18.12.2019 Views

2019 12 20 Música Temprana

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vr <strong>20</strong> dec <strong><strong>20</strong>19</strong><br />

Grote Zaal<br />

<strong>20</strong>.15 uur<br />

Kerst in het<br />

Muziekgebouw<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong><br />

Misa Criolla<br />

Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />

programmaboekje is een extra service<br />

ter voorbereiding op het concert. Het is<br />

uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />

tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele<br />

telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />

andere concertbezoekers.<br />

Bij voorbaat dank.


Programma<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong><br />

Misa Criolla<br />

Adrián Rodríguez Van der Spoel dirigent, tenor<br />

Alvaro Pinto Lyon tenor<br />

Kerst in het<br />

Muziekgebouw<br />

Vr <strong>20</strong> dec <strong><strong>20</strong>19</strong><br />

Grote Zaal<br />

<strong>20</strong>.15 - 22.00 uur<br />

ca. 45 minuten voor de pauze<br />

ca. 40 minuten na de pauze<br />

Echoes of Nothing<br />

Entreehal<br />

19.45 - <strong>20</strong>.00 uur<br />

Quinteto del Diablo:<br />

Daniel Leenders viool<br />

Daumantas Stundžia<br />

accordeon<br />

Piotr Jakub Lipowicz<br />

elektrisch gitaar<br />

Ella Karolina Stenstedt<br />

contrabas<br />

Joel Gester Suárez piano<br />

Astor Piazzolla (1921 - 1992)<br />

Concierto para quinteto<br />

Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door het Fonds<br />

Podiumkunsten, het Amsterdams Fonds voor de Kunst en Instituto<br />

Cervantes<br />

Bent u niet vergeten uw mobiele<br />

telefoon uit te zetten?<br />

Dank u wel.<br />

2


Programma<br />

Bolivia<br />

Mario Conde (1956)<br />

Apachita (sikuri)<br />

Peru<br />

Anoniem<br />

Hanacpachap (oración, 1631)<br />

Guatemala<br />

Anoniem<br />

Uit Códice Santa Eulalia (ca. 1600)<br />

··<br />

De la sagrada María que oi nació /Virgen Madre de Dios (villancicos)<br />

··<br />

Esta es çena de amor llena / Hoi nace la nueba estiella<br />

Ecuador<br />

Anoniem<br />

Uit Códice Ibarra (ca.1700)<br />

··<br />

Vamos al lugar amor<br />

Mexico<br />

Gaspar Fernandes (ca. 1570 - 1629)<br />

Venimo con glan contento (guineo, 1609)<br />

¡Oh!, quién hiciese cosquillas (villancico, 1610 )<br />

Juan García de Zéspedes (ca. 1619 - 1678)<br />

Convidando está la noche (guaracha)<br />

Spanje<br />

Juan Bautista Comes (1582 - 1643)<br />

Gozos a Nuestra Señora (villancico)<br />

Bolivia<br />

Anoniem<br />

Señora Doña María (nana), eind 18de eeuw<br />

Argentinië<br />

Ariel Ramírez (1921-<strong>20</strong>10)<br />

Uit Navidad Nuestra<br />

··<br />

La Anunciación (chamamé)<br />

··<br />

La Huída (vidala tucumana)<br />

Pauze<br />

3


Programma<br />

Bolivia<br />

Juan de Vega Bastán<br />

Tota pulchra es Maria (motet)<br />

Peru<br />

Tomás de Torrejón y Velasco (1644 - 1728)<br />

Desvelado dueno mio (nana)<br />

Portugal<br />

Anoniem<br />

Sã qui turo zente pleta (guineo) (1647)<br />

Chili - Bolivia<br />

Alfredo Domínguez (1938 - 1980) /<br />

Gabriel Aguilera Valdebenito (1958) / trad. Boliviaans<br />

Drie bailecitos<br />

··<br />

Campanitas<br />

··<br />

Ciruelita<br />

··<br />

Bailecito<br />

Argentinië<br />

Ariel Ramírez (1921 - <strong>20</strong>10)<br />

Misa Criolla (1964)<br />

··<br />

Kyrie (vidala-baguala)<br />

··<br />

Gloria (carnavalito-yaraví)<br />

··<br />

Credo (chacarera)<br />

··<br />

Sanctus (carnaval cochabambino)<br />

··<br />

Agnus Dei (estilo pampeano)<br />

Echoes of Nothing<br />

Entreehal<br />

22.10 - 22.45 uur<br />

The Devil on the Dance Floor<br />

Quinteto del Diablo<br />

Rosanna ter Steege dans<br />

Astor Piazzolla<br />

Tango del Diablo en Vayamos<br />

al Diablo uit Suite del Diablo<br />

Emil Tabakov (1947)<br />

Motivy voor solo contrabas<br />

Eugène Ysaÿe (1858 - 1931)<br />

Allemande. Lento maestoso<br />

uit Sonate nr. 4<br />

Franck Angelis (1962)<br />

Impasse voor solo accordeon<br />

Joel Gester Suarez<br />

House Dance uit The Devil<br />

on the Dance Floor<br />

Astor Piazzolla<br />

La muerte del Ángel<br />

4


Toelichting<br />

Er gebeurden toen ruige dingen, meer dan we achteraf eigenlijk kunnen verantwoorden.<br />

Maar spannend en interessant was het allemaal óók. In 1492 voer Christophorus Columbus<br />

naar wat hij dacht dat Indië was, maar (Zuid-)Amerika bleek te zijn. Een schitterend<br />

continent. Wat viel hier veel te ontdekken. En te halen, concludeerden sommigen. Het<br />

was het begin van de Europese verovering van een immens nieuw gebied. Binnen enkele<br />

decennia ontdekte men Brazilië, Midden- en Zuid-Amerika en drong men Mexico binnen.<br />

Deze conquistadores worden gedreven<br />

door avontuur, hebzucht, roem en eer, en<br />

gaan daarin ver. In 1521 wordt op bloedige<br />

wijze het Aztekenrijk in Mexico veroverd;<br />

in 1534 onderwerpt Francisco Pizarro het<br />

Incarijk in de Andes. Hele volkeren gaan te<br />

gronde, hele beschavingen tegen de grond.<br />

Spanje en Portugal vestigen zich. ‘Voor God<br />

de zielen, voor de koning het land,’ zegt de<br />

Spaanse koning, wanneer bij het Verdrag<br />

van Tordesillas in 1494 de wereld in een<br />

Spaans en een Portugees koloniaal rijk wordt<br />

verdeeld.<br />

Ook vindt zoiets als een ‘geestelijke’<br />

verovering plaats. Missionarissen gaan vanuit<br />

Europa scheep naar de Nieuwe Wereld om<br />

er het katholieke geloof te verspreiden. Daar<br />

kun je heel kritisch over zijn – tenslotte<br />

delven de inheemse godsdiensten het<br />

onderspit – maar het levert ook een<br />

nieuwe beschaving op, nieuwe vormen<br />

van integratie. Kerken worden gesticht,<br />

kathedralen verrijzen in Lima, Mexicostad,<br />

Sucre, de oude Incastad Cusco. En dan al die<br />

missieposten in de oerwouden, waar soms<br />

twee of drie zendelingen aan het hoofd staan<br />

van een paar duizend autochtone Indianen.<br />

Bij deze evangelisatie op grote zaal hoorde<br />

ook muziek, die in die spiksplinternieuwe<br />

kerken in Latijns-Amerika werd gezongen.<br />

Religieuze muziek, het christelijk geloof<br />

uitdragend, de ene keer fanatiek, de andere<br />

keer mild. Er werd gespeeld; sommige<br />

kathedralen beschikten zelfs over meerdere<br />

orgels. De Spaanse koning gaf speciaal<br />

opdracht instrumenten die kant op te<br />

sturen, en zo kun je er nog steeds, zomaar,<br />

bij verrassing ergens een fraai Vlaams<br />

klavecimbel aantreffen zoals de voorman van<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong>, Adrián Rodríguez Van der<br />

