bản đồ di truyền (1cM = 1% hoán vị gen). Ở ruồi giấm, hoán 

vị gen chỉ diễn ra ở con cái. 

- Để xác định các cặp tính trạng di truyền phân li độc lập, liên kết hoàn toàn hay hoán vị gen 


thì chúng ta so sánh tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời con với tích tỉ lệ kiểu hình của từng cặp 

tính trạng. Trong trường hợp các cặp tính trạng di truyền phân li độc lập thì tỉ lệ phân li 

kiểu hình của đời con bằng tích tỉ lệ của từng cặp tính trạng. Liên kêt gen hoàn toàn làm 





Trang 2 










hạn chế biến dị tổ hợp cho nên tỉ lệ kiểu hình ở đời con sẽ bé hơn trường hợp phân li độc 

lập. Còn nếu hoán vị gen thì tỉ lệ kiểu hình lớn hơn trường hợp phân li độc lập. 

- Khi bố mẹ đều dị hợp 2 cặp gen thì: 

+ Tỉ lệ kiểu hình lặn (aabb) = tỉ lệ giao tử ab x tỉ lệ giao tử ab. 

Tỉ lệ kiểu hình A-bb = aaB - = 0,25 – tỉ lệ kiểu gen aabb. 

Tỉ lệ kiểu hình A- B- =0,5 + tỉ lệ kiểu gen aabb. 

ab 

- Muốn tìm tần số hoán vị gen thì phải dựa vào kiểu gen đồng hợp lặn ở đời con . Từ tỉ lệ 

ab 

của gen 

ab 

tỉ lệ của giao tử ab → Tần số hoán vị. 

ab 

- Nếu bài ra chưa cho kiểu hình đồng hợp lặn thì phải tìm hiểu hình đồng hợp lặn dựa trên 

nguyên lí: A - B- = 0,5 + aabb 

A – bb = aaB- =0,25 – aabb. 

- Nếu phép lai có nhiều nhóm liên kết thì phải phân tích và loại bỏ những nhóm liên kết 

không có hoán vị gen, chỉ tập trung vào nhóm liên kết có hoán vị gen. 

- Nếu bài toán cho các loại giao tử thì phải xác định đâu là giao tử liên kết, đâu là giao tử 

hoán vị theo nguyên lý: Giao tử hoán vị có tỉ lệ ≤ 0,25. 

- Tần số hoán vị = 2 x giao tử hoán vị = 1 -2 x giao tử liên kết. 

4. Quy luật di truyền liên kết giới tính 

- Giới tính là một nhóm tính trạng. Các gen quy định tính trạng giưới tính được phân bố trên 

1 NST (NST này được gọi là NST giới tính). 

- NST giới tính có cấu trúc và chức năng tương tự như NST thường. Nó mang gen quy định 

giới tính và một số tính trạng thường. 

- Những tính trạng thường (không phải tính trạng giới tính) có gen nằm trên NST giới tính 

thì di truyền liên kết với giới tính. 

- Ở người, thú, ruồi giấm, NST giới tính chỉ có 1 cặp (con cái là XX; con đực là XY). NST 

giới tính X có 2 đoạn tương đồng với NST giới tính Y. Nếu gen nằm ở đoạn tương đồng 

thì tồn tại thành cặp alen. 


- Trên NST giới tính không chỉ có gen quy định tính trạng giới tính mà còn có gen quy định 

tính trạng thường. Những tính trạng thường này liên kết với giới tính. 

- Trong một phép lai, nếu thấy tỷ lệ phân li kiểu hình ở giới đực khác với tỉ lệ phân li kiểu 

hình ở giới tính cái thì khẳng định tính trạng di truyền liên kết với giới tính. 


Trang 3 













- Dựa vào di truyền liên kết giới tính sẽ biết được giới tính của cơ thể ở giai đoạn mới sinh 

→ Ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp. 

5. Quy luật di truyền ngoài NST 

- Ở trong tế bào, gen không chỉ nằm trong nhân tế bào (ở trên NST thường hoặc trên NST 

giới tính) mà gen nằm trong tế bào chất (ở ti thể, lục lạp). 

- Gen nằm ở ngoài nhân (nằm trong tế bào chất) không di truyền theo quy luật phân li của 

Menden mà di truyền theo dòng mẹ. 

- Gen nằm ở trong tế bào chất (ở ti thể, lục lạp) thì tính trạng di truyền theo dòng mẹ (kiểu 

hình của con do yếu tố di truyền trong trứng quyết định). Nguyên nhân là vì khi thụ tinh, 

chỉ có nhân của giao tử đực đi vào trứng cho nên tế bào chất của hợp tử chỉ được hình 

thành từ tế bào chất của mẹ. 

- Nếu kết quả của phép lai thuận khác phép lai nghịch và kiểu hình của đời con hoàn toàn 

giống mẹ thì tính trạng di truyền theo dòng mẹ. 

- AND ở ngoài nhân (ở ti thể, lục lạp) có hàm lượng không ổn định, có cấu trúc dạng vòng, 

chứa gen không phân mảnh (giống AND của vi khuẩn). 

6. Ảnh hưởng của môi trường đến sự biểu hiện kiểu gen 

- Gen biểu hiện thành tính trạng theo sơ đồ: Gen → mARN → polipeptit → prôtêin → tính 

trạng. 

- Cùng một kiểu gen nhưng khi sống ở các môi trường khác nhau thì quy định kiểu hình 

khác nhau (thường biến). 

- Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen được gọi là mức phản ứng của kiểu gen. 

- Mức phản ứng do kiểu gen quy định. Các kiểu gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau; 

các gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau. 

- Hiện tượng kiểu hình của một cơ thể có thể thay đổi trước các điều kiện môi trường khác 

nhau được gọi là sự mềm dẻo kiểu hình (thường biến). Thường biến giúp sinh vật thích 

nghi thụ động với sự thay đổi của môi trường. 

- Thường biến là những biến đổi về kiểu hình tương ứng với sự thay đổi của môi trường 


(không làm biến đổi KG); Thường biến xuất hiện đồng loạt theo 1 hướng xác định; 

Thường biến giúp SV thích nghi sự thụ động với môi trường; Thường biến không di 

truyền được cho đời sau. 





Trang 4 










- Trong sản xuất nông nghiệp, năng suất phụ thuộc vào giống và biện pháp kỹ thuật, trong 

đó giống yếu tố quyết định. 

- Muốn xác định mức phản ứng của 1 kiểu gen thì phải nuôi trồng các cá thể có kiểu gen 

giống nhau ở các môi trường có điệu kiện khác nhau. 

- Từ 1 kiểu gen dị hợp, muốn tạo ra nhiều cá thể có kiểu gen giống nhau thì phải sử dụng 

phương pháp nhân giống vô tính. 

II. CÂU HỎI ÔN TẬP 

Câu 1: Trong quá trình sinh sản hữu tính, cấu trúc nào sau đây được truyền đạt nguyên vẹn từ đời 

bố mẹ cho đời con. 

A. Nhiễm sắc thể. B. Tính trạng 

C. Alen. D. Nhân tế bào. 

Câu 2: Màu lông ở trâu do một gen quy định. Một trâu đực trắng (1) giao phối với một trâu cái 

đen (2) đẻ lần thứ nhất một nghé trắng (3), đẻ lần thứ hai một nghé đen (4). Con nghé đen lớn lên 

giao phối với một con trâu đực đen (5) sinh ra một nghé trắng (6). Kiểu gen của 6 con trâu nói 

trên theo thứ tự là: 

A. aa, Aa, aa, Aa, Aa, aa. B. aa, AA hoặc Aa, aa, Aa, Aa, aa. 

C. aa, Aa, aa, Aa, AA, aa. D. aa, Aa, aa, Aa, AA hoặc Aa, aa. 

Câu 3: Trong thí nghiệm thực hành lai giống để nghiên cứu sự di truyền của một tính trạng ở một 

số loài cá cảnh, công thức lai nào sau đây đã được một nhóm học sinh bố trí sai? 

A. Cá mún mắt xanh × cá mún mắt đỏ. 

B. Cá mún mắt đỏ × cá kiếm mắt đen. 

C. Cá kiếm mắt đen × cá kiếm mắt đỏ. 

D. Cá khổng tước có chấm màu × cá khổng tước không có chấm màu. 

Câu 4: Ở ngô, có 3 gen không alen phân li độc lập, tác động qua lại cùng quy định màu sắc hạt, 

mỗi gen đều có 2 alen (A, a; B, b; R, r). Khi trong kiểu gen có mặt đồng thời cả 3 alen trội A, B, 

R cho hạt có màu; các kiểu gen còn lại đều hạt không màu. Lấy phấn của cây mọc từ hạt có màu 

(P) thụ phấn cho 2 cây: 

- Cây thứ nhất có kiểu gen aabbRR thu được các cây lai có 50% số cây hạt có màu; 


- Cây thứ hai có kiểu gen aaBBrr thu được các cây lai có 25% số cây cho hạt có màu. 

Kiểu gen của cây (P) là 

A. AaBBRr. B.AABbRr. C.AaBbRr. D.AaBbRR. 

Câu 5: Xét các kết luận sau đây: 


Trang 5 













(1) Liên kết gen làm hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp. 

(2) Các cặp gen càng nằm ở vị trí gần nhau thì tần số hoán vị gen càng cao. 

(3) Số lượng ghen nhiều hơn số lượng NST nên liên kết gen là phổ biến. 

(4) Hai cặp gen nằm trên 2 cặp NST khác nhau thì không liên kết với nhau. 

(5) Số nhóm gen liên kết bằng tần số NST đơn có trong tế bào sinh dưỡng. 

Có bao nhiêu kết luận đúng? 

A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. 

Câu 6: Ở một loài thực vật có 2n = 24. Số nhóm gen liên kết của loài là 

A. 6 B. 12 C. 24 D. 2 

Câu 7: Khi nói về hoán vị gen, điều nào sau đây không đúng? 

A. Hoán vị gen xảy ra do sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa 2 crômatit khác nhau nguồn gốc trong 

cặp NST tương đồng, diễn ra vào kì đầu của phân I. 

B. Hoán vị gen chỉ xảy ra trong giảm phân của sinh sản hữu tính mà không xảy ra trong nguyên 

phân. 

C. Tần số hoán vị gen phản ánh khoảng cách giữa các gen tổ hợp lại với nhau, làm phát sinh biến 

dị tổ hợp. 

D. Hoán vị gen tạo điều kiện cho các gen tổ hợp lại với nhau, làm phát sinh biến dị tổ hợp. 

Câu 8: Cho biết hai gen A và B cùng nằm trên một cặp NST và cách nhau 40 cM. Một tế bào 

sinh tinh có kiểu gen 

Ab 

tiến hành giảm phân, theo lí thuyết sẽ tạo ra loại giao tử Ab với tỉ lệ 

aB 

A. 25%. B. 50% hoặc 25% C. 30% D. 20% 

Câu 9: Trong quá trình giảm phân của 1 tế bào sinh tính ở cơ thể có kiểu gen 

Ab 

aB 

hoán vị gen 

xảy ra giữa alen A và. Cho biết không có đột biến xảy ra. Số loại giao tử và tỉ lệ từng loại giao tử 

được tạo ra từ quá trình giảm phân của tế bào trên là 

A. 4 loại với tỉ lệ 1: 1 :1 :1. 

B. 4 loại tỉ lệ phụ thuộc vào tần số HVG. 

C. 2 loại với tỉ lệ phụ thuộc vào tần số HV. 

D. 2 loại với tỉ 1:1 


Câu 10: Trong quá trình giảm phân ở cơ thể có kiểu gen 

AD 

ad 

đã xảy ra HVG giữa alen D và d 

với tần số 18%. Tính theo lí thuyết cứ 1000 tế bào sinh tinh của cơ thể này giảm phân thì số tế 

bào không xảy ra HVG giữa D và d là: 


Trang 6 













A. 820 B.360 C.640 D.180 

Câu 11: Xét tổ hợp gen 

của tổ hợp gen này là 

Ab 

Dd , nếu tần số hoán vị gen là 20% thì tỉ lệ các loại giao tử hoản vị 

aB 

A. ABD = Abd = abD = abd = 5% B. ABD = Abd = aBD = abd = 5% 

C. ABD = Abd = aBD = abd = 10% D. ABD = ABd = abD = abd = 10% 

Câu 12: Khi nói về gen trên nhiễm sắc thể giới tính, hãy chọn kết luận đúng. 

A. Gen nằm trên đoạn không tương đồng của NST Y thường tồn tại theo cặp alen. 

B. Ở giới XX, gen nằm trên đoạn không tương đồng của NST X không tồn tại theo cặp alen. 

C. Gen nằm trên đoạn tương đồng của NST X và Y luôn tồn tại theo cặp alen. 

D. Đoạn không tương đồng của NST giới tính X có ít gen hơn đoạn không tương đồng 

của NST giới tính Y. 

Câu 13: Khi nói về gen trên nhiễm sắc thể giới tính của người, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Gen nằm trên đoạn không tương đồng của NST Y không có alen tương ứng trên NST X. 

B. Ở giới XY, gen nằm trên đoạn không tương đồng của NST X không tồn tại theo cặp alen. 

C. Gen nằm trên đoạn tương đồng của NST X và Y luôn tồn tại theo cặp alen. 

D. Đoạn không tương đồng của NST giới tính X có ít gen hơn đoạn không tương đồng 

của NST giới tính Y. 

Câu 14: Ở đời con của phép lai nào sau đây, tỷ lệ kiểu hình ở giới đực khác nhau với tỉ lệ kiểu 

hình ở giới cái? 

A. X A X A × X a Y. B. X A X a ×X a Y. C. X a X a × X a Y. D. X A X a × X A Y. 

Câu 15: Cho biết mỗi gen quy định một tính trạng và trội hoàn toàn. Ở đời con của phép lai nào 

sau đây, ở giới đực và giới cái đều có tỉ lệ kiểu hình giống nhau? 

A. AaX B X b × aaX B Y B.AaX b X b × AaX b Y 

C. AaX b X b × aaX B Y D. AaX B X b × AAX B Y 

Câu 16: Phát biểu nào sau đây về nhiễm sắc thể giới tính là đúng? 

A. Ở cơ thể sinh vật, chỉ có tế bào sinh dục mới có NST giới tính. 

B. Trên nhiễm sắc thể giới tính chỉ có các gen quy định giới tính của cơ thể. 


C. Khi trong tế bào có cặp nhiễm sắc thể giới tính XX thì cơ thể đó là cơ thể cái. 

D. Ở tế bào sinh dưỡng của cơ thể lưỡng bội, gen ở trên vùng tương đồng của NST giới tính tồn 

tại thành từng cặp alen. 

Câu 17: Xét các ví dụ sau đây: 





Trang 7 










(1) Người bị bệnh bạch tạng kết hôn với người bình thường thì sinh con có thể bị bệnh hoặc 

không. 

(2) Trẻ em bị bệnh Phêninkêtô niệu nếu áp dụng chế độ ăn kiêng thì trẻ có thể phát triển bình 

thường. 

(3) Người bị bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm thì sẽ bị viêm phổi, thấp khớp, suy thận,… 

(4) Người bị hội chứng AIDS thì thường bị ung thư, tiêu chảy, lao, viêm phổi,… 

(5) Các cây hoa cẩm tú cầu có vùng kiểu gen nhưng màu hoa biểu hiện tùy thuộc độ pH của 

môi trường đất. 

(6) Ở người, kiểu gen AA quy định hói đầu, kiểu gen aa quy định có tóc bình thường, kiểu gen 

Aa quy định hói đầu ở nam và không hói đầu ở nữ. 

Trong 6 ví dụ trên, có bao nhiêu ví dụ phản ánh sự mềm dẻo kiểu hình? 

A. 3. B.2. C.4. D.5. 

Câu 18: Khi nói về mức phản ứng, điều nào sau đây không đúng? 

A. Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen 

B. Ở loài sinh sản vô tính, cá thể con có mức phản ứng khác với cá thể nhẹ 

C. Ở giống thuần chủng, các cá thể đều có mức phản ứng giống nhau. 

D. Mức phản ứng do kiểu gen quy định, không phụ thuộc môi trường. 

Câu 19: Ở cừu, gen A nằm trên NST thường quy định có sừng, a quy định không sừng, kiểu gen 

Aa biển hiện có sừng ở cừu đực và không sừng ở cừu cái. Cho lai cừu đực không sừng với cừu 

cái có sừng được F 1 . Nếu cho cac cừu cái F 1 giao phối với cừu đực không sừng, theo lý thuyết thì 

tỉ lệ kiểu hình ở đời con sẽ là? 

A. 100% có sừng. B. 25% có sừng: 75% không sừng. 

C. 75% có sừng: 25% không sừng. D. 50% có sừng: 50% không sừng. 

Câu 20: Khi nói về mức phản ứng của kiểu gen, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Trong cùng một kiểu gen, các gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau 

B. Mức phản ứng phụ thuộc vào kiểu gen của cơ thể và môi trường sống. 

C. Tính trạng chất lượng thường có mức phản ứng hẹp hơn tính trạng số lượng. 

D. Mức phản ứng quy định giới hạn về năng xuất của giống vật nuôi và cây trồng. 


Câu 21: Xét các ví dụ sau đây: 

1- Bệnh phêninkêtoniệu ở người do rối loạn, chuyển hóa axit amin phêninalanin. Nếu được 

phát hiện sớm và áp dụng chế độ ăn kiêng thì trẻ có thể phát triển bình thường. 





Trang 8 










2- Các cây hoa cẩm tú cầu có cùng một kiểu gen nhưng màu hoa có thể biểu hiện ở dạng 

trung gian khác nhau tùy thuộc và độ pH của môi trường đất. 

3- Loài bướm Biston betularia khi sống ở rừng bạch dương không bị ô nhiễm thì có màu 

trắng, khi khu rừng bị ô nhiễm bụi than thì tất cả các bướm trắng đều bị chọn lọc loại bỏ và 

bướm có màu đen phát triển ưu thế. 

Nhưng ví dụ phản ánh sự mềm dẻo kiểu hình của kiểu gen là 

A. 1 ,3. B. 1 , 2, 3. C. 2, 3. D. 1, 2 

Câu 22: Ở quy luật di truyền nào sau đây, gen không di truyền theo quy luật phân li của Menđen? 

A. Di truyền theo dòng mẹ. B. Di truyền liên kết giới tính. 

C. Di truyền tương tác gen. D. Di truyền hoán vị gen. 

Câu 23: Một trong những đặc điểm của các gen ngoài nhân ở sinh vật nhân thực là 

A. Không được phân phối đều cho các tế bào con. 

B. Không bị đột biến dưới tác động của các tác nhân gây đột biến. 

C. Luôn tồn tại thành từng cặp alen. 

D. Chỉ mã hóa cho các prôtêin tham gia cấu trúc nhiễm sắc thể. 

Câu 24: Trong các phát biểu sau, có bao nhiêu phát biểu đúng khi nói về nhiễm sắc thể giới tính 

ở động vật? 

(1) Nhiễm sắc thể giới tính chỉ có ở tế bào sinh dục. 

(2) Nhiễm sắc thể giới tính chỉ chứa các gen quy định tính trạng giới hạn 

(3) Hợp tử mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY bao giờ cũng phát triển thành cơ thể đực. 

(4) Nhiễm sắc thể giới tính có thể bị đột biến về cấu trúc và số lượng 

A. 3 B. 4. C. 1 D. 2 

Câu 25: Ở nhóm động vật nào sau đây, giới đực mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XX và giới cái 

mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY? 

A. Thỏ, ruồi giấm, chim sáo. B. Trâu, bò, hươu. 

C. Gà, chim bồ câu, bướm. D. Hổ, báo, mèo rừng. 

Câu 26: Giống thỏ Himalaya có bộ lông trắng muốt trên toàn thân, ngoại trừ các đầu mút của cơ 

thể như tai, bàn chân, đuôi và mõm có lông đen. Tại sao các tế bào của cùng một cơ thể, có cùng 


một kiểu gen nhưng lại biểu hiện màu lông khác nhau ở các bộ phận khác nhau cảu cơ thể? Để lí 

giải hiện tượng này, các nhà khoa học đã tiên hành thí nghiệm: cạo phần lông trắng trên lưng thỏ 

và buộc vào đó cục nước; tại vị trí này lông mọc lên lại các màu đen. Từ kết quả thí nghiệm trên, 

có bao nhiêu kết quả đúng trong các kết luận sau đây? 





Trang 9 










(1) Các tế bào ở vùng thân có nhiệt độ cao hơn các tế bào ở các đầu mút cơ thể nên các gen 

quy định tổng hợp sắc tố mêlanin không được biểu hiện, đo đó lông có màu trắng. 

(2) Gen quy định tổng hợp sắc tố mêlanin biểu hiện ở điều kiện nhiệt độ thấp nên các vùng 

đầu mút của cơ thể lông có màu đen. 

(3) Nhiệt độ đã ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen quy định tổng hợp sắc tố mêlanin. 

(4) Khi buộc cục nước đá vào từng lông bị cạo, nhiệt độ giảm đột ngột làm phát sinh đột biến 

gen ở vùng này làm cho lông mọc lên có màu đen. 

A. 2. B. 1. C.3 D.4 

Câu 27: Trong các ví dụ sau, có bao nhiêu ví dụ về thường biến? 

(1) Cây bàng rụng lá về mùa đông, sang xuân lại đâm chồi nảy lộc. 

(2) Một số loài thú ở xứ lạnh, mùa đông có bộ lông dày màu trắng, mùa hè có bộ lông thưa 

màu vàng hoặc xám. 

(3) Người mắc hội chứng Đao thường thấp bé má phệ, khe mắt xếch, lưỡi dày. 

(4) Các cây hoa cẩm tủ cầu cso cùng kiểu gen nhưng sự biểu hiện màu hoa lại phụ thuộc vào 

độ pH của môi trường đất. 

A. 3 B.1 C.4 D. 2 

Câu 28: Trong điều kiện không xảy ra đột biến, khi nói về mức phản ứng của kiểu gen, phát biểu 

nào sau đây không đúng? 

A. Các cá thể con sinh ra bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng luôn có mức phản ứng khác với cá 

thể mẹ. 

B. Các tính trạng số lượng thường có mức phản ứng rộng còn có các tính trạng chất lượng thường 

có mức phản ứng hẹp. 

C. Các cá thể thuộc cùng một giống thuần chủng có mức phản ứng giống nhau. 

D. Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác 

nhau. 

Câu 29: Khi nó về mức phản ứng của kiểu gen, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác nhau được 

gọi là mức phản ứng của kiểu gen. 


B. Các cá thể của một loài có kiểu gen khác nhau, khi sống trong cùng một môi trường thì có 

mức phản ứng giống nhau. 

C. Mức phản ứng của một kiểu gen là tập hợp các phản ứng của một cơ thể khi điều kiện môi 

trường biến đổi. 





Trang 10 










D. Có thể xác định mức phản ứng của một kiểu gen dị hợp ở một loài thực vật sản hữu tính bằng 

cách gieo các các hạt của cây này trong các môi trường khác nhau rồi theo dõi các đặc điểm của 

chúng. 

Câu 30: Một trong những đặc điểm của thường biến là 

A. có thể có lợi, có hại hoặc trung tính. 

B. phát sinh trong quá trình sinh sản hữu tính. 

C. xuất hiện đồng loạt theo một hướng xác định. 

D. di truyền được cho đời sau và là nguyên liệu của tiến hóa. 

Câu 31: Cho các bước sau: 

(1) Tạo ra các cây có cùng một kiểu gen 

(2) Tập hợp các kiểu hình thu được từ những cây có cùng kiểu gen 

(3) Trồng các cây có cùng kiểu gen trong những điều kiện môi trường khác nhau. 

Để xác định mức phản ứng của một kiểu gen ở thực vật cần tiến hành các bước lần lượt như sau 

A. (1)→(2)→(3). B. (3)→(1)→(2). 

C. (1)→(3)→(2). D. (2)→(1)→(3). 

Câu 32: Khi nói về nhiễm sắc thể giới tính ở người, phát biểu nào đây là đúng? 

A. Trên vùng tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X và Y, gen tồn tại thành từng cặp alen. 

B. Trên vùng tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính, gen nằm trên nhiễm sắc thể X không có 

alen tương ứng trên nhiễm sắc thể Y. 

C. Trên vùng không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X và Y đều không mang gen. 

D. Trên vùng không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X và Y, các gen tồn tại thành từng 

cặp. 

Câu 33: Chứng bạch tạng là do thiếu melanin trong các tế bào da, đặc biệt là các tế bào chân 

lông. Sự tổng hợp các sắc tố này qua hai phản ứng. 

Phản ứng 1: Chất tiền thân P biến đổi thành tirozin dưới tác dụng của E 1 . 

Phản ứng 2: tirozin biến thành melanin dưới tác dụng của E 2 . 

Khi phân tích tế bào chân tóc cảu 2 cá thể A (nam) và B (nữ) đều bị bạch tạng người ta thấy 

chúng đều có chất tiền thân P. Nhưng khi nhúng chân một số sợi tóc của A và B vào dung dịch có 


tirozin thì tóc của B có màu đen melanin còn của A thì không. Biết rằng E 1 và E 2 là sản phẩm sinh 

tổng hợp của các gen trội nằm trên các NST khác nhau, các gen lặn đột biến không tạo ra enzim. 

Dự đoán nào sau đây đúng? 





Trang 11 










đen. 

tạng. 

A. Cá thể B có chứa cả enzim E 1 và E 2 nên có khả năng biến đổi tirozin thành melanin có màu 

B. Nếu A và B kết hôn sinh ra con không bị bạch tạng thì chứng tỏ người A có enzim E 1 

C. Cá thể B không có enzim E 1 còn cá thể A không có enzim E 2 

D. Nếu 2 người đều bạch tạng và có kiểu gen giống nhau thì vẫn có thể sinh ra con không bị bạch 

Câu 34: Quá trình tổng hợp sắc tố ở cánh hoa của một loài thực vật do 2 cặp gen Aa và Bb nằm 

trên các cặp NST khác nhau quy định, trong kiểu gen nếu có cả A và B thì cho kiểu hình hoa đỏ, 

các kiểu gen khác đều cho kiểu hình hoa trắng. Dự đoán nào sau đây đúng? 

A. Nếu cho 2 cây hoa trắng giao phấn với nhau thu được F 1 có 100% cây hoa đỏ, cho F 1 tự thụ 

phấn thì thu được F 2 có tỉ lệ kiểu hình 9 trắng : 7 đỏ. 

B. Cho cây hoa đỏ (P) dị hợp 2 cặp gen tự thụ phấn thu được F 1 thì tỉ lệ kiểu gen đồng hợp 1 

trong 2 cặp gen ở F 1 chiếm 25%. 

C. Cho cây hoa đỏ giao phấn với cây hoa trắng (P) thu được đời con có cả trắng và đỏ chứng tỏ 

cây hoa đỏ P có ít nhất 1 cặp gen dị hợp. 

D. Cho 2 cây hoa trắng có kiểu gen khác nhau giao phấn với nhau có thể thu được đời con có tỉ lệ 

kiểu hình 3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa trắng. 

Câu 35: Ở ngô, có 3 cặp gen (Aa; Bb; Dd) thuộc các NST khác nhau, tác động qua lại cùng quy 

định màu sắc hạt. Khi trong kiểu gen có mặt đồng thời cả 3 alen trội A, B, D cho hạt có màu đỏ; 

kiểu gen có mặt A và B nhưng vắng mặt gen D cho kiều hình vàng, các kiểu gen còn lại đều cho 

hạt màu trắng. Trong các dự đoán sau, có bao nhiêu dự đoán đúng? 

(1) P: AaBbDd x AabbDd tạo ra F 1 , theo lí thuyết, tỉ lệ hạt màu trắng ở F 1 là 0,625. 

(2) Có tất cả 15 kiểu gen quy định kiểu hình trắng. 

(3) P: AABBdd x AabbDD, tạo ra F 1, F 1 tự thụ phấn thu được F 2 có tỉ lệ kiểu hình là 9 đỏ: 3 

vàng: 4 trắng. 

(4) P: AABBDD x aabbDD, tạo ra F 1 , F 1 tự thụ phấn thu được F 2 có tỉ lệ kiểu hình là 9 đỏ: 7 

trắng. 

A. 1 B. 2 C. 3 D.4 


Câu 36: Bảng sau đây cho biết một số thông tin về sự di truyền của các gen trong tế bào nhân 

thực của động vật lưỡng bội 




Cột A 

Cột B 


Trang 12 










1. Hai alen của một gen trên một cặp nhiễm sắc 

thể thường 

2. Các gen nằm trong tế bào chất 

3. Các alen lặn ở vùng không tương đồng của 

nhiễm sắc thể giới tính X 

4. Các alen thuộc các lôcut khác nhau trên một 

nhiễm sắc thể 

5. Các cặp alen thuộc các lôcut khác nhau trên 

các cặp nhiễm sắc thể khác nhau 

a. phân li độc lập, tổ hợp tự do trong quá trình 

giảm phân hình thành giao tử. 

b. thường được sắp xếp theo một trật tự nhất 

định và di truyền cùng nhau tạo thành một 

nhóm gen liên kết. 

c. thường không được phân chia đồng đều các 

tế bào con trong quá trình phân bào. 

d. phân li đồng đều về các giao tử trong quá 

trình giảm phân. 

e. thường biểu hiện kiểu hình ở giới dị giao tử 

nhiều hơn ở giới đồng giao tử. 

Trong các tổ hợp ghép đôi ở các phương án dưới đây, phương án nào đúng? 

A. 1 – d, 2 – c, 3 – e, 4 – b, 5 - a B. 1 – c, 2 – d, 3 – b, 4 – a, 5 – e 

C. 1 – e, 2 – d, 3 – c, 4 – b, 5 - a D. 1 – d, 2 – b, 3 – a, 4 – c, 5 – e. 

Câu 37: Hai tế bào sinh tinh đều có kiểu gen 

AaBbX 

D 

e 

X 

d 

E 

giảm phân bình thường nhưng xảy ra 

hoán vị gen ở một trong hai tế bào. Theo lí thuyết, số loại giao tử tối đa được tạo ra là 

A. 8 B.6. C.4. D.16. 

Câu 38: Ở sinh vật nhân thực, các gen trong cùng một tế bào 

A. luôn phân li độc lập, tổ hợp tự do trong quá trình giảm phân hình thành giao tử. 

B. luôn giống nhau về số lượng, thành phần và trật tự sắp xếp các nucleotit 

C. thường có cơ chế biểu hiện khác nhau ở các giai đoạn phát triển của cơ thể. 

D. tạo thành một nhóm gen liên kết và luôn di truyền cùng nhau. 



- Trong quá trình giảm phân, các NST xảy ra sự tiếp hợp và trao đổi chéo cho nên cấu trúc 

của các crômatit bị thay đổi → NST ở đời con bị thay đổi so với đời bố mẹ. Nhân của hợp 

tử được tạo ra do kết hợp giữa nhân của giao tử đực với nhân của giao tử cái cho nhên 

nhân của tế bào ở đời con có những sai khác nhất định so với nhân của tế bào cơ thể bố 

mẹ. 

- Bố mẹ không truyền đạt cho con các tính trạng có sẵn cho nên tính trạng của cơ thể bố mẹ 


không được truyền nguyên vẹn cho đời con. 

- Theo quy luật phân li, các alen trong mỗi cặp phân li với nhau và đi về một giao tử, mỗi 

giao tử mang nguyên vẹn một alen của mỗi cặp. 





Trang 13 










Qua thụ tinh thì alen của giao tử đực kết hợp với alen tương ứng của giao tử cái tạo ra hợp tử 

có alen tồn tại theo từng cặp. Như vậy alen là đơn vị di truyền được truyền đạt nguyên vẹn từ đời 

bố mẹ sang đời con. 


(6) màu trắng ⟹ (4) và (5) đều có kiểu gen Aa 

(4) Aa ⟹(2) có kiểu gen Aa 

Theo bài ra ta có: aa (1) x Aa(2) ⟹ aa (3 ) và Aa (4) 


Aa(4) x Aa (5) ⟹ aa (6) 

Trong các thí nghiệm lai giống trong bài thực hành Sinh học 12 thì phải là các phép lai cùng loài; 

Phép lai ở phương án B là lai khác loài nên B sai. 


Cây thứ nhất có kiểu gen aabbRR chỉ có 1 loại gtử abR mà thu được các cây lai có 50% có cây 

hạt có màu nên P phải cho giao tử AB- với tỉ lệ 0,5 (dị hợp 1 cặp gen). (1) 

Cây thứ hai có kiểu gen aaBBrr chỉ có 1 loại giao tử aBr mà cây lai có 25% (1/4) số cây hạt có 

màu . ⟶ Kiểu gen P phải cho giao tử A – R với tỉ lệ = 0,25 (dị hợp 2 cặp gen). (2) 

Từ 1 và 2 ⟹ P có KG AaBBRr. 


Trong các kết luận nói trên thì chỉ có kết luận (1), (3), (4) là các kết luận đúng. 


Số nhóm gen liên kết bằng số NST đơn có trong giao tử. Loài này có bộ NST 2n = 24 cho nên 

trong mỗi giao tử chỉ có 12 NST. 

Câu 7: Trong 4 kết luận trên thì kết luận B là không đúng. Hoán vị gen xảy ra trong giảm phân 

của sinh sản hữu tính và cả trong nguyên phân. Trong nguyên phân, vào kì đầu các cromatit tiếp 

hợp vào trao đổi chéo dẫn đến hóa vị gen 


- Một tế bào sinh tinh giảm phân nếu không có hoán vị thì chỉ sinh ra 2 loại giao tử, nếu có 

hoán vị thì sinh ra 4 loại giao tử với tỉ lệ 1: 1:1:1 (mỗi loại 25%) 


- Khoảng cách giữa hai gen A và B = 40cM, có nghĩa là tần số hoán vị giữa hai gen A và B 

là 40%. Khi tần số hoán vị 40% thì có nghĩa là khi giảm phân sẽ có 80% số tế bào có hoán 

vị, 20% số tế bào không hoán vị. Ở bài toán này, bài ra cho 1 tế bào, như vậy sẽ có 2 khả 

năng : Tế bào này có hoán vị hoặc không có hoán vị. 


Trang 14 













Ab 

- Như vậy, tế bào sinh tinh có kiểu gen giảm phân không có hoán vị thì sẽ tạo loại giao 

aB 

tử Ab với tỉ lệ 50%. Giảm phân có hoán vị thì sẽ tạo ra giao tử Ab với tỉ lệ 25%. 


Một tế bào sinh tinh dị hợp 2 cặp gen giảm phân, nếu không có hoán vị thì chỉ sinh ra 2 loại giao 

tử, nếu có hoán vị thì sinh ra 4 loại giao tử với tỉ lệ 1: 1: 1:1 (mỗi loại 25%) 


Tần số hoán vị = 18% thì số tế bào có hoán vị = 18% x 2 = 36%. 

Số tế bào xảy ra hoán vị gen = 36% x 1000 = 360 

Số tế bào không xảy ra hoán vị gen = 1000-360 =640. 


Tổ hợp gen 

Ab 

Dd có tần số hoán vị 20% thì: 

aB 

AB D = AB d = ab D= ab d = 0.1 x 0.5 = 0.05 


Các kết luận khác sai ở chỗ: 

- Gen nằm trên đoạn không tương đồng của Y thì không có alen trên X nên ở giới XY, gen 

chỉ có ở dạng đơn gen nằm trên Y mà không bao giờ tồn tại thành cặp. 

- Gen nằm trên đoạn không tương đồng của X thì không có alen trên Y nhưng ở giới XX, 

gen luôn tồn tại thành cặp tương đồng. Vì hai NST giới tính Y tương đồng với nhau, có 

gen trên NST X này thì cũng có gen tương ứng trên NST X kia. 

- Đoạn không tương đồng của NST giới tính X có nhiều gen hơn đoạn không tương đồng 

của NST giới tính Y. Ở người, bệnh mù màu, bệnh khó đông do gen lặn nằm trên NST X 

quy định. 


Trong 4 kết luận nói trên thì chỉ có kết luận D không đúng vì đoạn không tương đồng của NST 

giới tính X có nhiều gen hơn đoạn không tương đồng của NST giới tính Y. Ở người, bệnh mù 

màu, bệnh máu khó đông do gẹn lặn nằm trên NST X quy định. 

Các kết luận khác đều đúng. 



Muốn biết chính xác thì chúng ta viết sơ đồ lai của từng phép lai 





Trang 15 










- Ở phép lai A, đời con có 100% cá thể mang kiểu hình trội nên tỉ lệ kiểu hình ở hai giới là 

giống nhau. 

- Ở đời con của phép lai B, tỉ lệ kiểu hình của hai giới là giống nhau và = 1: 1. 

- Ở phép lai C, đời con có 100% cá thể mang kiểu hình lặn nên tỉ lệ kiểu hình ở hai giới là 

giống nhau. 

- Ở đời con của phép lai D, kiểu hình lặn chỉ có ở giới XY → tỉ lệ kiểu hình ở giới đực khác 

với ở giới cái. 


Muốn biết chính xác thì cùng ta viết sơ đồ lai của từng phép lai. Ta chỉ cần quan tâm tới cặp gen 

nằm trên NST giới tính (B,b) 

- Ở đời con của phép lai A, Cá thể X B Y luôn cho giao tử X B nên đời con giới XX đều có 

kiểu hình trội X B còn cá thể X B X b cho giao tử X b nên đời con có kiểu hình lặn X b Y. Tỉ 

lệ kiểu hình ở hai giới là khác nhau. 

- Ở phép lai C, Cá thể X B Y luôn cho giao tử X B nên đời con giới XX đều có kiểu hình trội 

X B còn cá thế X b X b cho giao tử X b nên đời con giới XY có kiểu hình lặn X b Y. Tỉ lệ kiểu 

hình ở hai giới là khác nhau. 

- Ở phép lai D, Cá thể X B Y luôn cho giao tử X B nên đời con giới XX đều có kiểu hình trội 

X B còn cá thể X B X b cho giao tử X b nên đời con giới XY có kiểu hình lặn X b Y. Tỉ lệ 

kiểu hình ở hai giới là khác nhau. 

- Ở phép lai B, đời con có 100% cá thể mang kiểu hình lặn (bb) nên tỉ lệ kiểu hình ở hai giới 

là giống nhau. 


Câu A sai, vì các tế bào của cơ thể được nguyên phân từ hợp tử sẽ cso đầy đủ bộ NST của hợp tử. 

Do đó các tế bào sinh dưỡng cũng có NST giới tính. 

Câu B sai, vì trên nhiễm sắc thể giới tính ngoài các gen quy định giới tính của cơ thể còn có các 

gen quy định các tính trạng thường (gọi là hiện tượng di truyền liên kết giới tính) 

Câu C sai, vì tùy từng loại. Ví dụ ở gà thì XX là gà trống. 

-Kết luận D đúng (được trình bày trong SGK sinh học 12). 



- Sự mềm dẻo kiểu hình là sự phản ứng thành những kiểu hình khác nhau của một kiểu gen 

trước những môi trường khác nhau. Sự mềm dẻo kiểu hình có được là nhờ sự tự điều chỉnh 

của kiểu gen giúp sinh vật thích nghi với sự thay đổi của điều kiện môi trường. 





Trang 16 










- Trong 6 ví dụ trên chỉ có 2 ví dụ phản ánh sự mềm dẻo kiều hình là ví dụ (2) và (5). 


- Tập hợp các kiểu hình khác nhau của mọi kiểu gen tương ứng với các môi trường khác 

nhau được gọi là mức phản ứng. Mức phản ứng do kiểu gen quy định, được di truyền và 

không phụ thuộc vào môi trường →A, D đúng. 

- Ở các giống thuần chủng các cá thể có kiểu gen giống nhau nên có mức phản ứng giống 

nhau → C đúng 

- Ở các loài sinh sản vô tính, kiểu gen của các cá thể con giống kiểu gen của cá thể mẹ do đó 

các cá thể con có mức phản ứng giống giá thể mẹ → B sai 


P. Cừu đực không sừng (aa) x (AA) cừu cái có sừng 

F 1 : 

Aa 

Cừu cái F 1 giao phối với cừu đực không sừng 

♀Aa x ♂aa → Ở đời con có 1 Aa , 1aa. 

Ở giới cái có 100% có không sừng, ở giới đực có 50% số con có sừng, 50% số con không sừng. 

Vì tỉ lệ đực : cái = 1: 1 nên tỉ lệ kiểu hình của tất cả đời con là 

50 có sừng : 150 không sừng = 25% có sừng : 75% không sừng 


- Mức phản ứng là tập hợp cả các kiểu hình của cùng một kiểu gen trước những điều kiện 

môi trường khác nhau. Mức phản ứng do kiểu gen quy định và chỉ phụ thuộc vào kiểu gen 

mà không phụ thuộc vào môi trường sống. 

- Các gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau, các tính trạng khác nhau, có mức phản 

ứng khác nhau, mức phản ứng quy định giới hạn về năng suất. 


- Mềm dẻo kiểu hình là hiện tượng cùng một kiểu gen nhưng khi sống ở các môi trường 

khác nhau thì biểu hiện thành các kiểu hình khác nhau. 

- Trong 3 ví dụ nói trên thì ví dụ thứ nhất và ví dụ thứ 2 là mềm dẻo kiểu hình. 



Quy luật phân li của Menden là quy luật di truyền cơ bản của tất cả các quy luật khác. Khi gen 

nằm trên NST, do cặp NST phân li trong giảm phân nên gen sẽ di truyền theo quy luật phân li của 

Menden. 





Trang 17 










- Ở quy luật di truyền liên kết giới tính, gen nằm trên NST giới tính cũng được phân li theo 

quy luật cảu Menden. 

- Ở quy luật di truyền tường tác gen, gen cũng phân li theo quy luật của Menden. 

- Ở quy luật di truyền hoán vị gen, gen cũng phân li theo quy luật của Menden. 

- Chỉ có trường hợp gen nằm ở tế bào chất thì do tế bào chất phân li không đều trong phân 

bào nên gen trong tế bào chất không được phân li đồng đều về các giao tử → Gen nằm ở tế 

bào chất thì không phân li theo quy luật Menden. 


Trong quá trình phân bào, tế bào chất được phân chia không đều do các tế bào con nên gen ngoài 

nhân không được phân chia đều trong phân bào 

Đáp án B sai vì gen ngoài nhân cũng có thể bị đột biến bởi tác nhân đột biến. 

Đáp án C sai vì gen ngoài nhân tồn tại ở dạng đơn gen. 

Đáp án D sai vì gen ngoài nhân mã hóa cho protein tham gia cấu trúc ti thể, enzim… 


- Chỉ có phát biểu (4) đúng. Vì tất cả các NST (cho dù đó là NST thường hay NST giới tính) 

đều có thể bị đột biến về cấu trúc hoặc số lượng) 

- Phát biểu (1 ) sai. Vì nhiễm sắc thể giới tính có ở tất cả các tế bào trong cơ thể. Trong cùng 

một cơ thể, tất cả các tế bào sinh dưỡng đều sinh ra từ một tế bào tử nhờ quá trình nguyên 

phân. Do đó tất cả các tế bào sinh dưỡng đều có bộ NST giống nhau. 

- Phát biểu (2) sai. Vì NST giới tính không chỉ mang gen quy định giới tính mà còn mang 

gen quy định một số tính mạng không phải giới tính. Ví dụ ở người, trên NST giới tính X 

mang gen quy định bệnh mù màu, bệnh máu khó đông. 

- Phát biểu (3) sai. Vì ở các loài chim, hợp tử mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY sẽ phát 

triển thành con cái. 


Theo các kết quả nghiên cứu về cặp NST quy định giới tính thì ở các loài Chị, bướm tằm, con 

đực có cặp NST giới tính XX và con cái có cặp NST giới tính XY. 



- Kết luận (4) sai. Vì bài ra cho biết các tế bào của cùng một cơ thể, có cùng một kiểu gen 

nhưng lại biểu hiện màu lông khác nhau. Điều đó chứng tỏ không có đột biến xảy ra. Mặt 

khác trong thực tế, nhiệt độ của nước đá không đủ để gây ra đột biến, và nếu có đột biến 





Trang 18 










thì cũng không thể làm cho tất cả các tế bào ở vùng được buộc cục đá bị đột biến làm đồng 

loạt xuất hiện màu lông đen được. 


- Thường biến là những biến đối về kiểu hình của cùng một kiểu gen trước các tác động 

khác nhau của môi trường. 

- Các trường hợp (1), (2) và (4) đều thuộc thường biến. 

- Trường hợp (3) không phải là thường biến vì không thể hiện sự thay đổi của kiểu hình 

trước các tác dộng của môi trường. 


- Phát biểu A sai. Vì hình thức sinh sản sinh dưỡng sinh ra các cá thể con có kiểu gen hoàn 

toàn giống nhau. Các cá thể có kiểu gen giống nhau thì có mức phản ứng giống nhau. 

- Các phát biểu B, C, D đều đúng. 


Phát biểu A đúng. Vì mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen. 


Vì thường biến xuất hiện đồng loạt ở tất cả các cá thể cùng loài, cùng sống trong một môi trường. 

- Phương án A sai là vì thường biến luôn có lợi cho sinh vật. 

- Phướng án B sai là vì thường biến chỉ phát sinh trong quá trình phát triển của cá thế sinh 

vật. 

- Phương án D sai là vì thường biến không liên quan đến vật chất di truyền nên không di 

truyền được cho đời sau. 

Câu 31: Để xác định mức phản ứng của một kiểu gen ta cần phải tạo ra các cá thể có cùng kiểu 

gen, sau đó mang đi trồng trong những điều kiện môi trường khác nhau. Tập hợp các kiểu hình 

của các cá thể có kiểu gen giống nhau chính là mức phản ứng của kiểu gen đó. 


- Trong các phát biểu nói trên, phát biểu A đúng. Vì ở trên vùng tương đồng thì gen tồn tại 

thành cặp alen. 

- Phát biểu C sai. Vì ở giới XX, gen luôn tồn tại thành cặp alen. 


- Phát biểu D sai. Vì ở giới XY, gen không tồn tại thành cặp. 


- Sơ đồ phản ứng sinh hóa phản ánh sự hình thành tính trạng màu tóc được mô tả như sau: 





Trang 19 










E 1 E2 

TiÒn chÊt P tirozin meladin 

- Cả hai người này đều bị bạch tạng chứng tỏ sẽ thiếu 2 loại enzim E 1 và E 2 hoặc chỉ thiếu 1 

loại enzim trong 2 loại này. 

- Người ta nhúng chân một số sợi tóc của A và B vào dung dịch có tirozin thì tóc của B có 

màu đen melanin còn của A thì không. Điều này chứng tỏ người B có enzim E 2 (enzim E 2 

làm nhiệm vụ chuyển hóa tirozin → meladin), Người A không có enzim E 2 . 


Theo bài ra thì A-B- quy định hoa đỏ; 

A-bb, aaB-, aabb quy định hoa trắng. 

A sai. Vì F 1 có kiểu gen AaBb, F 2 sẽ có tỉ lệ 9 đỏ: 7 trắng. 

B sai. Vì cây hoa đỏ dị hợp 2 cặp gen (AaBb) tự thụ phấn thu được F 1 thì tỉ lệ kiểu gen đồng hợp 

về 1 trong 2 cặp gen (AaBb) tự thụ phấn thu được F 1 thì tỉ lệ kiểu gen đồng hợp về 1 trong 2 cặp 

gen ở F 1 sẽ có 2AABb, 2aaBb, 2AaBB, 2Aabb = 8 tổ hợp →Chiếm tỉ lệ = 8/16 = 50%. 

C đúng. Vì cây hoa đỏ (P) giao phấn với cây hoa trắng thu được đời con có cả cây hoa trắng và 

cây hoa đỏ chứng tỏ cây hoa đỏ (P) có ít nhất 1 cặp gen dị hợp. 

Nếu cây hoa đỏ (P) đồng hợp (AABB) thì đời con có 100% cây hoa đỏ chứ không thể có cây hoa 

trắng. 

D sai. Vì 2 cây hoa trắng có kiểu gen khác nhau giao phấn với nhau thì đời con không thể thu 

được tỉ lệ kiểu hình 3 cây hoa đỏ: 1 cây hoa trắng. 

Vì: 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aaBB thì đời con có 100% cây hoa đỏ. 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aaBb thì đời con có 50% cây hoa đỏ: 50% cây hoa trắng. 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aabb thì đời con có 100% cây hoa trắng. 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aaBB thì đời con có 50% cây hoa đỏ: 50% cây hoa trắng. 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aaBb thì đời con có 25% cây hoa đỏ: 75% cây hoa trắng. 

- Nếu lai giữa cây Aabb với aaab thì đời con có 100% cây hoa trắng. 

- Nếu lai giữa cây aaBB với aabb thì đời con có 100% cây hoa trắng. 


- Nếu lai giữa cây aaBB với aaBb thì đời con có 100% cây hoa trắng 


Theo bài ra ta có kí hiệu kiểu gen là: 

A-B-D quy định hạt màu đỏ; 





Trang 20 










A-B-dd quy định hạt màu vàng; 

Các kiểu gen còn lại quy định hạt trắng. 

(1) đúng. Vì AaBbDd x AabbDd tạo ra F 1 . 

Tỉ lệ hạt màu đỏ (A-B-D-) ở F 1 = 3 x 1 x 3 

9 . 

4 2 4 32 

3 1 1 3 

Tỉ lệ hạt màu vàng (A-B-dd) ở F 1 = x x 

4 2 4 32 

9 3 20 

→Tỉ lệ hạt trắng = 1 0,625 

32 32 32 

(2) đúng. Vì tất cả có 27 kiểu gen, trong đó có 8 kiểu gen quy định hạt đỏ, 4 kiểu gen quy định 

hạt vàng. 

→Số kiểu gen quy định hạt trắng = 27 -8-4=15. 

(Có 8 kiểu gen quy định hạt đỏ, vì A – B- D- sẽ có 8 kiểu gen; Có 4 kiểu gen quy định hạt vàng, 

vì A – B-dd sẽ có 4 kiểu gen). 

Có tất cả 15 kiểu gen quy định kiểu hình trắng. 

(3) đúng. Vì AABBdd x AAbbDD, tạo ra F 1 có kiểu gen AABbDd. F 1 tự thụ phấn thu được F 2 có 

kí hiệu kiểu gen gồm 9A-B-D-, 3A-B-dd; 3A-bbD-, 1A-bbdd. 

Vì A-B-D quy định hạt đỏ →9 hạt đỏ; 

A-B-dd quy định hạt vàng →3 hạt vàng; 

A-bbD- và 1A-bbdd quy định hạt trắng → 4 hạt trắng. 

→Tỉ lệ kiểu hình là 9 đỏ: 3 vàng : 4 trắng. 

(4) đúng. Vì AABBDD x aabbDD, tạo ra F 1 có kiểu gen AaBbDD. F 1 tự thụ phấn thu được F 2 có 

kiểu gen gồm 9A-B-D-, 3A-bbD-; 3aaB-D-, 1aabbD-, phấn thu được F 2 có kí hiệu kiểu gen gồm 

9A –B-D-, 3A-bbD- ;3aaB-D-,1aabbD-. 

Vì A-B-D- quy định hạt đỏ →9 hạt đỏ; 

3A-bbD-;3aaB-D-, 1aabbD- quy định hạt trắng → 7 hạt trắng. 

→Tỉ lệ kiểu hình là 9 đỏ : 7 trắng. 

Như vậy cả 4 phương án đều đúng. 




- Một TB như trên nếu giảm phân không xảy ra hoán vị thì chỉ tạo được 2 loại giao tử. Nếu 

giảm phân có hoán vị tạo ra được 4 loại giao tử. 

- Vậy 2 tế bào tối đa chỉ tạo ra 2 + 4= 6 loại giao tử. 


Trang 21 














- A sai. Vì nếu các gen cùng nằm trên 1 cặp NST thì liên kết với nhau. 

- B sai. Vì các gen khác nhau thì sẽ có số lượng, thành phần, trình tự nucleotit khác nhau. 

- C đúng. Vì mỗi gen chỉ biểu hiện ở một giai đoạn nhất định, theo những chế khác nhau. 

- D sai. Vì nếu các gen này nằm trên các NST khác nhau thì không tạo thành nhóm gen liên 

kết. 






Trang 22 










CHỦ ĐỀ 4. DI TRUYỀN QUẦN THỂ, ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC VÀO CHỌN GIỐNG, DI 

TRUYỀN NGƯỜI 


1. Di truyền quần thể 

− Quần thể là một tập hợp các cá thể cùng loài. Quần thể là đơn vị sinh sản, đơn vị tồn tại của loài trong 

tự nhiên. 

− Mỗi quần thể có một vốn gen chung và đặc trưng. Vốn gen là tập hợp toàn bộ các alen của tất cả các 

gen có trong quần thể. 

− Quần thể tự phối có đặc điểm: Các cá thể tự thụ phấn hoặc tự thụ tinh, kiểu gen gồm các dòng thuần. 

Quần thể tự phối có tính đa dạng về kiểu gen và kiểu hình thấp nên kém thích nghi. Do vậy khi môi 

trường thay đổi thì quần thể tự phối có khả năng thích nghi kém, do đó dễ bị tuyệt diệt. Vì vậy trong quá 

trình tiến hoá, các loài tự phối ngày càng ít dần. 

− Quần thể giao phối có đặc điểm: Các cá thể giao phối tự do, thành phần kiểu gen rất đa dạng và thường 

ở trạng thái cân bằng di truyền, tính đa hình về kiểu gen và kiểu hình rất cao. 

Một gen có n alen thì quá trình giao phối tự do sẽ tạo ra 

đồng hợp và 

 

 

n n 1 

2 

kiểu gen dị hợp. 

 

 

n n 1 

2 

loại kiểu gen, trong đó có n kiểu gen 

Nếu hai gen A và B nằm trên hai cặp NST tương đồng khác nhau, trong đó gen A có X alen, gen B có y 

alen thì số kiểu gen có thể có trong quần thể là: 

 

x x 1 y y 1 

. 

2 2 

− Trong điều kiện không phát sinh đột biến mới, không có chọn lọc tự nhiên, khả năng thụ tinh của các 

giao tử là như nhau, sức sống của các hợp tử là ngang nhau, không có hiện tượng di - nhập gen thì quá 

trình giao phối ngẫu nhiên sẽ tạo nên trạng thái cân bằng về di truyền của quần thể, khi đó thành phần 

2 2 

kiểu gen của quần thể là p AA 2pqAa q aa (p là tần số của alen A, q là tần số của alen a. p q 1 ). 

− Dòng thuần là một tập hợp các cá thể của cùng một loài có kiểu gen giống nhau và đồng hợp về tất cả 

các cặp gen. Một gen có n alen thì sẽ tạo ra n dòng thuần về gen này. Nếu gen A có X alen, gen B có y 

alen, gen D có z alen thì quá trình tự phối liên tục sẽ tạo ra số dòng thuần là: x.y.z 

2. Ứng dụng di truyền vào chọn giống 

− Muôn tạo ra giống mới thì phải tác động làm thay đổi kiểu gen của giống cũ. Có 4 cách để làm thay đổi 

kiểu gen của giống cũ là: Lai hữu tính; Gây đột biến; Sử dụng công nghệ tế bào; Sử dụng công nghệ gen. 

− Trong các phương pháp tạo giống mới thì tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp là phương pháp phổ 

biến nhất. Tuy nhiên, phương pháp này thường chỉ tạo ra được các giống mới mang các đặc điểm tốt của 

các giống bố mẹ. 

− Tạo giống bằng gây đột biến được sử dụng trong tạo giống cây trồng hoặc tạo giống vi sinh vật mà ít sử 

dụng cho động vật. 


− Dòng thuần là tập hợp các cá thể có kiểu gen giống nhau và đồng hợp về tất cả các cặp gen. Dòng thuần 

không xuất hiện thoái hoá giống. 

− Dòng thuần được tạo ra bằng cách cho tự thụ phấn (hoặc giao phối cận huyết) liên tục nhiều thế hệ. 

Hoặc bằng phương pháp nuôi cấy hạt phấn, sau đó gây lưỡng bội hóa. 





Trang 1 










− Khi lai khác dòng sẽ tạo ra ưu thế lai. Ưu thế lai có kiểu gen dị hợp nên không được sử dụng làm giống 

(nếu sử dụng ưu thế lai để làm giống thì sẽ gây ra thoái hóa giống). 

− Thoái hoá giống xuất hiện khi giống có kiểu gen dị hợp tiến hành sinh sản hữu tính. Bản chất của thoái 

hoá giống là do xuất hiện biến dị tổ hợp. 

− Thoái hoá giống là do tỉ lệ dị hợp giảm dần, tỉ lệ đồng hợp tăng dần, xuất hiện các đồng hợp gen lặn có 

hại. 

− Lai xa và đa bội hoá hoặc dung hợp tế bào trần sẽ tạo ra dạng song nhị bội (có bộ NST lưỡng bội của 2 

loài). 

− Tế bào thực vật bị mất thành xenlulôzơ thì được gọi là tế bào trần. 

− Phương pháp nhân bản vô tính tạo ra các cá thể có kiểu gen hoàn tọàn giống với sinh vật cho nhân. 

− Nhân bản vô tính, cấy truyền phôi, nhân giống vô tính là những phương pháp không tạo ra được giống 

mới (vì không làm xuất hiện kiểu gen mới). 

− Có thể tạo dòng thuần chủng bằng phương pháp nuôi cấy hạt phấn hoặc phương pháp tự thụ phấn (giao 

phối cận huyết) liên tục từ 5 đến 7 đời. 

− Nuôi cấy hạt phấn, sau đó lưỡng bội hóa sẽ tạo ra được dòng thuần chủng về tất cả các cặp gen. 

− Công nghệ gen được sử dụng để tạo giống thực vật, động vật, vi sinh vật. Hai loại enzim đươc sử dụng 

trong kĩ thuật chuyển gen là restritaza và ligaza. 

− Phương pháp phổ biến nhất để chuyển gen vào động vật là vi tiêm (tiêm gen vào hợp tử ở giai đoạn 

nhân non). 

− Sử dụng gen đánh dấu để nhận biết dòng tế bào có ADN tái tổ hợp. Trong công nghệ gen, gen đánh dấu 

được gắn vào thể truyền. Thể truyền là plasmid hoặc virut. 

3. Di truyền người 

− Bệnh di truyền phân tử thường do đột biến gen gây ra. Gen bị đột biến làm thay đổi sản phẩm (hoặc số 

lượng sản phẩm) của gen nên làm rối loạn chuyển hoá trong tế bào (hoặc cơ thể) dẫn tới gây bệnh. 

− Một số bệnh di truyền phân tử có thể chữa trị được bằng cách áp dụng chế độ ăn kiêng nhưng việc ăn 

kiêng không làm thay đổi KG của người bệnh nên gen bệnh vẫn được truyền lại cho đời con 

 

 

 

− Những bệnh liên quan đến đột biên NST: Đao 2n l ; Tơcnơ 2n l , Claiphentơ 2n l , ung thư 

máu (đột biến mất đoạn NST). 

− Gánh nặng di truyền là sự tồn tại trong vốn gen của quần thể người các đột biến gen gây chết hoặc nửa 

gây chết. 

− Bảo vệ vốn gen của loài người bằng 3 cách (tạo môi trường sạch nhằm hạn chế các tác nhân đột biến; 

dùng liệu pháp gen; tư vấn di truyền và sàng lọc trước sinh). 

− Liệu pháp gen là việc chữa bệnh di truyền bằng cách khắc phục những sai hỏng di truyền. Muôn tiến 

hành liệu pháp gen thì phải sử dụng công nghệ gen để chuyển gen vào tế bào của người bệnh. 

− Ung thư là sự tăng số lượng tế bào gây nên khối u và di căn. Hầu hết các bệnh ung thư đều do đột biến 

gen trội xảy ra ở tế bào sinh dưỡng. Ung thư xảy ra ở tế bào sinh dưỡng nên không di truyền cho đời sau. 


− Bệnh phêninkêto niệu do đột biến gen lặn nằm trên NST thường gây ra. Cơ thể người bệnh không có 

enzim chuyển hoá phêninalanin thành tirôzin. Nếu áp dụng chế độ ăn có ít phêninalanin ngay từ nhỏ thì 

hạn chế được bệnh. 





Trang 2 










− Các bệnh do gen lặn nằm trên NST thường gây ra thì biểu hiện ở cả hai giới với tỉ lệ như nhau. Những 

bệnh do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định thì biểu hiện chủ yếu ở nam mà ít gặp ở nữ. Những 

bệnh do gen nằm trên NST giới tính Y quy định thì chỉ biểu hiện ở nam mà không có ở nữ. 

− Khi bệnh do gen lặn quy định thì bố mẹ không bị bệnh vẫn có thể sinh con bị bệnh. Bố mẹ bị bệnh thì 

tất cả các con của họ đều bị bệnh. 

− Khi bệnh do gen trội quy định thì bố mẹ không bị bệnh không thể sinh con bị bệnh. Bố mẹ bị bệnh thì 

vẫn có thể sinh ra những đứa con bình thường. 

− Khi bệnh do gen nằm trên NST X quy định thì con trai không bao giờ nhận gen của bố (con trai chỉ 

nhận gen của mẹ). Con gái có thể nhận gen của cả bố và mẹ. 

− Khi bệnh do gen lặn nằm trên NST X quy định thì mẹ bị bệnh sẽ sinh ra con trai bị bệnh. Khi bệnh do 

gen trội nằm trên NST X quy định thì bố bị bệnh sẽ sinh ra con gái bị bệnh. 

− Virut HIV có vật chất di truyền là ARN sợi đơn. Khi virut xâm nhập vào tế bào bạch cầu thì diễn ra quá 

trình phiên mã ngược ARN ADN . 

− Trẻ đồng sinh cùng trứng có kiểu gen giống nhau nên có giới tính giống nhau, nhóm máu giống nhau. 


Câu 1: Một loài thực vật giao phấn, xét một gen có hai alen, alen A quy định hoa đỏ trội không hoàn toàn 

so với alen a quy định hoa trắng, thể dị hợp về cặp gen này cho hoa hồng. Quần thể nào sau đây của loài 

trên đang ở trạng thái cân bằng di truyền? 

A. Quần thể gồm toàn cây hoa đỏ 

B. Quần thể gồm cả cây hoa đỏ và cây hoa trắng 

C. Quần thể gồm toàn cây hoa hồng 

D. Quần thể gồm cả cây hoa đỏ và cây hoa hồng 

Câu 2: Khi nói vể quần thể tự thụ phấn, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Tự thụ phấn qua nhiều thế hệ luôn dẫn đến hiện tượng thoái hóa giống 

B. Tự thụ phấn qua các thế hệ làm tăng tần số của các alen lặn, giảm tần số của các alen trội. 

C. Quần thể tự thụ phấn thường bao gồm các dòng thuần chủng và các kiểu gen khác nhau 

D. Quần thể tự thụ phấn thường đa dạng di truyền hơn quần thể giao phấn ngẫu nhiên 

Câu 3: Khi nói về quần thể ngẫu phối, phát biểu nào sau đây sai? 

A. Trong những điều kiện nhất định, quần thể ngẫu phối có tần số các kiểu gen được duy trì không đổi qua 

các thế hệ 

B. Quần thể ngẫu phối đa dạng di truyền 

C. Trong quần thể ngẫu phôi, các cá thể giao phối với nhau một cách ngẫu nhiên 

D. Qua các thế hệ ngẫu phối, tỉ lệ kiểu gen dị hợp tử giảm dần. 

Câu 4: Hai loại enzim được sử dụng trong kĩ thuật chuyển gen là 

A. ADN polimerazaza và ARN polimerazaza 

B. Restritaza và ligaza 


C. ADN polimerazaza và ligaza 

D. enzim tháo xoắn và enzim cắt mạch 

Câu 5: Hai phương pháp nào sau đây sẽ tạo ra được giống mới mang bộ NST lưỡng bội của hai loài 

A. Gây đột biến bằng 5BU và gây đột biến bằng acridin 

B. Gây đột biến bằng tia phóng xạ và gây đột biến bằng cônsisin 





Trang 3 










C. Lai xa kèm theo đa bội hoá và dung hợp tế bào trần 

D. Lai xa kèm theo đa bội hóa và dùng kĩ thuật chuyển gen 

Câu 6: Người ta tiến hành cấy truyền một phôi cừu có kiểu gen AAbb thành 10 phôi và nuôi cấy phát 

triển thành 10 cá thể. Cả 10 cá thể này 

A. có khả năng giao phối với nhau để sinh con 

B. có mức phản ứng giống nhau 

C. có giới tính có thể giống hoặc khác nhau 

D. có kiểu hình hoàn toàn khác nhau 

Câu 7: Quy trình chuyển gen sản sinh prôtêin của sữa người vào cừu tạo ra cừu chuyển gen gồm các 

bước: 

1. tạo vectơ chứa gen người và chuyển vào tế bào xôma của cừu. 

2. chọn lọc và nhân dòng tế bào chuyển gen. 

3. nuôi cấy tế bào xôma của cừu trong môi trường nhân tạo. 

4. lấy nhân tế bào chuyển gen rồi cho vào trứng đã bị mất nhân tạo ra tế bào chuyển nhân. 

5. chuyển phôi được phát triển từ tế bào chuyển nhân vào tử cung của cừu để phôi phát triển thành cơ thể. 

Thứ tự các bước tiến hành 

A. 1, 2, 3, 4, 5 B. 2, 1, 3, 4, 5. C. 1, 3, 2, 4, 5 D. 3, 2, 1, 4, 5 

Câu 8: Nuôi cấy hạt phấn của cây có kiểu gen AabbDdEE thành các dòng đơn bội, sau đó lưỡng bội hóa 

tạo thành các dòng lưỡng bội thuần chủng. Tối đa sẽ tạo ra được bao nhiêu dòng thuần chủng từ cây nói 

trên? 

A. 2 dòng B. 6 dòng C. 8 dòng D. 4 dòng 

Câu 9: Xét các quá trình sau: 

1- Tạo cừu Dolli. 2- Tạo giống dâu tằm tam bội. 

3- Tạo giống bông kháng sâu hại. 4- Tạo chuột bạch có gen của chuột công. 

Những quá trình nào thuộc ứng dụng của công nghệ gen? 

A. 1, 2 B. 3, 4 C. 1, 3, 4 D. 2, 3, 4 

Câu 10: Trong kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp, các thao tác được thực hiện theo trình tự 

A. Cắt và nối ADN tái tổ hợp Tách ADN Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận 

B. Tách ADN Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận cắt và nối tạo ADN tái tổ hợp 

C. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận cắt và nối tạo ADN tái tổ hợp Tách ADN 

D. Tách ADN cắt và nối tạo ADN tái tổ hợp Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận 

Câu 11: Khi lai khác dòng thì con lai 

phương pháp hữu tính vì 

A. nó mang gen lặn có hại, các gen trội không thể lấn át được 

B. đời con có tỉ lệ dị hợp giảm, xuất hiện đồng hợp lặn có hại 

C. nó mang một số tính trạng xấu của bố hoặc mẹ 

D. giá thành rất cao nên nếu làm giống thì rất tốn kém 

F 1 

có ưu thế lai cao nhất nhưng không dùng để nhân giống bằng 


Câu 12: Để phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp người ta phải sử dụng gen đánh dấu. Trước khi tạo 

ra ADN tái tổ hợp, gen đánh dấu đã được gắn sẵn vào 

A. tế bào nhận B. gen cần chuyển C. enzim restritaza D. thể truyền 

Câu 13: Cho các bước lai tế bào sinh dưõng trong công nghệ tế bào thực vật: 

(1). Cho các tế bào trần của hai loài vào môi trường đặc biệt để chúng dung hợp với nhau. 


Trang 4 













(2). Đưa tế bào lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác 

loài. 

(3). Loại bỏ thành xenlulozơ của tế bào. 

Trình tự đúng của các bước là 

3 1 2 

A. 1 2 3 B. 3 2 1 C. 2 1 3 D. 

Câu 14: Từ một giống cây trồng ban đầu có thể tạo ra được nhiều giống cây trồng mới có kiểu gen đồng 

hợp tử về tất cả các cặp gen nhờ áp dụng phương pháp nào sau đây? 

A. Nuôi cây hạt phấn 

B. Dung hợp tế bào trần 

C. Cho tự thụ phấn liên tục nhiều đời 

D. Chọn dòng tê bào xôma có biến dị 

Câu 15: Một phân tử ADN tái tổ hợp 

A. được tạo ra nhờ sử dụng 1 loại enzim restritaza và 1 loại enzim ligaza 

B. chứa 2 đoạn ADN của cùng một loài sinh vật 

C. được nhân lên thành nhiều phân tử mới nhờ cơ chế phiên mã 

D. có cấu trúc mạch thẳng, có khả năng nhân đôi độc lập với các phân tử ADN khác 

Câu 16: Ở các giống giao phấn, quá trình tự thụ phấn và giao phối cận huyết liên tục qua nhiều thế hệ sẽ 

dẫn tới thoái hoá giống. Nguyên nhân là vì sự tự thụ phấn và giao phối cận hụyết đã làm cho 

A. tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tăng dần, tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần và xuất hiện các gen lặn có hại 

B. tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần, tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tăng dần và xuất hiện các gen lặn có hại 

C. tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần, kiểu gen đồng hợp tăng dần và xuất hiện các đồng hợp gen lặn có hại 

D. quần thể giống xuất hiện các đột biến gen lặn có hại 

Câu 17: Con lai 

F 1 

có ưu thế lai cao nhưng không dùng để làm giống vì 

A. nó mang gen lặn có hại, các gen trội không thể lấn át được 

B. đời con có tỉ lệ dị hợp giảm, xuất hiện đồng hợp lặn có hại 

C. nó mang một số tính trạng xấu của bố hoặc mẹ 

D. giá thành rất cao nên nếu để làm giống thì rất tốn kém 

Câu 18: Tế bào trần là 

A. những tế bào đã bị mất màng sinh chất B. những tế bào đã bị mất thành xenlulôzơ 

C. những tế bào đã bị mất chất nguyên sinh D. những tế bào đã bị mất các bào quan 

Câu 19: Khi nói về vai trò của thể truyền plasmid trong kỹ thuật chuyển gen vào tế bào vi khuẩn, phát 

biểu nào sau đây là đúng? 

A. Nếu không có thể truyền plasmid thì gen cần chuyển sẽ tạo ra quá nhiều sản phẩm trong tế bào nhận 

B. Nhờ có thể truyền plasmid mà gen cần chuyển được nhân lên trong tế bào nhận 

C. Nếu không có thể truyền plasmid thì tế bào nhận không phân chia được 

D. Nhờ có thể truyền plasmid mà gen cần chuyển gắn được vào ADN vùng nhân của tế bào nhận 


Câu 20: Khi nói về ưu thế lai, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Khi lai giữa hai dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau, phép lai thuận có thể không cho ưu thế lai 

nhưng phép lai nghịch lại có thể cho ưu thế lai và ngược lại 

B. Khi lai giữa hai dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau, ưu thế lai biểu hiện ở đời F 1 

sau đó tăng dần 

qua các thế hệ 





Trang 5 










C. Các con lai F 1 

có ưu thế lai luôn được giữ lại làm giống 

D. Khi lai giữa hai cá thể thuộc cùng một dòng thuần chủng luôn cho con lai có ưu thế lai 

Câu 21: Khi nói về thoái hóa giống, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Những giống có kiểu gen dị hợp nếu giao phối ngẫu nhiên cũng gây ra thoái hóa giống 

B. Thoái hóa giống luôn biểu hiện ở con lai của phép lai giữa hai dòng thuần chủng 

C. Thoái hóa giống là hiện tượng năng suất của giống bị giảm dần do tác động của ngoại cảnh 

D. Thoái hóa giống được biểu hiện cao nhất ở đời và sau đó giảm dần ở các đời tiếp theo 

Câu 22: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về ưu thế lai? 

F 1 

A. Ưu thế lai được biểu hiện ở đời và sau đó tăng dần ở các đời tiếp theo 

B. Ưu thế lai luôn biểu ở con lai của phép lai giữa hai dòng thuần chủng 

F 1 

C. Các con lai có ưu thế lai cao thường được sử dụng làm giống vì chúng có kiểu hình giống nhau 

F 1 

D. Trong cùng một tổ hợp lai, phép lai thuận có thể không cho ưu thế lai nhưng phép lai nghịch lại có thể 

cho ưu thế lai và ngược lại 


F 1 

(1). Ưu thế lai được biểu hiện ở đời và sau đó được duy trì ổn định ở các đời tiếp theo. 

(2). Khi lai khác dòng hoặc lai khác loài, con lai luôn có biểu hiện ưu thế lai. 

(3). Nếu sử dụng con lai làm giống thì sẽ gây ra hiện tượng thoái hoá giống vì con lai F có kiểu gen dị 

hợp. 

F1 

1 

(4). Trong cùng một tổ hợp lai, phép lai thuận có thể không cho ưu thế lai nhưng phép lai nghịch lại có 

thể cho ưu thế lai và ngược lại. 

(5). ở các dòng thuần chủng, quá trình tự thụ phấn không gây ra thoái hoá giống. 

(6). ở các giống động vật, quá trình giao phối cận huyết luôn gây ra thoái hoá giống. 

Trong 6 phát biểu nói trên, có bao nhiêu phát biểu đúng 

A. 3 B. 4 C. 5 D. 2 

Câu 24: Để tạo giống cây trồng có kiểu gen đồng hợp tử về tất cả các cặp gen, người ta sử dụng phương 

pháp nào sau đây? 

A. Lai khác dòng B. Công nghệ gen 

C. Lai tế bào xôma khác loài D. Nuôi cây hạt phấn sau đó lưỡng bội hóa 

Câu 25: Một trong những ưu điểm của phương pháp nuôi cấy mô ở thực vật là 

A. nhân nhanh các giống cây trồng quý hiếm, tạo ra các cây đồng nhất về kiểu gen 

B. tạo ra các dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau 

C. tạo ra giống cây trồng mới có kiểu gen hoàn toàn khác với cây ban đầu 

D. tạo ra các cây con có ưu thế lai cao hơn hẳn so với cây ban đầu 

Câu 26: Bằng kĩ thuật chia cắt phôi động vật, từ một phôi bò ban đầu được chia cắt thành nhiều phôi rồi 

cấy các phôi này vào tử cung của các con bò mẹ khác nhau để phôi phát triển bình thường, sinh ra các bò 

con. Các bò con này 


A. khi lớn lên có thể giao phối với nhau sinh ra đời con 

B. có kiểu gen giống nhau 

C. không thể sinh sản hữu tính 

D. có kiểu hình giống hệt nhau cho dù được nuôi trong các môi trường khác nhau 





Trang 6 










Câu 27: Bảng dưới đây là các phương pháp tạo giống bằng công nghệ tế bào và ứng dụng chủ yếu của 

mỗi phương pháp 

Phương pháp 

1. Nuôi cấy hạt phấn sau đó lưỡng 

bội hóa 

Ứng dụng 

a. Tạo giống lai khác loài 

2. Cấy truyền phôi ở động vật b. Tạo cơ thể lưỡng bội có kiểu gen đồng hợp tử 

về tất cả các cặp gen 

3. Lai tế bào sinh dưỡng ở thực vật c. Tạo ra nhiều cá thể có kiểu gen giống nhau 

Trong số các tổ hợp ghép đôi giữa phương pháp tạo giống và ứng dụng của nó sau đây, tổ hợp nào đúng? 

A. lb, 2c, 3a B. la, 2b, 3c C. lb, 2a, 3c D. lc, 2a, 3b 

Câu 28: Kĩ thuật chuyển gen gồm các bước: 

(1). Phân lập dòng tế bào có chứa ADN tái tổ hợp 

(2). Sử dụng enzim nổi đế gắn gen của tế bào cho vào thể truyền tạo ADN tái tổ hợp 

(3). Cắt ADN của tế bào cho và ADN của thể truyền bằng cùng một loại enzim cắt 

(4). Tách thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào 

(5). Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận 

Thứ tự đúng của các bước trên là 

 

4 3 ( 2) 

5 1 

A. 3 2 4 5 1 

B. 

