Un códice inédito conservado en el Archivo Capitular de Zaragoza y ...
Un códice inédito conservado en el Archivo Capitular de Zaragoza y ...
Un códice inédito conservado en el Archivo Capitular de Zaragoza y ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
UN CÓDICE INÉDITO CONSERVADO EN EL ARCHIVO CAPITULAR DE ZARAGOZA Y SU FILIACIÓN CON EL GÓTICO INTERNACIONAL…<br />
co Internacional <strong>en</strong> la Corona <strong>de</strong> Aragón, verificaremos la efervesc<strong>en</strong>cia artística<br />
<strong>de</strong> uno <strong>de</strong> los scriptoria más importantes asociado a la casa real. 37<br />
<strong>Un</strong> tríptico custodiado <strong>en</strong> <strong>el</strong> monasterio cisterci<strong>en</strong>se <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Poblet,<br />
consolida la pres<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> «Maestro <strong>de</strong> San Cugat» <strong>en</strong> dicho c<strong>en</strong>obio. La<br />
pintura <strong>en</strong> cuestión se conserva <strong>en</strong> <strong>el</strong> museo habilitado <strong>en</strong> las antiguas <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />
d<strong>el</strong> palacio d<strong>el</strong> rey Martín, inaugurado <strong>en</strong> diciembre <strong>de</strong> 1978 38 y se<br />
expone <strong>en</strong> una <strong>de</strong> las vitrinas <strong>de</strong> la Sala III o Sala <strong>de</strong> las damas 39 (fig. 8).<br />
En nuestra obra El Breviario <strong>de</strong> Martín <strong>el</strong> Humano. <strong>Un</strong> <strong>códice</strong> <strong>de</strong> lujo para<br />
<strong>el</strong> monasterio <strong>de</strong> Poblet 40 efectuamos esta filiación estilística. Con anterioridad,<br />
Josep Gudiol y Santiago Alcolea i Blanch habían adscrito esta pintura a la labor<br />
conjunta <strong>de</strong> Bernat <strong>de</strong>s Puig y Jaume Cirera, 41 haciéndose eco <strong>de</strong> la opinión<br />
emitida años atrás por Chandler Rafton Post. 42<br />
Las vicisitu<strong>de</strong>s d<strong>el</strong> tríptico populetano han sido narradas, con ciertas dosis<br />
<strong>de</strong> amargura, por parte <strong>de</strong> Eduard Toda i Gü<strong>el</strong>l, egregia figura <strong>de</strong> la «R<strong>en</strong>aix<strong>en</strong>ça»<br />
catalana, qui<strong>en</strong> cuando todavía era un adolesc<strong>en</strong>te se preocupó por <strong>el</strong><br />
<strong>de</strong>stino incierto que esperaba a la abadía <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Poblet y a los<br />
37 Los vínculos establecidos <strong>en</strong>tre la monarquía y <strong>el</strong> monasterio situado <strong>en</strong> <strong>el</strong> antiguo Castrum<br />
Octavianum no quedaban circunscritas al plano artístico: <strong>en</strong> 1408 se c<strong>el</strong>ebraron cortes g<strong>en</strong>erales <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
interior <strong>de</strong> su recinto y tres años antes, <strong>en</strong> 1405, se habían trasladado las r<strong>el</strong>iquias <strong>de</strong> San Severo a la<br />
catedral <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona, <strong>de</strong> acuerdo con la voluntad d<strong>el</strong> monarca, a pesar d<strong>el</strong> voto realizado por la comunidad<br />
<strong>de</strong> no ce<strong>de</strong>r ni alinear ninguna <strong>de</strong> sus propieda<strong>de</strong>s. José <strong>de</strong> Peray y March, San Cugat d<strong>el</strong> Vallés.<br />