Spoel, een tijdje geleden deed. Musici waren<br />

goed opgeleid, en werden goed betaald.<br />

Zo ontstond er Zuid-Amerikaanse barok.<br />

Import, maar ook inheemse invloeden<br />

deden zich steeds meer gelden. Het waren<br />

spannende culturele ontmoetingen. Deze<br />

muziek – soms bewaard in knisperdroge<br />

kerkarchieven, soms als natte vodden<br />

in afgelegen rimboedorpjes, soms gaaf,<br />

soms fragmentarisch zodat je de rest moet<br />

reconstrueren – is pas vrij recent ontsloten.<br />

Het bleek een ware schat. <strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong><br />

speelde in dit ontdekkingsproces een grote<br />

rol, met veel onderzoek, veel reizen en een<br />

trits prachtige cd’s.<br />

Vandaag plaatst het ensemble Zuid-<br />

Amerikaanse renaissance- en barokmuziek<br />

tegenover een iconisch Zuid-Amerikaans<br />

5


Toelichting<br />

werk: de Misa Criolla van Ariel Ramírez<br />

uit de twintigste eeuw. <strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong><br />

laat de luisteraar meebeleven hoe deze<br />

‘moderne’ muziek werd gevoed door wat er<br />

eerder in de Latijns-Amerikaanse landen was<br />

ontstaan. Een dialoog – des te meer relevant<br />

omdat de Misa Criolla een internationaal,<br />

grensoverschrijdend, zelfs verbroederend<br />

werk wil zijn. Daarnaast is deze mis met al<br />

zijn inheemse elementen net als die oudere<br />

muziek een toonbeeld van ‘populaire’<br />

devotie, het geloof van de gewone man, of<br />

deze nu van de uitgestrekte pampa’s, uit een<br />

bergdorp in de Andes of uit de grote stad<br />

komt. Een veelvoud aan Zuid-Amerikaanse<br />

landen is vandaag vertegenwoordigd.<br />

Bolivia / Mario Conde<br />

Zoals we met een eigentijds werk eindigen,<br />

beginnen we er ook mee; met Apachita<br />

van de Boliviaan Mario Conde (geboren in<br />

1956). Het onderwerp is toepasselijk voor dit<br />

programma dat wil integreren en grenzen<br />

overschrijden. Een ‘apachita’ is in het<br />

Quechua een belangrijke pasovergang op de<br />

hoofdroutes door de Andes, gemerkt met een<br />

stapeltje stenen. De sikuri is een muziekstijl<br />

uit Peru en Bolivia, verwant aan de huayño.<br />

Peru / Anoniem<br />

Met Hanacpachap hebben we een bijzonder<br />

werk te pakken. Zeer waarschijnlijk is dit<br />

het eerste meerstemmige lied ooit uit<br />

Peru. De auteur is onbekend, wel nam<br />

de Franciscaanse monnik Juan Perez de<br />

Bocanegra het in 1631 op in het door hem<br />

uitgegeven Ritual, formulario e institución<br />

de curas. Het lied telt <strong>20</strong> verzen – die<br />

meestal niet allemaal gezongen worden –<br />

over de Maagd Maria, met veel metaforen<br />

die verwijzen naar de liefde en de natuur.<br />

Boeiend ritme: 3+3+4+3+3+4, met syncopen.<br />

Het is tweetalig, Spaans en Quechua – de<br />

laatste is een inheemse taal die behoorde<br />

tot de taalfamilie van de Inca’s, en nog<br />

steeds levend is. Indertijd stonden ‘Spanje’<br />

en zijn missionarissen helemaal niet vijandig<br />

tegenover het gebruik ervan, stimuleerden<br />

dit zelfs.<br />

Guatemala / Anoniem<br />

Anoniem is ook De la sagrada María que oi<br />

nació / Virgen Madre de Dios, uit de codex<br />

Santa Eulalia (ca. 1600). Een ‘Europese<br />

première’ uit Guatemala! Het is een villancico,<br />

een woord dat afstamt van het Spaanse<br />

villano (boer). De villancico, ontstaan in<br />

de 15e eeuw, bestaat uit diverse coplas<br />

(stanzas), gekoppeld door een estribillo<br />

(refrein), soms met inleiding. Aanvankelijk<br />

wereldlijk en volks, ontwikkelde het zich tot<br />

een polyfoon gezang dat steeds religieuzer<br />

van aard werd, een vehikel voor devotie.<br />

Tenslotte bij vele kerkelijke feestdagen<br />

gezongen, is de villancico vanaf de<br />

achttiende eeuw min of meer synoniem met<br />

kerstlied. Een ander lied uit het codex is Esta<br />

es çena de amor llena / Hoi nace la nueba<br />

estiella, over het avondmaal.<br />

Ecuador / Anoniem<br />

In de stad Ibarra, hoog in de Andes gelegen,<br />

werd enkele jaren geleden een manuscript<br />

ontdekt dat eeuwenlang ongeopend was<br />

gebleven. Dit Códice Ibarra werd tussen 1680<br />

en 1730 samengesteld en bevat villancico’s<br />

6


Toelichting<br />

van onder anderen Manuel Blasco en Joseph<br />

Hortuño. Van veel stukken is de componist<br />

echter niet bekend, net als van Vamos al<br />

lugar amor.<br />

Mexico / Gaspar Fernandes<br />

Volgende stop: Mexico. Maar de wieg<br />

van Gaspar Fernandes stond, ca. 1570, in<br />

Portugal. Hij was zo iemand die als een<br />

van de weinige Portugezen de kans kreeg<br />

als musicus de Atlantische Oceaan over<br />

te steken om in de Nieuwe Wereld het<br />

missiewerk te ondersteunen. Al een halve<br />

eeuw eerder was men begonnen Europese<br />

muziek in die streken in te voeren. Fernandes<br />

werkte eerst als organist, orgelstemmer en<br />

maestro di capilla (kapelmeester) aan de<br />

Santiago-kathedraal van Guatemala. Van<br />

1606 tot zijn dood in 1629, was hij in het<br />

‘buurland’ kapelmeester van de Pueblokathedraal,<br />

Mexico-Stad. Zijn kleurrijke<br />

villancico’s benutten het Spaans, Portugees,<br />

inheemse talen als het Nahuatl, en zelfs<br />

pseudo-Afrikaans.<br />

Mexico / Juan García de Zéspedes<br />

Tekenend, dat Venimo con glan contento in<br />

dialect is. Juan García de Zéspedes hoefde<br />

de Grote Oversteek nooit te wagen; hij<br />

werd geboren in Mexico. Zoals Fernandes<br />

vóór hem, was hij maestro di capella van de<br />

Pueblo-kathedraal. Hij schreef naast sacrale<br />

ook wereldlijke muziek, geïnspireerd door<br />

volksmuziek.<br />

Spanje / Juan Bautista Comes<br />

Even een Europese zijstap: Spanje. Gozos<br />

a Nuestra Señora de la Antigua, ook<br />

een villancico, doet de ruige ritmes van<br />

een Andalusische taverne herleven. Zijn<br />

componist Juan Bautista Comes was<br />