 

1 4 3 5 2 

C. 3 2 4 1 5 

D. 

Câu 29: Cho các thành tựu sau: 

(1). Tạo giống cà chua có gen làm chính quả bị bất hoại. 

(2). Tạo giống dâu tằm tứ bội. 

(3). Tạo giống lúa "gạo vàng" có khả năng tổng hợp carôten trong hạt. 

(4). Tạo giống dưa hấu tam bội. 

Các thành tựu được tạo ra bằng phương pháp gây đột biến là 

A. (1) và (3) B. (1) và (2) C. (3) và (4) D. (2) và (4) 

Câu 30: Khi nói về vai trò của thể truyền plasmid trong kỹ thuật chuyển gen vào tế bào vi khuẩn, phát 

biểu nào sau đây là đúng? 

A. Nếu không có thể truyền plasmid thì gen cần chuyển sẽ tạo ra quá nhiều sản phẩm trong tế bào nhận 

B. Nhờ có thể truyền plasmid mà gen cần chuyển được nhân lên trong tế bào nhận 

C. Nếu không có thể truyền plasmid thì tế bào nhận không phân chia được 

D. Nhờ có thể truyền plasmid mà gen cần chuyển gắn được vào ADN vùng nhân của tế bào nhận 

Câu 31: Khi nói về ưu thế lai, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Một trong những giả thuyết để giải thích cơ sở di truyền của ưu thế lai được nhiều người thừa nhận là 

giả thuyết siêu trội 

B. Để tạo ra những con lai có ưu thế lai cao về một số đặc tính nào đó, người ta thường bắt đầu bằng cách 

tạo ra những dòng thuần chủng khác nhau 


C. Người ta tạo ra những con lai khác dòng có ưu thế lai cao để sử dụng cho việc nhân giống 

D. Trong một số trường hợp, lai giữa hai dòng nhất định thu được con lai không có ưu thế lai, nhưng nếu 

cho con lai này lai với dòng thứ ba thì đời con lại có ưu thế lai 





Trang 7 










Câu 32: Người ta tiến hành nuôi các hạt phấn của cây có kiểu gen AabbDDEeGg thành các dòng đơn bội, 

sau đó lưỡng bội hóa để tạo ra các dòng thuần chủng. Theo lí thuyết, quá trình này sẽ tạo ra tối đa bao 

nhiêu dòng thuần có kiểu gen khác nhau 

A. 32 B. 5 C. 8 D. 16 

Câu 33: Cho một số thao tác cơ bản trong quá trình chuyển gen tạo ra chủng vi khuẩn có khả năng tổng 

hợp insulin của người như sau: 

(1). Tách plasmid từ tế bào vi khuẩn và tách gen mã hóa insulin từ tế bào người. 

(2). Phân lập dòng tế bào chưa ADN tái tổ hợp mang gen mã hóa insulin của người. 

(3). Chuyển ADN tái tổ hợp mang gen mã hóa insulin của người vào tế bào vi khuẩn. 

(4). Tạo ADN tái tổ hợp mang gen mã hóa insulin của người 

Trình tự đúng của các thao tác trên là 

 

1 2 3 4 

A. 2 4 3 1 

B. 

 

1 4 3 2 

C. 2 1 3 4 

D. 

Câu 34: Sinh vật biến đổi gen không được tạo ra bằng phương pháp nào sau đây 

A. Tổ hợp lại các gen vốn có của bố mẹ bằng lai hữu tính 

B. Làm biến đổi một gen đã có sẵn trong hệ gen 

C. Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen 

D. Đưa thêm một gen của loài khác vào hệ gen 

Câu 35: Cơ sở tế bào học của nuôi cấy mô, tế bào được dựa trên 

A. sự nhân đôi và phân li đồng đều của nhiễm sắc thể trong giảm phân 

B. sự nhân đôi và phân li đồng đều của nhiễm sắc thể trong nguyên phân 

C. sự nhân đôi và phân li đồng đều của nhiễm sắc thể trong nguyên phân và giảm phân 

D. quá trình phiên mã và dịch mã ở tế bào con giống với tế bào mẹ 

Câu 36: Khi nói về nuôi cấy mô và tế bào thực vật, phát biểu nào sau đây không đúng 

A. Phương pháp nuôi cấy mô tiết kiệm được diện tích nhân giống 

B. Phương pháp nuôi cấy mô có thể bảo tồn được một số nguồn gen quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng 

C. Phương pháp nuôi cấy mô có thể tạo ra số lượng cây trồng lớn trong một thời gian ngắn 

D. Phương pháp nuôi cấy mô được sử dụng để tạo nguồn biến dị tổ hợp 

Câu 37: Bệnh phêninkêto niệu 

A. do đột biến trội nằm trên NST thường gây ra 

B. cơ thể người bệnh không có enzim chuyển hoá tirôzin thành phêninalanin 

C. nếu áp dụng chế độ ăn có ít phêninalanin ngay từ nhỏ thì hạn chế được bệnh nhưng đời con vẫn có gen 

bệnh 

D. do gen đột biến lặn nằm trên NST giới tính gây ra 

Câu 38: Người bị hội chứng Đao có 3 NST số 21 được phát sinh do sự kết hợp giữa 

 

 

A. một giao tử n 1 

có 2 NST số 21 và một giao tử n có 1 NST số 21 


 

B. một giao tử n 1 có 2 NST số 21 và một giao tử n 1 

có 2 NST số 21 

 

 

 

 

 

 

C. một giao tử n 1 có 2 NST số 23 và một giao tử n 1 

có 2 NST số 19 

 

 

D. một giao tử n 1 

có 2 NST số 23 và một giao tử n có 1 NST số 23 

Câu 39: ở người, xét các bệnh và hội chứng nào sau đây: 

 





Trang 8 










(1). bệnh ung thư máu. (2) bệnh máu khó đông. 

(3) hội chứng Đao. (4) hội chứng Claiphentơ. 

(5). bệnh bạch tạng. (6) bệnh mù màu. 

Có bao nhiêu trường hợp xuất hiện chủ yếu ở nam giới mà ít gặp ở nữ giới? 

A. 3 B. 2 C. 5 D. 4 

Câu 40: Cho biết ỏ người, gen h gây bệnh máu khó đông, gen m gây bệnh mù màu các alen bình thường 

tương ứng là H và M. Một cặp vợ chồng bình thường sinh được một con trai bình thường, một con trai 

mù màu và một con trai mắc bệnh máu khó đông. Kiểu gen của hai vợ chồng trên như thế nào? 

mH 

Mh mh 

mh 

mH mh 

A. Chồng X Y, vợ X X 

B. Chồng X Y, vợ X X hoặc X 

MH 

MH MH 

MH 

Mh mH 

C. Chồng X Y, vợ X X 

D. Chồng X Y, vợ X X hoặc X 

Câu 41: Xét các kết luận sau đây: 

(1). Bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST giới tính quy định. 

(2). Bệnh máu khó đông và bệnh mù màu biểu hiện chủ yếu ở nam mà ít gặp ở nữ. 

(3). Bệnh phêninkêtô niệu được biểu hiện chủ yếu ở nam mà ít gặp ở nữ. 

(4). Hội chứng Tơcnơ do đột biến sốlượng NST dạng thể một. 


A. 2 B. 3 C. 1 D. 4 

Câu 42: Vật chất di truyền của HIV là 

A. ADN sợi đơn B. ADN sợi kép C. ARN sợi kép D. ARN sợi đơn 

Câu 43: Bệnh do gen trội trên nhiễm sắc thể X ở người gây ra có đặc điểm 

A. bệnh thường biểu hiện ở nam nhiều hơn nữ 

B. bố mắc bệnh thì tất cả các con gái đều mắc bệnh 

C. bố mẹ không mắc bệnh có thể sinh ra con mắc bệnh 

D. mẹ mắc bệnh thì tất cả các con trai đều mắc bệnh 

Câu 44: Xét một bệnh do đột biến gen lặn nằm trên NST thường quy định. Đặc điểm di truyền của bệnh 

này là 

A. Bệnh được di truyền theo dòng mẹ 

B. Chỉ có bố hoặc mẹ bị bệnh thì tất cả đời con đều bị bệnh 

C. Nếu bố bị bệnh thì tất cả con trai đều bị bệnh 

D. Bố mẹ không bị bệnh vẫn có thể sinh con bị bệnh 

Câu 45: Bệnh do gen trội trên nhiễm sắc thể X ở người gây ra có đặc điểm di truyền nào sau đây? 

A. Bệnh thường biểu hiện ở nam nhiều hơn nữ 

B. Bố mẹ không mắc bệnh có thể sinh ra con mắc bệnh 

C. Bố mắc bệnh thì tất cả các con gái đều mắc bệnh 

D. Mẹ mắc bệnh thì tất cả các con trai đều mắc bệnh 

Câu 46: Khi nói về bệnh phêninkêto niệu ở người, phát biểu nào sau đây là đúng? 


A. Có thể phát hiện ra bệnh phêninkêto niệu bằng cách làm tiêu bản tế bào và quan sát hình dạng nhiễm 

sắc thể dưới kính hiển vi 

B. Bệnh phêninkêtô niệu là do lượng axit amin tirôzin dư thừa và ứ đọng trong máu, chuyển lên não gây 

đầu độc tế bào thần kinh 

C. Chỉ cần loại bỏ hoàn toàn axit amin phêninalanin ra khỏi khẩu phần ăn của người bệnh thì người bệnh 

sẽ trở nên khỏe mạnh hoàn toàn 


Mh 

MH 

X 

mH 

X 

mh 

Trang 9 













D. Bệnh phêninkêto niệu là bệnh do đột biến ở gen mã hóa enzim xúc tác cho phản ứng chuyển hóa axit 

amin phêninalanin thành tirôzin trong cơ thể 

Câu 47: Công nghệ tế bào đã đạt được thành tựu nào sau đây 

A. Tạo ra giống lúa có khả năng tổng hợp carôten ở trong hạt 

B. Tạo ra giống dâu tằm tam bội có năng suất lá cao 

C. Tạo ra chủng vi khuẩn E. coli có khả năng sản xuất insulin của người 

D. Tạo ra cừu Đôly 

Câu 48: Khi nói về ưu thế lai, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Ưu thế lai tỉ lệ thuận với số lượng cặp gen đồng hợp tử trội có trong kiểu gen của con lai. 

B. Ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở đời của phép lai khác dòng 

F 1 

C. Ưu thế lai có thể được duy trì và cũng cố bằng phương pháp tự thụ phấn hoặc giao phối gần 

D. Ưu thế lai chỉ xuất hiện ở phép lai giũa các dòng thuần chủng có kiểu gen giống nhau 

Câu 49: Khi nói về các bệnh và hội chứng bệnh di truyền ở người, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Bệnh mù màu do alen lặn nằm ở vùng không tương đồng trên nhiễm sắc thể giới tính X quy định 

B. Hội chứng Tơcnơ do đột biến lệch bội ở nhiễm sắc thể số 21 

C. Bệnh hồng cầu hình liềm do đột biến gen làm cho chuỗi hemôglôbin mất một axit amin 

D. Hội chứng Đao do đột biến lệch bội ở nhiễm sắc thể giới tính 

Câu 50: Giả sử có hai cây khác loài có kiểu gen AaBB và DDEe. Người ta sử dụng công nghệ tế bào để 

tạo ra các cây con từ hai cây này. Theo lí thuyết, trong các phát biểu sau về các cây con, có bao nhiêu 

phát biểu đúng? 

(1). Các cây con được tạo ra do nuôi cấy tế bào sinh dưỡng của từng cây có kiểu gen AaBB hoặc DDEe. 

(2). Nuôi cấy hạt phân riêng rẽ của từng cây sau đó lưỡng bội hóa sẽ thu được 8 dòng thuần chủng có kiểu 

gen khác nhau. 

(3). Các cây con được tạo ra do nuôi cấy hạt phấn của từng cây và gây lưỡng bội hóa có kiểu gen AABB, 

aaBB hoặc DDEE, DDee. 

(4). Cây con được tạo ra do lai tế bào sinh dưỡng (dung hợp tế bào trần) của hai cây với nhau có kiểu gen 

AaBBDDEe. 

A. 4 B. 2 C. 3 D. 1 

Câu 51: Trong các quy trình sau, có mấy quy trình có thể được sử dụng để tạo ra loài mới hoặc giống 

mới có đặc tính di truyền khác biệt? 

(1). Dung hợp tế bào trần của hai loài thành tế bào lai rồi nuôi cấy cho chúng phân chia và tái sinh thành 

cơ thể rồi nhân lên thành dòng. 

(2). Nuôi cấy mẩu mô của một giống cây trồng trong ống nghiệm thành rất nhiều mô sẹo rồi cho chúng tái 

sinh thành các cây hoàn chỉnh. 

(3). Nuôi cấy hạt phấn cho phát triển thành cây đơn bội, sau đó lưỡng bội hóa rồi nhân lên thành dòng. 

(4). Gây đột biến, chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu hình mong muốn rồi nhân lên thành dòng. 

A. 3 B. 2 C. 1 D. 4 









Trang 10 










− Phương án C đúng. Nguyên nhân là vì ở các quần thể tự thụ phấn thì tỉ lệ dị hợp giảm dần và sau nhiều 

thế hệ thì tỉ lệ dị hợp tiến tới 0 nên quần thể chủ yếu chỉ gồm các dòng thuần chủng. 

− Phương án A sai. Vì đối với giống có kiểu gen đồng hợp (thuần chủng), khi tiến hành tự thụ phấn 

không gây ra thoái hóa giống. Chỉ có giống dị hợp mới dẫn tới thoái hóa giống. 

− Phương án B sai. Vì quá trình tự thụ phấn không làm thay đổi tần số alen của quần thể mà chỉ làm tăng 

tỉ lệ kiểu gen đồng hợp. 

− Phương án D sai. Vì quần thể giao phấn ngẫu nhiên có tính đa dạng di truyền cao hơn quần thể tự thụ 

phấn. 


Vì quá trình ngẫu phối làm cho quần thể đạt trạng thái cân bằng di truyền nên không làm thay đổi tỉ lệ 

kiểu gen 


Trong kĩ thuật chuyển gen, cần phải sử dụng enzim cắt (restritaza) để cắt gen cần chuyển và mở vòng 

plasmid và sử dụng enzim nối (ligaza) để nối gen cần chuyển vào plasmid để tạo ADN tái tổ hợp 


Trong 4 phương pháp nêu trên thì chỉ có lai xa kèm theo đa bội hóa và phương pháp dung hợp tế bào trần 

mới tạo được giống có bộ NST song nhị bội (bộ NST lưỡng bội của hai loài). Các phương pháp khác 

không thể tạo ra thể song nhị bội. 


Phương pháp nhân giống bằng cấy truyền phôi cho phép tạo ra được các cá thể có kiểu gen hoàn toàn 

giống nhau, giới tính hoàn toàn giống nhau. Do vậy: 

10 cá thể cừu nói trên được sinh ra từ một phôi nên chúng có giới tính giống nhau, vì vậy không giao phối 

được với nhau. 

Chứng có kiểu gen giống nhau nên có mức phản ứng giống nhau 

Các cá thể cừu này có kiểu gen giống nhau nhưng kiểu hình thì có thể không hoàn toàn giống nhau vì 

kiểu hình còn phụ thuộc vào tác động của môi trường 


Để chuyển gen thì phải thực hiện: tạo vectơ chứa gen người và chuyển vào tế bào xôma của cừu. Sau đó 

nuôi cấy tế bào xôma của cừu trong môi trường nhân tạo và chọn lọc và nhân dòng tế bào chuyển gen. 

Sau đó lấy nhân tế bào chuyển gen cho vào trứng đã bị mất nhân tạo ra tế bào chuyển nhân. Sau đó 

chuyển phôi được phát triển từ tế bào chuyển nhân vào tử cung của cừu để phôi phát triển thành cơ thể. 

Như vậy thứ tự đúng là l 3 2 4 5 


Cứ mỗi loại hạt phấn sẽ tạo nên một dòng lưỡng bội thuần chủng. Cây có kiểu gén AabbDdEE (có 2 cặp 

gen dị hợp) tạo ra 4 loại hạt phấn, do đó sẽ tạo nên 4 dòng lưỡng bội thuần chủng. 

Kiểu gen của các dòng thuần chủng này là: 

Từ loại giao tử AbDE sẽ tạo nên dòng thuần chủng có kiểu gen AAbbDDEE. 

Từ loại giao tử AbdE sẽ tạo nên dòng thuần chủng có kiểu gen AAbbddEE. 


Từ loại giao tử abDE sẽ tạo nên dòng thuần chủng có kiểu gen aabbDDEE. 

Từ loại giao tử abdE sẽ tạo nên dòng thuần chủng cỏ kiểu gen aabbddEE. 


Công nghệ gen cho phép chuyển gen từ loài này sang loài khác. Vì vậy tạo giống bông kháng sâu hại và 

tạo chuột bạch có gen của chuột cống là những thành tựu do ứng dụng công nghệ gen 


Trang 11 














ADN tái tổ hợp là phân tử ADN được tạo ra bằng cách gắn gen cần chuyển với thể truyền (thể truyền là 

plasmid hoặc virut). Để tạo được 1 phân tử ADN tái tổ hợp thì trước hết phải tách ADN ra khỏi tế bào cho 

và tách thể truyền ra khỏi vi khuẩn. Sau đó dùng enzim restritaza để cắt gen cần chuyển và mở vòng 

plasmid. Tiếp sau đó dùng enzim ligaza để nốĩ gen cần chuyển vào plasmid tạo ra ADN tái tổ hợp và cuối 

cùng là chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận 


Con lai 

F 1 

có kiểu gen dị hợp, do đó nó có ưu thế lai cao, cho năng suất cao. Tuy nhiên, người ta không 

dùng giống có ưu thế lai để nhân giống vì khi nhân giống thì đời con sẽ phát sinh biến dị tổ hợp làm cho 

tỷ lệ dị hợp giảm dần và xuất hiện các đồng hợp lặn gây hai nên giống sẽ giảm năng suất 


Trong công nghệ gen, gen đánh dấu được gắn sẵn vào thể truyền để trong phân tử ADN tái tổ hợp có gen 

đánh dấu. Gen đánh dấu không thể gắn vào enzim restritaza vì gen có bản chất là ADN còn enzim có bản 

chất là prôtêin 


Để lai tế bào sinh dưỡng của 2 loài thực vật thì trước hết phải loại bỏ thành xenlulozơ để tế bào trở thành 

tế bào trần, sau đó cho tế bào trần vào trong môi trường đặc biệt để tế bào trần xảy ra dung hợp (nếu ở 

môi trường bình thường thì sẽ rất khó xảy ra sự dung hợp tế bào). Sau khi hình thành được tế bào lai thì 

phải nuôi tế bào lai trong môi trường đặc biệt để tế bào phát triển thành cơ thể trưởng thành 


Nuôi cấy hạt phấn sẽ tạo ra các dòng tế bào đơn bội, sau đó gây lưỡng bội hoá sẽ tạo được các dòng lưỡng 

bội thuần chủng. Trong 4 phương pháp nêu trên thì chỉ có phương pháp nuôi cấy hạt phấn mới mới tạo 

được dòng thuần chủng 


Vì khi tạo ra một phân tử ADN tái tổ hợp thì chỉ sử dụng một loại enzim cắt để mở vòng plasmid và cắt 

gen cần chuyển ra khỏi ADN của tế bào cho. Việc sử dụng một loại enzim cắt sẽ tạo ra một mối cắt giống 

nhau, từ đó sẽ tạo ra các đầu nối giống nhau. Khi nối chỉ cần sử dụng enzim nối ligaza để nối gen cần 

chuyển vào thể truyền 


Thoái hoá giống là do tỉ lệ dị hợp giảm dần và xuất hiện các kiểu gen đồng hợp lặn có hại. 

Phương án A và B sai ở chỗ: “Xuất hiện các gen lặn có hại”. Quá trình tự thụ phấn hoặc giao phối cận 

huyết không làm xuất hiện các gen lặn có hại (gen lặn có hại đã có sẵn trong quần thể giống) mà chỉ làm 

xuất hiện kiểu gen đồng hợp lặn biểu hiện thành kiểu hình có hại 


Không sử dụng con lai 

F 1 

để làm giống là vì nếu sử dụng làm giống thì ở đời con, tỉ lệ dị hợp giảm dần, tỉ 

lệ đồng hợp tăng dần và xuất hiện các đồng hợp gen lặn biểu hiện thành kiểu hình có hại 



Trong công nghệ tế bào thực vật, để lai tế bào sinh dưỡng của hai loài thì người ta làm mất thành tế bào 

để tạo ra tế bào trần, sau đó cho dung hợp tế bào trần của hai loài để tạo ra tế bào lai 


Plasmid nằm trong tế bào chất của vi khuẩn, là ADN vòng, mạch kép có khả năng tự nhân đôi, tồn tại độc 

lập trong tế bào và mang được gen cần chuyển, gen cần chuyển được gắn vào plasmid và được nhân lên 





Trang 12 










trong tế bào vi khuẩn. Nếu không có plasmid thì gen cần chuyển không nhân lên trong tế bào vi khuẩn 

được 


− Phương án B sai. Vì khi lai giữa hai dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau, ưu thế lai biểu hiện ở đời 

F l sau đó giảm dần qua các thế hệ. 

− Phương án C sai. Vì các con lai 

dị hợp nên nếu sử dụng làm giống sẽ gây thoái hóa giống) 

F 1 

có ưu thế lai luôn không được giữ lại làm giống( chúng có kiểu gen 

− Phương án D sai. Vì khi lai giữa hai cá thể thuộc cùng một dòng thuần chủng không cho con lai có ưu 

thế lai. 


Thoái hóa giống có thể không biểu hiện ở con lai của phép lai giữa hai dòng thuần chủng (2 dòng thuần 

giống nhau) 

Thoái hóa giống được biểu hiện thấp nhất ở đời 


Trong các phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu D đúng 

Các phát biểu khác sai ở chỗ: 

− Phát biểu A sai là vì ưu thế lai được biểu hiện ở đời 

tăng dần. 

F 1 

và sau đó tăng dần ở các đời tiếp theo 

F 1 

và sau đó giảm dần ở các đời tiếp theo chứ không 

− Phát biểu B sai là vì có nhiều trường hợp lai khác dòng nhưng chưa hẳn đã có biểu hiện ưu thế lai. 

− Phát biểu C sai là vì các con lai 

kiểu gen dị hợp nên khi dùng làm giống sẽ gây ra thoái hoá giống 


F 1 

có ưu thế lai cao nhưng không được sử dụng làm giống vì chúng có 

Trong các phát biểu nói trên thì các phát biểu số (3), (4), (5) là các phát biểu đúng 


Trong các phương pháp nói trên thì: 

− Lai khác dòng sẽ tạo ra con lai có kiểu gen dị hợp về tất cả các cặp gen chứ không tạo ra dòng thuần 

chủng. 

− Sử dụng công nghệ gen chỉ cho phép chuyển gen chứ không tạo ra được dòng thuần. 

− Lai tế bào xôma khác loài sẽ tạo ra dạng song nhị bội chứ không tạo ra dòng thuần chủng. Ví dụ lai tế 

bào xôma có kiểu gen AaBb với tế bào xôma có kiểu gen DdEe thì sẽ tạo ra tế bào lai có kiểu gen 

AaBbDdEe. 

− Nuôi cấy hạt phấn sẽ tạo nên dòng tế bào đơn bội, sau đó lưỡng bội hóa sẽ tạo nên dòng thuần chủng về 

tất cả các cặp gen. Ví dụ khi nuôi hạt phấn của cây có kiểu gen AaBb thì sẽ thu được 4 dòng đơn bội là 

dòng tế bào AB, dòng tế bào Ab, dòng tế bào aB, dòng tế bào ab. Tiến hành gây lưỡng bội hóa các dòng 

tế bào này thì sẽ thu được các dòng thuần chủng là: 

Dòng đơn bội AB sẽ trở thành dòng thuần chủng AABB. 


Dòng đơn bội aB sẽ trở thành dòng thuần chủng aaBB. 

Dòng đơn bội Ab sẽ trở thành dòng thuần chủng AAbb. 

Dòng đơn bội ab sẽ trở thành dòng thuần chủng aabb. 


Phương án A đúng. Vì nuôi cấy mô cho phép tạo ra hàng nghìn mẫu mô có kiểu gen đồng nhất, từ đó 

nhân nhanh các giống cây quý hiếm. 


Trang 13 













Phương án B sai. Vì nuôi cấy mô không tạo ra được dòng thuần. 

Phương án C sai. Vì nuôi cấy mô dựa trên cơ sở phân bào nguyên phân nên không làm phát sinh biến dị 

tổ hợp nên kiểu gen của cây con hoàn toàn giống cây mẹ. 

Phương án D sai. Vì nuôi cấy mô tạo ra các cá thể có kiểu gen hoàn toàn giống với cá thể mẹ nên cơ thể 

mới không có ưu thế lai so với cơ thể mẹ. 


Phương pháp trên được gọi là phương pháp cấy truyền phôi, khi đó các bò con sẽ: 

− Cùng giới tính (vì cùng 1 phôi ban đầu) nên không thể giao phối với nhau. 

− Có kiểu gen giống nhau, nhưng kiểu hình còn phụ thuộc vào sự tương tác với môi trường. 

− Sinh sản hữu tính bình thường. 


Phương pháp nuôi cấy hạt phấn sau đó lưỡng bội hóa sẽ tạo cơ thể lưỡng bội có kiểu gen đồng hợp tử về 

tất cả các cặp gen 1 ghép với b. 

Phương pháp cấy truyền phôi ồ động vật sẽ tạo ra nhiều cá thể có kiểu gen hoàn toàn giống nhau 2 

ghép với c. 

Phương pháp lai tế bào sinh dưỡng ở thực vật sẽ tạo ra giống lai khác loài 3 ghép với a. 


Trong kĩ thuật chuyển gen, thứ tự đúng là: 

Tách thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào (4) Cắt ADN của tế bào cho và ADN của thể truyền 

bằng cùng một loại enzim cắt (3) sử dụng enzim nổi đế gắn gen của tế bào cho vào thể truyền tạo 

ADN tái tổ hợp (2) Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận (5) Phân lập dòng tế bào có chứa ADN 

tái tổ hợp (1). 


Trong các thành tựu mà để bài đưa ra, có 2 thành tựu được tạo ra bằng phương pháp gây đột biến là (2) và 

(4). 

Thành tựu (1) và thành tựu (3) do công nghệ gen tạo ra. 


Thể truyền plasmid làm nhiệm vụ đưa gen vào tế bào nhận. Gen cần chuyển được gắn kết với thể truyền 

để tạo nên ADN tái tổ hợp. Khi vào trong tế bào nhận, ADN tái tổ hợp sẽ nhân đôi độc lập với ADN của 

tế bào chủ. Sự nhân đôi độc lập này là do thể truyền có khả năng tự nhân đôi. 

Sự nhân đôi của thể truyền giúp cho gen cần chuyển được nhân lên trong tế bào nhận 


Vì con lai có ưu thế lai cao không được sử dụng để nhân giống. Vì con lai có kiểu gen dị hợp nên khi tiến 

hành nhân giống sẽ phát sinh biến dị tổ hợp làm thoái hóa giống 


− Cơ thể AabbDDEeGg có 3 cặp gen dị hợp nên sẽ tạo ra 8 loại giao tử. Mỗi loại giao tử sẽ tạo ra 1 dòng 

tế bào đơn bội. 


− Khi lưỡng bội hóa các dòng đơn bội thì mỗi dòng đơn bội sẽ tạo ra 1 dòng thuần chủng. 

thuần chủng số dòng đơn bội. 

− Có 8 dòng thuần chủng. 


số dòng 





Trang 14 











Trong các phương án mà bài toán đưa ra, phương án A không đúng. 


Vì nuôi cấy mô, tế bào được dựa trên cơ sở sự phân bào nguyên phân và biệt hóa cửa tế bào. Chứ không 

dựa vào cơ chế giảm phân 


Vì phương pháp nuôi cấy mô là sử dụng phân bào nguyên phân (sinh sản vô tính) nên không tạo ra nguồn 

biến dị tổ hợp. (biến dị tổ hợp chỉ được sinh ra thông qua sinh sản hữu tính). 


Trong 4 phượng án nói trên thì chỉ có phương án C đúng. Vì bệnh phêninkêto niệu do không có enzim 

chuyển hoá axit amin pheninalanin thành tirozin nên khi không có enzim này thì axit amin phenịnalanin 

sẽ tích luỹ trong tế bào não gây ra bệnh. Vì vậy, nếu áp dụng chế độ ăn kiêng (thức ăn có ít axit amin 

pheninalanin thì sẽ hạn chế được tác hại của bệnh) 


Đột biến thể ba ở NST số 21 gây ra hội chứng Đao nhưng ngoài ra còn có thêm một số trường hợp đột 

biến ở cặp NST khác cũng có thể dẫn tới bị Đao. Người bị hội chứng Đao do có 3 NST số 21 được sinh ra 

 

 

do sự kết hợp giữa một giao tử n 1 

có 2 NST số 21 và một giao tử n có 1 NST số 21. 


− Hội chứng Claiphentơ chỉ xuất hiện ở nam mà không gặp ở nữ. 

− Bệnh ung thư máu, bệnh bạch tạng, hội chứng Đao đột biến ở NST thường nên ở cả nam và nữ đều có 

thể bị bệnh với xác suất tương đương nhau. 

− Bệnh mù màu và bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định nên bệnh chủ yếu 

xuất hiện ở nam mà ít gặp ở nữ. 

Trong số 6 bệnh nói trên thì có 2 bệnh thoả mãn điều kiện bài toán 


− Chồng bình thường nên kiểu gen của chồng là 

MH 

X Y. 

mH 

mH 

− Con trai mù màu có kiểu gen là X Y Đã nhận X từ mẹ. 

Mh 

Mh 

− Con trai bị máu khó đông có kiểu gen là X Y Đã nhận X từ mẹ. 

Mh mH 

Mh 

mH 

Như vậy, mẹ phải có kiểu gen X X để có thể sinh ra giao tử X và giao tử X . Trong trường hợp 

có hoán vị gen thì cơ thể 


X 

MH 

X 

mh 

 

cũng có thể sinh ra 2 loại giao tử nói trên 

Trong 4 kết luận nói trên thì chỉ có kết luận số (2) và số (4) là đúng. 

Kết luận số (1) sai là vì bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường. 

Kết luận số (3) sai là vì bệnh phêninkêtô niệu do gặn lặn nằm trên NST thường quy định nên bệnh biểu 

hiện ở cả nam và nữ 



HTV là virut kí sinh trong tế bào bạch cầu lymphô 

truyền là hai phân tử ARN sợi đơn, nó có quá trình phiên mã ngược 


T 4 

của người, nó gây bệnh AIDS. HIV có vật chất di 

Phương án B đúng vì: bố luôn truyền X cho con gái, khi bố bị bệnh sẽ truyền alen gây bệnh cho con gái. 

Vì alen gây bệnh là alen trội nên con gái luôn bị bệnh. 





Trang 15 










Phương án A sai vì bệnh biểu hiện ở nam, nữ như nhau. 

Phương án C sai vì bố mẹ không bị bệnh không thể sinh con bị bệnh (vì gen gây bệnh là gen trội). 

Phương án D sai vì nếu mẹ có kiểu gen 


A a 

X X 

Bô mẹ không bị bệnh vẫn có thể sinh con bị bệnh. 

Ví dụ: Aa Aa aa 

Phương án B sai vì AA aa Aa 

Phương án C sai vì ví dụ như: bố aa mẹ AA con Aa 


thì có thể sinh con trai không bị bệnh 

Trong quá trình tạo hợp tử thì con gái được truyền giao tử X từ bố và giao tử Y từ mẹ. Khi bố mang gen 

A 

A 

trội gây bệnh sẽ có kiểu gen X Y thì bố truyền X (alen gây bệnh) cho con gái, con gái sẽ mang gen 

trội gây bệnh nên mắc bệnh. 

Phương án A sai vì: bệnh biểu hiện ở nam và nữ với tần số không xác định. 

Phương án B sai vì: khi đó bố mẹ có kiểu gen: X a X a X a Y X a X 

a a 

và X Y (các con đều không bị 

bệnh) 

Phương án D sai vì: khi mẹ có kiểu gen a 

X X 

A 

thì có thể sinh con trai X Y 

a 

bị bệnh và X Y không bị 

bệnh. 



A và C là ứng dụng của công nghệ gen. 

B là ứng dụng của đột biến. 

D là ứng dụng công nghệ tế bào. 




(1) đúng. Vì cây tạo ra từ nuôi cấy tế bào có kiểu gen giống tế bào ban đầu. 

(2) sai. Vì nuôi cấy hạt phấn riêng rẽ của từng cây chỉ tạo ra 4 dòng thuần là AABB, aaBB và DDEE và 

DDee. 

(3) đúng. 

(4) đúng. 


Có 3 kết luận (1), (3), (4) đúng. 






Trang 16 










CHỦ ĐỀ 5 – BẰNG CHỨNG TIẾN HÓA VÀ CÁC THUYẾT TIẾN HÓA 


1. Bằng chứng tiến hóa 

- Bằng chứng tiến hóa là những căn cứ khoa học để khẳng định thế giới sinh vật không ngừng biến đổi và 

tiến hóa thích nghi với điều kiện môi trường. 

- Có 2 nhóm bằng chứng là bằng chứng trực tiếp (hóa thạch) và bằng chứng gián tiếp (giải phẫu so sánh, 

phôi sinh học, địa lý sinh học, sinh học phân tử và tế bào). 

- Cơ quan tương đồng là những cơ quan có cùng nguồn gốc nhưng chức năng khác nhau. Cơ quan tương 

đồng là bằng chứng chứng tỏ các loài có chung nguồn gốc nhưng tiến hóa theo hướng thích nghi với các 

điều kiện khác nhau. (tiến hóa phân li tính trạng). 

- Các loài có quan hệ họ hàng càng gần gũi thì có ADN giống nhau; prôtêin có cấu trúc giống nhau. 

- Tất cả các loài đều có chung một bộ mã di truyền, đều được cấu tạo từ tế bào Mọi sinh vật có cùng 

một nguồn gốc chung. 

- Trong các bằng chứng tiến hóa thì hóa thạch là bằng chứng quan trọng nhất, sau đó đến bằng chứng sinh 

học phân tử. 

2. Các thuyết tiến hóa 

a) Thuyết tiến hóa Đacuy 

- Đacuy cho rằng sinh vật tiến hóa là do phát sinh biến dị cá thể và đấu tranh sinh tồn giữa các cá thể cùng 

loài. 

- Các cá thể con được sinh ra từ một cặp bố mẹ luôn có kiểu hình khác nhau (gọi là biến dị cá thể). Các 

biến dị khác nhau có sức sống và khả năng sinh sản khác nhau. 

- Cùng một cặp bố mệ luôn sinh ra hàng chục đến hàng trăm, hàng ngàn cá thể con. Vì vậy, nguồn sống 

sẽ khan hiếm dẫn tới các cá thể đấu tranh với nhau để tìm nguốn sống. Kết quả của cuộc đấu tranh cùng 

loài sẽ dẫn tới những cá thể mang biến dị có lợi thì sống sót, những cá thể mang biến dị có hại thì bị loại 

bỏ. Đây là nguyên nhân chính dẫn tới sinh vật tiến hóa. (Đấu tranh sinh tồn chính là một biểu hiện của 

chọn lọc tự nhiên) 

- Theo Đacuyn, thực chất của chọn lọc tự nhiên là sự phân hóa về khả năng sống sót và sinh sản của cá 

thể trong loài (hoặc trong quần thể). Theo Đacuyn, đối tượng của chọn lọc tự nhiên là cá thể; kết quả của 

chọn lọc tự nhiên sẽ tạo nên loài mới có các đặc điểm thích nghi với môi trường sống. 

- Quá trình chọn lọc nhân tạo sẽ hình thành các giống khác nhau từ một dạng hoang dại ban đầu (ví dụ từ 

cây mù tạc hoang dại đã tạo ra giống Su hào, cải Bruxen, Cải xoăn, Súp lơ, Bắp cải) 

b) Thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại 

- Thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại chia tiến hóa thành 2 cấp độ là tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn. 

- Tiến hóa nhỏ là quá trình làm biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể dẫn tới hình thành loài mới 

→ Quần thể là đơn vị của tiến hóa. 

Tiến hóa nhỏ diễn ra trong một phạm vi tương đối hẹp, thời gian tương đối ngắn, có thể nghiên cứu bằng 

thực nghiệm. 


- Tiến hóa lớn là quá trình hình thành các đơn vị phân loại trên loài (chi, họ, bộ, lớp, ngành, giới). Tiến 

hóa lớn diễn ra trên phạm vi rộng lớn, trong thời gian dài, chỉ có thể nghiên cứu bằng tổng hợp, so sánh. 

- Nguồn biến dị di truyền của quần thể: đột biến tạo ra nguồn biến dị sơ cấp, giao phối tạo ra biến dị tổ 

hợp (nguồn biến dị thứ cấp). Sự nhập cư cũng góp phần cung cấp nguồn biến dị cho quần thể. 





Trang 1 










II. HỆ THỐNG CÂU HỎI ÔN TẬP 


Câu 1: Cặp cơ quan nào sau đây là bằng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng? 

A. Cánh chim và cánh bướm. 

B. Ruột thừa của người và ruột thịt ở động vật. 

C. Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của người. 

D. Chân trước của mèo và cánh dơi. 

Câu 2: Cặp cơ quan nào sau đây là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính 

trạng? 

A. Cánh chim và cánh bướm. 

B. Ruột thừa của người và ruột tịt ở động vật. 

C. Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của người. 

D. Chân trước của mèo và cánh dơi. 

Câu 3: Kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Cơ quan tương đồng là những cơ quan có cùng kiểu cấu tạo. 

B. Cơ quan tương đồng là những cơ quan có cùng nguồn gốc. 

C. Cơ quan tương đồng là những cơ quan có nguồn gốc khác nhau. 

D. Cơ quan thoái hóa cũng là cơ quan tương đồng. 

Câu 4: Cơ quan tương tự là những cơ quan 

A. Có cùng kiểu cấu tạo. B. Có cấu trúc bên trong giống nhau. 

C. Có cùng nguồn gốc. D. Có cùng chức năng. 

Câu 5: Bằng chứng quan trọng nhất thể hiện nguồn gốc chung của sinh giới là 

A. Bằng chứng địa lý sinh học. 

B. Bằng chứng phôi sinh học. 

C. Bằng chứng giải phẫu học so sánh. 

D. Bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử. 

Câu 6: Trong các bằng chứng sau đây, những bằng chứng nào được xem là bằng chứng tiến hóa trực 

tiếp? 

(1) Trong hoa đực của cây đu đủ có 10 nhị, ở giữa vẫn còn di tích của nhụy. 

(2) Xác voi mamut được tìm thấy trong các lớp băng. 

(3) Chi trước của mèo và cánh của dơi có các xương phân bố theo thứ tự tương tự nhau. 

(4) Xác sâu bọ sống trong các thời đại trước còn để lại trong nhựa hổ phách. 

(5) Gai xương rồng và tua cuốn của đậu Hà Lan đều là biến dạng của lá. 

(6) Những đốt xương sống của khủng long được tìm thấy trong các lớp đất đá. 

A. (2), (3) và (6). B. (1), (4) và (5). C. (1), (3) và (5). D. (2), (4) và (6). 

Câu 7: Cho các cặp cơ quan: 

(1) Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của người. 


(2) Vòi hút của bướm và đôi hàm dưới của bọ cạp 

(3) Gai xương rồng và lá cây lúa. (4) Cánh chim và cánh bướm. 

Những cặp cơ quan tương đồng là 

A. (1), (2). B. (1), (2), (4). C. (1), (2), (3). D. (2), (3), (4). 





Trang 2 










Câu 8: Kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Cánh của chim và cánh của bướm là những cơ quan tương đồng. 

B. Cơ quan tương đồng phản ánh sự tiến hóa phân li. 

C. Cơ quan thoái hóa là một trường hợp của cơ quan tương đồng. 

D. Cơ quan tương tự phản ánh sự tiến hóa đồng quy. 

Câu 9: Cấu trúc xương của phần trên ở tay người và cánh dơi là rất giống nhau trong khi đó các xương 

tương ứng ở cá voi lại có hình dạng và tỷ lệ rất khác. Tuy nhiên, các số liệu di truyền chứng minh rằng tất 

cả ba loài sinh vật nói trên đều được phân ly từ một tổ tiên chung và trong cùng một thời gian. Điều nào 

dưới đây là lời giải thích đúng nhất cho các số liệu này? 

A. Sự tiến hóa của chi trước thích nghi với người và dơi nhưng chưa thích nghi với cá voi. 

B. Chọn lọc tự nhiên trong môi trường nước đã tích lũy những biến đổi quan trọng trong giải phẫu chi 

trước của cá voi. 

C. Người và dơi được tiến hóa bằng chọn lọc tự nhiên còn cá voi được tiến hóa bằng cơ chế của Lamac. 

D. Các gen đột biến ở cá voi nhanh hơn so với ở người và dơi. 

Câu 10: Cơ quan thoái hóa mặc dù không có chức năng gì nhưng vẫn được duy trì qua rất nhiều thế hệ 

mà không bị chọn lọc tự nhiên đào thải. Giải thích nào dưới đây không hợp lý? 

A. Gen quy định cơ quan thoái hóa liên kết chặt với những gen quy định các chức năng quan trọng. 

B. Cơ quan thoái hóa là những cơ quan có hại. 

C. Cơ quan thoái hóa không chịu sự tác động của chọn lọc tự nhiên. 

D. Thời gian tiến hóa chưa đủ lâu để các yếu tố ngẫu nhiên loại bỏ chúng. 

Câu 11: Bằng chứng nào sau đây phản ánh sự tiến hóa hội tụ (đồng quy)? 

A. Chi trước của các loài động vật có xương sống có các xương phân bố theo thứ tự tương tự nhau. 

B. Gai xương rồng, tua cuốn của đậu Hà Lan đều là biến dạng của lá. 

C. Trong hoa đực của cây đu đủ có 10 nhị, ở giữa hoa vẫn còn di tích của nhụy. 

D. Gai cây hoàng liên là biến dạng của lá, gai cây hoa hồng là do sự phát triển của biểu bì thân. 

Câu 12: Để xác định mối quan hệ họ hàng giữa người và các loài thuộc bộ Linh trưởng (bộ Khỉ), người ta 

nghiên cứu mức độ giống nhau về ADN của các loài này so với ADN của người. Kết quả thu được (tính 

theo tỉ lệ % giống nhau so với ADN của người) như sau: khỉ Rhesut: 91,1%; tinh tinh: 97,6%; khỉ 

Capuchin: 84,2%; vượn Gibbon: 94,7%; khỉ Vervet: 90,5%. Căn cứ vào kết quả này, có thể xác định mối 

quan hệ họ hàng xa dần giữa người và các loài thuộc bộ Linh trưởng nói trên theo trật tự đúng là: 

A. Người – tinh tinh – vượn Gibbon – khỉ Vervet – khỉ Rhesut – khỉ Capuchin. 

B. Người – tinh tinh – vượn Gibbon – khỉ Rhesut – khỉ Vervet – khỉ Capuchin. 

C. Người – tinh tinh – khỉ Rhesut – vượn Gibbon – khỉ Capuchin – khỉ Vervet. 

D. Người – tinh tinh – khỉ Vervet – vượn Gibbon – khỉ Capuchin – khỉ Rhesut. 

Câu 13: Các nghiên cứu về giải phẫu cho thấy có nhiều loài sinh vật có nguồn gốc khác nhau và thuộc 

các bậc phân loại khác nhau nhưng do sống trong cùng một môi trường nên được chọn lọc tự nhiên tích 

lũy các biến dị theo một hướng. Bằng chứng nào sau đây phản ánh sự tiến hóa của sinh vật theo xu hướng 

đó? 


A. Chi trước của các loài động vật có xương sống có các xương phân bố theo thứ tự tương tự nhau. 

B. Gai xương rồng, tua cuốn của đậu Hà Lan đều là biến dạng của lá. 

C. Trong hoa đực của cây đu đủ có 10 nhị, ở giữa hoa vẫn còn di tích của nhụy. 

D. Gai cây hoàng liên là biến dạng của lá, gai cây hoa hồng là do sự phát triển của biểu bì thân. 





Trang 3 










Câu 14: Khi nói về bằng chứng tiến hóa, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Những cơ quan thực hiện các chức năng khác nhau được bắt nguồn từ một nguồn gốc gọi là cơ quan 

tương tự. 

B. Cơ quan thoái hóa phản ánh sự tiến hóa đồng quy (tiến hóa hội tụ) 

C. Những loài có quan hệ họ hàng càng gần thì trình tự các axit amin hay trình tự các nucleotit càng có xu 

hướng khác nhau và ngược lại. 

D. Tất cả các vi khuẩn và động, thực vật đều được cấu tạo từ tế bào. 

Câu 15: Khi nói về các bằng chứng tiến hóa, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Cơ quan thoái hóa cũng là cơ quan tương đồng vì chúng được bắt nguồn từ một cơ quan ở một loài tổ 

tiên nhưng nay không còn chức năng hoặc chức năng bị tiêu giảm. 

B. Những cơ quan thực hiện các chức năng như nhau nhưng không được bắt nguồn từ một nguồn gốc 

được gọi là cơ quan tương đồng. 

C. Các loài động vật có xương sống có các đặc điểm ở giai đoạn trưởng thành rất khác nhau thì không thể 

có các giai đoạn phát triển phôi giống nhau. 

D. Những cơ quan ở các loài khác nhau được bắt nguồn từ một cơ quan ở loài tổ tiên, mặc dù hiện tại các 

cơ quan này có thể thực hiện các chức năng rất khác nhau được gọi là cơ quan tương tự. 


Câu 1: Theo Đacuyn, nguyên nhân làm cho sinh giới ngày càng đa dạng, phong phú là 

A. sự tác động của chọn lọc tự nhiên lên cơ thể sinh vật ngày càng ít. 

B. điều kiện ngoại cảnh không ngừng biến đổi nên sự xuất hiện các biến dị ở sinh vật ngày càng nhiều. 

C. các biến dị cá thể và các biến đổi đồng loạt trên cơ thể sinh vật đều di truyền được cho các thế hệ sau. 

D. chọn lọc tự nhiên tác động lên cơ thể sinh vật thông qua hai đặc tính là biến dị và di truyền. 

Câu 2: theo quan điểm của thuyết tiến hóa tổng hợp, phát biểu không đúng về các nhân tố tiến hóa là 

A. Chọn lọc tự nhiên quy định chiều hướng và nhịp điệu của quá trình tiến hóa. 

B. Các cơ chế cách ly thúc đẩy sự thay đổi tần số alen của quần thể. 

C. Giao phối gần không làm thay đổi tần số tương đối các alen trong quần thể. 

D. Đột biến tạo nguồn nguyên liệu sơ cấp cho tiến hóa. 

Câu 3: Theo thuyết tiến hóa hiện đại, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Mọi biến dị trong quần thể đều là nguyên liệu của quá trình tiến hóa. 

B. Các quần thể sinh vật chỉ chịu tác động của chọn lọc tự nhiên khi điều kiện sống thay đổi. 

C. Những quần thể cùng loài sống cách li với nhau về mặt địa lý mặc dù không có tác động của các nhân 

tố tiến hóa vẫn có thể dẫn đến hình thành loài mới. 

D. Khi các quần thể khác nhau cùng sống trong một khu vực địa lý, các cá thể của chúng giao phối với 

nhau sinh con lai bất thụ thì có thể xem đây là dấu hiệu của cách li sinh sản. 


A. Chọn lọc tự nhiên luôn làm thay đổi đột ngột tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. 

B. Quá trình tiến hóa nhỏ diễn ra trên quy mô quần thể và diễn biến không ngừng dưới tác động của các 

nhân tố tiến hóa. 


C. Các yếu tố ngẫu nhiên làm nghèo vốn gen quần thể, giảm sự đa dạng di truyền nên không có vai trò đối 

với tiến hóa. 

D. Khi không có tác động của đột biến, chọn lọc tự nhiên và di – nhập gen thì tần số alen và thành phần 

kiểu gen của quần thể sẽ không thay đổi. 





Trang 4 










Câu 5: Theo Đacuyn, nguyên nhân làm cho sinh giới ngày càng đa dạng, phong phú là 

A. sự tác động của chọn lọc tự nhiên lên cơ thể sinh vật ngày càng ít. 

B. điều kiện ngoại cảnh không ngừng biến đổi nên sự xuất hiện các biến dị ở sinh vật ngày càng nhiều. 

C. các biến dị cá thể và các biến đổi đồng loạt trên cơ thể sinh vật đều di truyền được cho các thế hệ sau. 

D. chọn lọc tự nhiên tác động lên cơ thể sinh vật thông qua hai đặc tính là biến dị và di truyền. 

Câu 6: Theo quan niệm của Đacuyn, nguồn nguyên chủ yếu của quá trình tiến hóa là 

A. đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể. B. đột biến gen. 

C. biến dị cá thể. D. đột biến số lượng nhiễm sắc thể. 

Câu 7: Theo quan niệm của thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Tiến hóa nhỏ là quá trình làm biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. 

B. Các yếu tố ngẫu nhiên dẫn đến làm tăng sự đa dạng di truyền của quần thể. 

C. Tiến hóa nhỏ sẽ không xảy ra nếu tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể được duy trì không 

đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

D. Lai xa và đa bội hóa có thể nhanh chóng tạo nên loài mới ở thực vật. 

Câu 8: Theo quan niệm Đacuyn, đối tượng tác động của chọn lọc tự nhiên là 

A. cá thể sinh vật. B. tế bào. 

C. loài sinh học. D. quần thể sinh vật. 

Câu 9: Theo quan niệm của Đacuyn về chọn lọc tự nhiên, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Chọn lọc tự nhiên là sự phân hóa về khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá thể trong quần 

thể. 

B. Chọn lọc tự nhiên dẫn đến hình thành các quần thể có nhiều cá thể mang các kiểu gen quy định các đặc 

điểm thích nghi với môi trường. 

C. Đối tượng tác động của chọn lọc tự nhiên là các cá thể trong quần thể. 

D. Kết quả của chọn lọc tự nhiên là hình thành nên loài sinh vật có các đặc điểm thích nghi với môi 

trường. 

Câu 10: Khi nói về nguồn nguyên liệu của tiến hóa, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Tiến hóa sẽ không xảy ra nếu quần thể không có các biến dị di truyền. 

B. Mọi biến dị trong quần thể đều là nguyên liệu của quá trình tiến hóa. 

C. Đột biến gen là nguyên liệu sơ cấp chủ yếu của quá trình tiến hóa. 

D. Nguồn biến dị của quần thể có thể được bổ sung bởi sự nhập cư. 

III. Hướng dẫn giải 



- Cơ quan tương đồng là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng phân li còn cơ quan tương tự 

là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng. 

- Trong 4 cặp cơ quan nói trên thì cặp cơ quan cánh chim và cánh bướm là cặp cơ quan tương tự → Cặp 

cơ quan này là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng. 


- Đồng quy tính trạng có nghĩa là các loài có nguồn gốc khác xa nhau nhưng do có điều kiện môi trường 

sống giống nhau nên được chọn lọc tự nhiên tiến hành theo cùng một hướng, dẫn tới hình thành các đặc 

điểm thích nghi giống nhau. 

→ Tạo nên sự đồng quy tính trạng. 





Trang 5 











Trong các bằng chứng nói trên thì cánh chim và cánh bướm là cặp cơ quan tương tự, là bằng chứng chứng 

tỏ sinh vật có nguồn gốc khác nhau nhưng do sống trong một môi trường nên được CLTN tích lũy biến dị 

theo một hướng bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng. 


Vì cơ quan tương đồng là những cơ quan có cùng nguồn gốc. 


Cơ quan tương tự là những cơ quan có hình dạng bên ngoài tương tự nhau, có chức năng giống nhau 

nhưng không cùng nguồn gốc, kiểu cấu tạo khác nhau, cấu trúc bên trong khác nhau. 


Có 5 bằng chứng tiến hóa, trong đó tế bào học và sinh học phân tử là bằng chứng quan trọng có sức thuyết 

phục nhất thể hiện nguồn gốc chung của sinh giới. Tất cả các loài sinh vật đều có cấu tạo từ tế bào, tế bào là 

đơn vị chức năng của mọi cơ thể. Mọi loài đều có vật chất di truyền là ADN, ADN của mọi loài đều có cấu 

trúc theo nguyên tắc giống nhau. Prôtêin của mọi loài đều được cấu tạo từ các đơn phân là axit amnin. 



Trong 4 cặp cơ quan nói trên thì tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của người; gai xương rồng và lá 

cây lúa; vòi hút của bướm và đôi hàm dưới của bọ cạp là những cặp cơ quan tương đồng. Còn cánh bướm 

và cánh chim là cặp cơ quan tương tự. Như vậy tổ hợp các phương án (1), (2), (3) là tổ hợp đúng. 


Trong các kết luận nói trên, thì các kết luận B, C và D đều là các kết luận đúng. Còn ở kết luận A, cánh 

của chim và cánh của bướm là những cơ quan tương tự chứ không phải là cơ quan tương đồng. 


Trong 4 phương án nói trên thì phương án B phù hợp 


Vì nếu cơ quan thoái hóa là những cơ quan có hại thì qua nhiều thế hệ đã bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ. 

Cơ quan thoái hóa qua nhiều thế hệ không bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ vì: gen quy định thoái hóa liên kết 

chặt với những gen quy định các chức năng quan trọng, cơ quan thoái hóa không chịu tác động của chọn 

lọc tự nhiên, thời gian tiến hóa chưa đủ lâu để các yếu tố ngẫu nhiên loại bỏ chúng. 


Sự tiến hóa hội tụ được phản ánh qua các cơ quan tương tự. Gai cây liên hoàng và gai cây hoa hồng là 2 

cơ quan tương tự. 


- 2 loài càng có họ hàng gần nhau khi mức độ giống nhau về ADN của chúng càng cao và ngược lại, 2 

loài càng có họ hàng xa nhau khi mức độ giống nhau về ADN của chúng càng thấp. 

- Dựa vào số liệu ở trên ta thấy mức độ giống nhau về ADN giữa các loài thuộc bộ Linh trưởng và người 

giảm dần: Tinh tinh (97,6%), vượn Gibbon (94,7%), khỉ Rhesut (91,1%), khỉ Vervet (90,5%), khỉ 

Capuchin (84,2%) 


- Do đó ta xác định được mối quan hệ họ hàng xa dần giữa người và các loài thuộc bộ Linh trưởng nói 

trên theo thứ tự đúng là: 

- Người – Tinh tính – vượn Gibbon – khỉ Rhesut – khỉ Vervet – khỉ Capuchin. 





Trang 6 











Trong các bằng chứng nói trên thì gai cây hoàng liên và gai cây hoa hồng là cặp cơ quan tương tự, là bằng 

chứng chứng tỏ sinh vật có nguồn gốc khác nhau nhưng do sống trong một môi trường nên được chọn lọc 

tự nhiên tích lũy biến dị theo một hướng. 


- Phương án A sai. Vì những cơ quan thực hiện các chức năng khác nhau được bắt nguồn từ một nguồn 

gốc gọi là cơ quan tương đồng (chứ không phải là tương tự). 

- Phương án B sai. Vì cơ quan thoái hóa là một loại cơ quan tương đồng, nó phản ánh sự tiến hóa phân li 

(cơ quan tương tự phản ánh sự tiến hóa đồng quy). 

- Phương án C sai. Vì những loài có quan hệ họ hàng càng gần thì trình tự các axit amin hay trình tự các 

nucleotit càng có xu hướng giống nhau. 

- Phương án D đúng. Vì tất cả mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. 


- Trong các phát biểu mà đề bài đưa ra, chỉ có phát biểu A đúng. 

- Phát biểu B sai là vì những cơ quan thực hiện các chức năng như nhau nhưng không được bắt nguồn từ 

một nguồn gốc được gọi là cơ quan tương tự. 

- Phát biểu C sai là vì giai đoạn phát triển phôi của các loài động vật có những nét tương đồng nhau. 

- Phát biểu D sai là vì những cơ quan thuộc loại này được xếp vào cơ quan tương đồng. 



Theo Đacuyn: 

- Các cá thể sinh vật luôn phải đấu tranh với nhau để giành quyền sinh tồn và do vậy chỉ một số ít cá thể 

được sống sót qua mỗi thế hệ. 

- Trong cuộc đấu tranh sinh tồn, những cá thể sinh vật nào có biến dị di truyền giúp chúng thích nghi tốt 

hơn dẫn đến khả năng sống sót và sinh sản cao hơn cá thể khác thì những cá thể đó sẽ để lại nhiều con 

hơn cho quần thể. Theo thời gian, số lượng cá thể có các biến dị thích nghi sẽ ngày một tăng và số lượng 

các cá thể có biến dị không thích nghi sẽ ngày một giảm. Quá trình này gọi là chọn lọc tự nhiên. 

- Chọn lọc tự nhiên tác động lên cơ thể sinh vật thông qua 2 đặc tính là biến dị và di truyền. 


Các cơ chế cách ly không thúc đẩy sự thay đổi tần số alen của quần thể, các cơ chế cách li chỉ ngăn cản sự 

giao phối giữa các cá thể của quần thể mới với quần thể cũ, do đó duy trì sự thay đổi tần số alen của quần 

thể. Các cơ chế cách li không thúc đẩy sự thay đổi tần số alen của quần thể. 


- Phương án A sai. Vì thường biến không phải là nguyên liệu của tiến hóa. 

- Phương án B sai. Vì khi môi trường không thay đổi (môi trường ổn định) thì quần thể vẫn chịu tác động 

của chọn lọc tự nhiên. 

- Phương án C sai. Vì muốn hình thành loài mới cần có sự cải biến về vốn gen, mà sự cải biến về vốn gen 

dứt khoát phải do các nhân tố tiến hóa tạo nên. 









Trang 7 











Trong các phát biểu nói trên, phát biểu B sai. Vì các yếu tố ngẫu nhiên làm chết nhiều cá thể nên sẽ làm 

giảm đa dạng di truyền của quần thể. 



Trong quan điểm tiến hóa của Đacuyn, chưa có thuật ngữ kiểu gen. Vì thời Đacuyn, di truyền học chưa ra 

đời nên loài người chưa có khái niệm kiểu gen. 


Trong các phát biểu mà bài toán đưa ra, phát biểu B không đúng. Vì biến dị trong quần thể gồm có biến dị 

đột biến, biến dị tổ hợp và biến dị thường biến. Biến dị thường biến không phải là nguyên liệu của quá 

trình tiến hóa. 






Trang 8 











CHỦ ĐỀ 6. NHÂN TỐ TIẾN HÓA 

- Tiến hóa là quá trình làm biến đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể dẫn tới hình 

thành các đặc điểm thích nghi mới. 

- Những nhân tố làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể dẫn tới làm cho quần 

thể tiến hóa thì được gọi là nhân tố tiến hóa. 

6 

a. Đột biến (ĐB): Tần số thấp ( 10 đến 10 4 

), hầu hết đều là đột biến gen lặn và có hại. 

- Đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu của tiến hoá và chọn giống. đột biến làm thay đổi tần 

số với tốc độ rất chậm và vô hướng. 

- Đột biến gen (đột biến gen) tạo ra các alen mới. Từ các alen mới, qua giao phối sẽ tạo ra các kiểu 

gen mới. 

- Giá trị thích nghi của đột biến gen tùy thuộc vào môi trường sống và tổ hợp gen. (môi trường 

sống thay đổi thì giá trị thích nghi thay đổi) 

b. Di - nhập gen: Các cá thể nhập cư có thể mang đến những alen mới làm phong phú vốn gen của 

quần thể. Sự di cư làm giảm tính đa dạng của quần thể; sự nhập cư làm tăng tính đa dạng di truyền của 

quần thể. Sự di cư của các cá thể, sự phát tán của giao tử đều dẫn tới di-nhập gen. 

c. Chọn lọc tự nhiên (CLTN) 

- CLTN tác động trực tiếp lên kiểu hình, qua nhiều thế hệ sẽ dẫn tới hệ quả là chọn lọc kiểu gen. 

- Thực chất của CLTN là quá trình phân hoá khả năng sống sót và sinh sản của các kiểu gen khác 

nhau trong quần thể. 

- CLTN làm biến đổi tần số các alen theo một hướng xác định (quy định chiều hướng tiến hoá). 

- CLTN chống alen trội có hiệu quả nhanh hơn đối với chống lại alen lặn. CLTN tác động lên sinh 

vật đơn bội có hiệu quả nhanh hơn lên sinh vật lưỡng bội. 

- CLTN không tác động lên từng gen riêng rẽ mà tác động lên cả kiểu gen (trong kiểu gen, nếu có 

100 gen có lợi nhưng có 1 gen có hại thì tất cả các gen trong kiểu gen đó đều bị CLTN loại bỏ). 

d. Các yếu tố ngẫu nhiên 

- Với quần thể có kích thước càng nhỏ thì các yếu tố ngẫu nhiên càng dễ làm thay đổi tần số alen. 

Yếu tố ngẫu nhiên làm giảm tính đa dạng của quần thể. CLTN và yếu tố ngẫu nhiên là 2 nhân tố quan 

trọng đối với tiến hóa. 


- Yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi tần số alen không theo một hướng; một alen nào đó dù là có lợi 

vẫn có thể bị loại bỏ ra khỏi quần thể. 

e. Giao phối không ngẫu nhiên (tự thụ phấn, tự giao phối, giao phối gần, giao phối có lựa chọn) 

- Chỉ làm thay đổi thành phần kiểu gen, không làm thay đổi tần số alen của quần thể. 





Trang 1 










- Làm tăng dần tỷ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm dần tỷ lệ kiểu gen dị hợp làm cho đột biến lặn 

nhanh chóng được biểu hiện thành KH. 

Một số lưu ý: 

- Những nhân tố làm thay đổi tần số alen không theo một hướng xác định là: Đột biến; Di-nhập 

gen; Các yếu tố ngẫu nhiên. 

- Những nhân tố có thể làm tăng đa dạng di truyền quần thể là: đột biến, nhập gen. 

- Những nhân tố có thể làm giảm đa dạng di truyền của quần thể là: Giao phối không ngẫu nhiên, 

Các yếu tố ngẫu nhiên, CLTN. 

- Những nhân tố có thể tạo ra kiểu gen mới cho quần thể là: Giao phối không ngẫu nhiên, đột biến, 

nhập gen. 

- Trong các nhân tố tiến hoá thì chỉ có ClTN mới làm thay đổi tần số alen theo một hướng xác định 

(CLTN là nhân tố tiến hoá có hướng). 

- Các yếu tố ngẫu nhiên, CLTN, giao phối không ngẫu nhiên, di gen là những nhân tố làm nghèo 

vốn gen của quần thể. 

- Chọn lọc tự nhiên (CLTN) tác động trực tiếp lên kiểu hình qua nhiều thế hệ dẫn tới chọn lọc kiểu 

gen. CLTN chống lại alen trội (kiểu hình trội có hại) sẽ làm thay đổi tần số alen nhanh hơn so với chọn 

lọc chống lại alen lặn (KH lặn có hại). 

- Trong các nhân tố tiến hoá thì chỉ có đột biến, giao phối mới tạo ra kiểu gen thích nghi. Nhập gen 

sẽ mang đến cho quần thể các kiểu gen mới. 

- Đột biến, nhập gen là hai nhân tố làm phát sinh các alen mới (kiểu gen mới) trong quần thể. 

- Khi đột biến mới được phát sinh, nếu xảy ra giao phối không ngẫu nhiên thì sẽ nhanh chóng làm 

xuất hiện tổ hợp gen đột biến ở dạng đồng hợp làm xuất hiện kiểu hình đột biến. 

- Giao phối không ngẫu nhiên làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp, làm giảm tính đa dạng di truyền 

của quần thể. 

- Các yếu tố ngẫu nhiên có thể làm thay đổi tần số alen của quần thể một ách đột ngột. 

- Giá trị thích nghi của đột biến thay đổi phụ thuộc vào điều kiện môi trường và tổ hợp gen. 

- Đột biến có hại có thể sẽ không bị loại bỏ ra khỏi quần thể nếu đột biến đó biểu hiện thành tính 

trạng ở giai đoạn sau tuổi sinh sản (gây chết ở giai đoạn già). 

- Khi kiểu hình trội có hại thì CLTN sẽ làm tăng tần số alen lặn, giảm tần số alen trội. Tuy nhiên, tỉ 

lệ KG sẽ thay đổi tuỳ theo sự thay đổi của tần số. 


II. CÁC CÂU HỎI ÔN TẬP 

Câu 1: Theo quan niệm hiện đại, một trong những vai trò của giao phối ngẫu nhiên là 

A. làm thay đổi tần số các alen trong quần thể . 

B. tạo biến dị tổ hợp là nguyên liệu cho quá trình tiến hóa. 





Trang 2 










C. tạo các alen mới, làm phong phú vốn gen của quần thể. 

D. quy định nhiều hướng tiến hóa. 

Câu 2: Theo quan niệm hiện đại, chọn lọc tự nhiên 

A. trực tiếp tạo ra các tổ hợp gen thích nghi trong quần thể. 

B. không tác động lên từng cá thể mà chỉ tác động lên toàn bộ quần thể. 

C. vừa làm thay đổi tần số alen vừa làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 

D. chống lại alen lặn sẽ nhanh chóng loại bỏ hoàn toàn các alen lặn ra khỏi quần thể. 

Câu 3: Các nhân tố nào sau đây vừa làm thay đổi tần số alen vừa có thể làm phong phú vốn gen của 

quần thể? 

A. Chọn lọc tự nhiên và giao phối không ngẫu nhiên. 

B. Chọn lọc tự nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên. 

C. Giao phối ngẫu nhiên và các cơ chế cách li. 

D. Đột biến và di - nhập gen. 

Câu 4: Khi nói về nhân tố tiến hóa, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Giao phối không ngẫu nhiên không chỉ làm thay đổi tần số alen mà còn làm thay đổi thành phần 

kiểu gen của quần thể. 

B. Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót và khả năng sinh sản của 

các cá thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể. 

C. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu gen, qua đó làm thay đổi tần số alen của quần thể. 

D. Yếu tố ngẫu nhiên là nhân tố duy nhất làm thay đổi tần số alen của quần thể ngay cả khi không xảy 

ra đột biến và không có chọn lọc tự nhiên. 

Câu 5: Trong các nhân tố tiến hóa sau, có bao nhiêu nhân tố làm thay đổi tần số alen của quần thể? 

(1) Đột biến (2) Giao phối không ngẫu nhiên 

(3) Di - nhập gen (4) Các yếu tố ngẫu nhiên. 

(5) Chọn lọc tự nhiên 

A. 4. B. 1. C. 2. D. 3. 

Câu 6: Theo quan niệm tiến hóa hiện đại, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Di-nhập gen có thể làm thay đổi vốn gen của quần thể. 

B. Giao phối không ngẫu nhiên là nhân tố định hướng quá trình tiến hóa. 


C. Quá trình tiến hỏa nhỏ diễn ra dưới tác động của các nhân tố tiến hóa. 

D. Các yếu tố ngẫu nhiên có thể làm biến đổi đột ngột tần số alen của quần thể. 

Câu 7: Trong quá trình tiến hóa, chọn lọc tự nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên đều có vai trò: 

A. Có thể làm xuất hiện alen mới làm phong phú vốn gen của quần thể. 





Trang 3 










B. Làm thay đổi tần số các alen và thành phần kiểu gen của quần thể. 

C. Làm cho một gen nào đó dù là có lợi cũng có thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi quần thể. 

D. Quy định chiều hướng tiến hóa. 

Câu 8: Nhân tố nào sau đây cung cấp nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa của sinh giới? 

A. Chọn lọc tự nhiên. B. Các yếu tố ngẫu nhiên. 

C. Đột biến. D. Các cơ chế cách li. 

Câu 9: Nếu một alen đột biến ở trạng thái lặn được phát sinh trong quá trình giảm phân thì alen đó 

A. được tổ hợp với alen trội tạo ra thể đột biến. 

B. không bao giờ được biểu hiện ra kiểu hình. 

C. có thể được phát tán trong quần thể nhờ quá trình giao phối. 

D. bị chọn lọc tự nhiên đào thải hoàn toàn ra khỏi quần thể, nếu alen đó là alen gây chết. 

Câu 10: Theo quan niệm hiện đại, khi nói về chọn lọc tự nhiên, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá 

thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể. 

B. Khi môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì chọn lọc tự nhiên sẽ làm biến đổi tần số alen 

của quần thể theo hướng xác định. 

C. Chọn lọc tự nhiên chỉ đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định kiểu hình 

thích nghi mà không tạo ra các kiểu gen thích nghi. 

D. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu gen qua đó làm biến đổi tần số alen của quần thể. 

Câu 11: Cho các thông tin về vai trò của các nhân tố tiến hóa như sau: 

(1) Làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác định. 

(2) Làm phát sinh các biến dị di truyền của quần thể, cung cấp nguồn biến dị sơ cấp cho quá 

trình tiến hóa. 

(3) Có thể loại bỏ hoàn toàn một alen nào đó ra khỏi quần. thể cho dù alen đó là có lợi. 

(4) Không làm thay đổi tần số alen nhưng làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể 

(5) Làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể rất chậm. 

Các thông tin nói về vai trò của đột biến gen là: 

A. (1) và (4). B. (2) và (5). C. (1) và (3). D. (3) và (4). 

Câu 12: Một alen nào đó dù là có lợi cũng có thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi quần thể và một alen có hại 


cũng có thể trở nên phổ biến trong quần thể là do tác động của 

A. giao phối không ngẫu nhiên. B. chọn lọc tự nhiên. 

C. các yếu tố ngẫu nhiên. D. đột biến. 

Câu 13: Theo quan niệm hiện đại về chọn lọc tự nhiên, phát biểu nào sau đây không đúng? 





Trang 4 










A. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên từng alen, làm thay đổi tần số kiểu gen của quần thể. 

B. Chọn lọc tự nhiên quy định chiều hướng và nhịp điệu biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 

C. Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá 

thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể. 

D. Khi môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì chọn lọc tự nhiên sẽ làm biến đổi tần số alen 

theo một hướng xác định. 

Câu 14: Một alen nào đó dù có lợi cũng có thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi quần thể là do tác động của 

nhân tố nào sau đây? 

A. Giao phối ngẫu nhiên. B. Chọn lọc tự nhiên. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên. D. Giao phối không ngẫu nhiên. 

Câu 15: Ở một loài động vật, màu sắc lông do một gen có hai alen nằm trên nhiễm sắc thể thường quy 

định. Kiểu gen AA quy định lông xám, kiểu gen Aa quy định lông vàng và kiểu gen aa quy định lông 

trắng. Cho các trường hợp sau: 

(1) Các cá thể lông xám có sức sống và khả năng sinh sản kém, các cá thể khác có sức sống và khả 

năng sinh sản bình thường. 

(2) Các cá thể lông vàng có sức sống và khả năng sinh sản kém, các cá thể khác có sức sống và khả 


(3) Các cá thể lông trắng có sức sống và khả năng sinh sản kém, các cá thể khác có sức sống và khả 


(4) Các cá thể lông trắng và các cá thể lông xám đều có sức sống và khả năng sinh sản kém như 

nhau, các cá thể lông vàng có sức sống và khả năng sinh sản bình thường. Giả sử một quần thể thuộc 

loài này có thành phần kiểu gen là 0,25AA + 0,5Aa + 0,25aa = 1. 

Chọn lọc tự nhiên sẽ nhanh chóng làm thay đổi tần số alen của quần thể trong các trường hợp: 

A. (1) và (3). B. (3) và (4). C. (2) và (4). D. (1) và (2). 

Câu 16: Nhân tố tiến hóa nào sau đây có khả năng làm phong phú thêm vốn gen của quần thể? 


C. Giao phối không ngẫu nhiên. D. Di – nhập gen. 

Câu 17: Nhân tố nào sau đây có thể làm giảm kích thước quần thể một cách đáng kể và làm cho vốn 

gen của quần thể khác biệt hẳn với vốn gen ban đầu? 

A. Các yếu tố ngẫu nhiên. B. Giao phối không ngẫu nhiên. 


C. Đột biến. D. Giao phối ngẫu nhiên. 

Câu 18: Từ một quần thể thực vật ban đầu (P), sau 3 thế hệ tự thụ phấn thì thành phần kiểu gen của 

quần thể là 0,525AA : 0,050Aa : 0,425aa. Cho rằng quần thể không chịu tác động của các nhân tố tiến 

hóa khác, tính theo lý thuyết, thành phần kiểu gen của (P) là: 


Trang 5 













A. 0,400AA : 0,400Aa : 0,200aa. B. 0,250AA : 0,400Aa : 0,350aa. 

C. 0,350AA : 0,400Aa : 0,250aa. D. 0,375AA : 0,400Aa : 0,225aa. 

Câu 19: Vốn gen của quần thể giao phối có thể được làm phong phú thêm do 

A. chọn lọc tự nhiên đào thải những kiểu hình có hại ra khỏi quần thể. 

B. các cá thể nhập cư mang đến quần thể những alen mới. 

C. thiên tai làm giảm kích thước của quần thể một cách đáng kể. 

D. sự giao phối của các cá thể có cùng huyết thống hoặc giao phối có chọn lọc. 

Câu 20: Ở một loài động vật, xét một gen trên nhiễm sắc thể thường có 2 alen, alen A trội hoàn toàn 

so với alen đột biến a. Giả sử ở một phép lai, trong tổng số giao tử đực, giao tử mang alen a chiếm 5%. 

Trong tổng số giao tử cái, giao tử mang alen a chiếm 10%. Theo lý thuyết, trong. tổng. số cá thể mang 

alen đột biến ở đời con, thể đột biến chiếm tỉ lệ 

A. 0,5%. B. 90,5% C. 3,45%. D. 85,5%. 

Câu 21: Dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, gen đột biến gây hại nào dưới đây có thể bị loại khỏi 

quần thể nhanh nhất? 

A. Gen trội nằm trên nhiễm sắc thể thường. 

B. Gen lặn nằm trên đoạn không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X. 

C. Gen lặn nằm trên đoạn tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X và Y. 

D. Gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường. 

Câu 22: Nghiên cứu sự thay đổi thành phần kiểu gen ở một quần thể qua 5 thế hệ liên tiếp được kết 

quả 

Thành phần 

kiểu gen 

Thế hệ F 1 Thế hệ F 2 Thế hệ F 3 Thế hệ F 4 Thế hệ F 5 

AA 0,64 0,64 0,2 0,16 0,16 

Aa 0,32 0,32 0,4 0,48 0,48 

Aa 0,04 0,04 0,4 0,36 0,36 

Nhân tố gây nên sự thay đổi cấu trúc di truyển của quần thể ở thế hệ F 3 là 

A. các yếu tố ngẫu nhiên. B. đột biến 

C. giao phối không ngẫu nhiên. D. giao phối ngẫu nhiên. 


Câu 23: Trong một quần thể của một loài ngẫu phối, tỉ lệ giao tử mang gen đột biến là 10%. Theo lí 

thuyết, tỉ lệ hợp tử mang gen đột biến là 

A. 19%. B. 1%. C. 10%. D. 5%. 





Trang 6 










Câu 24: Trong quần thể của một loài động vật có bộ NST lưỡng bội đã xuất hiện một đột biến lặn gây 

chết cho thể đột biến. Trong trường hợp nào sau đây, đột biến sẽ bị loại bỏ hoàn toàn ra khỏi quần thể. 

