2019 12 20 Música Temprana

Toelichting
de pampa’s; de herders komen uit het dorp
Aimogasta in de Argentijnse provincie La
Rioja. Hieruit zijn vanavond twee delen te
horen.
Bolivia / Juan de Vega Bastán
Vanwege de populariteit sinds de 17e
eeuw van de villancico, werden er in
Spanje en Zuid-Amerika weinig motetten
gecomponeerd, elders toch dé vocale
muziekvorm. Een van de uitzonderingen is
Tota Pulchra es Maria van Juan de Vega
Bastán, van wie geen geboorte- en sterfjaar
bekend zijn. Wel weten we dat hij tussen 1673
en 1680 kapelmeester was in Sucre (toen nog
La Plata), Bolivia.
Peru / Tomás de Torrejón y Velasco
Organist en componist Tomás de Torrejón
y Velasco is een zeer markante figuur. Hij
was aanvankelijk lid van de hofhouding van
de Spaanse Don Pedro Fernández de Castro
y Andrade, die in 1667 werd aangesteld als
onderkoning van Peru en verhuisde met hem
mee naar de Nieuwe Wereld. Daar schreef
hij de eerste Latijns-Amerikaanse opera, La
púrpura de la rosa (1701). Desvelado dueno
mio is een slaapliedje.
Portugal / Anoniem
Een onbekende Portugese monnik uit het
klooster van Santa Cruz in Coimbra schreef
omstreeks 1643 Sã qui turo zente pleta (Alle
mensen hier zijn zwart). Het is een voorbeeld
van een villancico de negros (ook wel negrillo
of guineo). Dit genre probeerde een portret
te schetsen van naar de Nieuwe Wereld
getransporteerde Afrikaanse slaven.
Chili-Bolivia / Alfredo Domínguez
De overstap naar de 20e eeuw maken we met
de drie puur instrumentale bailecito’s van
Alfredo Domínguez. De bailecito stamt uit
Bolivia; het woord betekent letterlijk ‘dansje.’
Argentinië /Ariel Ramiréz
Tenslotte de Misa Criolla van Ariel Ramírez
uit 1964. Ramírez kwam merkwaardig genoeg
op het idee van zijn mis toen hij in Europa
verbleef. Dat was in de jaren 1950. Een arme,
onbekende muzikant was hij, rondzwervend
en spelend in achterafzaaltjes waar hij
het publiek met Argentijnse muziek liet
kennismaken. Hij moest door onbekenden
worden geholpen met taalproblemen,
onderdak, medische zorg. Zo verbleef hij op
zeker moment in het klooster van Würzburg,
Duitsland. Daar vertelden twee zusters,
Elisabeth en Regina Brückner hem hoe ze
tijdens de – recente – oorlogsjaren lange
tijd dagelijks voedsel hadden gesmokkeld
naar een concentratiekamp vlakbij. Ook
voor Ramírez betekenden de twee zussen
veel. Onder de indruk van hun verhaal en
uit dankbaarheid, besloot hij een religieus
werk te schrijven dat hij opdroeg aan de
zusters Brückner en enkele anderen die hem
hadden geholpen. Het werd de Misa Criolla.
Het label Philips bracht in 1964 de plaat uit.
Men perste 2000 exemplaren. Al na één dag
bleek dat veel te weinig: allemaal verkocht.
Van de Misa Criolla zouden er uiteindelijk
miljoenen over de toonbank gaan. De eerste
openbare uitvoering was in 1967, in Europa;
oorspronkelijk gepland voor Amsterdam,
werd het Düsseldorf.
Het woord ‘criolla’ verwijst naar ‘creools’:
8