kapelmeester aan de kathedraal van<br />

Valencia. Daarnaast valt zijn naam regelmatig<br />

in verband met het Real Colegio Seminario<br />

del Corpus (Koninklijk Seminarie van Corpus<br />

Christi) in Sevilla. De oprichter hiervan, Juan<br />

de Ribera, was de Maagd van Antigua zeer<br />

toegewijd en koos haar tot beschermheilige<br />

van zijn seminarie. Mogelijk schreef Comes<br />

dit werk in opdracht van Ribera.<br />

Bolivia / Anoniem<br />

Uit het muziekarchief in Moxos komt het<br />

slaapliedje Señora Doña María. Muziek die<br />

geklonken moet hebben bij de missieposten<br />

van de Jezuïeten, gelegen in de omgeving<br />

van de grote rivieren als de Amazone, de<br />

Paraná en de Uruguay. De Jezuïeten lieten<br />

een belangwekkende en ook opmerkelijke<br />

muzikale erfenis na.<br />

Argentinië / Ariel Ramírez<br />

De Argentijnse componist Ariel Ramírez<br />

componeerde de kerstcantate Navidad<br />

Nuestra in dezelfde tijd als de Misa Criolla en<br />

de partituur werd tegelijk in 1965 uitgegeven.<br />

Beide werken zijn in het Spaans, te danken<br />

aan het feit dat bij het Vaticaans concilie van<br />

1963 werd besloten dat niet langer alleen het<br />

Latijn maar ook de volkstaal in de katholieke<br />

kerk werd toe-gestaan. Navidad Nuestra<br />

bestaat uit zes delen met verschillende<br />

Argentijnse ritmes die gezamenlijk het<br />

klassieke kerstverhaal vertellen, op tekst<br />

van Félix Luna (1925 - <strong>20</strong>09). De plaats van<br />

handeling is verplaatst van Bethlehem naar<br />

7


Toelichting<br />

de pampa’s; de herders komen uit het dorp<br />

Aimogasta in de Argentijnse provincie La<br />

Rioja. Hieruit zijn vanavond twee delen te<br />

horen.<br />

Bolivia / Juan de Vega Bastán<br />

Vanwege de populariteit sinds de 17e<br />

eeuw van de villancico, werden er in<br />

Spanje en Zuid-Amerika weinig motetten<br />

gecomponeerd, elders toch dé vocale<br />

muziekvorm. Een van de uitzonderingen is<br />

Tota Pulchra es Maria van Juan de Vega<br />

Bastán, van wie geen geboorte- en sterfjaar<br />

bekend zijn. Wel weten we dat hij tussen 1673<br />

en 1680 kapelmeester was in Sucre (toen nog<br />

La Plata), Bolivia.<br />

Peru / Tomás de Torrejón y Velasco<br />

Organist en componist Tomás de Torrejón<br />

y Velasco is een zeer markante figuur. Hij<br />

was aanvankelijk lid van de hofhouding van<br />

de Spaanse Don Pedro Fernández de Castro<br />

y Andrade, die in 1667 werd aangesteld als<br />

onderkoning van Peru en verhuisde met hem<br />

mee naar de Nieuwe Wereld. Daar schreef<br />

hij de eerste Latijns-Amerikaanse opera, La<br />

púrpura de la rosa (1701). Desvelado dueno<br />

mio is een slaapliedje.<br />

Portugal / Anoniem<br />

Een onbekende Portugese monnik uit het<br />

klooster van Santa Cruz in Coimbra schreef<br />

omstreeks 1643 Sã qui turo zente pleta (Alle<br />

mensen hier zijn zwart). Het is een voorbeeld<br />

van een villancico de negros (ook wel negrillo<br />

of guineo). Dit genre probeerde een portret<br />

te schetsen van naar de Nieuwe Wereld<br />

getransporteerde Afrikaanse slaven.<br />

Chili-Bolivia / Alfredo Domínguez<br />

De overstap naar de <strong>20</strong>e eeuw maken we met<br />

de drie puur instrumentale bailecito’s van<br />

Alfredo Domínguez. De bailecito stamt uit<br />

Bolivia; het woord betekent letterlijk ‘dansje.’<br />

Argentinië /Ariel Ramiréz<br />

Tenslotte de Misa Criolla van Ariel Ramírez<br />

uit 1964. Ramírez kwam merkwaardig genoeg<br />

op het idee van zijn mis toen hij in Europa<br />

verbleef. Dat was in de jaren 1950. Een arme,<br />

onbekende muzikant was hij, rondzwervend<br />

en spelend in achterafzaaltjes waar hij<br />

het publiek met Argentijnse muziek liet<br />

kennismaken. Hij moest door onbekenden<br />

worden geholpen met taalproblemen,<br />

onderdak, medische zorg. Zo verbleef hij op<br />

zeker moment in het klooster van Würzburg,<br />

Duitsland. Daar vertelden twee zusters,<br />

Elisabeth en Regina Brückner hem hoe ze<br />

tijdens de – recente – oorlogsjaren lange<br />

tijd dagelijks voedsel hadden gesmokkeld<br />

naar een concentratiekamp vlakbij. Ook<br />

voor Ramírez betekenden de twee zussen<br />

veel. Onder de indruk van hun verhaal en<br />

uit dankbaarheid, besloot hij een religieus<br />

werk te schrijven dat hij opdroeg aan de<br />

zusters Brückner en enkele anderen die hem<br />

hadden geholpen. Het werd de Misa Criolla.<br />

Het label Philips bracht in 1964 de plaat uit.<br />

Men perste <strong>20</strong>00 exemplaren. Al na één dag<br />

bleek dat veel te weinig: allemaal verkocht.<br />

Van de Misa Criolla zouden er uiteindelijk<br />

miljoenen over de toonbank gaan. De eerste<br />

openbare uitvoering was in 1967, in Europa;<br />

oorspronkelijk gepland voor Amsterdam,<br />

werd het Düsseldorf.<br />

Het woord ‘criolla’ verwijst naar ‘creools’:<br />

8


Toelichting<br />

inheems, maar niet strikt autochtoon, en<br />

staat voor de vele culturele invloeden die<br />

Argentinië rijk is. De mis, opgebouwd als een<br />

‘gewone’ westerse mis, verbindt klassieke<br />

technieken met volksmuziek. Ramírez haalt<br />

onder andere de quena (rechte Indiaanse<br />

fluit), de bombo (Argentijnse trom) en de<br />

charango (kleine gitaar) uit de kast. Hij<br />

wilde zo veel mogelijk de kleurrijkheid en<br />

veelzijdigheid van de Argentijnse muziek<br />

weerspiegelen. Zo heeft het Kyrie het vidalabaguala<br />

ritme van het noordelijke Tucumán;<br />

het Gloria het carnavalito-yaraví ritme uit de<br />

Andes; het Credo het chacarera trunca ritme<br />

van Santiago del Estero; stamt het carnaval<br />

cochabambino ritme van het Sanctus uit<br />

buurland Bolivia; en is het weemoedig<br />

afsluitende Agnus Dei in de ‘estilo<br />

pampeano’, ofwel het ritme van de pampa’s.<br />

Tekst toelichting: Stephen Westra / Nicole van Lint<br />

9


10<br />

Ariel Ramiréz & Mercedes Sosa (foto: Archivo el Litoral)