A. Gen đột biến nằm trên NST thường. 

B. Gen đột biến nằm trên NST giới tính X ở đoạn không tương đồng. 

C. Gen đột biến nằm trên NST giới tính Y ở đoạn không tương đồng. 

D. Gen đột biến nằm trên NST giới tính Y ở đoạn tương đồng. 

Câu 25: Trong một quần thể của một loài thực vật phát sinh một đột biến gen lặn, cá thể mang đột 

biến này có kiểu gen dị hợp. Trường hợp nào sau đây thể đột biến sẽ nhanh chóng được biểu hiện 

trong quần thể. 

A. Các cá thể trong quần thể giao phối ngẫu nhiên. 

B. Các cá thể trong quần thể tự thụ phấn. 

C. Các cá thể trong quần thể chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. 

D. Các cá thể trong quần thể sinh sản vô tính. 

Câu 26: Khi môi trường sống không đồng nhất và thường xuyên thay đổi, loại quần thể nào sau đây có 

khả năng thích nghi cao nhất? 

A. Quần thể có kích thước lớn và sinh sản hữu tính bằng tự phối. 

B. Quần thể có kích thước lớn và sinh sản hữu tính bảng ngẫu phối. 

C. Quần thể có kích thước nhỏ và sinh sản vô tính. 

D. Quần thể có kích thước nhỏ và sinh sản hữu tính bằng giao phối. 

Câu 27: Nghiên cứu sự thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể qua 5 thế hệ liên tiếp thu được kết 

quả như sau: 

Thế hệ Kiểu gen AA Kiểu gen Aa Kiểu gen aa 

F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,49 0,42 0,09 

F 3 0,4 0,2 0,4 

F 4 0,25 0,5 0,25 

F 5 0,25 0,5 0,25 

Quần thể đang chịu tác động của nhân tố tiến hóa nào sau đây? 


A. Đột biến gen. B. Chọn lọc tự nhiên. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên. D. Giao phối không ngẫu nhiên. 

Câu 28: Đối với tiến hoá, đột biến gen có vai trò 

A. Tạo ra các gen mới cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên. 





Trang 7 










B. Tạo ra các kiểu gen mới cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên. 

C. Tạo ra các kiểu hình mới cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên. 

D. Tạo ra các alen mới, qua giao phối tạo ra các biến dị cung cấp cho chọn lọc. 

Câu 29: Trong một quần thể của một loài ngẫu phối, tỉ lệ giao tử mang gen đột biến là 5%. Theo lí 

thuyết, tỉ lệ hợp tử mang gen đột biến là 

A. 0,25%. B. 9,75%. C. 10%. D. 5%. 

Câu 30: Ở trường hợp nào sau đây, đột biến gen lặn sẽ nhanh chóng được biểu hiện trong quần thể. 

A. Các cá thể trong quần thể giao phối ngẫu nhiên. 

B. Các cá thể trong quần thể chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. 

C. Các cá thể trong quần thể tự thụ phấn. 


Câu 31: Giá trị thích nghi của đột biến gen thay đổi phụ thuộc vào 

A. tần số đột biến và tốc độ tích lũy đột biến. 

B. tốc độ sinh sản và vòng đời của sinh vật. 

C. môi trường sống và tổ hợp gen. 

D. áp lực của chọn lọc tự nhiên. 

Câu 32: Ở một loài cá nhỏ, gen A quy định cơ thể có màu nâu nhạt nằm trên NST thường trội hoàn 

toàn so với alen a quy định màu đốm trắng. Một quần thể của loài này sống trong hồ nước có nền cát 

màu nâu có thành phần kiểu gen là 0,81AA + 0,18Aa + 0,01aa. Một công ty xây dựng rải một lớp sỏi 

xuống hồ, làm mặt hồ trở nên có nền đốm trắng. Từ khi đáy hồ được rải sỏi, xu hướng biến đổi tần số 

alen A của quần thể ở các thế hệ cá con tiếp theo được mô tả rút gọn bằng sơ đồ nào sau đây. 

A. 0,8A 0,9A 0,7A 0,6A 0,5A 0,4A 0,3A 0,2A 0,1A. 

B. 0,9A 0,8A 0,7A 0,6A 0,5A 0,4A 0,3A 0,2A 0,1A. 

C. 0,1A 0,2A 0,3A 0,4A 0,5A 0,6A 0,7A 0,8A 0,9A. 

D. 0,9A 0,8A 0,7A 0,6A 0,5A 0,6A 0,7A 0,8A 0,9A. 

Câu 33: Nhân tố đột biến gen có đặc điểm: 

1- hầu hết là lặn và có hại cho sinh vật. 

2- xuất hiện vô hướng và có tần số thấp. 

3- là nguồn nguyên liệu sơ cấp của tiến hóa. 


4- luôn di truyền được cho thế hệ sau. 

Phương án đúng: 

A. 2, 3, 4. B. 1, 3, 4. C. 1, 2, 4. D. 1, 2, 3. 





Trang 8 










Câu 34: Một quần thể đang cân bằng về di truyền, quá trình nào sau đây sẽ làm giảm tính đa dạng di 

truyền của quần thể? 

A. Đột biến gen. B. Giao phối không ngẫu nhiên. 

C. Giao phối ngẫu nhiên. D. Nhập cư (nhập gen). 

Câu 35: Trong quá trình hình thành đặc điểm thích nghi, CLTN có vai trò 

A. giúp cho các cá thể có kiểu gen trội thích nghi với môi trường. 

B. sàng lọc và làm tăng số lượng cá thể có kiểu hình thích nghi đã có sẵn trong quần thể. 

C. tạo ra các tổ hợp gen thích nghi, sàng lọc và làm tăng số lượng cá thể có kiểu hình thích nghi. 

D. làm tăng sức sống và khả năng sinh sản của những cá thể có kiểu hình thích nghi. 

Câu 36: Một đột biến có hại và chỉ sau một thế hệ đã bị loại ra khỏi quần thể khi nó là 

A. đột biến gen trội trên NST thường. B. đột biến gen lặn trên NST X. 

C. đột biến gen lặn trên NST thường. D. đột biến gen lặn ở tế bào chất. 




F 1 0,25 0,5 0,25 

F 2 0,28 0,44 0,28 

F 3 0,31 0,38 0,31 

F 4 0,34 0,32 0,34 



C. Di-nhập gen. D. Giao phối không ngẫu nhiên. 

Câu 38: Gen đột biến có giá trị thích nghi phụ thuộc vào 

1- tần số đột biến. 2- tổ hợp kiểu gen. 3- môi trường sống. 

Phương án đúng là 

A. 1, 2. B. 2, 3. C. 1, 3. D. 1, 2, 3. 

Câu 39: Chọn lọc tự nhiên (CLTN) làm thay đổi tần số alen của quần thể vi khuẩn nhanh hơn so với 

quần thể sinh vật nhân thực lưỡng bội, nguyên nhân là vì 


A. vi khuẩn dễ bị kháng sinh tiêu diệt. 

B. vi khuẩn có kích thước nhỏ và cấu trúc đơn giản. 

C. vi khuẩn có số lượng gen ít hơn sinh vật nhân thực. 

D. vi khuẩn có bộ NST đơn bội và sinh sản nhanh. 





Trang 9 










Câu 40: Ở một loài động vật, gen A quy định màu lông xám hoà mình với môi trường, từ gen A đã đột 

biến thành gen lặn a quy định lông màu trắng làm cho cơ thể dễ bị kẻ thù phát hiện. Trường hợp nào 

sau đây gen đột biến sẽ nhanh chóng bị loại bỏ ra khởi quần thể. 

A. Gen A nằm trên NST thường. 

B. Gen A nằm trên NST giới tính Y (không có trên X). 

C. Gen A nằm trong ti thể. 

D. Gen A nằm trên NST giới tính X (không có trên Y). 

Câu 41: Quá trình giao phối không ngẫu nhiên 

A. bao gồm tự thụ phấn, thụ phấn chéo, giao phối cận huyết. 

B. làm thay đổi tần số tương đối của các alen trong quần thể. 

C. làm giảm dần tỷ lệ kiểu gen dị hợp có trong quần thể. 

D. không làm thay đổi tính đa dạng di truyền của quần thể. 




F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,18 0,24 0,58 

F 3 0,09 0,42 0,49 

F 4 0,09 0,42 0,49 


A. Giao phối không ngẫu nhiên. B. Các yếu tố ngẫu nhiên. 

C. Đột biến. D. Chọn lọc tự nhiên. 




F 1 0,64 0,32 0,04 

F 2 0,64 0,32 0,04 

F 3 0,21 0,38 0,41 


F 4 0,26 0,28 0,46 

F 5 0,29 0,22 0,49 





Trang 10 











A. Đột biến gen và giao phối không ngẫu nhiên. 


C. Các yếu tố ngẫu nhiên và giao phối không ngẫu nhiên. 

D. Đột biến gen và chọn lọc tự nhiên. 

Câu 45: Điều gì là đúng đối với các yếu tố ngẫu nhiên và chọn lọc tự nhiên? 

(1) Chúng đều là các nhân tố tiến hoá. 

(2) Chúng đều là các quá trình hoàn toàn ngẫu nhiên. 

(3) Chúng đều dẫn đến sự thích nghi. 

(4) Chúng đều làm giảm đa dạng di truyền của quần thể. 

Câu trả lời đúng là: 

A. (1), (3). B. (1), (4). C. (1), (2). D. (2), (3). 

Câu 46: Giả sử trong quần thể của một loài động vật phát sinh một đột biến lặn, trường hợp nào sau 

đây đột biến sẽ nhanh chóng trở thành nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên? 

A. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản hữu tính, các cá thể giao phối cận huyết. 

B. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản vô tính, cá thể con được sinh ra từ cá thể mẹ. 

C. Đột biến xuất hiện ở quần thể của loài sinh sản hữu tính, các cá thể tự thụ tinh. 

D. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản hữu tính, các cá thể giao phối có lựa chọn. 

Câu 47: Đối với một quần thể có kích thước nhỏ, nhân tố nào sau đây có thể sẽ làm thay đổi tần số 

alen của quần thể một cách nhanh chóng. 

A. Đột biến. B. Giao phối không ngẫu nhiên. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên. D. Giao phối ngẫu nhiên. 

Câu 48: Một quần thể đang cân bằng về di truyền, quá trình nào sau đây sẽ làm tăng tính đa dạng di 

truyền của quần thể? 

A. Đột biến kết hợp với chọn lọc tự nhiên. 

B. Các yếu tố ngẫu nhiên kết hợp với giao phối ngẫu nhiên. 

C. Đột biến kết hợp với giao phối ngẫu nhiên. 

D. Đột biến kết hợp với giao phối không ngẫu nhiên. 

Câu 49: Đặc điểm nào sau đây của vi khuẩn làm cho chúng có tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi 


nhanh hơn các loài sinh vật bậc cao? 

A. Vi khuẩn dễ bị kháng sinh tiêu diệt. 

B. Vi khuẩn có kích thước nhỏ và cấu trúc đơn giản. 

C. Vi khuẩn có số lượng gen ít hơn sinh vật nhân thực. 





Trang 11 










D. Vi khuẩn có bộ NST đơn bội và sinh sản nhanh. 




F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,36 0,48 0,16 

F 3 0,25 0,5 0,25 

F 4 0,16 0,48 0,36 




Câu 51: Nhân tố nào sau đây quy định chiều hướng tiến hoá của tất cả các loài sinh vật? 

A. Chọn lọc tự nhiên. B. Cách li địa lý và sinh thái. 

C. Đột biến và giao phối. D. Biến dị và chọn lọc tự nhiên. 

Câu 52: Trong một quần thể ngẫu phối, giả sử ở giới đực có tỉ lệ giao tử mang gen đột biến là 20%, ở 

giới cái có tỉ lệ giao tử mang gen đột biến là 25%. Loại hợp tử mang gen đột biến chiếm tỉ lệ 

A. 45%. B. 40%. C. 5%. D. 95%. 

Câu 53: Khi nói về chọn lọc tự nhiên, điều nào sau đây không đúng? 

A. Trong một quần thể, sự chọn lọc tự nhiên làm giảm tính đa dạng của sinh vật. 

B. Cạnh tranh cùng loài là một trong những nhân tố gây ra sự chọn lọc tự nhiên. 

C. Áp lực của chọn lọc tự nhiên càng lớn thì sự hình thành các đặc điểm thích nghi càng chậm. 

D. Chọn lọc tự nhiên là nhân tố quy định chiều hướng tiến hoá của sinh giới. 

Câu 54: Khi nói về nhân tố tiến hóa di - nhập gen, điều nhận xét nào sau đây không đúng? 

A. Là nhân tố làm thay đổi tần số tương đối của các alen và vốn gen của quần thể. 

B. Thực vật di - nhập gen thông qua sự phát tán của bào tử, hạt phấn, quả, hạt. 

C. Là nhân tố làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác định. 

D. Tần số tương đối của các alen thay đổi nhiều hay ít tuỳ thuộc vào sự chênh lệch lớn hay nhỏ giữa số 

cá thể vào và ra khỏi quần thể. 


Câu 55: Theo thuyết tiến hoá hiện đại, thực chất của chọn lọc tự nhiên là 

A. đào thải biến dị có hại, tích luỹ các biến dị có lợi cho sinh vật. 

B. phân hoá khả năng sống sót của những cá thể có kiểu gen thích nghi nhất. 

C. phát triển và sinh sản ưu thế của những kiểu gen thích nghi hơn. 





Trang 12 










D. phân hoá khả năng sinh sản và sống sót của những kiểu gen khác nhau trong quần thể. 

Câu 56: Khi nói về chọn lọc tự nhiên (CLTN), kết luận nào sau đây không đúng? 

nghi. 

A. CLTN không tạo ra kiểu gen thích nghi, nó chỉ đào thải các kiểu gen quy định kiểu hình kém thích 

B. CLTN tác động đào thải alen trội sẽ làm thay đổi thành phần kiểu gen nhanh hơn so với đào thải 

alen lặn. 

C. Các cá thể cùng loài, sống trong một khu vực địa lý được CLTN tích luỹ biến dị theo một hướng. 

D. CLTN trực tiếp loại bỏ các kiểu hình kém thích nghi chứ không trực tiếp loại bỏ kiểu gen. 

Câu 57: Có hai quần thể của cùng một loài. Quần thể thứ nhất có 900 cá thể, trong đó tần số A là 0,6. 

Quần thể thứ 2 có 300 cá thể, trong đó tần số A là 0,4. Nếu toàn bộ các cá thể ở quần thể 2 di cư vào 

quần thể 1 tạo nên quần thể mới. 

Khi quần thể mới đạt trạng thái cân bằng di truyền thì kiểu gen AA có tỉ lệ 

A. 0,55. B. 45. C. 0,3025. D. 0,495. 

Câu 58: Trong quá trình tiến hoá, nhân tố nào sau đây cung cấp nguồn biến dị chủ yếu cho chọn lọc tự 

nhiên? 

A. Giao phối. B. Đột biến. C. Di - nhập gen. D. Các yếu tố ngẫu nhiên. 

Câu 59: Trong một quần thể ngẫu phối, ban đầu có 0,64AA + 0,32Aa + 0,04aa. 

Nếu khả năng thích nghi của kiểu gen AA và Aa kém hơn so với kiểu gen aa thì tỉ lệ của kiểu gen 

dị hợp (Aa) sẽ thay đổi như thế nào trong các thế hệ tiếp theo của quần thể? 

A. Ở giai đoạn đầu tăng dần, sau đó giảm dần. 

B. Liên tục tăng dần qua các thế hệ. 

C. Liên tục giảm dần qua các thế hệ. 

D. Ở giải đoạn đầu giảm dần, sau đó tăng dần. 

Câu 60: Nhân tố nào sau đây làm xuất hiện các alen mới trong quần thể? 

A. Đột biến và di-nhập gen. B. Đột biến và chọn lọc tự nhiên. 

C. Đột biến và yếu tố ngẫu nhiên. D. Chọn lọc tự nhiên và di nhập gen. 

Câu 61: Quần thể giao phối có khả năng thích nghi cao hơn quần thể tự phối, nguyên nhân là vì quần 

thể giao phối 

A. có các cá thể giao phối tự do và ngẫu nhiên. 


B. dễ phát sinh đột biến có lợi. 

C. có tính đa hình về kiểu gen, kiểu hình. 

D. có số lượng cá thể nhiều. 

Câu 62: Các nhân tố làm thay đổi tần số tương đối của các alen không theo một hướng xác định là 





Trang 13 










1- đột biến. 2- chọn lọc tự nhiên. 

3- yếu tố ngẫu nhiên 4- di nhập gen. 


A. 1, 2, 3. B. 1, 3, 4. C. 2, 3, 4. D. 1, 2, 3, 4. 

Câu 63: Khi nói về đột biến, điều nào sau đây không đúng? 

A. Đột biến là nguồn nguyên liệu sơ cấp của tiến hoá và chọn giống. 

B. Trong tự nhiên, đột biến xuất hiện với tần số thấp và hầu hết là lặn. 

C. Phần lớn các đột biến tự nhiên là có hại cho cơ thể sinh vật. 

D. Hầu hết các đột biến đều là trội và di truyền được cho thế hệ sau. 

Câu 64: Đối với loài ngẫu phối, một alen lặn gây hại nằm trên nhiễm sắc thể có thể bị đào thải hoàn 

toàn ra khỏi quần thể đưới tác động của 

A. giao phối không ngẫu nhiên. B. chọn lọc tự nhiên. 

C. đột biến. D. các yếu tố ngẫu nhiên. 

Câu 65: Yếu tố ngẫu nhiên có vai trò 

A. làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số tương đối của các alen theo một hướng. 

B. làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số tương đối của các alen trong quần thể. 

C. hình thành các đặc điểm thích nghi mới trên các cơ thể sinh vật. 

D. làm tăng số lượng cá thể của quần thể, làm tăng tính đa dạng của quần thể. 

Câu 66: Đối với quá trình tiến hoá, đột biến gen có vai trò quan trọng hơn đột biến NST. Nguyên nhân 

là vì: 

A. Đa số đột biến gen đều là lặn và phổ biến hơn đột biến NST. 

B. Đa số đột biến gen là có lợi hoặc trung tính còn đột biến NST thì có hại. 

C. Đột biến gen xảy ra ở cấp phân tử còn đột biến NST xảy ra ở cấp tế bào. 

D. . Đột biến gen là những đột biến nhỏ còn đột biến NST là đột biến lớn. 




F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,49 0,42 0,09 


F 3 0,21 0,38 0,41 

F 4 0,25 0,30 0,45 

F 5 0,28 0,24 0,48 





Trang 14 










Quần thể đang chịu tác động của những nhân tố tiến hóa nào sau đây? 





Câu 68: Khi nói về nhân tố tiến hoá, đặc điểm nào sau đây là đặc điểm chung cho giao phối không 

ngẫu nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên? 

A. Làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể không theo một hướng xác định. 

B. Làm giảm tính đa dạng di truyền, làm nghèo vốn gen của quần thể. 

C. Làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp trong quần thể dẫn tới quần thể 

tiến hoá. 

D. Làm cho quần thể bị biến đổi vốn gen theo hướng làm xuất hiện các alen mới và kiểu gen mới. 

Câu 69: Khi nói về nhân tố tiến hoá, đặc điểm nào sau đây là đặc điểm chung cho nhân tố đột biến và 

giao phối không ngẫu nhiên? 

A. Làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể không theo một hướng xác định. 

B. Làm xuất hiện các alen mới trong quần thể, tạo ra nguyên liệu cung cấp cho chọn lọc. 

C. Làm biến đổi thành phần kiểu gen và tần số alen một cách chậm chạp và không định hướng. 

D. Làm xuất hiện các kiểu gen mới, trong đó có cả kiểu gen thích nghỉ và cả những kiểu gen không 

thích nghi. 

Câu 70: Trong quá trình nghiên cứu, người ta thấy rằng có nhiều trường hợp đột biến lặn có lợi nhưng 

vẫn bị CLTN loại bỏ ra khỏi quần thể. Điều giải thích nào sau đây là đúng? 

A. Bị tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 

B. Do gen đột biến dễ xảy ra hoán vị gen làm xuất hiện các tổ hợp gen có hại. 

C. Bị tác động của đột biến nghịch làm cho đột biến lặn trở thành đột biến trội. 

D. Do gen lặn đột biến liên kết chặt (liên kết hoàn toàn) với gen đột biến trội có hại. 

Câu 71: Trong các nhân tố tiến hoá sau đây, nhân tố nào có vai trò chủ yếu trong việc làm thay đổi tần 

số các alen của quần thể? 

A. Quá trình đột biến tạo nguyên liệu ban đầu. 


B. Quá trình giao phối làm phát tán các đột biến đó. 

C. Quá trình chọn lọc tác động có định hướng làm tần số alen của quần thể thay đổi mạnh. 

D. Quá trình cách li ngăn cản sự tạp giao, tạo ra sự phân hóa các gen triệt để hơn. 





Trang 15 










Câu 72: Khi nói về các nhân tố tiến hoá, đặc điểm nào sau đây là đặc điểm chung cho tất cả các nhân 

tố tiến hoá? 

A. Làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. 

B. Làm tăng tính đa dạng và phong phú về vốn gen của quần thể. 

C. Làm thay đổi thành phần kiểu gen và tạo ra sự sai khác về tỉ lệ kiểu gen giữa các quần thể. 

D. Làm xuất hiện các alen mới cung cấp nguyên liệu cho quá trình chọn lọc. 

Câu 73: Nhân tố nào trong các nhân tố sau đây vừa có khả năng làm phong phú vốn gen của quần thể 

vừa có khả năng làm nghèo vốn gen quần thể? 

A. Di - nhập gen. B. Giao phối không ngẫu nhiên. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên. D. Chọn lọc tự nhiên. 

Câu 74: Khi nói về nhân tố tiến hoá, xét các đặc điểm sau: 

(1) Đều có thể làm xuất hiện các kiểu gen mới trong quần thể. 

(2) Đều làm thay đổi tần số alen không theo hướng xác định. 

(3) Đều có thể dẫn tới làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

(4) Đều có thể làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 

(5) Đều có thể làm xuất hiện các alen mới trong quần thể. 

Số đặc điểm mà cả nhân tố di - nhập gen và nhân tố đột biến đều có là 

A. 5 đặc điểm. B. 4 đặc điểm. C. 2 đặc điểm. D. 3 đặc điểm. 

Câu 75: Theo quan niệm tiến hóa hiện đại, khi nói về chọn lọc tự nhiên, phát biểu nào sau đây là 

đúng? 

A. Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót, khả năng sinh sản của các cá 

thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể, đồng thời tạo ra kiểu gen mới quy định kiểu hình thích 

nghi với môi trường. 

B. Chọn lọc tự nhiên không chỉ đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định kiểu 

hình thích nghi mà còn tạo ra các kiểu gen thích nghi, tạo ra các kiểu hình thích nghi. 

C. Khi chọn lọc tự nhiên chỉ chống lại thể đồng hợp trội hoặc chỉ chống lại thể đồng hợp lặn thì sẽ làm 

thay đổi tần số alen nhanh hơn so với chọn lọc chống lại cả thể thể đồng hợp trội và cả thể đồng hợp lặn. 

D. Chọn lọc tự nhiên đảm bảo sự sống sót và sinh sản ưu thế của những cá thể mang các đột biến trung 

tính qua đó làm biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 


Câu 76: Cho các đặc điểm của vi khuẩn như sau: 

(1) Vi khuẩn có số lượng gen ít hơn sinh vật nhân thực. 

(2) Vi khuẩn có tốc độ sinh sản nhanh hơn sinh vật nhân thực. 

(3) Vi khuẩn có tốc độ trao đổi chất nhanh hơn sinh vật nhân thực. 





Trang 16 










(4) Vi khuẩn có bộ gen đơn bội còn hầu hết sinh vật nhân thực là lưỡng bội. 

(5) Vi khuẩn có kích thước cơ thể nhỏ hơn sinh vật nhân thực. 

Đâu là những đặc điểm chính làm cho tác động của chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số alen ở 

quần thể vi khuẩn nhanh hơn so với quần thể sinh vật nhân thực? 

A. (2), (3) và (5). B. (1), (2) và (4). C. (2) và (4). D. (1), (2) và (5). 

Câu 77: Khi nói về các yếu tố ngẫu nhiên, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Khi không xảy ra đột biến, không có CLTN, không có di - nhập gen, nếu thành phần kiểu gen và tần 

số alen của quần thể có biến đổi thì đó là do tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 

B. Một quần thể đang có kích thước lớn nhưng do các yếu tố thiên tai hoặc bất kì các yếu tố nào khác 

làm giảm kích thước của quần thể một cách đáng kể thì những cá thể sống sót có thể có vốn gen khác biệt 

hẳn với vốn gen của quần thể ban đầu. 

C. Với quần thể có kích thước càng lớn thì các yếu tố ngẫu nhiên càng dễ làm thay đổi tần số alen của 

quần thể và ngược lại. 

D. Kết quả tác động của các yếu tố ngẫu nhiên thường dẫn tới làm nghèo vốn gen của quần thể, giảm 

sự đa dạng di truyền và có thể dẫn tới làm suy thoái quần thể. 

Câu 78: Khi nói về các nhân tố tiến hoá, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Nhân tố tiến hoá là những nhân tố có khả năng làm biến đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của 

quần thể. 

B. Không phải nhân tố tiến hoá nào cũng có khả năng làm biến đổi tần số alen của quần thể. 

C. Không phải khi nào đột biến cũng làm thay đổi tần số alen của quần thể. 

D. Không phải khi nào các yếu tố ngẫu nhiên cũng loại bỏ hoàn toàn alen lặn có hại ra khỏi quần thể. 

Câu 79: Giả sử một quần thể có tỉ lệ kiểu gen là 0,25AA : 0,5Aa : 0,25aa. Xét các trường hợp tác động 

của các nhân tố tiến hoá sau đây: 

(1) Sự giao phối không ngẫu nhiên. 

(2) Đột biến làm cho A thành a. 

(3) CLTN chống lại kiểu gen đồng hợp lặn. 

(4) CLTN chống lại kiểu gen dị hợp. 

(5) Di - nhập gen. 

(6) CLTN chống lại đồng hợp trội và đồng hợp lặn. 

Những trường hợp nào làm cho tỉ lệ kiểu gen của quần thể biến đổi qua các thế hệ theo xu hướng 


giống nhau? 

A. (2) và (5). B. (3) và (6). C. (1) và (4). D. (3), (4) và (6). 

Câu 80: Khi nói về các yếu tố ngẫu nhiên, phát biểu nào sau đây không đúng? 





Trang 17 










A. Sự thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể do các yếu tố ngẫu nhiên luôn theo một 

hướng xác định. 

B. Các yếu tố ngẫu nhiên có thể loại bỏ hoàn toàn một alen nào đó ra khỏi quần thể. 

C. Quần thể có kích thước càng nhỏ thì các yếu tố ngẫu nhiên càng dễ làm thay đổi tần số alen và thành 

phần kiểu gen. 

D. Sự tăng hay giảm tần số alen do các yếu tố ngẫu nhiên gây ra không phụ thuộc vào trạng thái trội 

hay lặn của alen đó. 

Câu 81: Khi nói về chọn lọc tự nhiên (CLTN), kết luận nào sau đây đúng? 

A. Chọn lọc tự nhiên chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình nên chỉ loại bỏ kiểu hình mà không loại bỏ 

kiểu gen. 

B. Tất cả các alen trội có hại đều được chọn lọc tự nhiên loại bỏ còn các alen lặn có hại thì vẫn được 

giữ lại. 

C. Dưới tác dụng của CLTN, ứng với mỗi hướng chọn lọc thì tần số alen của quần thể bị thay đổi theo 

một hướng xác định. 

D. CLTN không tạo ra kiểu gen thích nghi, vì vậy nếu không có CLTN thì vẫn có thể hình thành các 

đặc điểm thích nghi mới. 


A. Khi không xảy ra đột biến, không có CLTN, không có di - nhập gen, nếu thành phần kiểu gen và tần 

số alen của quần thể có biến đổi thì đó là do tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 

B. Một quần thể đang có kích thước lớn nhưng do các yếu tố thiên tai hoặc bất kì các yếu tố nào khác 



C. Với quần thể có kích thước càng lớn thì các yếu tố ngẫu nhiên càng dễ làm thay đổi tần số alen của 


D. Kết quả tác động của các yếu tố ngẫu nhiên thường dẫn tới làm nghèo vốn gen của quần thể, giảm 

sự đa dạng di truyền và có thể dẫn tới làm suy thoái quần thể. 

Câu 83: Khi nói về nhân tố tiến hoá, đặc điểm nào sau đây là đặc điểm chung cho đột biến và chọn lọc 

tự nhiên? 

A. Làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể. 

B. Có thể sẽ làm giảm tính đa dạng di truyền hoặc làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. 


C. Làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp. 

D. Làm tăng tần số các alen có lợi và giảm tần số các alen có hại. 

Câu 84: Khi nói về chọn lọc tự nhiên, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Áp lực của chọn lọc tự nhiên càng mạnh thì tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi càng nhanh. 





Trang 18 










B. Tất cả các alen trội có hại đều được chọn lọc tự nhiên loại bỏ còn các alen lặn có hại thì vẫn có thể 

được giữ lại. 

C. Chọn lọc tự nhiên không có khả năng tạo ra kiểu gen thích nghi nhưng có khả năng tạo ra kiểu hình 

thích nghi. 

D. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu hình mà không tác động trực tiếp lên alen. 

Câu 85: Một quần thể đang sinh sản hữu tính bằng giao phối ngẫu nhiên. Giả sử có tác động của một 

nhân tố tiến hóa làm cho các cá thể chuyển sang giao phối cận huyết. Nhân tố tiến hóa đã tác động đến 

quần thể là 

A. các yếu tố ngẫu nhiên. B. chọn lọc tự nhiên. 

C. sự nhập cư. D. đột biến. 

Câu 86: Giả sử ở một quần thể đang chịu tác động của chọn lọc theo hướng chống lại alen trội và bảo 

tồn alen lặn. Kết quả của chọn lọc theo chiều hướng này sẽ dẫn tới 

A. làm giảm tỉ lệ kiểu hình lặn. 

B. làm giảm tỉ lệ kiểu gen đồng hợp trội và tăng tỉ lệ kiểu gen dị hợp. 

C. làm tăng tỉ lệ kiểu hình lặn. 

D. làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp và tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp trội. 

Câu 87: Một quần thể đang cân bằng di truyền, quá trình nào sau đây sẽ làm tăng tính đa dạng của 

quần thể? 

A. Đột biến kết hợp với chọn lọc tự nhiên. 

B. Đột biến kết hợp với giao phối ngẫu nhiên. 

C. Đột biến kết hợp với giao phối không ngẫu nhiên. 

D. Các yếu tố ngẫu nhiên kết hợp với giao phối ngẫu nhiên. 

Câu 88: Khi nói về chọn lọc tự nhiên (CLTN), kết luận nào sau đây không đúng? 

nghi. 

A. CLTN không tạo ra kiểu gen thích nghi, nó chỉ đào thải các kiểu gen quy định kiểu hình kém thích 

B. CLTN trực tiếp loại bỏ các kiểu hình kém thích nghi chứ không trực tiếp loại bỏ kiểu gen. 

C. Các cá thể cùng loài, sống trong một khu vực địa lý được CLTN tích luỹ biến dị theo một hướng. 

D. CLTN tác động đào thải alen trội sẽ làm thay đổi thành phần kiểu gen nhanh hơn so với đào thải 

alen lặn. 

Câu 89: Có những đột biến gen trội gây chết nhưng vẫn được di truyền và tích luỹ cho đời sau vì 


A. kiểu hình đột biến biểu hiện ở giai đoạn trước tuổi sinh sản. 

B. gen đột biến liên kết bền vững với các gen trội có lợi. 

C. gen đột biến liên kết bền vững với các gen lặn có lợi. 

D. kiểu hình đột biến biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản. 





Trang 19 










Câu 90: Nếu sử dụng thuốc kháng sinh có liều lượng càng cao thì nhanh chóng hình thành các chủng 

vi khuẩn kháng thuốc, nguyên nhân là vì 

A. thuốc kháng sinh là nhân tố kích thích các vi khuẩn chống lại chính nó. 

B. thuốc kháng sinh là nhân tố gây ra sự chọn lọc các dòng vi khuẩn kháng thuốc. 

C. khi nồng độ thuốc càng cao thì vi khuẩn dễ dàng quen thuốc. 

D. thuốc kháng sinh là tác nhân gây ra các đột biến kháng thuốc. 




F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,18 0,24 0,58 

F 3 0,09 0,42 0,49 

F 4 0,09 0,42 0,49 




Câu 92: Ở một loài động vật, có một đột biến khi biểu hiện sẽ gây chết. Trường hợp nào sau đây đột 

biến sẽ bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ hoàn toàn ra khỏi quần thể? 

A. Đột biến gen trội và biểu hiện ở giai đoạn trước tuổi sinh sản. 

B. Đột biến gen lặn và biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản. 

C. Đột biến gen lặn và biểu hiện ở giai đoạn trước tuổi sinh sản. 

D. Đột biến gen trội và biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản. 

Câu 93: Một đột biến lặn có hại và chỉ sau một thế hệ đã bị loại ra khỏi quần thể khi nó là 

A. đột biến gen nằm ở tế bào chất. 

B. đột biến gen đa alen, gen trên NST thường. 

C. đột biến gen ở trên NST giới tính Y. 

D. đột biến gen ở trên NST giới tính X. 

Câu 94: Đột biến nào sau đây là nguồn nguyên liệu chủ yếu của quá trình tiến hoá. 


A. Đột biến cấu trúc NST. B. Đột biến số lượng NST. 

C. Đột biến gen trội. D. Đột biến gen lặn. 

Câu 95: Theo quan niệm tiến hóa hiện đại, khi nói về chọn lọc tự nhiên, phát biểu nào sau đây là 

đúng? 


Trang 20 













A. Chọn lọc tự nhiên đảm bảo sự sống sót và sinh sản ưu thế của những cá thể mang các đột biến trung 

tính qua đó làm biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 

B. Chọn lọc tự nhiên chỉ đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định kiểu hình 

thích nghi mà không tạo ra các kiểu gen thích nghi. 

C. Khi chọn lọc tự nhiên chống lại thể dị hợp và không chống lại các thể đồng hợp thì sẽ làm thay đổi 

tần số alen nhanh hơn so với chọn lọc chỉ chống lại thể đồng hợp trội hoặc chỉ chống lại thể đồng hợp lặn. 

D. Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót, khả năng sinh sản của các cá 

thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể, đồng thời tạo ra kiểu gen mới quy định kiểu hình thích 

nghi với môi trường. 

Câu 96: Khi nói về nhân tố tiến hóa di - nhập gen, điều nhận xét nào sau đây không đúng? 

A. Là nhân tố làm thay đổi tần số tương đối của các alen và vốn gen của quần thể. 

B. Thực vật di - nhập gen thông qua sự phát tán của bào tử, hạt phấn, quả, hạt. 

C. Là nhân tố làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác định. 

D. Tần số tương đối của các alen thay đổi nhiều hay ít tuỳ thuộc vào sự chênh lệch lớn hay nhỏ giữa số 

cá thể vào và ra khỏi quần thể. 

Câu 97: Khi nói về nhân tố tiến hoá, đặc điểm nào sau đây là đặc điểm chung cho đột biến và chọn lọc 

tự nhiên? 

A. Làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể. 

B. Có thể sẽ làm giảm tính đa dạng di truyền hoặc làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. 

C. Làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp. 

D. Làm tăng tần số các alen có lợi và giảm tần số các alen có hại. 

Câu 98: Tần số đột biến của mỗi gen rất thấp nhưng đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu cung 

cấp cho quá trình chọn lọc vì: 

(1) Ảnh hưởng của đột biến gen đến sức sống cơ thể sinh vật ít nghiêm trọng so với đột biến NST 

(2) Số lượng gen trong quần thể rất lớn 

(3) Đột biến gen thường ở trạng thái lặn 

(4) Quá trình giao phối đã phát tán các đột biến và làm tăng xuất hiện các biến dị tổ hợp 

A. (1), (2), (3), (4). B. (1), (3). C. (1), (2). D. (1), (2), (3). 

Câu 99: Giả sử trong quần thể của một loài động vật phát sinh một đột biến lặn, trường hợp nào sau 


đây đột biến sẽ nhanh chóng trở thành nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên? 

A. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản hữu tính, các cá thể giao phối cận huyết. 

B. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản vô tính, cá thể con được sinh ra từ cá thể mẹ. 

C. Đột biến xuất hiện ở quần thể của loài sinh sản hữu tính, các cá thể tự thụ tinh. 





Trang 21 










D. Đột biến xuất hiện ở loài sinh sản hữu tính, các cá thể giao phối có lựa chọn. 

Câu 100: Điều kiện cần thiết để vốn gen của một quần thể đang ở trạng thái cân bằng di truyền không 

thay đổi qua nhiều thế hệ là: 

A. tự phối điễn ra trong một thời gian dài. 

B. di cư và nhập cư diễn ra cân bằng. 

C. giao phối ngẫu nhiên. 

D. thể dị hợp có sức sống cao hơn thể đồng hợp. 

Câu 101: Giả sử một quần thể có tỉ lệ kiểu gen là 0,25AA : 0,5Aa : 0,25aa. Xét các trường hợp tác 

động của các nhân tố tiến hoá sau đây: 







Những trường hợp nào làm cho tỉ lệ kiểu gen biến đổi qua các thể hệ theo xu hướng giống nhau? 

A. (2) và (5). B. (3) và (6). C. (1), (4). D. (3), (4) và (6). 


A. Chọn lọc tự nhiên luôn làm thay đổi đột ngột tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. 

B. Quá trình tiến hóa nhỏ diễn ra trên quy mô quần thể và diễn biến không ngừng dưới tác động của 

các nhân tố tiến hóa. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên làm nghèo vốn gen quần thể, giảm sự đa dạng di truyền nên không có vai trò 

đối với tiến hóa. 

D. Khi không có tác động của đột biến, chọn lọc tự nhiên và di - nhập gen thì tần số alen và thành phần 

kiểu gen của quần thể sẽ không thay đổi. 

Câu 103: Ở một quần thể động vật ngẫu phối, xét một gen nằm trên nhiễm sắc thể thường gồm 2 alen, 

alen A trội hoàn toàn so với alen a. Dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, những cá thể có kiểu hình lặn 

bị đào thải hoàn toàn ngay sau khi sinh ra. Thế hệ xuất phát (P) của quần thể này có cấu trúc di truyền 

là 0,6AA : 0,4Aa. Cho rằng không có tác động của các nhân tố tiến hóa khác. Theo lý thuyết, thế hệ F3 


của quần thể này có tần số alen a là 

A. 1/5. B. 1/9. C. 1/8. D. 1/7. 

Câu 104: Theo quan niệm hiện đại, khi nói về chọn lọc tự nhiên, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng? 

(1) Chọn lọc tự nhiên quy định nhịp điệu và tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi của quần thể. 





Trang 22 










(2) Khi môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì chọn lọc tự nhiên sẽ làm biến đổi tần số 

alen của quần thể theo hướng xác định. 

(3) Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót và khả năng sinh sản của 

các cá thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể. 

(4) Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu gen qua đó làm biến đổi tần số alen của quần thể. 

(5) Chọn lọc tự nhiên chỉ đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định kiểu 

hình thích nghi mà không tạo ra các kiểu gen thích nghi. 

(6) Chọn lọc tự nhiên chống lại alen lặn sẽ loại bỏ hoàn toàn alen đó ra khỏi quần thể. 

A. 3. B. 5. C. 4. D. 2. 

Câu 105: Theo quan niệm tiến hóa hiện đại, có bao nhiêu phát biểu sau đây về chọn lọc tự nhiên là 

đúng? 

(1) Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót, khả năng sinh sản của các 

cá thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể, đồng thời tạo ra kiểu gen mới quy định kiểu hình 

thích nghi với môi trường. 

(2) Chọn lọc tự nhiên không chỉ đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định 

kiểu hình thích nghi mà còn tạo ra các kiểu gen thích nghi, tạo ra các kiểu hình thích nghi. 

(3) Khi chọn lọc tự nhiên chỉ chống lại thể đồng hợp trội hoặc chỉ chống lại thể đồng hợp lặn thì sẽ 

làm thay đổi tần số alen nhanh hơn so với chọn lọc chống lại cả thể thể đồng hợp trội và cả thể đồng 

hợp lặn. 

(4) Chọn lọc tự nhiên đảm bảo sự sống sót và sinh sản ưu thế của những cá thể mang các đột biến 

trung tính qua đó làm biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể. 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 

Câu 106: Giả sử A nằm trên NST quy định hoa màu đỏ. Do tác nhân đột biến làm phát sinh một đột 

biến lặn a quy định hoa trắng. Ở trường hợp nào sau đây, kiểu hình hoa trắng sẽ nhanh chóng được 

biểu hiện trong quần thể. 

A. Các cá thể trong quần thể giao phấn ngẫu nhiên. 

B. Các cá thể trong quần thể không chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. 

C. Các cá thể trong quần thể tự thụ phấn. 


Câu 107: Quá trình giao phối không ngẫu nhiên 


A. bao gồm tự thụ phấn, thụ phấn chéo, giao phối cận huyết. 

B. làm thay đổi tần số tương đối của các alen trong quần thể. 

C. làm giảm dần tỷ lệ kiểu gen dị hợp có trong quần thể. 

D. không làm thay đổi tính đa dạng di truyền của quần thể. 


Trang 23 
















F 1 0,49 0,42 0,09 

F 2 0,36 0,48 0,16 

F 3 0,25 0,5 0,25 

F 4 0,16 0,48 0,36 




Câu 109: Ở một loài cá nhỏ, gen A quy định cơ thể có màu nâu nhạt nằm trên NST thường trội hoàn 

toàn so với alen a quy định màu đốm trắng. Một quần thể của loài này sống trong hồ nước có nền cát 

màu nâu có thành phần kiểu gen là 0,81AA + 0,18Aa + 0,01aa. Một công ty xây dựng rải một lớp sỏi 

xuống hồ, làm mặt hồ trở nên có nền đốm trắng. Từ khi đáy hồ được rải sỏi, những xu hướng nào sau 

đây là đúng? 

(1) Thay đổi chiều hướng chọn lọc. 

(2) Chọn lọc tự nhiên sẽ tăng cường đào thải kiểu hình trội. 

(3) Cả tỉ lệ kiểu gen AA và tỉ lệ kiểu gen Aa đều giảm dần. 

(4) Chọn lọc chống lại alen lặn. 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 




F 1 0,64 0,32 0,04 

F 2 0,64 0,32 0,04 

F 3 0,21 0,38 0,41 

F 4 0,26 0,28 0,46 


F 5 0,29 0,22 0,49 






Trang 24 














Câu 111: Giả sử một quần thể có tỉ lệ kiểu gen là 0,25AA : 0,5Aa : 0,25aa. Xét các trường hợp tác 

động của các nhân tố tiến hoá sau đây: 







Có bao nhiêu trường hợp làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp và tăng dần tỉ lệ kiểu gen đồng hợp? 

A. 5. B. 3. C. 2. D. 4. 


A. Một quần thể đang có kích thước lớn nhưng do các yếu tố thiên tai hoặc bất kì các yếu tố nào khác 



B. Ngay cả khi không xảy ra đột biến, không có CLTN, không có di - nhập gen thì thành phần kiểu gen 

và tần số alen của quần thể cũng có thể bị biến đổi bởi các yếu tố ngẫu nhiên. 

C. Với quần thể có kích thước càng nhỏ thì các yếu tố ngẫu nhiên càng dễ làm thay đổi tần số alen của 


D. Kết quả tác động của các yếu tố ngẫu nhiên dẫn tới làm nghèo vốn gen của quần thể, giảm sự đa 

dạng di truyền làm suy thoái quần thể và dẫn tới diệt vong. 



- Giao phối ngẫu nhiên sẽ tạo biến dị tổ hợp. Biến dị tổ hợp là nguyên liệu cung cấp cho quá trình 

tiến hóa. 

- Giao phối ngẫu nhiên không làm thay đổi tần số các alen trong quần thể. Phương án A sai. 


- Giao phối ngẫu nhiên không tạo ra alen mới. Phương án C sai. 

- Giao phối ngẫu nhiên không quy định chiều hướng tiến hóa. Chỉ có chọn lọc tự nhiên mới quy 

định chiều hướng tiến hóa. Phương án D sai. 






Trang 25 










- Phương án A sai. Vì chọn lọc tự nhiên không tạo ra kiểu gen thích nghi mà nó chỉ làm nhiệm vụ 

sàng lọc những kiểu gen đã có trong quần thể. (Giao phối và đột biến tạo ra kiểu gen thích nghi). 

thể. 

- Phương án B sai. Vì chọn lọc tự nhiên không chỉ tác động lên quần thể mà tác động lên cả quần 

- Phương án D sai. Vì chọn lọc tự nhiên chống lại alen lặn chỉ cho phép làm giảm tần số alen lặn 

chứ không loại bỏ hoàn toàn alen lặn ra khỏi quần thể. Các alen lặn vẫn tồn tại trong quần thể dưới 

dạng các thể dị hợp. 


- Đột biến gen làm thay đổi tần số alen và làm phong phú vốn gen vì đột biến gen làm xuất hiện 

các alen mới từ một gen ban đầu. Di - nhập gen làm thay đổi tần số alen và có thể mang đến cho quần 

thể nhận (nhập gen) một số alen mới mà quần thể đó chưa có. 

- Phương án A sai. Vì chọn lọc tự nhiên và giao phối không ngẫu nhiên làm nghèo vốn gen của 

quần thể. 

- Phương án B sai. Vì các yếu tố ngẫu nhiên làm nghèo vốn gen của quần thể. 

- Phương án C sai. Vì các cơ chế cách li không làm thay đổi vốn gen của quần thể. Chỉ có các nhân 

tố tiến hóa mới làm thay đổi vốn gen của quần thể. 


- Phương án A sai. Vì giao phối không làm thay đổi tần số alen của quần thể. 

- Phương án C sai. Vì chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu hình chứ không tác động trực 

tiếp lên kiểu gen của cơ thể. 

- Phương án D sai. Vì có 4 nhân tố làm thay đổi tần số alen của quần thể (đột biến, chọn lọc tự 

nhiên, di - nhập gen, các yếu tố ngẫu nhiên). 


Trong các nhân tố tiến hóa thì chỉ có nhân tố giao phối không ngẫu nhiên không làm thay đổi tần 

số alen của quần thể; Các nhân tố còn lại đều làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần 

thể. 

Có 4 nhân tố là (1), (3), (4), (5). 


Trong các phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu B sai. Vì chỉ có chọn lọc tự nhiên mới là nhân tố 

định hướng quá trình tiến hóa. Vì chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen 


của quần thể theo một hướng xác định, dẫn tới quy định chiều hướng hình thành đặc điểm thích nghi 

(quy định chiều hướng tiến hóa). 






Trang 26 










- Cả chọn lọc tự nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên đều có vai trò làm thay đổi tần số các alen và 

thành phần kiểu gen của quần thể. 

- Phương án A sai. Vì cả chọn lọc tự nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên đều không làm xuất hiện 

alen mới (chúng loại bỏ alen). 

- Phương án C sai. Vì chọn lọc tự nhiên không loại bỏ alen có lợi ra khối quần thể. 

- Phương án D sai. Vì các yếu tố ngẫu nhiên không quy định chiều hướng tiến hóa. 


Trong các nhân tố trên thì chỉ có đột biến mới có vai trò cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến 

hóa của sinh giới. 


- Phát biểu A sai là vì alen đột biến lặn tổ hợp với alen trội thì sẽ tạo ra thể dị hợp. Vì alen đột biến 

là alen lặn nên chưa biểu hiện thành kiểu hình đột biến (chưa tạo thành thể đột biến). 

thể. 

- Phát biểu B sai là vì đột biến lặn sẽ biểu hiện ra kiểu hình khi ở trạng thái đồng hợp lặn. 

- Phát biểu C đúng là vì alen đột biến được phát tán trong quần thể thông qua quá trình giao phối. 

- Phát biểu D sai là vì chọn lọc tự nhiên không thể loại bỏ hoàn toàn alen đột biến lặn ra khỏi quần 


Phát biểu D không đúng là vì CLTN không tác động trực tiếp lên kiểu gen mà chỉ tác động trực 

tiếp lên kiểu hình, qua đó dẫn tới hệ quả là tác động lên kiểu gen. 


(5). 

- Trong 5 thông tin mà đề bài đưa ra, chỉ có 2 thông tin nói về vai trò của đột biến gen, đó là (2) và 

- Thông tin (1) không phải là vai trò của đột biến vì đột biến có tính vô hướng nên không thể làm 

thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác định. 

- Thông tin (3) không phải là vai trò của đột biến vì đột biến không thể loại bỏ alen. Đột biến chỉ 

làm xuất hiện các alen mới trong quần thể. 

- Thông tin (4) sai là vì đột biến vừa làm thay đổi tần số alen vừa làm thay đổi thành phần kiểu gen 



Các yếu tố ngẫu nhiên tác động lên quần thể một cách ngẫu nhiên nên có thể loại bỏ hoàn toàn một 


alen nào đó ra khổi quần thể. Có khi yếu tố ngẫu nhiên sẽ loại bỏ alen có lợi; có khi loại bỏ alen có hại. 


Phát biểu A không đúng. Vì CLTN không tác động trực tiếp lên từng alen (CLTN tác động trực 

tiếp lên từng kiểu hình của cơ thể, qua đó làm thay đổi tần số kiểu gen và tần số alen của quần thể). 





Trang 27 











Các yếu tố ngẫu nhiên tác động lên quần thể một cách ngẫu nhiên nên có thể loại bỏ hoàn toàn một 

alen có lợi ra khỏi quần thể. 


- Chọn lọc tự nhiên sẽ nhanh chóng làm thay đổi tần số alen của quần thể trong trường hợp chọn 

lọc chỉ chống lại alen trội hoặc chỉ chống lại alen lặn. 

- Trong các trường hợp nêu trên thì trường hợp (1), chọn lọc đang chống lại alen trội A. Trường 

hợp (3), chọn lọc đang chống lại alen lặn a. 

- Ở trường hợp (2), chọn lọc chống lại thể dị hợp nên không làm thay đổi tần số alen. 

- Ở trường hợp (4), chọn lọc chống lại cả thể đồng hợp trội và thể đồng hợp lặn nên không làm 

thay đổi tần số alen. 


- Vì di - nhập gen sẽ mang đến cho quần thể các alen mới và kiểu gen mới nên có thể làm phong 

phú vốn gen của quần thể. 

- Chọn lọc tự nhiên loại bỏ các kiểu hình kém thích nghi nên sẽ loại bỏ các kiểu gen có hại, do đó 

làm giảm đa dạng di truyền của quần thể. 

- Các yếu tố ngẫu nhiên sẽ loại bỏ các kiểu gen của quần thể. 

- Giao phối không ngẫu nhiên không làm thay đổi tần số alen nhưng có thể làm giảm độ đa dạng di 

truyền vì giao phối không ngẫu nhiên làm giảm tần số kiểu gen dị hợp trong quần thể. 


- Trong 4 nhân tố mà đề bài đưa ra, chỉ có yếu tố ngẫu nhiên mới có thể làm giảm kích thước quần 

thể một cách đáng kể và làm cho vốn gen của quần thể khác biệt hẳn với vốn gen ban đầu. 

- Giao phối không ngẫu nhiên, giao phối ngẫu nhiên không làm giảm kích thước quần thể. 

- Đột biến không làm thay đổi kích thước quần thể. 


- Gọi tỉ lệ cá thể Aa trong quần thể (P) ban đầu là x, sau 3 thế hệ tự thụ phấn, quần thể có thành 

phần kiểu gen là: 0,525AA : 0,050Aa : 0,425aa; ta suy ra: 

3 

1 

x. 0,05 x 0, 4 Aa 

2 

- Sau 3 thế hệ tự thụ, số tổ hợp AA và aa do cơ thể dị hợp sinh ra là: 


3 

1 

0, 4. 1 0,175. 

 

2 

Vậy số tổ hợp AA trong quần thể ban đầu là: 0,525 0,175 0,35. 





Trang 28 










Số tổ hợp aa trong quần thể ban đầu là: 0,425 0,175 0,25. 


thể. 

- Trong các phương án mà đề bài đưa ra, chi có phương án B mới làm phong phú vốn gen của quần 

- Chọn lọc tự nhiên đào thải các kiểu hình không thích nghi nên sẽ loại bỏ những kiểu gen có hại, 

do đó làm giảm độ đa dạng di truyền của quần thể. 

- Thiên tai làm giảm kích thước của quần thể thì sẽ loại bỏ các kiểu gen của quần thể, do đó làm 

giảm độ đa dạng di truyền của quần thể. Thiên tai làm giảm kích thước quần thể chính là các yếu tố 

ngẫu nhiên. 

- Sự giao phối giữa các cá thể cùng huyết thống hoặc giao phối có chọn lọc sẽ làm giảm độ đa dạng 

di truyền của quần thể. 


- Cá thể mang alen đột biến có tỉ lệ 1 

tỉ lệ cá thể không mang alen đột biến. 

- Ở bài toán này, giao tử đực có P 0,95, q 0,05; 

giao tử cái có P 0,9, q 0,1. 

Cá thể mang alen đột biến có tỉ lệ 1 0,950,9 0,145. 

A 

A 

a 

a 

- Thể đột biến là cơ thể có kiểu hình đột biến (có kiểu gen aa) có tỉ lệ 0,050,1 0,005. 

Trong tổng số cá thể mang alen đột biến ở đời con, thể đột biến chiếm tỉ lệ 

0,005 / 0,145 3,45%. 


- Chọn lọc tự nhiên chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình. Do đó đột biến sẽ nhanh chóng bị CLTN 

loại bỏ nếu đó là đột biến gen trội. 

- Tất cả các đột biến lặn chỉ biểu hiện kiểu hình khi không có alen trội tương ứng. 


Muốn xác định nhân tố gây nên sự thay đổi cấu trúc di truyền thì phải dựa vào sự thay đổi tần số 

alen qua mỗi thế hệ. 

- F 1 có tần số alen A 0,64 0,32 / 2 0,8. 

- F 2 có tần số alen A 0,64 0,32 / 2 0,8. 

- F 3 có tần số alen A 0,2 0, 4 / 2 0,4. 


- F 4 có tần số alen A 0,16 0, 48 / 2 0, 4. 

- F 5 có tần số alen A 0,16 0, 48 / 2 0, 4. 





Trang 29 










Như vậy, tần số chỉ thay đổi ở giai đoạn từ F 2 sang F 3 . Và sự thay đổi này diễn ra một cách đột 

ngột (Tần số A từ 0,6 chuyển xuống còn 0,4) nên đây là tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 


- Hợp tử được gọi là đột biến nếu chỉ cần có ít nhất 1 alen đột biến. Hợp tử không đột biến nếu 

không có alen nào đột biến. 

- Như vậy, hợp tử đột biến có tỉ lệ 1 

hợp tử không đột biến. 

- Hợp tử không đột biến có tỉ lệ 0,9 0,9 0,81. 

Hợp tử đột biến có tỉ lệ 1 0,81 0,19 19%. 


- Chọn lọc tự nhiên chỉ tác động lên kiểu hình mà không tác động lên alen nên đột biến chỉ bị loại 

bỏ khi biểu hiện ra kiểu hình có hại. 

- Trong các phương án nêu trên, thì chỉ có phương án C đúng vì: khi gen nằm trên NST Y ở vùng 

không tương đồng thì không có alen trên X nên luôn ở dạng đơn gen (1 gen), do vậy đột biến biểu hiện 

ngay ra kiểu hình và bị loại bỏ. Các trường hợp khác đều có dạng dị hợp Aa nên a không bị loại bỏ 

khỏi quần thể. 


- Đột biến sau khi đã phát sinh thì phải qua giao phối để tổ hợp lại thành thể đồng hợp lặn rồi mới 

biểu hiện thành thể đột biến. 

- Các cá thể tự thụ phấn thì đột biến lặn nhanh chóng tổ hợp lại với nhau thành thể đột biến. Do đột 

biến có tần số rất thấp nên ở quần thể giao phối ngẫu nhiên, đột biến khó có cơ hội gặp nhau để hình 

thành nên thể đồng hợp lặn. 

- Ở câu hỏi này, người ra đề muốn làm rõ vai trò của giao phối không ngẫu nhiên đối với tiến hóa. 

Giao phối không ngẫu nhiên làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp, do đó đột biến nhanh chóng biểu hiện 

thành thể đột biến để cung cấp nguyên liệu cho CLTN 


- Khả năng thích nghi của quần thể phụ thuộc vào độ đa dạng di truyền của quần thể. Quần thể có 

độ đa dạng càng cao thì khả năng thích nghi càng cao. 

- Độ đa dạng di truyền thể hiện ở số loại kiểu gen và số loại kiểu hình của quần thể. Số loại kiểu 

gen của quần thể phụ thuộc vào hình thức sinh sản và số lượng cá thể có trong quần thể. Trong 4 

trường hợp nêu trên thì quần thể sinh sản hữu tính bằng ngẫu phối và số lượng cá thể đông thì độ đa 


dạng di truyền cao nhất. 


- Muốn biết quần thể đang chịu tác động của nhân tố tiến hóa nào thì phải xác định tần số alen của 

quần thể qua các thế hệ nghiên cứu. 





Trang 30 










- Xác định tần số alen A và alen a qua các thế hệ: 

Thế hệ Tần số A Tần số a 

F 1 0,7 0,3 

F 2 0,7 0,3 

F 3 0,5 0,5 

F 4 0,5 0,5 

F 5 0,5 0,5 

- Ta thấy tần số alen A và alen a chỉ thay đổi một cách đột ngột ở giai đoạn từ thế hệ F 2 sang thế hệ 

F 3 , sau đó vẫn duy trì ổn định. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của các yếu tố ngẫu 

nhiên. Vì chỉ có yếu tố ngẫu nhiên mới làm thay đổi tần số alen một cách đột ngột như vậy 


Đột biến gen chỉ tạo ra được các alen mới từ một gen ban đầu. Đột biến gen không tạo ra được các 

gen mới vì gen mới phải nằm ở một vị trí lôcut mới trên NST. Đột biến gen không tạo ra kiểu gen mới, 

không tạo ra kiểu hình mới. 


- Hợp tử được gọi là đột biến nếu chỉ cần có ít nhất 1 alen đột biến. Hợp tử không đột biến nếu 

không có alen nào đột biến. 

- Như vậy, hợp tử đột biến có tỉ lệ 1 

hợp tử không đột biến. 

- Hợp tử không đột biến có tỉ lệ 0,950,95 0,9025. 

Hợp tử đột biến có tỉ lệ 1 0,9025 0,0975 9,75%. 


- Đột biến sau khi đã phát sinh thì phải qua giao phối để tổ hợp lại thành thể đồng hợp lặn rồi mới 

biểu hiện thành thể đột biến. 

- Đột biến thường có tần số rất thấp nên khi mới phát sinh thì đột biến đó thường ở dạng dị hợp và 

chưa biểu hiện ra kiểu hình. Đột biến gen lặn chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi nó ở dạng đồng hợp lặn. 

- Các cá thể tự thụ phấn thì đột biến lặn nhanh chóng tổ hợp lại với nhau thành thể đột biến. Do đột 






thành thể đột biến để cung cấp nguyên liệu cho CLTN. 






Trang 31 










- Giá trị thích nghi của đột biến thay đổi phụ thuộc vào môi trường sống, có nghĩa là khi môi 

trường thay đổi thì đột biến từ chỗ có hại có thể trở nên có lợi hoặc ngược lại. 

- Giá trị thích nghi của đột biến thay đổi phụ thuộc vào tổ hợp gen, có nghĩa là khi ở tổ hợp gen 

này thì đột biến là có hại nhưng khi ở tổ hợp gen khác thì đột biến có thể trở nên có lợi. 

- Giá trị thích nghi của đột biến không phụ thuộc vào tốc độ đột biến, không phụ thuộc vào áp lực 

mạnh hay yếu của CLTN, không phụ thuộc vào vòng đời của sinh vật. 


- Từ khi được rải sỏi thì chọn lọc tự nhiên tác động lên quần thể theo hướng chống lại alen trội. 

Khi chọn lọc chống lại một alen nào đó thì tần số alen đó giảm dần. 

- Trong 4 phương án nói trên thì chỉ có phương án B đúng vì chỉ có ở phương án B thì tần số alen 

A mới giảm dần. 

- Ở đáp án D, tần số alen A. giảm dần nhưng sau đó lại tăng dần là sai. 


- Trong 4 đặc điểm trên thì đặc điểm thứ (4) là không đúng. Đột biến có khả năng di truyền được 

cho đời sau nhưng không phải mọi đột biến đều luôn đi truyền được cho đời sau. Vì nếu đó là đột biến 

có hại thì gây chết cho thể đột biến nên không sinh sản để truyền đột biến đó cho đời sau. 

- Các đặc điểm 1, 2, 3 đều đúng. 


- Giao phối ngẫu nhiên luôn làm xuất hiện các kiểu gen mới là tăng biến dị tổ hợp nên làm tăng 

tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Đột biến làm xuất hiện các alen mới nên làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. ' 

- Sự nhập cư thường mang đến cho quần thể các alen mới và các kiểu gen mới nên làm tăng tính đa 

dạng di truyền của quần thể. 

- Giao phối không ngẫu nhiên làm cho tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần và tỉ lệ kiểu gen đồng hợp 

tăng dần nên sẽ làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể 


Chọn lọc tự nhiên làm nhiệm vụ chọn lọc và loại bỏ những kiểu gen kém thích nghi. CLTN không 

tạo được kiểu gen thích nghi mà kiểu gen thích nghi do đột biến và giao phối tạo ra. 


- Đột biến có tần số thấp nên khi mới phát sinh thường ở dạng dị hợp. 


- Chọn lọc tự nhiên chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình nên đột biến có hại chỉ biểu hiện ra kiểu 

hình thì mới bị loại bỏ. Đối với đột biến gen trội thì đột biến luôn được biểu biện ra kiểu hình (vì chỉ 

cần có 1 gen đột biến trội là kiểu hình được biểu hiện) nên ngay lập tức bị loại bỏ. 





Trang 32 










- Đột biến gen lặn thì khi mới phát sinh ở dạng dị hợp nên kiểu hình đột biến chưa biểu hiện nên 

chưa bị loại bỏ. 


- Muốn biết quần thể đang chịu tác động của nhân tố tiến hóa nào thì phải xác định tần số alen của 

quần thể qua các thế hệ. 

- Ở thế hệ F 1 có tần số A = 0,5, ở F 2 có tần số A = 0,5, ở F 3 có tần số A = 0,5, ở F 4 cố tần số A = 

0,5. Như vậy tần số alen không thay đổi qua các thế hệ nhưng tỉ lệ kiểu gen lại thay đổi theo hướng 

giảm dần tỉ lệ kiểu gen dị hợp Quần thể đang chịu tác động của nhân tố tiến hóa: Giao phối không 



- Giá trị thích nghi của đột biến gen tùy thuộc vào môi trường sống. Ví đụ sâu bọ lá có hình dạng 

cơ thể giống với một chiếc lá cây. Đây là một đặc điểm thích nghi giúp cá thể sâu hòa mình với lá cây, 

nhưng nếu chuyển sang môi trường không có lá cây thì hình dạng của nó bị lộ rõ và dễ bị tiêu diệt. 

- Giá trị thích nghi của đột biến gen còn phụ thuộc vào gen đó nằm trong tổ hợp nào. Do sản phẩm 

của các gen tương tác với nhau cho nên khi ở trong tổ hợp gen này thì thể đột biến có sức sống tốt và 

thích nghi với môi trường nhưng khi chuyển sang tổ hợp gen khác thì có thể có hại. 

- Như vậy tổ hợp gồm các ý 2, 3 là tổ hợp đúng 


Vi khuẩn có bộ NST đơn bội nên tất cả các đột biến khi đã phát sinh thì được biểu hiện ngay thành 

kiểu hình do đó alen đột biến nhanh chóng chịu tác động của chọn lọc tự nhiên dẫn tới nhanh chóng 

làm thay đổi tần số alen của quần thể. Mặt khác quá trình sinh sản nhanh làm cho các alen đột biến có 

lợi chóng được nhân lên trong quần thể. 


Gen lặn a quy định lông màu trắng làm cho cơ thể dễ bị kẻ thù phát hiện nên dễ bị tiêu diệt. Tuy 

nhiên vì đây là đột biến lặn nên nó chỉ biểu hiện thành kiểu hình đột biến và bị chọn lọc tự nhiên loại 

bỏ khi không có gen trội tương ứng lấn át. Trong các trường hợp mà để bài nêu ra, chỉ có trường hợp 

gen nằm trên NST giới tính Y (không có alen trên X) thì khi bị đột biến thành gen a, kiểu hình đột biến 

được biểu hiện ngay và lập tức bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ. Các trường hợp khác đều không bị loại bỏ 

khi gen đột biến ở trạng thái dị hợp. 



- Giao phối không ngẫu nhiên là hiện tượng các cá thể tự thụ phấn, tự giao phối hoặc giao phối có 

lựa chọn. Thụ phấn chéo là giao phối ngẫu nhiên. 





Trang 33 










- Quá trình giao phối không ngẫu nhiên làm giảm dần tỷ lệ kiểu gen dị hợp trong quần thể chứ 

không làm thay đổi tần số tương đối của các alen trong quần thể. Giao phối không ngẫu nhiên làm 

giảm tỷ lệ kiểu gen dị hợp cho nên giảm tính đa dạng đi truyền của quần thể. 




F 1 0,7 0,3 

F 2 0,3 0,7 

F 3 0,3 0,7 

F 4 0,3 0,7 

- Ta thấy tần số alen A thay đổi đột ngột ở giai đoạn từ F 1 đến F 2 (từ 0,7 xuống còn 0,3), sau đó tần 

số không thay đổi. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. Vì chỉ có 

các yếu tố ngẫu nhiên mới làm thay đổi tần số alen theo một cách đột ngột như vậy. 




F 1 0,8 0,2 

F 2 0,8 0,2 

F 3 0,4 0,6 

F 4 0,4 0,6 

F 5 0,4 0,6 

- Ta thấy tần số alen A thay đổi đột ngột ở giai đoạn từ F 2 đến F 3 (từ 0,8 xuống còn 0,4) sau đó tần 

số không thay đổi. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 

- Mặt khác, ta thấy từ F 3 trở đi thì tỉ lệ kiểu gen thay đổi theo hướng giảm tỉ lệ dị hợp và tăng dần tỉ 

lệ đồng hợp. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của giao phối không ngẫu nhiên. 

- Khi bị tác động của các yếu tố ngẫu nhiên là giảm số lượng cá thể một cách đột ngột (giảm 

mạnh). Khi quần thể có số lượng cá thể ít thì các cá thể sẽ giao phối cận huyết (giao phối không ngẫu 

nhiên) làm giảm tỉ lệ dị hợp và tăng tỉ lệ đồng hợp trong quần thể. 


- Như vậy, quần thể vừa chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên, vừa chịu tác động của giao phối 

không ngẫu nhiên. 


- Các yếu tố ngẫu nhiên và chọn lọc tự nhiên đều là nhân tố tiến hoá (1) đúng. 





Trang 34 










- Các yếu tố ngẫu nhiên mang tính ngẫu nhiên nhưng chọn lọc tự nhiên thì có tính định hướng 

(theo một hướng xác định) (2) sai. 

- Chọn lọc tự nhiên dẫn đến sự thích nghi nhưng các yếu tố ngẫu nhiên thì thường không dẫn đến 

sự thích nghi (3) sai. 

- Cả hai nhân tố các yếu tố ngẫu nhiên và chọn lọc tự nhiên đều là nhân tố tiến hoá (4) đúng. 

- Như vậy, tổ hợp đúng là (1) và (4). 


- Đột biến sẽ nhanh chóng trở thành nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên khi đột biến đó được biểu 

hiện ra kiểu hình (CLTN chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình). 

- Đột biến gen sau khi đã phát sinh thì thường ở dạng dị hợp nên phải qua giao phối để tổ hợp lại 

thành thể đồng hợp lặn rồi mới biểu hiện thành thể đột biến. 

- Các cá thể tự thụ tinh thì đột biến lặn nhanh chóng tổ hợp lại với nhau thành thể đột biến. Do đột 





thành thể đột biến để cung cấp nguyên liệu cho CLTN. 


- Trong các nhân tố tiến hóa thì các yếu tố ngẫu nhiên có thể sẽ làm thay đổi tần số alen của quần 

thể một cách nhanh chóng nhất. 

- Đột biến có tần số rất thấp nên làm thay đổi tần số alen rất chậm. 

- Giao phối ngẫu nhiên và giao phối không ngẫu nhiên không làm thay đổi tần số alen của quần 

thể. 


- Trong các nhân tố tiến hóa thì chọn lọc tự nhiên luôn đào thải những kiểu hình có hại nên làm 

giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Các yếu tố ngẫu nhiên luôn loại bỏ các cá thể một cách ngẫu nhiên và với số lượng lớn nên làm 

giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Đột biến làm xuất hiện các alen mới nên làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Giao phối ngẫu nhiên làm cho các alen đột biến tổ hợp với nhau và tổ hợp với các alen khác nên 


tạo ra nhiều loại kiểu gen và nhiều loại kiểu hình khác nhau. 

- Do vậy, đột biến và giao phối ngẫu nhiên làm tăng tính đa dạng đi truyền của quần thể. 






Trang 35 










Tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi nhanh hay chậm phụ thuộc vào tốc độ sinh sản, tốc độ đột 

biến, áp lực của chọn lọc tự nhiên. 

- Vi khuẩn có bộ NST đơn bội nên khi đột biến phát sinh thì được biểu hiện ngay thành kiểu hình 

và được chọn lọc tự nhiên tác động Áp lực của chọn lọc lớn hơn các sinh vật lưỡng bội. 

hơn. 

- Vi khuẩn có tốc độ sinh sản nhanh hơn các sinh vật bậc cao nên tốc độ tích lũy đột biến nhanh 




F 1 0,7 0,3 

F 2 0,6 0,4 

F 3 0,5 0,5 

F 4 0,4 0,6 

- Ta thấy tần số alen A thay đổi theo hướng giảm dần qua các thế hệ còn tần số alen a thay đổi theo 

hướng tăng dần qua các thế hệ. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của chọn lọc tự nhiên 

(chọn lọc chống lại alen trội). Vì chỉ có chọn lọc tự nhiên mới làm thay đổi tần số alen theo một hướng 

xác định như vậy. 


Trong các nhân tố tiến hóa thì chỉ có CLTN là nhân tố làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu 

gen theo một hướng xác định, là nhân tố quy định chiều hướng tiến hóa của sinh giới. 


- Hợp tử không đột biến được hình thành do sự kết hợp giữa giao tử không đột biến của bố với giao 

tử không đột biến của mẹ. 

- Tỉ lệ hợp tử không đột biến là: 0,8 x 0,75 = 0,6. 

- Tỉ lệ hợp tử đột biến 1 hợp tử không đột biến 1 0,6 0, 4 40%. 


- CLTN loại bỏ những kiểu gen không thích nghi nên CLTN làm giảm tính đa dạng di truyền của 

quần thể. 

- Cạnh tranh cùng loài dẫn tới loại bỏ những kiểu gen kém thích nghi nên cạnh tranh cùng loài là 


một hình thức của CLTN. 

- Chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen theo một hướng nên nó quy 

định chiều hướng tiến hóa. 






Trang 36 










Vì di - nhập gen mang đến cho quần thể những kiểu gen không định trước hoặc đưa ra khỏi quần 

thể những kiểu gen nào đó một cách ngẫu nhiên nên làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen 

không theo một hướng xác định. 


Chọn lọc tự nhiên làm nhiệm vụ sàng lọc và loại bỏ những kiểu gen quy định kiểu hình kém thích 

nghi. Mặt khác, mặt chủ yếu của tiến hóa là khả năng sinh sản để di truyền cho đời sau. Do vậy mặt 

chủ yếu của chọn lọc là làm phân hoá khả năng sinh sản và sống sót của những kiểu gen khác nhau 



Vì khi sống trong cùng một khu vực địa lý nhưng cũng có thể có điều kiện sống khác nhau nên 

CLTN vẫn có thể tiến hành tích lũy biến dị theo các hướng khác nhau. Ví dụ ở phương thức hình thành 

loài bằng con đường sinh thái, trong cùng khu vực địa lý nhưng CLTN tiến hành theo các hướng khác 

nhau. 


- Sau khi nhập cư thì tần số 

0,6.900 0,4.300 

A 

0,55. 

900 300 

- Quần thể cân bằng thì kiểu gen AA có tỉ lệ 2 


0,55 3,025. 

Trong quá trình tiến hóa thì các yếu tố ngẫu nhiên không cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc tự 

nhiên. Chỉ có giao phối, đột biến, di - nhập gen mới tạo ra nguyên liệu cung cấp cho chọn lọc. Trong 

đó giao phối tạo ra vô số biến dị tổ hợp nên cung cấp nguồn nguyên liệu chủ yếu cho CLTN. 

- Di - nhập gen cung cấp nguyên liệu không đáng kể vì sự di - nhập gen không diễn ra thường 

xuyên, các quần thể thường có sự cách li nhau về không gian. 

- Đột biến có tần số thấp nên lượng biến dị mà đột biến tạo ra không đáng kể. Đột biến chỉ tạo ra 

nguồn biến dị sơ cấp, sau đó nhờ có giao phối mới tạo ra nguồn biến dị thứ cấp cung cấp nguyên liệu 

cho chọn lọc. 


- Chọn lọc tự nhiên đang chống lại alen trội A và ưu tiên cho alen a nên tần số a tăng dần. 

- Tỉ lệ kiểu gen Aa phụ thuộc vào tần số A và a. Kiểu gen Aa có tỉ lệ lớn nhất khi tần số 

A a 0,5. Tần số a lúc đầu = 0,2 nên khi tần số a tăng dần thì tỉ lệ kiểu gen Aa tăng dần cho đến khi 


tần số A a 0,5. Vì vậy ở giai đoạn đầu của chọn lọc, tỉ lệ kiểu gen Aa tăng dần cho đến giá trị 0,5 

và sau đó giảm dần. 






Trang 37 










- Chọn lọc tự nhiên loại bỏ những kiểu gen kém thích nghi nên CLTN làm giảm tính đa dạng di 

truyền của quần thể. 

- Các yếu tố ngẫu nhiên loại bỏ các cá thể trong quần thể nên loại bỏ một số kiểu gen có trong quần 

thể Làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Trong các nhân tố tiến hóa, chỉ có đột biến và sự nhập cư mới làm xuất hiện các alen mới trong 

quần thể. 


Ở quần thể giao phối, các cá thể giao phối với nhau cho nên tạo ra vô số loại kiểu gen làm cho 

quần thể có tính đa dạng cao, khi quần thể có tính đa dạng cao thì khả năng thích nghỉ cao với môi 

trường 


Trong các nhân tố tiến hóa thì chỉ có chọn lọc tự nhiên là nhân tố định hướng cho quá trình tiến 

hóa, nó làm thay đổi tần số của các alen theo một hướng xác định. 


Đột biến là những biến đổi trong vật chất di truyền, nó là nguồn nguyên liệu sơ cấp, qua giao phối 

sẽ tổ hợp lại thành nguồn nguyên liệu thứ cấp cho quá trình tiến hóa. Trong tự nhiên, đột biến xuất 

hiện với tần số thấp và hầu hết là đột biến lặn và có hại cho cơ thể sinh vật. Đột biến có khả năng di 

truyền được cho đời sau nhưng cũng có những trường hợp đột biến không di truyền được. Ví dụ đột 

biến gây bệnh ung thư ở người không đi truyền được cho đời sau. 


