XIII - Blog Acuícola de misPeces.com

Os camiños do mar. Matinacións sobre o mar na historia de Galicia
anos despois, no que conta todas as peripecias da viaxe. As semanas previas, desde a partida
de Trasalba ata embarcar en Lisboa no paquete “Cabo de Hornos”. A navegación propiamente
dita (de ida e retorno) e a estadía durante case dous meses na cidade que daquela exercía
de capital da “Galicia ideal”, como a definira Afonso D. Castelao. Os días de navegación
provocaron no xa maduro Otero, sempre amigo das viaxes, unha reflexión sobre as relacións
dos galegos co mar, que reflicten unha familiaridade que non sempre fora dese xeito.
Que o mar “fale” –se tal cousa acontecese e os ouvidos estiveren prontos para ese
mester– ou se volva neno e durma no colo do horizonte é, en todo caso, unha conquista
recente. Durante moitos séculos, o mar foi distante e temido, un lugar de solpor, isto é,
de fin do mundo ao que non era dado chegarse e familiarizarse. Propóñome contarlles en
poucas palabras, a vostedes que tan afeitos están ao mar e ás súas veleidades, o papel que
desempeñou o mar na historia de Galicia, como pasou de ser un “mare tenebrosum” a ter o
sorriso dun neno que, algo candidamente, lle fala ao navegante…
* * *
Galicia é unha terra de termo, desde unha perspectiva europea. O vello “mare
tenebrosum” é o seu lindeiro máis extenso, tan ignoto como temido en tempos vellos. Durante
séculos, ese “mare tenebrosum” actuou como unha fronteira estremeira do mundo coñecido
polas culturas antigas. Era como unha sorte de “marca” marítima, alén da que estaba o
descoñecido. Esta veciñanza dos moradores de Galicia cun mar destas características marcou,
para ben e para mal, a tentación de se debruzar no dominio da mar océana. Segundo textos
antigos e unha vella tradición literaria, as relacións entre a Galicia dos tempos megalíticos e
as outras fisterras atlánticas terían sido intensas e frecuentes. Aínda que estas relacións non
estean ben documentadas, as analoxías culturais entre os pobos atlánticos son evidentes. Non
obstante, non se sabe se derivan da pertenza a unha mesma etnia celta ou da frecuencia das
súas relacións. En calquera caso, a posición de Galicia non desembocou historicamente na
súa conversión nunha potencia marítima, ao estilo fenicio ou cartaxinés.
Con todo, os primeiros camiños do mar foron sucados por moradores das diversas
fisterras atlánticas, os que logo se coñecerían como os países da Celtia, desde Escocia e
Irlanda, ata a Armórica bretoa e a Galicia da tribo dos “callaici”, aqueles feros combatentes
contra as lexións romanas que preferiron inmolarse no Monte Medulio a seren derrotados
e levados como trofeos polos lexionarios do nacente Imperio Romano. Eran os “callaici”
tal vez herdeiros de moitos mariñeiros que, en embarcacións de carballo e coiro de vaca,
comerciaban coas terras ricas en estaño, tan procurado polos antigos para lograren amasar o
bronce, ese metal que deu nome a toda unha época histórica.
As noticias da riqueza que a terra dos callaicos tiña en estaño, entre outros metais
preciosos como o ouro, azunaron aos romanos a chegaren ata estas partes ulteriores
20