Liedteksten<br />

Anoniem (Peru)<br />

Hanacpachap<br />

Hanacpachap cussicuinin<br />

huaran cacta muchascaiqui<br />

yupai rurupucoc mallqui<br />

runacunap suyacuinin<br />

callpan nacpa quemicuinin huaciascaita.<br />

Uyarihuai muchascaita,<br />

Dios parampan Dios pamaman<br />

yurac tocto haman caiman,<br />

ypascalla collapascaita,<br />

huahuarquiman suyuscaita, ricuchillai<br />

Gloria kachun Dyus yayapaq<br />

Dyus churipaq hinallataq<br />

Santo Espiritu paqwantaq<br />

Kachun gloria, wiñayllapaq<br />

Kawsaykunap, kawsayninpaq<br />

Kusi kachun.<br />

Amen<br />

Vreugde van de hemel,<br />

ik zal u eeuwig aanbidden,<br />

bloeiende boom die ons de Heilige vrucht<br />

schenkt,<br />

hoop van de mensheid,<br />

sterkte die mij steunt, als ik dreig te vallen.<br />

Gedenk mijn verering voor u,<br />

U, leidende hand van God, moeder van God,<br />

schone bloem, geel en wit,<br />

aanvaard de lofzang die we u aanbieden;<br />

sta ons bij, toon ons de vrucht van uw schoot.<br />

Ere zij God de Vader<br />

en God de Zoon<br />

en de Heilige Geest.<br />

Moge er eeuwige glorie zijn,<br />

al het nodige voedsel voor het leven<br />

en moge er vreugde zijn.<br />

Amen<br />

11


Liedteksten<br />

Anoniem (Guatemala)<br />

De la sagrada María que oi nació / Virgen Madre de Dios<br />

De la sagrada María<br />

que oi nació<br />

nació el sol que Dios envió.<br />

Copla<br />

El sol en su nacimiento<br />

la tiniebla expelió<br />

María que lo parió<br />

que Dios sin corrompimiento<br />

de la que ganó el contento<br />

que oi nació,<br />

nació el sol que Dios envió.<br />

Virgen Madre de Dios<br />

Virgen señora vos.<br />

Virgen vos señora<br />

Cosa soberana .<br />

Uit de heilige Maria<br />

werd vandaag geboren,<br />

werd de zon geboren die God ons zond.<br />

De zon heeft bij zijn geboorte<br />

de nevelen doen verdwijnen.<br />

De onbevlekte Maria bracht hem,<br />

God, ter wereld.<br />

Daarom was er grote blijdschap,<br />

want vandaag werd de zon geboren,<br />

door God gezonden.<br />

Heilige maagd moeder van God,<br />

Heilige maagd, vrouwe,<br />

Heilige maagd, vrouwe,<br />

U bent onovertrefbaar.<br />

<strong>12</strong>


Liedteksten<br />

Esta es çena de amor llena / Hoi nace la nueba estiella<br />

Esta es çena de amor llena<br />

esta es çena de amor<br />

Coplas<br />

Quanto ay en esta Cena<br />

es amor y a amor se ordena<br />

çena de la gloria buena<br />

esta es çena de amor.<br />

Çena de amor qui a junato<br />

con el amate amato<br />

de amor con amor quessato<br />

y de amor a su sabor<br />

Hoi nace la nueba estiella<br />

que por lumbre tiene a Dios<br />

refujente, pura y bella<br />

Virgen Sancta que sois vos<br />

Dios es el sol verdadero<br />

y la estiella que nasce acá.<br />

es del mar norte y luzero<br />

que su luz toma de allá<br />

Sola reyna esclarecida<br />

y luna resplandeciente<br />

Remedio de nuestra vida<br />

la que nasce del Oriente.<br />

Dit is een avondmaal vol liefde<br />

dit is het avondmaal der liefde<br />

Dit avondmaal biedt niets dan<br />

liefde en is gewijd aan de liefde;<br />

het is het avondmaal van de zaligheid,<br />

dit is het avondmaal van de liefde.<br />

Een maal van Liefde dat de liefhebber<br />

één maakt met de beminde;<br />

een liefde die heilig is<br />

en die de smaak heeft van de liefde.<br />

Vandaag is de nieuwe ster geboren<br />

die haar licht van God krijgt,<br />

stralend, zuiver en mooi<br />

dat bent u Heilige Maagd.<br />

God is de ware zon<br />

en de ster die hier wordt geboren<br />

is de Noordster en de Morgenster van de zee,<br />

die haar licht van hierboven ontvangt.<br />

De enige stralende koningin<br />

en glanzende maan,<br />

de redding van ons leven,<br />

zij, de ster die opkomt in het oosten.<br />

13


Liedteksten<br />

Anoniem (Ecuador)<br />

Vamos al lugar amor<br />

Vamos al lugar<br />

amor comeremos<br />

que viene a la tierra<br />

un pan de los cielos.<br />

De la corte viene<br />

un pan floreado<br />

de un sabor divino<br />

que es gloria gustarlo.<br />

Vamos a comprarlo,<br />

anda y comeremos.<br />

Laten we naar die plek gaan<br />

lief, en daar zullen we eten,<br />

want een brood komt<br />

vanuit de hemel naar de aarde.<br />

Van het (hemelse) hof komt<br />

een heel fijn brood<br />

van een goddelijke smaak,<br />

dat heerlijk is om te proeven<br />

Laten we het gaan kopen<br />

Kom, dan gaan we het eten.<br />

14


Liedteksten<br />

Gaspar Fernandes<br />

Venimo con glan contento<br />

Venimo con glan contento<br />

de Seviya plima mia.<br />

Di, ¿qué viste hermana Amalia?<br />

De mi Dioso lo nacimento.<br />

Dilo plima, salemo atento<br />

Pondemo lo tura cantalo tu,<br />

axi mungo lo mungo tumbe que tu.<br />

Cante Guineo<br />

ano ayá maricongo<br />

ni mandinga ni tumbe que tu,<br />

¡Ay!, Jesú<br />

que saremo cayando.<br />

¡Ay!, Jesú<br />

que saremo cántalo tu.<br />

Wij komen vol blijdschap<br />

net uit Sevilla, zusje van me.<br />

Vertel, wat heb je allemaal gezien zuster<br />

Amalia?<br />

Ik heb de geboorte van mijn Heer gezien.<br />

Vertel erover, nicht, we zullen opletten.<br />

We willen alles horen, zing maar, jij.<br />

axi mungo lo mungo tumbe que tu.<br />

Zing maar een guineo:<br />

ano ayá maricongo<br />

ni mandinga ni tumbe que tu,<br />

Ach! Jezus,<br />

we zullen stil zijn,<br />

ach! Jezus,<br />

stil zullen we zijn, zing maar!<br />

¡Oh!, quién hiciese cosquillas<br />

¡Oh, quién hiciese cosquillas<br />

al niño en sus carnes bellas<br />

por ver si gustaba de ellas<br />

quien nunca supo sufrillas!<br />

Wie heeft dat kindje<br />

op zijn mooie buikje gekieteld<br />

om te zien of hij dat leuk vond,<br />

hij die daar nooit tegen kon!<br />

15


Liedteksten<br />

Juan García de Zéspedes<br />

Convidando está la noche<br />

Convidando está la noche<br />

Aquí de músicas varias.<br />

Al recién nacido infante<br />

Canten tiernas alabanzas.<br />

Alegres cuando festivas,<br />

Unas hermosas zagalas<br />

Con novidad entonaron<br />

Juguetes por la Guaracha.<br />

Guaracha<br />

¡Ay, que me abrazo, ay!<br />

Divino dueño, ¡ay!<br />

En la hermosura ¡ay!<br />

De tus ojuelos ¡ay!<br />

¡Ay, cómo llueven, ay!<br />

Siendo luceros ¡ay!<br />

Rayos de gloria ¡ay!<br />

Rayos de fuego ¡ay!<br />

¡Ay que la gloria, ay!<br />

Del Protalillo ¡ay!<br />

Ya viste rayos ¡ay!<br />

Sus arreboles ¡ay!<br />

En la guaracha ¡ay!<br />

Le festinamos ¡ay!<br />

Mientras el niño ¡ay!<br />

Se rinde al sueño ¡ay!<br />

De nacht nodigt ons uit<br />

om hier muziek te maken<br />

ter ere van het pasgeboren kind<br />

en zoete loftuitingen te zingen.<br />