- Các yếu tố ngẫu nhiên có thể ngẫu nhiên loại bỏ hoàn toàn một kiểu gen, một alen nào đó ra khỏi 

quần thể. 

- Giao phối không ngẫu nhiên không thể loại bỏ alen ra khỏi quần thể vì giao phối không làm thay 

đổi tần số alen. 

- Chọn lọc tự nhiên chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình nên alen lặn ở trạng thái dị hợp không bị 

chọn lọc tự nhiên loại bỏ. 

- Đột biến gen chỉ làm phát sinh các alen mới mà không thể loại bỏ alen. 


Yếu tố ngẫu nhiên là những thay đổi bất thường của điều kiện môi trường làm cho số lượng cá thể 

của quần thể giảm mạnh hoặc do một nhóm cá thể của quần thể đi cư đến một vùng đất mới tạo thành 


kẻ sáng lập. Yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số các alen của quần thể một 

cách nhanh chóng dẫn tới thúc đẩy quá trình tiến hóa. Các yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi thành phần 

kiểu gen và tần số alen một cách ngẫu nhiên, không theo một hướng xác định. 






Trang 38 










Đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu của quá trình tiến hóa vì đa số đột biến gen đều là đột 

biến lặn và có tần số cao hơn so với đột biến NST. Do có tần số cao hơn và hầu hết là lặn nên đột biến 

gen có vai trò quan trọng hơn đột biến NST. 




F 1 0,7 0,3 

F 2 0,7 0,3 

F 3 0,4 0,6 

F 4 0,4 0,6 

F 5 0,4 0,6 

- Ta thấy tần số alen A thay đổi đột ngột ở giai đoạn từ F 2 đến F 3 (từ 0,7 xuống còn 0,4) sau đó tần 

số không thay đổi. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 

- Mặt khác, ta thấy từ F 3 trở đi thì tỉ lệ kiểu gen thay đổi theo hướng giảm tỉ lệ dị hợp và tăng dần tỉ 

lệ đồng hợp. Điều đó chứng tỏ quần thể đang chịu tác động của giao phối không ngẫu nhiên. 

- Khi bị tác động của các yếu tố ngẫu nhiên là giảm số lượng cá thể một cách đột ngột (giảm 

mạnh). Khi quần thể có số lượng cá thể ít thì các cá thể sẽ giao phối cận huyết (giao phối không ngẫu 

nhiên) làm giảm tỉ lệ dị hợp và tăng tỉ lệ đồng hợp trong quần thể. 

- Như vậy, quần thể vừa chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên, vừa chịu tác động của giao phối 

không ngẫu nhiên. 


- Giao phối không ngẫu nhiên có các đặc điểm: Làm cho tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần; Làm giảm 

tính đa dạng di truyền của quần thể; Không làm thay đổi tần số alen của quần thể. 

- Các yếu tố ngẫu nhiên có các đặc điểm: Làm giảm số lượng cá thể trong quần thể; Làm giảm tính 

đa dạng di truyền của quần thể; Làm thay đổi tần số alen của quần thể. . 

- Như vậy, đặc điểm giống nhau của giao phối không ngẫu nhiên với các yếu tố ngẫu nhiên là làm 

giảm tính đa dạng di truyền, làm nghèo vốn gen của quần thể. 


- Giao phối không ngẫu nhiên có các đặc điểm: Làm cho tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm dần; Làm giảm 


tính đa dạng di truyền của quần thể; Không làm thay đổi tần số alen của quần thể. 

- Đột biến có các đặc điểm: Làm xuất hiện các alen mới trong quần thể; Làm xuất hiện các kiểu 

gen mởi trong quần thể; Làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể; Làm thay đổi tần số alen của 

quần thể. 





Trang 39 










- Như vậy, đặc điểm giống nhau của giao phối không ngẫu nhiên với đột biến là làm xuất hiện các 

kiểu gen mới trong quần thể. 


Khi gen lặn đột biến liên kết chặt (liên kết hoàn toàn) với gen đột biến trội có hại thì chọn lọc tự 

nhiên sẽ loại bỏ gen trội có hại làm cho cá thể có kiểu gen trội có hại đó bị chết (bị loại bỏ). Vì gen lặn 

có lợi liên kết với gen trội có hại nên khi cá thể có có kiểu gen này bị loại thì gen có lợi cũng bị loại. 


- Đột biến có thể làm thay đổi tần số alen nhưng vì tần số đột biến rất thấp nên sự thay đổi tần số 

các alen không đáng kể. 

- Giao phối (cả giao phối ngẫu nhiên và giao phối không ngẫu nhiên) không làm thay đổi tần số 

alen của quần thể. 

- Sự cách li làm ngăn ngừa giao phối tự do giữa các cá thể trong quần thể nhưng nó không làm thay 

đổi tần số alen của quần thể. 

- Chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen theo một hướng xác định. So 

với 3 nhân tố kia thì chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số nhiều nhất. 


- Trong các đặc điểm trên thì đặc điểm A không đúng. Vì giao phối không ngẫu nhiên không làm 

thay đổi tần số alen của quần thể. 

- Đặc điểm B không đúng vì chỉ có đột biến và nhập gen mới làm tăng tính da dạng di truyền của 

quần thể. 

thể. 

thể. 

- Đặc điểm D không đúng vì chỉ có đột biến và nhập gen mới làm xuất hiện các alen trong quần 

- Đáp án C đúng. Vì tất cả các các nhân tố tiến hoá đều làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần 


- Các nhân tố giao phối không ngẫu nhiên, cho lọc tự nhiên, các yếu tố ngẫu nhiên đều là các nhân 

tố làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Trong các nhân tố trên thì di nhập gen vừa có khả năng làm giảm tính đa dạng di truyền quần thể, 

vừa có khả năng làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. Vì khi di gen thì làm giảm tính đa dạng 

di truyền quần thể, khi nhập gen thì làm tăng tính đa dạng di truyền quần thể. 



- Đột biến và di - nhập gen không làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể (3) sai. 





Trang 40 










- Đột biến và di - nhập gen đều là nhân tố có thể làm xuất hiện các alen mới và các kiểu gen mới 

trong quần thể; Đều có thể làm thay đổi tần số alen không theo một hướng xác định; Đều có thể làm 

xuất hiện các alen mới trong quần thể. 

- Các đặc điểm (1), (2), (4), (5) đúng. Có 4 đặc điểm đúng. 


Vì: Khi CLTN chỉ chống lại thể đồng hợp trội thì sẽ làm giảm tần số alen trội và tăng tần số alen 

lặn. Còn khi chỉ chống lại thể đồng hợp lặn thì sẽ làm giảm tần số alen trội. Còn khi chống lại cả thể 

đồng hợp trội và thể đồng hợp lặn với áp lực như nhau thì CLTN không làm thay đổi tần số alen của 

quần thể. 


- Hai đặc điểm: (2) Vi khuẩn có tốc độ sinh sản nhanh hơn sinh vật nhân thực; (4) Vi khuẩn có bộ 

gen đơn bội còn hầu hết sinh vật nhân thực là lưỡng bội là những đặc điểm làm cho tác động của 

CLTN lên quần thể vi khuẩn làm thay đổi tần số alen nhanh hơn lên quần thể sinh vật nhân thực. Vì: 

Tốc độ sinh sản nhanh sẽ làm cho đột biến được nhân lên và phát tán trong quần thể để cung cấp 

nguyên liệu cho chọn lọc. Bộ gen đơn bội làm cho đột biến dù trội hay lặn đều được biểu hiện ngay ra 

kiểu hình nên ngay lập tức bị tác động của CLTN. 

- Ở sinh vật nhân thực, hầu đều có bộ NST lưỡng bội nên đột biến lặn khi ở dạng dị hợp không bị 

CLTN loại bỏ. 


- Vì khi kích thước quần thể càng nhỏ thì số lượng cá thể càng ít nên sự giảm số lượng cá thể bởi 

các yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi tần số alen mạnh hơn so với khi quần thể có số lượng cá thể đông. 

- Ví dụ một quần thể có 1000 cá thể AA, 2000 cá thể Aa, 1000 cá thể aa. Giả sử yếu tố ngẫu nhiên 

làm chết 200 cá thể aa thì tần số a sẽ thay đổi, giảm từ 0,5 xuống còn 0,487. Nhưng khi quần thể chỉ có 

100 cá thể AA, 200 cá thể Aa, 100 cá thể aa và yếu tố ngẫu nhiên làm chết 100 cá thể aa thì tần số a 

giảm từ 0,5 xuống còn 0,333. 

- Các kết luận còn lại đều đúng. 


- Kết luận A đúng. Vì những nhân tố có khả năng làm biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen 

thì mới có khả năng hình thành đặc điểm thích nghi mới, từ đó mới có thể làm phát sinh loài mới. 

thể. 

- Kết luận B đúng. Vì nhân tố giao phối không ngẫu nhiên không làm thay đổi tần số alen của quần 


- Kết luận D đúng vì các yếu tố ngẫu nhiên tác động một cách ngẫu nhiên lên tần số alen và thành 

phần kiểu gen của quần thể. Yếu tố ngẫu nhiên có thể loại bỏ hoàn toàn một aÌen nào đó nhưng cũng 

có thể không loại bỏ alen nào. 





Trang 41 










- Kết luận C sai. Vì đột biến luôn làm thay đổi tần số alen của quần thể. Đột biến làm xuất hiện các 

alen mới nên sẽ là thay đổi tần số alen của các alen vốn có trong quần thể. 


Trong các nhân tố nói trên thì nhân tố số (1), (4) làm cho thành phần kiểu gen thay đổi theo một 

hướng giống nhau. Đó là tăng dần tỉ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm dần tỉ lệ kiểu gen dị hợp. 


- Trong các kết luận nói trên thì kết luận A không đúng. Vì các yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi tần 

số alen và thành phần kiểu gen có tính ngẫu nhiên, không theo hướng xác định nào. 

- Các kết luận B, C, D đều đúng. 


- Kết luận A sai. CLTN tác động trực tiếp lên kiểu hình là đúng nhưng nó sẽ làm gián tiếp loại bỏ 

kiểu gen. Vì kiểu gen quy định kiểu hình. Khi kiểu hình có hại bị loại bỏ thì kiểu gen có hại cũng bị 

loại bỏ khỏi quần thể. 

- Kết luận B sai. Vì các alen có hại vẫn bị CLTN loại bỏ khi ở dạng đồng hợp. Chính vì vậy alen 

lặn có hại bị loại bỏ với tốc độ chậm hơn so với alen trội có hại. Và dần dần sẽ loại bỏ đến một tỉ lệ 

nhỏ nhất. (luôn có một lượng alen lặn tồn tại trong quần thể ở dạng dị hợp). 

- Kết luận D sai. Vì thực tế CLTN chỉ làm nhiệm vụ sàng lọc và loại bỏ các kiểu hình có sẵn trong 

quần thể chứ không tạo ra kiểu gen mới và cũng không tạo ra kiểu hình mới. Không tạo ra kiểu gen 

thích nghi. 


- Kết luận A đúng vì có 5 nhân tố tiến hóa, ngoài 3 nhân tố tiến hóa trên thì chỉ còn 2 nhân tố là 

yếu tố ngẫu nhiên và giao phối không ngẫu nhiên nhưng giao phối không ngẫu nhiên là không làm 

thay đổi tần số alen trong quần thể chỉ làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể. Vậy thành phần 

kiểu gen và tần số alen của quần thể bị thay đổi là do yếu tố ngẫu nhiên. 

- Kết luận B đúng vì lúc này điều kiện môi trường thay đổi, chỉ có các cá thể có kiểu hình khác với 

các cá thể chiếm số lượng lớn trong quần thể ban đầu mới tồn tại. Các cá thể này có kiểu hình khác nên 

cũng có vốn gen khác so với ban đầu. 

- Kết luận D đúng vì khi yếu tố ngẫu nhiên tác động sẽ làm giảm số lượng cá thể trong quần thể, 

làm mất một số alen có trong quần thể qua đó làm nghèo vốn gen của quần thể và giảm độ đa dạng di 

truyền. Khi đó quần thể sẽ dần bị suy thoái dưới tác động của các nhân tố tiến hóa khác. 


- Kết luận C sai vì quần thể có kích thước càng lớn thì các yếu tố ngẫu nhiên càng khó làm thay đổi 

tần số alen của quần thể và ngược lại quần thể có kích thước càng nhỏ thì các yếu tố ngẫu nhiên càng 

dễ làm thay đổi tần số alen. 






Trang 42 










- Trong 4 đặc điểm trên thì chỉ có đặc điểm A mới là đặc điểm chung của đột biến và CLTN. (cả 

hai nhân tố này đều làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể). 

- Đặc điểm B sai. Vì đột biến không làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. CLTN không 

làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Cả đột biến và CLTN đều không làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp (chỉ có giao phối không ngẫu 

nhiên mới làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp). 

- Chỉ có CLTN mới làm tăng tần số alen có lợi và giảm tần số alen có hại. Còn đột biến thì làm 

thay đổi tần số không theo một hướng xác định nên có thể làm tăng tần số alen có lợi hoặc làm giảm 

tần số alen có lợi. 


Trong các kết luận trên thì chỉ có kết luận C sai. Vì CLTN không có khả năng tạo ra kiểu gen thích 

nghi và cũng không có khả năng tạo ra kiểu hình thích nghi. 


- Khi quần thể có kích thước lớn (số lượng cá thể đông) thì các cá thể trong quần thể giao phối 

ngẫu nhiên. Nhưng khi quần thể có kích thước bé (số lượng cá thể ít) thì xảy ra giao phối cận huyết 

(giao phối không ngẫu nhiên). Vì khi có ít cá thể thì chủ yếu các cá thể đó có quan hệ huyết thống với 

nhau và chúng giao phối với nhau. 

- Trong các nhân tố tiến hoá thì các yếu tố ngẫu nhiên khi tác động lên quần thể sẽ làm giảm đột 

ngột số lượng cá thể của quần thể nên sẽ chuyển quần thể từ ngẫu phối sang giao phối không ngẫu 

nhiên. 


Khi CLTN chống lại alen trội thì tần số alen trội giảm dần và tần số alen lặn tăng dần nên kết quả 

của chọn lọc sẽ dẫn tới làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp lặn. Tăng tỉ lệ kiểu hình lặn. 


- Đột biến sẽ tạo ra các alen mới; Giao phối ngẫu nhiên làm xuất hiện vô số biến dị tổ hợp. Vì vậy 

đột biến kết hợp với giao phối ngẫu nhiên sẽ làm tăng tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- CLTN loại bỏ các alen có hại và kiểu gen có hại nên CLTN làm giảm tính đa dạng di truyền của 

quần thể. 

- Giao phối không ngẫu nhiên làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể vì giao phốikhông 

ngẫu nhiên làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp trong quần thể. 


- Các yếu tố ngẫu nhiên loại bỏ các kiểu gen và tần số alen trong quần thể nên làm giảm tính đa 

dạng di truyền của quần thể. 






Trang 43 










- Kết luận C sai vì: Trong cùng một khu vực địa lý nhưng ở các điều kiện sinh thái khác nhau (ở 

các ổ sinh thái khác nhau) thì CLTN tiến hành theo các hướng khác nhau dẫn tới hình thành các nòi 

sinh thái rồi hình thành các loài mới. 

- Ví dụ ở quá trình hình thành loài bằng con đường sinh thái, trong cùng 1 khu vực địa lý nhưng 

CLTN cũng tiến hành theo các hướng khác nhau. 


Vì khi kiểu hình đột biến biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản thì đột biến đó biểu hiện ra kiểu 

hình gây chết nhưng do nó đã sinh sản ra đời con nên đột biến đã được truyền lại cho đời sau. Vì vậy 

mặc dù cơ thể bị chết nhưng gen vẫn được truyền lại cho thế hệ sau. Ở thế hệ sau, gen tiếp tục được 

truyền lại cho các đời tiếp theo vì đột biến biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản 


Vì khi sử dụng thuốc kháng sinh thì sẽ tạo ra áp lực chọn lọc loại bỏ những kiểu gen không kháng 

thuốc và giữ lại những kiểu gen kháng thuốc. Kết quả sẽ dẫn tới chọn lọc dòng vi khuẩn kháng thuốc. 


- Ở F 1 , tần số alen A = 0,7 nhưng đến F 2 đột ngột thay đổi còn A = 0,3. 

- Quần thể đang chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên. 


- Trong 4 kết luận trên thì kết luận A là đúng. Vì kiểu hình đột biến sẽ được biểu hiện hoàn toàn ở 

cả trạng thái đồng hợp và đị hợp ở giai đoạn trước tuổi sinh sản dẫn đến làm cho kiểu hình đột biến 

chết nên không thể sinh sản và di truyền cho đời sau. Đột biến sẽ bị chọn lọc tự nhiên loại bỏ hoàn 

toàn ra khỏi quần thể. 

- Kết luận B sai.Vì kiểu hình đột biến biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản nên gen gây bệnh vẫn 

được di truyền cho thế hệ sau qua quá trình sinh sản. 

- Kết luận C sai. Vì Đột biến gen lặn ở trạng thái dị hợp không được biểu hiện nên không thể loại 

bỏ hoàn toàn ra khỏi quần thể. 

- Kết luận D sai. Vì kiểu hình đột biến biểu hiện ở giai đoạn sau tuổi sinh sản nên gen gây bệnh 

vẫn được di truyền cho thế hệ sau qua quá trình sinh sản. 


- Đột biến lặn có hại chỉ sau một thế hệ đã bị loại bỏ hoàn toàn khi đột biến này được biểu hiện 

ngay thành kiểu hình. 


- A sai vì đột biến gen lặn nằm trong tế bào chất không biểu hiện thành kiểu hình do số lượng gen 

nằm trong tế bào chất là rất lớn, sản phẩm của các gen bình thường trong tế bào chất sẽ ức chế sự biểu 

hiện của sản phẩm của gen đơn lẻ này. (điều này giải thích vì sao bệnh do gen lặn trong tế bào chất 

thường không gây chết). 





Trang 44 










- B sai vì gen này là gen đa alen nên alen lặn này sẽ không được biểu hiện thành kiểu hình do trong 

cơ thể có cả alen trội. 

- D sai vì đột biến gen nằm trên X chỉ được loại bỏ ở giới XY, còn giới XX không loại bỏ được vì 

có alen trội nằm ở vị trí tương ứng trên NST X kia (không biểu hiện ra kiểu hình). 

- C đúng vì gen nằm trên Y không có alen tương ứng ở trong tế bào nên sẽ biểu hiện trực tiếp thành 

kiểu hình bị loại bỏ hoàn toàn. 


- Một đột biến muốn là nguyên liệu cho tiến hóa thì trước tiên phải tồn tại được trong quần thể. 

- Đột biến cấu trúc NST và đột biến số lượng NST đều là đột biến NST. Cả 2 loại đột biến này có 

cung cấp nguyên liệu cho tiến hóa nhưng không phải là nguồn nguyên liệu chủ yếu vì: 

+ Đột biến NST xảy ra với tần số thấp lượng đột biến tạo ra không nhiều. 

+ Đột biến NST thường biểu hiện trực tiếp ra kiểu hình gây hại cho thể đột biến do đó thường bị 

chọn lọc tự nhiên loại bỏ. 

Loại đáp án A và B. 

- Đột biến gen trội và đột biến gen lặn đều là đột biến gen. Hầu hết đột biến gen khi biểu hiện 

thành kiểu hình đều có hại. Nếu đột biến gen trội thì sẽ biểu hiện ra kiểu hình ngay cả khi ở thể dị hợp 

nên sẽ ngay lập tức bị CLTN loại bỏ Đột biến gen trội không được giữ lại trong quần thể. 

- Đối với đột biến gen lặn thì chỉ biểu hiện thành kiểu hình ở thể đồng hợp nên khi đột biến này ở 

thể dị hợp sẽ không bị CLTN loại bỏ Đột biến gen lặn vẫn được giữ lại trong quần thể. 

Loại đáp án C. 




- Trong các kết luận trên thì kết luận A là đúng. Là đặc điểm chung cho đột biến và chọn lọc tự 

nhiên làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể. 

- Kết luận B sai. Chọn lọc tự nhiên luôn làm giảm tính đa dạng di truyền của quần thể. 

- Kết luận C sai. Đột biến không làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp và giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp. 

- Kết luận D sai. Vì đột biến không phải luôn làm tăng tần số các alen có lợi và giảm tần số các 

alen có hại. 



Tần số đột biến của mỗi gen rất thấp nhưng đột biến gen là nguồn nguyên liệu chủ yếu cung cấp 

cho quá trình chọn lọc vì: 

- Ảnh hưởng của đột biến gen đến sức sống cơ thể sinh vật ít nghiêm trọng so với đột biến NST. 





Trang 45 










- Số lượng gen trong quần thể rất lớn. 

- Đột biến gen thường ở trạng thái lặn. 

- Quá trình giao phối đã phát tán các đột biến và làm tăng xuất hiện các biến dị tổ hợp. 


Vì trong quần thể ở loài sinh sản hữu tính, các cá thể tự thụ tinh thì gen đột biến đó sẽ nhanh chóng 

phát tán trong quần thể. Do đó nhanh chóng trở thành nguyên liệu cho CLTN. 


Vốn gen của quần thể là tập hợp tất cả các alen của tất cả các gen trong quần thể. 

- A sai vì tự phối trung thời gian dài làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp, tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp. 

- B sai vì nhập cư có thể xuất hiện alen mới. 

- D sai vì thể đị hợp có sức sống cao hơn thể đồng hợp thì các thể đồng hợp sẽ bị CLTN loại bỏ 

vốn gen thay đổi. 

- C đúng vì giao phối ngẫu nhiên không làm thay đổi trạng thái cân bằng di truyền của quần thể. 


Xét các trường hợp tác động của các nhân tố tiến hoá sau đây: 

(1) Sự giao phối không ngẫu nhiên: làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp, tăng tỉ lệ kiểu gen đồng 

hợp. 

(2) Đột biến làm cho A thành a: là giảm dần tỉ lệ kiểu gen AA và Aa, tăng tỉ lệ kiểu gen aa. 

(3) CLTN chống lại kiểu gen đồng hợp lặn: là tăng dần tỉ lệ kiểu gen AA và Aa, giảm tỉ lệ 

kiểu gen aa. 

(4) CLLTN chống lại kiểu gen dị hợp: làm giảm tỉ lệ kiểu gen dị hợp, tăng tỉ lệ kiểu gen đồng 

hợp. 

(5) Di - nhập gen: làm cho tỉ lệ kiểu gen biến đổi không theo hướng xác định. 

(6) CLTN chống lại đồng hợp trội và đồng hợp lặn: làm tăng tỉ lệ kiểu gen dị hợp, giảm tỉ lệ 

kiểu gen đồng hợp. 

Những trường hợp làm cho tỉ lệ kiểu gen biến đổi qua các thể hệ theo xu hướng giống nhau là 

(1) và (4). 




- Khi aa bị đào thải hoàn toàn (bị chết ở giai đoạn phôi) thì tần số alen a ở thế hệ F n được tính theo 

q0 

công thức qn 

. Trong đó q0 

là tần số alen a ở thế hệ xuất phát; n là số thế hệ. 

1 n. 

q 

0 

- Thế hệ xuất phát có tần số alen a 0, 2. 





Trang 46 










0, 2 

- Ở thế hệ F 3 , tần số alen a 1/ 8 . 

1 

3.0, 2 


- Có 4 phát biểu đúng là (1), (2), (8), (6). 

- (4) sai. Vì CLTN không tác động trực tiếp lên kiểu gen mà chỉ tác động trực tiếp lên kiểu hình. 

- (6) sai. Vì CLTN không thể loại bỏ hoàn toàn alen lặn. Nguyên nhân là vì ở trạng thái dị hợp, 

alen lặn không biểu hiện thành kiểu hình nên không bị CLTN loại bỏ. 


- Chỉ có (3) đúng. 

- (1), (2) sai vì chọn lọc tự nhiên không tạo ra kiểu gen thích nghi. 

- (4) sai vì chọn lọc tự nhiên đảm bảo sự sống sót và sinh sản ưu thế của những cá thể mang các đột 

biến có lợi (không phải các đột biến trung tính) 


Vì khi các cá thể trong quần thể tự thụ phấn sẽ làm tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp lặn aa làm kiểu 

hình lặn (hoa trắng) sẽ nhanh chóng được biểu hiện trong quần thể. 



- Tính tần số 

Thế hệ Tần số alen A Tần số alen a 

F 1 0,7 0,3 

F 2 0,6 0,4 

F 3 0,5 0,5 

F 4 0,4 0,6 

- Tần số alen A giảm dần, tần số alen a tăng dần. Như vậy quần thể đang chịu sự tác động của chọn 

lọc tự nhiên vì sự thay đổi tần số alen theo một hướng xác định. 


- Lúc chưa rải sỏi xuống mặt hồ, đáy hồ có màu xám nên chọn lọc chống lại màu trắng (chống lại 

aa) và ưu tiên màu xám (ưu tiên AA và Aa). Khi rải sỏi xuống hồ thì hướng chọn lọc thay đổi. (1) 


đúng. 

- Khi rải sỏi xuống mặt hồ làm mặt hồ trở nên có đốm trắng nên những con cá có màu đốm trắng sẽ 

trở nên có ưu thế hơn những con cá có màu nâu nhạt. Chọn lọc tự nhiên sẽ tác động chống lại alen A 

làm giảm dần tần số alen A và tăng dần tần số alen a. (2) đúng; (4) sai. 





Trang 47 







- Lúc đầu, tần số A = 0,9 cho nên kiểu gen Aa = 0,18. Khi chọn lọc chống lại A thì tần số A giảm 

dần, tần số a tăng dần sẽ làm tăng tỉ lệ kiểu gen Aa. Tỉ lệ kiểu gen Aa sẽ tăng dần lên và đạt cực đại 

khi. A a 0,5 (3) sai. 




Chỉ có 2 phương án đúng. 


- Ta thấy ở F 1 , F 2 tần số alen A = 0,8; a = 0,2 nhưng đến F 3 trở đi A = 0,6; a =0,4. 

- Như vậy tần số alen bị giảm một cách đột ngột và nhanh chóng chứng tỏ quần thể đang bị tác 

động bởi các yếu tố ngẫu nhiên. 

- Mặt khác từ F 3 đến F 5 ; tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tăng dần, dị hợp giảm dần là do giao phối không 



Có 4 trường hợp (1), (2), (4, (6). 


Vì kết quả tác động của yếu tố ngẫu nhiên có thể dẫn đến làm nghèo vốn gen của quần thể, giảm sự 

đa dạng di truyền. Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng tác động làm suy thoái quần thể và dẫn tới 

diệt vong. Nó tác động làm thay đổi tần số alen không theo 1 chiều hướng nhất định. Một alen nào đó 

dù có lợi cũng có thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi quần thể và một alen có hại cũng có thể trở nên phổ 

biến trong quần thể. 






Trang 48 










CHỦ ĐỀ 7: CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI VÀ SỰ HÌNH THÀNH LOÀI MỚI 


1. Khái niệm loài 

- Loài là đơn vị tổ chức cơ bản của sinh giới. Loài sinh học là một đơn vị sinh sản, là một đơn vị tổ 

chức tự nhiên. 

- Ở loài giao phối, các cá thể trong loài có khả năng giao phối tự do với nhau và cách li sinh sản với 

các loài khác. 

- Quần thể là đơn vị tồn tại, đơn vị sinh sản, đơn vị tổ chức của loài. Loài càng phát triển thì càng có 

nhiều quần thể. 

- Các cá thể cùng loài có các đặc điểm chung về hình thái, sinh lý; có bộ NST giống nhau. 

2. Các cơ chế các li sinh sản giữa các loài 

a. Cách li trước hợp tử (Tinh trùng không gặp được trứng nên không tạo được hợp tử) 

- Cách li nơi ở: do sống ở các sinh cảnh khác nhau. 

- Cách li tập tính: có tập tính giao phối khác nhau (loại cách li này chỉ có ở các loài động vật) 

- Cách li thời gian: sinh sản vào các mùa khác nhau. 

- Cách li cơ học: cấu tạo của cơ quan sinh sản khác nhau nên không xảy ra thụ tinh. 

b. Cách li sau hợp tử: Có thụ tinh nhưng hợp tử bị chết, hoặc hợp tử sống phát triển thành con lai 

nhưng con lai bị bất thụ. 

3. Hình thành loài mới: (luôn gắn liền với sự hình thành đặc điểm thích nghi mới) 

a. Hình thành loài bằng cách li địa lý (Khác khu vực địa lý) 

- Điều kiện địa lý là nhân tốc gây ra sự chọn lọc tự nhiên (ở các điều kiện địa lý khác nhau, CLTN tiến 

hành theo các hướng khác nhau). 

- Diễn ra chậm chạp qua nhiều giai đoạn trung gian, hình thành nòi địa lý sau đó hình thành loài mới. 

- Hay xảy ra đối với các loài động vật có khả năng phát tán mạnh (ví dụ chim, thú). 

*Chướng ngại địa lý ngăn cản sự giao phối tụ do giữa các quần thể nên góp phần thúc đẩy sự phân hóa 

vốn gen giữa các QT. 

*Điều kiện địa lý không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi tương ứng trên cơ thể 

sinh vật mà là nhân tố chọn lọc những KG thích nghi. 

b. Hình thành loài bằng cách li tập tính. 

Ở các loài động vật, do có tập tính giao phối thay đổi nên từ một loài ban đầu đã hình thành nên 2 loài 

mới. 

c. Hình thành loài bằng cách li sinh thái. 

Hai quần thể của cùng một loài sống ở 2 ổ sinh thai khác nhau, dần dần sẽ hình thành nên 2 loài mới. 

d. Hình thành loài nhờ cơ chế lai xa kết hợp đa bội hóa. 

- Lai xa kèm theo đa bội hóa sẽ tạo ra con lai có bộ NST song nhị bội nên bị cách li sinh sản với loài 

bố và loài mẹ => Hình thành loài mới. 


- Lai xa kèm theo đa bội hóa nhanh chóng tạo nên loài mới vì sự khác nhau về bộ NST đã nhanh chóng 

dẫn đến sự cách li sinh sản. 

- Hình thành loài mới bằng lai xa và đa bội hóa phổ biến ở thực vật (dương xỉ, thực vật có hoa), rất ít 

gặp ở động vật. 





Trang 1 










- Hình thành loài bằng lao xa và đa bội hóa diễn ra với tốc độ nhanh hơn so với hình thành loài bằng 

các con đường khác. 

- Cách li trước hợp tử là những trở ngại làm cho giao tử đực không gặp được giao tử các. Gồm có cách 

li cơ học (do cơ quan sinh sản khác nhau); Cách li tập tính (do tập tính giao phối khác nhau); Cách li sinh 

thái (do sinh sản ở 2 mùa khác nhau); Cách li không gian (do sống ở 2 sinh cảnh khác nhau). 

- Cách li sau hợp tử là những trở ngại làm cho hợp tử không phát triển hoặc hợp tử phát triển thành cơ 

thể nhưng cơ thể không sinh sản được. 

- Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý, điều kiện địa lý đóng vai trò chọn lọc những 

kiểu gen thích nghi. Cách li địa lý đóng vai trò ngăn ngừa giao phối tự do, làm thúc đẩy sự phân hóa vốn 

gen của quần thể. 

- Bản thân nhân tố cách li không làm thay đổi tần số alen của quần thể nên không được gọi là nhân tố 

tiến hóa. 

- Điều kiện để xuất hiện loài mới là có sự hình thành đặc điểm thích nghi mới và có cách li sinh sản. 

Nếu không xảy ra cách li sinh sản thì chưa được gọi là loài mới. 

- Hình thành loài mới bằng con đường địa lý xảy ra ở các loài di động xa (cả thực vật và động vật). 

Hình thành loài mới bằng con đường sinh thái xảy ra ở các loài thực vật và động vật ít di động. Hình 

thành loài mới bằng lai xa và đa bội hóa chỉ xảy ra ở các loài thực vật. Hình thành loài bằng con đường 

tập tính chỉ xảy ra ở các loài động vật có tập tính giao phối phức tạp. 

- Trong cùng một khu vực địa lý; loài mới có thể được hình thành bằng con đường sinh thái, con 

đường tập tính hoặc bằng con đường lai xa và đa bội hóa. 


Câu 1: Một quần thể côn trùng sống trên loài cây M. Do quần thể phát triển mạnh, một số cá thể phát tán 

sang loài cây N. Những cá thể nào có sẵn các gen đột biến giúp chúng khai thác được thức ăn ở loài cây N 

thì sống sót và sinh sản, hình thành nên quần thể mới. Hai quần thể này sống trong cùng một khu vực địa 

lý nhưng ở hai ổ sinh thái khác nhau. Qua thời gian, các nhân tố tiến hóa tác động làm phân hóa vốn gen 

của hai quần thể tới mức làm xuất hiện cách li sinh sản và hình thành nên loài mới. Đây là ví dụ về hình 

thành loài mới 

A. bằng cách li sinh thái. B. bằng tự đa bội. 

C. bằng lai xa và đa bội hóa. D. bằng cách li địa lý. 

Câu 2: Theo quan niệm tiến hóa hiện đại, 

A. sự cách li địa lý chỉ góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần 

thể được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa. 

B. các quần thể sinh vật trong tự nhiên chỉ chịu tác động của chọn lọc tự nhiên khi điều kiện sống thay đổi 

bất thường. 

C. những biến đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với những thay đổi của ngoại cảnh đều di 

truyền được. 

D. mọi biến dị trong quần thể đều là nguyên liệu của quá trình tiến hóa. 


Câu 3: Khi nói về quá trình hình thành loài mới, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Hình thành loài bằng cách li địa lý có thể có sự tham giá của các yếu tố ngẫu nhiên 

B. Quá trình hình thành loài mới chỉ diễn ra trong cùng khu vực địa lý 

C. Hình thành loài mới bằng cách li sinh thái là con đường hình thành loài nhanh nhất. 

D. Hình thành loài mới bằng cơ chế lai xa và đa bội hóa chỉ diễn ra ở động vật. 





Trang 2 










Câu 4: Khi nói về vai trò của cách li địa lý trong quá trình hình thành loài mới, phát biểu nào sau đây 

không đúng? 

A. Cách li địa lý duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể được tạo ra 

bởi các nhân tố tiến hóa. 

B. Cách li địa lý trực tiếp làm biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng 

xác định. 

C. Cách li địa lý có thể dẫn đến hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp. 

D. Cách li địa lý ngăn cản các cá thể của các quần thể cùng loài gặp gỡ và giao phối với nhau. 

Câu 5: Nhân tố nào sau đây góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các 

quần thể? 

A. Chọn lọc tự nhiên. B. Giao phối không ngẫu nhiên. 

C. Cách li địa lý. D. Đột biến. 

Câu 6: Theo quan niệm hiện đại, quá trình hình thành loài mới 

A. không gắn liền với quá trình hình thành quần thể thích nghi. 

B. là quá trình tích lũy các biến đổi đồng loại do tác động trực tiếp của ngoại cảnh. 

C. bằng con đường địa lý diễn ra rất nhanh chóng và không xảy ra đối với những loài động vật có khả 

năng phát tán mạnh. 

D. là sự cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ta hệ gen mới cách 

li sinh sản với quần thể gốc. 

Câu 7: Các ví dụ nào sau đây thuộc cơ chế cách li sau hợp tử? 

(1) Ngựa cái giao phối với lừa đực sinh ra con la không có khả năng sinh sản. 

(2) Cây thuộc loài này thường không thụ phấn được cho cây thuộc loài khác 

(3) Trứng nhái thụ tinh với tinh trùng cóc tạo ra hợp tử nhưng hợp tử không phát triển. 

(4) Các loài ruồi giấm khác nhau có tập tính giao phối khác nhau. 

Đáp án đúng là 

A. (1), (3) B. (1), (4) C. (2), (4) D. (2), (3) 

Câu 8: Loài Raphanus brassica có bộ NST 2n =36 là một loài mới được hình thành theo sơ đồ: Raphanus 

sativus (2n =18) × Brassica oleraceae (2n =18) → Raphanus brassica (2n =36). 

Hãy chọn kết luận đúng về quá trình hình thành loài mới này. 

A. Đây là quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý. 

B. Khi mới được hình thành, loài mới không sống cùng môi trường với loài cũ. 

C. Quá trình hình thành loài diễn ra trong thời gian tương đối ngắn. 

D. Đây là phương thức hình thành loài xảy ra phổ biến ở các loài động vật. 

Câu 9: Sự lai xa và đa bội hóa sẽ dẫn tới hình thành loài mới trong trường hợp 

A. lai xa giữa 2 loài thực vật tạo ra con lai, con lai được đa bội hóa và cách li sinh sản với các loài khác 

B. cơ thể lai xa có sức sống và khả năng thích nghi cao với môi trường, sinh sản để tạo thành một quần thể 

mới và cách li sinh sản với các loài khác. 


C. các cá thể lai xa có bộ NST song nhị bội, sinh sản hữu tính bình thường và cách li sinh sản với các loài 

khác. 

D. các cá thể lai xa phải có bộ NST và ngoại hình khác với các dạng bố mẹ. 





Trang 3 










Câu 10: Hạt phấn của hoa mướp rơi lên đầu nhụy của hoa bí, sau đó các hạt phấn nảy mầm thành ống 

phấn nhưng độ dài ống phấn ngắn hơn vòi nhụy của bí nên giao tử đực của mướp không tới được noãn 

của hoa bí để thụ tinh. Đây là loại cách li nào? 

A. Cách li cơ học. B. Cách li sinh thái. 

C. Cách li tập tính. D. Cách li không gian. 

Câu 11: Trường hợp nào sau đây được gọi là cách li sau hợp tử? 

A. Các cá thể giao phối và sinh con nhưng con sinh ra bị bất thụ. 

B. Các cá thể sinh sản vào các mùa khác nhau. 

C. Các cá thể có cơ quan sinh sản không tương đồng. 

D. Các cá thể có tập tính giao phối khác nhau. 

Câu 12: Khi nói về sự hình thành loài mới bằng con đường địa lý, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Là phương thức hình thành loài có ở cả động vật và thực vật. 

B. Cách li địa lý là nhân tố tạo điều kiện cho sự phân hóa trong loài. 

C. Điều kiện địa lý là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi trên cơ thể sinh vật. 

D. Sự hình thành nòi địa lý là bước trung gian để hình thành loài mới. 

Câu 13: Cho các ví dụ: 

1- Các cá thể của quần thể này có giao phối với cá thể của quần thể kia nhưng không hình thành hợp 

tử. 

2- Hai quần thể sinh sản vào hai mùa khác nhau. 

3- Các cá thể của quần thể này có giao phối với cá thể của quần thể kia nhưng phôi bị chết trước khi 

sinh. 

4- Các cá thể giao phối với nhau và sinh con nhưng con sinh sản hữu tính. 

5- Các cá thể có tập tính giao phối khác nhau nên mặc dù ở trong một môi trường nhưng bị cách li 

sinh sản. 

A. 1, 2, 3 B. 2, 3, 4 C. 1, 3, 4 D. 3, 4 

Câu 14: Sinh giới được tiến hóa theo các chiều hướng 

1- Ngày càng đa dạng và phong phú. 2- Tổ chức cơ thể ngày càng cao. 

3- Từ trên cạn xuống dưới nước. 4- Thích nghi ngày càng hợp lý. 


A. 1, 2, 3 B. 1, 3, 4 C. 1, 2, 4 D. 2, 3, 4 

Câu 15: Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý, điều kiện địa lý có vai trò 

A. là nhân tố gây ta những biến đổi trực tiếp trên cơ thể sinh vật. 

B. là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi. 

C. ngăn cản giao phối tự do giữa các quần thể. 

D. tạo ra những kiểu gen thích nghi, hình thành quần thể thích nghi. 

Câu 16: Hai loài động vật A và B cùng sống trong một môi trường có điều kiện tự nhiên thay đổi mạnh. 

Sau một thời gian dài, quần thể của loài A đã tiến hóa thành loài A' thích nghi hơn với môi trường còn 

quẩn thể loài B thì có nguy cơ bị tiêu diệt. Điều giải thích nào sau đây về loài A là không hợp lý. 


A. Quần thể của loài A có khả năng thích nghi cao hơn 

B. Quần thể của loài A có tốc độ phát sinh và tích lũy gen đột biến nhanh hơn 

C. Loài A có tốc độ sinh sản chậm hơn và chu kì sống dài hơn 

D. Loài A có tốc độ sinh sản nhanh hơn và chu kì sống ngắn hơn. 





Trang 4 










Câu 17: Mô tả nào sau đây đúng với hiện tượng thoái bộ sinh học? 

A. Khu phân bố của loài được mở rộng làm giảm mật độ cá thể. 

B. Số lượng quần thể của loài giảm, kích thước quần thể giảm. 

C. Kiên định các đặc điểm thích nghi đã được hình thành từ trước. 

D. Số lượng quần thể của quần xã giảm, quần xã bị suy thoái. 

Câu 18: Trong các hình thức cách li được trình bày dưới đây, loại cách li nào bao gồm các trường hợp 

còn lại? 

A. Cách li sinh thái. B. Cách li tập tính. 

C. Cách li cơ học. D. Cách li sinh sản. 

Câu 19: Một nhóm cá thể của một loại chim di cư từ đất liền ra đảo. Giả sử rằng tất cả các các thể đều 

đến đích an toàn và hình thành nên một quần thể mới. Nhân tố tiến hóa đầu tiên làm cho tần số alen ở 

quần thể này khác với tần số alen ở quần thể gốc là 

A. các yếu tố ngẫu nhiên. B. chọn lọc tự nhiên. 

C. góc phối không ngẫu nhiên. D. đột biến. 

Câu 20: Khi nói về quá trình hình thành loài mới, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Sự hình thành loài mới bằng lai xa và đa bội hóa không liên quan đến chọn lọc tự nhiên. 

B. Trong cùng một khu vực địa lý vẫn có thể có sự hình thành loài mới bằng con đường địa lý. 

C. Quá trình hình thành quần thể thích nghi luôn gắn liền với sự hình thành loài mới. 

D. Trong quá trình hình thành loài bằng con đường sinh thái không cần đến sự cách li địa lý. 

Câu 21: Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý, chướng ngại địa lý (cách li địa lý) có vai 

trò 

A. ngăn ngừa sự giao phối tự do giữa các cá thể thuộc các quần thể. 

B. quy định chiều hướng của chọn lọc tự nhiên. 

C. hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 

D. định hướng quá trình tiến hóa. 

Câu 22: Hai loại thân thuộc A và B đều sinh sản hữu tính bằng giao phối, tiêu chuẩn quan trọng nhất để 

phân biệt là 

A. tiêu chuẩn hình thái. B. tiêu chuẩn địa lý- sinh thái. 

C. tiêu chuẩn sinh lý- hóa sinh. D. tiêu chuẩn cách li sinh sản. 

Câu 23: Khi nói về quá trình hình thành loài mới, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Hình thành loài mới là cơ sở của quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài. 

B. Từ một loài ban đầy, quá trình phân li tính trạng sẽ hình thành các nòi rồi đến các loài mới. 

C. Trong cùng một nhóm đối tượng, chọ lọc tự nhiên chỉ tích lũy biến dị theo một hướng. 

D. Sự phân li tính trạng là nguyên nhân chủ yếu hình thành các nhóm phân loại trên loài. 

Câu 24: Nòi địa lý là 

A. một nhóm quần thể cùng loài phân bố trong một khu vực địa lý xác định. 

B. một nhóm quần thể khác loài phân bố trong một khu vực địa lý xác định. 


C. một nhóm quần thể thích nghi với các điều kiện địa lý khác nhau. 

D. những loài sinh vật được sinh ra từ một vùng địa lý ban đầu. 

Câu 25: Quá trình nào sau đây nhanh chóng dẫn tới hình thành loài mới? 

A. Cách li sinh thái. B. Cách li tập tính. 

C. Cách li địa lý. D. Lai xa và đa bội hóa. 





Trang 5 










Câu 26: Xét các ví dụ sau: 

(1) Ngựa vằn phân bố ở Châu Phi nên không giao phối được với ngựa hoang phân bố ở Trung Á. 

(2) Cừu có thể giao phối với dê tạo thành hợp tử nhưng hợp tử bị chết mà không phát triển thành phôi. 

(3) Lừa giao phối với ngựa sinh ra con la không có khả năng sinh sản. 

(4) Các cây khác loài có cấu tạo hoa khác nhau nên hạt phấn của loài cây này thường không thụ phấn 

cho hoa của loài cây khác. 

Những ví dụ nào là biểu hiện của cách li trước hợp tử? 

A. (2), (3) B. (3), (4) C. (1), (4) D. (1), (2) 

Câu 27: Quá trình nào sau đây luôn gắn liền với quá trình hình thành các đặc điểm thích nghi? 

A. Quá trình sinh ra các cá thể mới. B. Quá trình hình thành quần xã mới. 

C. Quá trình hình thành loài mới. D. Quá trình hình thành quần thể mới. 

Câu 28: Khi nói về sự hình thành loài mới, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Sự hình thành loài mới luôn dẫn tới hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 

B. Hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa, con lai bị cách li sinh sản nên không cần sự tác động của 

chọn lọc tự nhiên. 

C. Có nhiều trường hợp, loài mới và loài cũ cùng sống trong một môi trường, ở cạnh nhau. 

D. Sự hình thành loài mới luôn gắn liền với sự xuất hiện của các kiểu gen mới. 

Câu 29: Khi nói về sự hình thành loài bằng con đường địa lý, điều nào sau đây không đúng? 

A. Trong cùng một khu vực sống, từ một loài ban đầu có thể hình thành nhiều loài mới. 

B. Thường dễ xảy ra đối với các loài hay di động xa. 

C. Sự hình thành loài mới nhất thiết phải có sự cách li của các chướng ngại địa lý 

D. Sự hình thành loài mới chịu tác động của các nhân tố tiến hóa. 

Câu 30: Hình thành loài bằng con đường địa lý 

A. Xảy ra khi các quần thể của một loài sống trong cùng một khu vực địa lý. 

B. Thường tạo ra loài mới ngay trong khu phân bố của loài gốc. 

C. Thường xảy ra đối với các loài ít có khả năng di chuyển. 

D. Thường diễn ra chậm chạp qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp. 

Câu 31: Trường hợp nào sau đây được gọi là cách li sau hợp tử? 

A. Các cá thể giao phối và sinh con nhưng con sinh ra bị bất thụ. 

B. Các cá thể sinh sản vào các mùa khác nhau. 

C. Các cá thể có cơ quan sinh sản không tương đồng. 

D. Các cá thể có tập tính giao phối khác nhau. 

Câu 32: Ví dụ nào sau đây là ví dụ minh họa cho cơ chế cách li trước hợp tử? 

A. Lừa giao phối với ngựa sinh ra con la không có khả năng sinh sản. 

B. Cừu và dê giao phối với nhau, có thụ tinh nhưng hợp tử bị chết mà không phát triển thành cơ thể. 

C. Trứng nhái thụ tinh bằng tinh trùng cóc thì hợp tử không phát triển. 

D. Chim sẻ và chim gõ kiến không giao phối với nhau vì tập tính ve vãn khác nhau. 


Câu 33: Hình thành loài mới bằng con đường lai xa và đa bội hóa chủ yếu gặp ở các loài. 

A. Động vật bậc thấp. B. Động vật có vú. 

C. Thực vật sinh sản vô tính. D. Thực vật sinh sản hữu tính. 

Câu 34: Ví dụ nào sau đây không phải là hình thành loài mới bằng dị đa bội? 

A. Raphanus sativus(2n=18) x Brassica oleraceae (2n=18) → R.brassica(2n=36). 





Trang 6 










B. Primula floribuda (2n=18) x P.verticillata (2n=18) → P.kewenis (2n=36). 

C. Musa acuminata (2n=22) x M.baisiana (2n=22)→ Musa sp (2n=33). 

D. Prunus spiniosa (2n=32) x P.divarcata (2n=16) → P.dometica (2n=48). 

Câu 35: Hai loài họ hàng sống trong cùng khu phân bố nhưng lại không giao phối với nhau. Lý do nào 

sau đây có thể là nguyên nhân làm cho hai loài này cách li về sinh sản? 

1. chúng có nơi ở khác nhau nên các cá thể không gặp gỡ nhau được 

2. nếu giao phối cũng không tạo ra con lai hoặc tạo ra con lai bất thụ 

3. chúng có mùa sinh sản khác nhau 

4. con lai tạo ra thường có sức sống kém lên bị đào thải 

5. chúng có tập tính giao phối khác nhau 

6. chúng có cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau 


A. 1, 2, 3, 4, 5, 6 B. 1, 2, 5, 6 

C. 1, 2, 3, 5, 6 D. 1, 3 , 5, 6 

Câu 36: Khi nói về nòi sinh thái, điều nào sau đây không đúng? 

A. Là một tập hợp gồm nhiều quần thể của cùng một loài. 

B. Trong cùng một khu vực địa lý có thể có nhiều nòi sinh thái. 

C. Các nòi sinh thái đã có sự cách li về mặt sinh sản. 

D. Mỗi loài có thể có rất nhiều nòi sinh thái khác nhau. 

Câu 37: Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lí, mối liên quan giữa các cơ chế cách li 

trong quá trình hình thành loài mới là 

A. Cách li địa lý→Cách li trước hợp tử → Cách li sau hợp tử. 

B. Cách li địa lý→ Cách li hợp tử → Cách li sau hợp tử. 

C. Cách li địa lý → Cách li sau hợp tử → Cách li trước hợp tử. 

D. Cách li địa lý → Cách li sinh thái → Cách li hợp tử. 

Câu 38: Nhân tố nào sau đây giải thích nguồn gốc chung của các loài là 

A. Quá trình đột biến. B. Quá trình phân li tính trạng. 

C. Quá trình cách li. D. Quá trình giao phối. 

Câu 39: Xét một số ví dụ sau: 

(1) Trong tự nhiên , loài sáo mỏ đen không giao phối với loài sáo mỏ vàng. Khi nuôi nhốt chung trong 

một lồng lớn thì người ta thấy hai loài này giao phối với nhau nhưng không sinh con. 

(2) Cừu có thể giao phối với dê tạo thành hợp tử nhưng hợp tử bị chết mà không phát triển thành phôi. 

(3) Lừa giao phối với ngựa sinh ra con la, con la không có khả năng sinh sản. 


cho loài cây khác. 

Những ví dụ là biểu hiện của cách li trước hợp tử là 

A. (2) và (3) B. (1) và (4) C. (2) và (4) D. (3) và (4) 


Câu 40: Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý, nhân tố tiến hóa nào sau đây nếu diễn ra 

thường xuyên sẽ làm chậm sự hình thành loài mới? 

A. Đột biến. B. Chọn lọc tự nhiên. 

C. Giao phối không ngẫu nhiên. D. Di – nhập gen. 





Trang 7 










Câu 41: Hai loài họ hàng sống chung cùng khu phân bố, có giao phối với nhau và sinh con nhưng vẫn 

được xem là 2 loài. Xét các nguyên nhân sau: 

(1) Con lai có sức sống yếu, chết trước tuổi sinh sản. 

(2) Chúng có cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau. 

(3) Con lai tạo ra thường có sức sống kém nên bị chọn lọc đào thải. 

(4) Chúng có mùa sinh sản khác nhau. 

(5) Chúng có tập tính giao phối khác nhau. 

(6) Con lai không có cơ quan sinh sản. 

Có bao nhiêu nguyên nhân dẫn tới được xem là 2 loài? 

A. 4 B. 2 C. 3 D. 1 

Câu 42: Hai quần thể sống trong một khu vực địa lý nhưng các cá thể của quần thể này không giao phối 

với các cá thể của quần thể kia vì khác nhau về cơ quan sinh sản. Đây là dạng cách li nào? 

A. Cách li tập tính. B. Cách li sau hợp tử. 

C. Cách li cơ học. D. Cách li thời gian. 

Câu 43: Xét một số hiện tượng sau: 

(1) Ngựa vằn phân bố ở châu Phi nên không giao phối được với ngựa hoang phân bố ở Trung Á. 

(2) Cừu có thể giao phối với dê, có thụ tinh tạo thành hợp tử nhưng hợp tử bị chết ngay. 

(3) Lừa giao phối với ngựa sinh ra con la không có khả năng sinh sản. 


cho hoa của loài cây khác. 

Những hiện tượng nào trên đây là biểu hiện của cách li sau hợp tử? 

A. (1), (4) B. (2), (3) C. (3), (4) D. (1), (2) 

Câu 44: Hiện tượng nào sau đây minh họa cho cơ chế cách li trước hợp tử? 

A. Lừa giao phối với ngựa sinh ra con la không có khả năng sinh sản. 

B. Cừu và dê giao phối với nhau, có thụ tinh nhưng hợp tử bị chết mà không phát triển thành cơ thể. 

C. Trứng nhái thụ tinh bằng tinh trùng cóc thì hợp tử không phát triển. 

D. Chim sẻ và chim gõ kiến không giao phối với nhau vì tập tính ve vãn khác nhau. 

Câu 45: Khi nói về sự hình thành loài mới, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Sự hình thành loài mới luôn dẫn tới hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 

B. Không phải lúc nào sự hình thành các quần thể mới cũng dẫn tới hình thành các loài mới. 

C. Loài mới được hình thành thì loài cũ bị đào thải 

D. Sự hình thành loài mới luôn chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. 

Câu 46: Yếu tố nào trong số các yếu tố sau đây có thể không đóng góp vào quá trình hình thành loài 

khác khu vực địa lý? 

A. Một quần thể bị cách ly địa lý với quần thể mẹ. 

B. Dòng gen giữa hai quần thể là rất mạnh. 

C. Các đột biến khác nhau bắt đầu phân hóa vốn gen của các quần thể cách ly. 


D. Quần thể cách ly chịu áp lực chọn lọc khác với quần thể mẹ. 

Câu 47: Khi nói về sự hình thành loài bằng con đường địa lý, điều nào sau đây không đúng? 

A. Thường dễ xảy ra đối với các loài hay di động xa. 

B. Sự hình thành loài mới cần có sự cách li của các chướng ngại địa lý. 

C. Trong cùng một khu vực địa lý, từ một loài ban đầu có thể hình thành nên nhiều loài mới. 





Trang 8 










D. Điều kiện địa lý là nhân tố chọn lọc các kiểu gen thích nghi. 

Câu 48: Cơ chế hình thành loài nào có thể tạo ra loài mới có hàm lượng ADN ở trong nhân tế bào cao 

hơn nhiều so với hàm lượng AND của loài gốc? 

A. Hình thành loài bằng cách li tập tính 

B. Hình thành loài bằng con đường sinh thái 

C. Hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa 

D. Hình thành loài bằng con đường địa lý 

Câu 49: Trên quần đảo Galapagos có 3 loại sẻ cùng ăn hạt: 

- Ở một hòn đảo (đảo chung) có cả 3 loài sẻ cùng sinh sống, kích thước mỏ của 3 loài này rất khác nhau 

nên chúng sử dụng các loại hạt có kích thước khác nhau, phù hợp với kích thước mỏ của mỗi loài. 

- Ở các hòn đảo khác (các đảo riêng), mỗi hòn đảo chỉ có một trong ba loài sẻ này sinh sống, kích thước 

mỏ của các cá thể thuộc mỗi loài lại khác với kích thước mỏ của các cá thể cùng loài đang sinh sống ở 

hòn đảo chung. 

Nhận định nào sau đây về hiện tượng trên sai? 

A. Kích thước mỏ có sự thay đổi bởi áp lực chọn lọc tự nhiên dẫn đến giảm bớt sự cạnh tranh giữa 3 loài 

sẻ cùng sống ở hòn đảo chung. 

B. Sự phân li ổ sinh thái dinh dưỡng của 3 loài sẻ trên hòn đảo chung giúp chúng có thể chung sống với 

nhau. 

C. Kích thước khác nhau của các loại hạt mà 3 loại sẻ này sử dụng làm thức ăn ở hòn đảo chung là nguyên 

nhân trực tiếp gây ra những biến đổi về kích thước mở của cả 3 loài sẻ. 

D. Sự khác biệt về kích thước mỏ giữa các cá thể đang sinh sống ở hòn đảo chung so với các cá thể cùng 

loài đang sinh sống ở hòn đảo riêng là kết quả của quá trình chọn lọc tự nhiên theo các hướng khác nhau. 

Câu 50: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về quá trình hình thành loài mới? 

A. Sự hình thành loài mới không liên quan đến quá trình phát sinh các đột biến. 

B. Sự cách li địa lý gắn liền với sự hình thành loài mới. 

C. Sự lai xa và đa bội hóa luôn dẫn tới sự hình thành loài mới. 

D. Quá trình hình thành loài mới luôn gắn liền với sự hình thành quần thể thích nghi. 

Câu 51: Con lai được sinh ra từ phép lai khác loài thường bất thụ, nguyên nhân chủ yếu là do 

A. số lượng nhiễn sắc thể của hai loài không bằng nhau, gây trở ngại cho sự nhân đôi nhiễm sắc thể 

B. các nhiễm sắc thể trong tế bào không tiếp hợp với nhau khi giảm phân, gây trở ngại cho sự phát sinh 

giao tử. 

C. cấu tạo cơ quan sinh sản của hai loài không phù hợp. 

D. số lượng gen của hai loài không bằng nhau. 

Câu 52: Theo quan điểm của thuyết tiến hóa tổng hợp, phát biểu không đúng về các nhân tố tiến hóa là 

A. Chọn lọc tự nhiên quy định chiều hướng và nhịp điệu của quá trình tiến hóa. 

B. Các cơ chế cách ly thúc đẩy sự thay đổi tần số alen của quần thể. 

C. Giao phối gần không làm thay đổi tần số tương đối các alen trong quần thể. 


D. Đột biến tạo nguồn nguyên liệu sơ cấp cho tiến hóa. 

Câu 53: Từ quần thể sống trên đất liền, một nhóm cá thể di chuyển tới một đảo và thiết lập nên một quần 

thể thích nghi và dần hình thành nên loài mới. Nhân tố tiến hóa nào đóng vai trò chính trong quá trình 

hình thành loài này? 

A. Di nhập gen, chọn lọc tự nhiên và đột biến. 





Trang 9 










B. Giao phối không ngẫu nhiên và các yếu tố ngẫu nhiên. 

C. Các yếu tố ngẫu nhiên và chọn lọc từ nhiên. 

D. Quá trình đột biến và giao phối không ngẫu nhiên. 



(bằng cách li sinh thái) 

- Ở trong ví dụ này, loài mới được hình thành cùng khu vực địa lý với loài gốc nên đây không phải là 

hình thái loài bằng con đường địa lý. 

- Loài mới này không thể được hình thành bằng tự đa bội hoặc bằng lai xa và đa bội hóa. Vì đây là loài 

động vật và bài toán đã cho biết do đột biến gen đã có sẵn từ trước. 

- Loài mới này được hình thành là do sự phân hóa ở sinh thành nên đây là sự hình thành loài bằng con 

đường sinh thái. 


(sự cách li địa lý chỉ góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể 

được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa.) 

- Phương án B sai. Vì ngay cả khi điều kiện sống không thay đổi thì chọn lọc tự nhiên vẫn liên tục tác 

động lên các thể và quần thể. 

- Phương án C sau. Vì những biến đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với những thay đổi 

của ngoại cảnh là những thường biến nên chúng không di truyển được 

- Phương án D sai. Vì biến dị trong quần thể gồm có biến dị di truyền và biến dị không di truyền 

(thường biến). Biến dị không di truyền không phải là nguyên liệu của quá trình tiến hóa. 


(Hình thành loài bằng cách li địa lý có thể có sự tham giá của các yếu tố ngẫu nhiên) 

Vì sự hình thành loài mới bằng con đường địa lý thường gắn liền với sự chia cắt quần thể gốc thành 2 

quần thể mới. Sự chia cắt quần thể này diễn ra một cách ngẫu nhiên nên có sự tham gia của yếu tố tự nhiên. 

- Phương án B sai. Vì quá trình hình thành loài mới có thể diễn ra ở 3 khu vực địa lý khác nhau (hình 

thành loài bằng con đường địa lý). 

- Phương án C sai. Vì con đường hình thành loài nhanh nhất là hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa 

chứ không phải là con đường sinh thái. 

- Phương án D sai. Vì hình thành loài mới bằng cơ chế lái xa và đa bội hóa chủ yến diễn ta ở thực vật, ít 

gặp ở động vật. 


(Cách li địa lý trực tiếp làm biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác 

định.) 

Vì cách li địa lý không phải nhân tố trực tiếp làm biến đổi tần số alen của quần thể mà cách li địa lý 

(do các chướng nạy địa lý gây ra) chỉ có tác dụng củng cố và tăng cường sự phân hóa vốn gen trong quần 

thể do các nhân tố tiến hóa gây ra. 



(Cách li địa lý.) 

Trong các nhân tố nói trên thì cách li địa lý là nhân tố góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và 

thành phần kiểu gen giữa các quần thể. Vì cách li địa lý có vai trò ngăn ngừa sự giao phối tự do giữa các 

quần thể nên có tác dụng củng cố và tăng cường sự phân hóa vốn gen giữa các quần thể. 



Trang 10 













(là sự cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra hệ gen mới cách li 

sinh sản với quần thể gốc.) 

Vì sự hình thành loài mới là một quá trình làm biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể theo hướng 

thích nghi. Kết quả của quá trình hình thành loài mới là tạo ra quần thể mới cách li sinh sản với quần thể 

gốc. 

- Phương án A sai là vì sự hình thanh loài mới luôn gắn liền với hình thành quần thể thích nghi. 

- Phương án B sai là vì hình thành loài mới không phải là sự tích lũy các biến đổi đồng loạt theo 1 

hướng xác định. 

- Phương án C sau là vì hình thành loài mới bằng con đường địa lý diễn ra chậm chạp. 


((1), (3)) 

- Cách li sau hợp tử là hiện tượng có thụ tinh tạo ra hợp tử nhưng hợp tử không phát triển được hoặc 

hợp tử phát triển thành con lai nhưng con lai bị bất thụ. 

- Đối chiếu với 4 phương án mà bài toán đưa ra thì có 2 phương án thuộc loại cách li sau hợp tử là (1) 

và (3). 

Các phương án (2) và (4) thuộc loại cách li trước hợp tử. 


(Quá trình hình thành loài diễn ra trong thời gian tương đối ngắn.) 

Ở quá trình này, loài mới có bộ NST bằng tổng bộ NST của 2 loài cũ, chứng tỏ loài mới này được hình 

thành bằng con đường lai xa và đa bội hóa. Loài được hình thành bằng con đường lai xa và đa bội hóa thì 

tốc độ hình thành loài nhanh và thời gian hình thành loài thường ngắn. 

Phương thức hình thành loài này phổ biến ở thực vật, ít gặp ở động vật. 


(cơ thể lai xa có sức sống và khả năng thích nghi cao với môi trường, sinh sản để tạo thành một quần thể 

mới và cách li sinh sản với các loài khác.) 

Sự hình thành loài mới là một quá trình lịch sử, chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. Loài mới không 

thể được hình thành nếu chỉ có một vài đột biến riêng lẽ mà cần phải có một quần thể thích nghi với môi 

trường, đứng vững trước các tác động của chọn lọc tự nhiên. Do vật, khi có sự lai xa hình thành con lai thì 

con lai đó phải thích nghi với điều kiện môi trường và sinh sản được để nhân lên thành quần thể thì mới 

trở thành loài mới. 


(Cách li cơ học) 

Cách li cơ học là loài cách li do sự không tương đồng trong cơ quan sinh sản của hai loài, dẫn tới cản 

trở sự thụ tinh tạo giao tử. Do đó trường hợp nói trên là cách li cơ học. 


(Các cá thể giao phối và sinh con nhưng con sinh ra bị bất thụ.) 

Cách li sau hợp tử là loại cách li mà do hợp tử bị chết mà không phát triển thành cơ thể hoặc có phát 

triển thành cơ thể nhưng cơ thể đó không có khả năng sinh sản hữu tính. Trong 4 phương án mà đề bài 

đưa ra ở trên, chỉ có phương A là cách li sau hợp tử. 



(Điều kiện địa lý là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi trên cơ thể sinh vật.) 

Vì điều kiện địa lý là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi. Nhân tố trực tiếp gây ra những biến 

đổi tương ứng trên cơ thể sinh vật là do đột biến, giao phối tạo ra các biến dị di truyền. 


Trang 11 














(3, 4) 

Cách li sau hợp tử là loại cách li được hình thành do có thụ tinh nhưng hợp tử bị chết hoặc hợp tử phát 

triển thành cơ thể nhưng bị bất thụ. Trong 5 ví dụ trên thì chỉ có ví dụ 3 và ví dụ 4 thuộc loại cách li sau 

hợp tử. 


(1, 2, 4) 

Sinh giới được tiến hóa theo nhiều chiều hướng, trong đó thích nghi là chiều hướng tiến hóa cơ bản 

nhất. Tuy nhiên, từ trên cạn xuống dưới nước không phải là một chiều hướng vì sự sống đầu tiên xuất 

hiện dưới nước, sau đó mới phát tán và di cư lên cạn. Và trong quá trình tiến hóa, có một số loài di cư từ 

trên cạn xuống nước như cá voi, cá heo,…. Do vậy không thể khẳng định sinh giới tiến hóa theo chiều 

hướng từ dưới nước lên trên cạn hay từ trên cạn xuống dưới nước được. 


(là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi) 

Điều kiện địa lý chính là các yếu tố khí hậu, địa chất, thổ nhưỡng. Điều kiện địa lý chính là nhân tố 

quy định chiều hướng của CLTN. 

→ Điều kiện địa lý là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi. 

Cần phân biệt điều kiện địa lý với các chướng ngại địa lý (chướng ngại địa lý chính là sông, núi, 

biển,…). 


(Loài A có tốc độ sinh sản chậm hơn và chu kì sống dài hơn) 

- Loài A tiến hóa còn loài B thì sắp tuyệt diệt, điều đó chứng tỏ tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi 

của loài A nhanh hơn tốc độ hình thành đặc điểm thích nghi của loài B. 

- Loài A có tốc độ thích nghi nhanh hơn là do có tốc độ sinh sản nhanh hơn, chu kì sống ngắn hơn, tốc 

độ phát sinh và tích lũy đột biến cao hơn. 


(Số lượng quần thể của loài giảm. kích thước quần thể giảm.) 

Thoái bộ sinh học là hiện tượng suy giảm số lượng loài, suy giảm số lượng cá thể của loài, thu hẹp khi 

phân bố của loài. 


(Cách li sinh sản) 

Trong các hình thức cách li nói trên thì cách li sinh sản bao gồm các hình thức cách li còn lại. 

Vì cách li sinh thái, cách li tập tính, cách li cơ học đều là những trường hợp dẫn tới cách li sinh sản. 


(các yếu tố ngẫu nhiên) 

Khi di cư ra đảo để sang lập ra quần thể mới thì sự hình thành quần thể với cấu trúc di truyển như thế 

nào là hoàn toàn ngẫu nhiên, chưa phụ thuộc vào một yếu tố nào khác. 



(Trong quá trình hình thành loài bằng con đường sinh thái không cần đén sự cách li địa lý.) 

Cách li địa lý là những trở ngại địa lý làm cho các cá thể của các quần thể bị cách li và không thể giao 

phối với nhau. Trong quá trình hình thành loài bằng con đường sinh thái, 2 quần thể cùng sống trong 1 

khu vực địa lý nhưng ở 2 ổ sinh thái khác nhau thì cũng cần sự cách li địa lý ngăn cản các quần thể cách li 

giao phối với nhau. 


Trang 12 














(ngăn ngừa sự giao phối tự do giữa các cá thể thuộc các quần thể) 

- Chướng ngại địa lý là các vật ngăn cản sự di cư giữa các quần thể như sông, núi, biển. 

- Chướng ngại địa lý có vai trò ngăn ngừa giao phối tự do giữa các quần thể nên góp phần làm phân 

hóa vốn gen giữa các quần thể. 


(tiêu chuẩn cách li sinh sản.) 

Có 4 tiêu chuẩn để phân biệt hai loại thân thuộc, trong đó để phân biệt hai loài vi khuẩn thì tiêu chuẩn 

quan trọng nhất tiêu chuẩn sinh lý- hóa sinh; Để phân biệt hai loài sinh sản hữu tính thì quan trọng nhất là 

tiêu chuẩn cách li sinh sản. Các cá thể thuộc hai loài khác nhau không giao phối với nhau hoặc giao phối 

nhưng không sinh con hoặc sinh con nhưng con không có khả năng sinh sản. 


(Trong cùng một nhóm đối tượng, chọ lọc tự nhiên chỉ tích lũy biến dị theo một hướng.) 

Trong 4 kết luận nói trên, các kết luận A, B, D đều đúng. Kết luận C sai ở chỗ trong cùng một nhóm 

đối tượng nhưng nếu sống ở các môi trường có điều kiện tự nhiên khác nhau thì chọn lọc tự nhiên sẽ tích 

lũy biến dị theo các hướng khác nhau. Ở cùng một nhóm đối tượng, chọn lọc tự nhiên chỉ tích lũy biến dị 

theo một hướng khi chúng sống trong cùng một môi trường. 


(một nhóm quần thể cùng loài phân bố trong một khu vực địa lý xác định.) 

Nòi là đơn vị dưới loài, có 3 loại là nòi địa lý, nòi sinh thái và sinh học, trong đó nòi địa lý là một 

nhóm quần thể cùng loài phân bố trong một khu vực đại lý xác định. 


(Lai xa và đa bội hóa.) 

Lai xa và đa bội hóa sẽ nhanh chóng hình thành loài mới vì cơ thể con được tạo ra có bộ NST của hai 

bố mẹ nên thường có sức sống và khả năng thích nghi cao hơn các loài bố mẹ. Mặt khác quá trình lai xa 

và đa bội hóa sẽ tạo ra cơ thể có bộ NST khác với các dạng bố mẹ nên bị cách li sinh sản với các loài bố 

mẹ, do đó nó nhanh chóng dẫn tới hình thành loài mới. 


((1), (4)) 

Cách li trước hợp tử là loại cách li mà giao tử đực không gặp được giao tử cái nên không tạo ta hợp tử. 

Trong 4 ví dụ nói trên thì ví dụ (1) và ví dụ (4) thuộc loại cách li trước hợp tử. 


(Quá trình hình thành loài mới.) 

Quá trình hình thành loài mới luôn gắn liền với sự hình thành quần thể thích nghi mới. 

Sự sinh ra cá thể mới chỉ đơn thuần là sự sinh sản của sinh vật. Vì vậy cá thể mới đó có thể thích nghi 

hoặc không thích nghi. 

Sự hình thành quần xã mới gắn liền với quá trình diễn thế nguyên sinh. Sự diễn thế nguyên sinh chưa 

hẳn đã hình thành đặc điểm thích nghi. 


Sự hình thành quần thể mới được bắt đầu từ sự di cư của một nhóm cá thể đến vùng đất mới. Quá trình 

này chưa hẳn đã hình thành các đặc điểm thích nghi. 


(Hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa, con lai bị cách li sinh sản nên không cần sự tác động của chọn 

lọc tự nhiên.) 


Trang 13 













Trong sự hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa, con lai bị cách li sinh sản do có NST không tương 

đồng với cây mẹ nhưng cần phải có sự tác động của chọn lọc tự nhiên nhằm phân hóa khả năng sinh sản 

và khả năng sống sót của các thể. Qua đó làm tăng số lượng cá thể có kiểu gen thích nghi dẫn đến hình 

thành loài mới. 

- Kết luận A là đúng. Sự hình thành loài mới luôn dẫn tới hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 

- Kết luận C là đúng. Con lai do có NST không tương đồng với cây mẹ nên bị cách li sinh sản, Dẫn tới 

có nhiều trường hợp, loài mới và loài cũ cùng sống trong một môi trường, ở cạnh nhau. 

- Kết luận D là đúng. Sự hình thành loài mới luôn dẫn tới hình thành các đặc điểm thích nghi mới, mà 

các đặc điểm thích nghi mới luôn gắn liền với sự xuất hiện của các kiểu gen mới. 


(Trong cùng một khu vực sống, từ một loài ban đầu có thể hình thành nhiều loài mới.) 

Trong sự hình thành loài bằng con đường địa lý, trong cùng một khu vực sống, các điều kiện địa lý 

giống nhau nên chọn lọc tự nhiên xảy ra các hướng giống nhau do đó không hình thành nên loài mới. 

Các kết luận B, C, D đúng. Sự hình thành loài bằng con đường địa lý thường dễ xảy ra đối với các loài 

hay di động xa. Sự hình thành loài mới nhất thiết phải có sự cách li của các chướng ngại địa lý để cản trở 

dòng gen giữa các quần thể. Sự hình thành loài mới chịu tác động của các nhân tố tiến hóa. 


(Thường diễn ra chậm chạp qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp.) 

Các phương án khác sai ở chỗ: 

- Hình thành loài bằng con đường địa lý thì phải ở hai khu vực địa lý khác nhau → Loài mới được 

hình thành ở khu vực địa lý khác với loài gốc. 

- Những loài di chuyển xa thì mới có cơ hội mở rộng khu phân bố dẫn tới hình thành loài bằng con 

đường địa lý. Những loài ít di động ít có cơ hội để hình thành loài bằng con đường địa lý. 


(Các cá thể giao phối và sinh con nhưng con sinh ra bị bất thụ.) 

Cách li sau hợp tử là loại cách li là trường hợp có thụ tinh tạo nên hợp tử nhưng hợp tử bị chết hoặc 

hợp tử phát triển thành cơ thể nhưng cơ thể đó không có khả năng sinh sản hữu tính. 


(Chim sẻ và chim gõ kiến không giao phối với nhau vì tập tính ve vãn khác nhau.) 

Trong các ví dụ nói trên thì ví dụ chim sẻ và chim gõ kiến không giao phối với nhau vì tập tính giao 

phối khác nhau là cách ly trước hợp tử (cách li tập tính). 

Các ví dụ khác đều thuộc loại cách li sau hợp tử. 


(Thực vật sinh sản hữu tính.) 

Hình thành loài mới bằng con đường lai xa và đa bội hóa chủ yếu gặp ở các loài thực vật sinh sản hữu 

tính mà ít xảy ra ở các loài động vật vì đa bội hóa động vật sẽ dẫn tới gây chết mà không tạo nên loài mới. 

Thực vật sinh sản vô tính không thực hiện lai xa cho nên không hình thành được bằng con đường này. 



(Musa acuminata (2n=22) x M.baisiana (2n=22)→ Musa sp (2n=33).) 

Hình thành loài mới bằng dị đa bội là quá trình hình thành loài nhờ sự lai xa gắn liền với đa bội hóa. 

Trong 4 ví dụ trên chỉ có ví dụ C đời con không có bộ NST tứ bội. 


(1, 3 , 5, 6) 


Trang 14 













- Sự cách li sinh sản giữa hai loài gồm có cách li trước hợp tử và cách li sau hợp tử. Sự không giao 

phối là thuộc loại cách li trước hợp tử. 

- Cách li trước hợp tử gồm có: Nơi ở khác nhau nên các cá thể không gặp gỡ nhau được. Có mùa sinh 

sản khác nhau. Có tập tính giao phối khác nhau. Có cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau. → Tổ hợp các ý 

1, 3, 5, 6. 


(Các nòi sinh thái đã có sự cách li về mặt sinh sản.) 

Nòi là đơn vị dưới loài, các cá thể thuộc các nòi khác nhau của cùng một loài có những sai khác nhau 

về hình thái và đặc điểm sống nhưng vẫn có bộ NST giống nhau và giữa chúng chưa có sự cách li sinh 

sản. 