Su <strong>de</strong>scripción y su historia, Barc<strong>el</strong>ona, 1931 (2ª ed.), pp. 150-152. Josefina Planas, El misal <strong>de</strong> Sant<br />
Cugat i les difer<strong>en</strong>ts personalitats artístiques que intervinguer<strong>en</strong> <strong>en</strong> la seva il.luminació, pp. 429-441.<br />
38<br />
Jesús M.ª Oliver Salas, Guía d<strong>el</strong> Museo <strong>de</strong> Poblet, Publicacions <strong>de</strong> l’Abadia <strong>de</strong> Poblet, 1982, pp.<br />
14-16. Con respecto a la creación <strong>de</strong> la primitiva se<strong>de</strong> d<strong>el</strong> Museo <strong>de</strong> Poblet, vi<strong>de</strong> Eduard Toda i Gü<strong>el</strong>l,<br />
«El Museu <strong>de</strong> Poblet», Butlletí Arqueològic, 47 (1934), pp. 4-6, extraído <strong>de</strong> Eduard Toda i Gü<strong>el</strong>l, El Monestir<br />
<strong>de</strong> Poblet (S<strong>el</strong>ecció d’articles, 1883-1936), edición anotada i introducción a cura <strong>de</strong> G<strong>en</strong>er Gonzalvo<br />
i Bou, Montblanc, C<strong>en</strong>tre d’Estudis <strong>de</strong> la Conca <strong>de</strong> Barberà, 2005, pp. 95-98. El palacio se había<br />
construido <strong>en</strong>cima d<strong>el</strong> antiguo lagar hasta la cubierta <strong>de</strong> la galilea, don<strong>de</strong> había una salita con una<br />
v<strong>en</strong>tana abierta bajo <strong>el</strong> gran rosetón, que se utilizaba para seguir las ceremonias c<strong>el</strong>ebradas <strong>en</strong> <strong>el</strong> interior<br />
<strong>de</strong> la iglesia. Joan Bassegoda Non<strong>el</strong>l, Restauración <strong>de</strong> Poblet. Destrucción y reconstrucción <strong>de</strong> Poblet,<br />
Publicacions Abadia <strong>de</strong> Poblet, 1983, pp. 108-109.<br />
39<br />
Jesús M. Oliver, Abadía <strong>de</strong> Poblet, Barc<strong>el</strong>ona, 1991, p. 58.<br />
40<br />
Josefina Planas, El Breviario <strong>de</strong> Martín <strong>el</strong> Humano. <strong>Un</strong> <strong>códice</strong> <strong>de</strong> lujo para <strong>el</strong> monasterio <strong>de</strong> Poblet,<br />
p. 197, nota 493.<br />
41<br />
Josep Gudiol; Santiago Alcolea i Blanch, Pintura gótica catalana, Barc<strong>el</strong>ona, 1986, p. 137 n.°<br />
414, fig. 695. Conocemos la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un Jaume Cirera que ejerció la profesión <strong>de</strong> miniaturista, pero<br />
no sabemos si se correspon<strong>de</strong> con la misma personalidad d<strong>el</strong> pintor. No obstante, no se percibe <strong>el</strong> estilo<br />
<strong>de</strong> este último <strong>en</strong> <strong>el</strong> tríptico analizado. J. Antoni Iglesias, Le Statut du scripteur <strong>en</strong> Catalogne (XIVè-<br />
XVè siècles): une aproche, p. 256.<br />
42<br />
Chandler Rafton Post, A History of spanish painting, vol. VI, Cambridge-Massachusetts, 1930-1966,<br />
p. 536, fig. 234. El tríptico <strong>en</strong> cuestión aparecía reproducido, sin ningún tipo <strong>de</strong> com<strong>en</strong>tario, <strong>en</strong> la obra<br />
<strong>de</strong> Dom Bernardo Morga<strong>de</strong>s, Guía d<strong>el</strong> Real Monasterio Cisterci<strong>en</strong>se <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Poblet, Barc<strong>el</strong>ona,<br />
1946, p. 173.<br />
[ 171 ]