Vrolijk en in feeststemming<br />

hieven een paar mooie meisjes<br />

een nieuw lied aan op<br />

het thema van de Guaracha.<br />

Guaracha<br />

Ay, ik sta in vuur en vlam!<br />

Goddelijke heer, ay!<br />

voor de schoonheid, ay<br />

van uw ogen, ay!<br />

En hoe zenden zij, ay!<br />

als stralende sterren, ay!<br />

stralen van glorie, ay!<br />

stralen van vuur, ay!<br />

Ay de glorie, ay!<br />

van de stal, ay!<br />

je zag de stralen, ay!<br />

van het morgenrood, ay!<br />

Met de guaracha, ay!<br />

feesten wij ter ere van hem, ay!<br />

terwijl het kindje, ay!<br />

in slaap valt, ay!<br />

16


Liedteksten<br />

Toquen y bailen ¡ay!<br />

Porque tenemos ¡ay!<br />

Fuego en la nieve ¡ay!<br />

Niev en el fuego ¡ay!<br />

Pero el chicote ¡ay!<br />

A un mismo tiempo ¡ay!<br />

Llora y se rie ¡ay!<br />

¡Qué dos extremos, ay!<br />

Paz a los hombres ¡ay!<br />

Sobre este suelo ¡ay!<br />

A Dios las gracias ¡ay!<br />

Todos le demos ¡ay!<br />

Laten wij spelen en dansen, ay!<br />

want wij hebben, ay!<br />

vuur in de sneeuw en, ay!<br />

sneeuw in het vuur, ay!<br />

Maar het kindje, ay!<br />

lacht en huilt, ay!<br />

tegelijkertijd, ay!<br />

ach wat een uitersten, ay!<br />

Vrede onder de mensen, ay!<br />

op deze aarde, ay!<br />

wij moeten allen, ay!<br />

God dankzeggen, ay!<br />

17


Liedteksten<br />

Juan Bautista Comes<br />

Gozos a Nuestra Señora<br />

El cielo y tierra os bendiga<br />

O Virgen pura y sagrada<br />

Pues que sois nuestra abogada<br />

Madre de Dios de la Antigua.<br />

Cuando Dios criar propuso<br />

En tiempo las criaturas,<br />

En el orden de las puras<br />

Primero el eterno os puso.<br />

De aquí el devoto averigua<br />

Que de culpa preservada<br />

Sois Virgen Pura y sagrada<br />

Madre de Dios de la Antigua.<br />

El cielo y tierra os ...<br />

Cuando Dios criar propuso<br />

En tiempo las criaturas,<br />

En el orden de las puras<br />

Primero el eterno os puso.<br />

De aquí el devoto averigua<br />

Que de culpa preservada<br />

Sednos Señora abogada<br />

Madre de Dios de la Antigua.<br />

El cielo y tierra os ...<br />

Dat hemel en aarde u zegenen,<br />

o zuivere en heilige maagd<br />

omdat u onze voorspraak bent,<br />

Moeder Gods van La Antigua<br />

Toen God indertijd de vrouwen wilde scheppen<br />

in volgorde van zuiverheid,<br />

heeft de Eeuwige<br />

u als eerste geschapen.<br />

De vrome mens weet hierdoor<br />

dat u, vrij van zonde,<br />

de zuivere en heilige Maagd bent,<br />

Moeder Gods van La Antigua<br />

Dat hemel en aarde u zegenen …<br />

Toen God indertijd de vrouwen wilde scheppen<br />

in volgorde van zuiverheid,<br />

heeft de Eeuwige<br />

u als eerste geschapen.<br />

De vrome mens weet hierdoor<br />

dat u vrij bent van zonde;<br />

wees onze voorspraak, Vrouwe,<br />

Moeder Gods van La Antigua.<br />

Dat hemel en aarde ….<br />

18


Liedteksten<br />

Anoniem<br />

Señora Doña María<br />

Señora Doña María,<br />

buenas noches tenga usted.<br />

donde está la Viracocha,<br />

el niñito que parió usted.<br />

Ya no llores pues niñito,<br />

buñuerito ten daré,<br />

y si no quieres caya<br />

coquito te ha de comer.<br />

Jugate con ovejita,<br />

con eso no yoraré,<br />

y si no quiere cayá,<br />

burico te haré morder.<br />

Mevrouw Maria,<br />

een hele goede avond!<br />

Waar is de godheid,<br />

het kindje dat u gebaard heeft?<br />

Huil niet meer, kindje,<br />

ik zal je een buñuerito 1 geven<br />

en als je niet stil wil blijven<br />

zal het cocosmonster je opeten.<br />

Speel met een lammetje,<br />

dan zal je niet huilen,<br />

en als je niet stil wilt zijn<br />

zal de pakezel je bijten.<br />

1<br />

lokale lekkernij: soort beignet<br />

19


Liedteksten<br />

Ariel Ramírez<br />

La Anunciación<br />

Jinete de un rayo rojo,<br />

viene volando el ángel Gabriel,<br />

Con sable punta de estrella<br />

espuela ‘e plata estaba ‘caté’.<br />

Dios te salve María,<br />

la más hermosa ‘cuñataí’,<br />

La flor está florenciendo,<br />

crece en la sangre tu ‘cunumí’.<br />

Soy la esclava del Señor,<br />

llevando su corazón,<br />

capullo que se hace flor<br />

y se abrirá en navidad.<br />

El ángel Gabriel ya vuelve<br />

al pago donde se encuentra Dios<br />

Mamó parejó, angelito,<br />

que tan contento te vuelves vos.<br />

He visto a la reina el mundo<br />

la más hermosa ‘cuñataí’<br />

Los ojos son dos estrellas<br />

su voz el canto de un yerutí.<br />

Soy la esclava del Señor,<br />

llevando su corazón,<br />

capullo que se hace flor<br />

y se abrirá en navidad.<br />

Als een ruiter op een rode lichtstraal<br />

komt de engel Gabriel aangevlogen,<br />

met een sterpunt als sabel en met zijn<br />

sporen van zilver was hij wonderschoon.<br />

De Heer behoede u, Maria,<br />

schoonste aller vrouwen,<br />

de bloem staat in bloei;<br />

uw kind groeit in het bloed.<br />

Ik ben de dienstmaagd van de Heer,<br />

ik draag zijn hart,<br />

de knop die bloem wordt<br />

en met Kerst open zal gaan<br />

De Engel Gabriel keert weer terug<br />

naar de plek waar God verblijft.<br />

Waar kom jij vandaan, engeltje,<br />

dat je zo tevreden terugkeert?<br />

Hij heeft de koningin van de wereld gezien,<br />

de mooiste jonge vrouw:<br />

haar ogen zijn twee sterren<br />

en haar stem het gezang van een tortelduif.<br />

Ik ben de dienstmaagd van de Heer,<br />

ik draag zijn hart,<br />

de knop die bloem wordt<br />

en met Kerst open zal gaan.<br />

<strong>20</strong>


Liedteksten<br />

La Huída<br />

¡Vamos! ¡Vamos! ¡Burrito apura!<br />

Si no te apuras los van a pillar<br />

Largo el camino, largo el salitral<br />

Ya tocan a degollar<br />

Ya esta sangrando el puñal<br />

Si no te apuras los van a pillar<br />

¡Vamos! ¡Vamos! ¡Burrito apura!<br />

Niño bonito, no llorís mi amor<br />

Ya llegaremos a tierra mejor<br />

Duérmete ya, no llorís,<br />

Cuna en mis brazos te haré.<br />

Bombos legüeros en mi corazón.<br />

Schiet op, haast je ezeltje!<br />

Als je geen haast maakt zullen ze jullie te<br />

pakken krijgen.<br />

Lang is de weg, uitgestrekt de zoutvlakte .<br />

Ze zijn al begonnen te moorden,<br />

de dolk zit al vol bloed;<br />

als je geen haast maakt<br />

zullen ze jullie te pakken krijgen.<br />

Mooi kindje, huil niet, mijn liefje,<br />

we komen zo aan in veiliger gebied.<br />

Ga maar slapen en huil niet meer<br />

ik zal je in mijn armen wiegen;<br />

bombos legueros 1 gaan in mijn hart tekeer.<br />

1<br />

bombo leguero: een traditionele Argentijnse trom<br />

Juan de Vega Bastán<br />

Tota pulchra es Maria<br />

Tota Pulchra es Maria<br />

et macula originalis non est in te.<br />

Tu, gloria Jerusalem,<br />

tu, letitia Israel,<br />