(Cách li địa lý→Cách li trước hợp tử → Cách li sau hợp tử.) 

Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý thì đầu tiên sinh vật bị cách li địa lý dẫn tớ ở 

mỗi điều kiên địa lý khác nhau thì chọn lọc tự nhiên được tiếng hành theo một hướng khác nhau nên đã 

hình thành các nhóm sinh vật có hình thái, sinh lý khác nhau. Do vậy, cách li địa lý sẽ dẫn tới cách li sinh 

sản ở mức trước hợp tử. Sau đó thì dẫn tới cách li sau hợp tử. 


(Quá trình phân li tính trạng.) 

Tất cả các loài sinh vật ngày nay đều có cùng một nguồn gốc chung và được tiến hóa theo các hướng 

khác nhau. Nguyên nhân của quá trình tiến hóa theo các hướng khác nhau là do quá trình phân li tính 

trạng. 


((1) và (4)) 

Trong 4 ví dụ nói trên, ví dụ (1) và ví dụ (4) là cách li trước hợp tử. 


(Di – nhập gen.) 

- Trong quá trình hình thành loài bằng con đường địa lý, nhân tố tiến hóa nếu diễn ra thường xuyên sẽ 

làm chậm sự hình thành loài mới là di - nhập gen. 

- Trong quá trình hình thành loài bằng con đường đại lý, nếu di - nhập gen diễn ra thường xuyên sẽ 

làm giảm sự sai khác vốn gen của quần thể này với quần thể gốc. Do đó sẽ làm chậm sự hình thành loài 

mới. 


(2) 

Hai loài họ hàng sống trong cùng khu phân bố, có giao phối với nhau và sinh con nhưng vẫn được xem 

là 2 loài. Nguyên nhân dẫn tới được xem là 2 loài vì: 

- Con lai có sức sống yếu, chết trước tuổi sinh sản. 

- Con lai tạo ra thường có sức sống kém nên bị chọn lọc đào thải. 


- Con lai không có cơ quan sinh sản. 

→ Có 3 nguyên nhân. 


(Cách li cơ học) 

Hai loài này không giao phối được vì khác nhau về cơ quan sinh sản, vậy đây là cách li cơ học. 



Trang 15 













((2), (3)) 

- Cách li sau hợp tử là hiện tượng hai loài có giao phối được với nhau nhưng hợp tử bị chết ở giai đoạn 

phôi hoặc có tạo thành con lai nhưng con lai bị chết non hoặc không có khả năng sinh sản. 

- Dựa vào định nghĩa trên thì những hiện tượng là biểu hiện của cách li sau hợp tử là (2) và (3). Hai hiện 

tượng còn lại không đúng vì chúng không giao phối hoặc giao phấn với nhau. 


(Chim sẻ và chim gõ kiến không giao phối với nhau vì tập tính ve vãn khác nhau.) 

- Cách li trước hợp tử là hai loài không giao phối được với nhau do chênh lệch về mùa sinh sản, tập 

tính sinh sản và cơ quan giao cấu. 

- Trong 4 đáp án trên chỉ có đáp án D là hiện tượng cách li trước hợp tử vì hai loài này không giao phối 

với nhau. 3 đáp án còn lại hai loài đều đã giao phối với nhau và đã tạo ra hợp tử nên không đúng (đây là 

cách li sau hợp tử) 


(Loài mới được hình thành thì loài cũ bị đào thải) 

Hình thành loài do sự cải biến về thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo 

nên hệ gen mới, cách li sinh sản với quần thể gốc. Quá trình này diễn ra do CLTN tích lũy nhiều đột biến 

nhỏ trong thời gian dài hoặc ngắn. 

Đáp án C đúng vì quá trình hình thành loài mới do hình thành đặc điểm thích nghi mới và cách li sinh 

sản. Do đó, loài mới và loài cũ vẫn có thể cùng tồn tại. 


(Dòng gen giữa hai quần thể là rất mạnh.) 

Dòng gen giữa 2 quần thể rất mạnh có thể làm cho tỉ lệ kiểu gen và tần số alen của 2 quần thể không 

thay đổi. Do đó, không đóng góp vào quá trình hình thành loài khác khu vực địa lý. 


(Trong cùng một khu vực địa lý, từ một loài ban đầu có thể hình thành nên nhiều loài mới.) 

Vì khi nói về hình thành loài bằng con đường địa lý là nói về sự hình thành loài do các quần thể sống cách 

biệt trong các khi vực địa lý khác nhau. Các nhân tố tiến hóa có thể tạo nên sự khác biệt về vốn gen các quần 

thể và khi xuất hiện sự cách lo sinh sản thì loài mới được hình thành. 


(Hình thành loài bằng lai xa và đa bội hóa) 

- Hình thành loài mới luôn gắn liền với quá trình thay đổi vốn gen của quần thể cũng như kiểu gen của 

cá thể. 

- Ở cả 4 con đường hình thành loài trên đều làm thay đổi hàm lượng AND có trong nhân tế bào (loài 

mới thường có hàm lượng AND trong tế bào cao hơn loài cũ). Tuy nhiên hình thành loài bằng con đường 

lai xa và đa bội hóa tạo ta loài mới có hàm lượng AND cao hơn nhiều so với loài gốc. 

- Hình thành loài mới bằng con đường lai xa và đa bội hóa tạo nên con lai chứa cả 2 bộ NST lưỡng bội 

2 loài bố mẹ nên hàm lượng AND trong tế bào tăng lên rất nhiều so với 2 loài cũ. 

- Hình thành loài bằng 3 con đường còn lại, loài mới chỉ khác loài cũ ở một số đặc điểm thích nghi do 

chỉ có một số gen được biến đổi hoặc mới xuất hiện do đó hàm lượng AND không lớn hơn loài cũ một 

cách đáng kể. 



(Kích thước khác nhau của các loại hạt mà 3 loại sẻ này sử dụng làm thức ăn ở hòn đảo chung là nguyên 

nhân trực tiếp gây ra những biến đổi về kích thước mở của cả 3 loài sẻ.) 


Trang 16 













Sai ở chỗ kích thước khác nhau của các loại hạt mà 3 loại sẻ này sử dụng làm thức ăn ở hòn đào chung 

không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi về kích thước mỏ của cả 3 loài sẻ. 

Sự biến đổi về kích thước là do đột biến, biến dị tổ hợp tạo ra. Thức ăn chỉ đóng vai trò là nhân tố chọn 

lọc những kiểu gen thích nghi chứ không có khả năng tạo ra kiểu gen thích nghi. 


(Quá trình hình thành loài mới luôn gắn liền với sự hình thành quần thể thích nghi.) 

Vì quá trình hình thành loài mới mới thì chắc chắn sẽ có sự hình thành đặc điểm thích nghi mới. 


(các nhiễm sắc thể trong tế bào không tiếp hợp với nhau khi giảm phân, gây trở ngại cho sự phát sinh giao 

tử.) 


(Các cơ chế cách ly thúc đẩy sự thay đổi tần số alen của quần thể.) 

Vì các cơ chế cách li chỉ góp phần làm phân hóa vốn gen của quần thể được tạo ra do các nhân tố tiến hóa 


(Các yếu tố ngẫu nhiên và chọn lọc tự nhiên.) 

Nhóm cá thể này di cư đến đảo thiết lập nên quần thể mới nên nhóm cá thể này chính là kẻ sáng lập ra 

quần thể. Theo quan niệm của tiến hóa hiện đại thì kẻ sáng lập hình thành nên quần thể mới chính là một 

loại yếu tố ngẫu nhiên chứ không xếp vào di - nhập gen. Sau khi thiết lập thành quần thể mới thì chịu tác 

động của điều kiện tự nhiên trên đảo để hình thành quần thể thích nghi. 






Trang 17 










CHỦ ĐỀ 8. SỰ PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT 


1. Nguồn gốc sự sống 

- Sự sống được phát sinh từ chất không sống thông qua giai đoạn tiến hóa hóa học và tiến hóa tiền sinh 

học. 

- Tiến hóa hóa học là giai đoạn hình thành nên các hợp chất hữu cơ từ các chất vô cơ theo phương thức 

hóa học. 

- Khí quyển của trái đất nguyên thủy chủ yếu có các khí CH 4 , NH 3 , H 2 O, H 2 (chưa có O 2 ). 

- Ngày nay không diễn ra tiến hóa hóa học vì thiếu những điều kiện lịch sử cần thiết, hoặc nếu có thì sẽ bị 

vi khuẩn phân hủy. 

- Phân tử có khả năng tự nhân đôi đầu tiên là ARN. → Vật chất di truyền đầu tiên được lưu trữ trên ARN. 

Dấu hiệu đánh dấu kết thúc giai đoạn tiến hóa hóa học là hình thành các đại phân tử có khả năng tự nhân 

đôi (AND, ARN, protein) 

- Tiến hóa tiền sinh học: Hình thành nên các tế bào sơ khai, sau đó hình thành nên những tế bào sống đầu 

tiên. 

2. Hóa thạch 

- Hóa thạch là di tích của các sinh vật để lại trong các lớp đất đá của vỏ trái đất. (các bộ xương; vết chân; 

xác được bảo quản nguyên vẹn trong băng tuyết). 

- Hóa thạch có vai trò cung cấp những bằng chứng trực tiếp về lịch sử tiến hóa của sinh giới (dựa vào hóa 

thạch sẽ biết được lịch sử phát triển và diệt vong của các loài sinh vật và sự biến đổi địa chất, khí hậu của 

vỏ trái đất). 

3. Sự phát triển sinh giới qua các địa chất 

- Dựa vào những biến đổi lớn về địa chất, khí hậu và thế giới sinh vật để chia lịch sử phát triển thành 5 

đại (Thái cổ → Nguyên sinh → Cổ sinh → Trung sinh → Tân sinh). 

- Sự sống đầu tiên xuất hiện ở dưới nước, sau đó di cư lên cạn (từ đại Cổ sinh, sinh vật bắt đầu di cư lên 

cạn). Càng về sau thì sinh vật càng đa dạng và thích nghi càng hợp lý với môi trường. (Trong quá trình 

tiến hóa, số lượng loài tăng lên, đa dạng sinh học tăng lên). 

- Sự biến đổi địa chất là nguyên nhân dẫn tới sự tuyệt chủng hàng loạt của các loài. Sau mỗi lần biến đổi 

địa chất, những loài sinh vật sống sót sẽ tiến hóa thành loài mới. 

* Lưu ý: Kỷ Camri (phát sinh các ngành động vật, phân hóa tảo); Kỷ Ocđovic (phát sinh thực vật, tảo 

biến ngự trị); Kỷ Silua (cây có mạch và động vật lên cạn); Kỷ Đêvôn (phân hóa cá xương, phát sinh 

lưỡng cư và côn trùng); Kỷ Cacbon (Dương xỉ phát triển mạnh, thực vật có hạt xuất hiện. Lưỡng cư ngự 

trị, phát sinh bò sát); Kỷ Pecmi (phân hóa bò sát, phân hóa côn trùng); Kỷ Tam điệp (cây hạt trần ngự trị, 

cá xương phát triển, phát sinh thú và chim); Kỷ Jura (cây hạt trần ngự trị, bò sát cổ ngự trị, phân hóa 

chim); Kỷ Phấn trắng (xuất hiện cây có hoa, động vật có vú, tuyệt diệt bò sát cổ); Kỷ Đệ tam (phát sinh 

linh trưởng, phân hóa chim, thú, côn trùng, cây có hoa ngự trị); Kỷ Đệ tứ (phát sinh loài người) 

4. Sự phát sinh loài người 


- Vượn người cổ đại (đã tuyệt chủng) là tổ tiên chung của vượn người ngày nay và loài người (tách nhau 

ra cách đây 5 đến 7 triệu năm). Trong các loài vượn người ngày nay, loài tinh tinh có quan hệ gần gũi với 

người nhất. 

- Quá trình hình thành loài người: Từ vượn người cổ đại →Homo habilis (người khéo léo) →Homo 

erectus (người đứng thẳng) →Homo sapiens (người hiện đại). 


Trang 1 













- Loài người hiện nay đang xảy ra sự tiến hóa văn hóa. 

- Trong chi Homo có nhiều loài người nhưng các loài người khác đã bị tuyệt chủng, ngày nay chỉ còn loài 

người Homo sapiens. 


Câu 1: Từ thí nghiệm của Milơ và Urây (năm 1953) cho phép rút ra kết luận nào sau đây? 

A. Có thể tổng hợp chất hữu cơ từ các chất hữu cơ bằng con đường hóa học. 

B. Có thể tổng hợp chất vô cơ từ các chất hữu cơ bằng con đường hóa học. 

C. Có thể tổng hợp chất vô cơ từ các chất vô cơ bằng con đường hóa học. 

D. Có thể tổng hợp chất hữu cơ từ các chất vô cơ bằng con đường hóa học. 

Câu 2: Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên trái đất, loại chất hữu cơ mang thông tin di 

truyền đầu tiên là 

A. ADN. B. ARN. C. Prôtêin. D. AND và prôtêin. 

Câu 3: Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, nhóm loài nào sau đây xuất hiện 

muộn nhất? 

A. Cây hạt kín. B. Cây hạt trần. C. Dương xỉ. D. Rêu. 

Câu 4: Người ta dựa vào cơ sở nào sau đây để chia lịch sử quả đất thành các đại, các kỉ? 

A. Những biến đổi lớn về địa chất, khí hậu của Trái đất và các hóa thạch. 

B. Lịch sử phát triển của thế giới sinh vật qua các thời kì. 

C. Thời gian hình thành và phát triển của quả đất 

D. Sự hình thành hóa thạch và khoáng sản ở trong lòng đất. 

Câu 5: Hóa thạch là 

A. hiện tượng cơ thể sinh vật bị biến thành đá hoặc được vùi trong băng tuyết. 

B. di tích của sinh vật sống trong các thời đại trước đã để lại trong các lớp đất đá. 

C. xác của sinh vật được bảo vệ trong thời gian dài mà không bị phân hủy. 

D. sự chế tạo ra các cơ thể sinh vật bằng đá nhằm mục đích thẩm mĩ. 

Câu 6: Trong quá trình phát sinh loài người, sự hình thành con người có dáng đứng thẳng, có hộp sọ kích 

thước lớn là kết quả của quá trình 

A. tiến hóa văn hóa. B. tiến hóa xã hội. 

C. tiến hóa sinh học. D. lao động và rèn luyện. 

Câu 7: Khi nói về đại Tân sinh, điều nào sau đây không đúng? 

A. Chim, thú và côn trùng phát triển mạnh ở đại này 

B. Cây có hoa phát triển ư thế so với các nhóm thực vật khác. 

C. Ở kỉ thứ tư (kỉ Đệ tứ), khí hậu lạnh và khô. 

D. Ở kỉ thứ 3 (kỉ Đệ tam) xuất hiện loài người. 

Câu 8: Trong khí quyển nguyên thủy của vỏ Trái Đất không có khí nào sau đây? 

A. Khí Oxi. B. Khí NH 3 . C. Khí CO 2 . D. Khí CH 4 . 

Câu 9: Đại diện nào sau đây là người vượn? 


A. Đriôpitec. B. Ôxtralopitec. C. Parapitec. D. Nêanđectan. 

Câu 10: Trong lịch sử phát triển sự sống trên Trái Đất, ở những giai đoạn nào sau đây chưa có sự xuất 

hiện của cơ thể sinh vật? 

A. Giai đoạn tiến hóa hóa học và giai đoạn tiến hóa tiền sinh học. 

B. Giai đoạn tiến hóa hóa học và giai đoạn tiến hóa sinh học. 


Trang 2 













C. Giai đoạn tiến hóa tiền sinh học và giai đoạn tiến hóa sinh học. 

D. Giai đoạn tiến hóa sinh học. 

Câu 11: Các bằng chứng cổ sinh vật học cho thấy: Trong lịch sử phát triển sự sống trên Trái Đất, thực vật 

có hoa xuất hiện ở 

A. kỉ Đệ tam (Thứ ba) thuộc đại Tân sinh. 

B. kỉ Triat (Tam điệp) thuộc đại Trung sinh. 

C. kỉ Krêta (Phấn trắng) thuộc đại Trung sinh. 

D. kỉ Jura thuộc đại Trung sinh. 

Câu 12: Trong quá trình phát sinh loài người, tiến hóa sinh học có vai trò quan trọng ở giai đoạn 

A. người tối cổ. B. người vượn và người tối cổ. 

C. người hiện đại. D. người tối cổ và người hiện đại. 

Câu 13: Loài người có cột sống hình chữ S và dáng đứng thẳng chủ yếu là nhờ 

A. quá trình lao động và tập thể dục. B. quá trình chọn lọc tự nhiên. 

C. sự phát triển của não bộ và ý thức. D. quá trình tự rèn luyện bản thân. 

Câu 14: Trong quá trình phát sinh sự sống, sự hình thành sinh vật cổ sơ đầu tiên là kết quả của quá trình 

tiến hóa 

A. hóa học và tiền sinh học. B. hóa học và sinh học. 

C. tiền sinh học và sinh học. D. sinh học. 

Câu 15: Sinh vật đầu tiên xuất hiện trên trái đất trao đổi chất theo phương thức 

A. tự dưỡng hóa tổng hợp. B. tự dưỡng quang hợp. 

C. dị dưỡng kí sinh. D. dị dưỡng hoại sinh. 

Câu 16: Khi nói về sự phát sinh loài người, điều nào sau đây không đúng? 

A. Loài người xuất hiện vào đầu kỉ thứ tư (đệ tứ) của đại tân sinh. 

B. Có hai giai đoạn tiến hóa là tiến hóa sinh học và tiến hóa xã hội. 

C. Vượn người ngày nay là tổ tiên của loài người. 

D. Tiến hóa sinh học đóng vai trò quan trọng ở giai đoạn đầu. 

Câu 17: Ở Kỉ nào sau đây của Đại Cổ sinh xảy ra sự phân hóa bò sát, phân hóa côn trùng, tuyệt diệt nhiều 

loài động vật biển? 

A. Kỉ Cacbon. B. Kỉ Pecmi. C. Kỉ Silua. D. Kỉ Đêvôn. 

Câu 18: Trong lịch sử phát triển của thế giới sinh vật, thứ tự xuất hiện của các đại là 

A. Tân sinh →Trung sinh →Thái cổ →Cổ sinh → Nguyên sinh. 

B. Thái cổ →Nguyên sinh →Cổ sinh →Trung sinh →Tân sinh. 

C. Nguyên sinh →Thái cổ →Cổ sinh →Tân sinh →Trung sinh. 

D. Nguyên sinh →Thái cổ →Cổ sinh →Trung sinh →Tân sinh. 

Câu 19: Trong quá trình phát triển của thế giới sinh vật qua các đại địa chất, sinh vật ở kỉ Cacbon của đại 

Cổ sinh có đặc điểm 

A. Dương xỉ phát triển mạnh. Thực vật có hạt xuất hiện. Lưỡng cư ngự trị. Phát sinh bò sát. 


B. Phân hóa cá xương. Phát sinh lưỡng cư, côn trùng. 

C. Cây hạt trần ngự trị. Phân hóa bò sát cổ. Cá xương phát triển. Phát sinh thú và chim 

D. Cây có mạch và động vật di cư lên cạn. 

Câu 20: Khi nói về hóa thạch, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Dựa vào hóa thạch có thể biết được lịch sử phát sinh, phát triển và diệt vong của các loài sinh vật. 





Trang 3 










B. Hóa thạch là di tích của các sinh vật để lại trong các lớp đất đá của vỏ Trái Đất. 

C. Hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng gián tiếp về lịch sử phát triển của sinh giới. 

D. Có thể xác định tuổi của hóa thạch bằng phương pháp phân tích các đồng vị phóng xạ có trong hóa 

thạch. 

Câu 21: Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, hóa thạch nhân sơ cổ nhất có ở 

A. đại Cổ sinh. B. đại Thái cổ. 

C. đại Trung sinh. D. đại Nguyên sinh. 

Câu 22: Khi nói về sự phát sinh của sinh vật qua các đại địa chất, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong quá trình hình thành và tồn tại, Trái Đất luôn luôn biến đổi gây nên những biến đổi mạnh mẽ về 

sự phân bố của các loài trên trái đất cũng như gây nên các vụ tuyệt chủng hàng loạt của các loài. 

B. Địa chất và khí hậu biến đổi là nguyên nhân duy nhất làm cho các loài xuất hiện và biến đổi. Chính sự 

biến đổi của địa chất và khí hậu đã làm cho sinh vật phát triển ngày càng đa dạng và phong phú. 

C. Sau mỗi lần tuyệt chủng hàng loạt, những sinh vật sống sót bước vào giai đoạn bùng nổ sự phát sinh 

các loài mới và chiếm lĩnh các ổ sinh thái còn trống. 

D. Trong quá trình phát triển, các sinh vật có mối liên quan mật thiết với nhau. Loài này xuất hiện và phát 

triển lại làm cho một hoặc một số loài nào đó bị kìm hãm hoặc phát triển theo. 

Câu 23: Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, ở Kỉ nào sau đây xảy ra sự phân 

hóa bò sát; Cá xương phát triển; Phát sinh thú và chim? 

A. Kỉ Triat của đại Trung sinh. B. Kỉ Jura của đại Trung sinh. 

C. Kỉ Pecmi của đại Cổ sinh. D. Kỉ Cacbon của đại Cổ sinh. 

Câu 24: Khi nói về hóa thạch, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Căn cứ vào tuổi của hóa thạch, có thể biết được loài nào đã xuất hiện trước, loài nào xuất hiện sau. 

B. Hóa thạch là di tích của sinh vật để lại trong các lớp đất đá của vỏ Trái Đất. 

C. Hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng gián tiếp về lịch sử tiến hóa của sinh giới. 

D. Tuổi của hóa thạch có thể được xác định nhờ phân tích đồng vị phóng xạ có trong hóa thạch. 

Câu 25: Trong quá trình phát sinh và phát triển của thế giới sinh vật, ở kỉ nào sau đây của đại Cổ sinh 

phát sinh các ngành động vật và phân hóa tảo? 

A. Kỉ Ocđôvic. B. Kỉ Đêvôn. C. Kỉ Cambri. D. Kỉ Pecmi. 

Câu 26: Khi nói về sự phát sinh của sinh vật qua các đại địa chất, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong quá trình hình thành và tồn tại, Trái Đất luôn luôn biến đổi gây nên những biến đổi mạnh mẽ về 

sự phân bố của các loài trên trái đất cũng như gây nên các vụ tuyệt chủng hàng loạt của các loài. 

B. Địa chất và khí hậu biến đổi là nguyên nhân duy nhất làm cho các loài xuất hiện và biến đổi. Chính sự 

biến đổi của địa chất và khí hậu đã làm cho sinh vật phát triển ngày càng đa dạng và phong phú 

C. Sau mỗi lần tuyệt chủng hàng loạt, những sinh vật sống sót bước vào giai đoạn bùng nổ sự phát sinh 

các loài mới và chiếm lĩnh các ổ sinh thái còn trống. 

D. Trong quá trình phát triển, các sinh vật có mối liên quan mật thiết với nhau. Loài này xuất hiện và phát 

triển lại làm cho một hoặc một số loài nào đó bị kìm hãm hoặc phát triển theo. 





C. Hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng gián tiếp về lịch sử tiến hóa của sinh giới. 





Trang 4 











thạch. 

Câu 28: Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, hóa thạch nhân sơ cổ nhất có ở 

A. đại Cổ sinh. B. đại Thái cổ. 

C. đại Trung sinh. D. đại Nguyên sinh. 

Câu 29: Trong lịch sử phát triển của thế giới sinh vật, ở kỉ nào sau đây Dương xỉ phát triển mạnh, thực 

vật có hạt xuất hiện, lưỡng cư ngự trị, phát sinh bò sát? 

A. Kỉ Cacbon. B. Kỉ Pecmi. C. Kỉ Đêvôn. D. Kỉ Triat. 

Câu 30: Ở Kỉ nào sau đây của Đại Cổ sinh xảy ra sự phân hóa bò sát, phân hóa côn trùng, tuyệt diệt nhiều 

loài động vật biển? 

A. Kỉ Cacbon. B. Kỉ Pecmi. C. Kỉ Silua. D. Kỉ Đêvôn. 

Câu 31: Khi nói về chiều hướng tiến hóa của từng nhóm loài, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Thoái bộ sinh học là xu hướng số lượng cá thể giảm dần, khu phân bố ngày càng thu hẹp, nội bộ ngày 

càng phân hóa. 

B. Kiên định sinh học là duy trì sự thích nghi ở mức độ nhất định, số lượng cá thể không tăng mà cũng 

không giảm. 

C. Trong quá trình tiến hóa của từng nhóm loài, tiến bộ sinh học là hướng quan trọng nhất. 

D. Tiến bộ sinh học là hiện tượng số lượng cá thể ngày càng tăng, tỉ lệ sống sót ngày càng cao, khu phân 

bố ngày càng mở rộng và phân hóa nội bộ ngày càng đa dạng, phong phú. 

Câu 32: Khi nghiên cứu lịch sử phát triển của sinh giới, người ta đã căn cứ vào loại bằng chứng trực tiếp 

nào sau đây để có thể xác định loài nào xuất hiện trước, loài nào xuất hiện sau? 

A. Cơ quan tương tự. B. Cơ quan tương đồng. 

C. Hóa thạch. D. Cơ quan thái hóa. 

Câu 33: Quá trình tiến hóa dẫn tới hình thành các hợp chất hữu cơ đầu tiên trên Trái Đất không có sự 

tham gia của những nguồn năng lượng: 

A. hoạt động núi lửa, bức xạ mặt trời. 

B. phóng điện trong khí quyển, tia tử ngoại. 

C. tia tử ngoại và năng lượng sinh học. 

D. tia tử ngoại, hoạt động núi lửa. 

Câu 34: Bằng chứng nào sau đây ủng hộ giả thuyết cho rằng vật chất di truyền xuất hiện đầu tiên trên 

Trái Đất có thể là ARN? 

A. ARN có kích thước nhỏ hơn AND. 

B. ARN là hợp chất hữu cơ đa phân tử. 

C. ARN có thể nhân đôi mà không cần đến enzim (prôtêin). 

D. ARN có thành phần nucleotit loại uraxin. 

Câu 35: Trong quá trình phát sinh sự sống trên Trái đất, loại phân tử hữu cơ nào sau đây là phân tử đầu 

tiên có khả năng tự nhân đôi? 


A. ADN. B. Lipit. C. Protein. D. ARN. 




C. Hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng gián tiếp về lịch sử phát triển của sinh giới. 





Trang 5 











thạch. 

Câu 37: Ví dụ nào sau đây không phải là hóa thạch? 

A. Một số xác của voi Mamut bị vùi trong băng tuyết còn nguyên vẹn, các cá thể khác đã bị phân hủy. 

B. Loài kiến cổ khi bị chết, vùi trong hổ phách vẫn còn giữ nguyên hình dạng, màu sắc, các cá thể khác bị 

phân hủy. 

C. Xác chết của các cây gỗ được vùi trong bùn, các cây khác của loài này vẫn sinh trưởng, phát triển. 

D. Trên một số tảng đá lớn có vũng đá được xác định là dấu bàn chân của loài khủng long đã tuyệt diệt. 

Câu 38: Trong lịch sử phát triển của sinh giới qua các đại địa chất, ở kỉ Tam Điệp (Triat) có lục địa 

chiếm ưu thế, khí hậu khô. Đặc điểm sinh vật điển hình ở kỉ này là: 

A. Dương xỉ phát triển mạnh. Thực vật có hạt xuất hiện. Lưỡng cư ngự trị. Phát sinh bò sát. 

B. Cây hạt trần ngự trị. Phân hóa bò sát cổ. Cá xương phát triển. Phát sinh thú và chim. 

C. Cây hạt trần ngự trị. Bò sát cổ ngự trị. Phân hóa chim. 

D. Phân hóa cá xương. Phát sinh lưỡng cư và côn trùng. 

Câu 39: Trong quá trình phát sinh sự sống trên Trái Đất, sự kiện nào sau đây không diễn ra trong giai 

đoạn tiến hóa hóa học? 

A. Từ các chất vô cơ hình thành nên các chất hữu cơ đơn giản. 

B. Hình thành nên các tế bào sơ khai (tế bào nguyên thủy). 

C. Các axit amin liên kết với nhau tạo nên các chuỗi polipeptit đơn giản. 

D. Các nucleotit liên kết với nhau tạo nên các phân tử axit nucleic. 

Câu 40: Trong lịch sử phát triển của sự sống trên Trái Đất, dương xỉ phát triển mạnh và bò sát phát sinh ở 

kỉ 

A. Cacbon. B. Krêta. C. Pecmi. D. Ocđôvic. 

Câu 41: Đầu kỉ Cacbon có khí hậu ẩm và nóng, về sau khí hậu trở nên lạnh và khô. Đặc điểm của sinh 

vật điểm hình ở kỉ này là: 

A. xuất hiện thực vật có hoa, cuối kỉ tuyệt diệt nhiều sinh vật kể cả bò sát cổ. 

B. dương xỉ phát triển mạnh, thực vật có hạt xuất hiện, lưỡng cư ngự trị, phát sinh bò sát. 

C. cây hạt trần ngự trị, bò sát ngự trị, phân hóa chim. 

D. cây có mạch và động vật di cư lên cạn. 

Câu 42: Trong quá trình phát sinh sự sống trên Trái Đất, ở giai đoạn tiến hóa hóa học đã hình thành nên 

A. các giọt côaxecva. B. các tế bào nhân thực. 

C. các tế bào sơ khai. D. các đại phân tử hữu cơ. 

Câu 43: Trong lịch sử phát triển của sinh giới qua các đại địa chất, các nhóm linh trưởng phát sinh ở 

A. kỉ Krêta (Phấn trắng) của đại Trung Sinh 

B. kỉ Đệ Tứ (Thứ tư) của đại Tân sinh 

C. kỉ Đệ Tam (Thứ ba) của đại Tân sinh 

D. kỉ Jura của đại Trung sinh 





Khoa học hiện đại cho rằng ARN là vật chất mang thông tin di truyền đầu tiên vì ARN có khả năng tự 

nhân đôi mà không cần đến enzim. 





Trang 6 












Khoa học hiện đại chia lịch sử quả đất thành 5 đại là đại thái cổ, đại nguyên sinh, đại cổ sinh, đại trung 

sinh, đại tân sinh. Cơ sở khoa học để phân chia các đại là những biến đổi lớn về địa chất, khí hậu của Trái 

đất và các hóa thạch. 


Di tích của sinh vật sống trong các thời đại trước đã để lại trong các lớp đất đá (xác sinh vật, một mảnh 

xương, một dấu chân,...) đều được gọi là hóa thạch. 


Sự tiến hóa của loài người chịu tác động của các nhân tố sinh học và nhân tố xã hội. Nhân tố sinh học (đột 

biến, giao phối, CLTN,...) đã hình thành nên con người có cấu trúc sinh học như ngày hôm nay. Do vậy 

dáng đứng thẳng, cấu trúc của hộp sọ là kết quả của tiến hóa sinh học, do các nhân tố đột biến, CLTN,... 


Loài người xuất hiện ở kỉ thứ Tư của đại Tân sinh chứ không phải ở kỉ thứ Ba 


Trong khí quyển nguyên thủy của vỏ Trái Đất (được hình thành cách đây 4,6 tỉ năm) có chứa các khí như 

hơi nước, khí cacbonic, khí amoniac, và rất ít khí nitơ ... và không có chứa ôxi. 


- Trong 4 đại diện nói trên thì Ôxtralopitec là người vượn 

- Đriôpitec là vượn người còn Parapitec và Nêanđectan là người cổ. 


- Khoa học hiện đại chia lịch sử phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất thành 3 giai đoạn tiến 

hóa là giai đoạn tiến hóa học, giai đoạn tiến hóa tiền sinh học và giai đoạn tiến hóa sinh học. 

- Ở giai đoạn tiến hóa hóa học, có sự hình thành các đại phân tử hữu cơ từ các chất vô cơ. Ở giai đoạn 

tiến hóa tiền sinh học, có sự hình thành tế bào sơ khai đầu tiên từ các hợp chất hữu cơ. Như vậy, ở giai 

đoạn tiến hóa hóa học và giai đoạn tiến hóa tiền sinh học, Trái Đất chưa có sinh vật. 

- Ở giai đoạn tiến hóa sinh học, có sự hình thành các loài mới từ các loài ban đầu. Giai đoạn tiến hóa 

sinh học đang tiếp tục diễn ra cho đến khi nào toàn bộ sự sống trên Trái Đất bị hủy diệt. 


Đối với loại câu hỏi liên quan đến các kỉ, các đại thì rất khó nhớ. Tuy nhiên, chúng ta cần nắm một số vấn 

đề cơ bản như sau: 

- Ở đại Trung sinh đã bắt đầu xuất hiện cây có hoa, thú. Đại Tân sinh bắt đầu xuất hiện bộ khỉ. 

- Các nhóm sinh vật bao giờ cũng xuất hiện ở đại trước rồi mới phát triển ưu thế ở đại tiếp theo. 

- Trong 4 kỉ nói trên thì kỉ Krêta là giai đoạn xuất hiện thực vật có hoa. 


Sự tiến hóa của loài người chịu tác động của nhân tố sinh học (đột biến, giao phối không ngẫu nhiên, 

chọn lọc tự nhiên,...) và nhân tố xã hội (đạo đức, pháp luật, văn hóa,...). 


- Nhân tố sinh học tác động mạnh mẽ ở giai đoạn chuyển biến vượn người thành người. 

- Nhân tố xã hội tác động mạnh vào giai đoạn xã hội loài người. Hiện nay nhân tố xã hội vẫn còn tiếp 

tục tác động đến sự tiến hóa của loài người. 


Loài người được phát sinh từ vượn người hóa thạch, quá trình phát sinh loài người chịu sự chi phối của 

các nhân tố sinh học (đột biến, chọn lọc tự nhiên,...) và các nhân tố xã hội trong đó kết quả của giai đoạn 


Trang 7 













tiến hóa sinh học sẽ hình thành nên một con người sinh học có dáng đứng thẳng và ngoại hình gần chúng 

ta ngày nay. Kết quả của quá trình tiến hóa xã hội sẽ hình thành con người xã hội, con người văn hóa, có 

trí tuệ,... Như vậy dáng đứng thẳng và cột sống hình chữ S của con người là kết quả của quá trình tiến hóa 

sinh học trong đó chịu tác động trực tiếp của chọn lọc tự nhiên. 


Quá trình phát sinh sự sống và tiến hóa của sinh vật trải qua 3 giai đoạn là tiến hóa hóa học, tiến hóa tiền 

sinh học và tiến hóa sinh học. Kết thúc quá trình tiến hóa hóa học sẽ tạo nên các đại phân tử hữu cơ như 

axit nuclêic, prôtêin, lipit,... Sau đó trải qua giai đoạn tiến hóa tiền sinh học, từ các đại phân tử hữu cơ sẽ 

tương tác với nhau và kết thúc quá trình tiến hóa tiền sinh học sẽ hình thành nên sinh vật đơn bào đầu 

tiên, có biểu hiện đầy đủ các đặc điểm của một cơ thể sống như trao đổi chất theo phương thức đồng hóa 

và dị hóa, sinh sản và di truyền, cảm ứng và vận động,... 

Như vậy, kết thúc giai đoạn tiến hóa hóa học và tiền sinh học thì sẽ hình thành sinh vật cổ sơ đầu tiên. 


Kết thúc giai đoạn tiến hóa hóa học và giai đoạn tiến hóa tiền sinh học, trong đại dương nguyên thủy 

chứa một lượng lớn hợp chất hữu cơ. Sinh vật cổ sơ xuất hiện đầu tiên trên trái đất là sinh vật đơn bào và 

ngay từ khi mới hình thành thì do lượng chất hữu cơ tập trung trong môi trường quá nhiều nên phương 

thức trao đổi đầu tiên là dị dưỡng hoại sinh (lấy chất dinh dưỡng nhờ quá trình phân hủy các hợp chất hữu 

có sẵn trong môi trường). 


Loài người được phát sinh từ vượn người hóa thạch. Từ dạng vượn người hóa thạch đã phát sinh nên loài 

người và các loài vượn người ngày nay. Như vậy vượn người ngày nay và loài người là các loài có chung 

nguồn gốc. 


Theo tài liệu của cổ sinh vật học, người ta cho rằng ở kỉ Pecmi xảy ra sự phân hóa bò sát, phân hóa côn 

trùng, tuyệt diệt nhiều loài động vật biển. 



Kỉ Cacbon là giai đoạn Dương xỉ phát triển mạnh. Thực vật có hạt xuất hiện. Lưỡng cư ngự trị. Phát sinh 

bò sát 






Vì hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng trực tiếp về lịch sử tiến hóa của sinh giới chứ 

không phải là bằng chứng gián tiếp. 


Trong lịch sử phát triển sự sống, ở kỉ Cambri có sự hình thành các ngành động vật và phân hóa tảo thành 

các bộ khác nhau. 



Địa chất và khí hậu biến đổi không phải là nguyên nhân duy nhất làm cho các loài xuất hiện và biến đổi. 

Trong quần thể sinh vật luôn có sẵn nguồn biến dị. Địa chất và khí hậu biến đổi là nhân tố chọn lọc để 

sàng lọc các kiểu gen thích nghi hình thành nên loài mới. 





Trang 8 











Hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng trực tiếp về lịch sử phát triển của sinh giới. 


Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, hóa thạch nhân sơ cổ nhất có ở đại Thái cổ. 


Trong quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, Dương xỉ phát triển mạnh ở kỉ Cacbon. 


Kỉ xảy ra sự phân hóa bò sát, phân hóa côn trùng, tuyệt diệt nhiều loài động vật biển là kỉ Pecmi. 


Thoái bộ sinh học là xu hướng số lượng cá thể giảm dần, khu phân bố ngày càng thu hẹp, nội bộ ngày 

càng giảm phân hóa. 


Trong các bằng chứng mà bài toán đưa ra thì chỉ có hoas thạch mới là bằng chứng trực tiếp; Các bằng 

chứng khác thuộc loại gián tiếp. 


Quá trình hình thành hợp chất hữu cơ đầu tiên trên Trái Đất có thể được xuất hiện bằng con đường tổng 

hợp hóa học từ chất vô cơ nhờ năng lượng là sấm sét, tia tử ngoại, núi lửa,... không có sự tham gia của 

năng lượng sinh học. 


Vì theo tài liệu sách giáo khoa sinh học 12, hiện nay có một số bằng chứng khoa học chứng minh rằng 

các đơn phân nucleotit có thể lắp ráp thành các đoạn ARN ngắn mà không cần đến enzim. 


Loại phân tử hữu cơ là phân tử có khả năng tự nhân đôi đầu tiên là ARN. 3 phân tử còn lại không đúng 

vì: 

- Lipit và protein không có khả năng tự nhân đôi. 

- ARN xuất hiện trước ADN. 


Vì hóa thạch cung cấp cho chúng ta những bằng chứng trực tiếp về lịch sử phát triển của sinh giới 




- Ở giai đoạn tiến hóa hóa học, chỉ mới có sự hình thành các phân tử và đại phân tử hữu cơ từ các chất 

vô cơ của môi trường. Vì vậy chưa có sự hình thành tế bào sơ khai. 

- Tế bào sơ khai được hình thành ở giai đoạn tiến hóa tiền sinh học. 










Trang 9 










CHỦ ĐỀ 9. CÁ THỂ VÀ QUẦN THỂ SINH VẬT 


1. Môi trường và nhân tố sinh thái 

- Môi trường là khoảng không gian bao quanh sinh vật, có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến sinh vật. 

Có 4 loại môi trường (môi trường đất, môi trường nước, môi trường trên cạn, môi trường sinh vật). Ví dụ: 

Giun đũa kí sinh trong ruột lợn thì lợn là môi trường sinh vật của Giun đũa. 

- Tất cả các nhân tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống sinh vật thì được gọi 

là nhân tố sinh thái (nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh). 

- Nhân tố vô sinh (nước, ánh sáng, nhiệt độ, tia phóng xạ....); Nhân tố hữu sinh (chất hữu cơ và quan hệ 

giữa các sinh vật với nhau). 

- Nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật, đồng thời sinh vật cũng ảnh hưởng đến nhân tố sinh thái, làm 

thay đổi tính chất của nó. 

- Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của sinh vật về mỗi nhân tố sinh thái; Là khoảng giá trị xác định 

của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có thể tổn tại và phát triển ổn định theo thời gian. 

- Khoảng thuận lợi: là vùng giới hạn sinh thái mà sinh vật sống tốt nhất. Khoảng thuận lợi nằm trong giới 

hạn sinh thái. 

- Khoảng chống chịu: Gây ức chế cho hoạt động sinh lý của sinh vật. Trong giới hạn sinh thái có 1 

khoảng thuận lợi và 2 khoảng chống chịu. 

- Sinh vật có giới hạn sinh thái càng rộng thì khả năng phân bố càng rộng (thích nghi hơn các sinh vật 

khác). 

- Giới hạn sinh thái của sinh vật rộng hơn biên độ giao động của môi trường thì sinh vật mới tồn tại và 

phát triển được. 

- Ổ sinh thái là không gian sinh thái đảm bảo cho loài tổn tại và phát triển. 

- Ổ sinh thái biểu hiện cách sinh sống của loài; còn nơi ở là nơi cư trú của loài. 

- Các loài sống chung trong một môi trường thì thường có ổ sinh thái trùng nhau một phần; Ổ sinh thái 

trùng nhau là nguyên nhân dẫn tới sự cạnh tranh khác loài. Cạnh tranh khác loài làm phân hóa ổ sinh thái 

của mỗi loài → thu hẹp ổ sinh thái của loài. 

- Sinh vật chỉ sống ở môi trường có giới hạn của các nhân tố sinh thái hẹp hơn giới hạn chịu đựng của 

sinh vật về các nhân tố sinh thái đó. 

- Môi trường của sinh vật có nhân tố sinh thái thay đổi rộng thì giới hạn sinh thái của loài đó rộng. Những 

loài nào có giới hạn sinh thái rộng về nhiều nhân tố sinh thái thì có vùng phân bố rộng. 

2. Quần thể sinh vật 

a. Mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể 

- Quần thể là một tập hợp cá thể trong cùng một loài, cùng sống trong một môi trường, tại một thời điểm, 

có khả năng sinh sản. 

- Quần thể được hình thành do sự phát tán của một nhóm cá thể đến một vùng đất mới thiết lập thành 

quần thể mới. 

- Quần thể là đơn vị tồn tại, đơn vị sinh sản, đơn vị tiến tiến hoá của loài. Các cá thể trong quần thể hỗ trợ 

nhau hoặc cạnh tranh nhau. 

- Quan hệ hỗ trợ: Đảm bảo cho quần thể tổn tại ổn định, khai thác tối ưu nguồn sống, làm tăng khả năng 

sống sót và sinh sản của các cá thể. 

- Cạnh tranh cùng loài xuất hiện khi mật độ cá thể cao và môi trường khan hiếm nguồn sống. Cạnh tranh 

cùng loài thúc đẩy sự tiến hóa của loài. 

- Các biểu hiện của cạnh tranh cùng loài: ăn lẫn nhau ở động vật, tự tỉa thưa ở thực vật. 

- Cạnh tranh cùng loài làm cho số lượng cá thể duy trì ở mức độ phù hợp với sức chứa môi trường (vì khi 

mật độ cao thì xảy ra cạnh tranh, mật độ càng cao thì cạnh tranh càng khốc liệt. Sự cạnh tranh làm giảm 

số lượng cá thể và đưa mật độ về mức phù hợp với sức chứa của môi trường). 

b. Các đặc trưng cơ bản của quần thể 






Trang 1 










* Tỷ lệ giới tính: Thay đổi tuỳ theo môi trường, tuỳ loài, tuỳ mùa và tập tính của sinh vật. 

* Nhóm tuổi (tuổi trước sinh sản, tuổi sinh sản, tuổi sau sinh sản) 

- Thành phần nhóm tuổi của quần thể thay đổi tuỳ thuộc vào từng loài và điều kiện sống của môi trường. 

- Dựa vào tháp tuổi sẽ biết được quần thể đang phát triển hay đang suy vong. Muốn biết quần thể đang ổn 

định hay suy vong thì phải so sánh số lượng cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản với số lượng cá thể ở nhóm 

tuổi đang sinh sản (nếu nhóm tuổi đang sinh sản nhiều hơn nhóm tuổi trước sinh sản thì quần thể đang 

suy thoái, số lượng cá thể đang giảm dần). 

- Tuổi sinh lý là thời gian sống theo lý thuyết, tuổi sinh thái là thời gian sống thực tế, tuổi quần thể là tuổi 

thọ bình quân của các cá thể. 

* Sự phân bố cá thể của quần thể (phân bố đồng đều, ngẫu nhiên, theo nhóm). 

- Phân bố đồng đều: Xảy ra khi môi trường đồng nhất và các cá thể có sự cạnh tranh gay gắt (hoặc các cá 

thể có tính lãnh thổ cao) 

- Phân bố ngẫu nhiên: Xảy ra khi môi trường sống đồng nhất và các cá thể không có sự cạnh tranh gay gắt 

- Phân bố theo nhóm (là kiểu phân bố phổ biến nhất): Xảy ra khi môi trường sống phân bố không đều, các 

cá thể tụ họp với nhau. 

* Mật độ cá thể của quần thể (là số lượng cá thể trên một đơn vị điện tích hoặc thể tích của môi trưởng) 

- Mật độ là đặc trưng cơ bản nhất vì nó ảnh hưởng tới mức độ sử dụng nguồn sống, tỉ lệ sinh sản và tử 

vong. 

- Mật độ cá thể không ổn định mà thay đổi theo mùa, theo điều kiện môi trường. Mật độ quá cao thì sự 

cạnh tranh cùng loài xảy ra gay gắt. 

* Kích thước quần thể (là số lượng cá thể của quần thể) 

- Cá thể có kích thước càng lớn thì kích thước quần thể càng bé (ví dụ quần thể voi có kích thước bé hơn 

quần thể kiến). 

- Kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát triển. Kích thước tối 

đa là số lượng cá thể lớn nhất mà quần thể có thể đạt được, phù hợp với sức chứa của môi trường. Quần 

thể phát triển tốt nhất khi có kích thước ở mức độ phù hợp (không quá lớn và không quá bé). 

- Kích thước của quần thể luôn thay đổi và phụ thuộc vào mức độ sinh sản, tử vong, nhập cư, xuất cư. 

- Các nhân tố điều chỉnh kích thước quần thể: Cạnh tranh cùng loài; dịch bệnh; vật ăn thịt. 

- Khi quần thể có kích thước quá bé (dưới mức tối thiểu) muốn bảo tổn quần thể thì phải tiến hành thả vào 

đó một số cá thể để đảm bảo kích thước trên mức tối thiểu). | 

* Tăng trưởng của quần thể (tăng số lượng cá thể của quần thể) 

- Khi môi trường có nguồn sống vô tận thì quần thể tăng trưởng theo tiềm năng sinh học. Trong thực tế, 

sự tăng trưởng của quần thể thường có giới hạn và quần thể chỉ đạt đến một kích thước tối đa thì ngừng 

tăng trưởng. 

- Dân số thế giới tăng trưởng liên tục là nguyên nhân chủ yếu làm giảm chất lượng dân số. 

c. Biến động số lượng cá thể của quần thể 

- Sự tăng hay giảm số lượng cá thể được gọi là biến động số lượng. Gồm có biến động không theo chu kì 

(tăng hoặc giảm số lượng đột ngột) và biến động theo chu kì (tăng hoặc giảm theo chu kì). 

- Quần thể bị biến động số lượng là do thay đổi của các nhân tố vô sinh (khí hậu) và các nhân tố hữu sinh. 

- Quần thể có khả năng điều chỉnh số lượng cá thể về trạng thái cân bằng để phù hợp với nguồn sống của 

môi trường (thông qua tỉ lệ sinh sản và tử vong). 

- Biến động theo chu kì thường không có hại cho quần thể nhưng biến động không theo chu kì thì có khi 

làm tuyệt diệt quần thể (do số lượng cá thể giảm đột ngột xuống dưới mức tối thiểu gây hủy diệt quần 

thể). 




Câu 1: Khi nói về nhân tố sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Tất cả các nhân tố sinh thái gắn bó chặt chế với nhau thành một tổ hợp sinh thái tác động lên sinh vật. 


Trang 2 













B. Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh gồm tất cả các nhân tố vật lý, hóa học và sinh học của môi trường 

xung quanh sinh vật. 

C. Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh bao gồm thế giới hữu cơ của môi trường và mối quan hệ giữa sinh 

vật với sinh vật. 

D. Trong nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh, nhân tố con người có ảnh hưởng lớn tới đời sống của nhiều 


Câu 2. Những quan hệ nào sau đây không phải là quan hệ cạnh tranh? 

(1) Cây tranh nhau giành ánh sáng, dinh dưỡng, có thể làm cây yếu bị đào thải, dẫn đến sự tỉa thưa ở 1 

cây (cành lá kém xum xuê), hoặc ở cả quần thể làm mật độ giảm. 

(2) Các cây mọc thành nhóm (rặng, bụi, rừng) chịu gió bão và sống tốt hơn cây sống riêng 

(3) Khi thiếu thức ăn, nơi ở, các động vật dọa nạt nhau (bằng tiếng hú, động tác) làm cho cá thể yếu hơn 

bị đào thải hay phải tách đàn. 

(4) Bảo vệ nơi sống, nhất là vào mùa sinh sản → Mỗi nhóm có lãnh thổ riêng, một số phải đi nơi khác. 

(5) Ong, kiến, mối sống thành xã hội, có phân chia cấp bậc và chức năng rõ ràng. 

Tổ hợp câu trả lời đúng là: 

A.(1),(2),(4). B.(1),(3), (4). C. (2), (5). D. (2), (3), (4). 

Câu 3. Loài sinh vật A có giới hạn chịu đựng về nhiệt độ từ 21 o C đến 35°C, giới hạn chịu đựng về độ ẩm 

từ 74% đến 96%. Trong 4 loại môi trường sau đây, loài sinh vật này có thể sống ở môi trường nào? 

A. Môi trường có nhiệt độ đao động từ 20 đến 35°C, độ ẩm từ 75% đến 95%. 

B. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 25 đến 40 o C, độ ẩm từ 85 đến 95%. 

C. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 25 đến 30°C, độ ẩm từ 85% đến 95%. 

D. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 12 đến 30°C, độ ẩm từ 90 đến 100%. 

Câu 4. Khoảng giá trị của nhân tố sinh thái gây ức chế hoạt động sinh lý đối với cơ thể sinh vật nhưng 

chưa gây chết được gọi là 

A. khoảng thuận lợi. B. giới hạn sinh thái. C. ổ sinh thái. D. khoảng chống chịu. 

Câu 5. Khi nói về quy luật tác động của các nhân tố sinh thái, điều nào sau đây không đúng? 

A. Cơ thể thường xuyên phải phản ứng tức thời với tổ hợp tác động của nhiều nhân tố sinh thái. 

B. Các loài đều có phản ứng như nhau với cùng một tác động của một nhân tố sinh thái. 

C. Khi tác động lên cơ thể, các nhân tố sinh thái có thể thúc đẩy lẫn nhau hoặc gây ảnh hưởng trái ngược 

nhau. 

D. Ở các giai đoạn phát triển khác nhau, sinh vật có phản ứng khác nhau trước cùng một nhân tố sinh 

thái. 

Câu 6. Khi nói về giới hạn sinh thái, điều nào sau đây không đúng? 

A. Những loài có giới hạn sinh thái càng hẹp thì có vùng phân bố càng rộng. 

B. Loài sống ở vùng xích đạo có giới hạn sinh thái về nhiệt độ hẹp hơn loài sống ở vùng cực. 

C. Ở cơ thể còn non có giới hạn sinh thái hẹp hơn so với cơ thể trưởng thành. 

D. Cơ thể sinh vật sinh trưởng tốt nhất ở khoảng cực thuận của giới hạn. 

Câu 7. Loài sinh vật A có giới hạn chịu đựng về nhiệt độ từ 8 đến 32°C, giới hạn chịu đựng về độ ẩm từ 

80% đến 98%. Loài sinh vật này có thể sống ở môi trường nào sau đây. 

A. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 25 đến 35 o C, độ ẩm từ 75% đến 95%. 

B. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 25 đến 35 o C, độ ẩm từ 85 đến 95%. 

C. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 10 đến 30°C, độ ẩm từ 85% đến 95%. 

D. Môi trường có nhiệt độ dao động từ 12 đến 30°C, độ ẩm từ 90 đến 100%. 

Câu 8. Mức độ ảnh hưởng của cơ thể trước tác động của nhân tố sinh thái phụ thuộc vào: 

1. cường độ tác động. 2. liều lượng tác động. 3. cách tác động. 


A.1,2. B.1, 3. C. 2, 3. D. 1, 2, 3. 



Trang 3 













Câu 9. Khi nói về giới hạn sinh thái, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Giới hạn sinh thái là khoảng thuận lợi của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật tổn tại 

và phát triển. 

B. Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có 

thể tổn tại và phát triển ổn định theo thời gian. 

C. Khoảng thuận lợi là khoảng của các nhân tố sinh thái gây ức chế cho hoạt động sinh lý của sinh vật. 

D. Khoảng chống chịu là khoảng của các nhân tố sinh thái ở mức độ phù hợp, đảm bảo cho sinh vật thực 

hiện các chức năng sống tốt nhất. 

Câu 10. Điều khẳng định nào sau đây là không đúng? 

A. Lúc đang thực hiện sinh sản, sức chống chịu của động vật thường giảm. 

B. Trong khoảng chống chịu của các nhân tố sinh thái, hoạt động sinh lý của sinh vật thường bị ức chế. 

C. Ở ngoài giới hạn sinh thái về một nhân tố nào đó, sinh vật vẫn có thể tồn tại nếu các nhân tố sinh thái 

khác đều ở vùng cực thuận. 

D. Sinh vật luôn sinh trưởng phát triển tốt nhất ở khoảng nhiệt độ cực thuận. 

Câu 11. Khi nói về môi trường và các nhân tố sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Môi trường sống bao gồm tất cả các nhân tố xung quanh sinh vật, có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp 

tới sinh vật. 

B. Môi trường cung cấp nguồn sống cho sinh vật mà không làm ảnh hưởng đến sự tôn tại, sinh trưởng, 

phát triển của sinh vật. 

C. Nhân tố sinh thái là tất cả những nhân tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới đời 

sống sinh vật. 

D. Môi trường trên cạn bao gồm mặt đất và lớp khí quyển, là nơi sống của phần lớn sinh vật trên Trái 

Đất. 

Câu 12. Khi nói về nhân tố sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Tất cả các nhân tố sinh thái gắn bó chặt chẽ với nhau thành một tổ hợp sinh thái tác động lên sinh vật. 

B. Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh gồm tất cả các nhân tố vật lý, hóa học và sinh học của môi trường 

xung quanh sinh vật. 

C. Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh bao gồm thế giới hữu cơ của môi trường và mối quan hệ giữa sinh 

vật với sinh vật. 

D. Trong nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh, nhân tố con người có ảnh hưởng lớn tới đời sống của nhiều 


Câu 13. Khi nói về nhân tố sinh thái hữu sinh, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Tất cả các nhân tố của môi trường có ảnh hưởng đến sinh vật thì đều được gọi là nhân tố hữu sinh. 

B. Chỉ có mối quan hệ giữa sinh vật này với sinh vật khác sống xung quanh thì mới được gọi là nhân tố 

hữu sinh. 

C. Nhân tố hữu sinh bao gồm mối quan hệ giữa sinh vật với sinh vật và thế giới hữu cơ của môi trường. 

D. Những nhân tố vật lý, hóa học có liên quan đến sinh vật thì cũng được xếp vào nhân tố hữu sinh. 


A. Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có 


B. Giới hạn sinh thái là khoảng thuận lợi của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật tổn tại 





Câu 15. Những nhân tố sinh thái nào sau đây được xếp vào nhân tố sinh thái không phụ thuộc mật độ? 

A. Quan hệ cùng loài, quan hệ cạnh tranh, nguồn thức ăn. 






Trang 4 










B. Nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm. 

C. Quan hệ ức chế cảm nhiễm, quan hệ vật kí sinh-vật chủ. 

D. Chế độ dinh dưỡng, quan hệ vật ăn thịt-con mồi. 

Câu 16. Khi nói về giới hạn sinh thái, kết luận nào sau đây đúng? 

A. Trong cùng một môi trường, tất cả các loài có giới hạn sinh thái giống nhau. 

B. Đối với mỗi nhân tố sinh thái, tất cả các loài có giới hạn sinh thái giống nhau. 

C. Trong cùng một loài, các cá thể khác nhau có giới hạn chịu đựng khác nhau về từng nhân tố sinh thái. 

D. Ở vùng chống chịu, sinh vật thường sinh trưởng và phát triển tốt hơn so với khi ở vùng cực thuận. 

Câu 17. Điều khẳng định nào sau đây là không đúng? 

A. Lúc đang thực hiện sinh sản, sức chống chịu của động vật thường giảm. 

B. Trong khoảng chống chịu của các nhân tố sinh thái, hoạt động sinh lý của sinh vật thường bị ức chế. 

C. Ở ngoài giới hạn sinh thái về một nhân tố nào đó, sinh vật vẫn có thể tồn tại nếu các nhân tố sinh thái 

khác đều ở vùng cực thuận. 

D. Sinh vật luôn sinh trưởng phát triển tốt nhất ở khoảng nhiệt độ cực thuận. 

Câu 18. Khi nói về nhân tố sinh thái, kết luận nào sau đây đúng? 

A. Các nhân tố sinh thái tác động riêng rẽ lên sự sinh trưởng, phát triển của sinh vật. 

B. Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh gồm tất cả các nhân tố vật lý, hóa học của môi trường xung quanh 


C. Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh chỉ gồm các chất hữu cơ của môi trường xung quanh sinh vật. 

D. Trong nhóm nhân tố sinh thái vô sinh, nhân tố con người có ảnh hưởng lớn tới đời sống của nhiều 


Câu 19. Khi nói về ổ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Hai loài có ổ sinh thái khác nhau thì không cạnh tranh nhau. 

B. Cùng một nơi ở luôn chỉ chứa một ổ sinh thái. 

C. Sự hình thành loài mới gắn liền với sự hình thành ổ sinh thái mới. 

D. Cạnh tranh cùng loài là nguyên nhân chính làm mở rộng ổ sinh thái của mỗi loài. 

Câu 20: Khi nói về giới hạn sinh thái, phát biểu nào sau đây sai? 

A. Khoảng chống chịu là khoảng của các nhân tố sinh thái gây ức chế cho các hoạt động sinh lý của sinh 

vật. 

B. Ngoài giới hạn sinh thái, sinh vật sẽ không thể tổn tại được. 

C. Trong khoảng thuận lợi, sinh vật thực hiện các chức năng sống tốt nhất. 

D. Giới hạn sinh thái về nhiệt độ của các loài đều giống nhau. 

Câu 21. Có 4 loại môi trường sống. Giun đũa kí sinh sống ở trong môi trường nào sau đây? 

A. Đất. B. Sinh vật. C. Nước. D. Trên cạn. 


A. Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có 


B. Giới hạn sinh thái là khoảng thuận lợi của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật tổn tại 





Câu 23. Có 4 quần thể của cùng một loài cỏ sống ở 4 môi trường khác nhau, quần thể sống ở môi trường 

nào sau đây có kích thước lớn nhất. 

A. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 800m 2 và có mật độ 34 cá thể/1m 2 . 

B. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 2150m 2 và có mật độ 12 cá thể/1m 2 . 

C. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 835m 2 và có mật độ 33 cá thể/1m 2 . 



Trang 5 













D. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 3050m 2 và có mật độ 9 cá thể/1m 2 . 

Câu 24. Khi nói về quy luật tác động của các nhân tố sinh thái, điều nào sau đây không đúng? 

A. Cơ thể thường xuyên phải phản ứng tức thời với tổ hợp tác động của nhiều nhân tố sinh thái. 

B. Các loài đều có phản ứng như nhau với cùng một tác động của một nhân tố sinh thái. 

C. Khi tác động lên cơ thể, các nhân tố sinh thái có thể thúc đẩy lẫn nhau hoặc gây ảnh hưởng trái ngược 

nhau. 

D. Ở các giai đoạn phát triển khác nhau, sinh vật có phản ứng khác nhau trước cùng một nhân tố sinh 

thái. 

Câu 25. Khoảng giá trị của nhân tố sinh thái gây ức chế hoạt động sinh lý đối với cơ thể sinh vật nhưng 

chưa gây chết được gọi là 

A. khoảng thuận lợi. B. giới hạn sinh thái. C. ổ sinh thái. D. khoảng chống chịu. 

Câu 26. Nhân tố sinh thái nào sau đây là nhân tố vô sinh? 

A. Quan hệ cộng sinh. B. Sinh vật kí sinh - sinh vật chủ. 

C. Sinh vật này ăn sinh vật khác. D. Nhiệt độ môi trường. 

Câu 27. Những nhân tố sinh thái nào sau đây được xếp vào nhân tố sinh thái không phụ thuộc mật độ? 

A. Quan hệ cùng loài, quan hệ cạnh tranh, nguồn thức ăn. 

B. Nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm. 

C. Quan hệ ức chế cảm nhiễm, quan hệ vật kí sinh-vật chủ. 

D. Chế độ dinh dưỡng, quan hệ vật ăn thịt-con mồi. 


Câu 1. Khi nói về các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Tỉ lệ giới tính của quần thể là đặc trưng quan trọng đảm bảo hiệu quả sinh sản của quần thể. 

B. Khi kích thước quần thể đạt tối đa thì tốc độ tăng trưởng của quần thể là lớn nhất. 

C. Mỗi quần thể sinh vật có kích thước đặc trưng và ổn định, không phụ thuộc vào điều kiện sống. 

D. Mật độ cá thể của mỗi quần thể luôn ổn định, không thay đổi theo mùa, theo năm. 

Câu 2. Khi nói về kích thước quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây sai? 

A. Nếu kích thước quần thể xuống dưới mức tối thiểu, quần thể dễ rơi vào trạng thái suy giảm dẫn tới 

diệt vong. 

B. Kích thước quần thể dao động từ giá trị tối thiểu tới giá trị tối đa và sự dao động này là khác nhau 

giữa các loài. 

C. Kích thước quần thể (tính theo số lượng cá thể) luôn tỉ lệ thuận với kích thước của cá thể trong quần 

thể. 

D. Nếu kích thước quần thể vượt quá mức tối đa thì cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể tăng cao. 

Câu 3. Có 4 quân thể của cùng một loài được kí hiệu là A, B, C, D với số lượng cá thể và điện tích môi 

trường sống tương ứng như sau: 

Quần thể Số lượng cá thể Diện tích môi trường sống (ha) 

A 350 120 

B 420 312 

C 289 205 


D 185 180 

A. A C B D 

B. C A B D 

C. D B C A 

D. D C B A 

Câu 4. Khi nói về quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể sinh vật trong tự nhiên, có bao nhiêu phát biểu sau 

đây là đúng? 





Trang 6 










(1) Cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể không xảy ra do đó không ảnh hưởng đến số lượng và sự 

phân bố các cá thể trong quần thể. 

(2) Khi mật độ cá thể của quần thể vượt quá sức chịu đựng của môi trường, các cá thể cạnh tranh với nhau 

làm giảm khả năng sinh sản. 

(3) Cạnh tranh là đặc điểm thích nghi của quần thể. Nhờ có cạnh tranh mà số lượng và sự phân bố các cá 

thể trong quần thể duy trì ở mức độ phù hợp, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của quần thể. 

(4) Cạnh tranh cùng loài, ăn thịt đồng loại giữa các cá thể trong quần thể là những trường hợp gây ra sự 

chọn lọc tự nhiên. 

(5) Khi mật độ cao và nguồn sống khan hiếm, các cá thể cùng loài có khuynh hướng cạnh tranh nhau để 

giành thức ăn, nơi ở, nơi sinh sản. 

(6) Cạnh tranh cùng loài và cạnh tranh khác loài đều dẫn tới làm hại cho loài. 

A.4. B.3. C.5. D.2. 

Câu 5. Trong các phát biểu sau đây, có bao nhiêu phát biểu đúng về mối quan hệ cạnh tranh giữa các cá 

thể trong quần thể sinh vật? 

(1) Khi quan hệ cạnh tranh gay gắt thì các cá thể cạnh tranh yếu có thể bị đào thải khỏi quần thể. 

(2) Quan hệ cạnh tranh xảy ra khi mật độ cá thể của quần thể tăng lên quá cao, nguồn sống của môi 

trường không đủ cung cấp cho mọi cá thể trong quần thể. 

(3) Quan hệ cạnh tranh giúp duy trì số lượng cá thể của quần thể ở mức độ phù hợp, đảm bảo sự tổn tại và 

phát triển của quần thể. 

(4) Quan hệ cạnh tranh làm tăng nhanh kích thước của quần thể. 

A. 4. B.1. C.3. D.2. 

Câu 6. Có 4 quần thể của cùng một loài được kí hiệu là A, B, C, D với số lượng cá thể và diện tích môi 

trường sống tương ứng như sau: 

Quần 

thể 

Số lượng cá thể 

Diện tích môi 

trường sống (ha) 

Quần 

thể 


Diện tích môi 

trường sống (ha) 

A 250 35 C 198 38 

B 325 28 D 228 25 

Sắp xếp các quần thể trên theo mật độ giảm dần là 

A. C A B D 

B. B A D C 

C. B D A C 

D. A C D B 

Câu 7. Khi nói về đặc trưng cơ bản của quần thể, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Kích thước của quần thể luôn ổn định và giống nhau giữa các loài. 

B. Trong điều kiện môi trường bị giới hạn, đường cong tăng trưởng của quần thể có hình chữ 

C. Tỉ lệ giới tính thay đổi tùy thuộc vào từng loài, từng thời gian và điều kiện của môi trường sống. 

D. Mật độ cá thể của quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, năm hoặc tùy theo điều kiện của 

môi trường sống. 

Câu 8. Quá trình nào sau đây xảy ra do sự trùng lặp ổ sinh thái giữa các loài và kết quả cuối cùng sẽ làm 

thu hẹp ổ sinh thái của mỗi loài? 

A. Cạnh tranh cùng loài. B. Cạnh tranh khác loài. 

C. Cộng sinh giữa hai loài. D. Sự phân tầng trong quần xã. 

Câu 9. Khi nói về mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài, điểu nào sau đây không đúng? 

A. Khi mật độ cá thể quá cao và nguồn sống khan hiếm thì sự hỗ trợ cùng loài giảm. 

B. Cạnh tranh cùng loài giúp duy trì ổn định số lượng cá thể của quần thể cân bằng với sức chứa của 

môi trường. 

C. Hỗ trợ cùng loài làm tăng hiệu quả khai thác nguồn sống của quần thể. 

D. Sự gia tăng mức độ cạnh tranh cùng loài sẽ làm tăng tốc độ tăng trưởng của quần thể. 






Trang 7 










Câu 10. Khi nói về kích thước của quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Kích thước quần thể dao động từ giá trị tối thiểu tới giá trị tối đa và sự dao động này khác nhau giữa 

các loài 

B. Kích thước quần thể là khoảng không gian cần thiết để quần thể tổn tại và phát triển. 

C. Kích thước tối đa là giới hạn lớn nhất về số lượng mà quần thể có thể đạt được, phù hợp với sức 

chứa của môi trường. 

D. Kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát triển. 

Câu 11. Quần thể sinh vật tăng trưởng theo tiềm năng sinh học trong điều kiện nào sau đây? 

A. Nguồn sống trong môi trường, không hoàn toàn thuận lợi, gây nên sự xuất cư theo mùa. 

B. Nguồn sống trong môi trường rất đổi dào, hoàn toàn thỏa mãn nhu cầu của các cá thể. 

C. Không gian cư trú của quần thể bị giới hạn, gây nên sự biến động số lượng cá thể. 

D. Nguồn sống trong môi trường không hoàn toàn thuận lợi, hẹn chế về khả năng sinh sản của loài. 

Câu 12. Nếu kích thước quần thể xuống dưới mức tối thiểu, quần thể dễ rơi vào trạng thái suy giảm dẫn 

tới diệt vong. Xét các nguyên nhân sau đây: 

(1) Số lượng cá thể quá ít nên sự giao phối gần thường xảy ra; đe dọa sự tổn tại của quần thể. 

(2) Sự hỗ trợ giữa các cá thể bị giảm, quần thể không có khả năng chống chọt với những thay đổi của môi 

trường. 

(3) Khả năng sinh sản suy giảm do cá thể đực ít có cơ hội gặp nhau với cá thể cái. 

(4) Sự cạnh tranh cùng loài làm suy giảm số lượng cá thể của loài dẫn tới diệt vong. 

Có bao nhiêu nguyên nhân đúng? 

A.3. B. 2. C. 1. D.4. 

Câu 13. Cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài không có vai trò nào sau đây. 

A. Làm tăng số lượng cá thể của quần thể, tăng kích thước quần thể. 

B. Tạo động lực thúc đẩy sự hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 

C. Làm mở rộng ổ sinh thái của loài, tạo điều kiện để loài phân thành các loài mới. 

D. Duy trì số lượng và sự phân bố cá thể ở mức phù hợp. 

Câu 14. Trong một đầm lầy tự nhiên, cá chép và cá trê sử dụng ốc bươu vàng làm thức ăn, cá chép lại là 

thức ăn của rái cá. Do điều kiện môi trường khắc nghiệt làm cho kích thước của các quần thể nói trên đều 

giảm mạnh và đạt đến kích thước tối thiểu. Một thời gian sau, nếu điều kiện môi trường thuận lợi trở lại 

thì quần thể khôi phục kích thước nhanh nhất là 

A. quần thể cá chép. B. quần thể ốc bươu vàng. 

C. quần thể rái cá. D. quần thể cá trê. 

Câu 15. Có 4 quần thể của cùng một loài cỏ sống ở 4 môi trường khác nhau, quần thể sống ở môi trường 

nào sau đây có kích thước lớn nhất. 

A. Quần thể sống trong môi trường có điện tích 800m 2 và có mật độ 34 cá thể/1m 2 . 

B. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 2150m 2 và có mật độ 12 cá thể/1m 2 . 

C. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 835m 2 và có mật độ 33 cá thể/1m 2 . 

D. Quần thể sống trong môi trường có diện tích 3050m 2 và có mật độ 9 cá thể/1m 2 . 

Câu 16. Khi nói về mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài, điều nào sau đây không đúng? 

A. Khi mật độ cá thể quá cao và nguồn sống khan hiếm thì sự hỗ trợ cùng loài giảm. 

B. Cạnh tranh cùng loài giúp duy trì ổn định số lượng cá thể của quần thể cân bằng với sức chứa của môi 

trường. 

C. Hỗ trợ cùng loài làm tăng hiệu quả khai thác nguồn sống của quần thể. 


Câu 17. Cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài không có vai trò nào sau đây. 

A. Làm tăng số lượng ca thể của quần thể, tăng kích thước quần thể. 

B. Tạo động lực thúc đẩy sự hình thành các đặc điểm thích nghi mới. 



Trang 8 













C. Làm mở rộng ổ sinh thái của loài, tạo điều kiện để loài phân li thành các loài mới. 

D. Duy trì số lượng và sự phân bố cá thể ở mức phù hợp. 

Câu 18. Khi nói về mức sinh sản và mức tử vong, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Mức tử vong là số cá thể của quần thể bị chết trong một khoảng thời gian nhất định. 

B. Mức sinh sản là số cá thể mới được sinh ra trong một khoảng thời gian nhất định. 

C. Mức sinh sản và mức tử vong luôn có tính ổn định, không phụ thuộc vào điều kiện môi trường. 

D. Sự thay đổi tỉ lệ sinh sản và tử vong là cơ chế chủ yếu để điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể. 

Câu 19. Khi nói về giới hạn sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Những loài có giới hạn sinh thái càng rộng thì có vùng phân bố càng hẹp. 

B. Loài sống ở vùng biển khơi có giới hạn sinh thái về độ muối hẹp hơn loài sống ở vùng cửa sông. 

C. Cơ thể đang bị bệnh có giới hạn sinh thái về nhiệt độ hẹp hơn so với cơ thể cùng lứa tuổi nhưng 

không bị bệnh. 

D. Cơ thể sinh vật sinh trưởng tốt nhất ở khoảng cực thuận của giới hạn sinh thái. 

Câu 20. Khi nói về kích thước quần thể, điều nào sau đây không đúng? 

A. Khi kích thước quần thể dưới mức tối thiểu thì quần thể sẽ bị tuyệt diệt. 

B. Kích thước tối thiểu của quần thể thuộc các loài khác nhau đều giống nhau. 

C. Kích thước tối đa là số lượng cá thể nhiều nhất mà quần thể có thể đạt được. 

D. Kích thước tối đa phụ thuộc vào môi trường và tuỳ từng loài sinh vật. 

Câu 21: Trong trường hợp nào sau đây kích thước của quần thể sẽ tăng lên? 

A. Giảm số lượng loài trong quần xã. 

B. Tăng số lượng loài trong quần xã. 

C. Khu phân bố của quần thể được mở rộng. 

D. Tỉ lệ sinh sản tăng hoặc tỉ lệ tử vong giảm. 

Câu 22. Trong quần thể, sự phân bố ngẫu nhiên của các cá thể có ý nghĩa 

A. giúp sinh vật tận dụng nguồn sống tiềm tàng trong môi trưởng. 

B. làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể. 

C. giúp các cá thể hỗ trợ nhau chống lại điều kiện bất lợi của môi trường. 

D. làm biến đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể. 

Câu 23. Ở tổ chức sống nào sau đây, các cá thể đang ở tuổi sinh sản và có giới tính khác nhau có thể giao 

phối tự do với nhau và sinh con hữu thụ? 

A. Quần thể. B. Quần xã. C. Hệ sinh thái. D. Sinh quyển. 

Câu 24. Theo lý thuyết, trường hợp nào sau đây sẽ dẫn tới làm tăng mức độ xuất cư của quần thể? 

A. Môi trường cạn kiện về nguồn sống, sự cạnh tranh cùng loài diễn ra gay gắt. 

B. Kích thước quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu, các cá thể xuất cư để tìm đến quần thể có kích 

thước lớn hơn. 

C. Kích thước quần thể ở mức độ phù hợp nhưng các cá thể cùng loài không có cạnh tranh. 

D. Môi trường dổi dào về nguồn sống nhưng kích thước của quần thể quá lớn. 

Câu 25. Khi nói về cấu trúc tuổi của quần thể, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Ở tất cả các quần thể, nhóm tuổi đang sinh sản luôn có số lượng cá thể nhiều hơn nhóm tuổi sau sinh 

sản. 

B. Cấu trúc tuổi của quần thể thường thay đổi theo chu kì mùa. Ở loài nào có vùng phân bố rộng thì 

thường có cấu trúc tuổi phức tạp hơn loài có vùng phân bố hẹp. 

C. Khi số lượng cá thể của nhóm tuổi sau sinh sản ít hơn số lượng cá thể của nhóm tuổi trước sinh sản 

thì quần thể đang phát triển. 

D. Quần thể sẽ diệt vong nếu số lượng cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản ít hơn số lượng cá thể ở nhóm 

tuổi đang sinh sản. 






Trang 9 










Câu 26. Khi nói về hỗ trợ cùng loài, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Các cá thể cùng loài hỗ trợ nhau trong các hoạt động sống như lấy thức ăn, chống kẻ thù, sinh sản,… 

B. Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể đảm bảo cho quần thể tổn tại một cách ổn định và khai 

thác được tối ưu nguồn sống của môi trường, làm tăng khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể. 

