12.01.2015 Views

Monitorización de la presión tisular cerebral de oxígeno en el ...

Monitorización de la presión tisular cerebral de oxígeno en el ...

Monitorización de la presión tisular cerebral de oxígeno en el ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

612-620-C05-12356.ANE Form.cont 11/12/07 18:06 Página 617<br />

R. BADENES QUILES ET AL– Monitorización <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión tisu<strong>la</strong>r <strong>cerebral</strong> <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o <strong>en</strong> <strong>el</strong> paci<strong>en</strong>te neurocrítico<br />

optimizando <strong>el</strong> tratami<strong>en</strong>to a difer<strong>en</strong>tes niv<strong>el</strong>es y<br />

aum<strong>en</strong>tando <strong>la</strong> fracción inspiratoria <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o al<br />

100% si con <strong>la</strong>s medidas previas no conseguían <strong>el</strong><br />

objetivo. Los autores reportaron una reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

mortalidad <strong>de</strong>l 25% <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>los paci<strong>en</strong>tes don<strong>de</strong> se<br />

hizo especial hincapié <strong>en</strong> conseguir valores <strong>de</strong> ptiO 2<br />

mayores <strong>de</strong> 25 mmHg. Así pues, existe una c<strong>la</strong>ra implicación<br />

terapéutica observada <strong>de</strong> mom<strong>en</strong>to con caute<strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>bido al escaso número <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>tes estudiado.<br />

Disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> morbilidad<br />

No sólo <strong>en</strong> cifras <strong>de</strong> mortalidad sino también implicaciones<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> morbilidad se le han atribuido a <strong>la</strong>s<br />

variables <strong>de</strong>spr<strong>en</strong>didas <strong>de</strong> <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación <strong>cerebral</strong>.<br />

Meix<strong>en</strong>sberger y cols 34 estudiaron a 40 paci<strong>en</strong>tes afectos<br />

<strong>de</strong> traumatismo craneo<strong>en</strong>cefálico, haciéndoles un<br />

seguimi<strong>en</strong>to y valorando difer<strong>en</strong>tes aspectos a los 2-3<br />

años <strong>de</strong>l traumatismo. Estudiaron <strong>el</strong> grado funcional<br />

mediante <strong>la</strong> esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> G<strong>la</strong>sgow Outcome Scale y test<br />

neuropsicológicos. Encontraron una re<strong>la</strong>ción estadísticam<strong>en</strong>te<br />

significativa <strong>en</strong>tre los paci<strong>en</strong>tes que pres<strong>en</strong>taron<br />

durante su estancia <strong>en</strong> <strong>la</strong> UCI niv<strong>el</strong>es bajos <strong>de</strong><br />

PtiO 2 con valoraciones neuropsicológicas peores, más<br />

acusadas <strong>en</strong> variables como <strong>la</strong> int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia y memoria.<br />

Parece <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong>rse <strong>de</strong> datos como éstos que los valores<br />

<strong>de</strong> ptiO 2 pres<strong>en</strong>ta también implicaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong> preservación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> funciones neurocognitivas.<br />

Repercusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> hipert<strong>en</strong>sión intracraneal<br />

sobre <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación <strong>cerebral</strong><br />

La hipert<strong>en</strong>sión intracraneal (HTIC) compromete <strong>la</strong><br />

oxig<strong>en</strong>ación tisu<strong>la</strong>r. Normalm<strong>en</strong>te cuanto más severa<br />

es <strong>la</strong> HTIC más acusada es <strong>la</strong> hipoxia tisu<strong>la</strong>r. La ptiO 2<br />

nos brinda <strong>la</strong> oportunidad <strong>de</strong> valorar a niv<strong>el</strong> regional<br />

los efectos <strong>de</strong> esa HTIC, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> forma más temprana<br />

que <strong>la</strong> saturación <strong>de</strong>l golfo <strong>de</strong> <strong>la</strong> yugu<strong>la</strong>r 35 . A<strong>de</strong>más<br />

pue<strong>de</strong> ayudarnos a regu<strong>la</strong>r <strong>la</strong> int<strong>en</strong>sidad con <strong>la</strong><br />

que <strong>de</strong>bemos aplicar maniobras terapéuticas como <strong>la</strong><br />

hiperv<strong>en</strong>ti<strong>la</strong>ción 36 . A este respecto los resultados consultados<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> bibliografía son paradójicos. Difer<strong>en</strong>tes<br />

estudios indican que <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> pCO 2 con <strong>la</strong><br />

consigui<strong>en</strong>te vasoconstricción arterio<strong>la</strong>r se traduce <strong>en</strong><br />

un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>la</strong> PtiO 2<br />

37,38<br />

. Sin embargo, existe un<br />

número importante <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>tes don<strong>de</strong> <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación<br />

tisu<strong>la</strong>r no se modifica e incluso aum<strong>en</strong>ta 13 . La explicación<br />

a esta disparidad <strong>de</strong> datos podría ser que cuando<br />

<strong>la</strong> hiperv<strong>en</strong>ti<strong>la</strong>ción se acompaña <strong>de</strong> una disminución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> HTIC, por <strong>en</strong><strong>de</strong>, los valores <strong>de</strong> PtiO 2 mejoran.<br />