tu, honorificentia populi nostri,<br />

tu, advocata peccatorum.<br />

O Maria Virgo prudentíssima,<br />

Virgo clementissima,<br />

Ora pro nobis ad Dominum Deum tuum.<br />

U bent zeer mooi, Maria,<br />

en de smet van de erfzonde is niet in u.<br />

U, roem van Jeruzalem,<br />

U, vreugde van Israel,<br />

U, eer van ons volk,<br />

U, voorspraak van de zondaars.<br />

O, allerwijste wijze Maagd Maria,<br />

allerbarmhartigste Maagd,<br />

Bid voor ons bij God Uw Heer.<br />

21


Liedteksten<br />

Tomás de Torrejón y Velasco<br />

Desvelado dueno mio<br />

Desvelado dueño mío,<br />

que a tantos rigores naces,<br />

al arró, al arró,<br />

duerme al arrullo que tiernas<br />

entonan las aves.<br />

Duerme al arroyo instrumento<br />

de plata suave,<br />

cese mi niño desvelo tan grande .<br />

Duerme soberano niño<br />

neto aljofar no derrames<br />

que de esos que lloras néctares<br />

nácares son tus mejillas<br />

rosadas, fragantes.<br />

Mijn lieve Heer, jij, die nog wakker bent<br />

en die geboren bent voor zoveel ellende,<br />

val maar in slaap onder het gekoer,<br />

onder het gekoer, onder het tedere gekoer<br />

van de vogels.<br />

Slaap in onder het gemurmel van het beekje,<br />

een zoet, zilveren instrument,<br />

lief kindje, blijf niet langer wakker.<br />

Slaap mijn vorstenkind,<br />

vergiet geen paarlen tranen,<br />

jouw tranen zijn als nectar,<br />

van parelmoer jouw wangetjes,<br />

roze en zoet geurend.<br />

Anoniem<br />

Sã qui turo zente pleta<br />

Sã aqui turo zente pleta, he, he!<br />

Turo zente de Guiné, he, he!<br />

Tambor flauta e cassaeta<br />

Y carcave na sua pé. he, he!<br />

Vamos o fazer huns fessa<br />

O menino Manué, he, he!<br />

Canta Baciaõ.<br />

Canta tu Thomé.<br />

Canta tu.<br />

Canta tu.<br />

Canta Flansiquia.<br />

Alle mensen hier zijn zwart,<br />

allemaal mensen uit Guinee.<br />

Trommel, fluit en castagnetten<br />

en belletjes om de enkels;<br />

wij gaan feesten,<br />

ter ere van de kleine Emmanuel.<br />

Zing, Sebastiaan,<br />

Zing, Thomas,<br />

Zing mee,<br />

Zing ook.<br />

Zing, Francisca,<br />

22


Liedteksten<br />

Canta Caterija.<br />

Canta tu.<br />

Canta tu.<br />

Canta tu Flunando.<br />

Canta tu Resnando<br />

Canta tu.<br />

Canta tu.<br />

Oya, oya<br />

Turo neglo hare cantá, ha!<br />

Cantamo e bayamo<br />

que fosso ficamo,<br />

ha! tanhemo y cantamo,<br />

ha! frugamo e tanhemo,<br />

ha! tocamo pandero,<br />

ha! flauta y carcavé,<br />

ha! dizemo que biba.<br />

Biba!<br />

Biba mia Siola<br />

y biba Zuzé.<br />

Anda tu, Flancico<br />

bori mo esse pé<br />

biba esse menino que<br />

mia Deuza,<br />

biba Manué.<br />

Nacemo de huns may donzera<br />

huns rey, que mia deuza he<br />

que ha de forra zente pleta<br />

que cativo he<br />

dar sua vida por ella<br />

que su amigo até moré.<br />

Zing, Catharina.<br />

Zing mee,<br />

Zing ook.<br />

Zing mee, Fernando<br />

Zing, Rainaldo,<br />

Zing mee,<br />

Zing ook.<br />

Hoor, luister,<br />

Alle negers gaan zingen!<br />

Wij zingen en we dansen<br />

zoveel we kunnen.<br />

We spelen en zingen,<br />

we hebben lol en spelen:<br />

we slaan op de tamboerijn,<br />

spelen fluit en zingen liedjes,<br />

we juichen en roepen<br />

Hoera!<br />

Leve onze lieve Vrouwe<br />

en leve Jozef<br />

Kom op, Francisco,<br />

stamp met je voet.<br />

Leve dit kindje<br />

dat mijn God is,<br />

leve Emmanuel.<br />

Geboren uit een maagdelijke moeder,<br />

een Koning, die mijn God is,<br />

die alle zwarte mensen zal verlossen<br />

die nu gevangen (slaaf) zijn.<br />

Hij gaf zijn leven voor hen<br />

en is hun vriend tot in de dood.<br />

23


Liedteksten<br />

Ariel Ramírez<br />

Misa Criolla<br />

Kyrie<br />

Señor ten piedad de nosotros.<br />

Cristo ten piedad de nosotros.<br />

Señor ten piedad de nosotros.<br />

Gloria<br />

Gloria a Dios, en las alturas y en la tierra.<br />

paz a los hombres que ama el Señor.<br />

Te alabamos. Te bendecimos.<br />

Te adoramos, glorificamos.<br />

Te damos gracias por tu inmensa gloria.<br />

Señor Dios, Rey celestial,<br />

Dios, Padre Todopoderoso<br />

Señor, Hijo único Jesucristo,<br />

Señor Dios, Cordero de Dios,<br />

Hijo del Padre,<br />

Tú que quitas los pecados del mundo,<br />

Ten piedad de nosotros.<br />

Tú que quitas los pecados del mundo,<br />

Atiende nuestras suplicas.<br />

Tú que reinas con el Padre,<br />

Ten piedad de nosotros.<br />

Gloria a Dios en las alturas y en la tierra<br />

Paz a los hombres que ama el Señor.<br />

Porque Tú solo eres Santo, solo Tú<br />

Señor Tú solo,<br />

Tú solo altísimo Jesucristo, Con el<br />

Espíritu Santo,<br />

En la gloria de Dios Padre.<br />

Amen<br />

Credo<br />

Padre todopoderoso, Creador de cielo y<br />

tierra.<br />

Creo en Dios, Y en Jesucristo creo,<br />

Su único Hijo nuestro Señor:<br />

Fue concebido por obra y gracia<br />

Del Espíritu Santo,<br />

Heer, heb mededogen met ons.<br />

Christus, heb mededogen met ons<br />

Heer, heb mededogen met ons.<br />

Eer aan God, in de hoge en op aarde,<br />

vrede aan de mensen, die God liefhebben.<br />

Wij loven u, wij prijzen U.<br />

Wij aanbidden U, wij verheerlijken U.<br />

Wij zeggen U dank voor Uw enorme majesteit.<br />

Heer God, hemelse koning,<br />

God, almachtige vader.<br />

Heer, enige zoon, Jezus Christus.<br />

Heer God, Lam Gods,<br />

Zoon des Vaders,<br />

Gij die wegneemt de zonden der wereld,<br />

heb mededogen met ons.<br />

Gij die wegneemt de zonden der wereld,<br />

verhoor onze smeekbeden.<br />

Gij die heerst met de Vader,<br />

heb mededogen met ons.<br />

Eer aan God, in de hemel en op aarde,<br />

Vrede aan de mensen, die God liefheeft.<br />

Omdat alleen Gij heilig zijt,<br />

alleen Gij. Heer, alleen Gij,<br />

Alleen Gij de Allerhoogste, Jezus Christus,<br />

met de Heilige Geest,<br />

in de heerlijkheid van God de Vader.<br />

Amen.<br />

Almachtige Vader, Schepper van hemel en<br />

aarde.<br />

Ik geloof in God, en in Jezus Christus<br />

Zijn enige zoon, onze Heer,<br />

werd verwekt door het werk en de genade<br />

van de Heilige Geest.<br />

24


Liedteksten<br />

Nació de Santa María Virgen,<br />

Padeció bajo el poder de Poncio Pilato,<br />

fue crucificado, muerto y sepultado.<br />

Descendió a los infiernos.<br />

Al tercer día resucitó de entre los muertos,<br />

Subió a los cielos<br />

Está sentado a la diestra de Dios<br />

Padre todopoderoso.<br />

Desde allí ha de venir<br />

a juzgar vivos y muertos.<br />

Creo en el Espíritu Santo, Santa Iglesia<br />

católica,<br />

La comunión de los santos Y el perdón<br />

de los pecados, resurrección de la carne,<br />