C. Ở quần thể thực vật, những cây sống theo nhóm chịu đựng được gió bão là biểu hiện của hỗ trợ cùng 

loài. 

D. Hỗ trợ cùng loài làm tăng mật độ cá thể nên dẫn tới làm tăng sự cạnh tranh trong nội bộ quần thể. 

Câu 27. Khi nói về cạnh tranh cùng loài, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong cùng một quần thể, cạnh tranh diễn ra thường xuyên giữa các cá thể để tranh giành về thức ăn, 

nơi sinh sản... 

B. Khi cạnh tranh xảy ra gay gắt thì các cá thể trong quần thể trở nên đối kháng nhau. 

C. Cạnh tranh cùng loài là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của các cá thể trong quần thể. 

D. Cạnh tranh cùng loài giúp duy trì ổn định số lượng cá thể ở mức phù hợp, đảm bảo sự tổn tại và phát 

triển của quần thể. 

Câu 28. Ở một quần thể cá chép, sau khi khảo sát thì thấy có 15% cá thể ở tuổi trước sinh sản, 50% cá thể 

ở tuổi đang sinh sản, 35% cá thể ở tuổi sau sinh sản. Làm thế nào để trong thời gian tới, tỷ lệ cá thể thuộc 

nhóm tuổi trước sinh sản sẽ tăng lên. 

A. Thả vào ao nuôi các cá thể cá chép con. 

B. Thả vào ao nuôi các cá chép đang ở tuổi sinh sản. 

C. Đánh bắt các cá thể cá chép ở tuổi sau sinh sản. 

D. Thả vào ao nuôi các cá chép ở tuổi sinh sản và trước sinh sản. 

Câu 29. Trong khu bảo tổn đất ngập nước có diện tích là 5000 ha. Người ta theo dõi số lượng của quần 

thể chim cồng cộc, vào cuối năm thứ nhất ghi nhận được mật độ cá thể trong quần thể là 0,25 cá thể/ha. 

Đến cuối năm thứ hai, đếm được số lượng cá thể là 1350 cá thể. Biết tỉ lệ tử vong của quần thể là 

2%/năm. Trong điều kiện không có di - nhập cư, tỉ lệ sinh sản theo phần trăm của quần thể là. 

A.8%. B. 10,16%. C. 10%. D. 8,16%. 

Câu 30. Trong quan hệ hỗ trợ cùng loài, sự quần tụ giúp cho sinh vật: 

1- dễ dàng săn mỗi và chống kẻ thù được tốt hơn. 

2- dễ kết cặp trong mùa sinh sản. 

3- chống chịu các điều kiện bất lợi về khí hậu. 

4- cạnh tranh nhau để thúc đẩy tiến hóa. 


A.1, 2, 3. B.1, 2, 4. C.1, 3, 4. D. 2, 3, 4. 

Câu 31. Trong mỗi quần thể, sự phân bố cá thể một cách đồng đều xảy ra khi: 

A. môi trường không đồng nhất và các cá thể có tính lãnh thổ cao. 

B. môi trường đồng nhất và các cá thể không có tính lãnh thổ. 

C. môi trường đồng nhất và cạnh tranh cùng loài diễn ra khốc liệt. 

D. số lượng cá thể đông và có sự canh tranh khốc liệt giữa các cá thể. 

Câu 32. Xét các trường hợp sau: 

(1) Những cá thể có sức sống kém sẽ bị đào thải, kết quả làm giảm mật độ cá thể của quần thể. 

(2) Các cá thể đánh lẫn nhau, dọa nạt nhau bằng tiếng hú dẫn tới một số cá thể buộc phải tách ra khỏi đàn. 

(3) Khi thiếu thức ăn, một số động vật ăn thịt lẫn nhau. 

(4) Thực vật tự tỉa thưa làm giảm số lượng cá thể của quần thể. 

(5) Sự quần tụ giữa các cá thể cùng loài làm tăng khả năng khai thác nguồn sống của môi trường. 

Những trường hợp do cạnh tranh cùng loài gây ra là 

A. (1), (2), (3), (4). B. (1), (2), (3), (5). 

C. (2), (3), (4), (5). D. (1), (3), (4), (5). 



Trang 10 













Câu 33. Khi nói về sự phân bố cá thể trong không gian của quần thể, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Phân bố theo nhóm xảy ra khi môi trường sống đồng nhất và các cá thể cạnh tranh gay gắt. 

B. Trong tự nhiên, hầu hết các quần thể đều có kiểu phân bố cá thể theo nhóm. 

C. Phân bố đồng đều là kiểu phân bố có vai trò làm giảm cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể. 

D. Phân bố ngẫu nhiên có ý nghĩa giúp sinh vật tận dụng nguồn sống tiềm tàng trong môi trường. 

Câu 34. Khi nói về cấu trúc tuổi của quần thể, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Cấu trúc tuổi của quần thể có bị thay đổi khi có thay đổi của điều kiện môi trường. 

B. Cấu trúc tuổi của quần thể phản ánh tỉ lệ của các loại nhóm tuổi trong quần thể. 

C. Dựa vào cấu trúc tuổi của quần thể có thể biết được thành phần kiểu gen của quần thể. 

D. Cấu trúc tuổi của quần thể không phản ánh tỉ lệ đực : cái trong quần thể. 

Câu 35. Khi điều kiện môi trường thuận lợi, quần thể của loài có đặc điểm sinh học nào sau đây có đô thị 

tăng trưởng hàm số mũ? 

A. Loài có số lượng cá thể đông, tuổi thọ lớn, kích thước cá thể lớn. 

B. Loài có tốc độ sinh sản chậm, vòng đời dài, kích thước cá thể lớn. 

C. Loài có tốc độ sinh sản nhanh, vòng đời ngắn, kích thước cá thể bé. 

D. Loài động vật bậc cao, có hiệu quả trao đổi chất cao, tỉ lệ tử vong thấp. 

Câu 36. Cho các đặc điểm sau: 

(1) Thường gặp khi môi trường có điều kiện sống phân bố đồng đều. 

(2) Có sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể trong quần thể. 

(3) Giúp sinh vật tận dụng được nguồn sống tiềm tàng có trong môi trường. 

(4) Các cá thể quần tụ với nhau để hỗ trợ nhau. 

Đặc điểm của kiểu phân bố ngẫu nhiên là 

A. (1), (3). B. (2), (4). C. (1), (2), (3). D. (2), (3), (4). 

Câu 37. Khi nói về kích thước của quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Kích thước của quần thể sinh vật là khoảng không gian mà các cá thể của quần thể sinh sống. 

B. Kích thước quần thể là số lượng cá thể phân bố trong khoảng không gian của quần thể. 

C. Kích thước tối thiểu là khoảng không gian nhỏ nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát triển. 

D. Kích thước của quần thể sinh vật là một đặc trưng có tính ổn định, nó chỉ thay đổi khi quần thể di cư 

đến môi trường mới. 

Câu 38. Khi nói về mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài, điều nào sau đây đúng? 

A. Khi mật độ cá thể quá cao và nguồn sống khan hiếm thì sự cạnh tranh cùng loài giảm. 

B. Cạnh tranh cùng loài giúp duy trì ổn định số lượng cá thể của quần thể cân bằng với sức chứa của môi 

trường. 

C. Cạnh tranh cùng loài làm thu hẹp ổ sinh thái của loài. 


Câu 39. Về mặt sinh thái, sự phân bố các cá thể cùng loài một cách đồng đều trong môi trường có ý 

nghĩa: 

A. Hỗ trợ lẫn nhau để chống chọi với điều kiện bất lợi của môi trường. 

B. Tăng cường cạnh tranh nhau dẫn tới làm tăng tốc độ tiến hóa của loài. 

C. Giảm sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể trong quần thể. 

D. Tăng khả năng khai thác nguồn sống tiềm tàng từ môi trường. 

Câu 40. Khi nói về cấu trúc tuổi của quần thể, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Ở tất cả các quần thể, nhóm tuổi đang sinh sản luôn có số lượng cá thể nhiều hơn nhóm tuổi sau sinh 

sản. 

B. Khi số lượng cá thể của nhóm tuổi sau sinh sản ít hơn số lượng cá thể của nhóm tuổi trước sinh sản 

thì quần thể đang phát triển. 






Trang 11 










C. Quần thể sẽ diệt vong nếu số lượng cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản ít hơn số lượng cá thể ở nhóm 

tuổi đang sinh sản. 

D. Cấu trúc tuổi của quần thể thường thay đổi theo chu kì mùa. Ở loài nào có vùng phân bố rộng thì 

thường có cấu trúc tuổi phức tạp hơn loài có vùng phân bố hẹp. 

Câu 41. Cho các đặc điểm sau: 

(1) Số lượng cá thể của quần thể quá ít nên sự giao phối gần thường xảy ra, đe dọa sự tổn tại của quần thể. 

(2) Số lượng loài trong quần xã tăng làm gia tăng cạnh tranh khác loài dẫn tới làm giảm số lượng cá thể 


(3) Sự hỗ trợ giữa các cá thể bị giảm, quần thể không có khả năng chống chọi với những thay đổi của môi 

trường. 

(4) Khả năng sinh sản suy giảm do cơ hội gặp nhau của cá thể đực với cá thể cái ít. 

(5) Môi trường suy giảm nguồn sống, không đủ cung cấp nhu cầu tối thiểu của các cá thể trong quần thể. 

Khi kích thước quần thể xuống dưới mức tối thiểu thì sẽ kéo theo những đặc điểm nào diễn ra tiếp theo? 

A. (1), (2), (3). B. (1), (2), (3), (4). C. (1), (3), (4) D. (1), (3), (4), (5). 

Câu 42. Sử dụng phương pháp: “bắt, đánh dấu - thả, bắt lại” để xác định số lượng cá thể chim trĩ ở một 

khu rừng nhiệt đới, người ta thu được bảng sau: 

Lần nghiên cứu Thứ nhất Thứ hai Thứ ba Thứ tư Thứ năm 

Số cá thể được bắt 

và đánh dấu 

13 9 12 10 10 

Số cá thể bắt lại 6 12 7 9 16 

Số cá thể có dấu 3 4 3 3 5 

Kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Ở lần bắt thứ nhất, số lượng cá thể của quần thể là 39. 

B. Ở lần bắt thứ năm, quần thể có số cá thể là 160. 

C. Ở lần bắt thứ ba, quần thể có số cá thể là 84. 

D. Số lượng cá thể của quần thể đang tăng lên. 

Câu 43. Việc xác định số lượng cá thể của quần thể bằng phương pháp: “bắt, đánh dấu - thả, bắt lại” chỉ 

phản ánh đúng số lượng cá thể của quần thể khi 

1- các cá thể di chuyển tự do trong quần thể. 

2- sự đánh dấu không ảnh hưởng đến sức sống của các cá thể. 

3- không có hiện tượng di cư, nhập cư. 

4- các cá thể phải có kích thước lớn. 


A.1,2,3. B.1,2,4. C.1,8, 4. D. 9, 3, 4. 

Câu 44. Ví dụ nào sau đây là ví dụ về quan hệ hỗ trợ cùng loài? 

A. Các con đực tranh giành con cái trong mùa sinh sản. 

B. Hiện tượng liền rễ ở hai cây thông nhựa mọc gần nhau. 

C. Chim nhạn bể và chim cò cùng làm tổ chung. 

D. Khi thiếu thức ăn, ở một số động vật sử dụng cá thể cùng loài làm thức ăn. 

Câu 45. Ở trường hợp nào sau đây, quần thể không tăng trưởng về kích thước? 

A. Quần thể có kích thước lớn hơn kích thước tối thiểu. 

B. Quần thể có kích thước đạt tối đa hoặc kích thước dưới tối thiểu. 

C. Quần thể có kích thước dưới mức tối đa. 

D. Quần thể đang biến động số lượng cá thể. 

Câu 46. Trong 3 hồ cá tự nhiên, xét 3 quần thể của cùng một loài, số lượng cá thể của mỗi nhóm tuổi ở 

mỗi quần thể như sau: 

Trang 12 















Quần thể Tuổi trước sinh sản Tuổi sinh sản Tuổi sau sinh sản 

Số 1 150 149 120 

Số 2 250 70 20 

Số 3 50 120 155 

Hãy chọn kết luận đúng. 

A. Quần thể số 1 có kích thước bé nhất. 

B. Quần thể số 3 được khai thác ở mức độ phù hợp. 

C. Quần thể số 3 đang có sự tăng trưởng số lượng cá. 

D. Quần thể số 2 có kích thước đang tăng lên. 

Câu 47. Ở ven biển Pêru, cứ 7 năm có một dòng hải lưu Nino chảy qua làm tăng nhiệt độ, tăng nồng độ 

muối dẫn tới gây chết các sinh vật phù du gây ra biến động số lượng cá thể của các quần thể. Đây là kiểu 

biến động 

A. theo chu kỳ nhiều năm. B. theo chu kỳ mùa. 

C. không theo chu kỳ. D. theo chu kỳ tuần trăng. 

Câu 48. Các nguyên nhân gây ra biến động số lượng cá thể của quần thể: 

1- do thay đổi của nhân tố sinh thái vô sinh. 

2- do sự thay đổi tập quán kiếm môi của sinh vật. 

3- do thay đổi của nhân tố sinh thái hữu sinh. 

4- do sự lớn lên của các cá thể trong quần thể. 


A.1, 2. B.1, 3. C. 2, 4. D.1, 2, 5, 4. 

Câu 49. Nguyên nhân chính làm cho sự phân bố dân cư ở mỗi quốc gia không đồng đều là vì: 

A. điều kiện sống phân bố không đều và con người có nhu cầu quần tụ với nhau 

B. điều kiện sống phân bố không đều và thu nhập của con người có khác nhau. 

C. sở thích của con người thích định cư ở các vùng có điều kiện khác nhau. 

D. nếp sống và văn hoá của các vùng có khác nhau nên sự phân bố dân cư khác nhau. 

Câu 50. Ở một quần thể cá chép trong một hồ cá tự nhiên, sau khi khảo sát thì thấy có 10% cá thể ở tuổi 

trước sinh sản, 40% cá thể ở tuổi đang sinh sản, 50% cá thể ở tuổi sau sinh sản. Kết luận nào sau đây là 

đúng về quần thể này? 

A. Quần thể có cấu trúc tuổi ổn định. 

B. Quần thể đang có xu hướng tăng số lượng cá thể. 

C. Quần thể đang có mật độ cá thể ở mức cao. 

D. Quần thể thuộc dạng đang phát triển. 

Câu 51. Sau mỗi lần có sự giảm mạnh về số lượng cá thể thì quần thể thường tăng kích thước và khôi 

phục trạng thái cân bằng. Quần thể của loài sinh vật nào sau đây có khả năng khôi phục kích thước nhanh 

nhất. 

A. Quần thể có tốc độ sinh sản nhanh, kích thước cá thể bé, tuổi thọ ngắn. 

B. Quần thể có tốc độ sinh sản nhanh, kích thước cá thể bé. 

C. Quần thể có tốc độ sinh sản nhanh, kích thước cá thể lớn. 

D. Quần thể có tốc độ sinh sản chậm, kích thước cá thể lớn. 

Câu 52. Nếu kích thước quần thể đạt đến giá trị tối đa thì quần thể sẽ điều chỉnh số lượng cá thể. Diễn 

biến nào sau đây là không phù hợp với sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể khi quần thể đạt kích 

thước tối đa? 

A. Các cá thể trong quần thể phát tán sang các quần thể khác. 

B. Tỉ lệ sinh sản giảm, tỉ lệ tử vong tăng. 

C. Tỉ lệ cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản tăng lên, tỉ lệ cá thể ở nhóm tuổi đang sinh sản giảm. 

Trang 13 















D. Dịch bệnh phát triển làm tăng tỉ lệ tử vong của quần thể. 

Câu 53. Sự quần tụ giúp cho sinh vật: 

1- dễ dàng săn môi và chống kẻ thù được tốt hơn. 

2- dễ kết cặp trong mùa sinh sản. 

3- chống chịu các điều kiện bất lợi về khí hậu. 

4- có giới hạn sinh thái rộng hơn. 


A.1, 9, 3. B.1, 2, 4. C.1, 3, 4. D. 2, 3, 4. 

Câu 54. Xét 3 quần thể của cùng một loài có số lượng cá thể của các nhóm tuổi như sau: 

Quần thể Tuổi trước sinh sản Tuổi sinh sản Tuổi sau sinh sản 

Số 1 150 150 120 

Số 2 200 120 70 

Số 3 60 120 155 

Hãy chọn kết luận đúng. 

A. Quần thể số 1 có số lượng cá thể đang suy giảm. 

B. Quần thể số 2 có số lượng cá thể đang tăng lên. 

C. Quần thể số 3 đang có cấu trúc ổn định. 

D. Quần thể số 1 có kích thước bé nhất. 

Câu 55. Trong cùng một môi trường sống, xét quần thể của các loài: 

1-cá rô phi. 2- tép. 3- tôm. 

Kích thước quần thể theo thứ tự lớn dần là: 

A.1, 2, 3. B. 2, 3, 1. C. 1, 3, 2. D. 2, 1, 3. 

Câu 56. Khi nói về cạnh tranh cùng loài, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong cùng một quần thể, canh tranh diễn ra thường xuyên giữa các cá thể để tranh giành về thức ăn, 

nơi sinh sản,… 

B. Khi cạnh tranh xảy ra gay gắt thì các cá thể trong quần thể trở nên đối kháng nhau. 

C. Cạnh tranh là đặc điểm thích nghỉ của quần thể. 

D. Cạnh tranh cùng loài giúp duy trì ổn định số lượng cá thể ở mức phù hợp, đảm bảo sự tổn tại và phát 

triển của quần thể. 

Câu 57. Trong trường hợp nào sau đây, sự cạnh tranh cùng loài diễn ra khốc liệt nhất? 

A. kích thước quần thể đạt mức tối đa. 

B. kích thước quần thể dưới mức tối thiểu. 

C. Các cá thể phân bố một cách ngẫu nhiên. 

D. Các cá thể phân bố theo nhóm. 

Câu 58. Về mặt sinh thái, sự phân bố các cá thể cùng loài một cách đồng đều trong môi trường có ý 

nghĩa: 

A. Giảm sự cạnh tranh gay, gắt giữa các cá thể trong quần thể. 

B. Tăng khả năng khai thác nguồn sống tiềm tàng từ môi trường. 

C. Tăng cường cạnh tranh nhau dẫn tới làm tăng tốc độ tiến hóa của loài. 

D. Hỗ trợ lẫn nhau để chống chọi với điểu kiện bất lợi của môi trường. 

Câu 59. Đây là đồ thị về đường cong tăng trưởng của quần thể sinh vật. Trong các nhận xét sau đây, có 

bao nhiêu nhận xét đúng?- 

(1) Đường cong 1 xảy ra khi nguồn sống của môi trường rất dồi dào và 

hoàn toàn thỏa mãn nhu cầu của các cá thể. 






Trang 14 










(2) Tại điểm uốn của đường cong 2, tốc độ tăng trưởng của quần thể đạt cực đại. 

(3) Đường cong 2 phản ánh sự tăng trưởng thực tế, khi điều kiện sống bị giới hạn. 

(4) Ở giai đoạn đầu của đường cong 2, do kích thước quần thể nhỏ nên tốc độ tăng trưởng của quần thể 

thấp. 

A.1. B. 2. C. 4. D.3. 

Câu 60: Khi nói về kích thước của quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Kích thước quần thể dao động từ giá trị tối thiểu tới giá trị tối đa và sự dao động này khác nhau giữa 

các loài 

B. Kích thước quần thể là khoảng không gian cần thiết để quần thể tổn tại và phát triển. 

C. Kích thước tối đa là giới hạn lớn nhất về số lượng mà quần thể có thể đạt được, phù hợp với khả năng 

cung cấp nguồn sống của môi trường. 

D. Kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát triển. 

Câu 61: Khi nói về đặc trưng cơ bản của quần thể, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Kích thước của quần thể luôn ổn định và giống nhau giữa các loài. 

B. Trong điều kiện môi trường bị giới hạn, đường cong tăng trưởng của quần thể có hình chữ S. 

C. Tỷ lệ giới tính thay đổi tùy thuộc vào từng loài, từng thời gian và điều kiện của môi trường sống. 

D. Mật độ cá thể của quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, năm hoặc tùy theo điều kiện của 

môi trường sống. 

Câu 62: Trong các ví dụ sau, có bao nhiêu ví dụ về sự biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật 

theo chu kì? 

(1) Số lượng cây tràm ở rừng U Minh Thượng bị giảm mạnh do cháy rừng. 

(2) Chim cu gáy thường xuất hiện nhiều vào thời gian thu hoạch lúa, ngô hằng năm. 

(3) Số lượng sâu hại lúa bị giảm mạnh khi người nông dân sử dụng thuốc trừ sâu hóa học. 

(4) Cứ 10 - 12 năm, số lượng cá cơm ở vùng biển Pêru bị giảm do có dòng nước nóng chảy qua làm cá 

chết hàng loạt 

A.4 B.2 C.3 D. 1. 

Câu 63: Nhân tố sinh thái nào sau đây là nhân tố vô sinh? 

A. Quan hệ cộng sinh. B. Sinh vật kí sinh - sinh vật chủ. 

C. Sinh vật này ăn sinh vật khác. D. Ánh sáng. 

Câu 64. Nếu kích thước quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu thì 

A. số lượng cá thể trong quần thể ít, cơ hội gặp nhau của các cá thể đực và cái tăng lên dẫn tới làm tăng 

tỉ lệ sinh sản, làm số lượng cá thể của quần thể tăng lên nhanh chóng. 

B. sự cạnh tranh về nơi ở của cá thể giảm nên số lượng cá thể của quần thể tăng lên nhanh chóng. 

C. mật độ cá thể của quần thể tăng lên nhanh chóng, làm cho sự cạnh tranh cùng loài diễn ra khốc liệt 

hơn. 

D. sự hỗ trợ của cá thể trong quần thể và khả năng chống chọi với những thay đổi của môi trường của 

quần thể giảm. 

Câu 65. Khi nói về sự phân bố cá thể trong không gian của quần xã, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Nhìn chung, sự phân bố cá thể trong tự nhiên có xu hướng làm giảm bớt mức độ cạnh tranh giữa các 

loài và nâng cao mức độ sử dụng nguồn sống của môi trường. 

B. Sự phân bố cá thể trong không gian của quần xã tùy thuộc vào nhu cầu sống của từng loài. 

C. Nhìn chung, sinh vật phân bố theo chiều ngang thường tập trung nhiều ở vùng có điều kiện sống 

thuận lợi. 

D. Trong hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, kiểu phân bố theo chiều thẳng đứng chỉ gặp ở thực vật mà 

không gặp ở động vật. 

Câu 66: Đặc trưng nào sau đây không phải là đặc trưng cùa quần thề giao phối? 






Trang 15 










A. Độ đa dạng về loài. B. Mật độ cá thể. 

C. Tỉ lệ giới tính. D. Tỉ lệ các nhóm tuổi. 

Câu 67: Khi nói về mật độ cá thể của quần thể, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Khi mật độ cá thể của quần thể giảm, thức ăn dồi đào thì sự cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài 

giảm. 

B. Khi mật độ cá thể của quần thể tăng quá cao, các cá thể cạnh tranh nhau gay gắt. 

C. Mật độ cá thể của quần thể luôn cố định, không thay đổi theo thời gian và điều kiện sống của môi 

trường. 

D. Mật độ cá thể có ảnh hưởng tới mức độ sử đựng nguồn sống trong môi trường. 

Câu 68: Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể sinh vật - 

A. chỉ xảy ra ở các quần thể động vật, không xảy ra ở các quần thể thực vật. 

B. thường làm cho quần thể suy thoái dẫn đến diệt vong. 

C. đảm bảo cho số lượng và sự phân bố các cá thể trong quần thể duy trì ở mức độ phù hợp với sức chứa 

của môi trường. 

D. xuất hiện khi mật độ cá thể của quần thể xuống quá thấp. 

Câu 69: Khi kích thước của quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu thì: 

A. quần thể dễ rơi vào trạng thái suy giảm dẫn đến diệt vong. 

B. sự hỗ trợ giữa các cá thể tăng, quần thể có khả năng chống chọi tốt với những thay đổi của môi 

trường. 

C. khả năng sinh sản của quần thể tăng do cơ hội gặp nhau giữa các cá thể đực với cá thể cái nhiều hơn. 

D. trong quần thể cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể. 

Câu 70: Tháp tuổi của 3 quần thể sinh vật với trạng thái phát triển khác nhau như sau: 

Quy ước: 

A : Tháp tuổi của quần thể 1 

B : Tháp tuổi của quần thể 2 

C: Tháp tuổi của quần thể 3 

Nhóm tuổi trước sinh sản 

Nhóm tuổi đang sinh sản 

Nhóm tuổi sau sinh sản 

Quan sát 4 tháp tuổi trên có thể biết được 

A. quần thể 2 đang phát triển, quần thể 1 ổn định, quần thể 3 suy giảm (suy thoái). 

B. quần thể 3 đang phát triển, quần thể 2 ổn định, quần thể 1 suy giảm (suy thoái). 

C. quần thể 1 đang phát triển, quần thể 3 ổn định, quần thể 2 suy giảm (suy thoái). 

D. quần thể 1 đang phát triển, quần thể 2 ổn định, quần thể 3 suy giảm (suy thoái). 

Câu 71: Có những loài sinh vật bị con người săn bắt hoặc khai thác quá mức, làm giảm mạnh số lượng cá 

thể thì sẽ có nguy cơ bị tuyệt chủng, cách giải thích nào sau đây là hợp lý? 

A. Khi số lượng cá thể của quần thể còn lại quá ít thì dễ xảy ra giao phối không ngẫu nhiên sẽ dẫn đến 

làm tăng tần số alen có hại. 

B. Khi số lượng cá thể của quần thể còn lại quá ít thì đột biến trong quần thể dễ xảy ra, làm tăng tần số 

alen đột biến có hại. 






Trang 16 










C. Khi số lượng cá thể của quần thể còn lại quá ít thì dễ xảy ra biến động di truyền, làm nghèo vốn gen 

cũng như làm biến mất nhiều alen có lợi của quần thể. 

D. Khi số lượng cá thể của quần thể giảm mạnh thì sẽ làm giảm di - nhập gen, làm giảm sự đa dạng di 

truyền của quần thể. 

Câu 72: Khi nói về mức sinh sản và mức tử vong của quần thể, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Sự thay đổi về mức sinh sản và mức tử vong là cơ chế chủ yếu điều chỉnh số lượng cá thể của quần 

thể 

B. Mức tử vong là số cá thể của quần thể bị chết trong một đơn vị thời gian. 

C. Mức sinh sản của quần thể là số cá thể của quần thể được sinh ra trong một đơn vị thời gian. 

D. Mức sinh sản và mức tử vong của quần thể có tính ổn định, không phụ thuộc vào điều kiện môi 

trường. 

Câu 73. Quần thể sinh vật tăng trưởng theo tiềm năng sinh học trong điều kiện nào sau đây? 

A. Nguồn sống trong môi trường không hoàn toàn thuận lợi, gây nên sự xuất cư theo mùa. 

B. Nguồn sống trong môi trường rất đồi dào, hoàn toàn thỏa mãn nhu cầu của cá thể. 

C. Không gian cư trú của quần thể bị giới hạn, gây nên sự biến động số lượng cá thể. 

D. Nguồn sống trong môi trường không hoàn toàn thuận lợi, hạn chế về khả năng sinh sản của loài. 

Câu 74. Khi nói về kích thước của quần thể sinh vật, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Kích thước quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu thì quần thể dễ dẫn tới diệt vong. 

B. Kích thước quần thể không phụ thuộc vào mức sinh sản và mức tử vong của quần thể. 

C. Kích thước quần thể luôn ổn định, không phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường. 

D. Kích thước quần thể là khoảng không gian cần thiết để quần thể tổn tại và phát triển. 




vì nhân tố sinh học thuộc nhân tố sinh thái hữu sinh 

Câu 2. Chọn đáp án B. 

Câu 3. Chọn đáp án C 

Sinh vật chỉ sống được trong môi trường mà giới hạn sinh thái của nó rộng hơn biên độ dao động của các 

nhân tố sinh thái trong môi trường. Trong 4 môi trường nói trên thì ở môi trưởng C, loài sinh vật A có thể 

sống được. → Đáp án C đúng. 

Các môi trường khác đều bị chết. Vì: 

- Ở môi trường A, sinh vật A bị chết vì nhiệt độ môi trường có lúc xuống dưới 21 o C (20 o C). Mà 21 o C là 

giới hạn dưới về nhiệt độ của loài này. 

- Ở môi trường B, sinh vật A bị chết vì nhiệt độ môi trường có lúc lên trên 35°C (40 o C). Mà 35°C là giới 

hạn trên về nhiệt độ của loài này. 

- Ở môi trường D, sinh vật A bị chết vì nhiệt độ môi trường có lúc xuống dưới 21 o C (12°C) và độ ẩm có 

lúc lên trên 96% (100%). Mà 21°C là giới hạn dưới về nhiệt độ của loài này, 96% là giới hạn trên về độ 

ẩm. 

Câu 4. Chọn đáp án D. 

Trong một giới hạn sinh thái có khoảng cực thuận và khoảng chống chịu. Ở khoảng chống chịu, sinh vật 

phải chống chịu với điều kiện bất lợi của môi trường vì vậy nhân tố sinh thái đã ảnh hưởng đến hoạt động 

sinh lý của sinh vật. 

Câu 5. Chọn đáp án B. 

Sinh vật sống trong môi trường nên phải thường xuyên phản ứng tức thời với tổ hợp tác động của nhiều 

nhân tố sinh thái. Khi tác động lên cơ thể, các nhân tế sinh thái có thể thúc đẩy lẫn nhau hoặc gây ảnh 

hưởng trái ngược nhau; Các loài khác nhau thì có phản ứng khác nhau với cùng một tác động của mỗi 






Trang 17 










nhân tố sinh thái; Ở các giai đoạn phát triển khác nhau thì sinh vật có phản ứng khác nhau trước cùng một 

nhân tố sinh thái. Như vậy trong 4 kết luận nói trên thì kết luận B là sai. 

Câu 6. Chọn đáp án A 

- Sinh vật thích nghĩ với môi trường cho nên loài sống ở vùng xích đạo có nhiệt độ môi trường khá ổn 

định nên sẽ có giới hạn sinh thái về nhiệt hẹp hơn loài sống ở các vùng cực. 

- Cơ thể lúc còn non có khả năng chống chịu kém nên có giới hạn sinh thái hẹp hơn các cá thể trưởng 

thành của cùng loài đó. 

- Sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở khoảng cực thuận của giới hạn sinh thái ngoài khoảng cực 

thuận thì sinh vật chuyển sang chống chịu và ngoài khoảng chống chịu là điểm gây chết. 

- Những loài có giới hạn sinh thái càng hẹp thì khả năng thích nghi thấp nên có vùng phân bố hẹp hơn các 

loài có giới hạn sinh thái rộng. 


Sinh vật chỉ tổn tại và phát triển được khi giới hạn sinh thái của nó rộng hơn biên độ giao động của môi 

trường sống. Trong 4 môi trường sống có giới hạn sinh thái nói trên thì chỉ có môi trường A có nhiệt độ 

giao động từ 10°C đến 30°C hẹp hơn giới hơn giới hạn chịu đựng về nhiệt độ của loài sinh vật này (từ 8 

đến 32 °C), có độ ẩm 85% đến 95% hẹp hơn giới hạn chịu đựng về độ ẩm của loài sinh vật này (từ 80% 

đến 98%). Vậy đáp án đúng là C. 

Câu 8. Chọn đáp án D 

Cơ thể sinh vật chịu tác động của nhân tố sinh thái. Ở khoảng cực thuận thì sinh vật phát triển tốt nhưng ở 

khoảng chống chịu thì tác động của nhân tố sinh thái sẽ gây hại cho cơ thể. Mức độ ảnh hưởng của nhân 

tố sinh thái lên cơ thể sinh vật phụ thuộc vào cường độ tác động, liều lượng tác động, cách tác động. Do 

vậy phương án đúng là D. 

Câu 9. Chọn đáp án B 

Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có thể 

tổn tại và phát triển ổn định theo thời gian. Trong giới hạn sinh thái có khoảng thuận lợi và khoảng chống 

chịu. Khoảng thuận lợi là khoảng các nhân tố sinh thái ở mức độ phù hợp, đảm bảo 

cho sinh vật thực hiện được các chức năng sống tốt. 

Khoảng chống chịu là khoảng các nhân tố sinh thái gây ức chế cho hoạt động sinh lý của sinh vật. 


Phương án C không đúng vì khi ở ngoài 1 giới hạn sinh thái nào đó sinh vật sẽ bị chết (dù cho các giới 

hạn khác ở khoảng cực thuận). 


Trong các kết luận nói trên thì kết luận B không đúng. Vì môi trường không chỉ cung cấp nguồn sống mà 

ảnh hưởng trực tiếp đến sự tổn tại và phát triển của sinh vật. 


Kết luận B sai. Vì nhóm nhân tố vô sinh chỉ gồm các nhân tố vật lý, hóa học của môi trường. Nhân tố sinh 

học thuộc về nhân tố hữu sinh của môi trường. 


Trong 4 kết luận nói trên thì kết luận C là đúng. Các kết luận khác đều sai. 


Trong các kết luận nói trên thì chỉ có kết luận A là đúng. 

Câu 15.Chọn đáp án B 

- Nhân tố sinh thái vô sinh là những nhân tố không phụ thuộc mật độ, còn nhân tố hữu sinh là những nhân 

tố phụ thuộc mật độ. 

- Trong các nhân tố nói trên thì nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm là các nhân tố vô sinh 


Trong các kết luận nói trên thì chỉ có kết luận C đúng. 







Trang 18 










Kết luận C không đúng. Vì khi ở ngoài giới hạn sinh thái của một nhân tố nào đó thì sinh vật sẽ bị chết. 


- Trong các kết luận trên thì kết luận đúng là kết luận B. Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh gồm tất cả các 

nhân tố vật lý, hóa học của môi trường xung quanh sinh vật. 

- Kết luận A sai. Các nhân tố sinh thái tác động cùng lúc lên sự sinh trưởng, phát triển của sinh vật. 

- Kết luận C sai. Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh không chỉ gồm các chất hữu cơ của môi trường xung 

quanh sinh vật. Mà còn là mối quan hệ giữa một sinh vật này với một sinh vật khác 

- Kết luận D sai vì nhân tố con người là nhân tố hữu sinh. 


Kết luận không đúng là B vì cùng một nơi ở có thể có nhiều ổ sinh thái khác nhau của các loài khác nhau. 

3 kết luận còn lại đúng vì: 

- Hai loài chỉ cạnh tranh nhau khi bị tròng ổ sinh thái (dùng chung thức ăn, nơi ở,...), khi hai loài không 

trùng ổ sinh thái thì không cạnh tranh nhau. 

- Sự hình thành loài mới luôn có sự thay đổi thói quen, tập tính,... do đó luôn có sự thay đổi ổ sinh thái 

cho phù hợp với nhu cầu sống mới luôn gắn liền với sự hình thành ổ sinh thái mới. 

- Cạnh tranh cùng loài làm mở rộng khu phân bố của loài, làm mở rộng ổ sinh thái của loài. Khi ổ sinh 

thái được mở rộng thì sự cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể sẽ giảm. 


Vì các loài khác nhau có giới hạn sinh thái về mỗi nhân tố là khác nhau; 

Ví dụ: Giới hạn sinh thái về nhiệt độ của cá rô phi từ 5,6 °C → 42 °C; 

Giới hạn sinh thái về nhiệt độ của cá chép từ 2 °C → 44 °C. 




Kích thước quần thể là số lượng (hoặc khối lượng hoặc năng lượng) cá thể phân bố trong khoảng không 

gian của quần thể. Quần thể nào có số lượng cá thể nhiều hơn thì có kích thước lớn hơn. 

Quần thể 


A 800.34 

27200 

B 2150.12 

25800 

C 835.33 

27555 

D 3050.9 

27450 

Câu 24. Đáp án B. 

Câu 25. Đáp án D. 



Vì các nhân tố vô sinh được xếp vào nhân tố sinh thái không phụ thuộc mật độ. 


Câu 1: Đáp án đúng là A 

Câu 2: Đáp án phải chọn là C. 

Vì kích thước cá thể thường lớn thì kích thước quần thể thường nhỏ và ngược lại (tỉ lệ nghịch chứ không 

phải tỉ lệ thuận). 

Câu 3. Chọn đáp án 

- Mật độ = số lượng cá thể/ diện tích môi trường. 

- Tính mật độ của mỗi quần thể 






Trang 19 










Quần thể Số lượng cá thể Diện tích môi trường sống (ha) Mật độ 

A 350 120 2,9 

B 420 312 1,35 

C 289 205 1,4 

D 185 180 1,0 

Như vậy, mất độ tăng dần là D (1,0) → B (1,35) → C (1,4) → A (2,9) 


- Có 4 phương án đúng, đó là (2), (3), (4), (5). → Đáp án A. 

- (1) sai. Vì khi mật độ tăng cao và khan hiếm nguồn sống thì cạnh tranh xảy ra. 

- (6) sai. Vì cạnh tranh cùng loài là động lực thúc đẩy loài tiến hoá chứ không làm hại cho loài. 


(4) sai vì quan hệ cạnh tranh không làm tăng nhanh kích thước của quần thể. Các ý (1), (2), (3) đúng. 

Câu 6. Chọn đáp ánC 

Ta có mật độ = số lượng cá thể/ diện tích môi trường. 

Quần thể Số lượng cá thể Diện tích môi trường Mật độ 

A 250 35 7,14 

B 325 28 11,61 

C 198 38 5,21 

D 228 25 9,12 

Theo thứ tự các quần thể trên có mật độ giảm dần là B → D → A → C. 

Câu 7. Đáp án A 



Câu 10. Đáp án B 

vì kích thước quần thể là số lượng cá thể (năng lượng, khối lượng) phân bố trong khoảng không gian của 

quần thể.. 

Câu 11: Đáp án B. 

Câu 12. Đáp án A. 

Gồm các ý (1), (2),(3). 


Vì nhờ có cạnh tranh mà số lượng và sự phân bố của các cá thể trong quần thể duy trì ở mức độ phù hợp 

đảm bảo sự tồn tại và phát triển. 

Câu 14. 

- Sự khôi phục kích thước quần thể chủ yếu phụ thuộc vào tốc độ sinh sản của các cá thể trong quần thể. 

Do vậy, ở những loài mà tốc độ sinh sản nhanh, vòng đời ngắn thì quần thể tăng trưởng theo tiềm năng 

sinh học nên có tốc độ khôi phục số lượng cá thể nhanh nhất. 

- Trong 4 quần thể nói trên thì quần thể ốc bươu vàng có tốc độ sinh sản nhanh nên tốc độ khôi phục số 

lượng nhanh nhất. 

Câu 15. Kích thước quần thể là số lượng cá thể có trong quần thể. 

Số lượng cá thể = mật độ x diện tích môi trường. 

- Quần thể A có kích thước = 800 x 34 = 27200 cá thể 

- Quần thể B có kích thước = 2150 x 12 = 25800 cá thổ 



Trang 20 













- Quần thể C có kích thước = 835 x 33 = 27555 cá thể 

- Quần thể D có kích thước = 3050 x 9 = 27450 cá thể 

Như vậy, trong 4 quần thể nói trên thì quần thể C có số lượng cá thể đông nhất →Có kích thước quần thể 

lớn nhất. 

Câu 16. Đáp án D 

vì sự gia tăng mức độ cạnh tranh cùng loài sẽ làm giảm tốc độ phát triển của quần thể. Nếu cạnh tranh gay 

gắt thì các cá thể trong quần thể trở nên đối kháng nhau. Nhờ có cạnh tranh mà số lượng cá thể của quần 

thể được duy trì ổn định. 


- Cạnh tranh cùng loài là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của loài, vì cạnh tranh sẽ giúp quần thể loại bỏ 

những kiểu gen kém thích nghĩ. Mặt khác cạnh tranh làm mở rộng ổ sinh thái và mở rộng khu phân bố 

của loài -› Ý B và C đúng. 

- Cạnh tranh duy trì số lượng cá thể vì khi số lượng cá thể tăng lên thì mức độ cạnh tranh càng tăng làm 

giảm tỉ lệ sinh sản và tăng tỉ lệ tử vong của quần thể. Khi mật độ quần thể giảm (số lượng giảm) thì mức 

độ cạnh tranh giảm dần làm tăng tỉ lệ sinh sản, làm tăng số lượng cá thể. Như vậy, mức độ cạnh tranh 

cùng loài phụ thuộc vào mật độ quần thể nên nó duy trì số lượng và sự phân bố cá thể ở mức phù hợp với 

sức chứa của môi trường. →Ý D đúng. 

- Cạnh tranh cùng loài mặc dù có lợi cho quần thể nhưng nó không phải là nhân tố làm tăng số lượng cá 

thể của quần thể. Vì vậy ý A sai → đáp án A thoả mãn. 


Trong 4 kết luận nói trên thì kết luận C sai vì mức sinh sản và mức tử vong thay đổi phụ thuộc vào nhiều 

yếu tố, trong đó chủ yếu là nguồn sống của môi trường, các mối quan hệ sinh thái giữa các sinh vật trong 

hệ sinh thái. Do phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên nó không ổn định mà thường xuyên thay đổi. 

Câu 19. Trong 4 kết luận nói trên thì kết luận A là không đúng. Vì loài có giới hạn sinh thái càng rộng thì 

khả năng thích nghi cao nên có vùng phân bố rộng lớn.. 

- Loài sống ở biển khơi có giới hạn sinh thái về độ muối hẹp hơn loài sống ở vùng cửa sông vì ở biển 

khơi có hàm lượng muối ổn định nên giới hạn sinh thái hẹp. Ở cửa sông có hàm lượng muối luôn thay đổi 

tuỳ thuộc vào thủy triều và mùa lũ trong năm nên sinh vật, sống ở cửa sông có giới hạn chịu đựng về độ 

muối rộng. 

- Khi cơ thể đang bị bệnh thì giới hạn sinh thái về các nhân tố đều hẹp hơn so với cơ thể không bị bệnh. 

- Khi ở vùng cực thuận thì sinh vật sẽ sinh trưởng tốt nhất. 


- Kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có thể duy trì và phát triển. Các loài khác 

nhau thì kích thước quần thể tối thiểu là khác nhau → Đáp án B thoả mãn. 

- Kích thước tối đa là số lượng cá thể nhiều nhất mà quần thể có thể đạt được, phù hợp với sức chứa của 

môi trường. Kích thước tối đa phụ thuộc vào môi trường và tuỳ từng loài sinh vật. 


Trong các trường hợp nêu trên thì ở trường hợp tỉ lệ sinh sản tăng lên hoặc tỉ lệ tử vong giảm thì kích 

thước quần thể sẽ tăng 


Phân bố ngẫu nhiên xảy ra khi điều kiện sống phân bố đồng đều và các cá thể không cạnh tranh với nhau. 

Sự phân bố ngẫu nhiên giúp các cá thể khai thác các nguồn sống tiềm tàng có trong môi trường. 


- Các cá thể đang ở tuổi sinh sản và có giới tính khác nhau có thể giao phối tự do với nhau và sinh con 

hữu thụ khi các cá thể đó thuộc cùng một quần thể. 

- Quần xã là một tập hợp gồm nhiều quần thể khác loài nên các sinh vật trong quần xã không thể giao 

phối tự do để sinh con. 






Trang 21 










- Ở hệ sinh thái và sinh quyển cũng giống như ở quần xã, các sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau nên 

không thể giao phối tự do để sinh con. Sự giao phối tự do chỉ diễn ra giữa các cá thể cùng loài, trong cùng 

quần thể. 


Xuất cư là hiện tượng một số cá thể rời bỏ quần thể của mình chuyển sang ở quần thể bên cạnh hoặc di 

chuyển đến nơi ở mới. Ở những quần thể có điều kiện sống thuận lợi thì hiện tượng xuất cư thường diễn 

ra ít. 


A sai vì số lượng cá thể trong từng nhóm tuổi tùy thuộc vào từng quần thể. 

C sai vì khi số lượng cá thể của nhóm tuổi sau sinh sản ít hơn số ố lượng cá thể của nhóm tuổi trước sinh 

sản thì quần thể đang suy thoái. 

D sai vì số lượng cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản ít hơn số lượng cá thể ở nhóm tuổi đang sinh sản thì 

quần thể đang suy thoái. 


Quan hệ hỗ trợ cùng loài là mối quan hệ các cá thể cùng loài hỗ trợ gen trong các hoạt động sống đảm 

bảo cho quần thể thích nghỉ tốt hơn với điều kiện của môi trường và khai thác được nhiều nguồn sống. 


Vì cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể chỉ xuất hiện khi mật độ cá thể của quần thể quá cao, nguồn 

sống của môi trường không đủ cung cấp cho quần thể. Các cá thể trong quần thể cạnh tranh nhau giành 

nguồn sống như thức ăn, nơi ở, sinh sản,... 

Câu 28.Chọn đáp án C 

- Nhìn vào cấu trúc nhóm tuổi ta thấy quần thể này có tới 50% cá thể ở nhóm tuổi đang sinh sản và 15% 

cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản. Điều này chứng tô quần thể bị khan hiếm nguồn sống và mật độ cá thể 

của quần thể quá cao. 

- Khi nguồn sống bị khan hiếm thì mức độ sinh sản của quần thể giảm và mức độ tử vong cao. Do vậy 

nếu thả thêm vào ao các cá thể ở nhóm tuổi đang sinh sản thì các cá thể này cũng không thể sinh sản 

được. Nếu thả vào ao các cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản thì các cá thể con này cũng bị chết do không 

cạnh tranh được với các cá thể trưởng thành để tìm thức ăn. 

- Do vậy muốn tăng tỉ lệ nhóm tuổi trước sinh sản thì chỉ có biện pháp đánh bắt các cá thể ở nhóm tuổi 

sau sinh sản để làm giảm mật độ quần thể. Khi mật độ quần thể giảm thì tỉ lệ sinh sản tăng. 

→ Tăng số cá thể con → sẽ tăng tỉ lệ cá thể thuộc nhóm tuổi trước sinh sản 


- Số cá thể vào cuối năm thứ nhất là: 0,25 x 5000 = 1250 cá thể. 

- Số lượng cá thể vào cuối năm thứ 2 là 1350 cá thể. 

1350 1250 

- Tốc độ tăng trưởng = = 0.08 

1250 

Tốc độ tăng trưởng = Tỉ lệ sinh sản - Tỉ lệ tử vong. 

→ Tỉ lệ sinh sản = Tốc độ tăng trưởng + Tỉ lệ tử vong = 0,08 + 0,02 = 0,1 = 10%. 


Trong 4 ý nói trên thì ý thứ tư không do quần tụ gây ra. 

Vì cạnh tranh cùng loài chỉ xảy ra khi nguồn sống khan hiếm, không đủ cung cấp cho nhu cầu sống của 

quần thể. Các cá thể cùng loài quần tụ với nhau là để nhằm mục đích hỗ trợ nhau chứ không phải quần tụ 

để cạnh tranh nhau. 


Sự phân bố cá thể phụ thuộc vào điều kiện môi trường sống và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần 

thể. 

Khi môi trường sống đồng đều và các cá thể cạnh tranh với nhau một cách khốc liệt thì sự phân bố cá thể 

đồng đều. 






Trang 22 











Trong 5 trường hợp trên thì chỉ có trường hợp (5) không thuộc cạnh tranh cùng loài 


Phân bố theo nhóm thường gặp khi điều kiện sống phân bố không đồng đều trong môi trường. Các cá thể 

hỗ trợ nhau chống lại điều kiện bất lợi của môi trường. 


Quần thể có cấu trúc tuổi đặc trưng, nhưng cấu trúc đó cũng luôn thay đổi phụ thuộc vào điều kiện sống 

của môi trường. Cấu trúc tuổi của quần thể phản ánh tỉ lệ của các loại nhóm tuổi trong quần thể và không 

phản ánh tỉ lệ đực: cái trong quần thể, không phản ánh thành phần kiểu gen của quần thể. 


Quần thể chỉ tăng trưởng theo hàm mũ khi loài có tốc độ sinh sản nhanh, vòng đời ngắn, kích thước cá thể 

bé. 


Kiểu phân bố ngẫu nhiên có các đặc điểm: 

- Thường gặp khi môi trường có điều kiện sống phân bố đồng đều. 

- Giúp sinh vật tận dụng được nguồn sống tiềm tàng có trong môi trường 

- Không có sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể trong quần thể. 


- Trong 4 kết luận trên thì kết luận B là đúng. Kích thước quần thể là số lượng cá thể phân bố trong 

khoảng không gian của quần thể. 

- Kết luận A là sai. Vì kích thước của quần thể sinh vật là số lượng cá thể (hoặc khối lượng hoặc năng 

lượng tích lũy trong cá thể) phân bố trong khoảng không gian của quần thể. 

- Kết luân C sai. Vì kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát 

triển 

- Kết luận D sai. Vì kích thước của quần thể sinh vật luôn thay đổi phụ thuộc vào 4 nhân tố: mức độ sinh 

sản, mức độ tử vong, mức độ nhập cư và xuất cư. 


Kết luận B đúng. Vì cạnh tranh cùng loài xuất hiện khi mật độ cá thể tăng cao và nguồn sống khan hiếm, 

khi đó sự cạnh tranh sẽ làm giảm mật độ cá thể, nhờ đó làm duy trì ổn định số lượng cá thể của quần thể ở 

mức phù hợp (Số lượng càng đông thì cạnh tranh càng khốc liệt và sẽ làm giảm số lượng). 

Ba kết luận còn lại sai vì: 

- Cạnh tranh cùng loài xảy ra khi mật độ cá thể quá cao và nguồn sống khan hiếm → A sai. 

- Cạnh tranh cùng loài làm mở rộng ổ sinh thái của loài → C sai. 

- Sự gia tăng mức độ cạnh tranh sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng của quần thể do các cá thể tử vong nhiều, 

tỉ lệ sinh sản giảm. => D sai. 


Sự phân bố các cá thể cùng loài một cách đồng đều trong môi trường có 2 ý nghĩa là giảm cạnh tranh giữa 

các cá thể trong quần thể và tăng khả năng khai thác nguồn sống. Tuy nhiên xét về mặt sinh thái thì ý 

nghĩa của việc này chính là giảm cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể trong quần thể. 

Khi các cá thể phân bố đồng đều thì hỗ trợ trong quần thể cũng giảm. 

Câu 40.Chọn đáp án D 

- Kết luận đúng là D vì các điều kiện môi trường thay đổi theo chu kì mùa nên vào thời điểm có điều kiện 

môi trường thuận lợi thì trong quần thể có số lượng cá thể trước và sau sinh sản nhiều, khi điều kiện môi 

trường không thuận lợi thì trong quần thể chủ yếu là nhóm tuổi đang sinh sản, nhóm tuổi trước và sau 

sinh sản chiếm tỉ lệ ít. Ngoài ra loài có vùng phân bố càng rộng thì cấu trúc tuổi càng phức tạp do số 

lượng cá thể lớn và các cá thể trong quần thể có giới hạn sinh thái rộng về các nhân tố sinh thái. 

- Kết luận B sai vì đối với quần thể ổn định hay suy thoái thì nhóm tuổi sau sinh sản cũng ít hơn nhóm 

tuổi trước sinh sản. 






Trang 23 










- Kết luận C sai vì các cá thể đang sinh sản sẽ tiếp tục sinh ra các cá thể thuộc nhóm tuổi trước sinh sản. 

Ngoài ra quần thể này có thể đang bị biến động số lượng cá thể theo chu kì. 

- Kết luận A sai vì có nhiều loài biến động số lượng cá thể theo chu kì ngày đêm. Ví dụ: các loài giáp xác 

vào ban đêm số lượng cá thể đang sinh sản nhiều, vào ban ngày số lượng cá thể sau sinh sản nhiều. 


Khi kích thước quần thể xuống mức tối thiểu thì: 

- Sự hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể giảm nên quần thể không có khả năng chống chọi với các điều 

kiện bất lợi của môi trường như dịch bệnh, thiên tai, kẻ thù,... 

- Do số lượng cá thể ít nên khả năng gặp nhau giữa các cá thể khác giới thấp. Vì vậy, khả năng sinh sản 

giảm, nếu sinh sản thì cũng chủ yếu là giao phối cận huyết. Vậy ý đúng là (1), (3), (4). 


Ta có số lượng cá thể ở mỗi năm là 

Lần nghiên cứu Thứ nhất Thứ hai Thứ ba Thứ tư Thứ năm 

Số cá thể được bắt và đánh dấu 13 9 12 10 10 

Số cá thể bắt lại 6 12 7 9 16 

Số cá thể có dấu 3 4 3 3 5 

Số lượng cá thể của quần thể 26 27 28 30 32 

Như vậy, số lượng cá thể của quần thể đang tăng lên từ 26 cá thể lên 32 cá thể 

Câu 43. Phương án A đúng. 

Vì khi thiếu một trong 3 điều kiện 1, 2, 3 thì phương pháp này sẽ không còn chính xác. 


- Hỗ trợ cùng loài là hiện tượng các cá thể cùng loài giúp đỡ nhau để kiếm mỗi, sinh sản, chống kẻ thù. 

Trong 4 ví dụ nói trên thì ví dụ về sự liền rễ ở cây thông là hiện tượng hỗ trợ cùng loài. 

- Sự liền rễ ở cây thông sẽ giúp chúng hút nước và chất khoáng được tốt hơn và khi một cây nào đó bị gãy 

thì bộ rễ của cây đó vẫn được nuôi sống bởi dòng chất hữu cơ từ cây khác truyền sang. 


- Khi kích thước quần thể đạt tối đa thì sự cạnh tranh cùng loài diễn ra khốc liệt nhất, khi đó tỉ lệ sinh sản 

giảm và tử vong tăng nên kích thước quần thể giảm xuống → quần thể không tăng trưởng. 

- Khi kích thước quần thể xuống dưới mức tối thiểu thì sự hỗ trợ cùng loài giảm, các cá thể khó tìm gặp 

nhau để sinh sản nên tỉ lệ tử vong tăng và tỉ lệ sinh sản tiếp tục giảm. 

→Như vậy khi quần thể có kích thước đạt tối đa hoặc kích thước dưới mức tối thiểu thì quần thể không 

tăng trưởng 


- Quần thể số 1 có 419 cá thể, quần thể số 2 có 440 cá thể, quần thể số 3 có 325 cá thể → Quần thể số 3 

có kích thước bé nhất, quần thể số 2 có kích thước lớn nhất. 

- Quần thể số 3 có nhóm tuổi trước sinh sản rất ít so với nhóm tuổi đang sinh sản → Quần thể số 3 không 

được khai thác nên mật độ quá cao dẫn tới các cá thể đang ở tuổi sinh sản không sinh sản được nên tỉ lệ 

nhóm tuổi trước sinh sản rất thấp. Quần thể số 3 là quần thể có cấu trúc tuổi đang suy thoái. 

- Quần thể số 2 có nhóm tuổi trước sinh sản chiếm tỉ lệ rất lớn chứng tỏ, nguồn sống của môi trường dổi 

dào. Quần thể này có nhóm tuổi.trước sinh sản lớn hơn rất nhiều so với nhóm tuổi đang sinh sản nên số 

lượng cá thể đang tăng lên 

→ Kích thước quần thể đang tăng 


Sự thay đổi số lượng cá thể của quần thể được gọi là biến động số lượng quần thể, có 2 kiểu là biến động 

bất thường và biến động theo chu kỳ. Biến động theo chu kì có chu kì nhiều năm, chu kì mùa, chu kì ngày 

đêm, chu kì tuần trăng. Cứ 7 năm thì số lượng cá thể bị biến động một lần là dạng biến động theo chu kì 

nhiều năm. 



Trang 24 














Biến động số lượng cá thể là sự tăng hoặc giảm số lượng cá thể của quần thể. Nguyên nhân gây ra biến 

động là do sự thay đổi của các nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh dẫn tới làm thay đối 

tỷ lệ sinh sản và tỷ lệ tử vong của quần thể gây ra biến động. 


Điều kiện tự nhiên phân bố không đều là nguyên nhân chính dẫn tới sự phân bố dân cư theo nhóm. Quần 

thể người cũng tương tự như quần thể của các loài sinh vật, sự phân bố của nó phụ thuộc vào sự phân bố 

nguồn sống có trong môi trường. 


- Một quần thể mà nhóm tuổi sau sinh sản chiếm tỷ lệ chủ yếu còn nhóm tuổi trước sinh sản chiếm tỷ lệ 

rất thấp thì chứng tỏ quần thể này có mật độ quá cao. Chỉ có mật độ cao thì sự cạnh tranh diễn ra khốc liệt 

nên tỉ lệ sinh sản của cá thể rất thấp. 

- Nhóm tuổi trước sinh sản có tỉ lệ rất thấp so với nhóm tuổi đang sinh sản chứng tỏ quần thể đang suy 

thoái và số lượng cá thể đang giảm. 


Quần thể có khả năng khôi phục số lượng nhanh nhất là quần thể có tốc độ sinh sản nhanh và tuổi thọ 

ngắn, kích thước bé. Kích thước bé và tuổi thọ ngắn giúp cho quần thể sử dụng ít nguồn sống của môi 

trường nên số lượng cá thể dễ được khôi phục. 


Khi kích thước quần thể đạt tối đa thì địch bệnh tăng lên, nguồn sống khan hiếm nên tỉ lệ tử vong tăng, tỉ 

lệ sinh sản giảm, có sự di cư rời khỏi quần thể. 

→Tỉ lệ sinh sản giảm nên tỉ lệ cá thể ở nhóm tuổi trước sinh sản giảm 


Trong quần thể, các cá thể luôn có xu hiếng q quần tụ với Hiền để giúp nhau cùng săn mỗi, cùng chống 

kẻ thù, cùng chống các điều kiện bất lợi của môi trường và dễ dàng kết cặp trong mùa sinh sản. 

Tuy nhiên sự quần tụ không làm mở rộng giới hạn sinh thái vì giới hạn sinh thái là thuộc tính vốn có của 

loài, nó chỉ bị thay đổi khi loài tiến hóa thành loài mới. 

→ Tổ hợp các ý 1, 2, 3 là tổ hợp đúng. 


- Quần thể số 1 có 150 cá thể trước sinh sản, 150 cá thể đang sinh sản chứng tỏ đây là quần thể có số 

lượng cá thể ổn định. 

- Quần thể số 3 có số cá thể ở nhóm tuổi đang sinh sản là 120 nhiều hơn số cá thể ở nhóm tuổi trước sinh 

sản là 60 → Đây là quần thể đang suy thoái cho nên số lượng cá thể đang giảm. 

- Quần thể số 2 có số lượng cá thể trước sinh sản (200) nhiều hơn rất nhiều so với số lượng cá thể của 

nhóm tuổi đang sinh sản (120) -› Đây là quần thể có số lượng cá thể đang tăng lên. 

- Kích thước quần thể là tổng số cá thể có trong quần thể. Trong 3 quần thể .nói trên thì kích thước của 

quần thể số 1 là lớn nhất (440 cá thể), kích thước của quần thể số 3 là bé nhất (315 cá thể). 


- Kích thước quần thể là số lượng cá thể của quần thể. Loài nào có kích thước cá thể càng lớn thì số lượng 

cá thể càng ít cho nên kích thước quần thể bé. 

- Thứ tự về kích thước cá thể của các loài từ lớn đến bé là: Cá rô phi → tôm → tép. Như vậy kích thước 

quần thể theo thứ tự lớn dần là: Cá rô phi → tôm → tép. 


Cạnh tranh cùng loài chỉ xuất hiện khi mật độ cá thể tăng lên quá cao, nguồn sống của môi trường không 

đủ cung cấp cho mọi cá thể trong quần thể. Do vậy, trong điều kiện môi trường có đủ nguồn sống hoặc 

trong điều kiện mật độ cá thể quá thấp thì thường không diễn ra cạnh tranh cùng loài 







Trang 25 










Sự cạnh tranh cùng loài diễn ra khốc liệt nhất khi mật độ cá thể cao và môi trường khan hiếm nguồn sống. 

Như vậy, khi kích thước quần thể đạt mức tối đa thì mật độ cá thể cao nhất, sự cạnh tranh cùng loài diễn 

ra khốc liệt nhất. 


Phân bố đồng đều thường gặp khi điều kiện sống phân bố 1 cách đồng đều trong môi trường và khi có sự 

cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể trong quần thể. Do đó, làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các cá thể 


Câu 59. Đáp án C. 


Trong các phát biểu nói trên thì chỉ có phát biểu B sai. Vì kích thước quần thể là số lượng cá thể của quần 

thể chứ không phải là khoảng không gian cần thiết để quần thể tổn tại và phát triển. 

Câu 61:Chọn đáp án A 

- Kích thước quần thể là tổng số cá thể (khối lượng hoặc năng lượng) có trong quần thể. Cùng một loài 

nhưng sống ở các điều kiện môi trường khác nhau thì kích thước quần thể khác nhau. Các loài khác nhau 

cũng có kích thước quần thể khác nhau. 

- Khi điều kiện môi trường bị giới hạn thì quần thể chỉ tăng trưởng đến một giới hạn thì dừng lại. Do vậy 

đồ thị có dạng hình chữ 5. 

- Tỷ lệ giới tính thay đổi tùy thuộc vào từng loài, từng thời gian và điều kiện của môi trường sống. 

Nguyên nhân là vì khi điều kiện môi trường thay đổi thì ảnh hưởng đến tỉ lệ tử vong và ảnh hưởng đến sự 

phân hóa giới tính của cơ thể. 

- Mật độ cá thể là số lượng cá thể có trong một đơn vị diện tích hoặc thể tích của môi trường. Do vậy mật 

độ phụ thuộc vào số lượng cá thể, do đó mật độ thay đổi theo mùa, năm hoặc tùy theo điều kiện của môi 

trường sống. 

Câu 62:Chọn đáp án B 

- Biến động theo chu kì là sự thay đổi số lượng cá thể của quần thể có tính chu kì. Trong các ví dụ nói 

trên thì có 2 ví dụ là (2) và (4) thuộc loại biến động theo chu kì. 

Câu 63:Chọn đáp án D 

- Có 2 loại nhân tố sinh thái là nhân tố hữu sinh và nhân tố vô sinh. 

- Nhân tố vô sinh là những nhân tố thuộc nhóm khí hậu, các chất vô cơ trong môi trường. 

- Trong 4 nhân tố nói trên thì chỉ có ánh sáng thuộc loại nhân tố vô sinh. 



Trong các phát biểu nói trên chỉ có phát biểu D không đúng. 


Độ đa dạng về loài không phải là đặc trưng của quần thể giao phối. Vì quần thể là tập hợp các cá thể 

cùng loài, trong quần thể chỉ có các cá thể của 1 loài nên không có độ đa dạng về loài. 


Trong các phát biểu nói trên, chỉ có phát biểu C không đúng. Vì mật độ cá thể của quần thể thay đổi theo 

số lượng cá thể của quần thể. Khi môi trường sống thuận lợi thì số lượng cá thể tăng lên làm cho mật độ 

tăng lên. Khi môi trường bất lợi thì số lượng cá thể giảm làm cho mật độ giảm. 

Câu 68:Chọn đáp án C 

- Vì cạnh tranh cùng loài xảy ra khi mật độ cá thể tăng cao và nguồn sống khan hiếm. Kết quả của cạnh 

tranh sẽ làm giảm số lượng cá thể, cân bằng với khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường. - 

- Phương án A sai. Vì cạnh tranh xảy ra ở tất cả các quần thể của tất cả các loài sinh vật. 

- Phương án B sai. Vì cạnh tranh chỉ xảy ra lúc mật độ quần thể quá cao và nguồn sống khan hiếm. Cạnh 

tranh chỉ loại bỏ những cá thể có sức sống kém nên cạnh tranh là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của quần 

thể chứ cạnh tranh cùng loài không dẫn tới diệt vong quần thể. 

- Phương án D sai. Vì khi mật độ cá thể quá thấp thì không xảy ra cạnh tranh. 






Trang 26 











- Vì khi kích thước của quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu thì sự hỗ trợ cùng loài giảm, tốc độ sinh 

sản giảm (do con đực khó gặp được con cái), xảy ra giao phối cận huyết làm xuất hiện các đồng hợp lặn 

có hại, dễ bị tác động của các yếu tố ngẫu nhiên làm tiêu diệt quần thể. 

- Phương án B và D sai. Vì khi kích thước giảm xuống dưới mức tối thiểu thì mật độ quá thấp nên sự hỗ 

trợ cùng loài giảm, các cá thể không cạnh tranh. 

- Phương án C sai. Vì khi kích thước dưới mức tối thiểu thì khả năng sinh sản giảm. 

Câu 70: Đáp án C. 


- Đáp án C đúng. Vì khi số lượng cá thể của quần thể còn lại quá ít thì việc xảy ra biến động di truyền 

(các yếu tố ngẫu nhiên) sẽ làm nghèo vốn gen của quần thể và làm biến mất (loại bỏ) nhiều alen có lợi 

của quần thể. Điều này càng làm cho số lượng cá thể của quần thể càng giảm và dẫn tới tuyệt chủng. 

- Phương án A sai là vì việc giao phối không ngẫu nhiên KHÔNG làm xuất hiện alen có hại. Giao phối 

không ngẫu nhiên chỉ làm giảm dần tỉ lệ kiểu gen dị hợp, tăng tỉ lệ kiểu gen đồng hợp. 

- Phương án B sai là vì tần số đột biến phụ thuộc vào tác nhân đột biến và đặc điểm cấu trúc của gen chứ 

không phụ thuộc vào số lượng cá thể trong quần thể. Trong quần thể dễ xảy ra đột biến, làm tăng tần số 

alen đột biến có hại. 

- Phương án D sai là vì việc giảm di - nhập gen sẽ không ảnh hưởng nhiều đến sự đa dạng di truyền của 

quần thể nên không phải là nguyên nhân chính dẫn tới sự tuyệt diệt của quần thể. 


Kết luận D sai. Vì mức sinh sản và mức tử vong là các chỉ số không ổn định, nó phụ thuộc vào điều kiện 

sống của môi trường. 


Vì chỉ trong điều kiện môi trường sống có đủ nguồn vật chất để cung cấp cho sinh vật sinh trưởng, phát 

triển, sinh sản. 

Câu 74. Đáp án A. 

Vì khi kích thước quần thể giảm xuống dưới mức tối thiểu thì sự hỗ trợ cùng loài giảm, xảy ra giao phối 

gần làm xuất hiện các thể đột biến lặn biểu hiện kiểu hình gây chết dẫn tới tiếp tục làm số lượng cá thể và 

đi tới diệt vong. 






Trang 27 










CHỦ ĐỀ 10: QUẦN XÃ SINH VẬT 


1. Quần xã và một số đặc trưng của quần xã 

a. Khái niệm 

 

 

Quần xã là một tập hợp các quần thể của các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian nhất 

định. 

Các sinh vật sống trong quần xã có mối quan hệ gắn bó với nhau như một chỉnh thể thống nhất. 

b. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã 

* Đặc trưng về thành phần loài 

- Độ đa dạng của quần xã thể hiện ở số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài. Quần xã có độ 

đa dạng càng cao thì tính ổn định càng cao, cấu trúc của mạng lưới thức ăn càng phức tạp. 

- Loài có nhiều cá thể, hoạt động mạnh ( có vai trò quan trọng trong quần xã) được gọi là loài ưu 

thế. Loài chỉ có ở một quần xã (hoặc có vai trò quan trọng hơn các loài khác) được gọi là loài đặc 

trưng. 

- Trong quần xã, loài ưu thế là loài có số lượng cá thể đông, tính chất hoạt động mạnh, có vai trò 

quan trọng đối với quần xã. Mỗi quần xã có thể có 1 hoặc nhiều loài ưu thế. 

- Loài chủ chốt là loài đứng cuối cùng của chuỗi thức ăn. Loài chủ chốt có vai trò kiểm soát số 

lượng các thể của các loài trong quần xã. 

* Đặc trưng về phân bố không gian ( theo chiều ngang, theo chiều thẳng đứng). 

- Trong quần xã, mỗi loài thường chỉ phân bố ở một vị trí xác định. Vị trí phân bố của loài phụ 

thuộc vào đặc điểm thích nghi của loài đó và phụ thuộc vào sự phân bố của điều kiện môi trường 

sống. 

- Sự phân tầng (phân bố theo chiều thẳng đứng) trong quần xã làm giảm sự cạnh tranh khác loài và 

tăng khả năng sử dụng nguồn sống cho nên làm tăng năng suất sinh học. 

- Sự phân tầng có tác dụng làm giảm cạnh tranh giữa các loài và tăng khả năng khai thác nguồn 

sống của môi trường. Sự phân tầng làm giảm cạnh tranh là vì nó làm phân hóa ổ sinh thái của các 

loài. 

2. Quan hệ giữa các loài trong quần xã 

- Trong quần xã, quan hệ cộng sinh, hội sinh, hợp tác là những mối quan hệ hỗ trợ cùng loài. Ức 

chế cảm nhiễm, cạnh tranh, vật ăn thịt – con mồi, vật kí sinh – vật chủ là những mối quan hệ đối 

kháng. 

- Trong các mối quan hệ khác loài thì quan hệ ăn thịt – con mồi luôn thúc đẩy sự phát triển và tiến 

hóa của cả 2 loài. Khi quần thể con mồi biến động thì sẽ kéo theo quần thể vật ăn thịt biến động 

theo. (quần thể con mồi thường biến động trước quần thể vật ăn thịt) 

a) Quan hệ hỗ trợ (cộng sinh, hội sinh, hợp tác): 

 

 

 

Cộng sinh: Cả 2 loài cùng có lợi và gắn bó chặt chẽ với nhau. (hải quỳ và cua; vi khuẩn rhizôbium 

và cây hộ đậu, nấm và tảo thành địa Y) 


Hợp tác: Cả 2 loài cùng có lợi nhưng không gắn bó chặt chẽ với nhau (chim sáo và trâu rừng; 

chim mỏ đỏ và linh dương) 

Hội sinh: Một loài có lợi, loài kia trung tính (Ví dụ: chim làm tổ trên cành cây, sâu bọ sống trong 

tổ mối). 





Trang 1 










b) Quan hệ đối kháng (cạnh tranh khác loài, kí sinh, ức chế - cảm nhiễm, sinh vật ăn sinh vật) 

 

 

 

 

Cạnh tranh: Cả 2 loài đều có hại. Xảy ra khi 2 loài có ổ sinh thái trùng nhau. Cạnh tranh khác 

loài sẽ làm thu hẹp ổ sinh thái của mỗi loài. Cạnh tranh khác loài là động lực thúc đẩy sự tiến 

hóa của mỗi loài; là nguyên nhân dẫn tới cân bằng sinh thái. 

Kí sinh: Một loài có lợi, một loài có hại. 

Ức chế cảm nhiễm: Một loài trung tính, một loài có hại (ví dụ: tỏa tiết ra độc tố đã vô tình giết 

chết các loài cá tôm sống trong hồ). 

Sinh vật này ăn sinh vật khác: Một bên có hại, một bên có lợi. (động vật ăn thực vật, động vật 

ăn thịt, thực vật ăn côn trùng). 

* Khống chế sinh học là hiện tượng số lượng cá thể của một loại bị loài khác khống chế ở một 

mức độ nhất định. Con người sử dụng các loài thiên địch để phòng trừ các sinh vật gây hại cho 

cây trồng. 

3. Diễn thế sinh thái 

a. Khái niệm: Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng 

với sự biến đổi của môi trường. 

 

 

Diễn thế sinh thái có 2 loại là diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh. Diễn thế nguyên sinh 

được bắt đầu từ môi trường trống trơn (chưa có sinh vật) và cuối cùng sẽ hình thành quần xã đỉnh 

cực. Diễn thế thứ sinh được bắt đầu từ một quần xã ổn định và cuối cùng sẽ hình thành một quần 

xã mới (quần xã suy thoái hoặc ổn định) 

Trong quá trình diễn thế sinh thái, song song với sự biến đổi về cấu trúc quần xã thì sẽ có sự biến 

đổi tương ứng về điều kiện môi trường. 

b. Có 2 loại là diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh. 

 

 

Diễn thế nguyên sinh: khởi đầu từ một môi trường chưa có sinh vật, kết thúc sẽ hình thành một 

quần xã đỉnh cực ( độ đa dạng cao). 

Diễn thế thứ sinh: xảy ra ở môi trường đã có quần xã sinh vật, kết quả sẽ hình thình một quần 

xã ổn định (đỉnh cực) hoặc quần xã suy thoái. 

c. Nguyên nhân diễn thế: Do tác động của ngoại cảnh (khí hậu, thiên tai) hoặc do sự cạnh tranh gay 

gắt giữa các loài trong quần xã (bên trong). 

d. Ý nghĩa của việc nghiên cứu diễn thế: Biết được quy luật phát triển của quần xã. Giúp khai thác 

hợp lý tài nguyên thiên nhiên và khắc phục những biến đổi bất lợi của môi trường. 


Câu 1: Trong các mối quan hệ sau đây, mối quan hệ nào có vai trò thúc đẩy sự tiến hóa của cả hai loài? 

A. Quan hệ ức chế cảm nhiễm. B. Quan hệ kí sinh – vật chủ. 

C. Quan hệ hội sinh. D. Quan hệ vật ăn thịt – con mồi. 

Câu 2: Một số loài chim thường đậu trên lưng và nhặt các loài kí sinh trên cơ thể động vật móng guốc 

làm thức ăn. Mối quan hệ giữa các loài chim này với động vật móng guốc nói trên thuộc mối quan hệ 


A. cộng sinh B. hợp tác C. hội sinh D. sinh vật ăn sinh vật khác 

Câu 3: Hãy chọn kết luận đúng về mối quan hệ giữa vật ăn thịt và con mồi 

A. Quần thể vật ăn thịt luôn có số lượng cá thể nhiều hơn quần thể con mồi. 

B. Quần thể vật ăn thịt luôn có số lượng cá thể ổn định, còn quần thể con mồi luôn biến động. 

C. Cả 2 quần thể biến động theo chu kì, trong đó quần thể vật ăn thịt luôn biến động trước. 





Trang 2 










D. Quần thể con mồi bị biến động về số lượng thì sẽ kéo theo quần thể vật ăn thịt biến động theo. 

Câu 4: Ở mối quan hệ nào sau đây, một loài có lợi còn một loài trung tính? 

A. Quan hệ hội sinh B. Quan hệ kí sinh – vật chủ. 

C. Quan hệ ức chế cảm nhiễm. D. Quan hệ vật ăn thịt – con mồi. 

Câu 5: Những mối quan hệ nào sau đây luôn cho một loài có lợi và một loài có hại? 

A. Quan hệ cộng sinh và quan hệ kí sinh – vật chủ. 

B. Quan hệ hội sinh và quan hệ vật ăn thịt – con mồi. 

C. Quan hệ kí sinh – vật chủ và quan hệ vật ăn thịt – con mồi. 

D. Quan hệ kí sinh – vật chủ và quan hệ ức chế cảm nhiễm. 

Câu 6: Trong một quần xã, nhóm loài nào sau đây có vai trò quan trọng nhất? 

A. Loài ngẫu nhiên. B. Loài chủ chốt. C. Loài ưu thế. D. Loài đặc trưng. 

Câu 7: Xét các mối quan hệ sinh thái: 

1 – Cộng sinh. 2 – Vật kí sinh và vật chủ. 3 – Hội sinh. 

4 – Hợp tác. 5 – Vật ăn thịt và con mồi. 