Por contra cuando esa hiperv<strong>en</strong>ti<strong>la</strong>ción es severa, <strong>la</strong><br />

vasoconstricción es tal que compromete <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación<br />

a niv<strong>el</strong> tisu<strong>la</strong>r. No obstante es un hecho actualm<strong>en</strong>te<br />

discutido.<br />

Optimización <strong>de</strong> <strong>la</strong> presión <strong>de</strong> perfusión <strong>cerebral</strong><br />

Es bi<strong>en</strong> sabido que un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong> presión <strong>de</strong> perfusión<br />

<strong>cerebral</strong> (PPC) por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> autorregu<strong>la</strong>ción<br />

<strong>cerebral</strong> induce hipoxia tisu<strong>la</strong>r 39 . Disminuciones <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

PPC su<strong>el</strong><strong>en</strong> ir acompañadas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>sos <strong>en</strong> <strong>la</strong> PtiO 2 .<br />

Stocchetti 40 constató que increm<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> PPC <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes<br />

con valores <strong>de</strong> PtiO 2 bajos era b<strong>en</strong>eficioso y <strong>en</strong><br />

muchos casos conseguía llevar los valores <strong>de</strong> PtiO 2 a <strong>la</strong><br />

normalidad. De estudios parecidos hemos apr<strong>en</strong>dido que<br />

po<strong>de</strong>mos manipu<strong>la</strong>r <strong>la</strong> PPC vi<strong>en</strong>do su efectividad sobre<br />

<strong>la</strong> PtiO 2 , estableci<strong>en</strong>do los márg<strong>en</strong>es óptimos <strong>de</strong> PPC.<br />

No obstante, esto no es siempre así, ya que Ki<strong>en</strong>ing 26<br />

objetivó que <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con PPC bajas y PtiO 2 bajas,<br />

increm<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> PPC no aportó mejoras <strong>en</strong> cuanto a los<br />

valores <strong>de</strong> PtiO 2 . A<strong>de</strong>más Sahuquillo y cols 41 nos mostraron<br />

como valores supranormales <strong>de</strong> PPC podían coexistir<br />

con una hipoxia tisu<strong>la</strong>r y que no existía siempre un<br />

paral<strong>el</strong>ismo <strong>en</strong>tre aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> PPC y <strong>de</strong> <strong>la</strong> PtiO 2 .<br />

Cuantificar <strong>la</strong> reactividad <strong>cerebral</strong> al oxíg<strong>en</strong>o<br />

Se ha objetivado que cuando increm<strong>en</strong>tamos <strong>la</strong> FiO 2<br />

parale<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te los valores <strong>de</strong> PtiO 2 aum<strong>en</strong>tan 19,37 salvo<br />

escasas excepciones. Nik<strong>la</strong>s 42 <strong>de</strong>mostró experim<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />

que <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación hiperbárica también aum<strong>en</strong>taba<br />

los valores <strong>de</strong> PtiO 2 . Los estudios clínicos <strong>de</strong> Tolias 43<br />

han <strong>de</strong>mostrado que aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> fracción inspirartoria <strong>de</strong><br />

oxíg<strong>en</strong>o conlleva una mejora <strong>de</strong> <strong>la</strong> PtiO 2 y <strong>de</strong> los marcadores<br />

bioquímicos <strong>de</strong>l metabolismo <strong>cerebral</strong> <strong>de</strong>terminados<br />

mediante microdiálisis. Esto supone que <strong>el</strong> aum<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> FiO 2 no sólo supone un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación<br />

arterial sino una mejora <strong>en</strong> los indicadores <strong>de</strong>l metabolismo<br />

oxidativo. Estos datos sugier<strong>en</strong> que <strong>el</strong> cerebro<br />

lesionado quizá no t<strong>en</strong>ga <strong>el</strong> aporte sufici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o<br />

con cifras normales <strong>de</strong> <strong>de</strong> oxig<strong>en</strong>ación arterial sistémica.<br />

No obstante, sigue si<strong>en</strong>do una maniobra controvertida 44 .<br />

Corre<strong>la</strong>ción con <strong>el</strong> flujo sanguíneo <strong>cerebral</strong><br />

Jaeger et al 45 <strong>de</strong>terminaron una estrecha corre<strong>la</strong>ción<br />

<strong>en</strong>tre una monitorización continua <strong>de</strong>l flujo sanguíneo<br />

<strong>cerebral</strong> (FSC) y <strong>la</strong> PtiO 2 . Es un estudio reci<strong>en</strong>te y con<br />

una casuística escasa (8 paci<strong>en</strong>tes) pero sus resultados<br />

son al<strong>en</strong>tadores.<br />

Cuantificación <strong>de</strong> los efectos <strong>de</strong>letéreos que pue<strong>de</strong>n<br />

ocasionar medidas terapéuticas <strong>en</strong> los paci<strong>en</strong>tes<br />

críticos<br />

Los paci<strong>en</strong>tes neurocríticos muchas veces <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n<br />

procesos concomitantes y graves durante su estancia<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> críticos. Uno <strong>de</strong> los más comunes<br />

es <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> síndrome <strong>de</strong> distrés respiratorio<br />

47 617

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!