y la vida perdurable.<br />

Amén.<br />

Sanctus<br />

Santo, santo, santo,<br />

Señor Dios del Universo.<br />

Llenos están los cielos y la tierra de tu<br />

Gloria. Hosanna en las alturas!<br />

Bendito el que viene en el nombre del<br />

Señor. Hosanna en las Alturas<br />

Agnus Dei<br />

Cordero de Dios que quitas los pecados del<br />

mundo,<br />

Ten compasión de nosotros.<br />

Cordero de Dios que quitas los pecados del<br />

mundo,<br />

Ten compasión de nosotros.<br />

Cordero de Dios que quitas los pecados del<br />

mundo,<br />

danos la paz.<br />

Hij werd geboren uit de Heilige Maagd Maria,<br />

Hij heeft geleden toen Pontius Pilatus aan de<br />

macht was.<br />

Hij werd gekruisigd, gedood en begraven.<br />

Hij daalde af naar de hel.<br />

Op de derde dag stond hij op uit de dood.<br />

Hij steeg op ten hemel.<br />

Hij zit aan de rechterhand van God,<br />

de Almachtige Vader.<br />

Vandaar zal komen om over de levenden<br />

en de doden te oordelen.<br />

Ik geloof in de Heilige Geest, de Heilige<br />

Katholieke Kerk,<br />

de Gemeenschap van Heiligen en de vergeving<br />

van de zonden, de verrijzenis van het lichaam<br />

en het eeuwige leven.<br />

Amen.<br />

Heilig, heilig, heilig,<br />

Heer God van het universum,<br />

vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid.<br />

Hosanna in den hoge. Gezegend Hij die<br />

komt in naam van de Heer.<br />

Hosanna in den hoge.<br />

Lam Gods dat wegneemt de zonden der<br />

wereld,<br />

heb medelijden met ons.<br />

Lam Gods dat wegneemt de zonden der<br />

wereld,<br />

heb medelijden met ons.<br />

Lam Gods dat wegneemt de zonden der<br />

wereld,<br />

geef ons vrede.<br />

Vertalingen: Barbara Grimm en Marianne Lambregts<br />

25


Biografieën<br />

Uitvoerenden<br />

Adrián Rodríguez<br />

Van der Spoel<br />

Dirigent / tenor<br />

Adrián Rodríguez Van der<br />

Spoel, geboren in Rosario<br />

(Argentinië), studeerde<br />

na zijn verhuizing naar<br />

Nederland compositie en<br />

koordirectie bij Daniel Reuss,<br />

Daan Manneke, Paul van<br />

Nevel en Jos van Veldhoven.<br />

Als oprichter en dirigent<br />

van <strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong> doet<br />

Rodríguez Van der Spoel<br />

veel onderzoek naar (barok)<br />

muziek uit Latijns-Amerika<br />

en Spaanse renaissancemuziek.<br />

Het repertoire van<br />

het ensemble is veelal het<br />

resultaat van zijn speurwerk.<br />

Hij is de auteur van het boek<br />

Bailes, Tonadas & cachuas.<br />

La música del Códice Trujillo<br />

del Perú en el siglo XVIII.<br />

Hij werkte met Anthonello<br />

en Contraponto (Japan)<br />

en Conjunto Promúsica<br />

(Argentinië). Rodríguez<br />

van der Spoel dirigeerde<br />

onder andere opera’s van<br />

Caccini, Purcell en Banchieri.<br />

Tijdens het Festival Oude<br />

Muziek Utrecht leidde hij in<br />

<strong>20</strong>05 Tallis’ monumentale<br />

40-stemmige Spem in<br />

Alium, en drie jaar later de<br />

(geënsceneerde) Ensaladas<br />

van Mateo Flecha. Hij is<br />

docent polyfonie aan het<br />

Koninklijk Conservatorium<br />

Den Haag.<br />

26


Biografieën<br />

Alvaro Pinto Lyon<br />

Tenor<br />

Geboren in Santiago de<br />

Chile speelde Alvaro Pinto<br />

Lyon van jongs af aan<br />

in bands en ging hij als<br />

jongere naar het creatieve<br />

Lyceo Experimental.<br />

Pinto Lyon studeerde af<br />

aan het conservatorium in<br />

Santiago in klassieke gitaar<br />

en hobo. In Rotterdam<br />

volbracht hij aan het<br />

conservatorium de tweede<br />

fase klassieke gitaar en<br />

volgde hij de opleiding<br />

voor muziekproducent.<br />

Alvaro speelt onder ander<br />

in groepen Quilapayun,<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong>, Los<br />

Criollos en Trio Galantes.<br />

Hij werkt voor verschillende<br />

muzikanten vanuit zijn eigen<br />

opnamestudio.<br />

27


Biografieën<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong><br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong> werd in<br />

<strong>20</strong>01 opgericht. Het legt<br />

zich vooral toe op muziek<br />

uit de koloniale periode van<br />

Latijns-Amerika en Spanje.<br />

<strong>Música</strong> <strong>Temprana</strong> wil<br />

de muziekontwikkeling<br />

van Latijns-Amerika in<br />

kaart brengen vanaf het<br />

moment dat de eerste<br />

conquistadores er voet aan<br />

wal zetten, tot en met de<br />

volwassenwording van de<br />

eigen barokmuziek aldaar.<br />

Het bracht inmiddels zes<br />

cd’s uit en trad op tijdens<br />

onder andere het Festival<br />

Oude Muziek Utrecht,<br />

Trigonale in Oostenrijk, het<br />

Oude Muziek Festival in<br />

Stockholm en het Festival<br />

van Vlaanderen. Tournees<br />

maakte het ook naar Bolivia,<br />

Costa Rica, Argentinië en<br />

Ecuador, terwijl het in <strong>20</strong>15<br />

succesvol debuteerde in<br />

Chicago en New York. Het<br />

ensemble onderscheidde<br />

zich middels projecten<br />

als de integrale opname<br />

van de Codex Trujillo del<br />

Perú, de reconstructie van<br />

barokviolen uit de Chiquitos<br />

in Bolivia, het ontsluiten<br />

28<br />

van het oeuvre van José de<br />

Orejón y Aparicio (Peru) en<br />

de Codex Ibarra (Ecuador).<br />

Sopraan<br />

Lina López<br />

Olalla Alemán<br />

Mariana Pimenta<br />

Alt<br />

Luciana Cueto<br />

Sophia Patsi<br />

Florencia Menconi<br />

Tenor<br />

Emilio Aguilar<br />

Jonatan Alvarado<br />

Bas<br />

Erks Jan Dekker<br />

Andreas Goetze<br />

Violone<br />

Robert Smith<br />

Dulciaan<br />

François de Rudder<br />

Orgel/klavecimbel<br />

Claudio Ribeiro<br />

Basgitaar/barokgitaar/<br />

zampoña/percussie<br />

Alvaro Pinto Lyon<br />

Piano/accordeon/percussie<br />

Fred Abbingh<br />

Charango/zampoña/<br />

percussie<br />

Gabriel Aguilera Valdebenito<br />

Gitaar/percussie<br />

Rodrigo Cortes Juantok<br />

Zampoña/percussie<br />

Renato Freyggang<br />

Barokgitaar/percussie<br />

Adrián Rodríguez Van der<br />

Spoel


Biografieën<br />

foto: Simon van Boxtel<br />

29


Echoes of Nothing<br />

Maandelijks randprogramma i.s.m. Conservatorium van Amsterdam<br />

Geïnspireerd door de quote ‘Every something is an echo of nothing’ van componist<br />

John Cage cureren drie studenten van het Conservatorium van Amsterdam (Viola<br />

Blache, Ramin Amin Tafreshi en Lorenz Rommelspacher) een eigen concertserie tussen<br />

de concertzaal en 4’33 grand café. Maandelijks zijn er bijzondere outside-the-box<br />

miniconcerten in de entreehal van het Muziekgebouw en 4’33 grand café, vooraf en/of<br />

na afloop van het concert in de Grote Zaal. De mogelijkheid om kennis te maken met de<br />