Từ những mối quan hệ sinh thái này, xếp theo thứ tự tăng cường tính đối kháng ta có: 

A. 1, 4, 5, 3, 2. B. 1, 4, 3, 2, 5. C. 5, 1, 4, 3, 2. D. 1, 4, 2, 3, 5. 

Câu 8: Xét các mối quan hệ sinh thái giữa các loài sau dây: 

(1) Một số loài tảo nước ngọt nở hoa cùng sống trong môi trường với các loài cá tôm. 

(2) Cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng. 

(3) Loài cá ép sống bám trên các loài cá lớn. 

(4) Cây tầm gửi sống trên tán các cây trong rừng. 

(5) Trùng roi sống trong ruột mối. 

Trong các mối quan hệ nói trên, có bao nhiêu mối quan hệ không gây hại cho các loài tham gia? 

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 

Câu 9: Trong quần xã, loài chủ chốt có vai trò 

A. kiểm soát và khống chế sự phát triển của các loài khác. 

B. thúc đẩy sự tăng số lượng cá thể của các loài khác. 

C. thay thế cho loài ưu thế khi loài ưu thế bị suy vong. 

D. quyết định chiều hướng phát triển của quần xã. 

Câu 10: Trong quần xã, hiện tượng nào sau đây sẽ giảm cạnh tranh giữa các cá thể khác loài và tăng khả 

năng sử dụng và khai thác nguồn sống của môi trường? 

A. Cộng sinh giữa các cá thể. B. Phân tầng trong quần xã. 

C. Biến động số lượng của các quần thể. D. Diễn thế sinh thái. 

Câu 11: Cho các thông tin về diễn thế sinh thái như sau: 

(1) Xuất hiện ở môi trường đã có một quần xã sinh vật từng sống. 

(2) Có sự biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường. 

(3) Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế là quá trình biến đổi về các điều kiện tự nhiên 



(4) Luôn dẫn tới quần xã bị suy thoái. 

Các thông tin phản ánh sự giống nhau giữa diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh là: 

A. (1) và (2) B. (3) và (4) C. (1) và (4) D. (2) và (3) 

Câu 12: Mối quan hệ sinh học nào sau đây sẽ làm tăng lượng đạm trong đất? 





Trang 3 










A. Quan hệ giữa cây lúa với các loài rong rêu sống ở ruộng lúa. 

B. Quan hệ giữa các loài thực vật với các loài vi khuẩn kí sinh trong cơ thể thực vật. 

C. Quan hệ giữa tảo và nấm sợi để tạo nên địa y. 

D. Quan hệ giữa cây họ đậu với vi khuẩn sống ở nốt sần của các loài cây này. 

Câu 13: Diễn thế nguyên sinh có các đặc điểm: 

1 – bắt đầu từ một môi trường chưa có sinh vật. 

2 – được biến đổi tuần tự qua các quần xã trung gian. 

3 – quá trình diễn thế gắn liền với sự phá hại môi trường. 

4 – kết quả cuối cùng sẽ tạo ra quần xã đỉnh cực. 


A. 2, 3, 4. B. 1, 2, 4. C. 1, 3, 4. D. 1, 2, 3, 4. 

Câu 14: Xét các nhóm loài thực vật: 

1 – thực vật thân tảo ưa sáng. 2 – thực vật thân thảo ưa bóng. 

3 – thực vật thân gỗ ưa sáng. 3 – thực vật thân cây bụi ưa sáng. 

Trong quá trình diễn thế nguyên sinh của quần xã trên cạn, thứ tự xuất hiện của các nhóm loài thực vật 

này là 

A. 1, 2, 3, 4. B. 1, 4, 3, 2. C. 1, 2, 4, 3. D. 3, 4, 2, 1. 

Câu 15: Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, càng về sau thì 

A. độ đa dạng của quần xã càng cao, kích thước của mỗi quần thể càng lớn. 

B. mạng lưới dinh dưỡng càng phức tạp, các chuỗi thức ăn càng ngắn dần. 

C. số lượng chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng mùn bã hữu cơ càng ít đi. 

D. các loài có ổ sinh thái hẹp sẽ thay thế dần các loài có ổ sinh thái rộng. 

Câu 16: Khi nói về diễn thế sinh thái, điều nào sau đây không đúng? 

A. Diễn thế là quá trình phát triển thay thế của quần xã sinh vật này bằng quần xã khác. 

B. Diễn thế nguyên sinh được bắt đầu từ một quần xã ổn đinh. 

C. Trong quá trình diễn thế, luôn kéo theo sự biến đổi của ngoại cảnh. 

D. Con người có thể dự đoán được chiều hướng của quá trình diễn thế. 

Câu 17: Khi mất loài nào đây thì cấu trúc của quần xã sẽ bị thay đổi mạnh nhất, dẫn tới hiện tượng diễn 

thế sinh thái? 

A. Loài ưu thế. B. Loài thứ yếu. C. Loài ngẫu nhiên. D. Loài đặc hữu. 

Câu 18: Khi nói về sự tác động qua lịa giữa quần xã và môi trường sống trong quá trình diễn thế sinh 

thái, hãy chọn kết luận đúng. 

A. Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế, các điều kiện tự nhiên của môi trường không 

bị thay đổi. 

B. Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế là quá trình biến đổi về các điều kiện tự nhiên 


C. Trong tất cả các quá trình diễn thế, nguyên nhân gây ra đều được bắt đầu từ những thay đổi của ngoại 

cảnh dẫn tới gây ra biến đổi quần xã. 


D. Sự biến đổi của điều kiện môi trường không phải là nguyên gây ra diễn thế sinh thái của quần xã. 

Câu 19: Quan hệ đối kháng cùng loài thể hiện ở: 

1 – kí sinh cùng loài 2 – hợp tử bị chết trong bụng cơ thể mẹ. 

3 – ăn thịt đồng loại 4 – cạnh tranh cùng loài về thức ăn, nơi ở. 





Trang 4 











A. 1, 2, 3. B. 1, 2, 4. C. 1, 3, 4. D. 2, 3, 4. 

Câu 20: Mối quan hệ giữa hai loài mà một loài có hại còn một loài không có hại cũng không có lợi là mối 

quan hệ 

A. vật ăn thịt và con mồi. B. kí sinh. C. ức chế - cảm nhiễm. D. hội sinh. 

Câu 21: Xét các mối quan hệ sinh thái giữa các loài sau đây: 

1. Một số loài tảo nước ngọt nở hoa cùng sống trong một môi trường với các loài cá tôm. 

2. Cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng. 

3. Loài cá ép sống bám trên các loài cá lớn. 

4. Cây tầm gửi sống trên tán các cây trong rừng. 

5. Loài kiến sống trên cây kiến. 

Những mối quan hệ không gây hại cho các loài tham gia mối quan hệ đó là: 

A. 3, 4, 5. B. 2, 3, 4. C. 1, 2, 3. D. 3, 5. 

Câu 22: Diễn thế nguyên sinh có các đặc điểm: 

1- bắt đầu từ một môi trường chưa có sinh vật. 

2 – được biến đổi tuần tự qua các quần xã trung gian. 

3 – quá trình diễn thế gắn liền với sự phá hại môi trường. 

4 – kết quả cuối cùng sẽ tạo ra quần xã đỉnh cực. 


A. 2, 3, 4. B. 1, 2, 4. C. 1, 3, 4. D. 1, 2, 3, 4. 

Câu 23: Khi loài ưu thế bị tuyệt diệt thì loài nào sau đây có thể sẽ trở thành loài ưu thế của quần xã? 

A. Loài thứ yếu. B. Loài ngẫu nhiên. C. Loài chủ chốt. D. Không hình thành loài ưu thế. 

Câu 24: Sự phân tầng sẽ làm giảm cạnh tranh giữa các quần thể vì: 

A. nó làm tăng khả năng sử dụng nguồn sống của sinh vật. 

B. nó làm phân hóa ổ sinh thái của các quần thể trong quần xã. 

C. nó làm giảm số lượng cá thể có trong quần xã. 

D. nó làm tăng nguồn dinh dưỡng của môi trường sống. 

Câu 25: Khi nói về mối quan hệ giữa các loài trong quần xã sinh vật, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Mối quan hệ vật ăn thịt – con mồi là động lực thúc đẩy quẩn thể con mồi tiến hóa nhưng không thúc 

đẩy sự tiến hóa của quần thể vật ăn thịt. 

B. Những loài cùng sử dụng một nguồn thức ăn giống nhau và cùng chung sống trong một sinh cảnh sẽ 

xảy ra sự cạnh tranh khác loài. 

C. Ở mối quan hệ vật kí sinh – vật chủ, vật kí sinh thường chỉ làm suy yếu vật chủ chứ không tiêu diệt vật 

chủ. 

D. Quan hệ cạnh tranh khác loài là một trong những động lực thúc đẩy quá trình tiến hóa. 

Câu 26: Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, càng về sau thì 

A. độ đa dạng của quần xã càng thấp, kích thước của mổi quần thể càng lớn. 


B. mạng lưới dinh dưỡng càng phức tạp, các chuỗi thức ăn càng dài. 

C. số lượng chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng mùn bã hữu cơ càng ít đi. 

D. năng suất sinh học càng thấp, hiệu quả chuyển hóa năng lượng càng kém. 

Câu 27: Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, sự cạnh tranh giữa các quần thể trong quần xã diễn ra khốc 

liệt nhất khi: 





Trang 5 










A. bắt đầu quá trình diễn thế. 

B. ở giai đoạn giữa của diễn thế. 

C. ở giai đoạn cuối cùng của diễn thế. 

D. ở giai đoạn đầu hoặc giữa của quá trình diễn thế. 

Câu 28: Kiến làm tổ trên cây kiến là mối quan hệ 

A. hội sinh B. cộng sinh C. kí sinh D. hợp tác 

Câu 29: Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, năng suất sinh học của quần xã đạt cực đại vào thời điểm 

nào sau đây? 

A. Bắt đầu quá trình diễn thế. 

B. Ở giai đoạn giữa của diễn thế. 

C. Ở giai đoạn cuối cùng của diễn thế. 

D. Ở giai đoạn đầu hoặc giữa của quá trình diễn thế. 

Câu 30: Cây phong lan sống bám trên thân cây gỗ lớn thuộc mối quan hệ: 

A. kí sinh. B. hội sinh. C. cộng sinh. D. hợp tác. 

Câu 31: Khi mất loài nào sau đây thì cấu trúc của quần xã sẽ bị thay đổi mạnh nhất? 

A. Loài ưu thế. B. Loài thứ yếu. C. Loài ngẫu nhiên. D. Loài đặc hữu. 

Câu 32: Khi nói về độ đa dạng của quần xã, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Quần xã có độ đa dạng càng cao thì cấu trúc càng dễ bị thay đổi. 

B. Độ đa dạng của quần xã phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường. 

C. Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, độ đa dạng của quần xã tăng dần. 

D. Độ đa dạng của quần xã càng cao thì sự phân hóa ổ sinh thái càng mạnh. 

Câu 33: Trong một quần xã, quá trình nào sau đây sẽ dẫn tới giảm cạnh tranh giữa các loài và tăng khả 

năng khai thác nguồn sống từ môi trường? 

A. Sự phân li ổ sinh thái của mỗi loài. 

B. Sự cạnh tranh cùng loài. 

C. Sự quần tụ giữa các cá thể cùng loài. 

D. Sự cộng sinh giữa các loài. 

Câu 34: Khi nói về diễn thế sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn, tương ứng với sự biến 

đổi của môi trường. 

B. Diễn thế nguyên sinh là diễn thế khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật và kết quả hình thành quần xã 

tương đối ổn định. 

C. Diễn biến sinh thái xảy ra có thể do những nguyên nhân bên ngoài hoặc những nguyên nhân bên trong 

quần xã. 

D. Quá trình diễn thế thứ sinh luôn dẫn tới làm cho quần xã bị suy thoái. 


(1) Xuất hiện ở môi trường trống trơn (chưa có quần xã sinh vật từng sống). 


(2) Có sự biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường. 



(4) Kết quả cuối cùng sẽ hình thành một quần xã đỉnh cực. 

(5) Song song với quá trình diễn thế, có sự biến đổi về cấu trúc của quần xã sinh vật. 





Trang 6 










(6) Quá trình diễn thế có thể do tác động của nhân tố bên ngoài quần xã hoặc do tác động của quần xã. 

Trong các thông tin nói trên, diễn thế thứ sinh có bao nhiêu thông tin? 

A. 2 B. 5 C. 4 D. 3 

Câu 36: Ở mối quan hệ sinh thái nào sau đây, không có loài nào có lợi? 

A. Các cây hành, tỏi tiết các chất ra môi trường làm ảnh hưởng tới các loài khác. 

B. Dây tơ hồng sống trên tán các cây trong rừng. 

C. Loài cá ép sống bám trên các loài cá lớn. 

D. Cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng. 

Câu 37: Khi nói về sự phân tầng trong quần xã, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Ở vùng có khí hậu nhiệt đới, tất cả các quần xã đều có cấu trúc phân tầng và có số lượng tầng giống 

nhau. 

B. Sự phân tầng làm giảm cạnh tranh giữa các loài và tăng khả năng khai thác nguồn sống của môi trường. 

C. Ở tất cả các khu hệ sinh học, các quần xã đều có cấu trúc phân tầng và sự phân tầng tương tự nhau. 

D. Sự phân tầng dẫn tới làm mở rộng ổ sinh thái của các loài trong quần xã. 

Câu 38: Sự phân tầng theo phương hướng thẳng đứng trong quần xã có ý nghĩa 

A. giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài, giảm khả năng tận dụng nguồn sống. 

B. tăng sự cạnh tranh giữa các loài, giảm khả năng tận dụng nguồn sống. 

C. giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống. 

D. tăng hiệu quả sử dụng nguồn sống, tăng sự cạnh tranh giữa các quần thể. 

Câu 39: Quá trình nào sau đây xảy ra do sự trùng lặp ổ sinh thái giữa các loài và kết quả cuối cùng sẽ làm 

thu hẹp ổ sinh thái của mỗi loài? 

A. Cạnh tranh cùng loài B. Cạnh tranh khác loài 

C. Cộng sinh giữa hai loài D. Sự phân tầng trong quần xã. 

Câu 40: Khi nói về mối quan hệ giữa vật ăn thịt và con mồi, kết luận nào sau đây là không đúng? 

A. Quần thể vật ăn thịt luon có số lượng cá thể ít hơn quần thể con mồi. 

B. Khả năng tăng số lượng cá thể của quần thể vật ăn thịt nhanh hơn so với quần thể con mồi. 

C. Khi xảy ra biến động số lượng cá thể thì quần thể con mồi thường biến động trước quần thể vật ăn thịt. 


Câu 41: Khi nói về mối quan hệ giữa sinh vật ăn thịt và con mồi trong một quần xã sinh vật, phát biểu 

nào sau đây đúng? 

A. Trong một chuỗi thức ăn, sinh vật ăn thịt và con mồi không cùng một bậc dinh dưỡng. 

B. Số lượng cá thể sinh vật ăn thịt bao giờ cũng nhiều hơn số lượng cá thể con mồi. 

C. Theo thời gian con mồi sẽ dần dần bị sinh vật ăn thịt tiêu diệt hoàn toàn. 

D. Mỗi loài sinh vật ăn thịt chỉ sử dụng một loại con mồi nhất định làm thức ăn. 

Câu 42: Cá ép sống bám trên cá lớn là mối quan hệ 

A. hội sinh B. kí sinh C. hợp tác D. cộng sinh 

Câu 43: Trên đồng cỏ, các con bò đang ăn cỏ. Bò tiêu hóa được cỏ nhờ các vi sinh vật sống trong dạ cỏ. 

Các con chim sao đang tìm ăn các con rận sống trên da bò. Khi nói về quan hệ giữa các sinh vật trên, phát 

biểu nào sau đây đúng? 


A. Quan hệ giữa rận và bò là quan hệ sinh vật này ăn sinh vật khác. 

B. Quan hệ giữa chim sáo và rận là quan hệ hội sinh. 

C. Quan hệ giữa bò và vi sinh vật là quan hệ cạnh tranh. 





Trang 7 










D. Quan hệ giữa vi sinh vật và rận là quan hệ cạnh tranh. 

Câu 44: Trong các mối quan hệ sinh thái sau đây, có bao nhiêu mối quan hệ không gây hại cho các loài 

tham gia? 

(1) Một số loài tảo nước ngọt nở hoa cùng sống trong một môi trường với các loài cá tôm. 

(2) Cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng. 

(3) Loài cá ép sống bám trên các loài cá lớn. 

(4) Cây tầm gửi sống trên tán các cây trong rừng. 

(5) Loài kiến sống trên cây kiến. 

Những mối quan hệ đó là: 

A. 3 B. 4 C. 1 D. 2 

Câu 45: Khi nói về sự phân bố cá thể trong không gian của quần xã, phát biểu nào sau đây là sai? 

A. Sinh vật phân bố theo chiều ngang thường tập trung nhiều ở vùng có điều kiện sống thuận lợi như vùng 

đất màu mỡ, độ ẩm thích hợp, thức ăn dồi dào. 

B. Phân bố cá thể trong không gian của quần xã tùy thuộc và nhu cầu sống của từng loài. 

C. Sự phân bố cá thể trong tự nhiên có xu hướng làm giảm bớt mức độ cạnh tranh giữa các loài và nâng 

cao hiệu quả sử dụng nguồn sống của môi trường. 

D. Trong hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, chỉ có sự phân tầng của các loài thực vật, không có sự phân 

tầng của các loài động vật. 

Câu 46: Khi nói về diễn thế sinh thái, phát biểu nào sau đây là sai? 

A. Diễn biến sinh thái thứ sinh luôn khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật. 

B. Trong diễn thế sinh thái, song song với quá trình biến đổi của quần xã là quá trình biến đổi về các điều 

kiện tự nhiên của môi trường. 

C. Sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã là một trong những nguyên nhân gây ra diễn thế sinh thái. 

D. Diễn biến sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến 

đổi của môi trường. 

Câu 47: Hãy chọn kết luận đúng về mối quan hệ giữa vật ăn thịt và con mồi. 

A. Quần thể vật ăn thịt luôn có số lượng cá thể nhiều hơn quần thể con mồi. 

B. Quần thể vật ăn thịt luôn có số lượng cá thể ổn định, còn quần thể con mồi luôn biến động. 

C. Cả 2 quần thể biến động theo chu kì, trong đó quần thể vật ăn thịt luôn biến động trước. 



A. Độ đa dạng của quần xã phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường. 

B. Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, độ đa dạng của quần xã tăng dần. 

C. Quần xã có độ đa dạng càng cao thì thành phần loài càng dễ bị biến động. 


Câu 49: Có bao nhiêu ví dụ sau đây thuộc loại đối kháng cùng loài? 

(1) Kí sinh cùng loài. (2) Chó sói hỗ trợ nhau để bắt trâu rừng. 


(3) Cá mập ăn thịt đồng loại. (4) Các cây cùng loài cạnh tranh ở nơi ở. 

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 

Câu 50: Trong một quần xã sinh vật gồm các loài sau: Cây gỗ lớn, cây bụi, cây cỏ hươu, sâu thú nhỏ, đại 

bàng, bọ ngựa và hổ. Đại bàng và hổ ăn thú nhỏ, bọ ngựa và thú nhỏ ăn sâu lá, hổ có thể bắt hươu làm 





Trang 8 










thức ăn, cây gỗ, cây bụi, cây cỏ là thức ăn của hươu, sâu, bọ ngựa. Trong các nhận xét sau đây, có bao 

nhiêu nhận xét đúng? 

(1) Hươu và sâu ăn lá cây đều thuộc sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

(2) Thú nhỏ, bọ ngựa và hổ đều là các sinh vật thuộc bậc dinh dưỡng cấp 3. 

(3) Nếu sâu bị chết hết thì thú nhỏ và bỏ ngựa sẽ bị thiếu thức ăn, không có thức ăn thay thế. 

(4) Nếu bọ ngựa bị tiêu diệt thì số lượng thú nhỏ sẽ tăng nhưng sau đó sẽ giảm về mức cân bằng. 

A. 1 B. 3 C. 2 D. 4 

Câu 51: Mối quan hệ vật kí sinh – vật chủ và mối quan hệ vật dữ - con mồi giống nhau ở đặc điểm nào 

sau đây? 

A. Đều làm chết các cá thể của loài bị hại 

B. Loại bị hại luôn có kích thước cá thể nhỏ hơn loài có lợi. 

C. Loài bị hại luôn có số lượng cá thể nhiều hơn loại có lợi. 

D. Đều là mối quan hệ đối kháng giữa hai loài. 

Câu 52: Diễn thế nguyên sinh có bao nhiêu đặc điểm trong số các đặc điểm sau đây? 

(1) bắt đầu từ một môi trường chưa có sinh vật. 

(2) được biến đổi tuần tự qua các quần xã trung gian. 

(3) quá trình diễn thế gắn liền với sự phá hại môi trường. 

(4) kết quả cuối cùng sẽ tạo ra quần xã đỉnh cực. 

A. 2 B. 3 C. 1 D. 4 

Câu 53: Xét các ví dụ sau: 

1 – Tảo giáp nở hoa gây độc cho cá, tôm, chim ăn cá. 

2 – Cây phong lan sống bám trên thân cây gỗ. 

3 – Cây tỏi chiết chất ức chế hoạt động của vi sinh vật xung quanh. 

4 – Cú và chồn cùng sống trong rừng, cùng bắt chuột làm thức ăn. 

Những ví dụ nào phản ánh mối quan hệ ức chế - cảm nhiễm? 

A. 1, 2, 3. B. 1, 3. C. 2, 3. D. 1, 3, 4. 


A. Độ đa dạng của quần xã phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường. 

B. Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, độ đa dạng của quần xã tăng dần. 

C. Quần xã có độ đa dạng càng cao thì thành phần loài càng dễ bị biến động. 


Câu 55: Trùng roi sống trong ruột mối thuộc mối quan hệ: 

A. kí sinh. B. cộng sinh. C. hội sinh. D. hợp tác. 

Câu 56: Quần thể của loài nào sau đây có kích thước bé nhất? 

A. Loài ưu thế. B. Loài thứ yếu. C. Loài ngẫu nhiên. D. Loài chủ chốt. 

Câu 57: Khi nói về mối quan hệ sinh vật chủ - sinh vật kí sinh và mối quan hệ con mồi – sinh vật ăn thịt, 

phát biểu nào sau đây đúng? 


A. Sinh vật ăn thịt bao giờ cũng có số lượng cá thể nhiều hơn con mồi. 

B. Mối quan hệ sinh vật chủ - sinh vật kí sinh là nhân tố duy nhất gây ra hiện tượng khống chế sinh học. 

C. Sinh vật kí sinh có kích thước cơ thể nhỏ hơn sinh vật chủ. 

D. Sinh vật kí sinh bao giờ cũng có số lượng cá thể ít hơn sinh vật chủ. 

Câu 58: Một quần xã có các sinh vật sau: 





Trang 9 










(1) Tảo lục đơn bào (2) Cá rô 

(3) Bèo hoa dâu (4) Tôm 

(5) Bèo Nhật Bản (6) Cá mè trắng 

(7) Rau muống (8) Cá trắm cỏ 

Trong các sinh vật trên, những sinh vật thuộc bậc dinh dưỡng cấp 1 là 

A. (1), (2), (6), (8) B. (2), (4), (5), (6) C. (3), (4), (7), (8) D. (1), (3), (5), (7) 

Câu 59: Khi nói về quần xã sinh vật, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Sinh vật trong quần xã luôn tác động lẫn nhau đồng thời tác động qua lại với môi trường. 

B. Phân bố cá thể trong không gian của quần xã tùy thuộc vào nhu cầu sống của từng loài. 

C. Quần xã càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn càng đơn giản. 

D. Mức độ đa dạng của quần xã được thể hiện qua số lượng của loài và số lượng cá thể của mỗi loài. 

Câu 60: Cho ví dụ về mối quan hệ giữa các loài trong quần xã sinh vật: 

(1) Tảo giáp nở hoa gây độc cho cá sống trong cùng môi trường 

(2) Cây tầm gửi sống bám trên thân các cây gỗ trong rừng. 

(3) Cây phong lan bám trên thân cây gỗ sống trong rừng. 

(4) Vi khuẩn Rhizobium sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu. 

Những ví dụ thuộc về mối quan hệ hỗ trợ giữa các loài trong quần xã sinh vật là 

A. (1) và (4) B. (1) và (2) C. (3) và (4) D. (2) và (3) 

Câu 61: Mối quan hệ vật kí sinh – vật chủ và mối quan hệ vật dữ - con mồi giống nhau ở đặc điểm nào 

sau đây? 

A. Đều làm chết các cá thể của loài bị hại 

B. Loài bị hại luôn có kích thước cá thể nhỏ hơn loài có lợi 

C. Loài bị hại luôn có số lượng cá thể nhiều hơn loài có lợi 

D. Đều là mối quan hệ đối khác giữa hai loài. 


(1) Xuất hiện ở môi trường đã có một quần xã sinh vật từng sống 

(2) Có sự biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường 



(4) Luôn dẫn tới quần xã bị suy thoái 

Các thông tin phản ánh sự giống nhau giữa diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh là 

A. (3) và (4) B. (1) và (4) C. (1) và (2) D. (2) và (3) 

Câu 63: Mối quan hệ giữa hai loài nào sau đây thuộc quan hệ cộng sinh? 

A. Tầm gửi và cây thân gỗ B. Nấm và vi khuẩn lam tạo thành địa y 

C. Cỏ dại và lúa D. Giun đũa và lợn 

Câu 64: Trong quần xã sinh vật, kiểu phân bố cá thể theo chiều thẳng đứng có xu hướng 

A. làm tăng mức độ cạnh tranh giữa các loài, giảm hiệu quả sự dụng nguồn sống 


B. làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài, giảm khả năng sử dụng nguồn sống 

C. làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống 

D. làm tăng mức độ cạnh tranh giữa các loài, tăng hiệu quả sử dụng nguồn sống. 






Trang 10 











Trong các mối quan hệ nói trên thì quan hệ vật ăn thịt – con mồi là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của 

quần thể con mồi và quần thể ăn thịt. 

Vì vật ăn thịt luôn tìm cách săn mồi. Quá trình săn mồi sẽ loại bỏ những cá thể có sức sống yếu kém nên 

quần thể vật ăn thịt là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi đối với quần thể con mồi. Ngược lại, 

các cá thể con mồi luôn luôn tìm cách chạy trốn khỏi vật ăn thịt nên chỉ có những vật ăn thịt khỏe thì mới 

săn bắt được con mồi, những vật ăn thịt ốm yếu thì không săn được mồi → Con mồi là nhân tố chọn lọc 

quần thể vật ăn thịt. 


Mối quan hẹ giữa loài chim với động vật móng guốc nói trên là mối quan hệ hợp tác. 

Vì cả hai loài đều có lợi, chim ăn các động vật ký sinh còn động vật móng guốc thì không bị động vật kí 

sinh gây hại. 

Mặc dầu cả hai cùng có lợi nhưng mối quan hệ này chưa được gọi là cộng sinh vì loài chim và động vật 

móng guốc không gắn bó mật thiết với nhau. Sự hợp tác chỉ mang tính nhất thời. 


Quần thể vật ăn thịt có số lượng cá thể ít và khi quần thể con mồi biến động số lượng thì quần thể vật ăn 

thịt sẽ biến động theo. Vì con mồi là nguồn cung cấp thức ăn cho vật ăn thịt nên hai quần thể này có số 

lượng cá thể phụ thuộc vào nhau và khống chế lẫn nhau (khống chế sinh học) 


Hội sinh là mối quan hệ một loài có lợi còn một loài trung tính (không có lợi và không có hại) 


Các mối quan hệ đối kháng thường làm cho một loài có lợi và một loài có hại. Những mối quan hệ nào 

sau đây luôn làm cho một loài có lợi và một loài có hại là quan hệ kí sinh – vật chủ và quan hệ vật ăn thịt 

– con mồi. 


Trong một quần xã, loài ưu thế là loài có số lượng cá thể nhiều nhất, tính chất hoạt động mạnh nhất nên 

có vai trò quan trọng nhất. 


Vì: Cộng sinh thì không có đối kháng. Hợp tác bắt đầu có sự đối kháng. Hội sinh thì một loài có lợi còn 

một loài trung tính nên tính đối kháng bắt đầu xuất hiện. Vật kí sinh – vật chủ có tính đối kháng thấp hơn 

so với vật ăn thịt và con mồi. Vì vật kí sinh thường không tiêu diệt vật chủ, trong khi vật ăn thịt thì luôn 

tìm cách tiêu diệt con mồi. 


- Các mối quan hệ hỗ trợ không gây hại cho các loài tham gia. 

(1) Một số loài tảo nước ngọt nở hoa cùng sống trong một môi trường với các loài cá tôm →quan hệ ức 

chế cảm nhiễm. 

(2) Cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng → quan hệ kí sinh vật chủ 

(3) Loài cá ép sống bám trên các loài cá lớn →quan hệ hội sinh 


(4) Cây tầm gửi sống trên tán các cây trong rừng → quan hệ kí sinh vật chủ 

(5) Trùng roi sống trong ruột mối → quan hệ cộng sinh. 

→ có 2 phép lai. 






Trang 11 










- Trong quần xã, loài chủ chốt là loài ăn thịt đầu bảng, là loài đứng đầu cuối cùng của chuỗi thức ăn. Do 

đó loài chủ chốt có vai trò kiểm soát và khống chế số lượng cá thể của các loài trong chuỗi thức ăn. 

- Loài chủ chốt không có khả năng thay thế loài ưu thế vì loài chủ chốt đứng cuối cùng của chuỗi thức ăn 

nên luôn có số lượng cá thể ít, không thể trở thành loài ưu thế được. 

- Loài chủ chốt cũng không quyết định được chiều hướng phát triển của quần xã mà nó chỉ đảm bảo sự 

duy trì trạng thái cân bằng của quần xã. 


- Sự phân tầng sẽ làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài trong quần xã và tăng khả năng khai thác và 

sử dụng nguồn sống của mỗi loài. 

- Các phương án khác đều không làm giảm cạnh tranh giữa các cá thể khác loài. 


- Trong các thông tin nói trên thì diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh giống nhau ở thông tin số (2) 

và thông tin số (3) 

- Thông tin số (1): Xuất hiện ở môi trường đã có một quần xã sinh vật từng sống. Đặc điểm này chỉ có 

diễn thế thứ sinh chứ không có ở diễn thế nguyên sinh. 

- Thông tin số (4): Luôn dẫn tới quần xã bị suy thoái. Đặc điểm này là một điều không đúng. Vì diễn thế 

nguyên sinh luôn dẫn tới quần xã đỉnh cực, có trường hợp dẫn tới quần xã suy thoái. 


Trong 4 mối quan hệ nói trên thì mối quan hệ giữa cây họ đậu với vi khuẩn cộng sinh ở nốt sần cây họ 

đậu sẽ làm tăng lượng đạm trong đất. Vì vi khuẩn cộng sinh với cây họ đậu có khả năng cố định đạm từ 

nitơ phân tử (N 2 ). 


Trong 4 đặc điểm nói trên thì diễn thế nguyên sinh có 3 đặc điểm 1, 2 và 4. 

Đặc điểm số 3 là sai vì diễn thế nguyên sinh là quá trình diễn thế nguyên sinh là quá trình diễn thế bắt đầu 

từ môi trường trống trơn và cuối cùng dẫn tới quần xã đỉnh cực nên diễn thế nguyên sinh luôn gắn liền 

với cải tạo môi trường chứ không phá hai môi trường. 


- Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, những loài xuất hiện đầu tiên tạo nên quần xã tiên phong là những 

thực vật thân tảo ưa sáng, sau đó đến thân cây bụi ưa sáng, đến thân gỗ ưa sáng. Ở quần xã đỉnh cực thì 

bên cạnh các loài thân gỗ ưa dáng vẫn tồn tại các loài thân tảo ưa bóng sống dưới cây thân gỗ. 

- Thực vật ưa sáng luôn có biểu bì dày, mô dậu phát triển. Do vật trong 4 nhóm thức vật nêu trên thì trong 

quá trình diễn thế nguyên sinh, thứ tự xuất hiện của các nhóm loài này là: thực vật ưa sáng (có mô dậu 

phát triển, biểu bì dày) → thực vật thân cây bụi ưa sáng (có mô dậu phát triển, biểu bì dày) → thực vật 

thân gỗ ưa sáng (có lá dày, mô dậu phát triển, biểu bì dày)→ thực vật thân tảo có mô dậu kém phát triển, 

biểu bì mỏng. 


Kết quả của diễn thế nguyên sinh sẽ dẫn tới hình thành nên quần xã đỉnh cực, vì vậy càng về sau thì các 

loài có ổ sinh thái hẹp sẽ thay thế dần các loài có ổ sinh thái rộng. 



Vì diễn thế nguyên sinh được bắt đầu từ một môi trường trống trơn chưa có quần xã sinh vật. 


Loài ưu thế là loài có số lượng cá thể đông nhất, tính chất hoạt động mạnh nhất. Do vậy, khi bị mất loài 

ưu thế thì cấu trúc của quần xã sẽ bị thay đổi mạnh nhất. 





Trang 12 










Loài ưu thế thường là loài đóng vai trò trung tâm của cac hoạt động sống quần xã. Loài ưu thế là mắt xích 

chung của rất nhiều chuỗi thức ăn, là nơi làm tổ, nơi trú ngụ của rất nhiều loài khác, là loài quy định điều 

kiện môi trường sống. Vì vậy khi mất loài ưu thế thì sẽ gây biến động cả quần xã và gây diễn thế sinh 

thái. 


Các kết luận khác đều sai là vì: 

- Trong quá trình diễn thế, điều kiện tự nhiên bị thay đổi song song với quá trình biến đổi cấu trúc của 

quần xã. 

- Nguyên nhân của diễn thế là do tác động từ ngoại cảnh hoặc do tác động tự chính quần xã. Ví dụ khi 

một loài ưu thế nào đó trong quần xã bị giảm số lượng thì sẽ gây biến động số lượng ở các loài khác và 

gây ra diễn thế sinh thái. 

- Nếu môi trường sống có sự biến đổi lớn thì sẽ gây ra diễn thế sinh thái, nhưng nếu môi trường có biến 

đổi không đáng kể thì thường không gây ra diễn thế. 


Trong tự nhiên, quan hệ đối kháng không chỉ xảy ra giữa cá thế khác loài mà còn xảy ra giữa các cá thể 

cùng loài. Các cá thể cùng loài có thể kí sinh lên nhau, ăn thịt lẫn nhau, cạnh tranh nhau về thức ăn và nơi 

ở. Cạnh tranh cùng loài là động lực thúc đẩy sự phát triển của loài, là nguyên nhân làm mở rộng ổ sinh 

thái của loài. 


- Trong quần xã, các loài có mỗi quan hệ mật thiết với nhau, tạo nên trạng thái cân bằng và ổn định trong 

quần xã. Trong các mối quan hệ khác loài thì quan hệ ức chế - cảm nhiễm làm cho một loài có hại còn 

một loài trung tính. 

- Vì ở quan hệ ức chế - cảm nhiễm, trong quá trình sống thì cơ thể tiết ra các sản phẩm trao đổi chất gây 

ức chế hoạt động sống của những loài xung quanh nó. Sự ức chế này gây hại cho các loài khác nhưng 

không có lợi cho loài tiết ra chất ức chế. 


- Trong các mối quan hệ sinh thái giữa các loài nói trên, quan hệ giữa cá ép sống bám trên các loài cá lớn 

là quan hệ hội sinh; quan hệ giữa loài kiến sống trên cây kiến là quan hệ cộng sinh. 

- Quan hệ giữa cây tầm gửi sống trên thân các cây gỗ lớn trong rừng và quan hệ giữa dây tơ hồng sống 

trên tán các cây trong rừng là quan hệ vật kí sinh – vật chủ → có hại cho vật chủ (cây gỗ). 

- Một số loài tảo nước ngọt nở hoa cùng sống trong một môi trường với các loài cá tôm là quan hệ ức chế 

- cảm nhiễm gây hại cho các loài cá tôm. 


Quá trình diễn thế nguyên sinh được bắt đầu từ một môi trường trống trơn (chưa có sinh vật), quần xã 

được biến đổi tuần tự qua các dạng trung gian, kết quả cuối cùng sẽ tạo ra quần xã đỉnh cực. 


Dựa vào tính chất hoạt động và vai trò của từng loài đối với hoạt động sống của quần xã người ta chia các 

loài ra 3 nhóm là loài ưu thế (có số lượng cá thể đông nhất, tính chất hoạt động mạnh và có vai trò quan 

trọng đối với quần xã), loài thứ yếu (đứng thứ hai sau loài ưu thế), loài ngẫu nhiên. Nếu các loài ưu thế bị 

tuyệt diệt thì loài thứ yếu là loài có số lượng cá thể đông nhất và trở thành loài ưu thế của quần xã, khi đó 

quần xã sẽ bị diễn thế để thiết lập trạng thái cân bằng mới. 







Trang 13 










Sự phân tầng trong quần xã sẽ làm phân li ổ sinh thái của các quần thể. Khi các quần thể sống trong một 

môi trường được phân li ổ sinh thái thì sẽ giảm cạnh tranh và tăng khả năng sử dụng nguồn sống của môi 

trường. 


Vì quần thể con mồi là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của quần thể vật ăn thịt và quần thể vật ăn thịt là 

động lực thúc đẩy sự tiến hóa của quần thể con mồi. 


Trong quá trình diễn thế nguyên sinh thì càng về sau độ đa dạng của quần xã càng cao nhưng kích thước 

của quần thể càng bé (do có số lượng cá thể ít); 

Mạng lưới dinh dưỡng càng phức tạp và chuỗi thức ăn càng dài; số lượng chuỗi thức ăn được bắt đầu 

bằng mùn hữu cơ càng nhiều; các loài có ổ sinh thái hẹp sẽ thay thế dẫn các loài có ổ sinh thái rộng. 


Sự cạnh tranh khác loài diễn ra khi các loài sống trong cùng môi trường và có ổ sinh thái trùng nhau một 

phần hoặc trùng nhau hoàn toàn. Trong quá trình diễn thế nguyên sinh, càng về sau thì số lượng loài càng 

tăng lên nên sự trùng nhau về ổ sinh thái giữa các loài càng lớn. →Cạnh tranh cùng loài càng khốc liệt. 


- Cây kiến và kiến có quan hệ cộng sinh với nhau 

- Cây kiến cung cấp cho kiến nhựa cây để kiến sống. Kiến bảo vệ cây trước các loài động vật ăn thực vật. 


Ở giai đoạn cuối cùng của diễn thế nguyên sinh, quần xã đạt đỉnh cực nên mật độ đa dạng sinh học cao 

nhất, năng suất sinh học cao nhất. 


Cây phong lan sống bám trên cây gỗ lớn là mối quan hệ hội sinh. 

Cây phong lan bám trên cây gỗ nhưng không gây hại cho cây gỗ, không hút chất dinh dưỡng của cây gỗ. 

Đối với mối quan hệ này, cây phong lan có lợi nhưng cây gỗ thì không có hại và cũng không có lợi gì. 


Trong một quần xã, loài ưu thế là loài có số lượng cá thể rất đông, tính chất hoạt động mạnh và có vai trò 

quan trọng đối với quần xã. Nếu loài ưu thế bị mất khỏi quần xã thì cấu trúc của quần xã sẽ bị thay đổi 

mạnh và dẫn tới diễn thế sinh thái. 


Độ đa dạng của quần xã bao gồm đa dạng về thành phần loài, đa dạng về ổ sinh thái, đa dạng về chuỗi 

dinh dưỡng. Độ da đạng của quần xã phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường. Trong quá trình diễn 

thế nguyên sinh độ đa dạng của quần xã tăng dần và độ đa dạng cao nhất của quần xã đỉnh cực. Độ đa 

dạng của quần xã càng cao thì sự cạnh tranh khác loài cành mạnh dẫn tới sự phân hóa ổ sinh thái càng 

mạnh. Quần xã có độ đa dạng càng cao thì sự phân hóa ổ sinh thái càng mạnh, Quần xã có độ đa dạng cao 

thì cấu trức càng ổn định, ít bị thay đổi. 


Trong một hệ sinh thái sự phân li ổ sinh thái của mỗi loài sẽ làm giảm cạnh tranh giữa các loài và tăng 

khả năng khai thác nguồn sống từ môi trường. 



Vì quá trình diễn thế thứ sinh có thể hình thành quần xã tương đối ổn định hoặc quần xã suy thoái. 


Diễn thế thứ sinh có các đặc điểm: 


Trang 14 













- Có sự biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường. 

- Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế là quá trình biến đổi về các điều kiên tự nhiên 


- Song song với quá trình diễn thế, có sự biến đổi về cấu trúc của quần xã sinh vật. 

- Quá trình diễn thế có thể do tác động của nhân tố bên ngoài quần xã hoặc do tác động của quần xã. 

→ Có 4 thông tin 


- Mối quan hệ sinh thái mà không có loài nào có lợi là cây tỏi, hành tiết các chất ra môi trường làm ảnh 

hưởng tới các loài khác. Đây là mối quan hệ ức chế cảm nhiễm, các cây hành, tỏi đã vô tình là hại các loài 

khác trong khi bản thân chúng không được lợi gì. 

- Ở ba mối quan hệ còn lại thì các loài có lợi lần lượt là: dây tơ hồng, cá ép, cây tầm gửi. 


- Kết luận A sai vì mỗi quần xã có cấu trúc phân bố khác nhau, có thể phân tầng theo chiều thẳng đứng 

hoặc theo mặt phẳng ngang và số lượng tầng của mỗi quần xã là khác nhau. Ví dụ: rừng mưa nhiệt đới 

gồm 5 tầng trong khi đó ở các quần xã trẻ hơn có ít tầng hơn. 

- Kết luận C sai vì ở các khu hệ sinh học khác nhau thì điều kiện môi trường khác nhau, thành phần loài 

khác nhau nên cấu trúc phân tầng và sự phân tầng khác nhau. 

- Kết luận D sai vì sự phân tầng làm thu hẹp ổ sinh thái của các loài trong quần xã. 

- Kết luận B đúng vì sự phân tầng trong quần xã làm cho ổ sinh thái của các loài bớt trung nhau do đó 

giảm sự cạnh tranh trong quần xã, ngoài ra nhờ cơ sự phân tầng nên không gian sống được sự dụng triệt 

để dó đó khai thác tốt nguồn sống của môi trường. 


- Sự phân tầng theo phương thẳng đứng trong quần xã có ý nghĩa giảm mức độ cạnh tranh giữa các loài, 

nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống. 


Vì chỉ có cạnh tranh khác loài mới làm thu hẹp và phân hóa ổ sinh thái của mỗi loài. 


- Trong mối quan hệ sinh thái giữa quần thể vật ăn thịt với quần thể con mồi thì quần thể vật ăn thịt 

thường có số lượng cá thể ít hơn rất nhiều so với quần thể con mồi, khi số lượng cá thể của quần thể con 

mồi bị biến động thì sẽ kéo theo sự biến động số lượng cá thể của quần thể vật ăn thịt và sự biến động 

thường bắt đầu từ quần thể con mồi sau đó mới dẫn tới sự biến động của quần thể vật ăn thịt. 

- Quần thể con mồi có tiềm năng sinh học cao hơn quần thể vật ăn thịt (Tốc độ sinh sản nhanh hơn, vòng 

đời ngắn hơn,…) nên khả năng tăng số lượng cá thể của quần thể vật ăn thịt chậm hơn so với quần thể 

con mồi. 











Trang 15 







Vì nếu có sự phân tầng ở thực vật sẽ kéo theo sự phân tầng ở động vật. 









Phải vẽ lưới thức ăn của quần xã trên, sau đó dựa vào lưới thức ăn để đánh giá tính đúng sai của mỗi nhận 

xét. 




- Ức chế - cảm nhiễm là mối quan hệ giữa hai loài mà cá thể của loài này tiết ra các sản phẩm gây ức chế 

đến hoạt động sống đối với các cá thể của loài khác. 

- Trong các ví dụ trên thì ví dụ về tảo giáp nở hoa gây độc cho cá, tôm và ví dụ về cây tỏi tiết chất gây ức 

chế hoạt động của vi sinh vật xung quanh là hai ví dụ về ức chế - cảm nhiễm. 


Khi độ đa dạng của quần xã càng cai thì cấu trúc của lưới thức ăn càng phức tạp nên tính ổn định của 

quần xã càng cao, thành phân loài ít biến động. 


Trung roi và mối là quan hệ cộng sinh. 

Vì mối ăn gỗ vào trong ruột được trùng phân giải gỗ thành đường glucozơ cung cấp cho cả trùng roi và 

mối. Nếu không có trùng roi thì mối sẽ bị chết vì không tiêu hóa được gỗ. Nếu không có mối thì trùng roi 

sẽ bị chết vì không có gỗ để tiêu hóa. 


Trong quần xã, loài ngẫu nhiên có số lượng cá thể ít nhất, loài ưu thế có số lượng cá thể nhiều nhất 

→Loài ngẫu nhiên có kích thước bé nhất. 



- Phát biểu A sai. Vì sinh vật ăn thịt có số lượng ít hơn số lượng con mồi thì con mồi mới cung cấp đủ 

thức ăn cho sinh vật ăn thịt. 





Trang 16 










- Phát biểu B sai. Vì mối quan hệ vật chủ - sinh vật kí sinh không phải là nhân tố duy nhất gây ra hiện 

tượng khống chế sinh học. Mà ngoài mối quan hệ này thì còn có mối quan hệ vật ăn thịt – con mồi cũng 

là nhân tố gây ra hiện tượng khống chế sinh học. 

- Phát biểu D sai. Vì sinh vật kí sinh thường có số lượng cá thể đông hơn rất nhiều so với vật chủ (trên 1 

vật chủ thường có rất nhiều vật kí sinh). 


- Trong hệ sinh thái, chỉ có sinh vật sản xuất mới thuộc bậc dinh dưỡng cấp 1. 

- Trong các loài nói trên, thì Tảo lục đơn bào (1); Bèo hoa dâu (3); Bèo Nhật Bản (5); Rau muống (7) là 

các loài tự dưỡng (thực vật). 


Vì quần xã càng đa dạng thì độ đa dạng về loài càng cao. Khi quần xã có nhiều loài thì quan hệ dinh 

dưỡng giữa các loài rất phức tạp nên lưới thức ăn rất phức tạp. 


Trong 4 ví dụ nói trên, có 2 ví dụ thuộc loại hỗ trợ giữa các loài là (3) và (4). 


Quan hệ vật kí sinh – vật chủ và mối quan hệ vật dữ - con mồi đều là những mối quan hệ đối kháng giữa 

các loài trong quần xã. 


- Trong 4 thông tin mà đề bài đưa ra, có 2 thông tin phản ánh sự giống nhau giữa diễn thế nguyên sinh và 

diễn thế thứ sinh là (2) và (3). 

- Thông tin (1) chỉ có ở diễn thế thứ sinh mà không có ở diễn thế nguyên sinh. 

- Thông tin (4) không đúng. Vì ở diễn thế nguyên sinh sẽ dẫn tới quần xã đỉnh cực; ở diễn thế thứ sinh có 

thể dẫn tới quần xã suy thoái nhưng cũng có thế dẫn tới quần xã ổn định. 



Sự phân bố theo chiều thẳng đứng sẽ làm giảm cạnh tranh giữa các loài và khi phân bố ở các vị trí khác 

nhau thì sẽ tăng khả năng khai thác nguồn sống từ môi trường. 






Trang 17 










CHỦ ĐỀ 11: CÁC THÀNH PHẦN CẤU TRÚC CỦA HỆ SINH THÁI 


1. Khái niệm hệ sinh thái (HST) 

- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định, bao gồm quần xã sinh vật và môi trưòng 

sống của quần xã. 

- Trong hệ sinh thái không ngừng diễn ra trao đổi chất và trao đổi năng lượng (đồng hoá và dị hoá). 

- Kích thước của một hệ sinh thái rất đa dạng (nhỏ như một giọt nước hoặc lớn như đại dương). 

- Hệ sinh thái được cấu trúc gồm có quần xã sinh vật và môi trường sông của quần xã. Môi trường gồm có 

chất vô cơ, chất hữu cơ, yếu tố khí hậu. 

- Dựa vào chức năng dinh dưỡng, người ta chia sinh vật trong hệ sinh thái thành 3 nhóm là: 

+ Sinh vật sản xuất: có khả năng quang hợp (bao gồm thực vật, tảo, vi khuẩn lam). 

+ Sinh vật tiêu thụ: bao gồm hầu hết các động vật. 

+ Sinh vật phân giải: phân giải xác hữu cơ thành các chất vô cơ cung cấp cho sinh vật sản xuất (bao gồm 

nấm, hầu hết các vi khuẩn, động vật nguyên sinh, động vật thân mềm, giun đất) 

- HST tự nhiên (ví dụ: rừng rậm, một đảo lớn) gần như không chịu sự chi phối, tác động của con ngưòi. 

- HST nhân tạo được con người bổ sung thêm vật chất và năng lượng nên có hiệu suất cao hơn nhưng 

kém ổn định hơn HST tự nhiên. 

- So với HST nhân tạo thì các HST tự nhiên luôn có chuỗi thức ăn dài, lưới thức ăn phức tạp, độ đa dạng 

cao, tính ổn định và khả năng tự điều chỉnh cao nhưng năng suất thấp. 

2. Trao đổi chất trong hệ sinh thái 

a. Chuỗi thức ăn (gồm các loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt xích ứng 

với một bậc dinh dưỡng) 

- Có 2 loại chuỗi thức ăn (chuỗi bắt đầu bằng thực vật và chuỗi bắt đầu bằng sinh vật phân giải mùn bã 

hữu cơ). 

- Ví dụ: Cây ngô Sâu ăn lá ngô Nhái Rắn hổ mang Diều hâu; 

Mùn Giun đất vịt cáo. 

b. Lưới thức ăn (gồm các chuỗi thức ăn có các mắt xích chung) 

- Mỗi quần xã có một lưới thức ăn duy nhất. Quần xã càng đa dạng thì lưới thức ăn càng phức tạp. 

- Trong lưới thức ăn, tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng hợp thành một bậc dinh dưỡng (bậc 1, bậc 2, 

bậc 3,...). 

c. Tháp sinh thái. 

- Có 3 loại là tháp số lượng, tháp sinh khối, tháp năng lượng (trong đó tháp năng lượng luôn có đáy rộng 

và đỉnh hẹp). 

- Dựa vào tháp sinh thái sẽ biết được hiệu suất chuyển hoá năng lượng của mỗi bậc dinh dưỡng. 

3. Chu trình sinh địa hoá và sinh quyển 


- Chất dinh dưỡng trong môi trường được đi vào sinh vật sản xuất (thực vật hấp thụ) vào sinh vật tiêu 

thụ sinh vật phân giải và trở lại môi trường được gọi là chu trình sinh địa hoá. Gồm có chu trình của 

chất khí (nguồn dự trữ có trong khí quyển) và chu trình của chất lắng đọng (nguồn dự trữ ở trong vỏ trái 

đất) 

- Chu trình sinh địa hoá duy trì sự cân bằng vật chất trong sinh quyển. 





Trang 1 










- Một chu trình sinh địa hoá gồm 3 phần (tổng hợp các chất; tuần hoàn vật chất trong tự nhiên; phân giải 

và lắng đọng một phần). 

- Sinh quyển gồm toàn bộ sinh vật sống trong các lớp đất, nước, không khí của Trái Đất. 

- Đi từ Bắc cực đến xích đạo, thứ tự của các hệ sinh học là: Đồng rêu, rừng lá kim, rừng lá rộng ôn đới 

(thảo nguyên, rừng địa trung hải), rừng mưa nhiệt đới (Savan, hoang mạc và sa mạc). 

- Hệ sinh thái nhân tạo có chuỗi thức ăn ngắn, độ ổn định thấp nhưng năng suất cao hơn hệ sinh thái tự 

nhiên. Cánh đồng lúa, ao nuôi cá,... là những hệ sinh thái nhân tạo. Hệ sinh thái tự nhiên có khả năng tự 

điều chỉnh tốt hơn hệ sinh thái nông nghiệp. 

- Hệ sinh thái có độ đa dạng cao nhất là hệ sinh thái cửa sông, rừng mưa nhiệt đới, ao hồ bị bồi tụ. 

- Có 2 loại chuỗi thức ăn. Chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng mùn hữu cơ và chuỗi thức ăn được bắt đầu 

bằng sinh vật sản xuất. Trong đó chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng sinh vật sản xuất là loại chuỗi phổ biến. 

- Trong một chuỗi thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng chỉ có 1 loài. Trong một lưới thức ăn, mỗi bậc dinh 

dưỡng có nhiều loài. 

- Hệ sinh thái có độ đa dạng càng cao thì cấu trúc lưới thức ăn càng phức tạp, tính ổn định của hệ càng 

cao. 

- Vật chất được tuần hoàn theo chu trình sinh địa hoá nhưng năng lượng chỉ truyền theo một chiều mà 

không tuần hoàn. 

II. CÂU HỎI ÔN TẬP 

Câu 1: Trong một hệ sinh thái 

A. năng lượng được truyền theo một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường và 

không được tái sử dụng. 

B. năng lượng được truyền theo một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường và 

được sinh vật sản xuất tái sử dụng. 

C. vật chất và năng lượng được truyền theo một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi 

trường và không được tái sử dụng. 

D. vật chất và năng lượng được truyền theo một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi 

trường và được sinh vật sản xuất tái sử dụng 

Câu 2: Khi nói về chuỗi thức ăn và lưới thức ăn trong hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong một lưới thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng có thể có nhiều loài khác nhau. 

B. Trong cùng một hệ sinh thái, các chuỗi thức ăn có thể có độ dài khác nhau. 

C. Trong một chuỗi thức ăn, mỗi loài có thể thuộc nhiều bậc dinh dưỡng khác nhau. 

D. Trong cùng một lưới thức ăn, tất cả các loài sinh vật sản xuất đều xếp bậc dinh dưỡng cấp 1. 

Câu 3: Khi nói về chuỗi và lưới thức ăn, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Tất cả các chuỗi thức ăn đều được bất đầu từ sinh vật sản xuất. 

B. Trong một lưới thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng chỉ có một loài. 

C. Khi thành phần loài trong quần xã thay đổi thì cấu trúc lưới thức ăn cũng bị thay đổi. 

D. Trong một quần xã, mỗi loài sinh vật chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn. 


Câu 4: Trong các tổ chức sống sau đây, tổ chức sống nào nằm trong các tổ chức sống còn lại? 

A. Quần thể. B. Quần xã. C. Hệ sinh thái. D. Sinh quyển. 

Câu 5: Trong môi trường sống có một xác chết của sinh vật là xác của một cây thân gỗ. Xác chết của sinh 

vật nằm trong tổ chức sống nào sau đây? 

A. Quần thể. B. Quần xã. C. Vi sinh vật. D. Hệ sinh thái. 


Trang 2 













Câu 6: Trong các hệ sinh thái sau đây, hệ nào có sức sản xuất cao nhất? 

A. Hệ sinh thái đại dương. B. Hệ sinh thái sa mạc. 

C. Hệ sinh thái rừng lá kim. D. Hệ sinh thái cửa sông. 

Câu 7: Hệ sinh thái nông nghiệp 

A. có tính đa dạng cao hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

B. có tính ổn định cao hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

C. có năng suất cao hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

D. có chuỗi thức ăn dài hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

Câu 8: Trong các hệ sinh thái sau đây, hệ sinh thái nào có khả năng tự điều chỉnh tốt nhất? 

A. Cánh đồng lúa. B. Ao nuôi cá. 

C. Rừng mưa nhiệt đới. D. Đầm nuôi tôm. 

Câu 9: Trong các hệ sinh thái sau đây, ở hệ sinh thái nào có cấu trúc mạng lưới dinh dưỡng phức tạp 

nhất? 

A. rừng ôn đối. B. rừng thông phương bắc. 

C. savan. D. rừng mưa nhiệt đới. 

Câu 10: Trong các hệ sinh thái sau đây, ở hệ sinh thái nào có nhiều chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng 

động vật ăn mùn bã hữu cơ nhất? 

A. Rừng nguyên sinh. B. Biển khơi. 

C. Cánh đồng lúa. D. Rừng lá kim. 

Câu 11: Trong một hệ sinh thái, nhóm sinh vật nào sau đây sẽ làm chậm tốc độ tuần hoàn vật chất của 

các nguyên tổ? 

A. Thực vật bậc cao. B. Vi sinh vật. C. Động vật. D. Vi tảo và rong rêu. 

Câu 12: Khi nói về cấu trúc của mạng lưới dinh dưỡng, kết luận nào sau đây đúng là đúng? 

A. Mỗi hệ sinh thái có 1 hoặc nhiều mạng lưới dinh dưỡn.g 

B. Mạng lưới dinh dưỡng càng đa dạng thì hệ sinh thái càng kém ổn định. 

C. Cấu trúc của mạng lưới dinh dưỡng thay đổi theo mùa, theo môi trường. 

D. Khi bị mất một mắt xích nào đó vẫn không làm thay cấu trúc của mạng lưới. 

Câu 13: Khi nói về hệ sinh thái nông nghiệp, điều nào sau đây không đúng? 

A. Có tính đa dạng thấp hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

B. Có tính ổn định thấp, dễ bị biến đổi trước các tác động của môi trường. 

C. Chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích và có nhiều chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng động vật ăn mùn hữu cơ. 

D. Có tính đa dạng thấp, cấu trúc mạng lưới dinh dưỡng đơn giản. 

Câu 14: Ở hệ sinh thái dưới nước thường có chuỗi thức ăn dài hơn chuỗi thức ăn của hệ sinh thái trên 

cạn. Điều giải thích nào sau đây là đúng? 

A. Hệ sinh thái dưới nước có nhiều loài sinh vật nên có chuỗi thức ăn dài. 

B. Hệ sinh thái dưới nước có nhiều loài động vật hằng nhiệt nên năng lượng bị thất thoát ít hơn hệ trên 

cạn. 


C. Động vật của hệ sinh thái dưối nước có hiệu suất sinh thái cao hơn động vật của hệ sinh thái trên cạn. 

D. Hệ sinh thái dưới nước ăn triệt để nguồn thức ăn và có hiệu suất tiêu hóa cao hơn động vật trên cạn. 

Câu 15: Trong chu trình tuần hoàn vật chất, nhóm sinh vật có vai trò trả lại các chất vô cơ cho môi 

trường làm tăng độ phì nhiêu cho đất là 

A. sinh vật sản xuất. B. sinh vật phân giải. 





Trang 3 










C. sinh vật tiêu thụ bậc 1. D. sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất. 

Câu 16: Hệ sinh thái VAC cho năng suất cao là vì: 

A. nó là hệ sinh thái nhân tạo. 

B. có sự kết hợp giữa tự nhiên và nhân tạo. 

C. chất thải ở phân hệ này được tái sử dụng ở phân hệ khác. 

D. hiệu suất sinh thái của các loài rất cao. 

Câu 17: Người ta tăng năng suất sinh học của hệ sinh thái nông nghiệp bằng cách tăng lượng chất chu 

chuyển trong nội bộ hệ sinh thái. Các phương pháp để tăng lượng chất chu chuyển: 

1- tăng cường sử dụng lại các rác thải hữu cơ. 

2- tăng cường sử dụng đạm sinh học. 

3- tăng cường sử dụng phân bón hoá học. 

4- làm giảm sự mất chất dinh dưỡng khỏi hệ sinh thái. 


A. 1, 2, 3. B. 1, 2, 4. C. 1, 3, 4. D. 2, 3, 4. 

Câu 18: Trong một hệ sinh thái, xét các nhóm loài sinh vật: 

(1) Các loài vi khuẩn phân giải xác chết của động, thực vật thành mùn cung cấp cho cây. 

(2) Các loài động vật ăn thực vật và bài tiết ra chất thải ra môi trưòng làm tăng độ phì nhiêu cho đất. 

(3) Các loài động vật ăn thịt sử dụng các loài động vật khác làm thức ăn và phân giải thức ăn thành chất 

thải. 

(4) Các loài nấm sử dụng các nguyên liệu thực vật để sinh trưởng và phát triển. 

(5) Một số loài động vật không xương sống có khả năng sử dụng các chất mùn hữu cơ làm thức ăn và 

biến chất mùn hữu cơ thành các chất vô cơ. 

Sinh vật phân giải bao gồm: 

A. (1), (4), (5). B. (2), (3). C. (1), (2), (3). D. (4), (5). 

Câu 19: Điểm khác nhau cơ bản của hệ sinh thái nhân tạo so với hệ sinh thái tự nhiên là ở chỗ: 

A. Hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh cao hơn so với hệ sinh thái tự nhiên. 

B. Hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng sinh học cao hơn so với hệ sinh thái tự nhiên. 

C. Để duy trì trạng thái ổn định của hệ sinh thái nhân tạo, con người thường bổ sung năng lượng cho 

chúng. 

D. Hệ sinh thái nhân tạo là một hệ mở còn hệ sinh thái tự nhiên là một hệ khép kín. 

Câu 20: Ở trong hệ sinh thái, sinh vật phân giải có vai trò 

A. tổng hợp các chất hữu cơ từ các chất vô cơ để cung cấp cho sinh vật sản xuất. 

B. chuyển hóa các chất hữu cơ phức tạp thành các chất hũu cơ đơn giản để cung cấp cho động vật. 

C. biến đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học có trong các chất hữu cơ. 

D. biến đổi các chất hữu cơ thành các chất vô cơ để cung cấp cho sinh vật sản xuất. 

Câu 21: Người ta chia sinh vật trong hệ sinh thái thành 3 nhóm loài là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, 

sinh vật phân giải. Cơ sở để chia thành phần sinh vật thành 3 nhóm đó là dựa vào 


A. trình độ tiến hóa của mỗi loài. 

B. bậc dinh dưỡng của từng loài. 

C. hình thức dinh dưỡng của từng loài. 

D. hiệu suất sinh thái của từng loài. 

Câu 22: Khi nói về thành phần Cấu trúc của hệ sinh thái, kết luận nào sau đây là đúng? 





Trang 4 










A. Tất cả các loài động vật đều được xếp và nhóm sinh vật tiêu thụ. 

B. Tất cả các loài vi khuẩn đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải. 

C. Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường. 

D. Một số thực vật kí sinh cũng được xếp vào nhóm sinh vật phân giải. 

Câu 23: Một trong những điểm khác nhau của hệ sinh thái nhân tạo so với hệ sinh thái tự nhiên là 

A. Hệ sinh thái nhân tạo thường có chuỗi thức ăn ngắn và lưới thức ăn đơn giản hơn so với hệ sinh thái tự 

nhiên. 

B. Do sự can thiệp của con người nên hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh cao hơn so với HST 

tự nhiên. 

C. Do được con người bổ sung thêm các loài sinh vật nên hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng cao hơn 

HST tự nhiên. 

D. Hệ sinh thái nhân tạo là một hệ kín còn hệ sinh thái tự nhiên là một hệ mở. 

Câu 24: Khi nói về thành phần cấu trúc của hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Sinh vật phân giải có vai trò phân giải xác chết thành chất vô cơ. 

B. Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường. 

C. Tất cả các loài vi sinh vật đều được xếp và nhóm sinh vật phân giải. 

D. Chỉ có các loài động vật mới được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ. 

Câu 25: Khi nói về hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Hệ sinh thái là một hệ thống bao gồm quần xã sinh vật và sinh cảnh (môi trường sống) của quần xã. 

B. Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của 


C. Ở hệ sinh thái tự nhiên, con người phải thường xuyên bổ sung thêm cho hệ sinh thái nguồn vật chất và 

năng lượng để nâng cao năng suất của hệ. 

D. Con người đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên và xây dựng các hệ 

sinh thái nhân tạo. 

Câu 26: Trong một khu vườn bỏ hoang có các loài cỏ dại phát triển và một số cây thân thảo có hoa. Một 

số loài gậm nhấm như chuột, sóc sử dụng thực vật làm thức ăn. Để ngăn chặn sự tấn công của chuột lên 

các loài cây thân thảo, một nhà nghiên cứu tiến hành xua đuổi các loài gậm nhấm và dùng lưới thép bao 

vây khu vườn để ngăn không cho chuột, sóc xâm nhập. Sau 2 năm vây lưới thì một số loài thân thảo (kí 

hiệu loài M) phát triển mạnh vể số lượng nhưng các loài thân thảo còn lại (kí hiệu loài P) thì bị giảm 

mạnh về số lượng. Có bao nhiêu suy luận sau đây có thể phù hợp với kết quả nghiên cứu nói trên? 

(1) Các loài gậm nhấm không phải là những loài gây hại cho các loài thân thảo ỏ khu vườn trên. 

(2) Các loài gậm nhấm sử dụng các loài M làm nguồn thức ăn. 

(3) Các loài gậm nhấm giúp các loài P phát tán hạt. 

(4) Chất thải của các loài gậm nhấm là nguồn dinh dưỡng chủ yếu cung cấp cho các loài thân thảo. 

(5) Các loài P là nguồn thức ăn của các loài gậm nhấm. 

A. 1 B. 3 C. 4 D. 2 


Câu 27: Tập hợp nào sau đây chỉ gồm các cá thể cùng loài? 

A. Quần xã. B. Hệ sinh thái. C. Quần thể. D. Sinh quyển. 

Câu 28: Trong một hệ sinh thái trên cạn, nhóm sinh vật nào sau đây thường có tổng sinh khối lớn nhất? 

A. Sinh vật sản xuất. B. Động vật ăn thực vật. 

C. Động vật ăn thịt. D. Sinh vật phân hủy. 





Trang 5 










Câu 29: Khi nghiên cứu về mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong một hệ sinh thái đồng cỏ, một 

bạn học sinh đã mô tả như sau: cỏ là nguồn thức ăn của cào cào, châu chấu, dế, chuột đồng, thỏ, cừu. 

Giun đất sử dụng mùn hữu cơ làm thức ăn. Cào cào, châu chấu, giun đất, dế là nguồn thức ăn của loài gà. 

Chuột đồng, gà là nguồn thức ăn của rắn. Đại bàng sử dụng thỏ, rắn, chuột đồng, gà làm nguồn thức ăn. 

Cừu là loài động vật được nuôi để lấy lông nên được con người bảo vệ. Từ mô tả này, một bạn học sinh 

khác đã rút ra các kết luận sau: 

(1) Ở hệ sinh thái này có 10 chuỗi thức ăn. 

(2) Châu chấu, dế là sinh vật thuộc bậc dinh dưỡng cấp 2. 

(3) Giun đất là sinh vật phân giải của hệ sinh thái này. 

(4) Quan hệ giữa chuột và cào cào là quan hệ cạnh tranh. 

(5) Sự phát triển số’lượng của quần thể gà sẽ tạo điều kiện cho đàn cừu phát triển. 


A. 3 B. 4 C. 2 D. 1 

Câu 30: Một trong những điểm khác nhau của hệ sinh thái nhân tạo so với hệ sinh thái tự nhiên là 

A. Hệ sinh thái nhân tạo thường có chuỗi thức ăn ngắn và lưới thức ăn đơn giản hơn so với hệ sinh thái tự 

nhiên. 

B. Do sự can thiệp của con người nên hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh cao hơn so với HST 

tự nhiên. 

C. Do được con người bổ sung thêm các loài sinh vật nên hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng cao hơn 

HST tự nhiên. 

D. Hệ sinh thái nhân tạo là một hệ kín còn hệ sinh thái tự nhiên là một hệ mở 


A. Sinh vật phân giải có vai trò phân giải xác chết thành chất vô cơ. 

B. Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường. 

C. Tất cả các loài vi sinh vật đểu được xếp và nhóm sinh vật phân giải. 

D. Chỉ có các loài động vật mới được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ. 

Câu 32: Hệ sinh thái nào sau đây có tính đa dạng sinh học cao nhất ? 

A. Hoang mạc. B. Thảo nguyên. C. Rừng lá kim. D. Rừng mưa nhiệt đới. 


A. Sinh vật phân giải có vai trò phân giải các chất hữu cơ thành chất vô cơ. 

B. Tất cả các loài vi sinh vật đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải. 

C. Các loài động vật ăn thực vật được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ. 

D. Các loài thực vật quang hợp được xếp vào nhóm sinh vật sản xuất. 

Câu 34: Khi nói về thành phần hữu sinh của hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Tất cả các loài vi khuẩn đều là sinh vật phân giải, chúng có vai trò phân giải các chất hữu cơ thành các 

chất vô cơ. 

B. Sinh vật tiêu thụ gồm các động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật và các vi khuẩn. 


C. Nấm là một nhóm sinh vật có khả năng phân giải các chất hũu cơ thành các chất vô cơ. 

D. Thực vật là nhóm sinh vật duy nhất có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ. 






Trang 6 










A. Hệ sinh thái là một hệ thôhg bao gồm quần xã sinh vật và sinh cảnh (môi trường sống) của quần xã 



C. Ở hệ sinh thái tự nhiên, con người phải thưòng xuyên bổ sung thêm cho hệ sinh thái nguồn vật chất và 




Câu 36: Hệ sinh thái nào sau đây có tính đa dạng sinh học cao nhất ? 

A. Hoang mạc. B. Thảo nguyên. C. Rừng lá kim. D. Rừng mưa nhiệt đới. 


A. Hệ sinh thái là một hệ thống bao gồm quần xã sinh vật và sinh cảnh (môi trường sống) của quần xã 



C. Ở hệ sinh thái tự nhiên, con người phải thường xuyên bổ sung thêm cho hệ sinh thái nguồn vật chất và 




Câu 38: Chu trình sinh- địa- hoá của nguyên tố nào sau đây bị thất thoát nhiều nhất? 

A. Nitơ. B. Các bon. C. Phôt pho. D. Ôxi. 

Câu 39: Cho chuỗi thức ăn 

Cây ngô Sâu ăn lá ngô Nhái Rắn hổ mang Diều hâu. 

Trong chuỗi thức ăn này, những mắt xích vừa là nguồn thức ăn của mắt xích phía sau, vừa có nguồn thức 

ăn là mắt xích phía trước là 

A. Sâu ăn lá ngô, nhái, rắn hổ mang. B. Cây ngô, sâu ăn lá ngô, nhái. 

C. Nhái, rắn hổ mang, diều hâu. D. Cây ngô, sâu ăn lá ngô, diều hâu. 

Câu 40: Sơ đồ bên minh họa lưới thức ăn trong một hệ sinh thái gồm các loài sinh vật: A, B, C, D, E, F, 

H. Cho các kết luận sau vể lưới thức ăn này: 

(1) Lưới thức ăn này có tối đa 5 chuỗi thức ăn. 

(2) Loài D tham gia vào 3 chuỗi thức ăn khác nhau. 

(3) Loài E tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn hơn loài F. 

(4) Nếu loại bỏ loài B ra khỏi quần xã thì loài D sẽ mất đi. 

(5) Nếu số lượng cá thể của loài C giảm thì số lượng cá thể của loài F giảm. 


(6) Có 3 loài thuộc bậc dinh dưỡng cấp 5. 

Phương án trả lời đúng là 

A. (1) đúng, (2) sai, (3) sai, (4) đúng, (5) sai, (6) đúng. 

B. (1) đúng, (2) sai, (3) đúng, (4) sai, (5) đúng, (6) sai. 

C. (1) sai, (2) đúng, (3) sai, (4) đúng, (5) đúng, (6) sai. 





Trang 7 










D. (1) sai, (2) đúng, (3) đúng, (4) sai, (5) đúng, (6) sai. 

Câu 41: Khi nói về bậc dinh dưỡng của lưới thức ăn, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Tất cả các loài động vật ăn thực vật đều được xếp vào bậc dinh dưỡng cấp 1. 

B. Bậc dinh dưỡng cấp 1 luôn có tổng sinh khối lớn nhất. 

C. Tất cả các loài ăn sinh vật sản xuất đều được xếp và động vật tiêu thụ bậc 1. 

D. Mỗi bậc dinh dưỡng thường có nhiều loài sinh vật. 

Câu 42: Khi nói về chuỗi thức ăn và lưới thức ăn trong hệ sính thái, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Trong cùng một hệ sinh thái, các chuỗi thức ăn có số lượng mắt xích dinh dưỡng giống nhau. 

B. Trong cùng một lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng cấp 1 luôn có tổng sinh khối lớn nhất. 

C. Trong một chuỗi thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng có thể có nhiều loài khác nhau. 

D. Lưới thức ăn là một cấu trúc đặc trưng, nó có tính ổn định và không thay đổi trước các tác động của 


Câu 43: Trao đổi vật chất trong quần xã được thực hiện thông qua 

A. quá trình quang hợp và hô hấp. 

B. mối quan hệ cạnh tranh cùng loài và cạnh tranh khác loài. 

C. mối quan hệ hợp tác giữa hai loài. 

D. chuỗi thức ăn và lưới thức ăn. 

Câu 44: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về chuỗi thức ăn và lưới thức ăn trong quần xã sinh vật? 

A. Trong tự nhiên, chì có một loại chuỗi thức ăn được khởi đầu bằng sinh vật tự dưỡng. 

B. Khi đi từ vĩ độ thấp đến vĩ độ cao, cấu trúc của lưới thức ăn ở các hệ sinh thái càng trở nên phức tạp 

hơn. 

C. Trong một quần xã sinh vật, mỗi loài có thể tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau. 

D. Quần xã sinh vật càng đa dạng về thành phần loài thì các chuỗi thức ăn càng có ít mắt xích chung. 

Câu 45: Khi nói về chuỗi thức ăn và lưới thức ăn trong hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây là đúng? 

A. Trong cùng một hệ sinh thái, các chuỗi thức ăn có số lượng mắt xích dinh dưỡng giống nhau. 

B. Trong cùng một lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng cấp 1 luôn có tổng sinh khôi lớn nhất. 

C. Trong một chuỗi thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng có thể có nhiều loài khác nhau. 

D. Lưới thức ăn là một cấu trúc đặc trưng, nó có tính ổn định và không thay đổi trước các tác động của 

môi trưòng. 

Câu 46: Khi nói về bậc dinh dưỡng của lưới thức ăn, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Bậc dinh dưỡng cấp 1 là tất cả các loài động vật ăn thực vật. 

B. Bậc dinh dưỡng cấp 3 là tất cả các loài động vật ăn thịt và động vật ăn cỏ bậc cao. 

C. Bậc dinh dưỡng cấp 2 gồm tất cả các loài động vật ăn sinh vật sản xuất. 

D. Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất là nhóm sinh vật đầu tiên của mỗi chuỗi thức ăn, nó đóng vai trò khởi đầu 

một chuỗi thức ăn mối. 

Câu 47: Khi nghiên cứu về mốĩ quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong một hệ sinh thái đồng cỏ, một 

bạn học sinh đã mô tả như sau: cỏ là nguồn thức ăn của cào cào, châu chấu, dế, chuột đồng, thỏ, cừu. 

Giun đất sử dụng mùn hữu cơ làm thức ăn. Cào cào, châu chấu, giun đất, dế là nguồn thức ăn của loài gà. 

Chuột đồng, gà là nguồn thức ăn của rắn. Đại bàng sử dụng thỏ, rắn, chuột đồng, gà làm nguồn thức ăn. 

Cừu là loài động vật được nuôi để lấy lông nên được con người bảo vệ. Từ mô tả này, một bạn học sinh 

khác đã rút ra các kết luận sau: 


(1) Nếu xem cỏ là 1 loài thì ở hệ sinh thái này có 12 chuỗi thức ăn. 





Trang 8 










(2) Cào cào, chuột đồng là sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

(3) Giun đất là sinh vật phân giải của hệ sinh thái này. 

(4) Quan hệ giữa dế và châu chấu là quan hệ cạnh tranh. 

