XIII - Blog Acuícola de misPeces.com

XIII Foro dos Recursos Mariños e da Acuicultura das Rías Galegas
viquingos e canto medo non puxeron nas poboacións costeiras atlánticas e cantábricas, que
tiveron que ser socorridas polos rezos de bispos como o mindoniense Gonzalo, suficientes
para afundir as urcas dos escandinavos. E que dicir das exploracións marítimas de xenoveses,
casteláns e, sobre todo, portugueses nas costas atlánticas no século XV, cando o laboratorio
de Sagres foi quen de descubrir unha das pedras filosofais da navegación, como é o goberno
dos ventos. As viaxes de Colón e de Vasco da Gama aínda seguen a ser hoxe causa de pasmo,
pola sabia administración que fixeron de saberes escasos. E logo veu a fixación de precisos
camiños para as rutas das dúas Indias, alén doutras non menos emblemáticas, como o ronsel
que cada ano facía o “galeón de Manila”, entre a illa de Mindanao e o porto de Acapulco.
O mar era, desde a descuberta do Novo Mundo, un medio de comunicación estable e
cotiá, pero cheo de incertezas e perigos, ben naturais, ben humanos, de por parte de bucaneiros
e corsarios. As mariñas das grandes potencias, tanto militares como comerciais, fixeron do
mar un espazo cada vez máis habitado e coñecido, con fins bélicos e comerciais, como sostén
dos seus anchos imperios. A Casa de Contratación de Sevilla, a Casa da India lisboeta ou,
séculos máis tarde, o Almirantazgo británico foron, ao seu particular modo, as institucións
que rexeron este goberno de mundos lonxanos, exercido a través do mar.
Pero houbo unha época en que a humanización da mar océana destacou por riba
de calquera outra. Foi cando os vellos navíos empurrados pola forza dos ventos foron
remudados polos sólidos paquebotes de navegación a vapor, que supuxeron para o transporte
marítimo a mesma revolución do que os camiños de ferro no transporte terrestre. Grazas a
esta innovación tecnolóxica, propia da expansión industrial euroamericana, as relacións de
Europa co resto do mundo acrecentáronse de forma extraordinaria. Estas relacións fixeron
posible o intercambio de mercadorías, pero sobre todo facilitaron o tránsito de viaxeiros. Uns
cincuenta millóns de europeos saíron do seu continente cara a outros lugares alén-mar desde
mediados do século XIX ata a época de entreguerras. Catro quintas partes desta enxurrada
humana foi a América, nomeadamente á rexión norte (os Estados Unidos). Nunca a mar
océana soportara tanto trafego humano, nin nunca máis o tería soportado despois con tamaña
intensidade.
E aquí cómpre situar o caso de Galicia, como unha parte desta grande epopea europea
de deslocamento dos seus moradores cara a América, na condición de emigrantes. Galicia
converteuse en rexión de emigración masiva (isto é, cunha taxa migratoria superior ao catro
por mil anual respecto da poboación total), a partir de 1880/1890, canda moitas outras rexións
europeas, como o Véneto italiano ou o Minho portugués. A emigración transoceánica neta
procedente de Galicia estímase en algo máis de dous millóns de persoas, desde 1830 ata 1960,
pero o número de viaxeiros por mar foi sensiblemente superior, dada a alta taxa de retornos
e, ademais, a existencia de fenómenos como as emigracións temporais, tamén coñecidas
como “anduriña”. En suma, que a emigración, e non as mercadorías, fixeron do mar que baña
as costas galegas unha autoestrada que permitía sentir que A Coruña ou Vigo estaban máis
23