musici van morgen<br />

The Devil on the<br />

Dance Floor<br />

The Devil on the Dance Floor<br />

ontstond vanuit de wens om<br />

de muziek van Quinteto del<br />

Diablo samen te brengen<br />

met andere kunst-vormen.<br />

De Nederlandse danseres<br />

Rosanna ter Steege en<br />

het internationale muziekgezelschap<br />

opereren in deze<br />

performance als een eenheid<br />

van zes gelijkwaardige<br />

kunstenaars, in samenwerking<br />

met regisseuse Laura Suárez.<br />

De muziek van de Argentijnse<br />

tangomeester Astor Piazzolla<br />

en van andere componisten<br />

draait om het contrasterende<br />

beeld van de Duivel en de<br />

Engel, een abstract idee dat<br />

present is gedurende de hele<br />

muzikale reis. Soms botsen<br />

de duivelse en engelachtige<br />

elementen in de voorstelling,<br />

soms leven ze vreedzaam<br />

naast elkaar, zoals in onszelf.<br />

30


Echoes of Nothing<br />

Devil on the Dance Floor<br />

31


Verwacht<br />

John Osborn + Lynette Tapia<br />

+ Thomas Bagwell<br />

Spaanse furie en Amerikaanse<br />

swing<br />

John Osborn is die prachtige hoge tenor die uitblinkt in<br />

belcantorepertoire en bij de Nationale Opera schitterde in<br />

loodzware rollen als Otello, Guillaume Tell en Hoffmann.<br />

Vandaag stapt hij uit zijn comfortzone met het Spaanse<br />

‘flamencorepertoire’ van De Falla en Turina en liedjes uit The<br />

American Songbook. Om het nog spannender te maken, neemt<br />

hij voor dit dubbelrecital voor tenor en sopraan zijn echtgenote<br />

Lynette Tapia mee.<br />

De volkse Spaanse liederen van De Falla en Turina wijken net<br />

zo af van de canon van het West-Europese liedrepertoire als de<br />

Amerikaanse songs, waarin schijnbare lichtvoetigheid samengaat<br />

met een onweerstaanbare swing. Osborn maakt er met de van<br />

geboorte Spaanstalige Tapia een waar feest van.<br />

Programma: Manuel de Falla Siete canciones populares españoles<br />

/ Joaquín Turina Poema en forma de canciónes Agustín Lara<br />

Granada / Pablo Sorozábal uit La Taberna del Puerto: En un país de<br />

fábula / Manuel Penella Morena uit El Gato Montés: Torero quiero<br />

sé / Leonard Bernstein uit West Side Story: Maria, Somewhere,<br />

Tonight, tonight / Stephen Sondheim uit Sweeney Todd: Green<br />

Finch and Linnet Bird Aaron Copland A Pastorale / Wilbur<br />

Chenoweth Vocalise Frank Bridge Love went a riding<br />

Serie Grote<br />

Zangers<br />

Vr 10 jan <strong>20</strong><strong>20</strong><br />

Grote Zaal<br />

<strong>20</strong>.15 uur<br />

Lynette Tapia & John Osborn<br />

32


Verwacht<br />

Al Ayre Español<br />

Het Spaanse barokvuur<br />

Serie Oude<br />

Muziek<br />

Za 18 jan <strong>20</strong><strong>20</strong><br />

Grote Zaal<br />

19.00 uur College<br />

<strong>20</strong>.15 uur Concert<br />

‘Er is geen betere manier om de Spaanse barok te ervaren’,<br />

schreef het vooraanstaande Engelse Gramophone over Al<br />

Ayre Español. Als dit Spaanse gezelschap dan ook nog een<br />

werk meeneemt van José de Nebra, een van de belangrijkste<br />

Spaanse componisten uit de 17e eeuw, laait het vuur hoog op.<br />

De Italiaanse Amsterdammer Pietro Locatelli en de Londense<br />

Duitser Georg Friedrich Händel zorgen voor een internationaal<br />

referentiekader.<br />

Al dertig jaar benadrukt het door klavecinist Eduardo López Banzo<br />

opgerichte Al Ayre Español dat Spanje naast Frankrijk, Duitsland<br />

en Italië een eigen barokgeschiedenis heeft, met een geheel<br />

eigen Spaans gekleurde stijl. Dat heeft al vele verrassende cd’s en<br />

concerten opgeleverd. Ook het Miserere van José de Nebra is zo’n<br />

verrassing. Zeker als María Espada en Marianne Beate Kielland de<br />

solopartijen zingen.<br />

José de Nebra<br />

College: ‘De zegetocht van de Napolitaanse stijl in de 18e eeuw’<br />

door Jan Van den Bossche<br />

Een eeuw lang domineerde de Napolitaanse stijl de opera-huizen<br />

van Lissabon tot Petersburg. Maar ook buiten de opera waren de<br />

Napolitaanse componisten toonaangevend. Het Stabat Mater van<br />

Pergolesi kende talloze navolgers, o.a. Nebra in Madrid en Bach<br />

in Leipzig. De beroemde Franse Italië-reiziger Charles de Brosses<br />

noemde Napels in 1739 niet voor niks de muzikale wereldhoofdstad.<br />

Programma: Pietro Antonio Locatelli Sinfonia funebre<br />

Georg Friedrich Händel Sonate op. 5 nr. 4 / José de Nebra<br />

Miserere<br />

33


Verwacht<br />

December <strong><strong>20</strong>19</strong><br />

za 21 dec / <strong>20</strong>.15 uur<br />

Concerto Copenhagen<br />

Italiaanse kerstconcerten<br />

ma 23 dec / 15.00 + 19.30 uur<br />

Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />

Holland Baroque<br />

Kerstspel<br />

di 24 dec / 11.30 + 15.00 uur<br />

Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />

Holland Baroque<br />

Kerstspel<br />

za 28 dec / 19.30 uur<br />

Calefax<br />

PAN <strong><strong>20</strong>19</strong><br />

di 31 dec / <strong>20</strong>.30 uur<br />

Oud & Nieuw<br />

Daverend feest en muzikaal<br />

vuurwerk i.s.m. Bimhuis en<br />

Asko|Schönberg<br />

Januari <strong>20</strong><strong>20</strong><br />

vr 3 jan / 13.00 uur<br />

Workshop SoundLAB /<br />

Groove Special<br />

Voor kinderen (7+) met<br />

volwassenen. I.s.m. Bimhuis<br />

za 4 jan / <strong>20</strong>.30 uur<br />

FIBER X The Rest is Noise<br />

Robert Henke + Nkisi &<br />

Charlie Hope<br />

zo 5 jan / 15.00 uur<br />

Dudok Quartet<br />

Wat is het geheim van het<br />

strijkkwartet? (8+)<br />

wo 8 jan / <strong>20</strong>.15 uur<br />

Alexander Melnikov +<br />

Isabelle Faust +<br />

Jean-Guihen Queyras<br />

Beethoven-trio’s<br />

do 9 jan / <strong>12</strong>.30 uur<br />

Lunchconcert<br />

i.s.m. Nationaal<br />

Muziekinstrumenten Fonds<br />

do 9 jan / <strong>12</strong>.30 uur<br />

Workshop SoundLAB XL<br />

Voor volwassenen<br />

do 9 jan / <strong>20</strong>.15 uur<br />

PRJCT Amsterdam +<br />

Maarten Engeltjes<br />

Bosch Requiem van Calliope<br />

Tsoupaki<br />

vr 10 jan / <strong>20</strong>.15 uur<br />

John Osborn + Lynette Tapia<br />

+ Thomas Bagwell<br />

Spaanse furie en<br />

Amerikaanse swing<br />

Words & Music<br />

za 11 jan / 17.00 uur<br />

Festivaldag 1<br />

zo <strong>12</strong> jan / 17.00 uur<br />

Festivaldag 2<br />

wo 15 jan / <strong>20</strong>.15 uur<br />

Metropole Orkest<br />

The Docks of New York<br />

(1928)<br />

do 16 jan / 17.00 uur<br />

Openbare repetitie<br />

Asko|Schönberg +<br />

Nederlands Kamerkoor<br />

‘Acqua Alta’ van Valery<br />

Voronov<br />

do 16 jan / <strong>20</strong>.15 uur<br />

Asko|Schönberg +<br />

Nederlands Kamerkoor<br />

Touch the Cloud - twee<br />

wereldpremières<br />

Huil van de Wolff<br />

Elke 22e van de maand<br />

klinkt om <strong>20</strong>.00 uur het<br />

geluidsmonument Huil van de<br />

Wolff van Martijn Padding ter<br />

herinnering aan oprichter van<br />

het Muziekgebouw Jan Wolff<br />

(1941 - <strong>20</strong><strong>12</strong>). Zie voor meer<br />

informatie muziekgebouw. nl/<br />

huilvandewolfff<br />

Geheimtips<br />

Bijzondere concerten<br />

die je niet mag missen<br />

34


Foto: Erik van Gurp<br />

4’33 grand café<br />

Kom voor het concert eten in<br />

Grand café 4’33. Reserveren:<br />

0<strong>20</strong> 788 <strong>20</strong>90 of 433grandcafe.nl.<br />

Bij de prijs inbegrepen<br />

Reververingskosten en garderobe<br />

zijn bij de kaartprijs inbegrepen.<br />

Ook een pauzedrankje, tenzij anders<br />

vermeld op uw concertkaartje.<br />

Bij concerten zonder pauze staan<br />

drankjes klaar na afloop van het<br />

concert.<br />

Rondom het concert<br />

- Na aanvang van het concert heeft<br />

u geen toegang meer tot de zaal.<br />

- Zet uw mobiele telefoon uit voor<br />

aanvang van het concert.<br />

- Het maken van beeld- of geluidsopnamen<br />

in de zaal alleen met<br />

schriftelijke toestemming.<br />

- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />

zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />

Steun het Muziekgebouw<br />

Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />

ten dele onze kosten. Word vriend<br />

of doneer: met uw extra steun<br />

kunnen we concerten op het<br />

hoogste niveau blijven organiseren.<br />

Meer informatie:<br />

muziekgebouw.nl/steunons<br />

Op de hoogte blijven?<br />

Blijf op de hoogte van nieuw geboekte<br />

concerten of ander nieuws.<br />

Volg ons via onze e-nieuwsbrief<br />

(aanmelden op muziekgebouw.nl),<br />

Facebook, Twitter of Instagram.<br />

Dank!<br />

Wij kunnen niet zonder de steun van<br />

onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />

van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />

daarvoor zeer erkentelijk.<br />

Druk binnenwerk<br />

35

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!