(5) Sự phát triển số lượng của quần thể gà sẽ tạo đỉều kiện cho đàn cừu phát triển. 


A. 3 B. 5 C. 2 D. 4 

Câu 48: Trong một mạng lưới thức ăn của một hệ sinh thái mà chuỗi thức ăn dài nhất chỉ có 5 mắt xích. 

Trong lưới thức ăn này, bậc dinh dưõng có ít loài nhất là 

A. bậc thứ nhất. B. bậc thứ hai. C. bậc thứ 5. D. bậc thứ tư. 

Câu 49: Khi nói về lưới thức ăn, điều nào sau đây không đúng? 

A. Là một tập hợp các chuỗi thức ăn có các mắt xích chung. 

B. Những loài rộng thực đóng vai trò là những mắt xích chung. 

C. Cấu trúc của lưới thức ăn càng đơn giản khi đi từ vĩ độ cao xuống vĩ độ thấp. 

D. Các hệ sinh thái đỉnh cực có lưới thức ăn phức tạp hơn các hệ sinh thái trễ. 

Câu 50: Lưới thức ăn 

A. là một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài sinh vật có các mắt xích chung. 

B. gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. 

C. gồm tất cả các chuỗi thức ăn có các mắt xích chung. 

D. gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ với nhau về nơi ở. 

Câu 51: Lưới thức ăn của một quần xã sinh vật trên cạn được mô tả như sau: Các loài cây là thức ăn của 

sâu đục thân, sâu hại quả, chim ăn hạt, côn trùng cánh cứng ăn vỏ cây và một số loài động vật ăn rễ cây. 

Chim sâu ăn côn trùng cánh cứng, sâu đục thân và sâu hại quả. Chim sâu và chim ăn hạt đều là thức ăn 

của chim ăn thịt cỡ lớn. Động vật ăn rễ cây là thức ăn của rắn, thú ăn thịt và chim ăn thịt cỡ lớn. Phân tích 

lưới thức ăn trên cho thấy 

A. Chuỗi thức ăn dài nhất trong lưới thức ăn này có tối đa 4 mắt xích. 

B. Nếu số lượng động vật ăn rễ cây bị giảm mạnh thì sự cạnh tranh giữa chim ăn thịt cỡ lớn và rắn gay gắt 

hơn so với sự canh tranh giữa rắn và thú ăn thịt. 

C. Chim ăn thịt cỡ lớn có thể là bậc dinh dưỡng cấp 2, cũng có thể là bậc dinh dưỡng cấp 3 

D. Các loài sâu đục thân, sâu hại quả, động vật ăn rễ cây và côn trùng cánh cứng có ở sinh thái trùng nhau 

hoàn toàn. 

Câu 52: Cho lưới thức ăn của một ao nuôi như sau: 

Thực vật nổi Động vật nổi Cá mè hoa 

Cá mương Cá măng 

Nếu trong ao nuôi trên, cá mè hoa là đối tượng chính tạo nên sản phẩm kinh tế, cá mương và cá măng là 

các loài tự nhiên thì kết luận nào sau đây đúng? 

A. Để tăng hiệu quả kinh tế, cần giảm sự phát triển của các loài thực vật nổi. 

B. Mối quan hệ giữa cá mè hoa và cá mương là quan hệ cạnh tranh. 


C. Cá mè hoa thuộc bậc dinh dưỡng cấp 2. 

D. Tăng số lượng cá mương sẽ làm tăng hiệu quả kinh tế trong ao. 

Câu 53: Hệ sinh thái nào sau đây có đặc điểm: được cung cấp thêm một phần vật chất và có số lượng loài 

hạn chế? 

A. Rừng lá rộng ôn đới. B. Hệ sinh thái đồng ruộng. 





Trang 9 










C. Rừng nguyên sinh. D. Hệ sinh thái biển. 

Câu 54: Khi nói về chu trình nước trong tự nhiên, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Nước là thành phần không thể thiếu và chiếm phần lớn khối lượng cơ thể sinh vật. 

B. Nguồn nước sạch không phải là vô tận mà đang bị suy giảm nghiêm trọng. 

C. Nước là nguồn tài nguyên không tái sinh. 

D. Nước trên Trái Đất luân chuyển theo vòng tuần hoàn. 


A. Tất cả các chuỗi thức ăn đều được bắt đầu từ sinh vật sản xuất. 

B. Trong một lưới thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng chỉ có một loài. 

C. Khi thành phần loài trong quần xã thay đổi thì cấu trúc lưới thức ăn cũng bị thay đổi. 

D. Trong một quần xã, mỗi loài sinh vật chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn. 

Câu 56: Trong một chuỗi thức ăn của hệ sinh thái trên cạn, nhóm sinh vật nào sau đây có tổng sinh khối 

lớn nhất? 

A. Sinh vật tiêu thụ bậc 3. B. Sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

C. Sinh vật sản xuất. D. Sinh vật tiêu thụ bậc 2. 

Câu 57: Cho các nhóm sinh vật trong một hệ sinh thái 

(1) Thực vật nổi. 

(2) Động vật nổi. 

(3) Giun. 

(4) Cỏ. 

(5) Cá ăn thịt. 

Các nhóm sinh vật thuộc bậc dinh dưỡng cấp 1 của hệ sinh thái là 

A. (2) và (3). B. (1) và (4). C. (2) và (5). D. (3) và (4). 

Câu 58: Khi nói về chu trình cacbon, phát biểu nào sau đây không đúng? 

A. Trong quần xã, hợp chất cacbon được trao đổi thông qua chuỗi và lưới thức ăn. 

B. Không phải tất cả lượng cacbon của quần xã sinh vật được trao đổi liên tục theo vòng tuần hoàn lớn. 

C. Khí CO 2 trở lại môi trường hoàn toàn do hoạt động hô hấp của động vật. 

D. Cacbon từ môi trường ngoài vào quần xã sinh vật chủ yếu thông qua quá trình quang hợp. 

Câu 59: Giả sử một lưới thức ăn đơn giản gồm các sinh vật được mô tả như sau: cào cào, thỏ và nai ăn 

thực vật; chim sâu ăn cào cào; báo ăn thỏ và nai; mèo rừng ăn thỏ và chim sâu. Trong lưới thức ăn này, 

các sinh vật cùng thuộc bậc dinh dưỡng cấp 2 là 

A. chim sâu, thỏ, mèo rừng. B. cào cào, thỏ, nai. 

C. cào cào, chim sâu, báo. D. chim sâu, mèo rừng, báo. 

Câu 60: Cho chuỗi thức ăn 

Cây ngô Sâu ăn lá ngô Nhái Rắn hổ mang Diều hâu. 

Trong chuỗi thức ăn này, những mắt xích vừa là nguồn thức ăn của mắt xích phía sau, vừa có nguồn thức 

ăn là mắt xích phía trước là: 


A. Sâu ăn lá ngô, nhái, rắn hổ mang. B. Cây ngô, sâu ăn lá ngô, nhái. 

C. Nhái, rắn hổ mang, diều hâu. D. Cây ngô, sâu ăn lá ngô, diều hâu. 


A. Quần xã càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn càng đơn giản. 

B. Trong một lưới thức ăn, mỗi loài chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn nhất định. 





Trang 10 







C. Trong một chuỗi thức ăn, mỗi loài có thể thuộc nhiều mắt xích khác nhau. 

D. Chuỗi và lưới thức ăn phản ánh mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong quần xã. 






Kết luận B và D sai, vì năng lượng được trả lại môi trưòng dưới dạng nhiệt mà không được tái sử dụng. 

Kết luận C sai, vì vật chất được tái sử dụng theo chu trình tuần hoàn vật chất. 


Một chuỗi thức ãn gồm nhiều loài có quạn hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi. 

Trong một chuỗi, một mắt xích vừa có nguồn thức ăn là mắt xích phía trước, vừa là nguồn thức ăn của 

mắt xích phía sau. Trong hệ sinh thái có 2 loại chuỗi thức ăn: chuỗi thức ăn có bậc dinh dưỡng cấp 1 là 

sinh vật tự dưỡng hoặc sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ. 



Thế giới sống tổ chức theo nguyên tác thứ bậc: Tể bào Cá thể Quần thể Quần xã Hệ sinh thái 

Sinh quyển. Nên trong 4 tổ chức sống nói trên thì quần thể là cấp tổ chức sống cơ bản cấu trúc nên các 

cấp còn lại. 


Hệ sinh thái là một hệ thông gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của nó. Vì vậy, trong 4 tổ chức 

sống nói trên thì chỉ có hệ sinh thái mới có thành phần của môi trường. Xác sinh vật là chất hữu cơ, nó 

thuộc môi trường vô sinh nên nó là một thành phần cấu trúc của hệ sinh thái. 


Sức sản xuất của hệ sinh thái tức là khả năng quang hợp để tổng hợp chất hữu cơ, từ đó cung cấp cho cả 

hệ sinh thái sử dụng. Sức sản xuất phụ thuộc chủ yếu vào nguồn năng lượng ánh sáng mặt trời, nhiệt độ 

môi trường, dinh dưỡng, khoáng. Do vậy, trong 4 hệ sinh thái nói trên thì cửa sông có sức sản xuất cao 

nhất vì cửa sông thường xuyên được cung cấp chất khoáng do rửa trôi từ thượng nguồn về bồi tụ ở cửa 

sông. 


Hệ sinh thái nông nghiệp là một hệ sinh thái nhân tạo nên có tính đa dạng thấp hơn, có tính ổn định thấp 

hơn hệ sinh thái tự nhiên, có chuỗi thức ăn ngắn hơn HST tự nhiên nhưng lại có năng suất cao hơn HST 

tự nhiên. 

HST nông nghiệp có năng suất cao là vì ở HST nông nghiệp được con người bổ sung nguồn vật chất và 

năng lượng nên tốc độ chuyển hóa vật chất cao hơn hệ tự nhiên nhiều lần. 


- Hệ sinh thái tự nhiên là hệ sinh thái có độ đa dạng cao nên có mạng lưói dinh dưỡng phức tạp. Khi hệ có 

mạng lưới dinh dưỡng phức tạp thì khả náng tự điều chỉnh trước các tác động của môi trường. 

- Rừng mưa nhiệt đổi là hệ sinh thái tự nhiên có tính đa dạng cao nên khả năng tự điều chỉnh tốt nhất 

- Các hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng thấp, số lượng loài ít, mạng lưới dinh dưỡng có cấu trủc đơn 

giản nên khả năng tự điều chỉnh kém. Cánh đồng lúa. 



- Cấu trúc mạng lưới dinh dưỡng phụ thuộc vào độ đa dạng về thành phần loài của quần xã. Quần xã có 

độ đa dạng càng cao thì cấu trúc mạng lưới thức ăn càng phức tạp. 

- Trong 4 hệ sinh thái nói trên thì rừng mưa nhiệt đới có độ đa dạng về thành phần loài cao nhất 


Trang 11 














- Để có chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng động vật ăn mùn bã hữu cơ thì cần phải có mùn bã hữu cơ. 

Trong 4 hệ sinh thái nói trên thì hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới có nhiều mùn hữu cơ nhất vì ở hệ sinh 

thái này thường xuyên có lá cây rừng rụng xuống tạo nên thảm thực vật phủ kín bề mặt đất rừng. 

- Biển khơi rất ít mùn bã hữu cơ. Cánh đồng lúa rất ít mùn hữu cơ vì sản phẩm lúa được thu hoạch mà 

không để lại trên cánh đồng. Rừng lá kim có thảm thực vật mỏng hơn rừng mưa nhiệt đới vì rừng lá kim 

có diện tích lá ít hơn rừng mưa nhiệt đới. 


- Trong chu trình tuần hoàn vật chất, vật chất từ môi trưòng được đi vào quần xã qua sinh vật sản xuất. 

Nếu sinh vật sản xuất không bị động vật ăn thì xác của thực vật sẽ được vi sinh vật phân giải và trả lại các 

nguyên tố vô cơ cho môi trường. 

Không được động vật ăn thì chu trình tuần hoàn vật chất sẽ diễn ra nhanh hơn 

- Vi sinh vật làm nhiệm vụ phân giải các chất hữu cơ thành chất vô cơ để trả lại cho môi trường nên vi 

sinh vật làm tăng tốc độ của chu trình tuần hoàn vật chất. 

- Thực vật (vi tảo, rong, rêu, ...) làm nhiệm vụ tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ nên sinh vật sản xuất có 

vai trò khởi đầu chu trình tuần hoàn vật chất. 

- Nếu không có sinh vật sản xuất và không có sinh vật phân giải thì không có chu trình tuần hoàn vật chất. 

Nhưng nếu không có động vật thì chu trình tuần hoàn vật chất vẫn diễn ra và với tốc độ nhanh hơn khi có 

động vật. 


Mỗi hệ sinh thái chỉ có duy nhất một mạng lưới dinh dưỡng, mạng lưới dinh dưỡng càng đa dạng thì hệ 

sinh thái đó có tính ổn định càng cao. Cấu trúc của mạng lưới dinh dưỡng thay đổi theo từng mùa trong 

năm và thay đổi theo môi trường vì khi điều kiện môi trường thay đổi thì cấu trúc thành phần loài của 

quần xã thay đổi nên lưới dinh dưỡng cũng thay đổi. Khi bị mất một mắt xích nào đó thì sẽ làm thay đổi 

cấu trúc của mạng lưới dinh dưỡng. 


- Hệ sinh thái nông nghiệp (ví dụ như cánh đồng lúa, đồng cỏ phục vụ chăn nuôi, hồ nuôi cá,...) là một hệ 

sinh thái nhân tạo cho nên nó có tính đa dạng thấp hơn hệ sinh thái tự nhiên, kém ổn định hơn hệ sinh thái 

tự nhiên, có chuỗi thức ăn ngắn hơn (ít mắt xích hơn) so với chuỗi thức ăn của hệ sinh thái tự nhiên 

nhưng lại có năng suất cao hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

- Chuỗi thức ăn của hệ sinh sinh thái nông nghiệp có ít mắt xích là vì con người sử dụng các loài làm thức 

ăn. Mặt khác hệ sinh thái nông nghiệp có ít mùn hữu cơ nên sô' chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng động vật 

ăn mùn hữu cơ rất ít. 


- Trong các điều giải thích trên thì chỉ có điều giải thích cho rằng động vật dưới nước có hiệu suất sinh 

thái cao là đúng. 

- Động vật dưới nước có hiệu suất sinh thái cao hơn động vật của hệ sinh thái trên cạn là vì môi trường 

nước nâng đỡ nên động vật di chuyển dễ dàng và cần ít năng lượng hơn so với động vật di chuyển trên 

cạn. Hầu hết động vật sông trong nưổc là động vật biến nhiệt, không mất năng lượng cho việc điều hòa 

thân nhiệt. 







Trang 12 










Sinh vật phân giải làm nhiệm vụ phân giải các chất hữu cơ (xác chết, rác thải, chất thải của động vật,...) 

thành các chất vô cơ trả lại cho môi trưòng. Các chất vô cơ này lại tiếp tục được sinh vật sản xuất hấp thụ 

và tổng hợp thành chất hữu cơ. 

Như vậy, sinh vật phân giải có vai trò trả lại các chất vô cơ cho môi trưòng làm tăng độ phì nhiêu cho đất 


VAC là viết tắt của các chữ Vườn, Ao, Chuồng. Hệ sinh thái VAC là một hệ sinh thái nhân tạo gồm có 3 

phân hệ cấu thành nó là vườn trồng rau, ao nuôi cá và chuồng chăn nuôi. Trong các hệ sinh thái nhân tạo 

thì hệ sinh thái VAC luôn cho năng suất cao nhất vì chất thải ở phân hệ này được tái sử dụng ỏ phân hệ 

khác, do đó làm tăng nguồn vật chất cung cấp cho sinh vật sản xuất, từ đó tăng sản lượng của cả hệ. 


- Muốn tăng lượng chất chu chuyển trong nội bộ hệ sinh thái thì phải tăng cường sử dụng lại các rác thải 

hữu cơ để tái tạo vật chất, tăng cường sử dụng đạm sinh học, làm giảm sự mất chất dinh dưỡng khỏi hệ 

sinh thái. 

- Nếu sử dụng phân bón hóa học một cách tràn lan thì sẽ là suy giảm đa dạng sinh học dẫn tới mất cân 

bằng sinh thái và sẽ làm giảm lượng chất chu chuyển trong nội bộ hệ sinh thái. 


Các loài vi khuẩn phân giải xác chết là các loài được xếp vào nhóm sinh vật phân giải. 

Các loài nấm là các sinh vật phân giải. 

Một số động vật không xương sống phân giải chất hữu cơ làm thức ăn cũng được xếp vào nhóm sinh vật 

phân giải. 


Hệ sinh thái nhân tạo có khả năng tự điều chỉnh thấp hơn, độ đa dạng thấp hơn hệ sinh thái tự nhiên. 

Hệ sinh thái nhân tạo là hệ khép kín còn hệ sinh thái tự nhiên là hệ mở. 


Vì: ở trong hệ sinh thái, sinh vật phân giải có vai trò biến đổi các chất hữu cơ thành các chất vô cơ để 

cung cấp cho sinh vật sản xuất 


Người ta chia sinh vật trong hệ sinh thái thành 3 nhóm loài là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật 

phân giải. Cơ sở để chia thành phần sinh vật thành 3 nhóm đó là dựa vào hình thức dinh dưỡng của từng 

loài: 

Sinh vật sản xuất: tự dưỡng 

Sinh vật tiêu thụ: dị dưỡng 

Sinh vật phân giải: dị dưỡng hoại sinh. 


- Kết luận A sai vì: Giun đất là động vật nhưng được xếp vào sinh vật phân giải. 

- Kết luận B sai vì: Vi khuẩn lam sống tự dưỡng nên được xếp vào sinh vật sản xuất. 

- Kết luận D sai vì: Thực vật kí sinh không được xếp vào nhóm phân giải. 



- Trong các kết luận trên thì kết luận A là đúng. Hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng loài thấp nên thường 

có chuỗi thức ăn ngắn và lưới thức ăn đơn giản hơn so với hệ sinh thái tự nhiên 

- Kết luận B là sai. Vì do sự can thiệp của con người nên hệ sinh thái nhân tạo không có khả năng tự điều 

chỉnh so với HST tự nhiên. 

- Kết luận C là sai. Vì hệ sinh thái nhân tạo có độ đa dạng thấp hơn HST tự nhiên 


Trang 13 













- Kết luận D là sai. Vì hệ sinh thái nhân tạo và hệ sinh thái tự nhiên là một hệ mở 


Một số vi sinh vật được xếp vào nhóm sinh vật sản xuất, có các loài vi sinh vật được xếp và nhóm sinh 

vật phân giải. 


- Kết luận A, B, D đúng (theo định nghĩa sgk). 

- Kết luận c sai vì đối với các hệ sinh thái tự nhiên, con người không cần bổ sung thêm nguồn vật chất và 

năng lượng. 


- Chỉ có 2 suy luận có cơ sở, đó là (2), (3). 

- (1) không phù hợp. Vì khi dùng lưới ngăn chặn gậm nhấm thì loài M phát triển mạnh, loài P giảm số 

lượng. Điều này chứng tỏ loài gặm nhấm đã kìm hãm loài M. 

- (4) không phù hợp. Vì nếu là nguồn thức ăn chủ yếu thì khi không có gậm nhấm, tất cả các loài thân 

thảo sẽ giảm mạnh số lượng. 

- (5) không phù hợp. Vì khi không có gậm nhấm thì loài P kém phát triển cho nên nếu P là thức ăn của 

gậm nhấm thì khi không có gậm nhấm, các loài P sẽ phát triển mạnh. 



Sinh vật sản xuất có tổng sinh khối lớn nhất. Vì hiệu suất sinh thái thường rất thấp (chỉ khoảng 10%) cho 

nên bậc dinh dưõng cấp 1 thưòng có tổng sinh khối lớn nhất 


Ở dạng bài này, chúng ta phải viết sơ đồ lưới thức ăn, sau đó dựa vào lưới thức ăn để làm bài. 

Theo mô tả của đề ra thì lưới thức ăn của hệ sinh thái này là: 

Dựa vào sơ đồ lưới thức ăn, ta thấy: 

(1) sai. Vì ở lưới này có 12 chuỗi thức ăn. 

(2) đúng. 

(3) đúng. 

(4) đúng. Vì cả chuột và cào cào đều sử dụng cây cỏ làm thức ăn. 

(5) đúng. Vì gà phát triển số lượng thì sẽ dẫn tới cào cào, châu chấu, dế giảm số lượng. Khi cào cào, châu 

chấu, dế giảm số lượng thì sự cạnh tranh giữa cừu và các loài cào cào, châu chấu, dế sẽ giảm đi, ưu thế 

thuộc về các cá thể cừu. 




Vì vi khuẩn lam vẫn được xếp vào nhóm sinh vật sản suất 




Trang 14 














A, D sai vì vi khuẩn lam có khả năng quang hợp nên thuộc nhóm sinh vật sản xuất. 

B sai vì vi khuẩn không được xếp vào nhóm sinh vật tiêu thụ. 



Trong các loại hệ sinh thái thì hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới luôn có tính đa dạng cao. Tính đa dạng 

gồm có đa dạng về thành loài, đa dạng về ổ sinh thái, phức tạp về mạng lưới dinh dưỡng,... 


Vì ở hệ sinh thái tự nhiên con người không cần bổ sung vật chất và năng lượng cho hệ. 


- Chu trình sinh địa hóa là quá trình tuần hoàn của các nguyên tố hóa học, nó bắt đầu từ môi trường đi vào 

sinh vật sau đó trở lại môi trường. Trong đó chu trình sinh địa hóa của chất khí thì ít bị thất thoát sau mỗi 

vòng tuần hoàn còn chu trình của chất lắng đọng thì một lượng lớn vật chất bị thất thoát ở dạng trầm tích. 

- Trong các nguyên tố nói trên thì chỉ có phôtpho là chất lắng đọng nên chu trình sinh địa hóa của loại 

chất này bị thất thoát nhiều nhất. 



- (1) sai. Vì lưới thức ăn này có 6 chuỗi thức ăn là: 

ABDH; AEH; ACFH; AEDH; ACFEH; ACFEDH. 

- (2) đúng. Vì D tham gia và 3 chuỗi thức ăn là ABDH, AEDH và ACFEDH. 

- (3) đúng. 

- (4) sai. Vì nếu loại bỏ B thì D vẫn còn nguồn dinh dưỡng là E. 

- (5) đúng. 

- (6) sai vì chỉ có 2 loài thuộc bậc dinh dưỡng cấp 5 là D và H. 


- Kết luận không đúng là kết luận A. Vì trong lưới dinh dưỡng thì những sinh vật sản xuất được xếp vào 

bậc dinh dưỡng cấp 1. 

- Kết luận B đúng. Bậc dinh dưỡng cấp 1 luôn có tổng sinh khối lớn nhất. Qua các bậc dinh dưỡng tiếp 

theo thì lượng sinh khối giảm dần do bị mất qua chất thải, không đồng hoá được… 

- Kết luận C đúng. Tất cả các loài ăn sinh vật sản xuất đều được xếp và động vật tiêu thụ bậc 1. 

- Kết luận D đúng. Mỗi bậc dinh dưỡng thường có nhiều loài sinh vật. 


Trong cùng một hệ sinh thái, các chuỗi thức ăn có số lượng mắt xích khác nhau. Trong cùng một lưới 

thức ăn, bậc dinh dưỡng cấp 1 luôn có tổng sinh khối lớn nhất. Trong một chuỗi thức ăn, mỗi bậc dinh 

dưỡng chỉ có 1 loài. 

Lưới thức ăn là một cấu trúc đặc trưng, nó thay đổi trước các tác động của môi trường 



Chuỗi thức ăn thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng của các loài trong quần xã, trong đó loài này sử dụng một 

loài khác hay sản phẩm của nó làm thức ăn, về phía mình, nó lại làm thức ăn cho các loài kế tiếp. 

Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn, trong đó có một số loài sử dụng nhiều dạng thức ăn hoặc cung 

cấp thức ăn cho nhiều loài trở thành điểm nối các chuỗi thức ăn với nhau 






Trang 15 










- Phát biểu A sai. Vì có 2 loại chuỗi thức ăn, một loại chuỗi được bắt đầu bằng sinh vật sản xuất và một 

loại chuỗi được bắt đầu bằng động vật ăn mùn bã hữu cơ. 

- Phát biểu B sai. Vì khi đi từ vĩ độ thấp đến cao thì độ đa dạng của quần xã giảm dần cấu trúc của lưới 

thức ăn ồ các hệ sinh thái càng trở nên đơn giản hơn. 

- Phát biểu D sai. Vì quần xã sinh vật càng đa dạng về thành phần loài thì mạng lưới dinh dưỡng càng 

phức tạp, các chuỗi thức ăn càng có nhiều mắt xích chung. 




Ở dạng bài này, chúng ta phải viết sơ đồ lưới thức ăn, sau đó dựa vào lưới thức ăn để làm bài. 

Theo mô tả của đề ra thì lưới thức ăn của hệ sinh thái này là: 

Dựa vào sơ đồ lưới thức ăn, ta thấy: 

(1) đúng. Vì ở lưới này có 12 chuỗi thức ăn. 

(2) đúng. 

(3) đúng. 

(4) đúng. Vì cả dế và châu chấu đều sử dụng cây cỏ làm thức ăn. 

(5) đúng. Vì gà phát triển số lượng thì sẽ dẫn tỏi cào cào, châu chấu, dế giảm số lượng. Khi cào cào, châu 

chấu, dế giảm số lượng thì sự cạnh tranh giữa cừu và các loài cào cào, châu chấu, dế sẽ giảm đi, ưu thế 

thuộc về các cá thể cừu. 


Hiệu suất sinh thái của mỗi bậc dinh dưỡng thường rất thấp nên càng lên bậc dinh dưỡng cao thì tổng 

năng lượng tích lũy càng ít. Để có đủ năng lượng để duy trì một kích thước quần thể phù hợp thì những 

loài ở bậc dinh dưõng càng cao sẽ sử dụng nhiều bậc dinh dưỡng phía dưới làm thức ăn (ăn nhiều loài). 

Do vậy càng lên bậc dinh dưỡng cao thì số loài càng giảm. Ở bậc dinh dưỡng cuối cùng thì thưòng chỉ có 

1 hoặc vài loài nào đó. Loài ở bậc dinh dưỡng cuối cùng được gọi là loài chủ chốt trong quần xã. 


Lưới thức ăn là một tập hợp các chuỗi thức ăn có các mắt xích chung. Mỗi mắt xích chung là một loài 

sinh vật sử dụng nhiều loài khác làm thức ăn cho mình hoặc nó là thức ăn của nhiều loài khác. Khi đi từ 

vĩ độ cao xuống xích đạo (vĩ độ thấp) thì độ đa dạng của quần xã càng cao nên lưới thức ăn càng phức 

tạp. Các quần xã đỉnh cực có độ đa dạng cao nên lưới thức ăn phức tạp hơn các hệ sinh thái khác. 



Lưới thức ăn là một tập hợp gồm tất cả các chuỗi thức ăn có các mắt xích chung. Mỗi hệ sinh thái có duy 

nhất một lưới thức ăn. Cấu trúc của mạng lưối thức, ăn được thay đổi theo mùa trong năm và thay đổi 

trong quá trình diễn thế sinh thái. 






Trang 16 







Dựa vào các thông tin của bài toán, chúng ta thiết lập lưới thức ăn: 




- Kết luận B sai. Vì rắn và thú ăn thịt sẽ cạnh tranh gay gắt vì chúng có ổ sinh thái dinh dưỡng trùng nhau 

hoàn toàn. Còn rắn và thú ăn thịt cỡ lớn có ổ sinh thái dinh dưỡng trùng nhau 1 phần nên sự cạnh tranh 

chưa đến mức gay gắt. 

- Kết luận C sai. Vì chim ăn thịt cỡ lớn là bậc dinh dưỡng cấp 3 hoặc cấp 4. 

- Kết luận D sai. Vì các loài các loài sâu đục thân, sâu hại quả, động vật ăn rễ cây và côn trùng cánh cứng 

có cùng một nguồn thức ăn nhưng chúng lại có sự phân hóa về mặt ổ sinh thái theo kiểu loài ăn quả (sâu 

hại quả), loài ăn thân (sâu đục thân), loài ăn rễ, loài ăn lá. 


- Phương án B đúng. Vì cá mè hoa và cá mương cùng sử dụng chung một nguồn thức ăn (động vật nổi) 

nên chúng cạnh tranh với nhau. 

- Phương án A sai. Vì nếu giảm thực vật nổi thì sẽ làm giảm nguồn thức ăn của động vật nổi dẫn tới động 

vật nổi giảm số lượng. Khi động vật nổi giảm số lượng thì cá mè hoa sẽ thiếu thức ăn nên sẽ làm giảm 

năng suất cá mè hoa (giảm hiệu suất kinh tể). 

- Phương án C sai. Vì cá mè hoa thuộc bậc dinh dưỡng cấp 3 (động vật tiêu thụ cấp 2). 

- Phương án D sai. Vì khi tăng số lượng cá mương thì sẽ tăng sự cạnh tranh đối với cá mè hoa, do đó tăng 

số lượng cá mương sẽ làm giảm số lượng cá mè hoa (làm giảm năng suất kinh tế) 


- Chỉ có hệ sinh thái nhân tạo mới được con người cung cấp thêm một phần vật chất và có số lượng loài 

hạn chế. 

- Trong các hệ sinh thái nói trên thì đồng ruộng là hệ sinh thái nhân tạo. 


- Phát biểu C là không đúng. Vì nước là một nguồn tài nguyên tái sinh. Sau khi sử dụng, nước sạch trở 

thành nước thải được đổ ra sông hồ, biển và bốc hơi nước tạo thành mây, sau đó ngưng tụ thành mưa và 

trở thành nguồn nước sạch cung cấp cho sinh hoạt của con người. 

- Các phát biểu A, B, D đều đúng. 


- Phát biểu B sai. Vì có những chuỗi thức ăn được bắt đầu bằng động vật ăn mùn bã hữu cơ. Ví dụ: mùn 

hữu cơ cá trê rắn. 

- Kết luận B sai là vì trong một lưới thức ăn, mỗi bậc dinh dưỡng có nhiều loài. 

- Kết luận D sai. Vì trong một quần xã, mỗi loài có thể tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau tạo 

nên các mắt xích chung. 



Sinh vật sản xuất luôn có tổng sinh khối lớn nhất 


- Sinh vật sản xuất thuộc bậc dinh dưỡng cấp 1. 

- Trong các nhóm sinh vật nói trên, thực vật nổi (1) và cỏ (4) thuộc sinh vật sản xuất, cho nên bậc dinh 

dưỡng cấp 1 gồm có (1) và (4). 


Trang 17 














C sai Vì khí CO 2 từ quần xã trở lại môi trưòng thông qua hô hấp, đốt cháy,... 

- Phương án A đúng. Vì không chỉ hợp chất của cacbon mà tất cả các hợp chất khi đi qua quần xã đều 

thông qua chuỗi và lưới thức ăn. 

- Phương án B đúng. Vì có một lượng cacbon được lắng đọng thành trầm tích thông qua than, dầu khí,... 

- Phương án D đúng là vì cacbon từ môi trường ngoài vào quần xã sinh vật chủ yếu thông qua quá trình 

quang hợp và một phần thông qua hấp thụ từ rễ cây (rễ cây hấp thụ ion HCO ) 


- Động vật ăn sinh vật sản xuất thì được xếp vào bậc dinh dưỡng cấp 2. 

- Trong các loài nói trên thì cào cào, thỏ, nai là những loài được xếp vào bậc dinh dưỡng cấp 2 



- Phát biểu D đúng. Vì chuỗi và lưới thức ăn được xây dựng dựa trên mối quan hệ dinh dưỡng giữa các 

loài trong quần xã 

- Phát biểu A sai. Vì quần xã càng đa dạng về thành phần loài thì quan hệ dinh dưỡng giữa các loài càng 

phức tạp nên mạng lưới thức ăn càng phức tạp. 

- Phát biểu B sai. Vì trong một lưới thức ăn, mỗi loài có thể tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau. 

- Phát biểu C sai. Vì trong một chuỗi thức ăn thì mỗi mắt xích chỉ có 1 loài và mỗi loài chỉ thuộc 1 mắt 

xích. 


3 





Trang 18 










CHỦ ĐỀ 12. CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI 


1. Dòng năng lượng trong hệ sinh thái 

- Mặt trời cung cấp năng lượng cho sự sống trên trái đất → Cung cấp năng lượng cho cả hệ sinh thái. 

- Qua mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng bị thất thoát tới 90%, chỉ khoảng 10% năng lượng được 

truyền lên bậc dinh dưỡng cao hơn. Năng lượng bị thất thoát chiếm 90%, trong đó hô hấp (70%), bài tiết 

(10%), tiêu hóa (10%). 

- Năng lượng được truyền theo một chiều từ mặt trời → SVSX → SVTT và cuối cùng trở về môi 

trường dưới dạng nhiệt. 

- Vật chất được luân chuyển trong hệ sinh thái thông qua chu kỳ tuần hoàn vật chất. 

- Hiệu suất sinh thái là tỷ lệ phần trăm chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng. 

- Trong một chuỗi thức ăn, năng lượng được truyền theo một chiều từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc 

dinh dưỡng cao hơn. Cứ qua mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng chỉ tích lũy được khoảng 10%. 

- Những loài động vật sống trong nước có hiệu suất sinh thái cao hơn động vật sống trên cạn; Động 

vật biến nhiệt có hiệu suất sinh thái cao hơn động vật đẳng nhiệt. 

2. Sinh quyển 

- Tập hợp toàn bộ sinh vật trên Trái Đất tạo nên 1 sinh quyển duy nhất. Trong sinh quyển có các 

Biom Sinh học. 

- Đi từ Bắc cực xuống xích đạo, có 4 nhóm hệ Biom Sinh học là: (1) Đồng rêu; (2) Rừng lá kim; (3) 

Thảo nguyên, Rừng lá rộng ôn đới, Rừng Địa Trung Hải; (4) Rừng nhiệt đới, Savan, Hoang mạc và sa 

mạc. 


Câu 1: Khi nói về tháp sinh thái, kết luận nào sau đây là đúng? 

A. Tháp số lượng là loại tháp luôn có đáy rộng, đỉnh hẹp. 

B. Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể 

tích tại một thời điểm nào đó. 

C. Tháp năng lượng thường có đáy rộng và đỉnh hẹp. Tuy nhiên cũng có trường hợp ngược lại. 

D. Tháp sinh khối được xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện 

tích hoặc thể tích của mỗi bậc dinh dưỡng. 

Câu 2: Trong quần xã, năng lượng được truyền theo một chiều từ 

A. Sinh vật này sang sinh vật khác và quay trở lại sinh vật ban đầu. 

B. Sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng từ thấp lên cao. 

C. Môi trường vào sinh vật phân giải sau đó đến sinh vật sản xuất. 

D. Sinh vật tiêu thụ vào sinh vật sản xuất và trở về môi trường. 

Câu 3: Hãy chọn kết luận đúng về quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong hệ sinh thái. 

A. Sự chuyển hóa vật chất diễn ra trước, sự chuyển hóa năng lượng diễn ra sau. 


B. Trong quá trình chuyển hóa, vật chất bị thất thoát còn năng lượng được quay vòng và tái tạo trở lại. 

C. Qua mỗi bậc dinh dưỡng, cả năng lượng và vật chất đều bị thất thoát khoảng 90%. 

D. Vật chất và năng lượng được chuyển hóa theo chuỗi thức ăn có trong hệ sinh thái. 

Câu 4: Theo lý thuyết, trong các loài sau đây thì loài nào có hiệu suất sinh thái cao nhất? 

A. Loài thú dữ. B. Loài thú ăn cỏ. C. Loài cá ăn thịt. D. Loài tôm ăn vi tảo. 





Trang 1 










Câu 5: Ở một vùng biển, năng lượng bức xạ chiếu xuống mặt nước đạt đến 3 triệu kcal/m 2 /ngày. Tảo silic 

chỉ đồng hóa được 3% tổng năng lượng đó. Giáp xác trong hồ khai thác được 40% nặng lượng tích trong 

tảo, còn cá ăn giáp xác khai thác được 0,0015 năng lượng của giáp xác. Hiệu suất sử dụng năng lượng của 

bậc dinh dưỡng cuối cùng so với tổng năng lượng ban đầu là 

A. 0,00018%. B. 0,18%. C. 0,0018%. D. 0,018%. 

Câu 6: Trong một hệ sinh thái đồng cỏ xét 5 loài với sinh vật lượng của các loài như sau: Loài A có 

6 

6 

7 

4 

kcal, loài B có 10 kcal, loài C có 1,5.10 kcal, loài D có 2.10 kcal, loài E có 10 kcal. Từ 5 loài này có 

thể tạo ra chuỗi thức ăn có nhiều nhất bao nhiêu mắt xích? 

A. 3 mắt xích. B. 2 mắt xích. C. 5 mắt xích. D. 4 mắt xích. 

Câu 7: Ở hệ sinh thái dưới nước, các loài giáp xác ăn thực vật phù du, trong đó sinh khối của quần thể 

giáp xác luôn lớn hơn sinh khối của quần thể thực vật phù du nhưng giáp xác vẫn không thiếu thức ăn. 

Nguyên nhân là vì 

A. Giáp xác sử dụng thức ăn tiết kiệm nên tiêu thụ rất ít thực vật phù du. 

B. Giáp xác là động vật tiêu thụ nên luôn có sinh khối lớn hơn con mồi. 

C. Thực vật phù du có chu trình sống ngắn, tốc độ sinh sản nhanh hơn. 

D. Thực vật phù du chứa nhiều chất dinh dưỡng cho nên giáp xác dử dụng rất ít thức ăn. 

Câu 8: Trong một chuỗi thức ăn, mắt xích sau thường có tổng sinh khối bé hơn mắt xích trước. Nguyên 

nhân chủ yêu là vì: 

A. Trong quá trình chuyển hóa giữa các bậc dinh dưỡng, năng lượng bị thất thoát tới 90%. 

B. Sinh vật ở mắt xích sau không tiêu diệt triệt để sinh vật ở mặt xích trước. 

C. Năng lượng bị mất đi dưới dạng nhiệt hoặc qua sản phẩm bài tiết. 

D. Hiệu suất chuyển hóa năng lượng của sinh vật ở mắt xích sau thấp hơn mắt xích trước. 

Câu 9: Ở một vùng biển, năng lượng bức xạ chiếu xuống mặt nước đạt đến 3 triệu kcal/m 2 / ngày. Tảo 

silic chỉ đồng hóa được 0,3% tổng năng lượng đó, giáp xác khai thác 40% năng lượng tích lũy trong tảo, 

cá ăn giáp xác khai thác được 0,15% năng lượng của giáp xác. Biết diện tích môi trường là 10 m 

năng lượng tích tụ trong giáp xác là bao nhiêu? 

7 

8 

9 

8 

A. 36.10 kcal. B. 9.10 kcal. C. 36.10 kcal. D. 3.10 kcal. 

Câu 10: Trong một chuỗi thức ăn của một hệ sinh thái gồm có: 

Cỏ → châu chấu → cá rô. 

8 

7 

Nếu tổng năng lượng của cỏ là 7,6.10 kcal ; tổng năng lượng của châu chấu là 1, 4.10 kcal ; tổng năng 

lượng của cá rô là 

6 

0,9.10 kcal. Hiệu suất sinh thái của cá rô và của châu chấu lần lượt là 

A. 1,8% và 6,4%. B. 6,4% và 1,8%. C. 4,1% và 4,1%. D. 4,1% và 4,6%. 

Câu 11: Trong hệ sinh thái năng lượng được truyền theo một chiều từ 

A. Sinh vật này sang sinh vật khác và quay trở lại sinh vật ban đầu. 

B. Sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường. 

C. Môi trường vào sinh vật phân giải sau đó đến sinh vật sản xuất. 


D. Sinh vật tiêu thụ vào sinh vật sản xuất và trở về môi trường. 

Câu 12: Ở một vùng biển, năng lượng bức xạ chiếu xuống mặt nước đạt đến 3 triệu kcal/m 2 /ngày. Tảo 

silic chỉ đồng hóa được 0,3% tổng năng lượng đó, giáp xác khai thác 40% năng lượng tích lũy trong tảo, 

cá ăn giáp xác khai thác được 0,15% năng lượng của giáp xác. Hiệu suất chuyển hóa năng lượng của cá 

so với tảo silic là 

A. 6%. B. 1,8%. C. 0,06%. D. 40,45%. 


5 2 

5 

10 

. Số 

Trang 2 













Câu 13: Sinh quyển là 

A. Toàn bộ sinh vật sống trong các lớp đất, nước và không khí. 

B. Môi trường sống của tất cả các sinh vật ở trên trái đất. 

C. Vùng khí quyển có sinh vật sống và phát triển. 

D. Toàn bộ sinh vật của trái đất, bao gồm động vật, thực vật, vi sinh vật. 

Câu 14: Trong một hệ sinh thái đồng cỏ xét 5 loài với sinh vật lượng của các loài như sau: Loài A có 10 

6 

6 

kcal, loài B có 10 kcal, loài C có 2.10 

7 

4 

kcal, loài D có 3.10 kcal, loài E có 10 kcal. Chuỗi thức ăn nào 

sau đây không thể xảy ra 

A. D→B→A. B. D→C→A→E. C. B→A→E. D. C→B→E. 

Câu 15: Sự chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái có đặc điểm: 

A. Năng lượng được quay vòng và tái sử dụng nhiều lần. 

B. Năng lượng bị thất thoát và không quay vòng trở lại. 

C. Năng lượng bị thất thoát một phần và có sự quay vòng. 

D. Năng lượng không bị hao phí trong quá trình chuyển hóa. 

Câu 16: Đều ăn một lượng cỏ như nhau nhưng nuôi cá cho sản lượng cao hơn so với nuôi bò. Nguyên 

nhân là vì: 

A. Bò là động vật nhai lại nên hao phí thức ăn nhiều hơn so với cá. 

B. Bò là động vật đẳng nhiệt và sống ở trên cạn nên hao phí năng lượng lớn hơn cá. 

C. Bò được dùng để kéo cày nên hao phí năng lượng lớn hơn so với cá. 

D. Bò làm nhiệm vụ sinh con nên phần lớn dinh dưỡng được đùng đẻ tạo sữa. 

Câu 17: Nguồn năng lượng khởi đầu cho toàn bộ sinh giới là 

A. Năng lượng sinh học. B. Năng lượng từ than đá, dầu mỏ. 

C. Năng lượng thủy triều. D. Năng lượng mặt trời. 

Câu 18: Trong hệ sinh thái, sản lượng sinh vật sơ cấp thô là sản lượng 

A. Được sinh vật sản xuất tạo ra trong quá trình quang hợp. 

B. Được tạo ra từ quá trình phân giải của vi sinh vật. 

C. Được sinh vật sản xuất tích lũy làm thức ăn cho sinh vật tiêu thụ. 

D. Được sinh vật tiêu thụ tổng hợp và chuyển hóa từ thức ăn của nó. 

Câu 19: Nói chung trong hệ sinh thái, khi chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao liền kề, 

trung bình trong sinh quyển năng lượng mất đi khoảng 90%. Phần lớn năng lượng bị tiêu hao do 

A. Các bộ rơi rụng ở cây xanh như cành, lá, rễ. 

B. Do mất năng lượng trong các hoạt động như lột xác, đẻ con ở động vật. 

C. Hô hấp, tạo nhiệt ở cơ thể sinh vật. 

D. Mất đi qua các chất thải như phân, chất bài tiết. 

Câu 20: Trong chu trình sinh địa hóa, loại sinh vật có vai trò như một cầu nối giữa môi trường và quần xã 

sinh vật là 

A. Sinh vật tiêu thụ bậc 1. B. Sinh vật sống cộng sinh. 


C. Sinh vạt tiêu thụ bậc cao nhất. D. Vi sinh vật sống hoại sinh. 

Câu 21: Khi nói về dòng năng lượng trong hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Trong chu trình dinh dưỡng, năng lượng được truyền từ bậc dinh cao đến bậc dinh dưỡng thấp liền kề. 

B. Ở mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng chủ yếu bị mất đi do hoạt động hô hấp của sinh vật. 

C. Ở bậc dinh dưỡng càng cao thì tổng năng lượng được tích lũy trong sinh vật càng giảm. 


5 

Trang 3 













D. Năng lượng được truyền theo một chiều và được giải phóng vào môi trường dưới dạng nhiệt. 

Câu 22: Các hình thức sử dụng tài nguyên thiên nhiên: 

(1) Sử dụng năng lượng gió để sản xuất điện. 

(2) Sử dụng tiết kiệm nguồn nước. 

(3) Tăng cường trồng rừng để cung cấp đủ nhu cầu cho sinh hoạt và phát triển công nghiệp. 

(4) Thực hiện các biện pháp: tránh bỏ hoang đất, chống xói mòn và chống ngập mặn cho đất. 

(5) Tăng cường khai thác than đá, dầu mỏ, khí đốt phục vụ cho phát triển kinh tế. 

Trong các hình thức trên, có bao nhiêu hình thức sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên? 

A. 5. B. 2. C. 4. D. 3. 

Câu 23: Giả sử trong một hồ tự nhiên, tảo là thức ăn của giáp xác; cá mương sử dụng giáp xác làm thức 

ăn đồng thời lại làm mồi cho cá quả. Cá quả tích lũy được 1152.10 kcal , tương đương 10% năng lượng 

tích lũy ở bậc dinh dưỡng thấp liền kề với nó. Cá mương tích lũy được một năng lượng tương đương với 

8% năng lượng tích lũy ở giáp xác. Tảo tích lũy được 12.10 kcal . Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh 

dưỡng cấp 2 và bậc dinh dưỡng cấp 1 là 

A. 6%. B. 12%. C. 10%. D. 15%. 

Câu 24: Sơ đồ bên mô tả một số giai đoạn của chu trình nito trong tự nhiên. Trong các phát biểu sau, có 

bao nhiêu phát biểu đúng? 

(1) Giai đoạn (a) do vi khuẩn phản nitrat hóa thực hiện. 

(2) Giai đoạn (b) và (c) đều do vi khuẩn nitrat hóa thực hiện. 

(3) Nếu giai đoạn (d) xảy ra thì lượng nitro cung cấp cho cây sẽ giảm. 

(4) Giai đoạn (e) do vi khuẩn cố định đạm thực hiện. 

A. 1. B. 4. C. 2. D. 3. 

Câu 25: Cho các hoạt động của con người: 

(1) Bón phân, tưới nước, diệt cỏ dại đối với các hệ sinh thái nông nghiệp. 

(2) Khai thác triệt để các nguồn tài nguyên không tái sinh. 

(3) Loại bỏ các loài tảo độc, cá dữ trong các hệ sinh thái ao hồ nuôi tôm, cá. 

(4) Xây dựng các hệ sinh thái nhân tạo một cách hợp lý. 

(5) Bảo vệ các loài thiên địch. 

(6) Tăng cường sử dụng các chất hóa học để tiêu diệt các loài sâu hại. 

Có bao nhiêu hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng hệ sinh thái? 

A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. 

Câu 26: Chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái không dài, thường 4-5 bậc đối với hệ sinh thái trên cạn và 6-7 

đối với hệ sinh thái dưới nước. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là do. 

A. Khi chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng liền kề lượng vật chất mất nhiều. 

B. Sản lượng sinh vật các bậc dinh dưỡng thấp không đủ để cung cấp cho các bậc dinh dưỡng cao. 

C. Khi chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp lên các bậc dinh dưỡng cao hơn năng lượng mất mát quá lớn. 

D. Số loại thức ăn ít, các sinh vật không có đủ loại thức ăn. 


Câu 27: So với biện pháp sử dụng thuốc trừ sâu hóa học để tiêu diệt sinh vật gây hại, biện pháp sử dụng 

loài thiên địch có những ưu điểm nào sau đây? 

(1) Thường không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người. 

(2) Không phụ thuộc vào điều kiện khí hậu, thời tiết. 

(3) Nhanh chóng dập tắt tất cả các loài dịch bệnh. 


8 

3 

Trang 4 













(4) Không gây ô nhiễm môi trường. 

A. (2) và (3). B. (1) và (2). C. (1) và (4). D. (3) và (4). 

Câu 28: Trong một khu bảo tồn ngập nước có diện tích 5000ha. Người ta theo dõi số lượng cá thể của 

quần thể chim Cồng Cộc: năm thứ nhất khảo sát thấy mật độ cá thể trong quần thể là 0,25 cá thể/ha; năm 

thứ hai, khảo sát thấy số lượng cá thể của quần thể là 1350. Biết tỷ lệ tử vong của quần thể là 2%/năm và 

không có xuất – nhập cư. Nhận định nào sau đây là đúng? 

A. Kích thước của quần thể tăng 6% trong 1 năm. 

B. Số lượng cá thể của quần thể ở năm thứ nhất là 1225 con. 

C. Tỷ lệ sinh sản của quần thể là 8%/năm. 

D. Mật độ cá thể ở năm thứ 2 là 0,27 cá thể/ha. 

Câu 29: Trong những hoạt động sau đây của con người, có bao nhiêu hoạt động góp phần vào việc sử 

dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên? 

(1) Sử dụng tiết kiệm nguồn nước. 

(2) Tăng cường khai thác các nguồn tài nguyên tái sinh và không tái sinh. 

(3) Xây dựng hệ thống các khu bảo tồn thiên nhiên. 

(4) Vận động đồng bào dân tộc sống định canh, định cư, tránh đốt rừng, làm nương rẫy. 

A. 1. B. 4. C. 2. D. 3. 

Câu 30: Điều nào sau đây nói về diễn thế sinh thái là không đúng? 

A. Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã sinh vật qua các giai đoạn tương ứng với 

điều kiện môi trường sống. 

B. Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế là quá trình biến đổi các điều kiện tự nhiên 

như: khí hậu, thổ nhưỡng… 

C. Trong diễn thế: loài ưu thế sẽ làm thay đổi điều kiện sống, luôn lấn át các loài khác và ngày càng chiếm 

ưu thế hơn trong quần xã. 

D. Diễn thế sinh thái là diễn thế khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật, diễn thế thứ sinh là diễn thế xuất 

hiện ở môi trường đã có một quần xã sinh vật từng sinh sống. 

Câu 31: Khi nói về sự trao đổi chất và dòng năng lượng trong hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất lớn. 

B. Sinh vật ở mắt xích càng xa sinh vật sản xuất thì sinh khối trung bình càng lớn. 

C. Năng lượng được truyền một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường. 

D. Năng lượng chủ yếu mất đi qua bài tiết, một phần nhỏ mất đi do hô hấp. 

Câu 32: Khi nói về dòng năng lượng trong hệ sinh thái, kết luận nào sau đây không đúng? 

A. Trong chu trình dinh dưỡng, năng lượng được truyền từ bậc dinh dưỡng cao đến bậc dinh dưỡng thấp 

liền kề. 

B. Ở mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng chủ yếu bị mất do hoạt động hô hấp của sinh vật. 

C. Ở bậc dinh dưỡng càng cao thì tổng năng lượng được tích lũy trong sinh vật càng giảm. 

D. Năng lượng được truyền theo một chiều và được giải phóng vào môi trường dưới dạng nhiệt. 


Câu 33: Giả sử năng lượng đồng hóa của các sinh vật dị dưỡng trong một chuỗi thức ăn như sau: 

Sinh vật ăn thịt bậc 1: 180 000 Kcal; 

Sinh vật tiêu thụ bậc 2: 1 500 000 Kcal; 

Sinh vật tiêu thụ bậc 3: 18 000 Kcal; 

Sinh vật tiêu thụ bậc 4: 1 620 Kcal; 





Trang 5 










Sinh vật sản xuất là: 10 000 000 Kcal. 

Kết luận nào sau đây đúng? 

A. Hiệu suất sinh thái giữa sinh vật tiêu thụ bậc 2 với bậc dinh dưỡng cấp 1 lớn hơn hiệu suất sinh thái 

giữa bậc dinh dưỡng cấp 4 với sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

B. Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng cấp 3 với bậc dinh dưỡng cấp 2 nhỏ hơn hiệu suất sinh thái 

giữa bậc dinh dưỡng cấp 4 với bậc dinh dưỡng cấp 3. 

C. Hiệu suất sinh thái giữa sinh vật tiêu thụ bậc 4 với sinh vật tiêu thụ bậc 3 lớn hơn hiệu suất sinh thái 


D. Hiệu suất sinh thái giữa sinh vật tiêu thụ bậc 3 với bậc dinh dưỡng cấp 3 nhỏ hơn hiệu suất sinh thái 


Câu 34: Cho chuỗi thức ăn: Cỏ → chuột → rắn → đại bàng. Nhận xét nào sau đây đúng về chuỗi thức ăn 

này? 

A. Đại bàng thuộc sinh vật ăn thịt bậc 3. 

B. Hiệu suất sinh thái giữa chuột và cỏ luôn nhỏ hơn hiệu suất sinh thái giữa rắn và chuột. 

C. Đại bàng là mắt xích có sinh khối thấp nhất do quá trình hô hấp làm thất thoát năng lượng rất lớn. 

D. Năng lượng tích lũy trong các mô sống tăng dần khi đi qua các mắt xích của chuỗi thức ăn trên. 

Câu 35: Một chuỗi thức ăn có 5 mắt xích dinh dưỡng, ở môi trường có nhiều DDT thì sinh vật thuộc mắt 

xích nào sau đây sẽ bị nhiễm độc với nồng độ cao nhất. 

A. Sinh vật tự dưỡng. B. Sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

C. Sinh vật tiêu thụ bậc 4. D. Sinh vật tiêu thụ bậc 3. 

Câu 36: Xét các khu hệ sinh học sau: 

(1) Hoang mạc và sa mạc. (2) Đồng rêu. (3) Thảo nguyên. 

(4) Rừng Địa Trung Hải. (5) Savan. (6) Rừng mưa nhiệt đới. 

Trong các khu hệ sinh học nói trên, vùng khí hậu nhiệt đới có bao nhiêu khu hệ sinh học? 

A. 2. B. 1. C. 4. D. 3. 

Câu 37: Các khu sinh học (Biom) được sắp xếp theo thứ tự giảm dần độ đa dạng sinh học là: 

A. Đồng rêu hàn đới → Rừng mưa nhiệt đới → Rừng rụng lá ôn đới (rừng lá rộng rụng theo mùa). 

B. Đồng rêu hàn đới → Rừng rụng lá ôn đới (rừng lá rộng rụng theo mùa) → Rừng mưa nhiệt đới. 

C. Rừng mưa nhiệt đới → Rừng rụng lá ôn đới (rừng lá rộng rụng theo mùa) → Đồng rêu hàn đới. 

D. Rừng mưa nhiệt đới → Đồng rêu hàn đới→ Rừng rụng lá ôn đới (rừng lá rộng rụng theo mùa). 

Câu 38: Để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay, cần tập trung vào các biện pháp nào sau 

đây? 

(1) Xây dựng các nhà máy xử lý và tái chế rác thải. 

(2) Quản lý chặt chẽ các chất gây ô nhiễm môi trường. 

(3) Tăng cường khai thác rừng đầu nguồn và rừng nguyên sinh. 

(4) Giáo dục để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho mọi người. 

(5) Tăng cường khai thác nguồn tài nguyên khoáng sản. 


A. (1), (3), (5). B. (3), (4), (5). C. (2), (3), (5). D. (1), (2), (4). 

Câu 39: So với biện pháp sử dụng thuốc trừ sâu hóa học để tiêu diệt sinh vật gây hại, biện pháp sử dụng 

loài thiên địch có những ưu điểm nào sau đây? 

(1) Thường không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người. 

(2) Không phụ thuộc vào điều kiện khí hậu, thời tiết. 





Trang 6 










(3) Nhanh chóng dập tắt tất cả các loại dịch bệnh. 

(4) Không gây ô nhiễm môi trường. 

A. (2) và (3). B. (1) và (2). C. (1) và (4). D. (3) và (4). 

Câu 40: Khi nói về sự trao đổi chất và dòng năng lượng trong hệ sinh thái, phát biểu nào sau đây đúng? 

A. Hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất lớn. 

B. Sinh vật ở mắt xích càng xa sinh vật sản xuất thì sinh khối trung bình càng lớn. 

C. Năng lượng được truyền một chiều từ sinh vật sản xuất qua các bậc dinh dưỡng tới môi trường. 

D. Năng lượng chủ yếu mất đi qua bài tiết, một phần nhỏ mất đi do hô hấp. 

Câu 41: Dựa vào mức độ phức tạp dần của lưới thức ăn, có thể sắp xếp các khu sinh học sau đây theo 

trình tự đúng là 

A. Rừng lá kim phương Bắc → đồng rêu → rừng lá rụng ôn đới → rừng mưa nhiệt đới. 

B. Đồng rêu → rừng lá kim phương Bắc → rừng lá rụng ôn đới → rừng mưa nhiệt đới. 

C. Đồng rêu → rừng lá kim phương Bắc → rừng mưa nhiệt đới→ rừng lá rụng ôn đới. 

D. Đồng rêu → rừng lá rụng ôn đới → rừng lá kim phương Bắc → rừng mưa nhiệt đới. 

Câu 42: Những tài nguyên nào sau đây thuộc dạng tài nguyên tái sinh? 

A. Năng lượng mặt trời và năng lượng gió. 

B. Năng lượng sóng biển và năng lượng thủy triều. 

C. Khoáng sản. 

D. Sinh vật. 

Câu 43: Trong hệ sinh thái, nhóm sinh vật nào sau đây có vai trò truyền năng lượng từ môi trường vô 

sinh vào quần xã sinh vật? 

A. Sinh vật tiêu thụ bậc 1. B. Sinh vật tiêu thụ bậc 2. 

C. Sinh vật phân giải. D. Sinh vật sản xuất. 

Câu 44: Giả sử năng lượng đồng hóa của các sinh vật dị dưỡng trong một chuỗi thức ăn như sau: 

Sinh vật tiêu thụ bậc 1: 1 500 000 Kcal 

Sinh vật tiêu thụ bậc 2: 180 000 Kcal 



Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng cấp 3 với bậc dinh dưỡng cấp 2 và giữa bậc dinh dưỡng cấp 4 với 

bậc dinh dưỡng cấp 3 trong chuỗi thức ăn trên lần lượt là: 

A. 9% và 10%. B. 12% và 10%. C. 10% và 12%. D. 10% và 9%. 

Câu 45: Cho các nhóm sinh vật trong một hệ sinh thái: 

(1) Động vật ăn động vật. 

(2) Động vật ăn thực vật. 

(3) Sinh vật sản xuất. 

Sơ đồ thể hiện đúng thứ tự truyền của dòng năng lượng qua các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái là: 

A. (1)→(3) →(2). B. (1) →(2) →(3). 


C. (2) →(3) →(1). D. (3) →(2) →(1). 

Câu 46: Trong các quần xã sinh vật sau đây, quần xã nào có mức đa dạng sinh học cao nhất? 

A. Rừng mưa nhiệt đới. B. Savan. 

C. Hoang mạc. D. Thảo nguyên. 

Câu 47: Cho một số khu sinh học: 





Trang 7 










(1) Đồng rêu (Tundra). (2) Rừng lá rộng rụng theo mùa. 

(3) Rừng lá kim phương Bắc (Taiga). (4) Rừng ẩm thường xanh nhiệt đới. 

Có thể sắp xếp các khu sinh học nói trên theo mức độ phức tạp dần của lưới thức ăn theo trình tự đúng là 

A. (2) →(3) →(4) →(1). B. (1) →(2) →(3) →(4). 

C. (2) →(3) →(1) →(4). D. (1) →(3) →(2) →(4). 

Câu 48: Ở mỗi bậc dinh dưỡng của chuỗi thức ăn, năng lượng bị tiêu hao nhiều nhất qua 

A. Quá trình bài tiết các chất thải. B. Hoạt động quang hợp. 

C. Hoạt động hô hấp. D. Quá trình sinh tổng hợp các chất. 



- Trong 4 kết luận trên thì kết luận D là đúng. Tháp sinh khối được xây dựng dựa trên khối lượng 

tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hoặc thể tích của mỗi bậc dinh dưỡng. 

- Kết luận A sai. Tháp số lượng không phải luôn luôn ở dạng chuẩn. 

- Kết luận B sai. Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một 

đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng. 

- Kết luận C sai. Tháp năng lượng luôn có đáy rộng và đỉnh hẹp. 


Quá trình chuyển hóa vật chất và chuyển hóa năng lượng luôn gắn liền với nhau. Vật chất được chuyển 

hóa theo chuỗi thức ăn từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc dinh dưỡng cao, do vậy năng lượng cũng được 

truyền một chiều từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc dinh dưỡng cao và không quay vòng trở lại. 


Sự chuyển hóa vật chất được thực hiện theo chuỗi thức ăn từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao 

liền kề. Sự chuyển hóa năng lượng được thực sự gắn liền với chuyển hóa vật chất. 


Hiệu suất sinh thái là tỷ lệ % chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng. Hiệu suất sinh thái rất thấp 

(khoảng 10%) vì do hiệu suất tiêu hóa thấp, do hô hấp tạo nhiệt, do bài tiết,… Loài nào sử dụng nguồn 

thức ăn dễ tiêu hóa thì hiệu suất tiêu hóa cao hơn, do đó hiệu suất sinh thái sẽ cao hơn. Loài nào thuộc 

động vật đẳng nhiệt thì phải hô hấp mạnh để cung cấp nhiệt cho quá trình điều hòa và duy trì ổn định thân 

nhiệt, do đó động vật đẳng nhiệt có hiệu suất sinh thái thấp hơn động vật biến nhiệt. 

Trong 4 loài nói trên thì loài tôm ăn vi tảo có hiệu suất sinh thái cao nhất vì tôm là động vật biến nhiệt và 

tôm sử dụng nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa là vi tảo. 


6 4 

- Năng lượng có trong tảo silic = 3.10 x3% 9.10 kcal. 

4 3 

- Năng lượng có trong giáp xác = 9.10 x40% 36.10 kcal. 

3 

- Năng lượng có trong cá = 36.10 x0,0015 54kcal. 

- Hiệu suất sử dụng năng lượng của bậc dinh cuối cùng so với tổng năng lượng ban đầu là 

54 

0,000018 0,0018%. 

6 

3.10 



Theo lý thuyết thì hiệu suất sinh thái giữa các bậc dinh dưỡng không vượt quá 10%. Do vậy trong 5 loài 

nói trên thì có thể hình thành được các chuỗi thức ăn là: D → C → A → E. Hoặc D → B →A →E. Như 





Trang 8 










vậy từ 5 loài này thì chỉ có thể hình thành được 2 chuỗi thức ăn như trên. Do vậy, mỗi chuỗi thức ăn có 

không quá 4 bậc dinh dưỡng. 


Vì nhờ có thực vật phù du có chu trình sống ngắn, tốc độ sinh sản nhanh nên lượng thực vật phù du được 

sinh ra cung cấp đủ thức ăn cho giáp xác. 


Quá trình chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng luôn làm thất thoát năng lượng dưới dạng 

nhiệt cho nên mắt xích sau thường có tổng sinh khối bé hơn mắt xích trước. 


Số năng lượng tích lũy được ở trong giáp xác là 

 

6 5 5 7 

3.10 x 0,3% x 40% x10 3600.10 36.10 (kcal) 


Hiệu suất sinh thái bằng tỷ lệ phần trăm chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng. 

- Hiệu suất sinh thái của châu chấu: 

- Hiệu suất sinh thái của cá rô: 


7 

1,4.10 

H .100% 1,8%. 

8 

7,6.10 

6 

0,9.10 

H .100% 6,4%. 

7 

1, 4.10 

Quá trình chuyển hóa vật chất luôn gắn liền với quá trình chuyển hóa năng lượng. Trong mỗi hệ sinh thái, 

năng lượng có nguồn gốc từ mặt trời được truyền vào cho sinh vật sản xuất, sau đó đến sinh vật tiêu thụ 

bậc 1, đến sinh vật tiêu thụ bậc 2, đến bậc 3,… đến sinh vật phân giải và trở về môi trường. 


- Tảo đồng hóa được số năng lượng là 3 triệu x 0,3%. 

- Giáp xác đồng hóa được số năng lượng là 3 triệu x 0,3% x 40%. 

- Cá đồng hóa được số năng lượng là 3 triệu x 0,3% x 40% x 0,15%. 

Hiệu suất chuyển hóa năng lượng của cá so với tảo là 

3triÖu 0,3% 40% 0,15% 

40% 0,15% 0,06%. 

3triÖu 

0, 3% 


Toàn bộ các hệ sinh thái trên trái đất tạo nên một sinh quyển. Sinh quyển là toàn bộ sinh vật sống trong 

các lớp đất, nước và không khí. 


- Trong một chuỗi thức ăn thì năng lượng luôn bị thất thoát qua mỗi bậc dinh dưỡng, chỉ có khoảng 

10% năng lượng có trong thức ăn được sinh vật tích lũy cho nên sinh vật lượng của mắt xích sau chỉ bằng 

dưới 10% so với sinh vật lượng của mắt xích trước. 

- Trong 4 chuỗi thức ăn nói trên thì ở chuỗi thức ăn C → B →D không thể xảy ra vì loài D có sinh 


7 

6 

vật lượng 3.10 kcal lớn hơn sinh vật lượng của loài B là 10 kcal (Sinh vật ở mắt xích sau có sinh vật 

lượng bằng 10% so với sinh vật lượng của mắt xích trước). 


Sự chuyển hóa năng lượng luôn đi theo một chiều và không quay vòng. Năng lượng truyền qua các bậc 

dinh dưỡng từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc dinh dưỡng cao và thất thoát tới 90%. 





Trang 9 











- Năng suất của vật nuôi cây trồng phụ thuộc vào lượng chất sống tích lũy được ở trong tổng số cá 

thể của quần thể. Sử dụng cùng một lượng thức ăn như nhau nhưng sinh vật nào có hiệu suất sinh thái cao 

hơn thì sẽ cho năng suất cao hơn. 

- Bò là động vật đẳng nhiệt cho nên nó phải mất một lượng lớn năng lượng cho việc điều hòa thân 

nhiệt của cơ thể, trong khi đó cá là động vật đẳng nhiệt. Bò sống trên cạn nên quá trình di chuyển tiêu tốn 

năng lượng nhiều hơn so với cá sống trong nước. Do vậy hiệu suất sinh thái của bò thấp hơn so với hiệu 

suất sinh thái của cá. 


Trong một hệ sinh thái, năng lượng cung cấp cho sinh vật sản xuất là nguồn năng lượng mặt trời. Sinh vật 

tiêu thụ và sinh vật phân giải sử dụng chất sống từ sinh vật sản xuất cho nên có thể nói mọi nguồn năng 

lượng cung cấp cho các hoạt động sống trong sinh giới đều có nguồn gốc từ năng lượng mặt trời. 


Trong hệ sinh thái, sản lượng sinh vật sơ cấp thô là sản lượng được sinh vật sản xuất tạo ra trong quá trình 

quang hợp. 


Hoạt động hô hấp để sinh năng lượng ATP cung cấp cho các hoạt động của cơ thể là hoạt động làm tiêu 

hao tới 70% chất hữu cơ. 


Chu trình sinh địa hóa là chu trình trao đổi các chất trong tự nhiên, theo đường từ môi trường ngoài vào 

cơ thể sinh vật, qua các bậc dinh dưỡng rồi từ cơ thể sinh vật truyền trở lại môi trường. 

Trong chu trình sinh địa hóa, loại sinh vật có vai trò như một cầu nối giữa môi trường và quần xã sinh vật 

là vi sinh vật sống hoại sinh. 


- Trong 4 kết luận trên thì kết luận A là không đúng. Trong chu trình dinh dưỡng, năng lượng được 

truyền từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc dinh dưỡng cao liền kề. 

- Các kết luận B, C, D đúng. 


Các hình thức sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên là (1), (2), (3), (4). 

(5) không sử dụng bền vững tài nguyên. Vì khai thác triệt để khoáng sản sẽ làm cạn kiệt nguồn tài 

nguyên. 


Ta có chuỗi thức ăn: 

Tảo → Giáp xác → Cá mương → Cá quả 

12.10 

8 

1152.10 

3 

1152.10 

- Cá mương tích lũy được tổng năng lượng 1152.10 

10% 

- Giáp xác có tổng năng lượng 

Hiệu suất cần tính 

3 



1152.10 

 

8% 

6 

144.10 

0,12 12%. 

8 

12.10 

4 

144.10 

6 

4 





Trang 10 










- (1) sai. Vì giai đoạn này do thực vật tiến hành. 

 

 

- (2) sai. Vì từ NH NO do vi khuẩn nitri nhưng từ đến NO lại do vi khuẩn nitrat. 

4 

 

2 

NO 2 

3 

- (3) đúng. Vì đây là quá trình phản nitrat. 

- (4) đúng. 


- Có 4 hoạt động nâng cao hiệu suất của hệ sinh thái, đó là (1), (3), (4), (5). 

- (2) không làm tăng hiệu quả. Vì khi nguồn tài nguyên tái sinh bị khai thác triệt để thì các tài 

nguyên này sẽ mất khả năng tái sinh → Mất tài nguyên. 

- (6) không làm tăng hiệu quả. Vì khi tăng cường sử dụng chất hóa học thì sẽ làm ô nhiễm môi 

trường, dẫn tới làm suy giảm đa dạng sinh học, làm mất tài nguyên thiên nhiên. 


Vì hiệu suất sinh thái quá thấp nên năng lượng tích lũy rất nhỏ. 





Vì trong quá trình diễn thế, điều kiện môi trường sống dần bị thay đổi làm cho loài ưu thế kém thích nghi 

hơn, dẫn tới sẽ ngày càng giảm số lượng và mất vị trí ưu thế. 


A sai. Vì hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất bé. 

B sai. Vì sinh vật ở mắt xích càng xa sinh vật sản xuất thì sinh khối trung bình càng nhỏ. 

D sai. Vì năng lượng chủ yếu mất đi do hô hấp. 


Vì trong chu trình dinh dưỡng, năng lượng được truyền từ bậc dinh dưỡng thấp đến bậc dinh dưỡng cao 

liền kề. 




DDT là một chất độc, nó được tích lũy trong cơ thể sinh vật và gây chết khi nồng độ tích lũy ở mức độ 

cao. Trong một chuỗi thức ăn, sinh vật ở mắt xích sau tích lũy độc tố nhiều hơn các mắt xích trước. Do đó 

sinh vật ở mắt xích cuối cùng tích lũy độc tố nhiều nhất. 


Vì trong các khu hệ sinh học trên, vùng khí hậu nhiệt đới có 3 khu hệ sinh học là: 1, 5, 6. 



- Trong 5 biện pháp kể trên thì các biện pháp (1), (2), (4) sẽ góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm 



- Biện pháp (3) sẽ làm tăng ô nhiễm. Vì tăng cường khai thác rừng đầu nguồn sẽ làm cạn kiệt nguồn 

tài nguyên rừng dẫn tới làm giảm đa dạng sinh học. Rừng có tác dụng hút khí CO 2 nên việc giảm diện tích 

rừng sẽ làm tăng ô nhiễm môi trường. 

- Biện pháp (5) không làm giảm ô nhiễm môi trường. 






Trang 11 










So với biện pháp sử dụng thuốc trừ sâu hóa học để tiêu diệt sinh vật gây hại, biện pháp sử dụng loài thiên 

địch có các ưu điểm (1) và (4). 


- Phương án A sai. Vì hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất thấp (chỉ khoảng 10%) 

vì phần lớn năng lượng bị mất đi qua hô hấp, bài tiết, tiêu hóa của động vật. 

- Phương án B sai. Vì hiệu suất sinh thái ở mỗi bậc dinh dưỡng thường rất thấp (chỉ khoảng 10%) 

nên ở những mắt xích càng cao (xa sinh vật sản xuất) thì tổng sinh khối càng nhỏ so với các mắt xích 

trước đó. 

- Phương án C đúng. 

- Phương án D sai. Vì năng lượng chủ yếu bị mất đi qua hô hấp (70%). 


Mức độ phức tạp của lưới thức ăn phụ thuộc vào độ đa dạng của quần xã. 

Trong 4 khu hệ sinh học là Đồng rêu; Rừng lá kim phương Bắc; Rừng mưa nhiệt đới; Rừng lá rụng ôn đới 

thì đồng rêu có độ đa dạng thấp nhất nên lưới thức ăn có cấu trúc đơn giản nhất; Tiếp đó đến rừng lá kim 

phương Bắc; tiếp đó đến rừng lá rộng ôn đới rụng theo mùa. Rừng mưa nhiệt đới có độ đa dạng về loài 

cao nhất nên lưới thức ăn có độ phức tạp cao nhất. 


- Trong các loại tài nguyên nói trên thì sinh vật là tài nguyên tái sinh. Vì tài nguyên sinh vật có khả 

năng sinh sản nên khi chúng ta khai thác hợp lý thì chúng có khả năng tái sinh ra thế hệ mới. 

- Các loại tài nguyên: Năng lượng mặt trời; năng lượng gió; năng lượng thủy triều; năng lượng sóng 

biển là nguồn tài nguyên vĩnh cửu (vô tận) không bao giờ cạn kiệt. 

- Khoáng sản là loại tài nguyên không tái sinh, sẽ bị cạn kiệt khi con người khai thác. 


Hệ sinh thái có 3 nhóm sinh vật là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải. Trong đó sinh 

vật sản xuất có vai trò truyền năng lượng từ môi trường vô sinh vào quần xã sinh vật. Vì sinh vật sản xuất 

có khả năng quang hợp nên chuyển hóa năng lượng ánh sáng mặt trời thành năng lượng có trong chất hữu 

cơ cung cấp cho cả hệ sinh thái. 


3 

- Sinh vật tiêu thụ bậc n là bậc dinh dưỡng cấp n + 1. 

- Do đó: Hiệu suất sinh thái giữa bậc dinh dưỡng cấp 3 với bậc dinh dưỡng cấp 2 là 

H (180000 / 1500000).100 12%. 

Căn cứ đáp án không nhất thiết cần phải tính Hiệu suất sinh thái 

giữa bậc dinh dưỡng cấp 4 với bậc dinh dưỡng cấp 3 ta có thể suy ra được đáp án B. 


- Ở trong hệ sinh thái, dòng năng lượng được truyền một chiều từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh 

dưỡng cao. 

- Trong các nhóm sinh vật nói trên, Sinh vật sản xuất (3) thuộc bậc dinh dưỡng số 1: Động vật ăn 

thực vật (2) thuộc bậc dinh dưỡng số 2; Động vật ăn động vật (1) thuộc bậc dinh dưỡng số 3. 



Mức đa dạng của quần xã phụ thuộc vào số lượng loài của quần xã. Trong các quần xã nói trên thì rừng 

mưa nhiệt đới có mức đa dạng sinh học cao nhất. 


- Trong các khu hệ sinh học mà bài toàn đưa ra, thì độ đa dạng về loài được sắp xếp theo thứ tự: 

Đồng rêu (Tundra) → Rừng lá kim phương Bắc (Taiga). 


Trang 12 













→ Rừng lá rộng rụng theo mùa → Rừng ẩm thường xanh nhiệt đới. 

- Khu hệ sinh học có độ đa dạng càng cao thì mạng lưới thức ăn càng phức tạp. 

Do đó mức độ phức tạp dần của lưới thức ăn theo trình tự đúng là (1) → (3) → (2) → (4). 


Vì cứ qua mỗi bậc dinh dưỡng, năng lượng bị tiêu hao 70% cho hô hấp. 





Trang 13

Bộ tài liệu Chinh Phục câu hỏi lý thuyết sinh học theo chủ đề - Phan Khắc Nghệ

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?